Ana Sözleşmeyle Kurulmuş Tüzel Kişiler

T.
C
MLL ETM BAKANLII
ORTA RETM PROJES
HARTA-TAPU-KADASTRO
ANA SZLEME LE KURULMU

TZEL KLER
581MSP120
Ankara, 2011
Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve
retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak
rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme
materyalidir.
Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.
PARA LE SATILMAZ.
NDEKLER
AIKLAMALAR ................................................................................................................... iii

GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3
1. RKETLERN TAPU LEMLER ................................................................................... 3
1.1. irketler ......................................................................................................................... 3
1.1.1. Adi irket ............................................................................................................... 4
1.1.2. Ticaret irketleri .................................................................................................... 4
1.2. irketlerin Temsili ve Yetki Belgeleri .......................................................................... 4
1.3. Yetki Belgelerinin Geerlik Sresi ............................................................................... 5
1.4. irketlere Ayni Sermaye Konulmas ............................................................................. 6
1.5. Tescili Talep Hak ve Yetkisi ......................................................................................... 7
1.5.1. irketin Tescil Talebi ............................................................................................. 7
1.5.2. Ortan Tescil Talebi ............................................................................................. 7
1.6. Ayni Sermaye in htiyati Tedbir stemi ..................................................................... 7
1.7. irket Ana Szlemesinde Yer Almayan Ayni Sermaye ve Kurulmu irkete Ayni
Sermaye Konmas ......................................................................................................... 8
1.8. irketlerin Ayni Sermayeyi ktisap Etmesi ................................................................... 8
1.9. Ynetim Kurulu yelerinin irketle Szleme Yapma Yasa .................................... 8
1.10. irketlerin Birlemesi (Devralma-Katlma) ................................................................ 9
1.11. Bir irketin Baka Tr irkete Dnmesi ................................................................. 9
1.12. Menkul Kymetler Yatrm Ortaklklar ...................................................................... 9
1.13. Gayrimenkul Yatrm Ortaklklar............................................................................. 10
1.14. Yatrm Fonlar .......................................................................................................... 10
1.15. Finansal Kiralama (Leasing) irketleri ..................................................................... 18
1.16. Faktring irketleri ................................................................................................... 19
1.17. Yabanc Sermayeyle Kurulan irketler ve Gayrimenkul Tasarruflar ...................... 19
1.18. zel Bir Kanunla Kurulmu irketler ....................................................................... 21
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 22
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 24
RENME FAALYET2 .................................................................................................. 26
2. KOOPERATFLERN TAPU LEMLER ...................................................................... 26
2.1. Kooperatiflerin Balca Tapu lemleri Hakknda Genel Bilgi ................................... 26
2.2. Kooperatiflerin Temsili ve Yetki Belgeleri................................................................. 27
2.3. Tanmaz Mal Karl Ortaklk ................................................................................ 27
2.4. Kooperatiflerin Gayrimenkul Tasarruflar .................................................................. 28
2.5. Kooperatiflerin Har ve Vergi Muafiyetleri................................................................ 28
2.6. Kooperatif Trleri ....................................................................................................... 29
2.6.1. Yap Kooperatifleri .............................................................................................. 29
2.6.2. Tarm Sat Kooperatifleri ve Birlikleri ............................................................... 31
2.6.3. Tarm Kredi Kooperatifleri .................................................................................. 32
2.6.4. Esnaf ve Sanatkrlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri ......................................... 33
2.7. Kooperatiflerin Dalmas........................................................................................... 35
2.8. Dalm Kooperatif Adna Kaytl Tanmazlarn yeleri Adna Tahsisi ................. 35
i
RENME FAALYET3 .................................................................................................. 39
3. ZEL BANKALAR VE FNANS KURUMLARININ TAPU LEMLER ................... 39
3.1. zel Trk Bankalar ve Yabanc Bankalar ................................................................. 39
3.2. Finans Kurumlar (Katlm Bankalar) ........................................................................ 40
3.3. Bankalarn Gayrimenkul Ticaret Yasa ..................................................................... 40
3.4. Alacaklardan Dolay Edinilen Emtiann Elden karlmas ....................................... 40
MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 44
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 48
KAYNAKA ......................................................................................................................... 50
ii
AIKLAMALAR
AIKLAMALAR
KOD 581MSP120
ALAN Harita-Tapu-Kadastro
DAL/MESLEK Tapuculuk
MODLN ADI Ana Szleme ile Kurulmu Tzel Kiiler

Ana szleme ile kurulmu tzel kiilerin tapu ilemlerini
MODLN TANIMI mevzuata uygun olarak yapabilme ile ilgili bilgilerin verildii
renme materyaldir.
SRE 40/24
N KOUL Bu modlde n koul yoktur.

Ana szleme ile kurulmu tzel kiilerin tapu ilemlerini
YETERLK
yapmak
Genel Ama
Ana szleme ile kurulmu tzel kiilerin tapu ile ilgili
ilemlerini yapabileceksiniz.
Amalar
1. Tapu Sicil Tzne ve ilgili ynetmeliklere uygun
MODLN AMACI olarak irketlerin tapu ilemlerini yapabileceksiniz.
olarak kooperatiflerin tapu ilemlerini yapabileceksiniz.
olarak zel bankalar ve finans kurumlarnn tapu
Ortam: Snf (bro)
ETM RETM Donanm: Tapu kt, yevmiye defteri, tescil istem belgesi,
ORTAMLARI VE bilgisayar, yazc, A4 kt, mesleki paket program
DONANIMLARI (TAKBS) vb. ileme esas olan evraklar, kalem, silgi, dosya,
toplu ine
Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra verilen
lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz.
LME VE retmen modl sonunda lme arac (oktan semeli test,
DEERLENDRME doru-yanl testi, boluk doldurma, eletirme vb.)
kullanarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve
becerileri lerek sizi deerlendirecektir.
iii
iv
GR
GR
Sevgili renci,
Ana Szlemeyle Kurulmu Tzel Kiiler modlnde, irketlerin, kooperatiflerin, zel

bankalarn ve finans kurumlarnn tapu ilemlerini yapabileceksiniz.
Bu bilgilere hayatnzda ve mesleinizde ok ihtiyacnz olacaktr.
1
2
RENME FAALYET1
RENME FAALYET1
AMA
Tapu Sicil Tzne ve ilgili ynetmeliklere uygun olarak irketlerin tapu ilemlerini
yapabileceksiniz.
ARATIRMA
irketlerin tapu ile ilgili ilemleri ve ilem sralarn aratrp edindiiniz

bilgileri snfta arkadalarnzla paylanz.
1. RKETLERN TAPU LEMLER

1.1. irketler
irketler, kooperatifler, zel bankalar ve finans kurumlar Trk Ticaret Kanunu ve
dier zel kanunlara uymak koulu ile ana szleme ile kurulan zel hukuk tzel kiileridir.
Bu tzel kiilerin tapu ilerinde kural olarak ticaret sicilinden verilmi yetki belgesi
istenir. Tapu sicil mdrl yetki belgesi dnda bakaca bir belge aramak zorunda
deildir. Ancak kamu bankalar iin imza sirkleri aranmas yeterlidir.
Yetki belgesinin ilemin yaplaca yl iinde verilmi olmas aranr. Yetki belgesinde
tek tek tm tapu ilemlerinin saylm olmas gerekmez. Tzel kiinin gayrimenkul
tasarrufuna yetkili olduunun belirtilmi olmas yeterlidir. Gayrimenkul tasarrufuna izinli
olan bir tzel kii, tm tapu ilemlerini yapabilir. Tapu mdr getirilen yetki belgesinde u
hususlara dikkat etmelidir:
Yetki belgesinde gayrimenkul tasarrufuna izin verilmi mi?
Tzel kiilii temsil etmeye yetkili klnan kii kimdir?
Yetki belgesinin sresi gemi mi, herhangi bir tereddt var m?
3
1.1.1. Adi irket
Adi irketler tzel kiilie sahip olmadndan adi irket adna herhangi bir tapu ilemi
ve tescil yapmak mmkn deildir. Adi irketin edinecei mallarn ortaklar adna tapuya
itirak hlinde mlkiyet olarak, tescili ve itiraki douran neden olarak da (tm ortak
isimleri bir paranteze alnarak) adi irket yazlmas gerekir. Bu tescilde aksi
belirtilmemise ortaklarn paylar (sermayeleri) birbirlerine eit kabul edilir. Adi irketin
mallarnda tasarruf yapmak gerektiinde itirak hlinde mlkiyet hkmlerine gre hareket
edilmesi gerekir. ki veya daha fazla kimsenin bir araya gelerek aralarndaki bir ortaklk
szlemesine istinaden (dayanarak) ticaret yapmak zere bir dkkn satn almalar adi irkete
(basit ortakla) rnek gsterilebilir.
1.1.2. Ticaret irketleri
Ticaret irketleri; kolektif, komandit, anonim, limitet irketler ve kooperatiflerden

oluur. Ticaret irketleri tzel kiilie haiz olup irket mukavelesinde yazl iletme konusu
iinde kalmak artyla btn haklar iktisap edebilir (kazanabilir) ve borlar yklenebilir.
Ticaret Kanununun ilgili maddesinde irketler iin genel bir kural koyarak ticaret
irketlerinin hak ehliyetini iletme konusu erevesi ile snrlamtr.
Medeni Kanunun ve Trk Ticaret Kanununun ilgili maddeleri arasnda bir benzerlik
vardr. Her iki maddede tm haklarn iktisap, borlarn iltizam edilebilecei yer almtr.
Resim 1.1: Limitet irket

Anonim irketin iletme konusunda yazl deilse bu irket baka bir irkete sermaye
koyarak ortak olamaz. Bu konuda alnm genel kurul kararnn iptali gerekir. irket
szlemesinde ipotek tesis edilebilecei yazl olmasa bile ortakln alaca krediler iin
tanmazlarn ipotek etmesi mutat (olaan) ilerdendir ve ipotek geerlidir. Ticaret irketleri
eer konularna giriyorsa zilyetlie dayanarak tanmaz mal veya mallarn kendi adlarna
tescili iin dava aabilir.
1.2. irketlerin Temsili ve Yetki Belgeleri

irketler, iletme konular ile snrl olmak zere btn haklar iktisap edebilir ve
borlar yklenebilir. Bunu ynetim ve temsil organlar aracl ile yapar. Tzel kiilerin
iradesi ynetim ve temsil organlar vastasyla ifade olunur. Bu organlar, hukuki tasarruflar
ile tzel kiilie hak kazandrabilir, bor altna sokabilir.
4
Tapu Kanununun ilgili maddesine gre, ticaret irketlerinin tapu ilerinde ana
szlemelerine gre gayrimenkul tasarrufuna izinli olduklarna ve tescil iini yapacak
temsilcinin yetkisine dair ticaret sicil mdrlnden yetki belgesi getirilmesi
gerekmektedir. Tapu sicil mdrlnce bu yetki belgesi incelenerek irket tzel kiiliinin
hangi tapu ilemleri yapabilecei belirlenir. Tapu Kanunu da irketlerin gayrimenkul
tasarrufuna izinli olmasn yeterli saymtr. Gayrimenkul tasarrufuna izinli olmaktan kast,
tm tapu ilemlerini yapabilmektir. Yeter ki aksi, yetki belgesinde belirtilmemi olsun.
Ticaret sicil memuru, verecei yetki belgesinde Trk Ticaret Kanununun ilgili hkmlerini
dikkate alarak irket konusunu inceleyip irketin hangi tapu ilemlerini yapmaya ehil
olduunu belirleyerek ona gre yetki belgesi vermelidir ya da tapu sicil mdrlklerinde
her trl gayrimenkul tasarrufu yapabilir ibaresi bu ekilde geni yorumlanmaldr. nk
tanmaz mal edinebilen bir tzel kiinin yola terk, irtifak hakk, tashih, ipotek, kat irtifak,
kat mlkiyeti gibi ilemleri yapabilmesi bir zorunluluk olarak karmza kmaktadr. Ancak
ba ilemi kr amac ile kurulan irketin gayesine aykr olduundan ba ilemi bu
kapsamda deerlendirilmemelidir.
Yetki belgesinde birden ok temsilci tayin edilmise bunlarn birlikte mi yoksa

mnferiden mi yetkili olduklarnn aklanm olup olmadna baklmal, birden ok
temsilci olmasna ramen yetki belgesinde hibir aklk yok ise temsilcilerin sz konusu
tapu ilemini hep birlikte yaptrabilecekleri, tek tek yetkilerinin olmad kabul edilmelidir.
Yetki belgesindeki temsilciler, tapu ilemini bizzat gelerek yaptrabilecekleri gibi

vekletname vererek de yaptrabilir. Ancak vekletnamenin yukar paragraftaki (birlikte ve
mnferiden temsil konusundaki) kurallara uygun olarak verilmi olmas gerekir.
1.3. Yetki Belgelerinin Geerlik Sresi

Trk Ticaret Kanununun ilgili maddesinde, irket genel kurullarnn adi ve fevkalade
(olaanst) olarak toplanaca, adi toplantlarn her hesap devresi sonundan itibaren ay
iinde en az ylda bir defa toplanaca ifade edilmitir. Ticaret Sicili Nizamnamesinin ilgili
maddesinde ise bir unvann ve iletmenin tescili hlinde ilgiliye bir sicil tasdiknamesi
verilecei ve bu tasdiknamede (yetki belgesinde) iletmenin unvan ve urat iler ve
iletmenin temsilcilerinin belirtilecei ve bu belgenin verildii tarihten itibaren bir yl iin
geerli olaca ifade edilmitir.
Uygulamada, irketi temsile yetkili klnan kiilerin yetkilerinin devam edip

etmediinin tapu idarelerince takibine olanak bulunmadndan her yl iin yeni bir yetki
belgesi alnmas veya bu kiilerin yetkilerinin devam edip etmediinin belgelendirilmesi
istenmektedir.
Ticaret Sicili Nizamnamesinin ilgili maddesinde yetki belgelerinin 1 yl geerli

olaca belirtilmi ise de bir yllk srenin genel kuruldan yeni genel kurula kadar geecek
sre olarak dnlmesi gerekir. nk irket temsilcileri ancak genel kuruldan genel kurula
deiebilmektedir. Yetki belgesinde genel kurul tarihi belirtilmi ise bu tarihten itibaren 1 yl
iinde bu yetki belgeleri kabul edilebilir. Bu sre de genelde ertesi yln mart ay sonuna
5
kadar geecek sredir. Ancak bu ana kural olmakla beraber genel kurulun Trk Ticaret
Kanununun ilgili maddesi gerei her zaman fevkalade toplanarak temsilcileri deitirmi
olabilecei de gz ard edilmemelidir. Yetki belgesinde genel kurul tarihinden sz edilmemi
ise belgenin sadece verildii yl iin geerli olduu kabul edilmelidir. Yetki belgesinde
tereddt hlinde tapu sicil mdrlnn her zaman iin temsilci kiilerin yetkilerinin devam
ettiinin belgelendirilmesini veya yeni tarihli yetki belgesi getirilmesini isteme imkn
vardr.
1.4. irketlere Ayni Sermaye Konulmas

Ayni sermaye; ortaklarca kurulu ya da sermaye artrm srasnda konulan bir mal
varl deeri tayan, devredilebilen ve aktif olarak bilanoya geirilebilen btn eya ve
haklardr.
Trk Ticaret Kanununun ilgili maddesine gre, ticaret irketlerine sermaye olarak her
nevi gayrimenkul, menkul ve gayrimenkullerden faydalanma ve kullanma haklar gibi
ekonomik deeri olan btn haklar konulabilir. Her ortak, irket szlemesiyle koymay
taahht ettii sermayeden dolay irkete kar borludur. Sermaye olarak gayrimenkul
mlkiyeti veya gayrimenkul zerinde mevcut veya tesis edilecek ayni bir hakkn konulmas
taahhdn ieren irket szlemesi hkmleri resm ekil aranmakszn geerlidir. irket,
her ortan sermaye koyma taahhdn yerine getirmesini talep ve dava edebilir. Sermaye
olarak konmas taahht edilen haklarn korunmas iin kurucular tarafndan taahht edenler
aleyhine (zararna) ihtiyati tedbir, talep edilebilir.
Bu itibarla her ortak, usulne gre yazl olarak yaplan ve imzalar noterce onaylanan
irket szlemesi ile sermaye olarak koymay taahht ettii gayrimenkul veya gayrimenkul
zerinde kurulmu veya irket lehine kurmay vaat ettii ayni taahhtlerden dolay irkete
kar borludur. Bu borcun yerine getirilmesi iin yani ayni sermayenin irket adna tescili
iin tapu sicil mdrlnde resm senet dzenlenmesine gerek yoktur. Ancak bunun iin
irket szlemesinde ayni sermaye olarak ne tr bir varlk taahht edildiinin szlemeden
ve Tapu Kanununun ilgili maddesi gereince ticaret sicilinden alnacak yetki belgesinden
net bir ekilde anlalabilmesi gerekir.
Sermaye olarak konulan gayrimenkul veya dier haklarn deerleri irket

mukavelesinde tespit edilmise bu deerlerin, tespit edilmemise bilirkiilerce yaplan deer
takdirinin ticaret mahkemesince (ticaret mahkemesi bulunmayan yerlerde yetkili asliye
hukuk hkimliince) tasdik edilmesi gerekir. Tasdik edilen bu deerler zerinden Harlar
Kanunu tarifesi uyarnca har alnmas gerekmektedir.
Gayrimenkullerin, irtifak haklarnn ve gayrimenkul mkellefiyetinin sermaye

irketlerine sermaye olarak konulmasnda ticaret mahkemesince tayin olunan deer
zerinden devir alan iin ve gayrimenkul devri hllerinde devir eden iin binde 15 har tahsil
edilerek ilem yaplmas gerekmektedir. Tahsil edilecek har toplam binde 30dur.
6
1.5. Tescili Talep Hak ve Yetkisi
Ayni sermaye taahhdnn yerine getirilmesi iin tapu sicil mdrlnde resm senet
dzenlenmesine gerek bulunmamaktadr. Ancak Medeni Kanun ile Trk Ticaret Kanununun
ilgili maddeleri birlikte deerlendirildiinde tescili talep hakknn gayrimenkul malikine mi
irket yetkililerine mi ait olaca tereddtl bir konudur. Fakat ayni sermayenin irket adna
tescilini irket yetkilileri isteyebilmekle beraber, sermayeyi taahht eden ortanda byle bir
tescil talebini yapabilir.
Zira Medeni Kanunun ve Tapu Sicil Tznn ilgili maddeleri ncelikli olarak
gayrimenkul malikine tescili talep hakkn vermitir.
1.5.1. irketin Tescil Talebi
Tapu ve Kadastro Genel Mdrlnn ilgili genelgesinde Trk Ticaret Kanununun

ilgili maddelerine dayanlarak tescili talep hakknn tzel kiilik kazanan irkete ait olacana
deinilmitir.
Tapu Kanununun ilgili maddesi gereince tapu sicil mdrlne ibraz edilecek olan
ticaret sicil belgesinde tzel kiiliin hangi ileri yapaca ve bu ileri yapmaya yetkili
kiilerle irkete ayni sermaye olarak nelerin konulacan aka ve tereddde yer
vermeyecek ekilde belirtilmitir. Bilirkiilerce yaplan deer takdirinde ise ticaret
mahkemesince onaylanm olmas hlinde resm senet dzenlenmeksizin ilem yaplaca ve
tanmaz mal malikine de Medeni Kanunun ilgili maddesi gerei bilgi verilecei
belirtilmitir.
1.5.2. Ortan Tescil Talebi
irket mukavelesinde yer alm ise sermaye taahhdnde bulunan ortak da irket
mukavelesine gre alnm yetki belgesini ibraz ederek sermaye olarak konan gayrimenkuln
ve dier ayni haklarn (intifa, skna, st hakk gibi) irketin adna tescilini talep edebilir. Zira
ayni sermaye taahhd tescilsiz iktisap hllerinden biri saylmamaktadr. Medeni Kanun ve
Tapu Sicil Tznn ilgili maddelerinde tescili isteme hak ve yetkisi ncelikle
gayrimenkul malikine verilmitir.
1.6. Ayni Sermaye in htiyati Tedbir stemi

Ortaklarca sermaye olarak konulmas irket mukavelesi ile taahht edilen ayni
sermayenin muhafazas iin sermayeyi taahht eden ortak aleyhine kurucu ortaklar
tarafndan ihtiyati tedbir istenebilir. Bunda ama, taahht edilen gayrimenkuln kt niyetli
ortak tarafndan tapuda bir bakasna devrini engellemektedir.
7
1.7. irket Ana Szlemesinde Yer Almayan Ayni Sermaye ve
Kurulmu irkete Ayni Sermaye Konmas
irket ana szlemesinde, ayni sermaye olarak konulduu belirtilmemi
gayrimenkullerin irkete ayni sermaye olarak konulduuna ilikin talep olabilir. Ayn
zamanda kurulmu bir irkete sonradan girecek bir ortan bir gayrimenkul sermaye olarak
koymay taahht edebilir. Bu tr durumlarda, Tapu Kanununun ilgili maddesi gereince
tanmaz mal sahibi ile irket temsilcisinin katlmyla resm senet dzenlenir ve ticaret
mahkemesince tayin olunan deer zerinden tarifenin pozisyonu uyarnca har tahsilinden
sonra ilemin yaplmas gerekir.
Mevcut ortaklar arasnda ngrlen sermaye artrm srasnda bu artn gayrimenkul

sermaye ile yaplmasna karar verilerek talep edildii takdirde yine resm senet dzenlenerek
ilem yaplmas gerekir.
1.8. irketlerin Ayni Sermayeyi ktisap Etmesi

Tzel kiilik kazanan irketin tanmaz mallar, irkete ayni sermaye konduunu
gsteren ana szlemedeki kayda dayanarak tanmazn tapuya kendi adna tescilini
isteyebileceini ancak tapuda tescil yaplmadka mlkiyetin irkete gemeyecei Trk
Ticaret Kanununun ve Medeni Kanunun ilgili maddesine gre kabul edilmektedir.
1.9. Ynetim Kurulu yelerinin irketle Szleme Yapma Yasa

Trk Ticaret Kanununun ilgili maddesi, anonim irketlerde ynetim kurulu
yelerinden birinin genel kuruldan izin almadan kendisi veya bakas adna bizzat veya
dolayl olarak irketle irket konusuna giren bir ticari ilem yapmasna izin vermemektedir.
Ynetim kurulu yesi olan kiinin irketi temsile yetkisinin olup olmad nemli deildir.
Ynetim kurulu yesi, bakasnn vekili olarak da irketle ticari ilem yapamaz. Eer genel
kurul, ynetim kurulu yelerine bu ilem iin izin vermise anlan maddedeki yasak artk
uygulanmaz. Anonim irketin kurucu ortaklar veya ortaklar yahut denetileri ile irkette
alanlar bu kapsama girmez. Ancak anonim irkette ynetim ve temsil ile grevlendirilen
murahhas mdrler yasak kapsamna girer.
Byle bir ticari ilem yaplmsa kendiliinden geersiz olmaz. Bunun geersizliini
irketin iddia etmesi gerekir. irket yaplan muamelelerin geersiz olduunu iddia edebilir.
Bu yasak limitet irketler hakknda da uygulanr. Bankalar, Bankalar Kanunu hkmlerine
bal olduundan bu uygulama bankalar hakknda uygulanmaz.
irket lehine ynetim kurulu yesine ait tamaz zerinde 20 yl sreli intifa hakk
tescilli iken intifa hakknn sresinin 5 yla indirilmesi Trk Ticaret Kanununun ilgili
maddesindeki yasak kapsamna girer ve ilemin yaplabilmesi iin genel kurul karar gerekir.
Byle bir sre azalm ile irket 15 yllk kullanm hakkndan feragat etmi (vazgemi)
olmaktadr. Ancak irket ortaklarnn tmnn tapuda veya noterde bu ileme muvafakat
etmeleri hlinde genel kurul karar aramaya gerek yoktur.
8
1.10. irketlerin Birlemesi (Devralma-Katlma)
Birleme, iki veya daha fazla ticaret irketinin birbiriyle birleerek yeni bir ticaret
irketi kurmalar veya bir ya da daha fazla ticaret irketinin mevcut dier bir ticaret irketine
katlmas demektir.
Birleme iin ilgili irketlerin ayr ayr karar vermeleri ve bu kararn ticaret siciline
tescil ve ilan olunmas gerekir. Birleme karar ilan gnnden itibaren ay sonra geerlidir.
Birleme ilemi kesinleince kalan yahut yeni kurulan irket, ortadan kalkan irketlerin
yerine geer. Bunlarn btn hak ve borlar, kalan veya yeni kurulan irkete aktarlr. Bu
nedenle kalan veya yeni kurulan irketin ticaret sicilinden alaca yetki belgesine dayanarak
tapu sicil mdrlnden yapaca talep zerine, varlklar sona eren irketler adna kaytl
tanmaz mallarn veya rehin, kira gibi ayni veya ahsi haklarn tashih suretiyle kalan veya
birleme sonucu oluan yeni irket adna tescili mmkndr.
Anonim, eshaml (payl) komandit ve limitet irketlerin birleme, devir ve blnmeleri

sonucu tapu sicilinde yaplacak unvan deiiklii ve dier ilemlerde har alnmaz.
1.11. Bir irketin Baka Tr irkete Dnmesi

Bir irketin baka bir tr irkete dnmesi durumu, iletmenin sadece hukuki biimini
deitirir. Tzel kiiliin mal, hak ve borlar aynen kalr. rnein; bir limitet irket, anonim
irkete dnebilir. Bunun iin karar alnmas ticaret siciline tescil ve ilan gerekir. Bu
ilandan sonra ticaret sicilinden alnacak yetki belgesi ile tapu sicil mdrlnde irketin
eski adnn yeni ekline uygun olarak dzeltilmesi mmkndr. Bu ilem, harca tabi deildir.
1.12. Menkul Kymetler Yatrm Ortaklklar

Menkul kymetler yatrm ortaklklar, Sermaye Piyasas Kanununun ilgili maddesine
gre menkul kymet hesab (portfy) iletmek zere kurulan ve ticaret siciline tescil edilen
irketlerdir. Bu irketlerin anonim ortaklk eklinde kurulmas ve ticaret unvanlarnda
Menkul Kymetler Yatrm Ortakl ibaresinin bulunmas zorunludur.
Menkul kymetler yatrm ortaklklar, faaliyetlerinin gerektirdii ve sermaye piyasas

kurulu tarafndan belirlenecek miktar ve deerin zerinde tanmaz mal edinemezler. Buna
gre, bu ortaklklarn tapu ilemlerinde;
Tapu Kanununun ilgili maddesine gre ticaret sicilinden alacaklar yetki

belgesini ibraz etmeleri,
Sermaye Piyasas Kurulunca tanmaz mal edinilmesine izin verildiinin

belgelenmesi gerekmektedir.
Ancak ilgili maddeye gre tanmaz mal edinmek izne tabi tutulduundan bunun
dndaki tapu ilemlerinde sermaye piyasas kurulunun iznini aramaya gerek yoktur.
9
1.13. Gayrimenkul Yatrm Ortaklklar
Gayrimenkul yatrm ortaklklar, gayrimenkullerden ve gayrimenkullere dayal
sermaye piyasas aralarndan oluan hesaplar (portfyleri) iletmek ve gayrimenkul
projelerine yatrm yapmak amacyla kurulan kurululardr.
1.14. Yatrm Fonlar

Yetkili kurulularca katlma belgesi karlnda tasarruf sahiplerinden toplanan
kaynaklarn eitli sermaye piyasas aralarna dengeli ekilde datlarak verimli bir ekilde
kullanlmasn salayan kurumlara "yatrm fonu" denir.
Fonlarn kurulu ve ileyiinin yasal dayanaklar nelerdir?
Fonlar, Sermaye Piyasas Kanunu ve bu kanuna dayanlarak Sermaye Piyasas Kurulu

tarafndan kartlan tebli esaslarna gre kurulur ve iletilir. Fonlarn kurulu ve ileyiine
ilikin tm hususlar Fon Tznde ayrntl ekilde yer alr. Tasarruf sahipleri
isterlerse incelemek zere fon itzn kurucudan talep edebilirler.
Kimler yatrm fonu kurabilir?
lkemizde yrrlkte bulunan mevzuata gre;

Bankalar,
Arac kurumlar,
Sigorta irketleri,
Emekli ve yardm sandklar
yatrm fonu kurabilir. Yatrm fonu, kurabilmek iin Sermaye Piyasas Kurulu'ndan
izin almak arttr.
Yatrm fonu ynetimi nasl oluturulur?
Kurucu kendi adna fonla ilgili ilemleri yrtmek zere her bir fon iin en az 3
kiiden oluan bir FON KURULU ve en az bir deneti tayin eder.
Fonla ilgili ilemlerin dzgn yrtlebilmesi iin tam zamanl olarak grev yapan
Fon Mdr nezaretinde, defter ve hesaplarn tutan Fon Muhasebecisi ve yeterli sayda
personelden oluan Fon Hizmet Birimi grev yapar.
Yatrm fonu portfylerini kimler ynetebilir?
Yatrm fonlar, kurucusunun belirleyecei ve Sermaye Piyasas Kurulundan "Portfy

Yneticilii Yetki Belgesi" alm arac kurumlar veya portfy ynetim irketleri tarafndan
ynetilir.
10
Yatrm fonlar hangi kymetlere yatrm yapabilir?
Yatrm fonlar, borsalarda ilem gren yerli ve yabanc irketlerin hisse senetleri ile
zel ve kamu kesimi borlanma senetleri, altn ve dier kymetli madenler ve bunlara dayal
olarak ihra edilmi sermaye piyasas aralarna yatrm yapabilir.
"A Tipi, B Tipi" fon ne demektir?
Yatrm fonlar, A ve B tipi olmak zere iki ana gruba ayrlr. Portfy deerinin aylk
arlkl ortalama bazda en az % 25'ini, devaml olarak Trk irketlerinin hisse senetlerine
yatrm olan fonlar A tipi olarak adlandrlr. B tipi fonlarda bu artlar aranmaz.
Yatrmc asndan A veya B tipi fon tercihi nasl yaplabilir? Tercihin

sonular nelerdir?
Risk ynnden
"A Tipi" olarak tanmlanm fonlar belli oranlarda hisse senedi ierdiinden
borsalardaki fiyat dalgalanmalarndan olumlu veya olumsuz ynde etkilenebilir. Dolaysyla
A tipi fonlarn B tipi fonlara gre daha riskli olduu sylenebilir. Getiri beklentisi de doal
olarak slenilen riskle doru orantldr.
Vergisel ynden
Kurumlar Vergisi Kanununun ilgili maddeleri gereince hem A ve hem de B tipi

fonlarn porfy iletmecilii sonucu elde ettikleri tm kazanlar Kurumlar Vergisinden
muaf tutulmutur.
Gelir Vergisi Kanunu ise sadece B tipi yatrm fonlarnn gelirleri zerinden % 11
orannda Gelir Vergisi stopaj ve fon pay kesilerek yatrm fonu tarafndan vergi dairesine
yatrlmas hkmn getirmitir.
Katlma belgesi sahibi asndan bakldnda
Gerek kii yatrmclarn tutarlar ne olursa olsun, gerek A gerekse B tipi fon gelirleri
beyanname kapsam dndadr.
Vergi mkellefi tzel kiilerin ise (rnein irketler) A ve B tipi fonlardan fiilen elde
ettikleri ya da bilano tarihinde portfynde bulunup o gnk birim fiyatna gre
deerlendirilmesi sonucu oluan karlarn kurum kazancna dhil ederek vergilendirmesi
gerekir.
Buna karlk portfynn en az % 51'ini devaml olarak Trk hisse senetlerine yatran
A tipi fon katlma belgeleri yl sonlarnda deerlendirme d brakldndan irketlerin bu
tr fon gelirlerinin vergilerini diledikleri srece erteleyebilme olana vardr.
11
Fon trleri nelerdir?
Portfy en az % 25 orannda hisse senedi ieren (A) ve hisse senedi iermesi zorunlu
olmayan (B) tipi genel ayrmnn altnda, fonlarn arlkl olarak yatrm yapt kymet
trleri ile adlandrlan bir ok eidi vardr.
Belli bal fon trlerini aada bulabilirsiniz.
HSSE SENED FONU: En az % 51'i Trk hisse senetlerinden oluur.
TRAK FONU: En az % 51'i kurcusunun itiraklerince karlm

menkul kymetlere yatrlr.
GRUP FONU: En az % 51'i belirli bir topluluun menkul kymetlerine

yatrlr.
SEKTR FONU: En az % 51'i belirli bir sektr oluturan ortaklk

menkul kymetlerine yatrlr.
TAHVL VE BONO FONU SENETLER: En az % 51'i kamu ve/veya

zel sektr borlanma senetlerine yatrlr.
YABANCI MENKUL KIYMETLER YATIRIM FONU: En az % 51'i

yabanc zel ve kamu sektr menkul kymetlerine yatrlr.
ALTIN VE DER KIYMETL MADENLER FON: En az % 51'i

ulusal ve uluslararas borsalarda ilem grmekte olan altn ve dier
kymetli madenler ile bu madenlere dayal sermaye piyasas aralarndan
oluur.
KARMA FON: Portfynn tamam hisse senetleri, borlanma senetleri,

altn ve dier kymetli madenler ile bunlara dayal sermaye piyasas
aralarndan en az ikisinden oluur.
LKT FON: Portfynn tamam, vade yaps en ok 180 gn olan ve

vade ortalamas 45 gn olan sermaye piyasas aralarndan oluur.
DEKEN FON:Yukardaki trlerden herhangi birine girmeyen

portfylerdir.
ENDEKS FON: Baz alnan ve Sermaye Piyasas Kurulu tarafndan

uygun grlen bir endeksin fonun birim pay deeri arasndaki korelasyon
katsays en az %90 olacak ekilde ve portfynn en az % 80'i devaml
olarak endeks kapsamndaki menkul kymetlerin tmnden ya da
rnekleme yoluyla seilen bir ksmndan olumu olan fondur.
ZEL FON: Katlma belgeleri nceden belirlenmi kii veya kurululara

tahsis edilmi fon trdr.
12
Belirtilen fon trlerinden Likit Fon hari dier tm fonlar A tipi veya B tipi olarak
kurulabilir. Ancak uygulamada Tahvil ve Bono ile Yabanc Menkul Kymet Fonu B tipi,
Deiken ve karma fonlar A ve B tipi, dier fon trleri ise A tipi fon niteliinde
kurulmaktadr. Dolaysyla rnein, tek bana "Karma Fon" deyimi yeterli olmayp "A Tipi
Karma Fon" mu yoksa "B Tipi Karma Fon" mu olduunun alm/satm srasnda belirtilmesi
gerekir.
Yatrm fonu ynetiminde uyulmas zorunlu kurallar nelerdir?
Yatrm fonlarnn ynetiminde yatrmclar korumaya ynelik olarak mevzuatn

getirdii birok kstlama mevcut olup fon kurucu ve yneticileri bu kstlamalara uymak
zorundadrlar. Bu kstlamalarn nemlileri aada belirtilmitir.
Fon portfyne, hibir ekilde rayi deerinin zerinde varlk satn

alnamaz ve bu deerin altnda sat yaplamaz.
Borsada ilem gren tm varlklarn alm / satmlarnn borsada yaplmas

zorunludur.
Bir yatrm fonunun portfy deerinin % 10'undan fazlas bir ortakln

menkul kymetlerine yatrlamaz.
Bir fon, aa sat ya da kredili menkul kymet alm ilemi yapamaz.

Yatrm fonlarnn malvarlklar rehnedilemez ve/veya devredilemez.
Yatrm fonlarnda denetim nasl salanr?
Yatrm fonunun kurucusu, her fon iin belirli nitelikleri tayan en az bir deneti
atamak zorundadr.
Yatrm fonlar ayrca yaplacak bir szleme kapsamnda 6 aylk ve yllk olarak
Bamsz D Denetim irketleri tarafndan denetlenir. Yllk denetim raporunun Sermaye
Piyasas Kurulu'na gnderilmesi zorunludur. Kurul, yatrm fonlarn her zaman denetleme
yetkisine sahiptir.
Yatrm fonlarnn hesaplar nasl tutulur, mal varl nasl ve nerede

muhafaza edilir?
Yatrm fonlarnn tzel kiilii olmamakla birlikte fon mal varl kurucunun mal
varlndan tmyle ayrdr. Bu nedenle fonlar, tpk bir irket gibi gerekli kanuni defterleri
tutmak, bilano karmak zorundadr.
Fon mal varln oluturan kymetlerden hisse senetleri, tahvil, bono ve repolar
Takasbank nezdinde; varsa, yabanc kymetler uluslararas saklama kurulularnda muhafaza
edilir.
13
Yatrm fonlarnn gelirleri nelerden oluur?
Yatrm fonlar gelirlerini, portfylerinde bulunan kymetlerin alm / satm karlar ile
temett ve faizlerinden elde eder. Ayrca portfylerinde bulundurduklar menkul kymetlerin
piyasa deerlerinin ykselmesi portfyn deerinin artmasna, dolaysyla da pay deerinin
ykselmesine neden olur.
Yatrm fonlarnn giderleri nelerdir?
Yatrm fonlarnn giderleri iki gruptan oluur:
Fon kurucusuna fon portfy byklnn belli bir yzdesi kadar aylk
bazda denen Ynetim creti
Fonun resm ilan bedelleri ile kymet alm/satm, muhafaza cret ve

komisyonlar
Bunlar dndaki tm giderler (rnein; eleman, demirba, bilgisayar,

ofis alan ve krtasiye giderleri mevzuat gereince kurucu tarafndan
karlanmak zorundadr.)
Fonlarda deerleme nasl yaplr?
Yatrm fonlarnn portfynde bulunan tm varlklar, her i gn akam, ilem

grdkleri borsalarda oluan ortalama fiyatlarla deerlendirilir. Fon portfy deerine
alacaklarn eklenmesi, borlarn karlmas suretiyle "Fon Toplam Deeri" bulunur.
"Katlma Belgesi" nedir?
Katlma belgesi, yatrmclarn yatrm fonlarna ortak olmalarn salayan bir

belgedir. Bu belge tasarruf sahibinin yatrm fonuna katlma payn gsterir. Bu adan,
katlma belgeleri irketlerin hisse senetlerine benzetilebilir.
Fon katlma belgesi alm satmnda "En Az lem Snr" ne demektir?
lem maliyetleri nedeniyle fon kurucular ok kk say ve tutarlarda katlma belgesi

alp satmayabilmektedir. rnein; 1 birimi 25.000 TL olan fon iin asgari alm/satm belge
says 100 adet (TL tutar 2.5 milyon) olarak belirlenmi olabilir.
14
Katlma belgesi fiyatlar nasl hesaplanr?
On beinci maddede akland ekilde hesaplanan/bulunan birim fiyat kurucunun

merkez ve ubeleri, internet siteleri, interaktif telefonlar ve ATM'leri ile basn ve yayn
organlar araclyla kamuya duyurulur. Yatrm fonlarnn portfynde bulunan varlklar,
borsada o gn oluan ortalama fiyatlar zerinden deerlendirildiklerinden yatrm fonu
katlma belgesi deerleri, piyasalarn kapan durumlar ile birebir uyum salamayabilir.
rnein; borsa seansnn son dakikalarnda tm senetlerin %10 ykselmesi, tamam

hisse senedinden oluan A tipi bir fonda bu veya buna yakn bir ykselme sonucunu
douramaz. Ayn ekildeki bir d de doal olarak belge fiyatlarn bu oranda etkilemez.
Yatrm fonlar ile ilgili olarak kurumlardan talep edilebilecek bilgiler

nelerdir?
Yatrm fonu hakknda aadaki kaynaklardan ayrntl bilgi edinilebilir:
tzk: Fona yatrm yapan katlma belgesi sahibi yatrmc ile fonun kurucusu,
saklaycs ve yneticisi ve yneticisi arasnda portfyn portfyn ynetilmesine ve
saklanmasna ilikin kurallar dzenleyen bir szleme niteliindedir. Trkiye Ticaret Sicili
Gazetesi'nde ilan edilir.
zahname: Fonun sat dokmandr ve fona ait temel bilgileri ierir. Trkiye Ticaret
Sicili Gazetesi'nde ilan edilir.
Sirkler: Bu belge de yatrm fonuna ait temel bilgiler ierir ve fonun halka arznn
yaplmasndan nce yurt apnda yayn yapan en az iki gazetenin Trkiye basklarnda ilan
olunur.
Fon mali tablolar: Yatrm fonlarnn bir nceki ylla karlatrmal olarak
dzenlenmi bilano ve gelir tablosu ile fon toplam deeri tablosu ve bu tablolara ait
bamsz deneti raporlarndan oluur. Trkiye Ticaret Sicil Gazetesi'nde ilan edilir.
Aylk rapor: Ay iindeki menkul kymet hareketleri ile fonun performansna ilikin
bilgileri ierir. lgili olduu ay izleyen 15 gn iinde hazrlanarak katlma belgesi sat
yaplan yerlerde yatrmclarn inceleyebilmeleri iin hazr bulundurulur.
15
Yatrm fonlar hangi saatlerde alnp satlabilir?
Yatrm fonu katlma belgeleri kural olarak ilgili fonun i tznde belirtilen
saatlerde alnp satlr. Ancak bu konuda genel bir fikir vermek gerekirse;
A tipi fonlar yaplar gerei i gnleri borsa seansnn balad saat

10:00'a kadar ilem grebilir. B tipi fonlarn ise saat 14:00'e kadar alnp
satlmas mmkndr.
Fon kurucusu bir ksm banka ve arac kurumlar katlma belgesi alm
satmlarn yine belli saat kstlamalar erevesinde ATM, interaktif
telefon veya internet ubelerinden de gerekletirebilmektedir.
Yatrm fonu katlma belgeleri nerelerden satn alnabilir?
Yatrm fonu katlma belgeleri, pein bedelle olmak kaydyla yatrm fonunun
kurucusundan ya da fonun itznde belirtilen, alm/satma araclk yetkisi verilmi dier
kurululardan alnp satlabilir.
Yetkisiz kurumlardan fon katlma belgesi alm satm yasal dzenlemelere uygun
dmedii gibi yatrmc ynnden zararl sonular da dourabilir.
hbar sresi ne demektir?
Yatrmclar diledikleri zaman katlma belgelerini fona iade ederek bedellerini tahsil
hakkna sahiptirler. Ancak fon i tznde belirtilmi bulunmak kouluyla baz fon
kurucular fonun nakit dzenlemesini yapabilmek iin iadelerde 1 veya 2 i gnlk ihbar
sresi uygulayabilmektedir. Yatrmc bu durumda, nakde evirme talebini belirlenen i gn
kadar nce kurucuya bildirmek ykmllndedir.
Fon katlma belgesi fiyatlar hangi nedenlerle d kaydedebilir?
Fon portfynde yer alan gerek hisse senedi gerekse borlanma senetleri fiyatlarnn
belli bir i gnnde bir nceki gne gre deer yitirmesi veya fon hesabna yaplan kymet
alm satmlarndan doan negatif sonularn gelirlerden fazla olmas gibi nedenlerle yatrm
fonu birim deerlerinde d gerekleebilir. Bu nedenle salkl bir performans
deerlemesi yapabilmek iin haftalk, aylk ve 3 aylk verilerin esas alnmas daha uygun
olur.
Yatrm fonlar neden en uygun yatrm aracdr?
Dnyada olduu gibi lkemizde de yatrm seenekleri giderek artmaktadr. Kiinin

ihtiyalarna cevap verecek en uygun yatrm trnn saptanmas, yatrm yaptktan sonra
ekonomik gelimelerin gn gnne izlenerek gerektiinde farkl enstrmanlara geilmesi,
portfydeki kymet vadelerinin, hisse senetlerinin rhan hakk kullanma srelerinin takibi
her eyden nce geni zaman ve bilgi gerektirir. Bu nedenle profesyonel yneticilerin
ynetimindeki yatrm fonlar, yatrmclar tm bu klfetlerden kurtaran en uygun aralardr.
16
Neden dorudan hisse senedi yerine A tipi fonlar tercih edilmeli?
zellikle borsa ile yeni ilgilenmeye balayan kiilerin saylar 300'e yaklaan hisse
senetleri arasndan salkl seim yapabilmesi, daha da nemlisi, uygun yatrm zamanlamas
yapabilmesi kolay deildir. A tipi fonlarda bu kararlar gerekli aratrma desteine sahip
uzman kiiler verdiklerinden yanlg paylar prensip olarak daha az olur.
te yandan bireylerce dorudan hisse senedi yatrm yaplmas hlinde elde edilen
temett gelirleri belli snr amak kaydyla vergiye tabi iken yatrm fonlarnda vergisizdir.
Yine hisse senetlerinin alm tarihinden itibaren 3 ay gemeden satlmas durumunda elde
edilen kazanlar beyan kapsamnda olduu hlde fonlar iin 31.12.2002 tarihine kadar vergi
sz konusu deildir.
Neden dorudan tahvil veya bono yerine B tipi fonlar tercih edilmeli?
Tahvil ve bonolar da bir bakma hisse senetleri gibi piyasa gelimelerine bal olarak
deer kazanr ya da kaybeder. Bu nedenle zellikle vade tercihi, alm zamanlamas ok
nemlidir ve zel uzmanlk gerektirir. te yandan belli tutar aan tahvil ve bono gelirleri
vergi beyanna tabi iken B tipi fon gelirleri beyan kapsam dndadr. nemli dier bir husus
da bono ve tahvilin vadeden nce paraya evrilmesi mmkn olmakla birlikte alm / satm
fiyat fark ve benzeri nedenlerle yatrmc iin dezavantaj oluturabileceidir. Oysa yatrm
fonu yatrmcs diledii gn, diledii kadar katlma belgesini alm/satm fark olmadan
nakde evirebilir.
Yatrm fonlarnn yatrmclara salad dier avantajlar nelerdir?
Yukarda yeri geldike saylanlarn yannda fonlarn bakaca avantajlar da vardr.

zetle; uygun risk ve getiri dengesi, kk lekli yatrmla byk alm gc avantaj, vade
takibine gerek brakmamas, kk miktarlarla alnp satlabilmesi.
Bir yatrm fonuna yatrm yaplrken nelere dikkat edilmelidir?
Yatrm fonlarnn da, trlerine gre deien arlkla olmak zere risk tadklar
unutulmamaldr. Genellikle, yksek potansiyel getiri, yksek potansiyel risk anlamna gelir.
Bu nedenle, kiisel getiri ve risk beklentilerine uyan bir yatrm fonu tipi (A veya B) ve tr
(Hisse Senedi, Tahvil ve Bono, Likit, Deiken Fon v.b.) tercih edilmelidir.
a) Seilen yatrm fonu trleri iindeki fonlarn gemi performanslar incelenmelidir.

Yatrm fonlarnn gnlk, haftalk, aylk ya da yllk olarak o gne dek ne kadar kazan
saladklarna ilikin bilgiler kurucudan istenilebilecei gibi gazete ve dergilerde de
yaynlanmaktadr.
b) Ancak unutulmamas gereken en nemli husus, yatrm fonunun gemiteki

performans nemli bir gsterge ise de, gelecekte de ayn lde kazandracana dair bir
garanti oluturamaz.
17
c) Gnlk fiyat ve verim dalgalanmalar, yatrm fonu tercihini etkilememelidir.
zellikle de hisse senedi ieren yatrm fonlar, orta ve uzun vadeli bir yatrm arac olarak
deerlendirilmelidir.
d) Fonun satn alnaca kurumdan, ilgilenilen yatrm fonuna ilikin 19. maddede
aklanan kaynaklar istenmeli ve fonun yatrm ve ynetim stratejileriyle ilgili bilgi
alnmaldr.
Yatrm Fonlar Arasnda Seim Yaplrken Hangi Hususlara Dikkat

Edilmelidir?
Piyasada faaliyet gsteren yatrm fonlar arasnda seim yaparken aadaki
hususlarn gz nnde tutulmas yararl olabilir.
Fonun getirisi,
Fonun kurucusu ve bu kurucunun ynettii
Fonlarn tr ve tipi,
Fonun en yakn tarihli portfy bileimi,
Fonun portfyn yneten portfy yneticisi,
Kurucunun gemi dnemde fon trlerine gre salad verim ve bunun
ayn trdeki dier fonlara gre baars,
Fon katlma belgelerinin alnp satlabilecei yerler ve ilem saatleri,
Katlma belgesini paraya evirebilmek iin nceden ihbar koulunun
aranp aranmad.
1.15. Finansal Kiralama (Leasing) irketleri

Finansal kiralama; kiraya verenin, kiracnn talebi ve seimi zerine nc kiiden
satn ald veya baka suretle temin ettii bir maln zilyetliini, her trl fayday salamak
zere ve belli bir sre feshedilmemek art ile kira bedeli karlnda, kiracya brakmasn
ngren bir szlemedir. Finansal Kiralama Kanununun ilgili maddesine gre szlemenin
konusu tanr mallar olabilecei gibi tanmaz mallar da olabilir.
Finansal kiralama irketlerinin anonim ortaklk eklinde kurulmalar arttr. Ancak her
anonim irket finansal kiralama yapmaya yetkili deildir. Szleme dzenleme eklinde
noterlike yaplr. Tanmaz mala dair szleme tanmazn bulunduu tapu ktnn
beyanlar hanesine erh edilir. Bu erh tanmaz zerinde malikin tasarruf hakkn
engellemez.
Her ne kadar Kanunun ilgili maddesinde mlkiyetin nc bir kiiye devri
yasaklanm ise de bu, kirac ile kiraya veren arasndaki bir i ilikidir. Tapu siciline ynelik
bir hkm deildir.
Finansal kiralama szlemesinde kira sresi sonunda kiracnn tanmaz satn alma
hakk yazl olmasna ramen kiralayan devre yanamazsa kiracnn mahkemeye mracaat
ederek sat vaadinde olduu gibi "feraa icbar" davas amas gerekir. Tesisinde har ve
damga vergisi alnmayan bu ipotein terkininde de har alnmaz.
18
1.16. Faktring irketleri
Faktring (bor verme veya destekleme); firmalarn mal ve hizmet satlarndan
domu veya doacak vadeli, fatura veya fatura yerine geen bir belgeye dayanan
alacaklarn (ek, senet) faktring irketi tarafndan temlik alnmas yoluyla finansman,
garanti ve tahsilat hizmetlerinin sunulduu bir finansal rndr.
Faktring, en genel anlam ile mal ve hizmet satlarndan doan vadeli alacaklarn
temlik yolu ile bir faktring kuruluuna devredilmesi ve bu alacaklarn faktring kuruluu
tarafndan ynetilmesidir. Faktring, KOBlerin yurt ii satlarna dayal olarak finansman
salad ve bu tip iletmelerin nemli zamann alan alacaklarn tahsili ilemlerini yrtt
gibi yurt d ilemlerle de ihracat kolaylatrmakta, sunduu finansman yannda ihracat
bedelinin denmesini garanti ederek bu bedelin vadesinden nce yurda getirilmesine olanak
salamaktadr.
1.17. Yabanc Sermayeyle Kurulan irketler ve Gayrimenkul
Tasarruflar
Genel olarak memleketin gelimesini salamak amacyla Yabanc Sermayeyi Tevik
Komitesinin karar ve Bakanlar Kurulunun onay ile Trkiyede yabanc irketler faaliyet
gsterebilir.
Yabanc Sermayeyi Tevik Kanunu gereince kurulan irketler Trk kanun ve
mevzuatlarna gre kurulmu irketler olup ayn Kanunun ilgili maddesinde, yerli sermaye
ve teebbslere tannan btn haklar, muafiyetler ve kolaylklardan, ayn sahalarda alan
yabanc sermaye ve teebbsler de ayn artlar dhilinde yararlanrlar hkmne yer
verilmitir.
Trk parasnn kymetini koruma hakkndaki karar ve bu karara ilikin teblie gre
Devlet Planlama Tekilat Mstearl Yabanc Sermaye Bakanlndan verilen izinler
erevesinde kurulmu ve kurulacak yabanc sermayeli irketler, ama ve faaliyetleri
kapsamnda olmak ve irketin denmi sermayesini amamak kaydyla, irket ortaklarnn
uyruuna baklmakszn Trkiyenin her tarafnda yerli sermaye ile kurulan irketler gibi
tanmaz mal edinebilir. Ancak, sz konusu irketlerin tanmaz mal satn almalarnda dikkat
edilecek hususlar vardr. Yabanc Sermaye Bakanlndan izin alp almadklarn, alnan
tanmaz maln irketin ama ve faaliyetleri kapsamnda kalp kalmad ve edinilecek
tanmaz maln bedelinin irketin denmi sermayesini amas hlinde bedelinin dviz olarak
getirilip getirilmeyecei Hazine Mstearl Yabanc Sermaye Genel Mdrlnden
sorularak alnacak cevap dorultusunda mahalline gerekli talimat verilir.
Dorudan Yabanc Yatrmlar Kanunu kapsamndaki irketlerin, ortaklarnn
Trkiyede veya harite yerleik olup olmadklarna baklmakszn Trkiyedeki bankalardan
(Trkiyede faaliyetlerine izin verilen bankalar dhil) alacaklar kredilerle ilgili olarak
kendilerine veya Trkiyedeki dier kiilere ait tanmaz mallar zerinde ipotek tesis
edilmesine ilikin talepleriyle Bankalar Kanununa gre Trkiyede faaliyetine izin verilen
yabanc bankalarn gerek Dorudan Yabanc Yatrmlar Kanunu ve gerekse ilgili karara tabi
irketlere aaca krediler nedeniyle lehlerine ipotek tesisi edilmesine ilikin taleplerin
bakaca bir tereddt bulunmad takdirde, Genel Mdrle sorulmadan tapu sicil
mdrlklerince sonulandrlmas gerekir.
19
Yabanc irketlerin Yetki Belgeleri ve Vekletnameleri
Trk Ticaret Kanununun ilgili maddesine gre merkezi yurt dnda bulunan irket,
yabanc irkettir. Ortaklarnn ve ynetim kurulunun T.C. uyruklu kiiler olmas tzel
kiiliin yabanclk vasfn ortadan kaldrmaz.
Yabanc irketlerin gayrimenkul tasarruflarnda da Tapu Kanununun ilgili

maddesinde istenen yetki belgesinin getirilmi olmas aranr. Yabanc irketler bu belgeyi
faaliyette bulunduklar lkedeki yetkili mercinden alrlar. Ancak yabanc bir lkede ve o
lkenin kanunlarna gre dzenlenmi yetki belgeleri ve vekletnamelere dayanarak
Trkiyede ilem yaplabilmesi iin yetki belgesini veren veya vekletnameyi dzenleyen
makamn bu i iin kanuni sfat ve yetkisinin var olduunun Noterlik Kanununun ilgili
maddesi gereince o lkedeki Trk Elilik veya Konsolosluunca onaylanm olmas
gerekmektedir.
Fakat bu belgeler zerinde Apostille (Convention de La Haye du Octobre 1961)

ibaresi varsa o yerdeki Trk Elilik veya Konsolosluunun onayna gerek yoktur.Yine
yabanc bir memlekette o memleketin kanunlarna ve diline gre dzenlenmi bu tr
belgelerin Trkiyede uygulanabilmesi iin Trkeye tercmesi ile aslna uygunluunun
noter tarafndan tasdik edilmi olmas gerekir. Yetki belgesi ve vekletname dnda, tapu
ilemine esas olacak baka bir belge de mevcutsa onun iin de yukardaki hususlarn yerine
getirilmi olmas aranmaldr.
Yabanc Tzel Kiilerin Gayrimenkul Tasarruflar
Karlkl olmak ve kanuni snrlamalara uyulmak kaydyla yabanc uyruklu ve

yabanc lkelerde bu lkelerin kanunlarna gre kurulan tzel kiilie sahip ticaret irketleri,
Trkiye Cumhuriyeti snrlar iinde de tanmaz mal edinebilir.
Karlkllk ilkesinin uygulanmasnda, yabanc devletin tanmaz mal ediniminde

kendi vatandalarna veya yabanc lkelerde bu lkenin kanunlarna gre kurulan tzel
kiilie sahip ticaret irketlerine tand haklarn, Trkiye Cumhuriyeti vatandalarna veya
ticaret irketlerine de tannmas esastr.
Yabanc uyruklu ve yabanc lkelerde bu lkelerin kanunlarna gre kurulan tzel

kiilie sahip ticaret irketlerinin otuz hektardan fazla tanmaz edinebilmesi Bakanlar
Kurulunun iznine tabidir. Bu irketlerin lehine, tanmaz zerinde snrl ayni hak tesis
edilmesi hlinde karlkllk art aranmaz. Fakat kamu yarar ve lke gvenlii bakmndan,
bu maddenin uygulanamayaca yerleri belirlemeye Bakanlar Kurulu yetkilidir.
20
Yabanc tzel kiilerin tapu ilemlerinde aadaki hususlara dikkat edilmesi gerekir.
Yabanc tzel kiinin Tapu Kanununun 2. maddesine gre alnm yetki

belgesi var m? Yabanc tzel kiiler faaliyette bulunduklar lkenin
yetkili mercilerinden yetki belgesi alabilir.
Bu yetki belgesi o lkedeki Trk elilik veya konsolosluunca tasdik
edilmi mi? Eer belge zerinde Apostille (Convention de La Haye du
Octobre 1961) ibaresi varsa o yerdeki Trk elilik veya konsolosluunun
tasdikine gerek yoktur.
Yetki belgesi noter tarafndan Trkeye tercme edilerek tercme metni
onanm m? Yetki belgeleri belgeyi tanzim eden makam veya
konsolosluk tarafndan da tercme edilebilir.
Talepte bulunan yabanc tzel kiinin Trkiyede gayrimenkul tasarruflar
yapabileceine dair karlk (mtekabiliyet) var m?
Gayrimenkul iktisab hllerinde, askeri yasak blge ve gvenlik
blgesinde olmadna dair yetkili komutanln olumlu yazs var m
Tzel kiilerin temsilcileri bizzat gelemeyip de kendi lkelerindeki yetkili
mercinden vekletname vermilerse bu vekletname, o lkedeki Trk
elilik veya konsolosluunca tasdik edilmi mi? Noter tarafndan
Trkeye evrilerek aslna uygunluu onanm m?
Yetki belgesinden ve vekletnameden azil var m?
Tapu ilemini yapacak olan temsilci veya vekil Trke bilmiyorsa
yeminli tercman kullanlm m?
1.18. zel Bir Kanunla Kurulmu irketler

Kamuya ait baz irketler zel bir kanunla kurulmulardr. Bunlar anonim irket
statsndedir. Bata kamu bankalar olmak zere (TEDA) Trkiye Elektrik Datm A,
(TEA) Trkiye Elektrik retim letim A, MKE Kurumu Mhimmat Sanayi ve Ticaret A,
Petrol Ofisi A bunlara rnektir. Bunlarn bir ksm ilk kuruluta anonim irket eklinde
kurulmu, bir ksm da sonradan zelletirilmek amacyla anonim irkete dntrlmtr.
Anonim irket olmakla bu kurulular, Trk Ticaret Kanunu hkmlerine tabi olur ve
ticaret siciline tescil edilir. Bu nedenle gayrimenkule ynelik tasarruflarnda yetki belgelerini
ticaret sicilinden almalar gerekir. Ancak zelletirme kapsamndaki uygulamalarda
zelletirme Kanunu hkmlerine uyulur.
21
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Bir tamaclk irketi ara parkn geniletmek iin bir arazi satn almtr. irketin
yetkili kiisi tapu sicil mdrlne bavurarak satn aldklar arazinin tapuya tescilini
istemektedir.
Aadaki ilem basamaklarn takip ederek arazinin tapuya tescilini yapnz.
lem Basamaklar neriler

Ticaret sicilinden alnm yetki belgesini Yetki belgesinin nereden alnacan
alnz. aratrnz.
Yetki belgesinin balang tarihine
Yetki belgesinin geerlik sresini
bakarak bir yllk srenin geip
kontrol ediniz.
gemediini tespit ediniz.
Yetki belgesinin hangi ilemler iin Talep edilen ileme, yetki belgesinde yer
yetkilendirildiini inceleyiniz. verilip verilmediine baknz.
Temsilcinin veya temsilcilerin tek bana
Temsilcinin temsil belgesini alnz. m yoksa birlikte mi hareket edeceklerini
aratrnz.
Yaplan tescilin yevmiye defterine
lemi yevmiye defterine kaydediniz.
bilgilerini yaznz.
Tanmaz tapu ktne irket adna Tapu ktne gerekli bilgileri yaznz.
kaydediniz. Tapu senedini hazrlaynz.
22
KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet

ve Hayr kutucuklarna ( X ) iareti koyarak kontrol ediniz.
Deerlendirme ltleri Evet Hayr

1. Ticaret sicilinden alnm yetki belgesini kontrol ettiniz mi?
2. Yetki belgesinin geerlik sresini kontrol ettiniz mi?
3. Yetki belgesinin hangi ilemler iin yetkilendirildiini
incelediniz mi?
4. Temsilcinin temsil belgesini aldnz m?
5. lemi yevmiye defterine kaydettiniz mi?
6. Tanmaz tapu ktne irket adna tescil ettiniz mi?
DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.

Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.
23
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorular dikkatlice okuyarak doru seenei iaretleyiniz.
1. Kooperatifler, zel banka ve finans kurumlar gibi Trk Ticaret Kanunu ve dier zel
kanunlarna uymak koulu ile ana szleme ile kurulan zel hukuk tzel kiilerine ne
ad verilir?
A) irket B) Kurum
C) Kurulu D) Hibiri
2. irketlerin tapu ilerinde yetki belgesi nereden verilir?

A) Valilikten B) Kaymakamlktan
C) Ticaret sicilinden D) Ynetimden
3. Adi irketlerin tapu ilerinde yetki belgesini kim verir?

A) Valilik B) Kaymakamlk
C) Ynetim kurulu D) Hibiri
4. irketlerin tapu ilerinde yetki belgesinin sresi ne kadardr?

A) 6 ay B) 1 yl
C) 2 yl D) Sresiz
5. Tapu Sicil Tznn ilgili maddelerine gre ncelikli olarak gayrimenkul tescili
talep hakk kime verilmitir?
A) Malikine B) Tapu mdrne
C) Kadastro mdrne D) irket mdrne
6. Sermaye olarak taahht edilen gayrimenkuln kt niyetli ortak tarafndan tapuda bir
bakasna devrini engellemek iin hangi tedbir alnr?
A) Gayrimenkule beki konulur. B) Tapu mdrne tembihlenir.
C) htiyati tedbir alnr. D) Etraf itle evrilir.
7. Anonim irketlerde ynetim kurulu yelerinden biri, kendisi veya bakas adna bizzat
veya dolayl olarak irketle irket konusuna giren bir ticari ilem yapma iznini kimden
alr?
A) Ticaret sicil memurluundan B) Ortaklarn birinden
C) zin almasna gerek yoktur. D) Ynetim kurulundan
8. Bir irketin baka bir tr irkete dnmesi durumunda eski borlar ne yaplr?
A) Hemen denir. B) Taksite balanr.
C) Silinir. D) Ayn kalr.
24
9. Sermaye Piyasas Kanununun ilgili maddesine gre menkul kymet portfy iletmek
zere kurulan, ticaret siciline tescil edilen irket aadakilerin hangisidir?
A) Gayrimenkul yatrm ortaklklar B) Menkul kymetler yatrm ortaklklar
C) Anonim irketler D) Limitet irketler
10. Yetkili kurulularca katlma belgesi karlnda tasarruf sahiplerinden toplanan

kaynaklarn, eitli sermaye piyasas aralarna dengeli ekilde datlarak verimli bir
ekilde kullanlmasn salayan kurumlara ne denir?
A) Menkul kymetler yatrm ortakl B) Finansal kiralama
C) Yatrm fonu D) Gayrimenkul yatrm ortaklklar
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap

verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.
25
RENME FAALYET2
RENME FAALYET2
AMA
Tapu Sicil Tzne ve ilgili ynetmeliklere uygun olarak kooperatiflerin tapu

ARATIRMA
Kooperatiflerin tapu ile ilgili ilemlerini ve ilem sralarn aratrp edindiiniz
bilgileri snfta arkadalarnzla paylanz.
2. KOOPERATFLERN TAPU LEMLER

Kooperatif, tzel kiilii haiz olmak zere ortaklarnn belirli ekonomik kazanlarn
ve zellikle meslek ve geimlerine ait ihtiyalarn karlkl yardm, dayanma ve kefalet
suretiyle korumak amacyla gerek ve kamu tzel kiileri tarafndan kurulan teekkllere
kooperatif denir.
Bir kooperatif en az 7 ortak tarafndan imzalanan ana szleme ile kurulur. Ana
szlemedeki imzalarn noterce onaylanmas gerekir.
2.1. Kooperatiflerin Balca Tapu lemleri Hakknda Genel Bilgi

Kooperatifler, Kooperatifler Kanunu hkmlerine gre kurulur. Ancak bu Kanundan
ayr olarak her kooperatif tr iin ayr bir kanun ve ilgili bakanlka hazrlanarak Resm
Gazetede yaymlanm ana szlemeleri mevcuttur. Ana szlemelerinde, kendi zel
kanunlarnda hkm bulunmayan hllerde Kooperatifler Kanunu ve Trk Ticaret
Kanununun hkmleri tatbik edilir.
Kooperatifin amac, konusu, varsa sresi ve kooperatifin ubeleri ile temsile yetkili
kimselerin ad ve soyadlar gsterilir. Kooperatifin faaliyetleri, kooperatifin amac ve alma
konular ile snrldr. Kooperatif ticaret siciline tescil ile tzel kiilik kazanr.
Yap kooperatifleri ile konusuna tanmaz mal temliki dhil bulunan dier
kooperatiflerin ana szlemelerinde ortaklara tanmaz mal temlik edilecei (ferdileme)
hakkndaki taahhtler baka bir resm ekil aranmakszn geerlidir. Ana szleme Sanayi ve
Ticaret Bakanlna verilir. Bakanln kurulua izin vermesi hlinde, kooperatif merkezinin
bulunduu yer ticaret siciline tescil ve ilan olunur. Bu tescil ve ilanda ayni sermaye taahhd
varsa belirtilir.
26
Kooperatiflerin balca tapu ilemleri
Tanmaz mal (gayrimenkul) alm ve satm

Tanmaz mal sat vaadi
Kat karl temlik
Ferdi mlkiyete gei (tahsis)
Kat irtifak ve kat mlkiyeti
potek
Dier ilemler (ufa, itira, vefa, ifraz, tevhit, cins deiiklii, yola terk,
kat karl inaat, dzeltme vb.)
2.2. Kooperatiflerin Temsili ve Yetki Belgeleri

Kooperatifler Kanununun ilgili maddesine gre kooperatifi temsile yetkili kimselerin
ad ve soyadlarnn ticaret sicilinde gsterilmesi zorunludur.
Tapu Kanununun ilgili maddesinde ise kooperatiflerin tapu ilerinde merkez veya
ubelerinin bulunduu yerin ticaret sicil mdrlnden yetki belgesi almalar ve bu yetki
belgesinde ana szlemelerine gre gayrimenkul tasarrufuna izinli olduklarnn ve tapu
iini yaptracak temsilcinin yetkisinin gsterilmesini aramtr.
Kooperatifler Kanunu ve Trk Ticaret Kanununun ilgili maddeleri gerei Tapu

Kanununun madde hkmleri kooperatifler hakknda da uygulanr. Kooperatif temsilcisi
gerek kii olabilecei gibi ortak olan tzel kiiler de olabilir. Bu hlde tzel kiiyi temsile
yetkili olan kii kooperatifi de temsile yetkili saylr. Temsile yetkili ahslar kooperatif adna
onun amacnn gerektirdii btn ilemleri yapabilir. Alnacak yetki belgelerinde yazl
olmadka bu temsil yetkisinin snrlandrlm olmas tapu sicili asndan hkm ifade
etmez.
Ynetim kurulu yeleri ve kooperatif personeli ortaklk ilemleri dnda kendisi veya
bakas adna, bizzat veya dolayl olarak kooperatifle kooperatif konusuna giren bir ticari
muamele yapamaz. Kooperatifi temsile yetkili klnan kimseler imzalarn ancak kooperatifin
unvan altna koymak suretiyle kooperatifi balar. Kooperatif ynetim kurulu, kooperatifi
temsile yetkili klnan kimselerin isimlerini, imzalarn ve bu yetkiye dayanan kararlarn
noterlike tasdikli rneini ticaret siciline tescil ettirir.
2.3. Tanmaz Mal Karl Ortaklk

Bir kooperatifte ortaklk sfatnn kazanlmas, ana szleme ile bir tanmaz maln
mlkiyetine balanabilir. Byle bir hlde tanmaz maln mlkiyeti tapu sicilinde kime ait ise
kooperatif yesi odur.
Mlkiyetin nc bir ahsa devri hlinde yelik sfat da dorudan yeni malike geer.
Ancak tapu sicilinin beyanlar stununa bu yolda bir belirtme yaplmas da gerekmektedir.
(rnek: Mlkiyete bal ................... kooperatifi yelii vardr. Tarih-Yev.)
27
2.4. Kooperatiflerin Gayrimenkul Tasarruflar
Kooperatifler Kanununun ilgili maddesine gre Gayrimenkul almnda ve satmnda
takip edilecek usul ile alnacak gayrimenkuln niteliini, yerini ve azami fiyatn, satlacak
gayrimenkuln asgari fiyatn belirlemek kooperatif genel kurulunun yetkisine braklmtr.
Buna gre, tanmaz mal alm ve satm iin genel kurulca karar verilmi olmas
gerekmektedir. Genel kurul, bu yetkisini devir ve terk edemez. Kooperatifler Kanununun
ilgili maddesine gre Ynetim kurulu yeleri ve temsile yetkili ahslar, genel kurulun
devredemeyecei yetkilerini kullanamaz. hkm uyarnca ynetim kurulunun byle bir
yetkiyi kullanmas mmkn deildir.
Kooperatiflerce alnmas kararlatrlan gayrimenkullerin almnn, tapu devri veya

tapuya erh verdirilecek bir sat vaadi szlemesi ile yaplmas arttr. Alnacak
gayrimenkuln kooperatifin amacna uygun olmas gerekir.
Bu nedenle, kooperatif temsilcilerince tanmaz mal alm, satm veya sat vaadi
szlemelerinin tapu siciline erhi iin talepte bulunulmas hlinde Tapu Kanununun ilgili
maddesi uyarnca ticaret sicil memurluundan alnp ibraz edilen yetki belgesinde unlara
baklr:
Kooperatifi kimlerin temsil edecei

Genel kurulca hangi il, ile veya yre snrlar iinde, en ok hangi fiyatla
tanmaz mal satn alnabilecei
Kooperatifin kaytl maliki bulunduu hangi tanmaz mal asgari (en az) hangi
fiyatla satabilecei
Alm veya satmda takip edilecek usul konusunda kooperatif ynetim kuruluna
yetki verildiine ilikin bilgilerin olup olmad
Bu bilgilerin bulunmas hlinde talebin karlanmas gerekir. Yetki belgesinde, genel

kurulca alnm karardan bahsedilmemesi hlinde ise noterden tasdikli genel kurul kararna
istinaden talebin karlanmas, aksi hlde reddi gerekmektedir.
2.5. Kooperatiflerin Har ve Vergi Muafiyetleri

Kooperatifler Kanununun ilgili maddesine gre kooperatifler, kooperatif birlikleri,
kooperatif merkez birlikleri ve Trkiye Mill Kooperatifler Birlii, ortaklarn temlik
edecekleri gayrimenkuller her trl vergi ve hartan muaftr (st kurululara girilmemise
muaf olamaz.).
Gayrimenkullerin, irtifak haklarnn ve gayrimenkul mkellefiyetinin kooperatiflere,

kooperatif birliklerine, kooperatif merkez birliklerine, Trkiye Mill Kooperatifler Birliine
sermaye olarak konulmas hlinde Emlak Alm Vergisi Kanununun ilgili maddesindeki
indirimlerden belirli oranda faydalanrlar.
28
2.6. Kooperatif Trleri
Drt kooperatif vardr. Bunlar:
Yap kooperatifleri
Tarm sat kooperatifleri
Tarm kredi kooperatifleri
Esnaf ve sanatkrlar kredi ve kefalet kooperatifleri
2.6.1. Yap Kooperatifleri
Konut veya i yeri yap kooperatifi eklinde kurulabilir. Tapu sicili asndan her ikisi
ayn hkmlere tabidir. Bu kooperatifler, Kooperatifler Kanunu hkmlerine gre
kurulduundan bulunduklar yerin ticaret siciline tescil ile tzel kiilik kazanr.
Konut yap kooperatifleri, gayrimenkul iktisap eder. Kiralar, kiraya verir, satar ve
benzeri tasarruflarda bulunur. Ayni haklar tesis eder, arsa ve arazi satn alr, birletirir, imar
durumuna uygun biimde bldrerek ortaklarna konut yaptrr. Yaptrlan konutlarn
mlkiyetini ana szlemedeki esaslara gre ortaklarna aktarr, kredi ihtiyac iin ipotek tesis
edebilir, konut yapmnn mali yetersizlik nedeniyle imknszlamas hlinde kooperatife ait
arsay parselleyerek genel kurulca karara balanmas artyla kura ile ortaklarna datr.
Gayrimenkul tasarrufuna karar vermeye yetkili merci, kooperatif genel kuruludur.

Genel kurulun kararlarnn toplant tarihinden itibaren 15 gn iinde ticaret siciline tescil ve
ilan edilmi olmas gerekir.
Kooperatifi tapu ilemlerinde ynetim kurulu temsil eder. Ynetim kurulu bizzat tapu
ilemine katlamayacaksa kooperatifi temsil edecek kiileri bir kararla tespit eder. Bu kararn
noterlike tasdikli rnei ticaret siciline imza rnekleri ile birlikte verilir. Ynetim kurulu
yeleri ve kooperatif memurlar kendisi veya bakas namna kooperatifle kooperatifin
konusuna giren bir ticari muamele yapamaz, gayrimenkul alp satamaz.
2.6.1.1. Ferdileme (Konutlarn yelere Tahsisi)
Yap kooperatiflerinde yaplar (konut veya i yerleri) tamamlandktan sonra yaplarn

bulunduu yere gre yap kullanma izin belgesi (iskn ruhsat) alnr. Kat mlkiyetine
gemek iin gerekli belgeler (proje, liste, fotoraf gibi) tamamlannca ticaret sicilinden
alnm yetki belgesine gre kooperatif temsilcileri kat mlkiyeti talebinde bulunur. Bu
talebe istinaden her bamsz blm kat mlkiyeti ktk sayfasnda ayr ayr tescil edilir. Bu
tescil yine kooperatif adna yaplr.
Kooperatiflerde ferdileme genelde bu tescilden sonra noter huzurunda kura ekilerek

yaplmaktadr. Ancak kooperatife kura dnda (rnein, tercihe dayal) bir datm da
ngrlebilir. Bu nedenle ferdileme iin kura ekmek art deildir. nk kooperatifin
29
tanmaz mallarn yelerine tahsisinde izleyecei yol, kooperatif ile yeleri arasnda bir i
mnasebet olup idareyi ilgilendirmez.
Kooperatif temsilcilerinin kooperatif ortaklarna tanmaz mallarnn tahsisi iin ticaret

sicil memurluundan alnan ileme konu yetki belgesi ile istemde bulunmalar talebin
karlanmas iin yeterli olur. Yap kullanma izninin alnmasn mteakip en ok bir yl
iinde ferdi mnasebete gei ileminin sonulandrlmas gerekir. Bu bir yllk sre
kooperatif ynetimini ilgilendirir, tapu sicil mdrln balamaz. Dolaysyla ferdileme
aamasnda kooperatif temsilcilerince bamsz blm numaralar ile tahsis yaplacak
kiilerin bildirilmesi ve bunlara ait nfus czdan rneklerinin veya bilgilerinin ibraz tescil
iin yeterlidir.
Temsilciler tescile kadar isim yanllklarn dzeltebilir. Tescilden sonra artk hak
sahibinin talebi ve kooperatifin uygun yazs ile dzeltme harc alnarak isim yanllklar
dzeltilebilir. Ferdileme talebi ile beraber kooperatifin ad tapu ktnden terkin edilerek
o bamsz blm kime isabet ediyor ise onun adna tescil yaplr. Tapu ktnn edinme
sebebi stununa (tahsis ya da ferdileme ) yazlr.
Ferdileme iin Harlar Kanunu tarifesine gre binde 1.8 orannda har, ortaklara
datlan her bamsz blmn beyan edilen deeri zerinden lehine ilem yaplan
kooperatif yeleri adna (onlar temsil eden kooperatif yetkililerinden) tahsil edilir.
Ferdileme ile ilgili olarak Tapu ve Kadastro Genel Mdrlnn talimatna gre
kooperatif adna kaytl bulunan tanmaz mallarn yeler adna tescili iin ynetim
kurulunca ibraz edilen kura tutanana gre yeleri adna tahsisinin yaplp yaplamayaca
ve ibraz edilecek kura tutanann noterce tasdikinin zorunlu olup olmadnn bildirilmesi
gerekmektedir.
Kooperatifin tanmaz mallarn yelerine tahsisinde izleyecei yol kooperatifin

yeleriyle kendisi arasnda bir i mnasebet olup tapu idaresiyle ilgisi yoktur.
Dolaysyla ferdilemede kooperatif temsilcisince bamsz blm numaralarnn bildirilmesi
tescil iin yeterlidir. Kuradan sonra baz ortaklarn kooperatiften ayrlarak yerlerini yeni
ortaklara devretmesi mmkndr.
Buna gre kooperatifin mlkiyetinde bulunan tanmaz mallarn yelere tahsisinde

kooperatif temsilcisince ticaret sicil memurluundan alnan yetki belgeleri ilem iin yeterli
olup kura listesinin ibrazna gerek bulunmaz. Ancak kooperatife noterden tasdikli kura
listesinin verilmesi hlinde bunun dosyaya konulmas gerekir.
30
2.6.1.2. Konut Yap Kooperatiflerinin Yeri na Etmesi
Konut yap kooperatiflerinin rnek ana szlemesinin kooperatifin amac

blmnde Ortaklarn sosyal, kltrel ve ekonomik ihtiyalarn karlamak zere gerekli
tesisler kurar, bu tesisleri iletir veya kiraya verir. eklinde bir fkraya yer verilmitir. Bu
sayede dkkn, gazino, lokanta gibi umumi hizmet tesislerinin yapmna da imkn
salandndan kooperatifin amacna ters dmeyecek lde bir veya birka dkkn
yaplm olmas hlinde ilgili konut yap kooperatifinin unvan ve amacnda deiiklik
yaplmasnda hukuki bir zorunluluk bulunmamaktadr.
Buna gre, konut yap kooperatifleri tarafndan kooperatifin amacna ters dmeyecek
lde bir veya birka bamsz blmn dkkn, lokanta i yeri gibi umumi hizmet
tesislerine ayrlmas hizmetin zelliinden ve imar mevzuatndan kaynaklanm olacandan
bu tr bamsz blmlerin belirtilen vasflarla bamsz blm olarak kooperatif adna
tescili mmkndr.
Ancak ana szlemeye gre bu tr yerleri iletmek veya kiraya vermek kooperatifin
amac olduundan mlkiyetinin kooperatif tzel kiilii uhdesinde kalmas gerekir,
ferdilemeye konu edilemez.
2.6.2. Tarm Sat Kooperatifleri ve Birlikleri
Tarm sat kooperatifleri, Kanunun ilgili maddesine gre rnlerini daha iyi artlarda
deerlendirmek ve ekonomik kazanlarn korumak amacyla en az on reticiden kurulabilir.
Tarm sat kooperatifleri, noterce tasdikli ana szlemenin Sanayi Ticaret

Bakanlnca onayndan sonra ticaret siciline tescil ve ilan ile tzel kiilik kazanr.
Gayrimenkul iktisabna yetkileri vardr.
Tapu ilemlerinde tarm sat kooperatiflerini temsile ynetim kurulu yetkilidir.

Kooperatif ynetim kurulu bu yetkisini mdre verebilir. Esas olarak bu kurulular temsilde
Tarm Sat Kooperatifleri Ana Szlemesi gerei olarak mterek imza kural getirilmitir.
Tapu ilemlerinde getirilecek yetki belgesinin ticaret sicilinden alnm olmas
gerekmektedir. Tapu sicil mdrl yetki belgesi dnda bakaca bir belge aramak zorunda
deildir.
Bu kooperatifler lehine tesis edilecek ipotek ilemleri resm senet dzenlenmeden

taraflar arasndaki kredi ve bor szlemesine istinaden yaplabilir. Bu kooperatifler
alacaklarnn tahsili iin sata kardklar ortaklarna ait tanmaz mallar stlerine alabilir.
Bor denirse el konan tanmaz ortaa iade edilir.
Tarm sat kooperatifleri gayrimenkul tasarrufuna yetkilidir. Kooperatifin mallar

haciz ve ipotek edilemez. Bu gayrimenkuller fera harcndan muaftr.
31
Sanayi ve Ticaret Bakanlnca hazrlanp Bakanlar Kurulunca tasdik edilerek Resm
Gazetede yaynlanan Tarm Sat Kooperatifleri Ana Szlemesinin ilgili maddesinde
gayrimenkul alnmas, satlmas ve yaptrlmas hususlarnda karar almak veya ynetim
kuruluna yetki vermek grevi genel kurulun grevleri arasnda saylmtr. Genel kurulun
alaca kararlar birlik ynetim kurulunun onay ile kesinlemektedir.
En az tarm sat kooperatifi bir araya gelerek bir birlik kurabilir. Birlik, noterce
tasdikli ana szlemenin ticaret siciline tescili ve ilan ile tzel kiilik kazanr. Birlik,
gayrimenkul iktisabna yetkilidir. Gayrimenkul tasarrufu konusunda karar verme yetkisi
birlik genel kuruluna aittir. Genel kurulun verecei kararlar Sanayi ve Ticaret Bakanlnn
onay ile kesinleir. Birliin tapu ilemlerinde ticaret sicilinden yetki belgesi getirilmesi
gerekmektedir. Birlii tapu ilerinde birlik genel mdr temsile yetkilidir. Ancak burada da
mterek imza kural getirilmitir. Birliin tanmaz mallar ipotek edilemeyecei gibi haciz
de edilemez.
2.6.3. Tarm Kredi Kooperatifleri
reticilerin ekonomik kazanlarn korumak, meslek ve geim ihtiyalarn salamak

amacyla tarm kredi kooperatifleri kurulabilir. Her tarm kredi kooperatifinin bir numaras
vardr.
Tarm kredi kooperatifleri, Kanunun ilgili maddesine gre ticaret siciline tescil ve
ilana tabi deildir. Ticaret sicilinde kaytlar yoktur. Kurucu ortaklarca imzalanan ana
szlemenin noterce tasdikinden sonra merkez birliince Tarm Bakanlnn iznine sunulur.
Bakanln izin ve tasdikinden sonra kooperatif tzel kiilik kazanr. Tarm kredi
kooperatiflerinin her birinin ayr ayr tzel kiilii olduundan her biri ayr ayr gayrimenkul
tasarrufuna yetkilidir. Ancak gayrimenkul almak, satmak, inaat yaptrmak (cins deiiklii)
merkez birliinin msaadesi ile ynetim kurulunca yaplabilir. Ynetim kurulunun
gayrimenkul tasarrufuna izin vermesi ardndan tapu sicil mdrlnde kooperatifi temsil
iin mdr ve bir yetkili personelin mterek imzas gerekir.
Resim 2.1: Tarm Kredi Kooperatifleri amblemi

Tapu Sicil Mdrlnn dikkat edecei husus, tarm kredi kooperatifinin talebinde
kooperatifin bal bulunduu merkez birliince (.) ilesindeki (...) numaral tarm kredi
kooperatifinin gayrimenkul tasarrufuna izin verildii ve bu kooperatifi temsil edecek
kimseleri gsterir yetki belgesini aramaktr.
Tapu ilemi merkez birliinden alnm bu yetki belgesine istinaden yaplr Ancak
tescil () ilesi (...) numaral tarm kredi kooperatifi adna yaplr.
32
Tarm kredi kooperatiflerinin verecekleri kredi karl yaplacak ipotek ilemleri iin
merkez birliinin msaadesine gerek yoktur. Zira bu kooperatiflerin Bakanlka hazrlanm
ana szlemelerinin ilgili maddelerinde bu konuda yetkili olduklar aka yazldr.
Kooperatif lehine tesis edilecek ipotek ilemlerinde resm senet dzenlemeye gerek yoktur.
Taraflar arasndaki bor ve kredi szlemesine istinaden ipotek tesis edilebilir. potein
kaldrlmasnda da ayn usul uygulanr, tescil istem belgesi dzenlenmez. Kooperatifin
yazsna istinaden ipotek terkin edilebilir. Bu kooperatifler borca karlk ortaklarna ait
gayrimenkulleri mlk edinebilir, bor denince eski sahibine iade edebilir.
Ortaklarn kooperatifle yapaca her trl ilemler, vekletnameler, kooperatif lehine

yapacaklar ipotekler, her trl har ve vergiden muaftr. Kooperatifin kredi ihtiyac iin
tesis edilecek ipotekler de hartan muaftr.
Tarm kredi kooperatiflerinin tasfiyesi, merkez birliinden alnan yetki belgesine

istinaden tasfiye kurulunca yaplr.
Tarm kredi kooperatiflerinin blge birlikleri ve merkez birlii vardr. Blge birliinin
kurulmasna karar vermeye Trkiye Tarm Kredi Kooperatifleri Merkez Birlii yetkilidir.
Blge birlii ana szlemesi notere onaylattrlarak merkez birliince Tarm Bakanlnn
onayna sunulur. Bakanln onayndan sonra ticaret siciline tescil edilir ve tzel kiilik
kazanm olur.
Trkiye Tarm Kredi Kooperatifleri Merkez Birlii tek st kurulu olup Ankaradadr.
Kooperatif eklinde kurulmutur. Ticaret siciline tescil ve ilanla tzel kiilik kazandndan
tapu ilemlerinde ticaret sicilinden yetki belgesi getirmesi gerekir.
2.6.4. Esnaf ve Sanatkrlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri
Kooperatifler Kanununa gre kurulan bu kooperatifler, ticaret siciline tescil ile tzel
kiilik kazanr. Bu nedenle tapu ilemleri iin alnacak yetki belgesini ticaret sicilinden
almalar gerekir. Bu kooperatiflerin bal olaca stat, Sanayi ve Ticaret Bakanlnn
oluruna gre bir ana szleme ile belirlenmitir. Bu ana szlemenin ilgili maddesinde
kooperatifin gayrimenkul satn alabilecei, inaat yaptrabilecei, gerekirse satabilecei,
kredi alan ortaklardan ipotek alabilecei belirtilmitir. Gayrimenkul almnda ve satmnda
takip edilecek usul ile gayrimenkuln niteliini, yerini ve azami fiyatn, satlacak
gayrimenkuln asgari fiyatn belirlemek grevi kooperatif genel kurulunun grev ve
yetkileri arasnda saylmtr. Bu yetkinin devri de yasaklanmtr. Genel kurulda alnacak
kararlar, toplant tarihinden itibaren 15 gn iinde ticaret siciline verilerek tescil ve ilan
ettirilir.
33
Resim 2.2: Esnaf ve Sanatkrlar Kredi ve Kefalet Kooperatifi amblemi
Kooperatifi temsile ynetim kurulu yetkilidir. Ynetim kurulu en az bir, en ok yl
iin seilir. Genel kurulca bir sre tespiti yaplmamsa bir yl iin seilmi saylr. Genel
kuruldan karar almak art ile kooperatifin tanmaz mallarn ynetim kurulu satabilir,
ipotek edebilir. Ynetim kurulu kendi yapabilecei ileri bir kararla ortaklardan birine veya
nc bir kiiye yaptrabilir.
Ynetim kurulu yeleri ve ortaklar kendisi veya bakas adna kooperatifle kooperatif
konusuna giren bir ilem yapamaz. Ancak kooperatiften kendisinin katlmad bir kararla
kredi almas mmkndr. Ynetim kurulu yeleri ve temsile yetkili ahslar genel kurulun
devredemeyecei yetkileri kullanamazlar.
Ynetim kurulunun karar ile yelerden bir veya bir ka kooperatifi temsile yetkili
murahhas ye seilebilir. Murahhas yeler ticaret siciline tescil edilir.
Kooperatif verdii kredilere karlk olmak zere ipotek yaptrabilir. Kooperatife olan
borlarn zamannda demeyenlerin tanmaz mallarn kooperatif zerine alabilir. Ancak bu
mallar kooperatife alt ay iinde satlamaz. Bu sre iinde borlar denirse tanmaz mal
ortaa geri verilir.
Kooperatif genel kurulun alaca kararla tasfiyeye girer, tasfiye kurulu genel kurulca
atanr. Tasfiye ilemleri ana szlemenin ilgili maddesinde gsterilen usule gre yaplr.
Konular ayn olan veya birbirleriyle ilgili olan kooperatifler bir araya gelerek
kooperatif eklinde blge birlikleri kurabilir. Merkez birlikleri ise blge birliklerinin bir
araya gelmesi ile kurulur. Kooperatif blge birlikleri veya merkez birlii de bir kooperatif
sayldndan ana szleme ile kurulur ve tzel kiilii vardr, gayrimenkul tasarrufuna
yetkilidir. Tapu ilemlerinde blge ve merkez birliinin de ticaret sicilinden yetki belgesi
getirmesi gerekir. Hatta tarm kredi kooperatifleri ticaret siciline kaydolmad hlde blge
birlikleri ve merkez birlii ticaret siciline kaydolmak zorundadr ve yetki belgesini ticaret
sicilinden alr.
34
2.7. Kooperatiflerin Dalmas
Kooperatifler; Ana Szleme uyarnca genel kurul kararyla, iflasn almasyla, dier
bir kooperatifle birleme veya devralnma sebebiyle veya Sanayi ve Ticaret Bakanlnn
eitli nedenlerinden mahkemeden alaca kararla tasfiyeye girer. Tasfiye ilemleri genel
kurul tarafndan seilecek tasfiye kurulunca yaplr. Tasfiye kurulu seilmemi ise tasfiye
ilerini ynetim kurulu yapar. Tasfiye memurlarnn isimleri ve tasfiyeye balanld ticaret
siciline tescil ve ilan ettirilir. Tasfiye sresince kooperatifin unvan Tasfiye hlinde...
kooperatifi eklinde kullanlr.
Tasfiye kurulu genel kurulun kararlar dorultusunda gayrimenkulleri pazarlkla ve

ihale ile satabilir. Tasfiye hlinde iken dahi genel kurulun toplanarak karar vermesi
mmkndr. Kooperatifin borlarnn ve pay bedellerinin denmesinden sonra kalan miktar
ana szlemede hkm varsa dalma annda kaytl ortak ve hukuki halefleri arasnda
denmi sermayeleri ile orantl olarak datlr. Tasfiyenin sona ermesi zerine tasfiye
memurlarnca kooperatif unvan ticaret sicilinden sildirilir.
Tasfiye hlindeki kooperatif adna yaplacak bavurularda tapu sicil mdrlnn

dikkat edecei husus, ticaret sicilinden alnan yetki belgesinde tasfiye hlindeki kooperatifi
kimlerin temsil edeceinin ve hangi tapu ileminin yaplmasna yetkili olduklarnn aka
belirtilmi olmasn aramaktr.
2.8. Dalm Kooperatif Adna Kaytl Tanmazlarn yeleri Adna

Tahsisi
Kooperatifler Kanununun ilgili maddesine gre;
Konut yap kooperatiflerinin ana szlemede gsterilen ilerin tamamlanmas ve

ferdi mlkiyete geilip konutlarn ortaklar adna tescil edilmesiyle amacna
ulalm saylp dalaca, mahkemece veya genel kurulca tasfiye memurlar
seilmedii takdirde tasfiye ilerini ynetim kurulunun yapaca,
Tasfiye memurlarnn grevlerinin ana szlemenin ilgili maddesinde

gsterilecei, tasfiye hline giren kooperatifin btn borlar dendikten ve
ortak pay bedelleri geri verildikten sonra kalan mallarn ancak ana szlemede
bu husus ngrlm olduu takdirde ortaklar arasnda paylatrlaca hkm
altna alnmtr.
Anonim irketlerin tasfiyesi Trk Ticaret Kanununun ilgili maddelerinde

dzenlenmi ve bu hkmler ile tasfiye ileminde irketin aktiflerinin paraya
dntrlmesinin gerektiine hkmedilmitir.
35
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Bir konut yap kooperatifi konut yapmak zere arazi satn almtr. Kooperatif
yetkilendirdii kiiyi tapu sicil mdrlne gndererek arazinin kooperatif adna tescilini
istemektedir.
Aadaki ilem basamaklarn takip ederek arazi satn alma iinin tapu siciline
kaydn yapnz.

Ticaret sicilinden verilmi yetki Yetki belgesinin nereden alndn
belgesini alnz. kontrol ediniz.
Kooperatif temsilcisinin temsil belgesini Tescil iin gelen grevlinin yetki
alnz. belgesini ve kimliini kontrol ediniz.
Tanmazn tasarrufu ile ilgili genel Genel kurul karar belgesini kontrol
kurul karar belgesini alnz. ediniz.
Yaplan ilemi yevmiye defterine Yaplan tescilin yevmiye defterine
kaydediniz. bilgilerini yaznz.
Tanmaz ile ilgili ilemi tapu ktne
Tapu ktne gerekli bilgileri yaznz.
kaydediniz.
KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin

Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi
deerlendiriniz.

1. Ticaret sicilinden verilmi yetki belgesini aldnz m?
2. Kooperatif temsilcisinin temsil belgesini kontrol ettiniz mi?
3. Tanmazn tasarrufu ile ilgili genel kurul karar belgesini
aldnz m?
4. Yaplan ilemi yevmiye defterine kaydettiniz mi?
5. Tanmaz ile ilgili ilemi tapu ktne kaydettiniz mi?
DEERLENDRME

36
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.
1. Tzel kiilii haiz olmak zere ortaklarnn belirli ekonomik menfaatlerini ve zellikle
meslek ve geimlerine ait ihtiyalarn karlkl yardm, dayanma ve kefalet
suretiyle korumak amacyla gerek ve kamu tzel kiileri tarafndan kurulan
teekkllere ne denir?
A) Kooperatif B) irket
C) Banka D) Dernek
2. Bir kooperatif en az ka ortak tarafndan imzalanan ana szleme ile kurulur?

A) 1 B) 3
C) 5 D) 7
3. Kooperatifler hangi sicile tescil ile tzel kiilik kazanr?

A) Tapu siciline B) Adli sicile
C) Ticaret siciline D) Valilik siciline
4. Kooperatiflerin gayrimenkul almnda ve satmnda takip edilecek usul ile alnacak

gayrimenkuln niteliini, yerini ve azami fiyatn, satlacak gayrimenkuln asgari
fiyatn belirlemek yetkisi kime verilmitir?
A) Ynetim kurulu bakanna B) Kooperatif genel kuruluna
C) Ynetim kurulu yelerine D) Hepsine
5. Kooperatifler hangi st birliklere girerek vergi ve harlardan muaf olur?

A) Verilenlerin birine girerek B) Merkez birlikleri
C) Trkiye Mill Kooperatifler Birlii D) Kooperatifler birliklerine
6. Yap kooperatifleri hangi amala kurulamaz?

A) Konut yapm B) Baraj yapm
C) yeri yapm D) Ev yapm
7. Tarm sat kooperatifleri hangi amala kurulur?

A) reticilerin rnlerini daha iyi artlarda deerlendirmek ve ekonomik
menfaatlerini korumak
B) Toprak satn almak
C) Tarm makineleri imal etmek
D) Hibiri
8. Tarm kredi kooperatifleri hangi amala kurulur?

A) reticilerin ekonomik menfaatlerini korumak
B) Verilenlerin hepsi
C) reticilerin meslek ihtiyalarn salamak
D)reticilerin geim ihtiyalarn salamak
37
9. Esnaf ve Sanatkrlar Kredi ve Kefalet Kooperatiflerinin tabi olaca stat, hangi
kurumun oluruna gre bir ana szleme ile belirlenmitir?
A) Valilik
B) Babakanlk
C) Sanayi ve Ticaret Bakanl
D) Tapu sicil mdrl
10. Kooperatiflerin dalmas aada verilenlerin hangisiyle gerekleir?

A) Dier bir kooperatifle birleme veya devralnma durumunda genel kurul kararyla
B) flasn almasyla
C) Genel kurul kararyla
D) Verilenlerin hepsiyle
DEERLENDRME

Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.
38
RENME FAALYET3
RENME FAALYET3
AMA
Tapu Sicil Tzne ve ilgili ynetmeliklere uygun olarak zel bankalarn ve finans
kurumlarnn tapu ilemlerini yapabileceksiniz.
ARATIRMA
zel bankalarn ve finans kurumlarnn tapu ile ilgili ilemlerini ve ilem

sralarn aratrp edindiiniz bilgileri snfta arkadalarnzla paylanz.
3. ZEL BANKALAR VE FNANS

KURUMLARININ TAPU LEMLER
Gnmzn deien ekonomisine gre bankalar sadece devlete bal olmayp zel
sermaye ile de kurulabilmektedir.
3.1. zel Trk Bankalar ve Yabanc Bankalar

Tasarruflar korumak ve ekonomik kalknmann gereklerine gre kullanlmn
salamak zere bankalar kurulabilir. zel bankalar Trk Ticaret Kanunu hkmlerine gre
kurulur. Kamu bankalar ise zel bir kanunla kurulmaktadr. Ancak zel veya kamu olsun
tm bankalarn anonim irket eklinde kurulma mecburiyeti vardr ve tm Bankalar Kanunu
hkmlerine tabidir.
Yabanc Bankalar ancak Bakanlar Kurulunun izni ile Trkiyede ube aabilir ve
Hazine Mstearlnn izni ile Trkiyede bankaclk ilemleri yapabilir. Bankalar dndaki
gerek ve tzel kiilerin bankaclk ilemleri yasaklanmtr. Tm Bankalar ticaret siciline
tescil ve ilan olunur. Bankalarn ipotek ilemlerinde koyacaklar faiz oranlar Bakanlar
Kurulunca belirlenen oranlar aamaz. Bankalar, ticaret amacyla gayrimenkul alm satm ile
uraamazlar ve T.C. Merkez Bankasnca alnan kararlara uygun olarak bankaclk ilerini
yrtebilmek iin ihtiya duyduklar say ve bykln stnde herhangi bir ekilde
gayrimenkul edinemez.
39
3.2. Finans Kurumlar (Katlm Bankalar)
zel finans kurumlar da Bakanlar Kurulunca izin verilerek Bankalar Kanunu
erevesinde faaliyet gsterir. Tapu ilemleri asndan bu kurumlar zel bankalar gibi
deerlendirilmektedir. zel finans kurumlarnn gayrimenkul tasarruflarna yetkileri vardr.
Hukuki temsilcileri genel mdrleridir. Trk Ticaret Kanunu hkmlerine gre anonim
irket eklinde kurulduklarndan ticaret siciline tescil edilir. Trkiyede faaliyet gsteren
btn bankalar tzel kiilii haiz Trkiye Bankalar Birliine ye olur.
Tapu ve Kadastro Genel Mdrlnn konu ile ilgili genelgesi yledir:
zel bir kurulu kanunu bulunmayan bankalar ile Bakanlar Kurulunca kurulu
izni verilerek Bankalar Kanunu erevesinde faaliyet gsteren zel finans
kurumlarnn gayrimenkul tasarruflar ile ipotek tesis ve terkinlerinde yetkili
olduklarn gsteren Tapu Kanununun ilgili maddesi uyarnca ticaret sicil
memurluklarnca verilmi olan yetki belgesinin aranmas gerekmektedir.
zel bir kanunla kurulan, hak ve yetkileri kurulu kanunlarnda aka

belirtilmi olan bankalarda (Ziraat Bankas, Emlak Bankas, Halk Bankas ve
Trkiye hracat Kredi Bankas A gibi) gayrimenkul tasarruflarnda ve ipotek
terkinlerinde Tapu Kanununun ilgili maddesi uyarnca yetki belgesinin
aranlmamas, banka yetkililerinin hviyet ve imzalarnn imza sirklerindeki ile
karlatrlmas ile yetinilir.
Tapu ve Kadastro Genel Mdrlnn talimatlar ile bankalarn ve zel finans

kurumlarnn ipotek terkini ilemleri iin yetki belgesi aranmaz. mza sirklerinin alnmas
yeterlidir.
3.3. Bankalarn Gayrimenkul Ticaret Yasa

Bakanlar Kurulu karar ile Trkiyede ube aarak faaliyette bulunan yabanc
bankalarn faaliyetlerini srdrebilmek amacyla ihtiya duyduklar gayrimenkulleri satn
almas mmkndr. Bu nedenle yabanc bir bankann gayrimenkul satn almak istemesi
hlinde aranacak husus, Trkiyede faaliyet gstermesine Bakanlar Kurulunca izin verilip
verilmediidir ve Merkez Bankasnn izninin olup olmaddr.
3.4. Alacaklardan Dolay Edinilen Emtiann Elden karlmas

Alacaklar sebebiyle edinmek zorunda kaldklar gayrimenkulleri elden karmalar
gerekmektedir. Ancak tapu sicil mdrnn bu hususlar aramas gerekmez. Tapu sicil
mdr zel bankalarn gayrimenkul tasarruflarnda kural olarak ticaret sicilinden getirilen
yetki belgesine gre hareket eder.
Kamu bankalarnn gayrimenkul tasarruflarnda ise yetki belgesi aranmaz. Ancak

resm bir yaz ile bankay kimlerin temsil edeceinin tapu sicil mdrlne bildirilmesi
gerekir. Bankann yetkisi kurulu kanununda belirli ise de temsilcilerinin kimler olduu
ancak resm bir yaz ile kantlanabilir.
40
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
zel bir banka, faaliyetlerini srdrebilmek iin ihtiyac olan bir bina satn almak
istemektedir.
Aadaki ilem basamaklarn takip ederek satn alnacak gayrimenkuln tapuya

tescil ilemini yapnz.

Yetki belgesinin nereden alndn
Yetki belgesini alnz.
kontrol ediniz.
Bakanlar Kurulunun ve Hazine
Yabanc bankalar iin Bakanlar Kurulu
Mstearlnn izin belgelerini
izin belgesini alnz.
inceleyiniz.
Yabanc bankalar iin Merkez Bankas Merkez Bankas tarafndan verilmi
tarafndan verilmi gayrimenkul gayrimenkul tasarrufu izin belgesini
tasarrufu izin belgesini alnz. inceleyiniz.
Yaptnz ilemi yevmiye defterine
lemi yevmiye defterine kaydediniz.
kaydediniz.
Tapu ktne kayt yapnz. Tapu ktne gerekli bilgileri yaznz.
KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin

Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi
deerlendiriniz.

1. Yetki belgesini aldnz m?
2. Yabanc bankalar iin Bakanlar Kurulu izin belgesini aldnz
m?
3. Yabanc bankalar iin Merkez Bankas tarafndan verilmi
gayrimenkul tasarrufu izin belgesini aldnz m?
4. lemi yevmiye defterine kaydettiniz mi?
5. Tapu ktne kayt yaptnz m?
DEERLENDRME

41
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.
1. Tasarruflar korumak ve ekonomik kalknmann gereklerine gre kullanlmalarn

salamak zere hangi kurumlar kurulabilir?
A) Bakanlklar
B) Bankalar
C) Sandklar
D) Hepsi
2. Yabanc Bankalar ancak nereden izin alarak Trkiyede ube aabilir?

A) Bakanlar Kurulu
B) Merkez Bankas
C) Bankalar Birlii
D) Valilik
3. zel finans kurumlarnn gayrimenkul tasarruflarna yetkileri vardr. Hukuki

temsilcileri kimdir?
A) Ynetim kurulu bakan
B) Ynetim kurulu yeleri
C) Genel mdr
D) Hepsi
4. Bakanlar Kurulu karar ile Trkiyede ube aarak faaliyette bulunan yabanc
bankalarn faaliyetlerini srdrebilmek amacyla ihtiya duyduklar gayrimenkulleri
nasl edinir?
A) Satn alarak
B) Kiralayarak
C) Edinemez
D) Hibiri
5. Yabanc bir bankann gayrimenkul satn almak istemesi hlinde aranacak husus
aadakilerden hangisidir?
A) Trkiyede faaliyet gstermesi
B) Bakanlar Kurulunca izin verilip verilmedii
C) Merkez bankas izin verilip verilmedii
D) Hepsi
6. Bankalarn alacaklar sebebiyle edinmek zorunda kaldklar gayrimenkulleri ne

yapmalar gerekmektedir?
A) Kendi adlarna tescil ettirmeleri
B) Elden karmalar
C) Alacan aldktan sonra sahibine iade etmeleri
D) Hibir ey yapmamalar
42
7. zel bankalar, gayrimenkul tasarruflarnda kural olarak nereden alacaklar yetki
belgesine gre hareket eder?
A) Genel mdrden
B) Bankalar Birliinden
C) Ticaret sicilinden
D) Tapu sicil mdrnden
8. Bankalarn ipotek ilemlerinde koyacaklar faiz oranlarn kim belirler?

A) Merkez Bankas
B) Bankalar Birlii
C) Bakanlar Kurulu
D)Para Politikas Kurulu
9. Trkiyede faaliyet gsteren btn bankalar, tzel kiilii haiz nereye ye olur?
A) Trkiye Bankalar Birlii
B) Merkez Bankas
C) Barolar Birlii
D) Bankalar Sendikas
10. zel bir kurulu kanunu bulunmayan bankalar nereden izin alnarak kurulur?
A) Merkez Bankas
B) Bakanlar Kurulu
C) Valilik
D) Babakanlk
DEERLENDRME

Cevaplarnzn tm doru Modl Deerlendirmeye geiniz.
43
MODL DEERLENDRME
MODL DEERLENDRME
A ve B blmlerindeki istenilenleri yaparak kendinizi deerlendiriniz.
A) Bir yap kooperatifi kurulumunun senaryosu ve yaplmas gereken i ve ilemler

belirlenecektir. Gerekli aratrmay yaparak ilemleri sralaynz.

Kooperatifi yeterli sayda ortakla
Kooperatifin kurulmas ve ana szleme
kurarak ana szlemeyi
ilemlerini aratrnz.
hazrlaynz.
Ana szlemeyi Sanayi ve Ticaret
Bakanlndan izin alarak
Kooperatifin kurulmas, ticaret siciline tescil ve
kooperatif merkezinin bulunduu
ilan ilemlerini takip ediniz.
yeri ticaret siciline tescil ve ilan
ettiriniz.
Kooperatif ubeleri ile temsile Yetkili kimseleri belirleyip yetki belgelerini
yetkili kimseleri belirleyiniz. dzenleyiniz.
Kooperatiflerce alnmas
kararlatrlan gayrimenkullerin Genel kurulda almna karar verilen
almnn tapu devri veya tapuya gayrimenkullerin almn ve tescil ilemlerini
erh verdirilecek bir sat vaadi yapnz.
szlemesi ilemlerini tespit ediniz.
Yaplar (konut veya i yerleri)
tamamlandktan sonra yaplarn
Yap kullanma izin belgesi (iskn ruhsat)
bulunduu yere gre yap kullanma
almak iin yaplacak ilemleri aratrnz.
izin belgesi (iskn ruhsat) almak
iin ilemleri belirleyiniz.
Kat mlkiyetine gemek iin
Kat mlkiyetine gemek iin gerekli belgeleri
gerekli belgelerle kat mlkiyeti
aratrarak hazrlaynz.
talebinde bulununuz.
Kat mlkiyetini tapu ktk
Tescil ilemini kooperatif adna yapnz.
sayfasnda ayr ayr tescil ettiriniz.
Ferdi mnasebete gei ilemini Kooperatif adna kaytl bulunan tanmaz
sonulandrnz. mallarn yeler adna tescilini yapnz.
Kooperatifin tasfiyesi ilemini
Kooperatifin dalmas ilemlerini aratrnz.
yapnz.
44
B) Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.
1. Ticaret irketlerine aadakilerin hangisi rnek verilebilir?

A) Anonim irket
B) Limitet irket
C) Komandit irket
D) Hepsi
2. Ticaret irketlerine sermaye olarak neler konulabilir?

A) Sadece para
B) Gayrimenkul
C) Ekonomik deeri olan btn haklar
D) Tanr mallar
3. Mevcut ortaklar arasnda ngrlen sermaye artrm srasnda bu artn gayrimenkul

sermaye ile yaplmasna karar verilerek talep edildii takdirde nasl ilem yaplmas
gerekir?
A) irket ynetimine sylenerek
B) Resm senet dzenlenerek
C) Tapu sicil mdrlnden izin alnarak
D) Hepsi
4. ki veya daha fazla ticaret irketinin birbiriyle birleerek yeni bir ticaret irketi
kurmas veya bir ya da daha fazla ticaret irketinin mevcut dier bir ticaret irketine
katlmas nerede tescil yaplarak kesinleir?
A) Ticaret siciline
B) Tapu siciline
C) Adli sicile
D) Hibirine
5. Kamuya ait baz irketler zel bir kanunla kurulmulardr. Bunlar hangi tr irket
statsndedir?
A) Adi irket
B) Limitet irket
C) Komandit irket
D) Anonim irket
6. Kooperatif adna onun amacnn gerektirdii btn ilemleri kimler yapabilir?

A) Ynetim kurulu bakan
B) Temsile yetkili ahslar
C) Ortaklarn her biri
D) Genel kurul
45
7. Kooperatiflere yelik aadakilerin hangisiyle gerekleir?
A) Ana szleme ile
B) Gayrimenkuln sahibiyle
C) Para vererek yelik kaydyla
D) Hepsiyle
8. Gayrimenkul tasarrufuna karar vermeye yetkili merci kooperatif genel kuruludur.

Genel kurulun kararlarnn toplant tarihinden itibaren ka gn iinde ticaret siciline
tescil ve ilan edilmi olmas gerekir?
A) 7 gn
B) 10 gn
C) 15 gn
D) 30 gn
9. Tarm sat kooperatifleri en az ka retici tarafndan kurulur?

A) 1 kii
B) 3 kii
C) 7 kii
D) 10 kii
10. Kooperatiflerin mahkemece veya genel kurulca tasfiye memurlar seilmedii takdirde
tasfiye ilerini kim yapar?
A) Ynetim kurulu
B) yelerden her biri
C) Tapu sicil mdr
D) Hibiri
11. Yabanc Bankalar ancak nereden izin alarak Trkiyede ube aabilir?
A) Valilik
B) Merkez Bankas
C) Bankalar Birlii
D) Bakanlar Kurulu
12. Bakanlar Kurulu karar ile Trkiyede ube aarak faaliyette bulunan yabanc
bankalar, faaliyetlerini srdrebilmek amacyla ihtiya duyduklar gayrimenkulleri
nasl edinir?
A) Satn alarak
B) Kiralayarak
C) Edinemez
D) Hibiri
46
13. Bankalarn alacaklar sebebiyle edinmek zorunda kaldklar gayrimenkulleri ne
yapmalar gerekmektedir?
A) Kendi adlarna tescil ettirmeleri
B) Elden karmalar
C) Alacan aldktan sonra sahibine iade etmeleri
D) Hibir ey yapmamalar
14. Bankalarn ipotek ilemlerinde koyacaklar faiz oranlarn kim belirler?

A) Merkez Bankas
B) Bankalar Birlii
C) Bakanlar Kurulu
D) Para Politikas Kurulu
15. zel bir kurulu kanunu bulunmayan bankalar, nereden izin alnarak kurulur?
A) Merkez Bankasndan
B) Bakanlar Kurulundan
C) Valilikten
D) Babakanlktan
DEERLENDRME

Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.
47
CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
RENME FAALYET-1N CEVAP ANAHTARI
1 A
2 C
3 D
4 B
5 A
6 C
7 D
8 D
9 B
10 C
RENME FAALYET-2NN CEVAP ANAHTARI
1 A
2 D
3 C
4 B
5 A
6 B
7 A
8 B
9 C
10 D
RENME FAALYET-3N CEVAP ANAHTARI
1 B
2 A
3 C
4 A
5 D
6 B
7 C
8 C
9 A
10 B
48
MODL DEERLENDRMENN CEVAP ANAHTARI
1 D
2 C
3 B
4 A
5 D
6 B
7 D
8 C
9 D
10 A
11 D
12 A
13 B
14 C
15 B
49
KAYNAKA
KAYNAKA
DRTGZ G. cal, Tapu lemleri / Resm Yaz ile Yaplan lemler- Ana
Szleme ile Kurulmu Tzel Kiiler, TKGM Yaynlar, (www.tkgm.gov.tr).
492 sayl Harlar Kanunu (www.basbakanlk.gov.tr)
488 sayl Damga Vergisi Kanunu (www.basbakanlk.gov.tr)
6762 sayl Ticaret Kanunu (www.basbakanlk.gov.tr)
2499 sayl Sermaye Piyasas Kanunu (www.basbakanlk.gov.tr)
6224 sayl Yabanc Sermayeyi Tevik Kanunu (www.basbakanlk.gov.tr)
2644 sayl Tapu Kanunu (www.basbakanlk.gov.tr)
1163 ve 3476 sayl Kooperatifler Kanunu (www.basbakanlk.gov.tr)
3186 sayl Tarm Sat Kooperatifleri Kanunu (www.basbakanlk.gov.tr)
1581 sayl Tarm Kredi Kooperatifleri Kanunu (www.basbakanlk.gov.tr)
5411 sayl Bankalar Kanunu (www.basbakanlk.gov.tr)
50

Ana Sözleşmeyle Kurulmuş Tüzel Kişiler

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

Ana Sözleşmeyle Kurulmuş Tüzel Kişiler

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

T.

ORTA RETM PROJES

ANA SZLEME LE KURULMU

AIKLAMALAR ................................................................................................................... iii

MODLN ADI Ana Szleme ile Kurulmu Tzel Kiiler

N KOUL Bu modlde n koul yoktur.

Ana Szlemeyle Kurulmu Tzel Kiiler modlnde, irketlerin, kooperatiflerin, zel

Bu bilgilere hayatnzda ve mesleinizde ok ihtiyacnz olacaktr.

irketlerin tapu ile ilgili ilemleri ve ilem sralarn aratrp edindiiniz

1. RKETLERN TAPU LEMLER

Yetki belgesinde gayrimenkul tasarrufuna izin verilmi mi?

Tzel kiilii temsil etmeye yetkili klnan kii kimdir?

Yetki belgesinin sresi gemi mi, herhangi bir tereddt var m?

1.1.2. Ticaret irketleri

Ticaret irketleri; kolektif, komandit, anonim, limitet irketler ve kooperatiflerden

Resim 1.1: Limitet irket

1.2. irketlerin Temsili ve Yetki Belgeleri

Yetki belgesinde birden ok temsilci tayin edilmise bunlarn birlikte mi yoksa

Yetki belgesindeki temsilciler, tapu ilemini bizzat gelerek yaptrabilecekleri gibi

1.3. Yetki Belgelerinin Geerlik Sresi

Uygulamada, irketi temsile yetkili klnan kiilerin yetkilerinin devam edip

Ticaret Sicili Nizamnamesinin ilgili maddesinde yetki belgelerinin 1 yl geerli

1.4. irketlere Ayni Sermaye Konulmas

Sermaye olarak konulan gayrimenkul veya dier haklarn deerleri irket

Gayrimenkullerin, irtifak haklarnn ve gayrimenkul mkellefiyetinin sermaye

1.5.1. irketin Tescil Talebi

Tapu ve Kadastro Genel Mdrlnn ilgili genelgesinde Trk Ticaret Kanununun

1.5.2. Ortan Tescil Talebi

1.6. Ayni Sermaye in htiyati Tedbir stemi

Mevcut ortaklar arasnda ngrlen sermaye artrm srasnda bu artn gayrimenkul

1.8. irketlerin Ayni Sermayeyi ktisap Etmesi

1.9. Ynetim Kurulu yelerinin irketle Szleme Yapma Yasa

Anonim, eshaml (payl) komandit ve limitet irketlerin birleme, devir ve blnmeleri

1.11. Bir irketin Baka Tr irkete Dnmesi

1.12. Menkul Kymetler Yatrm Ortaklklar

Menkul kymetler yatrm ortaklklar, faaliyetlerinin gerektirdii ve sermaye piyasas

Tapu Kanununun ilgili maddesine gre ticaret sicilinden alacaklar yetki

Sermaye Piyasas Kurulunca tanmaz mal edinilmesine izin verildiinin

1.14. Yatrm Fonlar

Fonlarn kurulu ve ileyiinin yasal dayanaklar nelerdir?

Fonlar, Sermaye Piyasas Kanunu ve bu kanuna dayanlarak Sermaye Piyasas Kurulu

Kimler yatrm fonu kurabilir?

lkemizde yrrlkte bulunan mevzuata gre;

Yatrm fonu ynetimi nasl oluturulur?

Yatrm fonu portfylerini kimler ynetebilir?

Yatrm fonlar, kurucusunun belirleyecei ve Sermaye Piyasas Kurulundan "Portfy

"A Tipi, B Tipi" fon ne demektir?

Yatrmc asndan A veya B tipi fon tercihi nasl yaplabilir? Tercihin

Kurumlar Vergisi Kanununun ilgili maddeleri gereince hem A ve hem de B tipi

Katlma belgesi sahibi asndan bakldnda

HSSE SENED FONU: En az % 51'i Trk hisse senetlerinden oluur.

TRAK FONU: En az % 51'i kurcusunun itiraklerince karlm

GRUP FONU: En az % 51'i belirli bir topluluun menkul kymetlerine

SEKTR FONU: En az % 51'i belirli bir sektr oluturan ortaklk

TAHVL VE BONO FONU SENETLER: En az % 51'i kamu ve/veya

YABANCI MENKUL KIYMETLER YATIRIM FONU: En az % 51'i

ALTIN VE DER KIYMETL MADENLER FON: En az % 51'i

KARMA FON: Portfynn tamam hisse senetleri, borlanma senetleri,

LKT FON: Portfynn tamam, vade yaps en ok 180 gn olan ve

DEKEN FON:Yukardaki trlerden herhangi birine girmeyen

ENDEKS FON: Baz alnan ve Sermaye Piyasas Kurulu tarafndan

ZEL FON: Katlma belgeleri nceden belirlenmi kii veya kurululara

Yatrm fonu ynetiminde uyulmas zorunlu kurallar nelerdir?

Yatrm fonlarnn ynetiminde yatrmclar korumaya ynelik olarak mevzuatn