BERILMU PENGETAHUAN

1. PENERANGAN :

Pengetahuan mengenai gaya hidup sihat ialah hubungkait dinamis

antara keadaan fizikal, mental-emosi, sosial dan rohani seseorang.
Kefahaman yang mendalam tentang konsep amalan gaya hidup sihat
serta sikap positif terhadap pelbagai cabaran situasi hidup akan dapat
menjamin kehidupan yang sihat dan seimbang. Segala pengetahuan,
pengalaman dan tuntutan yang berkaitan dengan amalan gaya hidup
sihat perlulah dimanfaatkan untuk diri sendiri, keluarga, masyarakat dan
negara. Melalui pengetahuan, pengalaman dan pemahaman pelbagai
tuntutan untuk mencapai keseimbangan, remaja akan menghadapi
cabaran dengan rasional di samping bijak membuat pilihan yang betul
berlandaskan hukum-hukum keagamaan, adat dan budaya masyarakat
serta undang-undang dan peraturan negara.

2. ILMU

BERILMU? ... YA!

Menurut Al-Ghazali, akal dikaitkan dengan sifat orang berilmu

mengetahui hakikat segala sesuatu
menangkap dan mendapat segala ilmu

"Kejadian yang mula-mula dijadikan oleh ALLAH

ialah ILMU (akal)"
[ Al-Ghazali ]

BERAKAL? ... YA!

Akal merupakan :
sifat ilmu yang disemat di hati
daya fikir manusia untuk menilai sama ada baik atau keburukan
pembentukan personaliti manusia

MEMANFAATKAN ILMU ... YA!

Ilmu adalah :
amalan yang baik
mempunyai pengalaman dan pengetahuan mengenai penghidupan
mendapat kebahagiaan dunia dan akhirat
memupuk nilai baik dan kesempurnaan iman

1
 SUMBER ILMU ...

Ilmu diperolehi melalui

keluarga
alam semula jadi
bilik darjah
guru/ulama
media dan lain-lain

3. KESIMPULAN

Berilmu pengetahuan
merupakan daya fikir manusia untuk menilai kebaikan dan
keburukan
menentukan pembentukan personaliti manusia
memupuk nilai baik dan kesempurnaan iman
menentukan hala tuju matlamat hidup
menampilkan kesejahteraan dalam penghidupan
mewujudkan suasana yang harmonis dan seimbang dalam
hubungan antara manusia dengan manusia, manusia dengan
alam dan manusia dengan penciptaNya

RUMUSAN GURU

Guru hendaklah memberi penjelasan kepada murid berkaitan kepentingan ilmu

dalam kehidupan seseorang dengan memberikan penekanan bahawa hanya
ilmu dapat mendisiplinkan murid ke arah mengamalkan budaya hidup yang sihat.
Perlu ditegaskan juga bahawa dengan berilmu dan mengamalkannya, seseorang
murid dapat membeza, mentafsir, menganalisis, dan membuat pilihan terhadap
keputusan yang perlu dibuat.
KEMAHIRAN PENGETAHUAN TENTANG SEKSUALITI

CABARAN REMAJA MASA KINI

1. Memahami perkembangan mental, emosi,sosial, dan fizikal diri sendiri.

2. Menentukan personaliti.
3. Keperluan pengetahuan tentang konsep gaya hidup sihat bagi membina
ketahanan diri
4. Memenuhi dan menangani emosi dengan rasional
5. Menyelesaikan konflik akibat perubahan-perubahan fizikal, emosi sosial
dan sosial.
6. Membuat keputusan berkaitan dengan nilai, memilih rakan sebaya, hala
tuju dan cita-cita

CABARAN REMAJA MASA KINI

Memahami perkembangan diri sendiri dari segi aspek fizikal membantu

menyelesaikan dan menagani konflik akibat perubahan-perubahan fizikal, emosi
dan sosial dengan rasional. Pengetahuan tentang konsep seksualiti dapat
mengenalpasti dan meningkatkan personaliti seseorang. Dengan pengetahuan
ini dan ketekalan latihan dapat membantu membina ketahanan diri di samping ia
dapat membuat keputusan berkaitan dengan nilai memilih rakan sebaya ke arah
masa depan dan cita-cita yang mulia.

Seksualiti bukan sahaja melibatkan reproduksi dan keseronokan hubungan seks

malah keperluan untuk berkasih sayang dan keperluan untuk memenuhi hasrat
diri sendiri. Ia merangkumi faktor-faktor fisiologi dan budaya berkaitan tabiat
seksual manusia. Seksualiti juga termasuk kesedaran dan tindakbalas terhadap
sifat kelelakian atau sifat kewanitaan. Seksualiti merangkumi beberapa dimensi
atau aspek iaitu budaya, psikologi, biologi dan etika. Aspek-aspek ini
membentuk seksualiti individu dan seksualiti merupakan sebahagian daripada
personaliti atau sahsiah individu .

Etika Budaya
kesempurnaan peraturan
beragama media
nilai murni masyarakat
moral adat

Biologi Psikologi
pembiakan
emosi
pertumbuhan
intelek
fizikal
motivasi
perkembangan mental
pengalaman
perubahan
fisiologi
2
Dari segi perundangan, salahlaku seksual boleh didakwa di bawah Akta Kanak-
Kanak 2001. Guru hendaklah memberi penjelasan kepada murid berkaitan
kepentingan ilmu pengetahuan dalam kehidupan seharian. Penekanan
hendaklah diberi bahawa ilmu pengetahuan mampu mendisiplinkan murid ke
arah mengamalkan seksualiti yang sihat. Perlu ditegaskan juga dengan berilmu
pengetahuan dan mengamalkannya seseorang murid dapat mentafsir,
membeza, menganalisis dan membuat pilihan bijak terhadap keputusan yang
akan dibuat.

MENGAPA PERLU PENGETAHUAN TENTANG SEKSUALITI?

Kemahiran pengetahuan seksualiti dapat memberi kefahaman berkaitan

hubungan antara manusia meliputi perasaan, kewanitaan, kelelakian, keinginan,
kepuasan, kasih sayang, kehilangan, kesedihan, kemesraan, tertekan, perhatian,
perkongsian, sentuhan, cemburu, penolakan, harga diri dan kebahagiaan di
kalangan remaja.

Kemahiran pengetahuan seksualiti akan dapat membantu remaja mengelakkan

diri daripada gejala sosial dan tingkahlaku berisiko seperti seks sebelum nikah,
kehamilan, gangguan seksual, rogol dan gangguan tingkahlaku yang lain.

Kemahiran pengetahuan tentang perundangan, budaya dan adat resam

berkaitan seksualiti pula akan dapat membantu remaja menyedari tentang hak-
hak asasi serta menghalang remaja terjerumus ke dalam kancah salahlaku
seksual.

3
AKTIVITI 1

TAJUK : Seksualiti

SUB-TAJUK : Pengetahuan tentang seksualiti

MASA : 2 waktu

OBJEKTIF : Pada akhir pembelajaran , murid dapat:

1. Menjelaskan konsep dan dimensi seksualiti
2. Menerangkan unsur-unsur yang terdapat dalam setiap
dimensi
3. Mengamalkan sikap yang positif terhadap seksualiti

BAHAN P&P : Poster, gambar, carta, pengurusan grafik KBKK

NILAI : Kemahiran pengetahuan

Perkara Isi/Aktiviti Catatan

Set induksi Guru mempamerkan Perbincangan

poster tentang budaya Soal jawab
masyarakat Malaysia Sumbangsaran
Murid melengkapkan
gambar berkaitan adat
resam rakyat Malaysia

Perkembangan Guru menjelaskan Penerangan dan

Langkah 1 konsep dan dimensi perbincangan
seksualiti
Guru menerangkan
kepentingan pengetahuan
tentang seksualiti

Langkah 2 Murid dibahagi Pembelajaran

kepada 4 kumpulan berkumpulan
Murid diminta Penerokaan nilai
mengklasifikasikan Grafik KBKK
elemen-elemen yang Pengelasan web
terdapat dalam setiap
dimensi tersebut
Melengkapkan grafik
KBKK
Murid diminta
4
 Perkara Isi/Aktiviti Catatan
membentangkan hasil
perbincangan

Penutup Guru membuat Sumbang saran

rumusan tentang hasil Perbincangan
kerja murid Soal jawab
Murid memberi erti
pengertian tentang
elemen budaya, etika,
biologi dan psikologi
dalam dimensi seksualiti

5
AKTIVITI 2

TAJUK : Mengamal gaya hidup sihat

SUBTAJUK : Pengetahuan tentang seksualiti

MASA : 1 waktu

OBJEKTIF : Pada akhir pembelajaran murid dapat:

Murid dapat menyenaraikan amalan-amalan gaya hidup
sihat

BAHAN : Kertas mahjong, pen marker

PROSEDUR : 1. Aktiviti ini dijalankan dalam 4 kumpulan

P&P 2. Kaedah penyampaian dalam bentuk pembelajaran
koperatif
3. Setiap kumpulan mempunyai seorang ketua
4. Setiap kumpulan dibenarkan mengadakan
perbincangan mengenai amalan gaya hidup sihat dan
menyenaraikan dapatan kumpulan
5. Murid dikehendaki mengisi borang grafik KBKK dalam
bentuk grafik pengkelsan
6. Setiap kumpulan akan membentangkan hasil
perbincangan masing-masing, manakala kumpulan
yang lain digalakkan memberi respons
7. Guru membuat rumusan pengajaran

Arahan
Senaraikan amalan gaya hidup sihat mengikut keutamaan

Bil Amalan Gaya Hidup Sihat

1

6
 AKTIVITI 3

TAJUK : Perkembangan fizikal diri remaja

SUBTAJUK : Pengetahuan tentang seksualiti

MASA : 1 waktu

OBJEKTIF : Murid dapat menyenaraikan persamaan dan perbezaan

perkembangan fizikal remaja lelaki dan remaja perempuan

BAHAN : Kertas mahjong, pen marker, bahan rujukan

PROSEDUR : 1. Aktiviti ini dijalankan secara 4 kumpulan

P&P 2. Kaedah penyampaian dalam bentuk pembelajaran
koperatif
3. Setiap kumpulan diminta melantik seorang ketua
4. Murid membuat rujukan berkaitan tajuk yang diberi
mengikut kumpulan masing-masing
5. Setiap kumpulan dibenarkan mengadakan
perbincangan mengenai perkembangan fizikal diri
remaja dan menyenaraikan dapatan
6. Murid dikehendaki mengisi borang grafik KBKK dalam
bentuk grafik persamaan dan perbezaan
7. Setiap kumpulan akan membentangkan hasil
perbincangan masing-masing, manakala kumpulan
yang lain digalakkan memberi respons
8. Guru membuat rumusan pengajaran dengan
menekankan bahawa perbezaan perkembangan fizikal
antara remaja lelaki dengan remaja perempuan
bukanlah merupakan halangan untuk saling
menghormati antara satu dengan lain

: Arahan
Senaraikan persamaan dan perbezaan fizikal remaja lelaki
dan remaja perempuan

PERSAMAAN FIZIKAL
Remaja lelaki Remaja perempuan

PERBEZAAN FIZIKAL
Remaja lelaki Remaja perempuan

7
 AKTIVITI 4

TAJUK : Seksualiti remaja

SUBTAJUK : Pengetahuan tentang seksualiti

SUB-TAJUK : Perbezaan, persamaan dan penyelesaian masalah tingkah

laku remaja

OBJEKTIF : Pada akhir pembelajaran, murid dapat:

1. Membincang perkembangan seksualiti remaja dan
menyelesaikan masalah dengan bijak
2. Mengenal pasti tingkah laku khusus yang ditunjukkan
oleh remaja semasa proses kematangan atau
perkembangan sosial dan emosi
3. Membezakan seksualiti antara remaja lelaki dan
perempuan dari segi emosi, mental, fizikal dan sosial

MASA : 2 waktu

BAHAN P&P : Penyusunan Grafik KBKK

PROSEDUR : 1. Penyelesaian masalah dengan bijak

P&P 2. Persamaan dan perbezaan

NILAI : Mengamalkan seksualiti yang positif

Perkara Isi/Aktiviti Catatan

Set Induksi Guru menyoal murid apakah Soal jawab

masalah remaja masa kini? Sumbang
Mengapa remaja mempunyai saran
masalah?
Apakah kemungkinan
masalah itu boleh diatasi?
Apakah cara yang terbaik
untuk menyelesaikan masalah
yang dihadapi?

Perkembangan Guru mengedarkan borang Penyelesaian

Langkah 1 penyusunan grafik untuk masalah secara
menyelesaikan masalah bijak
Murid mengisi borang grafik
8
 Perkara Isi/Aktiviti Catatan
untuk menyelesaikan masalah
yang diberi

Langkah 2 Apakah perbezaan antara

remaja lelaki dan remaja
perempuan dari aspek fizikal,
emosi, mental dan sosial
Apakah persamaan yang
boleh dikesan di kalangan
remaja lelaki dan perempuan
Bagaimana perasamaan dan
perbezaan ini dapat membantu
memahami tentang seksualiti

Rumusan Guru merumuskan aktiviti Perbincangan

langkah 1 dan langkah 2 Merumus
Guru perlu menjelaskan
kepada murid tentang nilai-nilai
seksualiti yang positif
Melalui penyelesaian
masalah yang bijak dengan
kefahaman perbezaan dan
persamaan remaja dapat
membantu murid membuat
keputusan bijak
Contoh :
- menghormati hak individu dari
segi seksualiti

9
 Lampiran 1
PENGURUSAN GRAFIK PERSAMAAN DAN PERBEZAAN

PERSAMAAN

PERBEZAAN

DARI SEGI

CORAK PERSAMAAN DAN PERBEZAAN YANG PENTING

KESIMPULAN DARIPADA PENTAKRIFAN

10
CONTOH RANCANGAN PELAJARAN

Aktiviti 5

TAJUK : Kepentingan tentang seksualiti

SUB-TAJUK : Pengetahuan tentang seksualiti

MASA : 1 waktu

OBJEKTIF : Pada akhir pembelajaran murid dapat :

1. Melengkapkan grafik KBKK berkaitan dimensi
seksualiti
2. Menerangkan unsur-unsur yang terdapat dalam
setiap dimensi seksualiti
3. Menyatakan kepentingan pengetahuan seksualiti

BAHAN P&P : Gambar, lembaran kerja

NILAI : Kerajinan, rasional

Perkara Isi/Aktiviti Catatan

Set Induksi Penerangan berdasarkan gambar Perbincangan

tentang budaya masyarakat Sumbangsara
Malaysia n
Guru bersoal jawab berkaitan adat
resam rakyat Malaysia

Perkembangan Guru menjelaskan maksud dan Perbincangan

Langkah 1 dimensi seksualiti Penerangan
Guru menerangkan kepentingan
pengetahuan tentang seksualiti

Langkah 2 Murid dibahagikan kepada empat Pembelajaran

kumpulan berkumpulan
Guru mengedarkan lembaran kerja
grafik KBKK untuk dilengkapi oleh
murid

11
 Perkara Isi/Aktiviti Catatan

Penilaian Murid melengkapkan grafik KBKK Sumbangsara

Murid membentangkan hasil n
perbincangan Perbincangan
Guru bersoal jawab dengan murid Soal jawab
berkaitan hasil kerja yang
dibentangkan
Guru meminta murid menyatakan
kepentingan pengetahuan
seksualiti
Murid menyatakan kepentingan
pengetahuan seksualiti

Penutup Guru membuat rumusan pelajaran Grafik KBKK

dengan menjelaskan bahawa Pengelasan
pengetahuan tentang seksualiti web
amat penting kepada remaja bagi
mengenal pasti tingkah laku
seksual dan tingkah laku berisiko

12
PENGURUSAN GRAFIK KLASIFIKASI WEB

Etika Budaya

Dimensi
seksualiti

Biologi Psikologi

AKTIVITI 6

TAJUK : Kekeluargaan

13
SUB-TAJUK : Pengetahuan tentang seksualiti

OBJEKTIF : Pada akhir pembelajaran murid dapat

1. Membincangkan hal-hal berkaitan seksualiti
2. Memberi pendapat untuk penyelesaian masalah
seksualiti
3. Menyenarai cara mengatasi masalah seksualiti

MASA : 1 waktu

PROSEDUR : Terapi kumpulan

P&P

PERINGATAN : 1. Guru perlu peka terhadap murid yang melampaui tahap

perkembangan umur. Terapi khas perlu diberi kepada
murid ini
2. Keinginan seksual adalah normal. Amalan salah laku
seksual adalah tidak normal.

Perkara Isi/Aktiviti Catatan

Set Induksi Gambar, statistik dan keratan akhbar Soal

Murid diminta menerangkan jawab
kefahaman sendiri tentang bahan
yang diedarkan

Perkembangan Murid diminta memberi pandangan Perbincan

Langkah 1 tentang pergaulan bebas gan
Murid dipecahkan kepada beberapa
kumpulan dan membincangkan
tentang cara menghadapai risiko rogol
dan cara menghadapi keinginan
seksual yang mendadak tinggi

Langkah 2 Murid diminta membentangkan hasil Perbincan

perbincangan : gan kelas
cara menghadapi risiko rogol
cara menghadapi keinginan
seksual yang tinggi

Penutup Guru merumuskan langkah 1 dan Merumus

langkah 2 Perbincan
Guru menjelaskan perkara-perkara gan
14
 Perkara Isi/Aktiviti Catatan
positif tentang cara untuk menghadapi
risiko rogol dan masalah seksualiti

KEMAHIRAN ASERTIF

15
Kemahiran asertif merupakan satu bentuk komunikasi di mana seseorang
individu melahirkan pemikiran, perasaan dan kepercayaannya secara jujur dan
terus dengan mengambilkira pemikiran, perasaan dan kepercayaan orang lain.
Setiap individu mempunyai hak-hak asasi tertentu. Kemahiran asertif boleh
digunakan untuk membantu seseorang individu yang mengalami sesuatu konflik
mencapai persetujuan yang boleh diterima oleh kedua-dua pihak tanpa
mengorbankan maruah dan kehormatan diri.

MENGAPA PERLU KEMAHIRAN ASERTIF?

Kemahiran asertif perlu dikuasai supaya individu boleh menyatakan TIDAK tanpa
rasa bersalah, marah atau sebarang tekanan perasaan terhadap desakan
daripada sebarang pengaruh.

Aktiviti 1

TAJUK : Kekeluargaan

SUB-TAJUK : Kemahiran asertif

MASA : 1 waktu

OBJEKTIF : Pada akhir pembelajaran murid dapat :

1. Menyatakan tiga situasi selesa dan tidak selesa.
2. Menyenaraikan situasi selesa dan tidak selesa yang
berlaku dalam kehidupan seharian.
3. Menjelaskan kemahiran asertif dalam situasi berisiko

BAHAN P&P : Soal selidik (Lampiran1)

NILAI : Keselamatan diri

Perkara Isi/Aktiviti Catatan

Set Induksi Murid diminta memberikan Perbincangan

situasi selesa dan tidak selesa. Penerangan

Langkah 1 Guru menjelaskan maksud Soal-jawab

asertif bersama
Murid bersoal jawab berkaitan Penerangan
kemahiran asertif.

16
 Perkara Isi/Aktiviti Catatan

Langkah 2 Guru mengedarkan helaian soal Penyelesaian

selidik dan murid berbincang masalah secara
dalam kumpulan kecil.Murid bijak
menjawab soal selidik

Penilaian Murid dapat menyatakan YA Membanding

atau TIDAK tanpa berasa salah beza situasi
dalam sesuatu situasi

Penutup Guru merumus hasil Sumbangsaran

perbincangan murid berkaitan Pebincangan
kemahiran asertif Merumus

17
 Lampiran 1

ARAHAN :

Guru mengedarkan Lampiran A kepada setiap murid

Tandakan [ YA ]atau [ TIDAK ] dalam ruang kosong di mana anda dapat

memperaktikkan asertif.

1. Menerima pujian tentang kecantikan anda [ ]

2. Menyatakan tidak terhadap permintaan seorang kawan [ ]

3. Menerima pujian tentang sesuatu yang anda telah [ ]

lakukan

4. Mengingati seorang kawan yang telah menyatakan kasih [ ]

kepada anda

5. Diajak oleh seseorang untuk temu janji dengan [ ]

seseorang yang tidak dikenali melalui e-mail

6. Diajak oleh seseorang untuk temu janji secara [ ]

bersemuka

7. Menolak temu janji daripada seseorang [ ]

8. Mengaku telah melakukan sesuatu kesilapan [ ]

9. Diberitahu oleh seseorang yang dia menyukai anda [ ]

10. Meminjam sesuatu daripada seorang kawan [ ]

18
Aktiviti 2

TAJUK : Kekeluargaan

SUB-TAJUK : Kemahiran Asertif

MASA : 2 waktu

OBJEKTIF : Di akhir pembelajaran murid dapat :

1. Menyatakan maksud pelakuan asertif.
(gambaran individu yang tegas diri)
2. Mengenal pasti situasi pelakuan ini patut diamalkan
3. Menyatakan tiga cara mengelakkan diri daripada
situasi yang berisiko.
4. Menjelaskan faedah perlakuan asertif serta hak
mereka untuk menyuarakan perasaan

BAHAN P&P : Senarai situasi, kad arahan

NILAI : Perlakuan tegas diri, pasif atau agresif

Perkara Isi/Aktiviti Catatan

Set Induksi Guru menerangkan gambaran Penerangan

tentang situasi asertif dan murid
diminta memberi ulasan.
Murid mengenal pasti dan Penerokaan kendiri
Langkah 1 menyenaraikan faedah bersikap
asertif

Langkah 2 Murid berbincang dalam Pembelajaran

kumpulan kecil dan merancang berkumpulan
role play yang diberi ( gunakan Sumbangsaran
situasi berasaskan kes 1, 2, dan Perbincangan
4)

Langkah 3 Murid merancang role play (main Perbincangan

peranan) berkaitan perlakuan Lakonan
asertif

Langkah 4 Murid menilai/kenal pasti Penerokaan

perlakuan asertif dalam main nilai
peranan Perbincangan

19
 Perkara Isi/Aktiviti Catatan

Penilaian Guru merumus penegasan Perbincangan

apabila mengamalkan pelakuan Merumus
asertif kita dapat membina
personaliti yang baik.

Penutup Murid menjawab soalan berikut.

1. Makna pelakuan asertif
2. Menyenaraikan situasi berisiko
3. Senaraikan tiga faedah
kemahiran asertif

20
KEMAHIRAN PENYELESAIAN MASALAH

PENERANGAN

Kehidupan seseorang remaja umumnya penuh dengan cabaran dan tekanan.

Masalah seharian kadangkala mengakibatkan kesan negatif kepada seseorang
remaja dan menjejaskan keupayaannya untuk berfungsi secara optimum. Oleh
itu, setiap remaja perlu memperoleh kemahiran dalam penyelesaian masalah
untuk membantu mengurangkan tekanan dan meningkatkan keupayaannya.

Takrifan penyelesaian masalah :

mengenalpasti masalah dan puncanya serta kaedah yang dipilih untuk
mengatasi masalah berkenaan

Faedah kemahiran penyelesaian masalah berupaya :

membuat pilihan yang bijak
memperoleh keputusan yang bijak
mengurangkan tekanan

Langkah-langkah menyelesaikan masalah :

mengenal pasti masalah
menjelaskan beberapa pilihan cara penyelesaian
menilai kebaikan dan keburukan pilihan tersebut
bertindak atas pilihan yang telah dibuat
menyemak semula keberkesanan tindakan yang telah diambil

MENGAPA PERLU KEMAHIRAN PENYELESAIAN MASALAH?

Kemahiran ini diperlukan untuk membantu remaja mengenal pasti dan

menyelesaikan masalah secara rasional.

CONTOH RANCANGAN PELAJARAN

TAJUK : Kekeluargaan

SUB-TAJUK : Kemahiran Menyelesaikan Masalah

MASA : 1 waktu

OBJEKTIF : Pada akhir pembelajaran murid dapat :

1. Memberi takrifan penyelesaian masalah
2. Menyenaraikan tiga faedah hasil daripada
penyelesaian masalah

21
 3. Menyatakan lima langkah utama dalam proses
menyelesaikan masalah

BAHAN P&P : Lembaran kerja 1, OHP, keratan akhbar,

grafik berkaitan

NILAI : Yakin diri dan berupaya menyelesaikan masalah

secara berkesan

Perkara Isi/Aktiviti Catatan

Set Induksi Tiga orang murid menceritakan Perbincangan

contoh situasi di mana mereka Sumbangsaran
perlu menyelesaikan masalah Banding beza
Murid meneliti edaran kejadian baik dan
(nota)tentang kemahiran buruk
menyelesaikan masalah

Perkembangan Guru menjelaskan takrifan Soal-jawab

Langkah 1 penyelesaian masalah bersama
Murid membincang dan rakan/guru
melaporkan butiran berkaitan Sumbangsaran
faedah yang berkesan hasil (kumpulan
daripada penyelesaian masalah berenam)
Penerangan
berkumpulan

Langkah 2 Guru menayangkan grafik/ Membuat

dialog berkaitan situasi yang inferens
bermasalah Memberi
Murid membuat kajian kes pendapat dan
dalam kumpulan mengikut topik nilai
tertentu seperti dalam lembaran Perbincangan
kerja Persembahan
Rumusan murid

22
 Perkara Isi/Aktiviti Catatan

Penilaian Murid menyebut tiga faedah Soal-jawab

hasil daripada penyelesaian Pelapoaran
masalah bertulis
Murid menjawab secara bertulis Pemerhatian
dan melaporkan lima langkah tingkah-laku
utama dalam proses semasa
menyelesaikan masalah beraktiviti
Satu kumpulan memberi satu
gambaran situasi bermasalah
dan kumpulan yang lain cuba
menyelesaikan

Penutup Pengukuhan : guru memberi Bercerita

rumusan untuk menghadapi Memberi
masalah : pendapat
1. Jangan panik

2. Ingat! setiap masalah ada

jalan penyelesaian

3. Jika perlu : luahkan masalah

kepada orang yang anda
percayai

23
 Lembaran kerja 1

KUMPULAN KAJIAN KES

1. John dalam perjalanan ke kelas tuisyen. Rakan-rakannya

mengajak dia untuk bersama mereka menonton video lucah.
Apa yang harus John lakukan?

2. Janet tinggal bersama ibu kandung dan bapa tiri. Semasa

ibunya tiada di rumah, bapa tirinya selalu mengganggu Sofia
dengan meraba-raba badan Janet. Apakah tindakan yang
patut Janet lakukan dalam situasi ini?

3. Johan telah jatuh cinta dengan seorang kawan dalam "chat

club" melalui laman web, dan ini telah menyebabkan dia tidak
memberi perhatian kepada pelajaran. Johan akan
menghabiskan masa berjam-jam "chatting" dengan kawannya
itu. Ibu bapanya marah kerana bil telefon telah meningkat.
Johan tidak sanggup memutuskan hubungan dengan
kawannya itu. Apa yang harus Johan lakukan?

4. Sara mempunyai ramai kawan yang telah bekerja. Mereka

berpakaian berjenama dan selalu belanja Sara makan di
restoran mewah. Mereka sering mengajak Sara keluar
berpacaran bersama beberapa orang dewasa dengan
menawarkan wang yang lumayan. Patutkah Sara ikut
mereka?

24
KEMAHIRAN MENGENALPASTI SITUASI BERISIKO

Situasi yang berisiko bermaksud situasi yang boleh membawa masalah atau
berbahaya kepada seseorang dari segi fizikal, mental, emosi dan sosial. Dalam
kehidupan seharian kita mestilah dapat mengenal pasti dan membezakan antara
perbuatan atau situasi yang selamat dan berisiko.

MENGAPA PERLU KEMAHIRAN MENGENALPASTI SITUASI BERISIKO

Kemahiran mengenalpasti situasi yang berisiko adalah perlu supaya murid mahir
mengenal pasti situasi yang memudaratkan dan tahu untuk menyelamatkan diri.

CONTOH RANCANGAN PELAJARAN

TAJUK : Seksualiti

SUB-TAJUK : Kemahiran mengenalpasti situasi berisiko

MASA : 1 waktu

OBJEKTIF : Pada akhir pembelajaran murid dapat :

1. Mengenal pasti sentuhan yang tidak membawa
maksud seksual
2. Mengenal pasti tanda-tanda (isyarat dan lisan) yang
membawa mesej seksual
3. Membanding beza antara perlakuan serta situasi
yang selamat dengan yang berisiko

BAHAN P&P : Kertas mahjung, Lembaran kerja1-3

NILAI : Kebebasan, Hormat menghormati

Perkara Isi/Aktiviti Catatan

Set Induksi Murid diminta bangun dan Sumbangsaran

berpegangan tangan atau memeluk
rakan sejenis Jawapan:
Guru bertanya soalan kepada 1. Tiada apa-apa
pelajar : kesan
i. Apakah perasaan anda 2. Geli atau malu
apabila dipeluk atau dipegang
oleh rakan sejenis anda?

25
 Perkara Isi/Aktiviti Catatan
ii. Bagaimana pula kalau anda
dipeluk atau dipegang oleh
rakan bukan sejenis anda?

Perkembangan Guru membahagikan kelas Perbincangan

Langkah 1 kepada lima kumpulan Sumbangsaran
Setiap kumpulan diberikan
lembaran kerja yang berlainan
Murid melakukan perbincangan
dalam kumpulan masing-masing
lembaran kerja (rujuk)
i. sentuhan membawa maksud
seksual
ii. mencari cinta sejati
iii. kenali isyarat dan istilah
seksual
iv. kajian kes : seandainya
masa boleh diundur.

Langkah 2 Setiap kumpulan membuat Berkongsi

persembahan masing-masing pandangan
Guru menilai persembahan Kemahiran
tersebut, ahli kumpulan lain diminta mengelaskan
merumus hasil persembahan folio

Penilaian Guru meminta murid menutup buku Soal jawab

folio masing-masing
Dengan menggunakan soalan, guru
bertanya kepada pelajar secara
rawak :
Lembaran kerja 1 :
- Apakah sentuhan yang
membawa maksud seksual?
- Apakah sentuhan yang tidak
membawa maksud seksual?

Penutup Guru merumuskan pembelajaran rumusan

yang telah dijalankan.

26
 Lembaran kerja 1

SENTUHAN MEMBAWA MAKSUD SEKSUAL

ARAHAN :

Senaraikan bentuk sentuhan yang membawa maksud seksual dan yang tidak
membawa maksud seksual di dalam lajur yang disediakan.

Sentuhan tidak membawa maksud

Sentuhan membawa maksud seksual
seksual

27
 Lembaran kerja 2

MENCARI CINTA SEJATI

Arahan:

1. Baca petikan di bawah dengan teliti, kemudian senaraikan tanggungjawab

Saiful untuk menjamin cinta sejati mereka :

" ... Robert bertemu dengan Sara dalam satu pesta

sukan sekolah. Robert tertarik dengan perwatakan Sara
yang seksi dan manja. Mereka bersetuju
berkawan.Selepas 3 bulan menjalinkan hubungan
melalui surat, telefon dan e-mail, mereka ingin bertemu.

. Apabila hubungan menjadi intim Robert mengajak Sara

datang ke rumahnya semasa ketiadaan ibu bapa
Robert di rumah ... ...

2. Apakah peranan yang perlu dimainkan oleh Sara untuk

mengelakkan diri dari dinodai cintanya?

28
 Lembaran kerja 3

KAJIAN KES

"Seandainya masa boleh berundur "

ARAHAN :

1. Baca petikan di bawah dan bincang bersama rakan sebagaimana arahan

di bawah :

Jennifer, Mia dan Ben merupakan tiga orang rakan karib. Pada satu
petang, semasa bersiar-siar, Jennifer dan Mia berjumpa dengan Ben
dan teman wanitanya Suzy di perhentian bas. Ben mempelawa untuk
menghantar mereka pulang ke rumah. Dalam perjalanan Ben
mengajak mereka menghadiri majlis harijadi Suzy. Melihatkan
kesungguhan Ben dan Suzy, kedua-dua gadis tersebut bersetuju
untuk menghadiri majlis harijadi tersebut.

Dalam majlis tersebut tanpa disedari, minuman Ben, Jennifer dan Mia
telah dicampurkan dengan pil khayal. Apabila tersedar Jennifer dan
Mia mendapati bahawa mereka telah diperkosa oleh rakan-rakan Suzy

Bincangkan bersama rakan anda tentang perkara berikut:

i. Murid
perempuan : Bincangkan strategi dan tindakan yang
sepatutnya dilakukan oleh Jennifer dan Mia untuk
mengelakkan kejadian tersebut dari berlaku

ii. Murid
lelaki : Bincangkan peranan Ben bagi mengelakkan
kejadian yang tidak diingini berlaku kepada
rakan-rakan karibnya

29
CONTOH RANCANGAN PELAJARAN

TAJUK : Seksualiti

SUB-TAJUK : Kemahiran mengenal pasti situasi berisiko

MASA : 1 waktu

OBJEKTIF : Pada akhir pembelajaran murid dapat :

1. Membanding beza sentuhan atau situasi yang
membawa maksud seksual dan bukan seksual
2. Menyenaraikan tanda-tanda awal yang mendorong
kepada hubungan seks tidak selamat
3. Menyatakan langkah-langkah pencegahan awal
daripada berlaku hubungan seks

BAHAN P&P : Kajian Kes 1 dan Kajian Kes 2

NILAI : Menghargai diri sendiri

Perkara Isi/Aktiviti Catatan

Set Induksi Guru memaparkan gambar 4. Soal jawab

seorang doktor memeriksa pesakit 5. Sumbangsaran
dengan membuat sentuhan.
Seseorang dipeluk apabila
mencapai kemenangan dalam
sesuatu pertandingan.
Seseorang diselamatkan dalam
situasi kecemasan.
Guru bertanya; adakah sentuhan
atau situasi itu adalah sentuhan
atau situasi yang selamat atau
tidak selamat.

Perkembangan Guru memberi penerangan mengenai Pembelajaran

Langkah 1 perbezaan situasi yang membawa berkumpulan
maksud sentuhan seksual dan bukan
seksual

30
 Perkara Isi/Aktiviti Catatan

Langkah 2 Guru mengedarkan kajian kes 1 Berkongsi

dan kajian kes 2 pandangan
Murid dibahagikan kepada empat Kemahiran
kumpulan untuk sesi mengelaskan
perbincangan, membuat skrip
lakonan berkaitan kajian kes yang
diberikan oleh guru
- Kump. 1&2 :
Kajian Kes 1
- Kump. 3&4 :
Kajian Kes 2

Langkah 3 Murid melakukan perbincangan Sumbangsaran

dalam kumpulan masing-masing Bekerjasama

Langkah 4 Setiap kumpulan membentang Pembentangan

hasil perbincangan Guru membuat
Guru membuat penilaian bagi penilaian
setiap persembahan

Penilaian Guru bertanyakan murid, catatan Soal jawab

dibuat di papan tulis dalam bentuk Membuat peta
peta minda minda
- Apakah situasi yang boleh
mendorong kepada hubungan
seks
- Bagaimanakah kita boleh
menghindari daripada situasi
tersebut?

Penutup Guru merumuskan pembelajaran rumusan

hari ini dengan bantuan murid
Guru perlu menjelaskan keburukan
hubungan seks
Guru membimbing murid merumus
pembelajaran.

31
 Lembaran Kerja 1

KAJIAN KES 1

TAJUK : "Remy dan Sarah"

Remy dan kawan-kawannya mengunjungi sebuah pusat hiburan.

Sambil menyanyi mereka minum minuman keras sehingga mabuk.
Sarah yang mabuk telah mengajak Remy balik. Remy memandu
kereta. Dalam perjalanan balik Remy meminta Sarah menciumnya.
Sarah menolak, tetapi Remy terus memujuk rayu agar Sarah
membuktikan cintanya. Timbul perasaan serba salah dalam diri
Sarah sama ada untuk menerima atau menolak pujuk rayu Remy.
Sarah dalam dilema.

KAJIAN KES 2

TAJUK : "Gina dan Kenalan Lama"

Semasa membeli-belah di sebuah pasaraya, Gina menemui teman

lamanya, Mike. Setelah berbual-bual, Mike mengajak Gina
bersiar-siar. Kerana telah mengenali dan mempercayai Mike, Gina
tidak menolak pelawaan Mike. Mike membawa Gina berjumpa
dengan sekumpulan Mat Motor. Mike meminta Gina menunggu
disitu kerana katanya ada hal yang mustahak. Mike bersama tiga
orang Mat Motor tadi beredar dari situ dan pulang 20 minit
kemudian. Kemudian Mike meminta Gina pulang bersama
beberapa orang Mat Motor tadi setelah memberitahu
motosikalnya rosak. Dalam perjalanan, Gina telah dibawa ke
suatu tempat yang tidak diketahui. Gina diberitahu bahawa Mike
telah kalah perlumbaan dan Gina adalah pertaruhan mereka
kerana diugut dan rasa takut, Gina terpaksa menyerahkan
tubuhnya kepada Mat Motor tersebut.

32
KEMAHIRAN MEMBUAT KEPUTUSAN BERTANGGUNGJAWAB DAN
PILIHAN BIJAK

Di dalam kehidupan harian setiap individu menghadapi pelbagai cabaran hidup

dan perlu membuat keputusan yang bijak dan bertanggungjawab. Dalam hal
seksualiti remaja, terdapat beberapa tingkah laku berisiko dan remaja perlu
berhati-hati menghadapi tekanan-tekanan rakan sebaya yang boleh
menjerumuskan mereka kepada risiko tersebut. Sememangnya amat sukar
menolak tekanan rakan sebaya dan adalah penting bagi remaja mempelajari
strategi membuat pilihan bijak dan keputusan yang bertanggungjawab.

MENGAPA PERLU KEMAHIRAN MEMBUAT KEPUTUSAN

BERTANGGUNGJAWAB DAN PILIHAN BIJAK?

Kemahiran bertanggungjawab penting supaya seseorang remaja boleh membuat

pilihan bijak dalam isu-isu berkaitan seksualiti dan bersedia untuk
bertanggungjawab ke atas keputusan yang dibuat.

Aktiviti 1

TAJUK : Seksualiti

SUB-TAJUK : Kemahiran membuat keputusan bertanggungjawab dan

pilihan bijak

MASA : 1 waktu

OBJEKTIF : Pada akhir pembelajaran murid dapat :

1. Menyatakan tiga sifat yang ada pada remaja pilihan
2. menerangkan tiga situasi yang kritikal (tidak selamat)
3. Pelajar dapat mengenal pasti isu-isu positif dan negatif
jika mereka melibatkan diri dengan percintaan

BAHAN P&P : Kertas mahjung, pen marker dan

gambar foto (pelbagai personaliti)

NILAI : Berterus terang, kerjasama, peka

Perkara Isi/Aktiviti Catatan

Set Induksi Guru mengedarkan gambar foto Perbincangan

(pelbagai personaliti)
33
 Perkara Isi/Aktiviti Catatan
Murid melakukan inferens Penerangan
mengenai gambar foto yang
diedarkan

Langkah 1 Murid dibahagikan kepada Nilai kepimpinan

empat kumpulan & kerjasama
Setiap kumpulan diberi Guru
tajuk-tajuk perbincangan mendapatkan
pandangan murid
Kump.1 : Bilakah masanya dan memberi
paling sesuai untuk panduan
anda memikirkan Guru
urusan percintaan? membimbing dan
Kump.2 : Pada pandangan memberi
anda apakah pandangan
kebaikan dan positif
keburukan bercinta di Gambar foto
zaman persekolahan? individu sebagai
Kump.3 : Apakah ciri-ciri yang role model
perlu ada pada Contoh kajian
individu pilihan anda kes
untuk dijadikan
sebagai pasangan
hidup?

Kump.4 : Bagaimanakah
caranya kamu boleh
mengelak/hindar
situasi yang menjurus
kepada salah laku
seks?

Langkah 2 Membentangkan hasil Menggalakkan

perbincangan penglibatan murid
Sumbangsaran daripada murid
lain

Penutup Guru menyenaraikan isu-isu Mengisi jadual ciri-ciri

positif dan negatif hasilan positif & negatif
daripada rumusan aktiviti
kumpulan
Murid melengkapkan jadual
ciri-ciri positif & negatif

34
Aktiviti Pengukuhan :

YA TIDAK
1. Saya keluar rumah hingga larut malam tanpa kebenaran
ibu bapa.
2. Untuk mengelak perkara yang tidak diingini, saya harus
berwaspada dari segi berpakaian dan tingkah laku

3. Bercinta tidak sesuai pada zaman persekolahan

4. Bahan-bahan lucah akan mengakibatkan perkembangan

pemikiran negatif

5. Saya akan menjauhi situasi yang tidak selamat

35
KEMAHIRAN MENINGKATKAN HARGA DIRI

Aktiviti 1

TAJUK : Harga Diri

SUB-TAJUK : Kemahiran meningkatkan harga diri

MASA : 1 waktu

OBJEKTIF : Pada akhir pembelajaran murid dapat :

1. Menguasai kemahiran memuji orang lain
2. Memberi sekurang-kurangnya dua pujian kepada
rakan berlainan gender
3. Menyatakan faedah memuji orang

BAHAN P&P : Senarai kata nama, Lembaran kerja 1

NILAI : Menghargai orang lain

Perkara Isi/Aktiviti Catatan

Set Induksi Kad-kad imbasan dipamerkan di 6. Sumbangsaran

depan (contoh: cantik, rajin,
anggun, gagah dll.)
Murid diminta mengaitkan kad nama
tersebut dengan rakan dalam kelas.

36
 Perkara Isi/Aktiviti Catatan

Perkembangan Murid dibahagikan kepada dua Permainan

Langkah 1 kumpulan kumpulan
Murid berdiri dalam dua bulatan, Pembelajaran
satu bulatan di luar dan satu berpasangan
bulatan di dalam
Murid bulatan dalam bersemuka
dengan murid bulatan luar
Secara bergilir-gilir, murid akan
menyatakan ciri-ciri positif
pasangan masing-masing
Selepas dua minit bulatan dalam
diminta bergerak ikut jam/lawan jam
Aktiviti ditamatkan selepas 1
pusingan
Murid diminta menyatakan
perasaan diri selepas memberi
pujian

Langkah 2 Setiap murid menyediakan dua 1. Pembelajara

pujian untuk seorang rakan yang n rakan sebaya
berlainan gender 2. Penerokaan
Dengan sukarela murid berdiri dan nilai
meminta rakan yang hendak dipuji
berdiri. Murid memberi pujian
(contoh: Ali memuji Aminah "awak
sungguh hebat kerana telah
menjuarai pertandingan syarahan
Bahasa Inggeris, awak tidak
sombong, awak suka membantu
orang lain.
Guru menegaskan bahawa :
- cara memuji
mestilah sopan
- perlu memuji
dengan ikhlas
- bila memuji kita
menghargai orang lain dan
meningkatkan harga diri kita

Penilaian Murid menjawab lembaran kerja

Perbincangan dan membuat
rumusan bersama

37
 Perkara Isi/Aktiviti Catatan

Penutup Murid membaca ungkapan berikut :

Ada ubi ada batas
Ada budi ada balas
Kita puji dengan ikhlas
Semoga hati ..... .....

Lembaran kerja 1

JAWAB SEMUA SOALAN

1. Semasa memuji orang lain,

a. kita patut berniat ...........

b. Kita menggunakan kata-kata yang ...........
c. Kita tidak menyebabkan orang lain berasa ...........

2. Beri dua contoh ayat bagaimana anda memuji seorang rakan yang
berlainan gender

a. ......................................................

b. ......................................................
38
3. Nyatakan dua faedah memuji orang lain

a. ......................................................

b. ......................................................

KEMAHIRAN MENDAPAT BANTUAN

Apabila anda atau rakan anda menjadi mangsa penderaan, gangguan seksual
atau kejadian rogol, JANGAN MENDIAMKAN DIRI, anda MESTI melaporkan
kepada salah seorang daripada berikut iaitu ibu bapa, ahli keluarga, guru, guru
agama, kaunselor, jururawat, doktor, rakan pembimbing, polis, agensi kerajaan,
agensi bukan kerajaan( NGO) atau orang dewasa yang boleh dipercayai.

MENGAPA PERLU KEMAHIRAN MENDAPAT BANTUAN?

Kemahiran menyampaikan apa yang telah berlaku kepada diri atau rakan adalah
perlu supaya anda tahu kepada siapa dan bagaimana untuk mendapatkan
bantuan. Anda boleh beritahu secara langsung atau tidak langsung, secara
berselindung atau bersyarat kejadian tersebut kepada orang yang anda telah
pilih.

AKTIVITI

TAJUK : Seksualiti

39
SUB-TAJUK : Kemahiran mendapatkan bantuan

MASA : 1 waktu

OBJEKTIF : Pada akhir pembelajaran murid dapat :

1. Mengenal pasti kepada siapa untuk mendapatkan
bantuan
2. Menyatakan bagaimana untuk mendapatkan bantuan

BAHAN P&P : Lembaran kerja 1 dan lembaran kerja 2

NILAI : Berani, berterus -terang

Perkara Isi/Aktiviti Catatan

Set Induksi Dengan menggunakan keratan Perbincanga

akhbar yang menyiarkan berita n
tentang sumbang mahram, guru Soal jawab
menerangkan definisi 'sumbang Sumbangsa
mahram' dan bertanyakan pendapat ran
murid mengapa ianya berlaku

Perkembangan Guru mengedarkan lembaran

Langkah 1 kerja 1 untuk murid memilih
seseorang yang mereka akan temui
untuk mendapatkan bantuan jika
anda atau rakan anda menjadi
mangsa penderaan seks, gangguan
seksual atau rogol

Langkah 2 Guru meminta beberapa orang murid

menjelaskan kenapa mereka memilih
tindakan tersebut

Langkah 3 Guru mengedarkan lembaran kerja 2 Main

sebagai panduan kepada murid peranan
untuk menjalankan main peranan Menyelesaik
bagaimana menyatakan kejadian an masalah
penderaan seks, gangguan seksual
dan rogol kepada orang yang dipilih
dalam lembaran kerja 1

40
 Perkara Isi/Aktiviti Catatan

Langkah 4 Guru menerangkan empat cara Penerangan

bagaimana remaja boleh
memberitahu apa yang berlaku
kepada mereka atau rakan mereka
dan menyenaraikannya

Penilaian Murid dapat mengenal pasti individu Bimbingan dan

mana yang mereka boleh dapatkan keyakinan kepada
bantuan muird
Murid dapat menguasai kemahiran
bagaimana menyatakan apa yang
berlaku ke atas mereka atau rakan
mereka

Penutup Guru merumuskan perkara-perkara

yang mesti dilaporkan dan kepada
siapa mesti dilaporkan
Guru memberi contoh-contoh atau
situasi lain yang boleh dikategorikan
sebagai gangguan seksual sama ada
melalui percakapan, perlakuan atau
isyarat

Lembaran kerja 1

ARAHAN

1. Jika anda atau rakan anda menjadi mangsa kejadian rogol, gangguan
seksual atau penderaan seks, siapakah yang akan anda beritahu atau
hubungi untuk mendapakan bantuan. Sila pilih satu

a. Ibu

b. Bapa

c. Guru

d. Guru agama

e. Kaunselor

41
 f. Jururawat

g. Doktor

h. Rakan pembimbing

i. Polis
j. Lain-lain.
Sila nyatakan
___________________________________________________

___________________________________________________

2. Jelaskan pilihan anda itu :

Lembaran kerja 2

MAIN PERANAN

Seorang rakan remaja anda telah diperkosa oleh bapa saudaranya. Nyatakan
bagaimana :

1. Anda hendak memberitahu perkara tersebut kepada orang pilihan anda

seperti dalam lembaran kerja 1.
2. Anda hendak membantu rakan anda itu supaya dia memberitahu perkara
tersebut kepada orang pilihannya seperti dalam lembaran kerja 1

CONTOH CARA-CARA UNTUK MEMBERITAHU KEJADIAN YANG BERLAKU

42
SITUASI 1A : BERITAHU SECARA LANGSUNG

"........... saya telah dirogol oleh .................. di rumah ................ "

SITUASI 1B : BERITAHU SECARA LANGSUNG

"...........kawan saya telah dirogol oleh .................. di rumah ................

SITUASI 2A : BERITAHU SECARA TIDAK LANGSUNG

" .........., Pak Long telah kacau saya tidur malam tadi"

SITUASI 2B : BERITAHU SECARA TIDAK LANGSUNG

" .........., Pak Longnya telah kacau kawan saya tidur malam tadi"

SITUASI 3 : PEMBERITAHUAN SECARA BERSELINDUNG

" ............., saya tahu siapa yang pernah kena usik sebegitu"

SITUASI 4A : PEMBERITAHUAN BERSYARAT

" .............., saya ada masalah tetapi .......... mesti berjanji untuk tidak beritahu
sesiapa tentang apa yang saya nak katakan ................"

SITUASI 4B : PEMBERITAHUAN BERSYARAT

" .............., kawan saya ada masalah tetapi .......... mesti berjanji untuk tidak
beritahu sesiapa tentang apa yang dia nak katakan ................"

43
44