SECUNDAIR ONDERWIJS
VOW groep 9
Moeilijke gezinssituaties
(leerkrachtenbundel)
Academiejaar 2016-2017 2
VOC VOW: groep 9
Inhoudsopgave
1. Voorwoord 4
2. De ploeg 5
3. Programma 5
4. Opdrachten en activiteiten 7
5. De afspraken 12
6. Eindtermen en VOET 13
7. Bijlage 14
Workshop 1: Gezinsvormen 15
Workshop 2: Instanties 17
Workshop 3: Gedragingen 19
8. Bronvermelding 24
Academiejaar 2016-2017 3
VOC VOW: groep 9
1. Voorwoord
In het kader van het vak Vakoverschrijdende Competenties kregen alle studenten van het
tweede jaar LSO aan de PXL Hogeschool de opdracht om een workshop rond het thema
Kwetsbare jongeren uit te werken. Wij kregen het deel thema moeilijke gezinssituaties.
Dit is een workshop bedoeld voor leerlingen uit de eerste graad.
Gedurende acht weken hebben wij in ons groepje samengewerkt en ons verdiept in deze,
toch wel uitgebreide, materie. In de laatste week kregen wij de kans om onze workshop voor
te stellen aan de eerstejaars LSO aan de PXL Hogeschool.
Over het thema moeilijke gezinssituatie is veel informatie te vinden. Via drie verschillende
workshops gaan de leerlingen op verschillende gebieden bijleren over dit thema. Ze gaan
kennismaken met de verschillende gezinsvormen, oorzaken van een moeilijke gezinssituatie,
gevolgen en enkele instanties die er doorlopen worden.
Uiteraard hebben wij dit niet alleen gedaan. Voor dit project hebben wij van verschillende
instanties hulp gekregen. Eerst en vooral onze leerbegeleider, Sarah Awouters en alle POP-
lectoren. De Hogeschool zelf voor het leveren van de accommodatie. De geraadpleegde
instanties: de Wiekslag, het CLB, Middenschool Mercurius, het Sint-Franciscus college en
PSSB
Ook bedanken wij vooral onszelf, de groepsleden, voor het harde werk afgewisseld met
enkel ontspanningsmomenten. Wij hopen dat jullie hier veel uit bijleren en meenemen in jullie
verdere schoolloopbaan.
- Aaron, Alexander, Gijs, Ine, Jolien,
Kobe, Kristof, Tim, Vincent en Ward
Academiejaar 2016-2017 4
VOC VOW: groep 9
2. De ploeg
Wij zijn studenten van de hogeschool PXL. We zitten in het tweede jaar LSO en werkte een
project rond moeilijke gezinssituaties uit. We zijn een gevarieerde groep in zowel
vakkencombinatie als in persoonlijk voorkeuren.
Aaron is het creatieve brein van de groep. Hij was verantwoordelijk voor het opstellen van de
uitnodiging. Verder zorgde hij voor een positieve groepssfeer door zijn gevatte opmerkingen.
Dankzij Alexander zijn uitgebreide kennis van ICT was het maken van de Weebly voor hem
geen probleem. Door de enorme motivatie van Gijs was er meteen een goede start van dit
project. Jolien en Ine hebben er samen voor gezorgd dat de inhoud ook op het niveau van de
leerlingen vertaald werd. Kristof en Kobe namen samen de verantwoordelijkheid om de
leerkrachten bundel tot een goed einde te brengen. Dankzij de goede ideen van Tim, kreeg
dit project vorm. Door zijn doorzettingsvermogen en zijn leiderschap zorgde Vincent ervoor
dat de groep zijn taken uitvoerde. Ward is een volger, hij helpt altijd waar nodig.
Door deze mix van karakters vond iedereen zijn plaats in de groep wat leidde tot een goede
taakverdeling en een goede groepsdynamiek.
Academiejaar 2016-2017 5
VOC VOW: groep 9
3. 3. Programma
duur
10 - Korte inleiding : All that we share
- Verdeling ven de drie groepen
8 Workshop 1: gezinsvormen (lln schuiven
door naar de volgende workshop, in
hetzelfde lokaal)
8 Workshop 2: instanties (lln schuiven door,
in hetzelfde lokaal)
8 Workshop 3: gedragingen (lln schuiven
door de workshop, in hetzelfde lokaal)
8 Afronding : All that we share (=
terugkoppeling)
Benodigdheden:
(al de
benodigdheden
zijn terug te
vinden in de
bijlage)
Inleiding:
Kaartjes (3
kleuren)
Online timer als
begeleiding van
de workshops.
http://www.online-
stopwatch.com/bomb-
countdown/full-screen/
Workshop 1:
Gezinsvormen
Pictogrammen +
een naamkaartje van de verschillende soorten gezinnen
Workshop 2: Instanties
Puzzelronde:
Academiejaar 2016-2017 6
VOC VOW: groep 9
o 3 kaartjes met instanties die hulp bieden bij moeilijke gezinssituaties (CLB, de
Wiekslag en hulp die scholen bieden).
o 12 kaartjes met uitleg
4 kaartjes met uitleg bij iedere instantie.
Workshop 3: Gedragingen
- Fotoronde
o 9 afbeeldingen (zie bijlage).
Afronding:
Academiejaar 2016-2017 7
VOC VOW: groep 9
4. Opdrachten en activiteiten
Groepsindeling:
Leerlingen krijgen bij het binnenkomen een gekleurd kaartje (3 kleuren).
Inleiding:
(Dit wordt begeleid/gegeven door 2 leerkrachten)
Presentatie moeilijke gezinssituatie:
Filmpje ter inspiratie: https://www.youtube.com/watch?v=jD8tjhVO1Tc
6. Kan je het altijd zien aan iemand als hij zich niet zo goed voelt?
https://nl.express.live/2014/05/26/nergens-ter-wereld-meer-echtscheidingen-dan-in-belgie-
exp-205322/
Uitvoering:
De klas wordt verdeeld in 3 groepen (a.d.h.v. de gekleurde kaartjes die ze in het begin van
de les kregen), iedere groep wordt begeleid door 2 leerkrachten.
- Memoriespel:
De leerkracht verdeeld de groep in 2. Aan de ene kant liggen afbeeldingen,
aan de andere kant liggen de namen van de verschillende gezinsvormen. Het
is de bedoeling dat de leerlingen de juiste naam met de juiste afbeelding
combineren. Om de beurt mag een groep twee kaartjes omdraaien als ze een
juiste combinatie maken, mogen ze nog een combinatie proberen te maken.
Ze krijgen 5 minuten om dit te doen.
Academiejaar 2016-2017 8
VOC VOW: groep 9
Als dat gebeurd is, geven de begeleidende studenten (Ward en Gijs) extra
uitleg over de verschillende gezinsvormen.
3. 1-oudergezin:
Een gezin dat bestaat uit 1 volwassenen met kinderen van wie hij of zij de
biologische ouder is.
4. Homo- of lesbogezin:
Twee mannen of twee vrouwen die samenleven en kinderen hebben, uit een
vorige heterorelatie, geadopteerd of als pleeggezin. Een van de twee kan ook
de biologische vader of moeder zijn via draagmoederschap of zaaddonatie.
5. Adoptiegezin:
En of twee volwassenen hebben kinderen waarvan ze niet de biologische
ouders zijn. Ze zijn sociale en juridische ouders.
6. Pleeggezin:
Een gezin waarin ook een of meer kinderen zijn opgenomen die andere
biologische ouders hebben. Ze zijn dus niet de biologische, maar wel de
sociale ouders.
7. Generatie gezin:
Ouders en kinderen leven in een groter familieverband met grootouders,
tantes, ooms
- Puzzelronde:
De leerlingen krijgen 3 kaartjes met instanties die hulp bieden bij moeilijke
gezinssituaties (CLB, de Wiekslag en hulp die scholen bieden). Vervolgens
krijgen ze 12 kaartjes met uitleg op. Er horen telkens 4 kaartjes met uitleg bij
iedere instantie. Het is de bedoeling dat ze de juiste combinaties maken.
Ze krijgen hiervoor 5 minuten.
Als dat gebeurd is, geven de begeleidende leerkrachten meer uitleg over de
organisaties.
Academiejaar 2016-2017 9
VOC VOW: groep 9
1. CLB:
Elke herkende school werkt samen met een centrum voor
leerlingenbegeleiding of CLB. Op school komt het kind eerst in contact met de
leerlingbegeleider door hem worden ze vervolgens doorverwezen naar het
CLB.
Het CLB vooral een orinterende functie. Ze bieden een luisterend oor en
bieden dan verdere begeleiding door hen door te verwijzen naar instanties die
hen dan verder helpen.
2. De Wiekslag:
De wiekslag vzw is een organisatie binnen de Bijzondere Jeugdzorg, erkend
door de Vlaamse Gemeenschap.
Zij hebben als opdracht hulp te bieden aan minderjarigen in een
problematische leefsituatie. Dit doen ze in nauwe samenwerking met de ruime
leefomgeving van de kinderen en jongeren, o.a.; ouders, broers, zussen, de
nabije familieleden en mensen uit betekenisvolle sociale verbanden.
Academiejaar 2016-2017 10
VOC VOW: groep 9
Als dat gebeurd is, geven de begeleidende leerkrachten meer uitleg over de
veel voorkomende gedragingen.
: Informatie gegeven door de studenten:
Vaak passen kinderen zich aan en verzoenen ze zich met de nieuwe situatie. Dit is
niet voor ieder kind het geval. Voor sommige kinderen kan dit ernstige,
permanente gevolgen hebben voor hun ontwikkeling. Er zijn veel verschillende
soorten moeilijke gezinssituaties en elk kind is uniek, dus er zijn oneindig veel
gedragingen die zich kunnen voordoen. Het is uiteindelijk het gevoel dat de
oorzaak is van een specifiek gedrag. Dit is op alle soorten moeilijke gezinssituaties
toepasbaar. Een gevoel ontstaat uit de behoeftes die wel of niet worden bevredigd.
Indien hier niet aan voldaan wordt, kan het kind ongewenst gedrag vertonen.
Afbeeldingen:
1. Pesten:
Pestengedrag kan zowel lichamelijk als psychisch zijn. Met lichamelijk
bedoelen we schoppen of slaan, met psychisch bedoelen we iemand geestelijk
pijn doen door de persoon uit te schelden.
2. Eenzaamheid:
Sommige jongeren die zich in een moeilijke gezinssituatie bevinden voelen
zich alleen en denken dat ze bij niemand terecht kunnen. Ze kroppen hun
gevoelens op.
3. Vergeetachtigheid:
Jongeren in een moeilijke gezinssituatie zijn vaak vergeetachtig. Ze hebben
namelijk veel aan hun hoofd waardoor ze andere dingen uit het oog verliezen.
Zo vergeten ze bijvoorbeeld hun boek of hun huiswerk.
4. Verdriet/ somberheid:
Kinderen in een moeilijke gezinssituatie voelen zich vaak droevig en somber
over de situatie waar ze in zitten.
5. Alcoholmisbruik:
Sommige jongeren grijpen naar alcohol om hun problemen te vergeten. De
alcohol zorgt ervoor dat ze in een roes komen en een gevoel van geluk ervaren
dat ze zonder alcohol niet meer kunnen bereiken.
6. Zelfmoord:
Sommige kinderen voelen zich zelfs zo slecht bij hun situatie dat ze het leven
niet meer zien zitten en grijpen in dat geval naar zelfmoord.
7. Angst:
Jongeren in moeilijke gezinssituaties ervaren vaak angst. Dit komt vaak voor
wanneer er sprake is van huiselijk geweld.
8. Weg lopen van huis:
Sommige kinderen vluchten zelfs letterlijk van hun problemen, dit doen ze door
van huis weg te lopen en zo hun problemen achter zich te laten.
9. Eetstoornis:
Er zijn ook jongeren die ten gevolge van een moeilijke gezinssituatie een
eetstoornis ontwikkelen.
10. Zelfverminking:
Academiejaar 2016-2017 11
VOC VOW: groep 9
Afronding:
(Dit wordt begeleid/gegeven door 2 leerkrachten)
Op het einde spelen we een kahoot, de 3 groepen spelen tegen elkaar. De groep die eerste
eindigt krijgt 20 punten, de groep die als tweede eindigt krijgt 10 punten en de groep die als
derde eindigt krijgt 5 punten.
Academiejaar 2016-2017 12
VOC VOW: groep 9
5. De afspraken
Duidelijke afspraken maken goede vrienden! Het is belangrijk dat er duidelijke afspraken
gemaakt worden en dat iedereen weet wat er van hem/haar verwacht word.
In een klas is discipline en stiptheid belangrijk op zowel het aanwezig zijn als het respecteren
van de deadlines. Dit om ervoor te zorgen dat iedere leerling zijn steentje bijdraagt.
Een sociale houding en communicatie is essentieel. Om als klas samen te kunnen werken is
het belangrijk dat iedereen bereid is met iedereen samen te werken en er duidelijk
gecommuniceerd wordt over de taken die al uitgevoerd zijn.
Uiteraard streven we ernaar een werk van goede kwaliteit af te leveren. Om te bereiken gaan
we resultaatsgericht te werk.
Academiejaar 2016-2017 13
VOC VOW: groep 9
6. Eindtermen en VOET
o ET1: geven aan hoe zij kunnen deelnemen aan besluitvorming in en opbouw
van de samenleving
o ET4: zetten zich actief en opbouwend in voor de eigen rechten en die van
anderen
o ET5: tonen aan dat het samenleven in een democratische rechtsstaat
gebaseerd is op rechten en plichten die gelden voor burgers, organisaties en
overheid
o ET12: tonen het belang aan van internationale organisaties en instellingen
o STAM: Empathie, Kritisch denken, Open en constructieve houding, Respect
o ET3: zetten zich in voor de verbetering van het welzijn van de wereld.
o STAM: Verantwoordelijkheid.
Academiejaar 2016-2017 14
VOC VOW: groep 9
7. Bijlage
Inleiding:
Kaartjes (3 kleuren)
Academiejaar 2016-2017 15
VOC VOW: groep 9
Workshop 1:
Gezinsvormen
Memoryspel:
De groep wordt in twee verdeeld. Aan de ene kant liggen afbeeldingen, aan de andere kant
liggen de namen van de verschillende gezinsvormen. Het is de bedoeling dat de leerlingen
de juiste naam met de juiste afbeelding combineren. Om de beurt mag een groep twee
kaartjes omdraaien als ze een juiste combinatie maken, mogen ze nog een combinatie
proberen te maken. Ze krijgen 5 minuten om dit te doen.
Per juiste combinatie die ze weten te maken binnen de 5 minuten krijgen ze 10 punten. De
groep die op het einde de meeste punten heeft behaald, krijgt een prijs.
Als dat gebeurd is, geven de begeleidende studenten (Ward en Gijs) extra uitleg over de
verschillende gezinsvormen.
Academiejaar 2016-2017 16
VOC VOW: groep 9
1-oudergezin:
Een gezin dat bestaat uit 1 volwassenen met kinderen van wie hij of zij de biologische ouder
is.
Homo- of lesbogezin:
Twee mannen of twee vrouwen die samenleven en kinderen hebben, uit een vorige
heterorelatie, geadopteerd of als pleeggezin. Een van de twee kan ook de biologische vader
of moeder zijn via draagmoederschap of zaaddonatie.
Adoptiegezin:
Een of twee volwassenen hebben kinderen waarvan ze niet de biologische ouders zijn. Ze
zijn sociale en juridische ouders.
Pleeggezin:
Een gezin waarin ook een of meer kinderen zijn opgenomen die andere biologische ouders
hebben. Ze zijn dus niet de biologische, maar wel de sociale ouders.
Generatie gezin:
Ouders en kinderen leven in een groter familieverband met grootouders, tantes, ooms
Academiejaar 2016-2017 17
VOC VOW: groep 9
Workshop 2: Instanties
Puzzelronde:
o 3 kaartjes met instanties die hulp bieden bij moeilijke gezinssituaties (CLB, de
Wiekslag en hulp die scholen bieden).
o 12 kaartjes met uitleg
4 kaartjes met uitleg bij iedere instantie.
Puzzelronde:
De leerlingen krijgen 3 kaartjes met instanties die hulp bieden bij moeilijke gezinssituaties
(CLB, de Wiekslag en hulp die scholen bieden). Vervolgens krijgen ze 12 kaartjes met uitleg
op. Er horen telkens 4 kaartjes met uitleg bij iedere instantie. Het is de bedoeling dat ze de
juiste combinaties maken.
Ze krijgen hiervoor 5 minuten.
Per juiste combinatie die ze weten te maken binnen de 5 minuten krijgen ze 10 punten. De
groep die op het einde de meeste punten heeft behaald, krijgt een prijs.
Als dat gebeurd is, geven de begeleidende studenten (Jolien en Ine) meer uitleg over de
organisaties.
Het CLB vooral een orinterende functie. Ze bieden een luisterend oor en bieden dan
verdere begeleiding door hen door te verwijzen naar instanties die hen dan verder helpen.
Academiejaar 2016-2017 18
VOC VOW: groep 9
De Wiekslag:
De wiekslag vzw is een organisatie binnen de Bijzondere Jeugdzorg, erkend door de
Vlaamse Gemeenschap.
Zij hebben als opdracht hulp te bieden aan minderjarigen in een problematische leefsituatie.
Dit doen ze in nauwe samenwerking met de ruime leefomgeving van de kinderen en
jongeren, o.a.; ouders, broers, zussen, de nabije familieleden en mensen uit betekenisvolle
sociale verbanden.
Academiejaar 2016-2017 19
VOC VOW: groep 9
Workshop 3: Gedragingen
Academiejaar 2016-2017 20
VOC VOW: groep 9
Fotoronde:
De leerlingen krijgen 10 verschillende afbeeldingen te zien van
verschillende gedragingen die leerlingen in moeilijke
gezinssituaties kunnen vertonen. Per afbeelding krijgen ze 15 seconden om te zeggen wat
ze zien, per afbeelding die ze juist hebben krijgen ze 10 punten.
Als dat gebeurd is, geven de begeleidende studenten (Vincent en Alexander) meer uitleg
over de veel voorkomende gedragingen.
Academiejaar 2016-2017 21
VOC VOW: groep 9
Indien hier niet aan voldaan wordt, kan het kind ongewenst gedrag vertonen.
Afbeeldingen:
Pesten:
Pestengedrag kan zowel lichamelijk als psychisch zijn.
Met lichamelijk bedoelen we schoppen of slaan, met
psychisch bedoelen we iemand geestelijk pijn doen door
de persoon uit te schelden.
Eenzaamheid:
Sommige jongeren die zich in een moeilijke gezinssituatie bevinden voelen zich alleen en
denken dat ze bij niemand terecht kunnen. Ze kroppen hun gevoelens op.
Vergeetachtigheid:
Jongeren in een moeilijke gezinssituatie zijn vaak vergeetachtig. Ze hebben namelijk veel
aan hun hoofd waardoor ze andere dingen uit het oog verliezen.
Zo vergeten ze bijvoorbeeld hun boek of hun huiswerk.
Verdriet/ somberheid:
Kinderen in een moeilijke gezinssituatie voelen zich vaak droevig
en somber over de situatie waar ze in zitten.
Alcoholmisbruik:
Sommige jongeren grijpen naar alcohol om hun problemen te
vergeten. De alcohol zorgt ervoor dat ze in een roes komen en een
gevoel van geluk ervaren dat ze zonder alcohol niet meer kunnen
bereiken.
Zelfmoord:
Sommige kinderen voelen zich zelfs zo slecht bij hun situatie dat
ze het leven niet meer zien zitten en grijpen in dat geval naar
zelfmoord.
Academiejaar 2016-2017 22
VOC VOW: groep 9
Angst:
Jongeren in moeilijke gezinssituaties ervaren vaak angst. Dit komt vaak
voor wanneer er sprake is van huiselijk geweld.
Eetstoornis:
Er zijn ook jongeren die ten gevolge van een moeilijke gezinssituatie een
eetstoornis ontwikkelen.
Zelfverminking:
Ook zelfverminking is een gedrag dat sommige jongeren in moeilijke gezinssituaties
vertonen. Door zichzelf pijn te doen ervaren ze een gevoel van geluk.
Afronding:
LINK:
https://create.kahoot.it/#quiz/9d7af87a-d6a0-4aa8-80c9-69d8d0880327
VRAGEN:
Academiejaar 2016-2017 23
VOC VOW: groep 9
Academiejaar 2016-2017 24
VOC VOW: groep 9
8. Bronvermelding
Academiejaar 2016-2017 25