Anda di halaman 1dari 57

2017530 L8112consol

PresidnciadaRepblica
CasaCivil
SubchefiaparaAssuntosJurdicos

LEIN8.112,DE11DEDEZEMBRODE1990

Textocompilado
Mensagemdeveto
Produodeefeito
Dispesobreoregimejurdicodosservidorespblicoscivis
PartesmantidaspeloCongressoNacional
da Unio, das autarquias e das fundaes pblicas
federais.
(VideLein12.702,de2012)
(VideLein12.855,de2013)
(VideLein13.135,de2015)

PUBLICAOCONSOLIDADADALEIN8.112,DE11DEDEZEMBRODE1990,DETERMINADAPELOART.
13DALEIN9.527,DE10DEDEZEMBRODE1997.

OPRESIDENTEDAREPBLICAFaosaberqueoCongressoNacionaldecretaeeusancionoaseguinteLei:

TtuloI

Captulonico

DasDisposiesPreliminares

Art.1oEstaLeiinstituioRegimeJurdicodosServidoresPblicosCivisdaUnio,dasautarquias,inclusiveas
emregimeespecial,edasfundaespblicasfederais.

Art.2oParaosefeitosdestaLei,servidorapessoalegalmenteinvestidaemcargopblico.

Art.3oCargopblicooconjuntodeatribuieseresponsabilidadesprevistasnaestruturaorganizacionalque
devemsercometidasaumservidor.

Pargrafo nico. Os cargos pblicos, acessveis a todos os brasileiros, so criados por lei, com denominao
prpriaevencimentopagopeloscofrespblicos,paraprovimentoemcarterefetivoouemcomisso.

Art.4oproibidaaprestaodeserviosgratuitos,salvooscasosprevistosemlei.

TtuloII

DoProvimento,Vacncia,Remoo,RedistribuioeSubstituio

CaptuloI

DoProvimento

SeoI

DisposiesGerais

Art.5oSorequisitosbsicosparainvestiduraemcargopblico:

Ianacionalidadebrasileira

IIogozodosdireitospolticos

IIIaquitaocomasobrigaesmilitareseeleitorais

IVonveldeescolaridadeexigidoparaoexercciodocargo

Vaidademnimadedezoitoanos

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 1/57
2017530 L8112consol

VIaptidofsicaemental.

1oAsatribuiesdocargopodemjustificaraexignciadeoutrosrequisitosestabelecidosemlei.

2o s pessoas portadoras de deficincia assegurado o direito de se inscrever em concurso pblico para


provimento de cargo cujas atribuies sejam compatveis com a deficincia de que so portadoras para tais pessoas
seroreservadasat20%(vinteporcento)dasvagasoferecidasnoconcurso.

3oAsuniversidadeseinstituiesdepesquisacientficaetecnolgicafederaispoderoproverseuscargoscom
professores,tcnicosecientistasestrangeiros,deacordocomasnormaseosprocedimentosdestaLei.(Includopela
Lein9.515,de20.11.97)

Art.6oOprovimentodoscargospblicosfarsemedianteatodaautoridadecompetentedecadaPoder.

Art.7oAinvestiduraemcargopblicoocorrercomaposse.

Art.8oSoformasdeprovimentodecargopblico:

Inomeao

IIpromoo

IIIascenso(RevogadopelaLein9.527,de10.12.97)
IVtransferncia(ExecuosuspensapelaRSFn46,de1997)(RevogadopelaLein9.527,de10.12.97)

Vreadaptao

VIreverso

VIIaproveitamento

VIIIreintegrao

IXreconduo.

SeoII

DaNomeao

Art.9oAnomeaofarse:

Iemcarterefetivo,quandosetratardecargoisoladodeprovimentoefetivooudecarreira

IIemcomisso,paracargosdeconfiana,delivreexonerao.

IIemcomisso,inclusivenacondiodeinterino,paracargosdeconfianavagos.(RedaodadapelaLein
9.527,de10.12.97)

Pargrafo nico. A designao por acesso, para funo de direo, chefia e assessoramento recair,
exclusivamente,emservidordecarreira,satisfeitososrequisitosdequetrataopargrafonicodoart.10.

Pargrafonico.Oservidorocupantedecargoemcomissooudenaturezaespecialpodersernomeadoparater
exerccio,interinamente,emoutrocargodeconfiana,semprejuzodasatribuiesdoqueatualmenteocupa,hiptese
emquedeveroptarpelaremuneraodeumdelesduranteoperododainterinidade.(RedaodadapelaLein9.527,
de10.12.97)

Art.10.Anomeaoparacargodecarreiraoucargoisoladodeprovimentoefetivodependedeprviahabilitao
emconcursopblicodeprovasoudeprovasettulos,obedecidosaordemdeclassificaoeoprazodesuavalidade.

Pargrafo nico. Os demais requisitos para o ingresso e o desenvolvimento do servidor na carreira, mediante
promoo, ascenso e acesso, sero estabelecidos pela lei que fixar as diretrizes do sistema de carreira na
AdministraoPblicaFederaleseusregulamentos.

Pargrafo nico. Os demais requisitos para o ingresso e o desenvolvimento do servidor na carreira, mediante
promoo,seroestabelecidospelaleiquefixarasdiretrizesdosistemadecarreiranaAdministraoPblicaFederale
http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 2/57
2017530 L8112consol

seusregulamentos.(RedaodadapelaLein9.527,de10.12.97)

SeoIII

DoConcursoPblico

Art.11.Oconcursoserdeprovasoudeprovasettulos,podendoserrealizadoemduasetapas,conforme
dispuseremaleieoregulamentodorespectivoplanodecarreira.

Art. 11. O concurso ser de provas ou de provas e ttulos, podendo ser realizado em duas etapas, conforme
dispuseremaleieoregulamentodorespectivoplanodecarreira,condicionadaainscriodocandidatoaopagamento
do valor fixado no edital, quando indispensvel ao seu custeio, e ressalvadas as hipteses de iseno nele
expressamenteprevistas.(RedaodadapelaLein9.527,de10.12.97)(Regulamento)

Art.12.Oconcursopblicotervalidadedeat2(dois)anos,podendoserprorrogadoumanicavez,porigual
perodo.

1o O prazo de validade do concurso e as condies de sua realizao sero fixados em edital, que ser
publicadonoDirioOficialdaUnioeemjornaldiriodegrandecirculao.

2o No se abrir novo concurso enquanto houver candidato aprovado em concurso anterior com prazo de
validadenoexpirado.

SeoIV

DaPosseedoExerccio

Art.13.Apossedarsepelaassinaturadorespectivotermo,noqualdeveroconstarasatribuies,osdeveres,
as responsabilidades e os direitos inerentes ao cargo ocupado, que no podero ser alterados unilateralmente, por
qualquerdaspartes,ressalvadososatosdeofcioprevistosemlei.

1Aposseocorrernoprazode30(trinta)diascontadosdapublicaodoatodeprovimento,prorrogvelpor
mais30(trinta)dias,arequerimentodointeressado.
2Emsetratandodeservidoremlicena,ouafastadoporqualqueroutromotivolegal,oprazosercontadodo
trminodoimpedimento.

1oAposseocorrernoprazodetrintadiascontadosdapublicaodoatodeprovimento.(Redaodadapela
Lein9.527,de10.12.97)

2oEmsetratandodeservidor,queestejanadatadepublicaodoatodeprovimento,emlicenaprevistanos
incisosI,IIIeVdoart.81,ouafastadonashiptesesdosincisosI,IV,VI,VIII,alneas"a","b","d","e"e"f",IXeXdo
art.102,oprazosercontadodotrminodoimpedimento.(RedaodadapelaLein9.527,de10.12.97)

3oApossepoderdarsemedianteprocuraoespecfica.

4Shaverpossenoscasosdeprovimentodecargopornomeao,acessoeascenso.

4o S haver posse nos casos de provimento de cargo por nomeao.(Redao dada pela Lei n 9.527, de
10.12.97)

5o No ato da posse, o servidor apresentar declarao de bens e valores que constituem seu patrimnio e
declaraoquantoaoexerccioounodeoutrocargo,empregooufunopblica.

6oSertornadosemefeitooatodeprovimentoseapossenoocorrernoprazoprevistono1odesteartigo.

Art.14.Aposseemcargopblicodependerdeprviainspeomdicaoficial.

Pargrafonico.Spoderserempossadoaquelequeforjulgadoaptofsicaementalmenteparaoexercciodo
cargo.

Art.15.Exercciooefetivodesempenhodasatribuiesdocargo.
1de30(trinta)diasoprazoparaoservidorentraremexerccio,contadosdadatadaposse.
2Serexoneradooservidorempossadoquenoentraremexerccionoprazoprevistonopargrafoanterior.
3autoridadecompetentedorgoouentidadeparaondefordesignadooservidorcompetedarlheexerccio.

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 3/57
2017530 L8112consol

Art.15.Exercciooefetivodesempenhodasatribuiesdocargopblicooudafunodeconfiana.(Redao
dadapelaLein9.527,de10.12.97)

1odequinzediasoprazoparaoservidorempossadoemcargopblicoentraremexerccio,contadosdadata
daposse.(RedaodadapelaLein9.527,de10.12.97)

2o O servidor ser exonerado do cargo ou ser tornado sem efeito o ato de sua designao para funo de
confiana, se no entrar em exerccio nos prazos previstos neste artigo, observado o disposto no art. 18. (Redao
dadapelaLein9.527,de10.12.97)

3oautoridadecompetentedorgoouentidadeparaondefornomeadooudesignadooservidorcompetedar
lheexerccio.(RedaodadapelaLein9.527,de10.12.97)

4o O incio do exerccio de funo de confiana coincidir com a data de publicao do ato de designao,
salvo quando o servidor estiver em licena ou afastado por qualquer outro motivo legal, hiptese em que recair no
primeirodiatilapsotrminodoimpedimento,quenopoderexcederatrintadiasdapublicao.(IncludopelaLein
9.527,de10.12.97)

Art. 16. O incio, a suspenso, a interrupo e o reincio do exerccio sero registrados no assentamento
individualdoservidor.

Pargrafonico.Aoentraremexerccio,oservidorapresentaraorgocompetenteoselementosnecessrios
aoseuassentamentoindividual.

Art.17.Apromooouaascensonointerrompemotempodeexerccio,quecontadononovoposicionamento
nacarreiraapartirdadatadapublicaodoatoquepromoverouascenderoservidor.

Art.17.Apromoonointerrompeotempodeexerccio,quecontadononovoposicionamentonacarreiraa
partirdadatadepublicaodoatoquepromoveroservidor.(RedaodadapelaLein9.527,de10.12.97)

Art. 18. O servidor transferido, removido, redistribudo, requisitado ou cedido, que deva ter exerccio em outra
localidade, ter 30 (trinta) dias de prazo para entrar em exerccio, includo nesse prazo o tempo necessrio ao
deslocamentoparaanovasede.
Pargrafonico.Nahiptesedeoservidorencontrarseafastadolegalmente,oprazoaqueserefereesteartigo
sercontadoapartirdotrminodoafastamento.

Art. 18. O servidor que deva ter exerccio em outro municpio em razo de ter sido removido, redistribudo,
requisitado,cedidooupostoemexerccioprovisrioter,nomnimo,deze,nomximo,trintadiasdeprazo,contados
dapublicaodoato,paraaretomadadoefetivodesempenhodasatribuiesdocargo,includonesseprazootempo
necessrioparaodeslocamentoparaanovasede.(RedaodadapelaLein9.527,de10.12.97)

1o Na hiptese de o servidor encontrarse em licena ou afastado legalmente, o prazo a que se refere este
artigosercontadoapartirdotrminodoimpedimento.(PargraforenumeradoealteradopelaLein9.527,de10.12.97)

2ofacultadoaoservidordeclinardosprazosestabelecidosnocaput.(IncludopelaLein9.527,de10.12.97)

Art.19.Oocupantedecargodeprovimentoefetivoficasujeitoa40(quarenta)horassemanaisdetrabalho,salvo
quandoaleiestabelecerduraodiversa.
Pargrafonico.Almdocumprimentodoestabelecidonesteartigo,oexercciodecargoemcomissoexigirde
seu ocupante integral dedicao ao servio, podendo o servidor ser convocado sempre que houver interesse da
administrao.

Art.19.Osservidorescumprirojornadadetrabalhofixadaemrazodasatribuiespertinentesaosrespectivos
cargos,respeitadaaduraomximadotrabalhosemanaldequarentahoraseobservadososlimitesmnimoemximo
deseishoraseoitohorasdirias,respectivamente.(RedaodadapelaLein8.270,de17.12.91)

1Oocupantedecargoemcomissooufunodeconfianasubmetidoaoregimedeintegraldedicaoao
servio, podendo ser convocado sempre que houver interesse da Administrao. (Includo pela Lei n 8.270, de
17.12.91)

1oOocupantedecargoemcomissooufunodeconfianasubmetesearegimedeintegraldedicaoao
servio, observado o disposto no art. 120, podendo ser convocado sempre que houver interesse da Administrao.
(RedaodadapelaLein9.527,de10.12.97)

2oOdispostonesteartigonoseaplicaaduraodetrabalhoestabelecidaemleisespeciais.(IncludopelaLei
n8.270,de17.12.91)

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 4/57
2017530 L8112consol

Art. 20. Ao entrar em exerccio, o servidor nomeado para cargo de provimento efetivo ficar sujeito a estgio
probatrioporperodode24(vinteequatro)meses,duranteoqualasuaaptidoecapacidadeseroobjetodeavaliao
paraodesempenhodocargo,observadososseguintefatores:(VideEMCn19)
Art. 20. Ao entrar em exerccio, o servidor nomeado para cargo de provimento efetivo ficar sujeito a estgio
probatrioporperododetrintaeseismesesduranteoqualasuaaptidoecapacidadeseroobjetodeavaliaoparao
desempenhodocargo,observadososseguintefatores:(RedaodadapelaMedidaProvisrian431,de2008).
Iassiduidade
IIdisciplina
IIIcapacidadedeiniciativa
IVprodutividade
Vresponsabilidade.

Art. 20. Ao entrar em exerccio, o servidor nomeado para cargo de provimento efetivo ficar sujeito a estgio
probatrioporperodode24(vinteequatro)meses,duranteoqualasuaaptidoecapacidadeseroobjetodeavaliao
paraodesempenhodocargo,observadososseguintefatores:(VideEMCn19)

Iassiduidade

IIdisciplina

IIIcapacidadedeiniciativa

IVprodutividade

Vresponsabilidade.

1oQuatromesesantesdefindooperododoestgioprobatrio,sersubmetidahomologaodaautoridade
competenteaavaliaododesempenhodoservidor,realizadadeacordocomoquedispuseraleiouoregulamentodo
sistemadecarreira,semprejuzodacontinuidadedeapuraodosfatoresenumeradosnosincisosIaVdesteartigo.
1oQuatromesesantesdefindooperododoestgioprobatrio,sersubmetidahomologao da autoridade
competenteaavaliaododesempenhodoservidor,realizadaporcomissoconstitudaparaessafinalidade,deacordo
com o que dispuser a lei ou o regulamento da respectiva carreira ou cargo, sem prejuzo da continuidade de apurao
dosfatoresenumeradosnosincisosIaVdesteartigo.(RedaodadapelaMedidaProvisrian431,de2008).

1o 4 (quatro) meses antes de findo o perodo do estgio probatrio, ser submetida homologao da
autoridadecompetenteaavaliaododesempenhodoservidor,realizadaporcomissoconstitudaparaessafinalidade,
deacordocomoquedispuseraleiouoregulamentodarespectivacarreiraoucargo,semprejuzodacontinuidadede
apuraodosfatoresenumeradosnosincisosIaVdocaputdesteartigo.(RedaodadapelaLein11.784,de2008

2o O servidor no aprovado no estgio probatrio ser exonerado ou, se estvel, reconduzido ao cargo
anteriormenteocupado,observadoodispostonopargrafonicodoart.29.

3oOservidoremestgioprobatriopoderexercerquaisquercargosdeprovimentoemcomissooufunesde
direo, chefia ou assessoramento no rgo ou entidade de lotao, e somente poder ser cedido a outro rgo ou
entidade para ocupar cargos de Natureza Especial, cargos de provimento em comisso do GrupoDireo e
AssessoramentoSuperioresDAS,denveis6,5e4,ouequivalentes.(IncludopelaLein9.527,de10.12.97)

4oAoservidoremestgioprobatriosomentepoderoserconcedidasaslicenaseosafastamentosprevistos
nos arts. 81, incisos I a IV, 94, 95 e 96, bem assim afastamento para participar de curso de formao decorrente de
aprovaoemconcursoparaoutrocargonaAdministraoPblicaFederal.(IncludopelaLein9.527,de10.12.97)

5oOestgioprobatrioficarsuspensoduranteaslicenaseosafastamentosprevistosnosarts.83,84,1o,
86 e 96, bem assim na hiptese de participao em curso de formao, e ser retomado a partir do trmino do
impedimento.(IncludopelaLein9.527,de10.12.97)

SeoV

DaEstabilidade

Art. 21. O servidor habilitado em concurso pblico e empossado em cargo de provimento efetivo adquirir
estabilidadenoserviopblicoaocompletar2(dois)anosdeefetivoexerccio.(prazo3anosvideEMCn19)

Art. 22. O servidor estvel s perder o cargo em virtude de sentena judicial transitada em julgado ou de
processoadministrativodisciplinarnoquallhesejaasseguradaampladefesa.

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 5/57
2017530 L8112consol

SeoVI

DaTransferncia

Art. 23. Transferncia a passagem do servidor estvel de cargo efetivo para outro de igual denominao,
pertencente a quadro de pessoal diverso, de rgo ou instituio do mesmo Poder. (ExecuosuspensapelaRSFn
46,de1997)
1 A transferncia ocorrer de ofcio ou a pedido do servidor, atendido o interesse do servio, mediante o
preenchimentodevaga.(ExecuosuspensapelaRSFn46,de1997)
2Seradmitidaatransfernciadeservidorocupantedecargodequadroemextinoparaigualsituaoem
quadro de outro rgo ou entidade.(Execuosuspensa pela RSF n 46, de 1997) (Revogado pela Lei n 9.527, de
10.12.97)

SeoVII

DaReadaptao

Art.24.Readaptaoainvestiduradoservidoremcargodeatribuieseresponsabilidadescompatveiscoma
limitaoquetenhasofridoemsuacapacidadefsicaoumentalverificadaeminspeomdica.

1oSejulgadoincapazparaoserviopblico,oreadaptandoseraposentado.

2Areadaptaoserefetivadaemcargodeatribuiesafins,respeitadaahabilitaoexigida.

2o A readaptao ser efetivada em cargo de atribuies afins, respeitada a habilitao exigida, nvel de
escolaridade e equivalncia de vencimentos e, na hiptese de inexistncia de cargo vago, o servidor exercer suas
atribuiescomoexcedente,ataocorrnciadevaga.(RedaodadapelaLein9.527,de10.12.97)

SeoVIII

DaReverso
(RegulamentoDec.n3.644,de30.11.2000)

Art.25.Reversooretornoatividadedeservidoraposentadoporinvalidez,quando,porjuntamdicaoficial,
foremdeclaradosinsubsistentesosmotivosdaaposentadoria.

Art.25.Reversooretornoatividadedeservidoraposentado:(RedaodadapelaMedidaProvisrian2.225
45,de4.9.2001)

Iporinvalidez,quandojuntamdicaoficialdeclararinsubsistentesosmotivosdaaposentadoriaou(Includopela
MedidaProvisrian2.22545,de4.9.2001)

IInointeressedaadministrao,desdeque:(IncludopelaMedidaProvisrian2.22545,de4.9.2001)

a)tenhasolicitadoareverso(IncludopelaMedidaProvisrian2.22545,de4.9.2001)

b)aaposentadoriatenhasidovoluntria(IncludopelaMedidaProvisrian2.22545,de4.9.2001)

c)estvelquandonaatividade(IncludopelaMedidaProvisrian2.22545,de4.9.2001)

d)aaposentadoriatenhaocorridonoscincoanosanterioressolicitao(IncludopelaMedidaProvisrian
2.22545,de4.9.2001)

e)hajacargovago.(IncludopelaMedidaProvisrian2.22545,de4.9.2001)

1oAreversofarsenomesmocargoounocargoresultantedesuatransformao.(IncludopelaMedida
Provisrian2.22545,de4.9.2001)

2oOtempoemqueoservidorestiveremexerccioserconsideradoparaconcessodaaposentadoria.
(IncludopelaMedidaProvisrian2.22545,de4.9.2001)

3oNocasodoincisoI,encontrandoseprovidoocargo,oservidorexercersuasatribuiescomoexcedente,
ataocorrnciadevaga.(IncludopelaMedidaProvisrian2.22545,de4.9.2001)

4oOservidorqueretornaratividadeporinteressedaadministraoperceber,emsubstituioaosproventos
daaposentadoria,aremuneraodocargoquevoltaraexercer,inclusivecomasvantagensdenaturezapessoalque
percebiaanteriormenteaposentadoria.(IncludopelaMedidaProvisrian2.22545,de4.9.2001)
http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 6/57
2017530 L8112consol

5oOservidordequetrataoincisoIIsomenteterosproventoscalculadoscombasenasregrasatuaisse
permanecerpelomenoscincoanosnocargo.(IncludopelaMedidaProvisrian2.22545,de4.9.2001)

6oOPoderExecutivoregulamentarodispostonesteartigo.(IncludopelaMedidaProvisrian2.22545,de
4.9.2001)

Art.26.Areversofarsenomesmocargoounocargoresultantedesuatransformao.
Pargrafonico.Encontrandoseprovidoocargo,oservidorexercersuasatribuiescomoexcedente,ata
ocorrnciadevaga.(RevogadopelaMedidaProvisrian2.22545,de4.9.2001)

Art.27.Nopoderreverteroaposentadoquejtivercompletado70(setenta)anosdeidade.

SeoIX

DaReintegrao

Art. 28. A reintegrao a reinvestidura do servidor estvel no cargo anteriormente ocupado, ou no cargo
resultante de sua transformao, quando invalidada a sua demisso por deciso administrativa ou judicial, com
ressarcimentodetodasasvantagens.

1oNahiptesedeocargotersidoextinto,oservidorficaremdisponibilidade,observadoodispostonosarts.
30e31.

2oEncontrandoseprovidoocargo,oseueventualocupanteserreconduzidoaocargodeorigem,semdireito
indenizaoouaproveitadoemoutrocargo,ou,ainda,postoemdisponibilidade.

SeoX

DaReconduo

Art.29.Reconduooretornodoservidorestvelaocargoanteriormenteocupadoedecorrerde:

Iinabilitaoemestgioprobatriorelativoaoutrocargo

IIreintegraodoanteriorocupante.

Pargrafonico.Encontrandoseprovidoocargodeorigem,oservidorseraproveitadoemoutro,observadoo
dispostonoart.30.

SeoXI

DaDisponibilidadeedoAproveitamento

Art. 30. O retorno atividade de servidor em disponibilidade farse mediante aproveitamento obrigatrio em
cargodeatribuiesevencimentoscompatveiscomoanteriormenteocupado.

Art. 31. O rgo Central do Sistema de Pessoal Civil determinar o imediato aproveitamento de servidor em
disponibilidadeemvagaquevieraocorrernosrgosouentidadesdaAdministraoPblicaFederal.

Pargrafonico.Nahipteseprevistano3odoart.37,oservidorpostoemdisponibilidadepodersermantido
sob responsabilidade do rgo central do Sistema de Pessoal Civil da Administrao Federal SIPEC, at o seu
adequadoaproveitamentoemoutrorgoouentidade.(PargrafoincludopelaLein9.527,de10.12.97)

Art. 32. Ser tornado sem efeito o aproveitamento e cassada a disponibilidade se o servidor no entrar em
exerccionoprazolegal,salvodoenacomprovadaporjuntamdicaoficial.

CaptuloII

DaVacncia

Art.33.Avacnciadocargopblicodecorrerde:

Iexonerao

IIdemisso

IIIpromoo
http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 7/57
2017530 L8112consol

IVascenso(RevogadopelaLein9.527,de10.12.97)

Vtransferncia(RevogadopelaLein9.527,de10.12.97)

VIreadaptao

VIIaposentadoria

VIIIposseemoutrocargoinacumulvel

IXfalecimento.

Art.34.Aexoneraodecargoefetivodarseapedidodoservidor,oudeofcio.

Pargrafonico.Aexoneraodeofciodarse:

Iquandonosatisfeitasascondiesdoestgioprobatrio

IIquando,tendotomadoposse,oservidornoentraremexerccionoprazoestabelecido.

Art.35.Aexoneraodecargoemcomissodarse:

Art.35.Aexoneraodecargoemcomissoeadispensadefunodeconfianadarse:(Redaodadapela
Lein9.527,de10.12.97)

Iajuzodaautoridadecompetente

IIapedidodoprprioservidor.

Pargrafonico.Oafastamentodoservidordefunodedireo,chefiaeassessoramentodarse:
Iapedido
IImediantedispensa,noscasosde:
a)promoo
b)cumprimentodeprazoexigidopararotatividadenafuno
c)porfaltadeexaonoexercciodesuasatribuies,segundooresultadodoprocessodeavaliao,conforme
estabelecidoemleieregulamento
d)afastamentodequetrataoart.94.(RevogadopelaLein9.527,de10.12.97)

CaptuloIII

DaRemooedaRedistribuio

SeoI

DaRemoo

Art.36.Remooodeslocamentodoservidor,apedidooudeofcio,nombitodomesmoquadro,comousem
mudanadesede.

Pargrafo nico. Darse a remoo, a pedido, para outra localidade, independentemente de vaga, para
acompanhar cnjuge ou companheiro, ou por motivo de sade do servidor, cnjuge, companheiro ou dependente,
condicionadacomprovaoporjuntamdica.

Pargrafonico.Parafinsdodispostonesteartigo,entendesepormodalidadesderemoo:(Redaodadapela
Lein9.527,de10.12.97)

Ideofcio,nointeressedaAdministrao(IncludopelaLein9.527,de10.12.97)

IIapedido,acritriodaAdministrao(IncludopelaLein9.527,de10.12.97)

IIIapedido,paraoutralocalidade,independentementedointeressedaAdministrao:(IncludopelaLein9.527,
de10.12.97)

a)paraacompanharcnjugeoucompanheiro,tambmservidorpblicociviloumilitar,dequalquerdosPoderesda
Unio, dos Estados, do Distrito Federal e dos Municpios, que foi deslocado no interesse da Administrao (Includo
pelaLein9.527,de10.12.97)

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 8/57
2017530 L8112consol

b)pormotivodesadedoservidor,cnjuge,companheirooudependentequevivassuasexpensaseconstedo
seu assentamento funcional, condicionada comprovao por junta mdica oficial (Includo pela Lei n 9.527, de
10.12.97)

c) em virtude de processo seletivo promovido, na hiptese em que o nmero de interessados for superior ao
nmero de vagas, de acordo com normas preestabelecidas pelo rgo ou entidade em que aqueles estejam lotados.
(IncludopelaLein9.527,de10.12.97)

SeoII

DaRedistribuio

Art. 37. Redistribuio o deslocamento do servidor, com o respectivo cargo, para quadro de pessoal de outro
rgo ou entidade do mesmo poder, cujos planos de cargos e vencimentos sejam idnticos, observado sempre o
interessedaadministrao.
1 A redistribuio darse exclusivamente para ajustamento de quadros de pessoal s necessidades dos
servios,inclusivenoscasosdereorganizao,extinooucriaodergoouentidade.
2Noscasosdeextinodergoouentidade,osservidoresestveisquenopuderamserredistribudos,na
formadesteartigo,serocolocadosemdisponibilidade,atseuaproveitamentonaformadoart.30.
Art.37.Redistribuioodeslocamentodoservidor,comorespectivocargo,paraoquadrodepessoaldeoutro
rgo ou entidade do mesmo Poder, observados a vinculao entre os graus de complexidade e responsabilidade, a
correlaodasatribuies,aequivalnciaentreosvencimentoseointeressedaadministrao,comprviaapreciao
dorgocentraldepessoal.(RedaodadapelaLein8.216,de1991)

Art.37.Redistribuioodeslocamentodecargodeprovimentoefetivo,ocupadoouvagonombitodoquadro
geraldepessoal,paraoutrorgoouentidadedomesmoPoder,comprviaapreciaodorgocentraldoSIPEC,
observadososseguintespreceitos:(RedaodadapelaLein9.527,de10.12.97)

Iinteressedaadministrao(IncludopelaLein9.527,de10.12.97)

IIequivalnciadevencimentos(IncludopelaLein9.527,de10.12.97)

IIImanutenodaessnciadasatribuiesdocargo(IncludopelaLein9.527,de10.12.97)

IVvinculaoentreosgrausderesponsabilidadeecomplexidadedasatividades(IncludopelaLein9.527,de
10.12.97)

V mesmo nvel de escolaridade, especialidade ou habilitao profissional (Includo pela Lei n 9.527, de
10.12.97)

VIcompatibilidadeentreasatribuiesdocargoeasfinalidadesinstitucionaisdorgoouentidade.(Includo
pelaLein9.527,de10.12.97)

1oAredistribuioocorrerexofficioparaajustamentodelotaoedaforadetrabalhosnecessidadesdos
servios,inclusivenoscasosdereorganizao,extinooucriaodergoouentidade.(IncludopelaLein9.527,
de10.12.97)

2oAredistribuiodecargosefetivosvagossedarmedianteatoconjuntoentreorgocentraldoSIPECeos
rgoseentidadesdaAdministraoPblicaFederalenvolvidos.(IncludopelaLein9.527,de10.12.97)

3o Nos casos de reorganizao ou extino de rgo ou entidade, extinto o cargo ou declarada sua
desnecessidadenorgoouentidade,oservidorestvelquenoforredistribudosercolocadoemdisponibilidade,at
seuaproveitamentonaformadosarts.30e31.(PargraforenumeradoealteradopelaLein9.527,de10.12.97)

4oOservidorquenoforredistribudooucolocadoemdisponibilidadepodersermantidosobresponsabilidade
do rgo central do SIPEC, e ter exerccio provisrio, em outro rgo ou entidade, at seu adequado aproveitamento.
(IncludopelaLein9.527,de10.12.97)

CaptuloIV

DaSubstituio

Art.38.Osservidoresinvestidosemfunodedireoouchefiaeosocupantesdecargosemcomissotero
substitutos indicados no regimento interno ou, no caso de omisso, previamente designados pela autoridade
competente.

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 9/57
2017530 L8112consol

Art.38.OsservidoresinvestidosemcargooufunodedireoouchefiaeosocupantesdecargodeNatureza
Especial tero substitutos indicados no regimento interno ou, no caso de omisso, previamente designados pelo
dirigentemximodorgoouentidade.(RedaodadapelaLein9.527,de10.12.97)

1 O substituto assumir automaticamente o exerccio do cargo ou funo de direo ou chefia nos


afastamentosouimpedimentosregulamentaresdotitular.

1oOsubstitutoassumirautomticaecumulativamente,semprejuzodocargoqueocupa,oexercciodocargo
oufunodedireoouchefiaeosdeNaturezaEspecial,nosafastamentos,impedimentoslegaisouregulamentares
do titular e na vacncia do cargo, hipteses em que dever optar pela remunerao de um deles durante o respectivo
perodo.(RedaodadapelaLein9.527,de10.12.97)

2Osubstitutofarjusgratificaopeloexercciodafunodedireoouchefia,paganaproporodosdias
deefetivasubstituio,observandosequantoaoscargosemcomissoodispostono5doart.62.

2o O substituto far jus retribuio pelo exerccio do cargo ou funo de direo ou chefia ou de cargo de
Natureza Especial, nos casos dos afastamentos ou impedimentos legais do titular, superiores a trinta dias
consecutivos, paga na proporo dos dias de efetiva substituio, que excederem o referido perodo. (Redao dada
pelaLein9.527,de10.12.97)

Art.39.Odispostonoartigoanterioraplicaseaostitularesdeunidadesadministrativasorganizadasemnvelde
assessoria.

TtuloIII

DosDireitoseVantagens

CaptuloI

DoVencimentoedaRemunerao

Art.40.Vencimentoaretribuiopecuniriapeloexercciodecargopblico,comvalorfixadoemlei.

Pargrafo nico. Nenhum servidor receber, a ttulo de vencimento, importncia inferior ao salriomnimo.
(RevogadopelaMedidaProvisrian431,de2008).(RevogadopelaLein11.784,de2008)

Art. 41. Remunerao o vencimento do cargo efetivo, acrescido das vantagens pecunirias permanentes
estabelecidasemlei.

1oAremuneraodoservidorinvestidoemfunooucargoemcomissoserpaganaformaprevistanoart.
62.

2o O servidor investido em cargo em comisso de rgo ou entidade diversa da de sua lotao receber a
remuneraodeacordocomoestabelecidono1odoart.93.

3oOvencimentodocargoefetivo,acrescidodasvantagensdecarterpermanente,irredutvel.

4o assegurada a isonomia de vencimentos para cargos de atribuies iguais ou assemelhadas do mesmo


Poder,ouentreservidoresdostrsPoderes,ressalvadasasvantagensdecarterindividualeasrelativasnaturezaou
aolocaldetrabalho.

5oNenhumservidorreceberremuneraoinferioraosalriomnimo.(Includo pela Medida Provisria n 431,


de2008).

5oNenhumservidorreceberremuneraoinferioraosalriomnimo.(IncludopelaLein11.784,de2008

Art.42.Nenhumservidorpoderperceber,mensalmente,attuloderemunerao,importnciasuperiorsoma
dos valores percebidos como remunerao, em espcie, a qualquer ttulo, no mbito dos respectivos Poderes, pelos
MinistrosdeEstado,pormembrosdoCongressoNacionaleMinistrosdoSupremoTribunalFederal.

Pargrafonico.ExcluemsedotetoderemuneraoasvantagensprevistasnosincisosIIaVIIdoart.61.

Art.43.Amenorremuneraoatribudaaoscargosdecarreiranoserinferiora1/40(umquarentaavos)doteto
deremuneraofixadonoartigoanterior.(RevogadopelaLein9.624,de2.4.98)(VideLein9.624,de2.4.98)

Art.44.Oservidorperder:
http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 10/57
2017530 L8112consol

Iaremuneraodosdiasemquefaltaraoservio
II a parcela de remunerao diria, proporcional aos atrasos, ausncias e sadas antecipadas, iguais ou
superioresa60(sessenta)minutos
IIImetadedaremunerao,nahipteseprevistano2doart.130.

Iaremuneraododiaemquefaltaraoservio,semmotivojustificado(RedaodadapelaLein9.527,de
10.12.97)

IIaparceladeremuneraodiria,proporcionalaosatrasos,ausnciasjustificadas,ressalvadasasconcesses
dequetrataoart.97,esadasantecipadas,salvonahiptesedecompensaodehorrio,atomssubseqenteao
daocorrncia,aserestabelecidapelachefiaimediata.(RedaodadapelaLein9.527,de10.12.97)

Pargrafonico.Asfaltasjustificadasdecorrentesdecasofortuitooudeforamaiorpoderosercompensadasa
critriodachefiaimediata,sendoassimconsideradascomoefetivoexerccio.(IncludopelaLein9.527,de10.12.97)

Art. 45. Salvo por imposio legal, ou mandado judicial, nenhum desconto incidir sobre a remunerao ou
provento.(VideDecreton1.502,de1995)(VideDecreton1.903,de1996)(VideDecreton2.065,de1996)
(Regulamento)(Regulamento)

Pargrafonico.Medianteautorizaodoservidor,poderhaverconsignaoemfolhadepagamentoafavorde
terceiros,acritriodaadministraoecomreposiodecustos,naformadefinidaemregulamento.

1Medianteautorizaodoservidor,poderhaverconsignaoemfolhadepagamentoemfavordeterceiros,a
critriodaadministraoecomreposiodecustos,naformadefinidaem regulamento. (Redao dada pela Medida
Provisrian681,de2015)
2 O total de consignaes facultativas de que trata o 1 no exceder trinta e cinco por cento da
remuneraomensal,sendocincoporcentoreservadosexclusivamenteparaaamortizaodedespesascontradaspor
meiodecartodecrdito(IncludopelaMedidaProvisrian681,de2015)

1oMedianteautorizaodoservidor,poderhaverconsignaoemfolhadepagamentoemfavordeterceiros,a
critrio da administrao e com reposio de custos, na forma definida em regulamento. (Redao dada pela Lei n
13.172,de2015)

2o O total de consignaes facultativas de que trata o 1o no exceder a 35% (trinta e cinco por cento) da
remuneraomensal,sendo5%(cincoporcento)reservadosexclusivamentepara:(RedaodadapelaLein13.172,
de2015)

Iaamortizaodedespesascontradaspormeiodecartodecrditoou(IncludopelaLein13.172,de2015)

IIautilizaocomafinalidadedesaquepormeiodocartodecrdito.(IncludopelaLein13.172,de2015)

Art. 46. As reposies e indenizaes ao errio sero descontadas em parcelas mensais no excedentes
dcimapartedaremuneraoouprovento,emvaloresatualizados.

Art.46.Asreposieseindenizaesaoerrioseropreviamentecomunicadasaoservidoredescontadasem
parcelasmensaisemvaloresatualizadosat30dejunhode1994.(RedaodadapelaLein9.527,de10.12.97)
1o A indenizao ser feita em parcelas cujo valor no exceda dez por cento da remunerao ou provento.
(IncludopelaLein9.527,de10.12.97)
2oAreposioserfeitaemparcelascujovalornoexceda25%daremuneraoouprovento.(IncludopelaLei
n9.527,de10.12.97)
3oAreposioserfeitaemumanicaparcelaquandoconstatadopagamentoindevidonomsanterioraodo
processamentodafolha.(IncludopelaLein9.527,de10.12.97)

Art. 46. As reposies e indenizaes ao errio, atualizadas at 30 de junho de 1994, sero previamente
comunicadas ao servidor ativo, aposentado ou ao pensionista, para pagamento, no prazo mximo de trinta dias,
podendoserparceladas,apedidodointeressado.(RedaodadapelaMedidaProvisrian2.22545,de4.9.2001)

1oOvalordecadaparcelanopoderserinferioraocorrespondenteadezporcentodaremunerao,provento
oupenso.(RedaodadapelaMedidaProvisrian2.22545,de4.9.2001)

2oQuandoopagamentoindevidohouverocorridonomsanterioraodoprocessamentodafolha,areposio
serfeitaimediatamente,emumanicaparcela.(RedaodadapelaMedidaProvisrian2.22545,de4.9.2001)

3oNahiptesedevaloresrecebidosemdecorrnciadecumprimentoadecisoliminar,atutelaantecipadaoua
sentenaquevenhaaserrevogadaourescindida,seroelesatualizadosatadatadareposio.(Redaodadapela
MedidaProvisrian2.22545,de4.9.2001)

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 11/57
2017530 L8112consol

Art. 47. O servidor em dbito com o errio, que for demitido, exonerado, ou que tiver a sua aposentadoria ou
disponibilidade cassada, ter o prazo de 60 (sessenta) dias para quitar o dbito. Pargrafo nico. A no quitao do
dbitonoprazoprevistoimplicarsuainscrioemdvidaativa.

Art. 47. O servidor em dbito com o errio, que for demitido, exonerado, ou que tiver sua aposentadoria ou
disponibilidade cassada, ou ainda aquele cuja dvida relativa a reposio seja superior a cinco vezes o valor de sua
remuneraoteroprazodesessentadiasparaquitarodbito.(RedaodadapelaLein9.527,de10.12.97)
1o A no quitao do dbito no prazo previsto implicar sua inscrio em dvida ativa. (Includo pela Lei n
9.527,de10.12.97)
2oOsvalorespercebidospeloservidor,emrazodedecisoliminar,dequalquermedidadecarterantecipatrio
ou de sentena, posteriormente cassada ou revista, devero ser repostos no prazo de trinta dias, contados da
notificaoparafazlo,sobpenadeinscrioemdvidaativa.(IncludopelaLein9.527,de10.12.97)

Art. 47. O servidor em dbito com o errio, que for demitido, exonerado ou que tiver sua aposentadoria ou
disponibilidade cassada, ter o prazo de sessenta dias para quitar o dbito. (Redao dada pela Medida Provisria n
2.22545,de4.9.2001)

Pargrafonico.Anoquitaododbitonoprazoprevistoimplicarsuainscrioemdvidaativa.(Redao
dadapelaMedidaProvisrian2.22545,de4.9.2001)

Art.48.Ovencimento,aremuneraoeoproventonoseroobjetodearresto,seqestrooupenhora,excetonos
casosdeprestaodealimentosresultantededecisojudicial.

CaptuloII

DasVantagens

Art.49.Almdovencimento,poderoserpagasaoservidorasseguintesvantagens:

Iindenizaes

IIgratificaes

IIIadicionais.

1oAsindenizaesnoseincorporamaovencimentoouproventoparaqualquerefeito.

2oAsgratificaeseosadicionaisincorporamseaovencimentoouprovento,noscasosecondiesindicados
emlei.

Art. 50. As vantagens pecunirias no sero computadas, nem acumuladas, para efeito de concesso de
quaisqueroutrosacrscimospecuniriosulteriores,sobomesmottuloouidnticofundamento.

SeoI

DasIndenizaes

Art.51.Constituemindenizaesaoservidor:

Iajudadecusto

IIdirias

IIItransporte.

IV(VideMedidaProvisrian301de2006)

IVauxliomoradia.(IncludopelaLein11.355,de2006)

Art.52.Osvaloresdasindenizaes,assimcomoascondiesparaasuaconcesso,seroestabelecidosem
regulamento.(VideMedidaProvisrian301de2006)

Art.52.OsvaloresdasindenizaesestabelecidasnosincisosIaIIIdoart.51,assimcomoascondiesparaa
suaconcesso,seroestabelecidosemregulamento.(RedaodadapelaLein11.355,de2006)

SubseoI

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 12/57
2017530 L8112consol

DaAjudadeCusto

Art. 53. A ajudadecusto destinase a compensar as despesas de instalao do servidor que, no interesse do
servio,passaraterexerccioemnovasede,commudanadedomiclioemcarterpermanente.

Art. 53. A ajuda de custo destinase a compensar as despesas de instalao do servidor que, no interesse do
servio, passar a ter exerccio em nova sede, com mudana de domiclio em carter permanente, vedado o duplo
pagamentodeindenizao,aqualquertempo,nocasodeocnjugeoucompanheiroquedetenhatambmacondio
deservidor,vieraterexerccionamesmasede.(RedaodadapelaLein9.527,de10.12.97)

1oCorremporcontadaadministraoasdespesasdetransportedoservidoredesuafamlia,compreendendo
passagem,bagagemebenspessoais.

2ofamliadoservidorquefalecernanovasedesoasseguradosajudadecustoetransporteparaalocalidade
deorigem,dentrodoprazode1(um)ano,contadodobito.

3o No ser concedida ajuda de custo nas hipteses de remoo previstas nos incisos II e III do pargrafo
nicodoart.36.(IncludopelaMedidaprovisrian632,de2013)

3o No ser concedida ajuda de custo nas hipteses de remoo previstas nos incisos II e III do pargrafo
nicodoart.36.(IncludopelaLein12.998,de2014)

Art.54.Aajudadecustocalculadasobrearemuneraodoservidor,conformesedispuseremregulamento,
nopodendoexcederaimportnciacorrespondentea3(trs)meses.

Art.55.Noserconcedidaajudadecustoaoservidorqueseafastardocargo,oureassumilo,emvirtudede
mandatoeletivo.

Art. 56. Ser concedida ajuda de custo quele que, no sendo servidor da Unio, for nomeado para cargo em
comisso,commudanadedomiclio.

Pargrafo nico. No afastamento previsto no inciso I do art. 93, a ajuda de custo ser paga pelo rgo
cessionrio,quandocabvel.

Art.57.Oservidorficarobrigadoarestituiraajudadecustoquando,injustificadamente,noseapresentarna
novasedenoprazode30(trinta)dias.

SubseoII

DasDirias

Art. 58. O servidor que, a servio, se afastar da sede em carter eventual ou transitrio, para outro ponto do
territrio nacional, far jus a passagens e dirias, para cobrir as despesas de pousada, alimentao e locomoo
urbana.
1Adiriaserconcedidapordiadeafastamento,sendodevidapelametadequandoodeslocamentonoexigir
pernoiteforadasede.

Art. 58. O servidor que, a servio, afastarse da sede em carter eventual ou transitrio para outro ponto do
territrio nacional ou para o exterior, far jus a passagens e dirias destinadas a indenizar as parcelas de despesas
extraordinriacompousada,alimentaoelocomoourbana,conformedispuseremregulamento.(Redaodadapela
Lein9.527,de10.12.97)

1oAdiriaserconcedidapordiadeafastamento,sendodevidapelametadequandoodeslocamentonoexigir
pernoite fora da sede, ou quando a Unio custear, por meio diverso, as despesas extraordinrias cobertas por dirias.
(RedaodadapelaLein9.527,de10.12.97)

2oNoscasosemqueodeslocamentodasedeconstituirexignciapermanentedocargo,oservidornofarjus
adirias.

3o Tambm no far jus a dirias o servidor que se deslocar dentro da mesma regio metropolitana,
aglomeraourbanaoumicrorregio,constitudaspormunicpioslimtrofeseregularmenteinstitudas,ouemreasde
controle integrado mantidas com pases limtrofes, cuja jurisdio e competncia dos rgos, entidades e servidores
brasileiros considerase estendida, salvo se houver pernoite fora da sede, hipteses em que as dirias pagas sero
sempreasfixadasparaosafastamentosdentrodoterritrionacional.(IncludopelaLein9.527,de10.12.97)

Art.59.Oservidorquereceberdiriasenoseafastardasede,porqualquermotivo,ficaobrigadoarestitulas
integralmente,noprazode5(cinco)dias.
http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 13/57
2017530 L8112consol

Pargrafo nico. Na hiptese de o servidor retornar sede em prazo menor do que o previsto para o seu
afastamento,restituirasdiriasrecebidasemexcesso,noprazoprevistonocaput.

SubseoIII

DaIndenizaodeTransporte

Art. 60. Concederse indenizao de transporte ao servidor que realizar despesas com a utilizao de meio
prpriodelocomooparaaexecuodeserviosexternos,porforadasatribuiesprpriasdocargo,conformese
dispuseremregulamento.

SubseoIV

DoAuxlioMoradia
(VideMedidaProvisrian301de2006)

SubseoIV

DoAuxlioMoradia
(IncludopelaLein11.355,de2006)

Art.60A.Oauxliomoradiaconsistenoressarcimentodasdespesascomprovadamenterealizadaspeloservidor
comalugueldemoradiaoucommeiodehospedagemadministradoporempresahoteleira,noprazodeummsapsa
comprovaodadespesapeloservidor.(IncludopelaLein11.355,de2006)

Art.60B.Concederseauxliomoradiaaoservidorseatendidososseguintesrequisitos: (Includo pela Lei n


11.355,de2006)

Inoexistaimvelfuncionaldisponvelparausopeloservidor(IncludopelaLein11.355,de2006)

IIocnjugeoucompanheirodoservidornoocupeimvelfuncional(IncludopelaLein11.355,de2006)

III o servidor ou seu cnjuge ou companheiro no seja ou tenha sido proprietrio, promitente comprador,
cessionrio ou promitente cessionrio de imvel no Municpio aonde for exercer o cargo, includa a hiptese de lote
edificado sem averbao de construo, nos doze meses que antecederem a sua nomeao (Includo pela Lei n
11.355,de2006)

IV nenhuma outra pessoa que resida com o servidor receba auxliomoradia (Includo pela Lei n 11.355, de
2006)

Voservidortenhasemudadodolocalderesidnciaparaocuparcargoemcomissooufunodeconfianado
GrupoDireo e Assessoramento Superiores DAS, nveis 4, 5 e 6, de Natureza Especial, de Ministro de Estado ou
equivalentes(IncludopelaLein11.355,de2006)

VIoMunicpionoqualassumaocargoemcomissooufunodeconfiananoseenquadrenashiptesesdo
art.58,3o,emrelaoaolocalderesidnciaoudomicliodoservidor(IncludopelaLein11.355,de2006)

VII o servidor no tenha sido domiciliado ou tenha residido no Municpio, nos ltimos doze meses, aonde for
exercerocargoemcomissooufunodeconfiana,desconsiderandoseprazoinferiorasessentadiasdentrodesse
perodoe(IncludopelaLein11.355,de2006)

VIIIodeslocamentonotenhasidoporforadealteraodelotaoounomeaoparacargoefetivo. (Includo
pelaLein11.355,de2006)

IX(VideMedidaProvisrian341,de2006).

IXodeslocamentotenhaocorridoaps30dejunhode2006.(IncludopelaLein11.490,de2007)

Pargrafonico.ParafinsdoincisoVII,noserconsideradooprazonoqualoservidorestavaocupandooutro
cargoemcomissorelacionadonoincisoV.(IncludopelaLein11.355,de2006)

Art.60C.Oauxliomoradianoserconcedidoporprazosuperioracincoanosdentrodecadaperododeoitoanos,
aindaqueoservidormudedecargooudeMunicpiodeexercciodocargo.(IncludopelaLein11.355,de2006)
Pargrafo nico. Transcorrido o prazo de cinco anos de concesso, o pagamento somente ser retomado se
observados, alm do disposto no caput, os requisitos do caputdo art. 60B, no se aplicando, no caso, o pargrafo
nicodocitadoart.60B.(IncludopelaLein11.355,de2006)
Art.60C.Oauxliomoradianoserconcedidoporprazosuperioraoitoanosdentrodecadaperododedozeanos.
(RedaodadapelaMedidaProvisrian431,de2008).
Pargrafonico.Transcorridooprazodeoitoanosdentrodecadaperododedozeanos,opagamentosomente
ser retomado se observados, alm do disposto no caput, os requisitos do caput do art. 60B, no se aplicando, no
caso,opargrafonicodocitadoart.60B.(RedaodadapelaMedidaProvisrian431,de2008).
http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 14/57
2017530 L8112consol

Art.60C.Oauxliomoradianoserconcedidoporprazosuperiora8(oito)anosdentrodecadaperodode12
(doze)anos.(IncludopelaLein11.784,de2008 (Revogado pela Medida provisria n 632, de 2013) (Revogado pela
Lein12.998,de2014)
Pargrafonico.Transcorridooprazode8(oito)anos dentro de cada perodo de 12 (doze) anos, o pagamento
somente ser retomado se observados, alm do disposto no caput deste artigo, os requisitos do caput do art. 60B
desta Lei, no se aplicando, no caso, o pargrafo nico do citado art. 60B. (Includo pela Lei n 11.784, de 2008
(RevogadopelaMedidaprovisrian632,de2013)(RevogadopelaLein12.998,de2014)
Art.60D.Ovalordoauxliomoradialimitadoavinteecincoporcentodovalordocargoemcomissoocupado
pelo servidor e, em qualquer hiptese, no poder ser superior ao auxliomoradia recebido por Ministro de Estado.
(IncludopelaLein11.355,de2006)
Art.60D.Ovalormensaldoauxliomoradialimitadoavinteecincoporcentodovalordocargoem comisso,
funocomissionadaoucargodeMinistrodeEstadoocupado.(RedaodadapelaMedidaProvisrian431,de2008).
1oOvalordoauxliomoradianopodersuperarvinteecincoporcentodaremuneraodeMinistrodeEstado.
(IncludopelaMedidaProvisrian431,de2008).
2o Independentemente do valor do cargo em comisso ou funo comissionada, fica garantido a todos que
preencherem os requisitos o ressarcimento at o valor de R$ 1.800,00 (mil e oitocentos reais). (Includo pela Medida
Provisrian431,de2008).

Art. 60D. O valor mensal do auxliomoradia limitado a 25% (vinte e cinco por cento) do valor do cargo em
comisso,funocomissionadaoucargodeMinistrodeEstadoocupado.(IncludopelaLein11.784,de2008

1oOvalordoauxliomoradianopodersuperar25%(vinteecincoporcento)daremuneraodeMinistrode
Estado.(IncludopelaLein11.784,de2008

2oIndependentementedovalordocargoemcomissooufunocomissionada,ficagarantidoatodososque
preencherem os requisitos o ressarcimento at o valor de R$ 1.800,00 (mil e oitocentos reais). (Includo pela Lei n
11.784,de2008

Art. 60E. No caso de falecimento, exonerao, colocao de imvel funcional disposio do servidor ou
aquisiodeimvel,oauxliomoradiacontinuarsendopagoporumms.(IncludopelaLein11.355,de2006)

SeoII

DasGratificaeseAdicionais

Art. 61. Alm do vencimento e das vantagens previstas nesta lei, sero deferidos aos servidores as seguintes
gratificaeseadicionais:

Art.61.AlmdovencimentoedasvantagensprevistasnestaLei,serodeferidosaosservidoresasseguintes
retribuies,gratificaeseadicionais:(RedaodadapelaLein9.527,de10.12.97)

Igratificaopeloexercciodefunodedireo,chefiaeassessoramento

Iretribuiopeloexercciodefunodedireo,chefiaeassessoramento(RedaodadapelaLein9.527,de
10.12.97)

IIgratificaonatalina

IIIadicionalportempodeservio(RevogadopelaMedidaProvisrian2.22545,de4.9.2001)

IVadicionalpeloexercciodeatividadesinsalubres,perigosasoupenosas

Vadicionalpelaprestaodeservioextraordinrio

VIadicionalnoturno

VIIadicionaldefrias

VIIIoutros,relativosaolocalounaturezadotrabalho.

IXgratificaoporencargodecursoouconcurso.(IncludopelaLein11.314de2006)

SubseoI

DaRetribuiopeloExercciodeFunodeDireo,ChefiaeAssessoramento
(RedaodadapelaLein9.527,de10.12.97)

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 15/57
2017530 L8112consol

Art.62.Aoservidorinvestidoemfunodedireo,chefiaouassessoramentodevidaumagratificaopeloseu
exerccio.
1 Os percentuais de gratificao sero estabelecidos em lei, em ordem decrescente, a partir dos limites
estabelecidosnoart.42.
2 A gratificao prevista neste artigo incorporase remunerao do servidor e integra o provento da
aposentadoria, na proporo de 1/5 (um quinto) por ano de exerccio na funo de direo, chefia ou assessoramento,
atolimitede5(cinco)quintos.
3 Quando mais de uma funo houver sido desempenhada no perodo de um ano, a importncia a ser
incorporadatercomobasedeclculoafunoexercidapormaiortempo.
4Ocorrendooexercciodefunodenvelmaiselevado,porperodode12(doze)meses,apsaincorporao
da frao de 5/5 (cinco quintos), poder haver a atualizao progressiva das parcelas j incorporadas, observado o
dispostonopargrafoanterior.
5LeiespecficaestabeleceraremuneraodoscargosemcomissodequetrataoincisoII,doart.9,bem
comooscritriosdeincorporaodavantagemprevistanopargrafosegundo,quandoexercidosporservidor.

Art.62.Aoservidorocupantedecargoefetivoinvestidoemfunodedireo,chefiaouassessoramento,cargo
deprovimentoemcomissooudeNaturezaEspecialdevidaretribuiopeloseuexerccio.(RedaodadapelaLein
9.527,de10.12.97)

Pargrafonico.LeiespecficaestabeleceraremuneraodoscargosemcomissodequetrataoincisoIIdo
art.9o.(RedaodadapelaLein9.527,de10.12.97)

Art. 62A. Fica transformada em Vantagem Pessoal Nominalmente Identificada VPNI a incorporao da
retribuiopelo exerccio de funo de direo, chefia ou assessoramento, cargo de provimento em comisso ou de
NaturezaEspecialaquesereferemosarts.3e10daLeino8.911,de11dejulhode1994,eoart.3odaLeino9.624,
de2deabrilde1998.(IncludopelaMedidaProvisrian2.22545,de4.9.2001)

Pargrafo nico. A VPNI de que trata o caput deste artigo somente estar sujeita s revises gerais de
remuneraodosservidorespblicosfederais.(IncludopelaMedidaProvisrian2.22545,de4.9.2001)

SubseoII

DaGratificaoNatalina

Art.63.Agratificaonatalinacorrespondea1/12(umdozeavos)daremuneraoaqueoservidorfizerjusno
msdedezembro,pormsdeexerccionorespectivoano.

Pargrafonico.Afraoigualousuperiora15(quinze)diasserconsideradacomomsintegral.

Art.64.Agratificaoserpagaatodia20(vinte)domsdedezembrodecadaano.

Pargrafonico.(VETADO).

Art. 65. O servidor exonerado perceber sua gratificao natalina, proporcionalmente aos meses de exerccio,
calculadasobrearemuneraodomsdaexonerao.

Art.66.Agratificaonatalinanoserconsideradaparaclculodequalquervantagempecuniria.

SubseoIII

DoAdicionalporTempodeServio

Art. 67. O adicional por tempo de servio devido razo de 1% (um por cento) por ano de servio pblico
efetivo,incidentesobreovencimentodequetrataoart.40.
Art.67.Oadicionalportempodeserviodevidorazodecincoporcentoacadacincoanosdeserviopblico
efetivoprestadoUnio,sautarquiasesfundaespblicasfederais,observadoolimitemximode35%incidente
exclusivamente sobre o vencimento bsico do cargo efetivo, ainda que investido o servidor em funo ou cargo de
confiana.(Redao dada pela Lei n 9.527, de 10.12.97) (Revogadopela Medida Provisria n 2.22545, de 2001,
respeitadasassituaesconstitudasat8.3.1999)
Pargrafonico.Oservidorfarjusaoadicionalapartirdomsemquecompletaroanunio.
Pargrafonico.Oservidorfarjusaoadicionalapartirdomsemquecompletaroqinqnio.(Redaodada
pela Lei n 9.527, de 10.12.97) (Revogado pela Medida Provisria n 2.22545, de 2001, respeitadas as situaes
constitudasat8.3.1999)

SubseoIV

DosAdicionaisdeInsalubridade,PericulosidadeouAtividadesPenosas

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 16/57
2017530 L8112consol

Art. 68. Os servidores que trabalhem com habitualidade em locais insalubres ou em contato permanente com
substnciastxicas,radioativasoucomriscodevida,fazemjusaumadicionalsobreovencimentodocargoefetivo.

Art. 68. Os servidores que trabalhem com habitualidade em locais insalubres, perigosos ou em contato
permanentecomsubstnciastxicas,radioativas,oucomriscodevida,fazemjusaumadicional,conformeosvalores
abaixo:(RedaodadapelaMedidaProvisrian568,de2012)
Igraudeexposiomnimodeinsalubridade:R$100,00(IncludopelaMedidaProvisrian568,de2012)
IIgraudeexposiomdiodeinsalubridade:R$180,00(IncludopelaMedidaProvisrian568,de2012)
IIIgraudeexposiomximodeinsalubridade:R$260,00e(IncludopelaMedidaProvisrian568,de2012)
IVpericulosidade:R$180,00.(IncludopelaMedidaProvisrian568,de2012)

1oOservidorquefizerjusaosadicionaisdeinsalubridadeedepericulosidadedeveroptarporumdeles.

2o O direito ao adicional de insalubridade ou periculosidade cessa com a eliminao das condies ou dos
riscosquederamcausaasuaconcesso.

Art.69.Haverpermanentecontroledaatividadedeservidoresemoperaesoulocaisconsideradospenosos,
insalubresouperigosos.

Pargrafo nico. A servidora gestante ou lactante ser afastada, enquanto durar a gestao e a lactao, das
operaeselocaisprevistosnesteartigo,exercendosuasatividadesemlocalsalubreeemservionopenosoeno
perigoso.

Art. 70. Na concesso dos adicionais de atividades penosas, de insalubridade e de periculosidade, sero
observadasassituaesestabelecidasemlegislaoespecfica.

Art.71.Oadicionaldeatividadepenosaserdevidoaosservidoresemexerccioemzonasdefronteiraouem
localidadescujascondiesdevidaojustifiquem,nostermos,condieselimitesfixadosemregulamento.

Art. 72. Os locais de trabalho e os servidores que operam com Raios X ou substncias radioativas sero
mantidos sob controle permanente, de modo que as doses de radiao ionizante no ultrapassem o nvel mximo
previstonalegislaoprpria.

Pargrafonico.Osservidoresaqueserefereesteartigoserosubmetidosaexamesmdicosacada6(seis)
meses.

SubseoV

DoAdicionalporServioExtraordinrio

Art.73.Oservioextraordinrioserremuneradocomacrscimode50%(cinqentaporcento)emrelaohora
normaldetrabalho.

Art. 74. Somente ser permitido servio extraordinrio para atender a situaes excepcionais e temporrias,
respeitadoolimitemximode2(duas)horasporjornada.

SubseoVI

DoAdicionalNoturno

Art.75.Oservionoturno,prestadoemhorriocompreendidoentre22(vinteeduas)horasdeumdiae5(cinco)
horas do dia seguinte, ter o valorhora acrescido de 25% (vinte e cinco por cento), computandose cada hora como
cinqentaedoisminutosetrintasegundos.

Pargrafonico.Emsetratandodeservioextraordinrio,oacrscimodequetrataesteartigoincidirsobrea
remuneraoprevistanoart.73.

SubseoVII

DoAdicionaldeFrias

Art. 76. Independentemente de solicitao, ser pago ao servidor, por ocasio das frias, um adicional
correspondentea1/3(umtero)daremuneraodoperododasfrias.

Pargrafonico.Nocasodeoservidorexercerfunodedireo,chefiaouassessoramento,ouocuparcargoem
comisso,arespectivavantagemserconsideradanoclculodoadicionaldequetrataesteartigo.

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 17/57
2017530 L8112consol

SubseoVIII

DaGratificaoporEncargodeCursoouConcurso
(IncludopelaLein11.314de2006)

Art. 76A. A Gratificao por Encargo de Curso ou Concurso devida ao servidor que, em carter eventual:
(IncludopelaLein11.314de2006)(Regulamento)

I atuar como instrutor em curso de formao, de desenvolvimento ou de treinamento regularmente institudo no


mbitodaadministraopblicafederal(IncludopelaLein11.314de2006)

IIparticipar de banca examinadora ou de comisso para exames orais, para anlise curricular, para correo de
provasdiscursivas,paraelaboraodequestesdeprovasouparajulgamentoderecursosintentadosporcandidatos
(IncludopelaLein11.314de2006)

III participar da logstica de preparao e de realizao de concurso pblico envolvendo atividades de


planejamento, coordenao, superviso, execuo e avaliao de resultado, quando tais atividades no estiverem
includasentreassuasatribuiespermanentes(IncludopelaLein11.314de2006)

IV participar da aplicao, fiscalizar ou avaliar provas de exame vestibular ou de concurso pblico ou


supervisionaressasatividades.(IncludopelaLein11.314de2006)

1oOscritriosdeconcessoeoslimitesdagratificaodequetrataesteartigoserofixadosemregulamento,
observadososseguintesparmetros:(IncludopelaLein11.314de2006)

Iovalordagratificaosercalculadoemhoras,observadasanaturezaeacomplexidadedaatividadeexercida
(IncludopelaLein11.314de2006)

IIaretribuionopodersersuperioraoequivalentea120(centoevinte)horasde trabalho anuais, ressalvada


situao de excepcionalidade, devidamente justificada e previamente aprovada pela autoridade mxima do rgo ou
entidade, que poder autorizar o acrscimo de at 120 (cento e vinte) horas de trabalho anuais (Includo pela Lei n
11.314de2006)

III o valor mximo da hora trabalhada corresponder aos seguintes percentuais, incidentes sobre o maior
vencimentobsicodaadministraopblicafederal:(IncludopelaLein11.314de2006)

a) 2,2% (dois inteiros e dois dcimos por cento), em se tratando de atividade prevista no inciso I do caput deste
artigo(IncludopelaLein11.314de2006)(VideMedidaProvisrian359,de2007)

a)2,2%(doisinteirosedoisdcimosporcento),emsetratandodeatividadesprevistasnosincisosIeIIdocaput
desteartigo(RedaodadapelaLein11.501,de2007)

b)1,2%(uminteiroedoisdcimosporcento),emsetratandodeatividadeprevistanosincisosIIaIVdocaput
desteartigo.(IncludopelaLein11.314de2006)(VideMedidaProvisrian359,de2007)

b)1,2%(uminteiroedoisdcimosporcento),emsetratandodeatividadeprevistanosincisosIIIeIVdocaput
desteartigo.(RedaodadapelaLein11.501,de2007)

2oAGratificaoporEncargodeCursoouConcursosomenteserpagaseasatividadesreferidasnosincisos
do caput deste artigo forem exercidas sem prejuzo das atribuies do cargo de que o servidor for titular, devendo ser
objetodecompensaodecargahorriaquandodesempenhadasduranteajornadadetrabalho,naformado4odo art.
98destaLei.(IncludopelaLein11.314de2006)

3oAGratificaoporEncargodeCursoouConcursonoseincorporaaovencimentoousalriodoservidorpara
qualquerefeitoenopoderserutilizadacomobasedeclculoparaquaisqueroutrasvantagens,inclusiveparafinsde
clculodosproventosdaaposentadoriaedaspenses.(IncludopelaLein11.314de2006)

CaptuloIII

DasFrias

Art.77.Oservidorfarjusa30(trinta)diasconsecutivosdefrias,quepodemseracumuladas,atomximode
2(dois)perodos,nocasodenecessidadedoservio,ressalvadasashiptesesemquehajalegislaoespecfica.

Art.77.Oservidorfarjusatrintadiasdefrias,quepodemseracumuladas,atomximodedoisperodos,no
casodenecessidadedoservio,ressalvadasashiptesesemquehajalegislaoespecfica.(RedaodadapelaLei
n9.525,de10.12.97)(VideLein9.525,de1997)

1oParaoprimeiroperodoaquisitivodefriasseroexigidos12(doze)mesesdeexerccio.

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 18/57
2017530 L8112consol

2ovedadolevarcontadefriasqualquerfaltaaoservio.

3o As frias podero ser parceladas em at trs etapas, desde que assim requeridas pelo servidor, e no
interessedaadministraopblica.(IncludopelaLein9.525,de10.12.97)

Art. 78. O pagamento da remunerao das frias ser efetuado at 2 (dois) dias antes do incio do respectivo
perodo,observandoseodispostono1odesteartigo.(VideLein9.525,de1997)

1facultadoaoservidorconverter1/3(umtero)dasfriasemabonopecunirio,desdequeorequeiracom
pelomenos60(sessenta)diasdeantecedncia.
2Noclculodoabonopecunirioserconsideradoovalordoadicionaldefrias.(RevogadopelaLein9.527,
de10.12.97)

3oOservidorexoneradodocargoefetivo,ouemcomisso,perceberindenizaorelativaaoperododasfrias
a que tiver direito e ao incompleto, na proporo de um doze avos por ms de efetivo exerccio, ou frao superior a
quatorzedias.(IncludopelaLein8.216,de13.8.91)

4o A indenizao ser calculada com base na remunerao do ms em que for publicado o ato
exoneratrio.(IncludopelaLein8.216,de13.8.91)

5o Em caso de parcelamento, o servidor receber o valor adicional previsto no inciso XVII do art. 7o da
ConstituioFederalquandodautilizaodoprimeiroperodo.(IncludopelaLein9.525,de10.12.97)

Art.79.OservidorqueoperadiretaepermanentementecomRaiosXousubstnciasradioativasgozar20(vinte)
diasconsecutivosdefrias,porsemestredeatividadeprofissional,proibidaemqualquerhipteseaacumulao.

Pargrafonico. O servidor referido neste artigo no far jus ao abono pecunirio de que trata o artigo anterior.
(RevogadopelaLein9.527,de10.12.97)

Art. 80. As frias somente podero ser interrompidas por motivo de calamidade pblica, comoo interna,
convocaoparajri,serviomilitaroueleitoraloupormotivodesuperiorinteressepblico.

Art. 80. As frias somente podero ser interrompidas por motivo de calamidade pblica, comoo interna,
convocao para jri, servio militar ou eleitoral, ou por necessidade do servio declarada pela autoridade mxima do
rgoouentidade.(RedaodadapelaLein9.527,de10.12.97)(VideLein9.525,de1997)

Pargrafonico.Orestantedoperodointerrompidosergozadodeumasvez,observadoodispostonoart.77.
(IncludopelaLein9.527,de10.12.97)

CaptuloIV

DasLicenas

SeoI

DisposiesGerais

Art.81.Concederseaoservidorlicena:

Ipormotivodedoenaempessoadafamlia

IIpormotivodeafastamentodocnjugeoucompanheiro

IIIparaoserviomilitar

IVparaatividadepoltica

Vprmioporassiduidade

Vparacapacitao(RedaodadapelaLein9.527,de10.12.97)

VIparatratardeinteressesparticulares

VIIparadesempenhodemandatoclassista.

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 19/57
2017530 L8112consol

1oAlicenaprevistanoincisoIserprecedidadeexamepormdicooujuntamdicaoficial.
1oAlicenaprevistanoincisoI,bemcomocadaumadesuasprorrogaes,seroprecedidasdeexamepor
perciamdicaoficial,observadoodispostonoart.204.(RedaodadapelaMedidaProvisrian441,de2008)

1o A licena prevista no inciso I do caput deste artigo bem como cada uma de suas prorrogaes sero
precedidasdeexameporperciamdicaoficial,observadoodispostonoart.204destaLei.(RedaodadapelaLein
11.907,de2009)

2oOservidornopoderpermaneceremlicenadamesmaespcieporperodosuperiora24(vinteequatro)
meses,salvonoscasosdosincisosII,III,IVeVII.(RevogadopelaLein9.527,de10.12.97)

3ovedadooexercciodeatividaderemuneradaduranteoperododalicenaprevistanoincisoIdesteartigo.

Art. 82. A licena concedida dentro de 60 (sessenta) dias do trmino de outra da mesma espcie ser
consideradacomoprorrogao.

SeoII

DaLicenaporMotivodeDoenaemPessoadaFamlia

Art.83.Poderserconcedidalicenaaoservidorpormotivodedoenadocnjugeoucompanheiro,padrastoou
madrasta,ascendente,descendente,enteadoecolateralconsangneoouafimatosegundograucivil,mediante
comprovaoporjuntamdicaoficial.
1Alicenasomenteserdeferidaseaassistnciadiretadoservidorforindispensvelenopuderserprestada
simultaneamentecomoexercciodocargo.
2Alicenaserconcedidasemprejuzodaremuneraodocargoefetivo,at90(noventa)dias,podendoser
prorrogadaporat90(noventa)dias,medianteparecerdejuntamdica,e,excedendoestesprazos,semremunerao.
Art.83.Poderserconcedidalicenaaoservidorpormotivodedoenadocnjugeoucompanheiro,dospais,dos
filhos,dopadrastooumadrastaeenteado,oudependentequevivassuasexpensaseconstedoseuassentamento
funcional,mediantecomprovaoporjuntamdicaoficial.(RedaodadapelaLein9.527,de10.12.97)
Art.83.Poderserconcedidalicenaaoservidorpormotivodedoenadocnjugeoucompanheiro,dospais,dos
filhos, do padrasto ou madrasta e enteado, ou dependente que viva s suas expensas e conste do seu assentamento
funcional,mediantecomprovaoporperciamdicaoficial.(RedaodadapelaMedidaProvisrian441,de2008)

Art.83.Poderserconcedidalicenaaoservidorpormotivodedoenadocnjugeoucompanheiro,dospais,dos
filhos, do padrasto ou madrasta e enteado, ou dependente que viva a suas expensas e conste do seu assentamento
funcional,mediantecomprovaoporperciamdicaoficial.(RedaodadapelaLein11.907,de2009)

1o A licena somente ser deferida se a assistncia direta do servidor for indispensvel e no puder ser
prestada simultaneamente com o exerccio do cargo ou mediante compensao de horrio, na forma do disposto no
incisoIIdoart.44.(RedaodadapelaLein9.527,de10.12.97)

2o A licena ser concedida sem prejuzo da remunerao do cargo efetivo, at trinta dias, podendo ser
prorrogadaporattrintadias,medianteparecerdejuntamdicaoficiale,excedendoestesprazos,semremunerao,
poratnoventadias.(RedaodadapelaLein9.527,de10.12.97)
2o A licena ser concedida, sem prejuzo da remunerao do cargo efetivo, por at trinta dias, podendo ser
prorrogadaporattrintadiase,excedendoestesprazos,semremunerao,poratnoventadias.(Redao dada pela
MedidaProvisrian441,de2008)
3oNoserconcedidanovalicenaemperodoinferioradozemesesdotrminodaltima licena concedida.
(IncludopelaMedidaProvisrian441,de2008)
2oAlicenaserconcedida,semprejuzodaremuneraodocargoefetivo,porat30(trinta)dias,podendoser
prorrogada por at 30 (trinta) dias e, excedendo estes prazos, sem remunerao, por at 90 (noventa) dias. (Redao
dadapelaLein11.907,de2009)
3o No ser concedida nova licena em perodo inferior a 12 (doze) meses do trmino da ltima licena
concedida.(IncludopelaLein11.907,de2009)
2 A licena de que trata o caput, includas as prorrogaes, poder ser concedida a cada perodo de doze
mesesnasseguintescondies:(RedaodadapelaMedidaProvisrian479,de2009)
I por at sessenta dias, consecutivos ou no, mantida a remunerao do servidor e (Includo pela Medida
Provisrian479,de2009)
II por at noventa dias, consecutivos ou no, sem remunerao. (Includo pela Medida Provisria n 479, de
2009)
3o O incio do interstcio de doze meses ser contado a partir da data do deferimento da primeira licena
concedida.(RedaodadapelaMedidaProvisrian479,de2009)
4oAsomadaslicenasremuneradasedaslicenasnoremuneradas,includasasrespectivasprorrogaes,
concedidas em um mesmo perodo de doze meses, observado o disposto no 3o, no poder ultrapassar os limites
estabelecidosnosincisosIeIIdo2o.(IncludopelaMedidaProvisrian479,de2009)
http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 20/57
2017530 L8112consol

2o A licena de que trata o caput, includas as prorrogaes, poder ser concedida a cada perodo de doze
mesesnasseguintescondies:(RedaodadapelaLein12.269,de2010)

I por at 60 (sessenta) dias, consecutivos ou no, mantida a remunerao do servidor e (Includo pela Lei n
12.269,de2010)

IIporat90(noventa)dias,consecutivosouno,semremunerao.(IncludopelaLein12.269,de2010)

3oOinciodointerstciode12(doze)mesessercontadoapartirdadatadodeferimentoda primeira licena


concedida.(IncludopelaLein12.269,de2010)

4oAsomadaslicenasremuneradasedaslicenasnoremuneradas,includasasrespectivas prorrogaes,
concedidasemummesmoperodode12(doze)meses,observadoodispostono3o,nopoderultrapassaroslimites
estabelecidosnosincisosIeIIdo2o.(IncludopelaLein12.269,de2010)

SeoIII

DaLicenaporMotivodeAfastamentodoCnjuge

Art.84.Poderserconcedidalicenaaoservidorparaacompanharcnjugeoucompanheiroquefoideslocado
paraoutropontodoterritrionacional,paraoexteriorouparaoexercciodemandatoeletivodosPoderesExecutivoe
Legislativo.

1oAlicenaserporprazoindeterminadoesemremunerao.

2 Na hiptese do deslocamento de que trata este artigo, o servidor poder ser lotado, provisoriamente, em
repartio da Administrao Federal direta, autrquica ou fundacional, desde que para o exerccio de atividade
compatvelcomoseucargo.

2oNodeslocamentodeservidorcujocnjugeoucompanheirotambmsejaservidorpblico,civiloumilitar,de
qualquer dos Poderes da Unio, dos Estados, do Distrito Federal e dos Municpios, poder haver exerccio provisrio
em rgo ou entidade da Administrao Federal direta, autrquica ou fundacional, desde que para o exerccio de
atividadecompatvelcomoseucargo.(RedaodadapelaLein9.527,de10.12.97)

SeoIV

DaLicenaparaoServioMilitar

Art.85.Aoservidorconvocadoparaoserviomilitarserconcedidalicena,naformaecondiesprevistasna
legislaoespecfica.

Pargrafonico.Concludooserviomilitar,oservidorterat30(trinta)diassemremuneraoparareassumiro
exercciodocargo.

SeoV

DaLicenaparaAtividadePoltica

Art.86.Oservidorterdireitoalicena,semremunerao,duranteoperodoquemediarentreasuaescolhaem
conveno partidria, como candidato a cargo eletivo, e a vspera do registro de sua candidatura perante a Justia
Eleitoral.

1 O servidor candidato a cargo eletivo na localidade onde desempenha suas funes e que exera cargo de
direo,chefia,assessoramento,arrecadaooufiscalizao,deleserafastado,apartirdodiaimediatoaodoregistro
desuacandidaturaperanteaJustiaEleitoral,ato15(dcimoquinto)diaseguinteaodopleito.

1oOservidorcandidatoacargoeletivonalocalidadeondedesempenhasuasfunesequeexeracargode
direo,chefia,assessoramento,arrecadaooufiscalizao,deleserafastado,apartirdodiaimediatoaodoregistro
desuacandidaturaperanteaJustiaEleitoral,atodcimodiaseguinteaodopleito.(RedaodadapelaLein9.527,
de10.12.97)

2Apartirdoregistrodacandidaturaeato15(dcimoquinto)diaseguinteaodaeleio,oservidorfarjus
licenacomoseemefetivoexerccioestivesse,comaremuneraodequetrataoart.41.

2oApartirdoregistrodacandidaturaeatodcimodiaseguinteaodaeleio,oservidorfarjuslicena,
asseguradososvencimentosdocargoefetivo,somentepeloperododetrsmeses.(RedaodadapelaLein9.527,
de10.12.97)
http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 21/57
2017530 L8112consol

SeoVI

DaLicenaPrmioporAssiduidade

DaLicenaparaCapacitao
(RedaodadapelaLein9.527,de10.12.97)

Art.87.Apscadaqinqnioininterruptodeexerccio,oservidorfarjusa3(trs)mesesdelicena,attulode
prmioporassiduidade,comaremuneraodocargoefetivo.

1(Vetado).
2(Vetado).
2Osperodosdelicenaprmiojadquiridosenogozadospeloservidorquevierafalecerseroconvertidos
empecnia,emfavordeseusbeneficiriosdapenso.(MantidopeloCongressoNacional)

Art.87.Apscadaqinqniodeefetivoexerccio,oservidorpoder,nointeressedaAdministrao,afastarse
do exerccio do cargo efetivo, com a respectiva remunerao, por at trs meses, para participar de curso de
capacitaoprofissional.(RedaodadapelaLein9.527,de10.12.97)(VideDecreton5.707,de2006)

Pargrafonico.Osperodosdelicenadequetrataocaputnosoacumulveis.(RedaodadapelaLein
9.527,de10.12.97)

Art.88.Noseconcederlicenaprmioaoservidorque,noperodoaquisitivo:
Isofrerpenalidadedisciplinardesuspenso
IIafastarsedocargoemvirtudede:
a)licenapormotivodedoenaempessoadafamlia,semremunerao
b)licenaparatratardeinteressesparticulares
c)condenaoapenaprivativadeliberdadeporsentenadefinitiva
d)afastamentoparaacompanharcnjugeoucompanheiro.
Pargrafo nico. As faltas injustificadas ao servio retardaro a concesso da licena prevista neste artigo, na
proporode1(um)msparacadafalta.(RevogadopelaLein9.527,de10.12.97)
Art.89.Onmerodeservidoresemgozosimultneodelicenaprmionopodersersuperiora1/3(umtero)da
lotaodarespectivaunidadeadministrativadorgoouentidade.(RevogadopelaLein9.527,de10.12.97)

Art.90.(VETADO).

SeoVII

DaLicenaparaTratardeInteressesParticulares

Art. 91. A critrio da administrao, poder ser concedida ao servidor estvel licena para o trato de assuntos
particulares,peloprazodeat2(dois)anosconsecutivos,semremunerao.

Art.91.AcritriodaAdministrao,poderserconcedidaaoservidorocupantedecargoefetivo,desdequeno
esteja em estgio probatrio, licena para o trato de assuntos particulares pelo prazo de at trs anos consecutivos,
semremunerao,prorrogvelumanicavezporperodonosuperioraesselimite.(RedaodadapelaLein9.527,
de10.12.97)
1Alicenapoderserinterrompida,aqualquertempo,apedidodoservidorounointeressedoservio.
2Noseconcedernovalicenaantesdedecorridos2(dois)anosdotrminodaanterior.
2oNoseconcedernovalicenaantesdedecorridosdoisanosdotrminodaanterioroudesuaprorrogao.
(RedaodadapelaLein9.527,de10.12.97)
3 No se conceder a licena a servidores nomeados, removidos, redistribudos ou transferidos, antes de
completarem2(dois)anosdeexerccio.(RevogadopelaLein9.527,de10.12.97)

Art.91.AcritriodaAdministrao,poderoserconcedidasaoservidorocupantedecargoefetivo,desdequeno
estejaemestgioprobatrio,licenasparaotratodeassuntosparticularespeloprazo de at trs anos consecutivos,
semremunerao.(RedaodadapelaMedidaProvisrian2.22545,de4.9.2001)

Pargrafo nico. A licena poder ser interrompida, a qualquer tempo, a pedido do servidor ou no interesse do
servio.(RedaodadapelaMedidaProvisrian2.22545,de4.9.2001)

SeoVIII

DaLicenaparaoDesempenhodeMandatoClassista

Art.92.Easseguradoaoservidorodireitoalicenaparaodesempenhodemandatoemconfederao,federao,
associao de classe de mbito nacional, sindicato representativo da categoria ou entidade fiscalizadora da profisso,
comaremuneraodocargoefetivo,observadoodispostonoart.102,incisoVIII,alneac.
Art. 92. assegurado ao servidor o direito licena sem remunerao para o desempenho de mandato em
http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 22/57
2017530 L8112consol

Art. 92. assegurado ao servidor o direito licena sem remunerao para o desempenho de mandato em
confederao, federao, associao de classe de mbito nacional, sindicato representativo da categoria ou entidade
fiscalizadoradaprofisso,observadoodispostonaalnea"c"doincisoVIIIdoart.102destaLei,conformedispostoem
regulamentoeobservadososseguinteslimites:(RedaodadapelaLein9.527,de10.12.97)(Regulamento)

Art. 92. assegurado ao servidor o direito licena sem remunerao para o desempenho de mandato em
confederao, federao, associao de classe de mbito nacional, sindicato representativo da categoria ou entidade
fiscalizadoradaprofissoou,ainda,paraparticipardegernciaouadministraoemsociedadecooperativaconstituda
por servidores pblicos para prestar servios a seus membros, observado o disposto na alnea c do inciso VIII do art.
102destaLei,conformedispostoemregulamentoeobservadososseguinteslimites:(RedaodadapelaLein11.094,
de2005)

Iparaentidadescomat5.000associados,umservidor(IncisoincludopelaLein9.527,de10.12.97)
IIparaentidadescom5.001a30.000associados,doisservidores(IncisoincludopelaLein9.527,de10.12.97)
III para entidades com mais de 30.000 associados, trs servidores. (Inciso includo pela Lei n 9.527, de
10.12.97)
1 Somente podero ser licenciados servidores eleitos para cargos de direo ou representao nas referidas
entidadesatomximode3(trs),porentidade.
1oSomentepoderoserlicenciadosservidoreseleitosparacargosdedireoourepresentaonasreferidas
entidades, desde que cadastradas no Ministrio da Administrao Federal e Reforma do Estado.(Redao dada pela
Lein9.527,de10.12.97)
2Alicenaterduraoigualdomandato,podendoserprorrogada,nocasodereeleio,eporumanica
vez.

Iparaentidadescomat5.000(cincomil)associados,2(dois)servidores(RedaodadapelaLein12.998,de
2014)

II para entidades com 5.001 (cinco mil e um) a 30.000 (trinta mil) associados, 4 (quatro) servidores (Redao
dadapelaLein12.998,de2014)

III para entidades com mais de 30.000 (trinta mil) associados, 8 (oito) servidores. (Redao dada pela Lei n
12.998,de2014)

1o Somente podero ser licenciados os servidores eleitos para cargos de direo ou de representao nas
referidasentidades,desdequecadastradasnorgocompetente.(RedaodadapelaLein12.998,de2014)

2oAlicenaterduraoigualdomandato,podendoserrenovada,nocasodereeleio.(Redaodadapela
Lein12.998,de2014)

CaptuloV

DosAfastamentos

SeoI

DoAfastamentoparaServiraOutrorgoouEntidade

Art. 93. O servidor poder ser cedido para ter exerccio em outro rgo ou entidade dos Poderes da Unio, dos
Estados,oudoDistritoFederaledosMunicpios,nasseguinteshipteses:
Iparaexercciodecargoemcomissooufunodeconfiana
IIemcasosprevistosemleisespecficas.
1NahiptesedoincisoIdesteartigo,onusdaremuneraoserdorgoouentidadecessionria.
2AcessofarsemedianteportariapublicadanoDirioOficialdaUnio.
3 Mediante autorizao expressa do Presidente da Repblica, o servidor do Poder Executivo poder ter
exerccioemoutrorgodaAdministraoFederaldiretaquenotenhaquadroprpriodepessoal,parafimdeterminado
eaprazocerto.
Art.93.OservidorpodersercedidoparaterexerccioemoutrorgoouentidadedosPoderesdaUnio,dos
Estados, ou do Distrito Federal e dos Municpios, nas seguintes hipteses: (Redao dada pela Lei n 8.270, de
17.12.91)(Regulamento)(VideDecreton4.493,de3.12.2002)(Regulamento)
Iparaexercciodecargoemcomissooufunodeconfiana(RedaodadapelaLein8.270,de17.12.91)

Art. 93. O servidor poder ser cedido para ter exerccio em outro rgo ou entidade dos Poderes da Unio, dos
Estados,doDistritoFederal,dosMunicpiosouemserviosocialautnomoinstitudopelaUnioqueexeraatividades
decooperaocomaadministraopblicafederal,nasseguinteshipteses:(RedaodadapelaMedida Provisria n
765,de2016)

I para exerccio de cargo em comisso, funo de confiana ou, no caso de servio social autnomo, para o
exercciodecargodedireooudegerncia(RedaodadapelaMedidaProvisrian765,de2016)

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 23/57
2017530 L8112consol

IIemcasosprevistosemleisespecficas.(RedaodadapelaLein8.270,de17.12.91)

1oNahiptesedoincisoI,sendoacessoparargosouentidadesdosEstados,doDistritoFederaloudos
Municpios,onusdaremuneraoserdorgoouentidadecessionria,mantidoonusparaocedentenosdemais
casos.(RedaodadapelaLein8.270,de17.12.91)

1 Na hiptese de que trata o inciso I do caput, sendo a cesso para rgos ou entidades dos Estados, do
DistritoFederal,dosMunicpiosouparaserviosocialautnomo,onusdaremuneraoserdorgooudaentidade
cessionria,mantidoonusparaocedentenosdemaiscasos.(RedaodadapelaMedidaProvisrian765,de2016)

2o Na hiptese de o servidor cedido empresa pblica ou sociedade de economia mista, nos termos das
respectivas normas, optar pela remunerao do cargo efetivo, a entidade cessionria efetuar o reembolso das
despesas realizadas pelo rgo ou entidade de origem. (Redao dada pela Lei n 8.270, de 17.12.91) (Vide Medida
Provisrian301de2006)
2 Na hiptese de o servidor cedido a empresa pblica ou sociedade de economia mista, nos termos das
respectivas normas, optar pela remunerao do cargo efetivo ou pela remunerao do cargo efetivo acrescida de
percentualdaretribuiodocargoemcomisso,aentidadecessionriaefetuaroreembolsodasdespesasrealizadas
pelorgoouentidadedeorigem.(RedaodadapelaLein11.355,de2006)

2 Na hiptese de o servidor cedido a empresa pblica, sociedade de economia mista ou servio social
autnomo, nos termos de suas respectivas normas, optar pela remunerao do cargo efetivo ou pela remunerao do
cargo efetivo acrescida de percentual da retribuio do cargo em comisso, de direo ou de gerncia, a entidade
cessionriaouoserviosocialautnomoefetuaroreembolsodasdespesasrealizadaspelorgooupelaentidadede
origem.(RedaodadapelaMedidaProvisrian765,de2016)

3oAcessofarsemediantePortariapublicadanoDirioOficialdaUnio.(RedaodadapelaLein8.270,
de17.12.91)

4o Mediante autorizao expressa do Presidente da Repblica, o servidor do Poder Executivo poder ter
exerccioemoutrorgodaAdministraoFederaldiretaquenotenhaquadroprpriodepessoal,parafimdeterminado
eaprazocerto.(IncludopelaLein8.270,de17.12.91)

5oAplicamseUnio,emsetratandodeempregadoouservidorporelarequisitado,asregrasprevistasnos
1oe2odesteartigo,conformedispuseroregulamento,excetoquandosetratardeempresaspblicasousociedadesde
economiamistaquerecebamrecursosfinanceirosdoTesouroNacionalparaocusteiototalouparcialdasuafolhade
pagamentodepessoal.(IncludopelaLein9.527,de10.12.97)

5AplicaseUnio,emsetratandodeempregadoouservidorporelarequisitado,asdisposiesdos1e2
desteartigo.(RedaodadapelaLein10.470,de25.6.2002)

6Ascessesdeempregadosdeempresapblicaoudesociedadedeeconomiamista,querecebarecursosde
Tesouro Nacional para o custeio total ou parcial da sua folha de pagamento de pessoal, independem das disposies
contidas nos incisos I e II e 1 e 2 deste artigo, ficando o exerccio do empregado cedido condicionado a
autorizao especfica do Ministrio do Planejamento, Oramento e Gesto, exceto nos casos de ocupao de cargo
emcomissooufunogratificada.(IncludopelaLein10.470,de25.6.2002)

7OMinistriodoPlanejamento,OramentoeGesto,comafinalidadedepromoveracomposiodaforade
trabalho dos rgos e entidades da Administrao Pblica Federal, poder determinar a lotao ou o exerccio de
empregado ou servidor, independentemente da observncia do constante no inciso I e nos 1 e 2 deste artigo.
(IncludopelaLein10.470,de25.6.2002)(VideDecreton5.375,de2005)

SeoII

DoAfastamentoparaExercciodeMandatoEletivo

Art.94.Aoservidorinvestidoemmandatoeletivoaplicamseasseguintesdisposies:

Itratandosedemandatofederal,estadualoudistrital,ficarafastadodocargo

IIinvestidonomandatodePrefeito,serafastadodocargo,sendolhefacultadooptarpelasuaremunerao

IIIinvestidonomandatodevereador:

a) havendo compatibilidade de horrio, perceber as vantagens de seu cargo, sem prejuzo da remunerao do
cargoeletivo

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 24/57
2017530 L8112consol

b) no havendo compatibilidade de horrio, ser afastado do cargo, sendolhe facultado optar pela sua
remunerao.

1o No caso de afastamento do cargo, o servidor contribuir para a seguridade social como se em exerccio
estivesse.

2oOservidorinvestidoemmandatoeletivoouclassistanopoderserremovidoouredistribudodeofciopara
localidadediversadaquelaondeexerceomandato.

SeoIII

DoAfastamentoparaEstudoouMissonoExterior

Art.95.OservidornopoderausentarsedoPasparaestudooumissooficial,semautorizaodoPresidente
daRepblica,PresidentedosrgosdoPoderLegislativoePresidentedoSupremoTribunalFederal.(VideDecreton
1.387,de1995)

1oAausncianoexcedera4(quatro)anos,efindaamissoouestudo,somentedecorridoigualperodo,
serpermitidanovaausncia.

2oAoservidorbeneficiadopelodispostonesteartigonoserconcedidaexoneraooulicenaparatratarde
interesse particular antes de decorrido perodo igual ao do afastamento, ressalvada a hiptese de ressarcimento da
despesahavidacomseuafastamento.

3oOdispostonesteartigonoseaplicaaosservidoresdacarreiradiplomtica.

4oAshipteses,condieseformasparaaautorizaodequetrataesteartigo,inclusivenoqueserefere
remuneraodoservidor,serodisciplinadasemregulamento.(IncludopelaLein9.527,de10.12.97)

Art.96.OafastamentodeservidorparaserviremorganismointernacionaldequeoBrasilparticipeoucomoqual
cooperedarsecomperdatotaldaremunerao.(VideDecreton3.456,de2000)

SeoIV
(IncludopelaMedidaProvisrian441,de2008)

DoAfastamentoparaparticipaoemprogramadepsgraduaostrictosensunopas

Art. 96A. O servidor poder, no interesse da Administrao, e desde que a participao no possa ocorrer
simultaneamente com o exerccio do cargo ou mediante compensao de horrio, afastarse do exerccio do cargo
efetivo, com a respectiva remunerao, para participar em programa de psgraduao stricto sensu em instituio de
ensinosuperiornopas.(IncludopelaMedidaProvisrian441,de2008)
1o Ato do dirigente mximo do rgo ou entidade definir, em conformidade com a legislao vigente, os
programas de capacitao e os critrios para participao em programas de psgraduao no Pas, com ou sem
afastamentodoservidor,queseroavaliadosporumcomitconstitudoparaestefim.(IncludopelaMedidaProvisria
n441,de2008)
2o Os afastamentos para realizao de programas de mestrado e doutorado somente sero concedidos aos
servidorestitularesdecargosefetivosnorespectivorgoouentidadehpelomenostrsanosparamestradoequatro
anos para doutorado, includo o perodo de estgio probatrio, que no tenham se afastado por licena para tratar de
assuntos particulares para gozo de licena capacitao ou com fundamento neste artigo, nos dois anos anteriores
datadasolicitaodeafastamento.(IncludopelaMedidaProvisrian441,de2008)
3oOsafastamentospararealizaodeprogramasdepsdoutoradosomenteseroconcedidosaosservidores
titulares de cargos efetivo no respectivo rgo ou entidade h pelo menos quatro anos, includo o perodo de estgio
probatrio, e que no tenham se afastado por licena para tratar de assuntos particulares para gozo de licena
capacitaooucomfundamentonesteartigo,nosquatroanosanterioresdatadasolicitaodeafastamento.(Includo
pelaMedidaProvisrian441,de2008)
4o Os servidores beneficiados pelos afastamentos previstos nos 1o, 2o e 3o deste artigo tero que
permanecer no exerccio de suas funes, aps o seu retorno, por um perodo igual ao do afastamento concedido.
(IncludopelaMedidaProvisrian441,de2008)
5o Caso o servidor venha a solicitar exonerao do cargo ou aposentadoria, antes de cumprido o perodo de
permannciaprevistono4odesteartigo,deverressarcirorgoouentidade,naformadoart.47daLeino8.112,de

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 25/57
2017530 L8112consol

11dedezembrode1990,dosgastoscomseuaperfeioamento.(IncludopelaMedidaProvisrian441,de2008)
6oCasooservidornoobtenhaottuloougrauquejustificouseuafastamentonoperodoprevisto,aplicaseo
disposto no 5o deste artigo, salvo na hiptese comprovada de fora maior ou de caso fortuito, a critrio do dirigente
mximodorgoouentidade.(IncludopelaMedidaProvisrian441,de2008)
7o Aplicase participao em programa de psgraduao no Exterior, autorizado nos termos do art. 95, o
dispostonos1oa6odesteartigo.(IncludopelaMedidaProvisrian441,de2008)

SeoIV
(IncludopelaLein11.907,de2009)

DoAfastamentoparaParticipaoemProgramadePsGraduaoStrictoSensunoPas

Art. 96A. O servidor poder, no interesse da Administrao, e desde que a participao no possa ocorrer
simultaneamente com o exerccio do cargo ou mediante compensao de horrio, afastarse do exerccio do cargo
efetivo, com a respectiva remunerao, para participar em programa de psgraduao stricto sensu em instituio de
ensinosuperiornoPas.(IncludopelaLein11.907,de2009)

1o Ato do dirigente mximo do rgo ou entidade definir, em conformidade com a legislao vigente, os
programas de capacitao e os critrios para participao em programas de psgraduao no Pas, com ou sem
afastamentodoservidor,queseroavaliadosporumcomitconstitudoparaestefim.(IncludopelaLein11.907, de
2009)

2o Os afastamentos para realizao de programas de mestrado e doutorado somente sero concedidos aos
servidorestitularesdecargosefetivosnorespectivorgoouentidadehpelomenos3(trs)anosparamestradoe4
(quatro) anos para doutorado, includo o perodo de estgio probatrio, que no tenham se afastado por licena para
tratar de assuntos particulares para gozo de licena capacitao ou com fundamento neste artigo nos 2 (dois) anos
anterioresdatadasolicitaodeafastamento.(IncludopelaLein11.907,de2009)

3oOsafastamentospararealizaodeprogramasdepsdoutoradosomenteseroconcedidosaosservidores
titularesdecargoefetivonorespectivorgoouentidadehpelomenos4(quatro)anos,includooperododeestgio
probatrio, e que no tenham se afastado por licena para tratar de assuntos particulares, para gozo de licena
capacitao ou com fundamento neste artigo nos 4 (quatro) anos anteriores data da solicitao de afastamento.
(IncludopelaLein11.907,de2009)
3oOsafastamentospararealizaodeprogramasdepsdoutoradosomenteseroconcedidosaosservidores
titulares de cargos efetivo no respectivo rgo ou entidade h pelo menos quatro anos, includo o perodo de estgio
probatrio, e que no tenham se afastado por licena para tratar de assuntos particulares ou com fundamento neste
artigo,nosquatroanosanterioresdatadasolicitaodeafastamento.(RedaodadapelaMedidaProvisrian479,
de2009)

3oOsafastamentospararealizaodeprogramasdepsdoutoradosomenteseroconcedidosaosservidores
titulares de cargos efetivo no respectivo rgo ou entidade h pelo menos quatro anos, includo o perodo de estgio
probatrio, e que no tenham se afastado por licena para tratar de assuntos particulares ou com fundamento neste
artigo,nosquatroanosanterioresdatadasolicitaodeafastamento.(RedaodadapelaLein12.269,de2010)

4o Os servidores beneficiados pelos afastamentos previstos nos 1o, 2o e 3o deste artigo tero que
permanecer no exerccio de suas funes aps o seu retorno por um perodo igual ao do afastamento concedido.
(IncludopelaLein11.907,de2009)

5o Caso o servidor venha a solicitar exonerao do cargo ou aposentadoria, antes de cumprido o perodo de
permannciaprevistono4odesteartigo,deverressarcirorgoouentidade,naformadoart.47daLeino8.112,de
11dedezembrode1990,dosgastoscomseuaperfeioamento.(IncludopelaLein11.907,de2009)

6oCasooservidornoobtenhaottuloougrauquejustificouseuafastamentonoperodoprevisto,aplicaseo
disposto no 5o deste artigo, salvo na hiptese comprovada de fora maior ou de caso fortuito, a critrio do dirigente
mximodorgoouentidade.(IncludopelaLein11.907,de2009)

7oAplicaseparticipaoemprogramadepsgraduaonoExterior,autorizadonostermosdoart.95desta
Lei,odispostonos1oa6odesteartigo.(IncludopelaLein11.907,de2009)

CaptuloVI

DasConcesses

Art.97.Semqualquerprejuzo,poderoservidorausentarsedoservio:

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 26/57
2017530 L8112consol

Art.97.Semqualquerprejuzo,poderoservidorausentarsedoservio:(RedaodadapelaMedidaprovisria
n632,de2013)

Ipor1(um)dia,paradoaodesangue

IIpor2(dois)dias,parasealistarcomoeleitor
IIpeloperodocomprovadamentenecessrioparaalistamentoourecadastramentoeleitoral,limitado,emqualquer
caso,adoisdiase(RedaodadapelaMedidaprovisrian632,de2013)

II pelo perodo comprovadamente necessrio para alistamento ou recadastramento eleitoral, limitado, em


qualquercaso,a2(dois)dias(RedaodadapelaLein12.998,de2014)

IIIpor8(oito)diasconsecutivosemrazode:

a)casamento

b)falecimentodocnjuge,companheiro,pais,madrastaoupadrasto,filhos,enteados,menorsobguardaoututela
eirmos.

Art.98.Serconcedidohorrioespecialaoservidorestudante,quandocomprovadaaincompatibilidadeentreo
horrioescolareodarepartio,semprejuzodoexercciodocargo.

Pargrafo nico. Para efeito do disposto neste artigo, ser exigida a compensao de horrio na repartio,
respeitadaaduraosemanaldotrabalho.

1oParaefeitododispostonesteartigo,serexigidaacompensaodehorrionorgoouentidadequetiver
exerccio,respeitadaaduraosemanaldotrabalho.(PargraforenumeradoealteradopelaLein9.527,de10.12.97)

2o Tambm ser concedido horrio especial ao servidor portador de deficincia, quando comprovada a
necessidade por junta mdica oficial, independentemente de compensao de horrio.(Includo pela Lei n 9.527, de
10.12.97)

3o As disposies do pargrafo anterior so extensivas ao servidor que tenha cnjuge, filho ou dependente
portadordedeficinciafsica,exigindose,porm,nestecaso,compensaodehorrionaformadoincisoIIdoart.44.
(IncludopelaLein9.527,de10.12.97)

3oAsdisposiesconstantesdo2osoextensivasaoservidorquetenhacnjuge,filhooudependentecom
deficincia.(RedaodadapelaLein13.370,de2016)

4o Ser igualmente concedido horrio especial, vinculado compensao de horrio na forma do inciso II do
caput do art. 44 desta Lei, ao servidor que desempenhe atividade prevista nos incisos I e II do art. 76A desta Lei.
(IncludopelaLein11.314de2006)(VideMedidaProvisrian359,de2007)

4oSerigualmenteconcedidohorrioespecial,vinculadocompensaodehorrioaserefetivadanoprazode
at 1 (um) ano, ao servidor que desempenhe atividade prevista nos incisos I e II do caput do art. 76A desta Lei.
(RedaodadapelaLein11.501,de2007)

Art.99.Aoservidorestudantequemudardesedenointeressedaadministraoassegurada,nalocalidadeda
nova residncia ou na mais prxima, matrcula em instituio de ensino congnere, em qualquer poca,
independentementedevaga.

Pargrafo nico. O disposto neste artigo estendese ao cnjuge ou companheiro, aos filhos, ou enteados do
servidorquevivamnasuacompanhia,bemcomoaosmenoressobsuaguarda,comautorizaojudicial.

CaptuloVII

DoTempodeServio

Art. 100. contado para todos os efeitos o tempo de servio pblico federal, inclusive o prestado s Foras
Armadas.

Art.101.Aapuraodotempodeservioserfeitaemdias,queseroconvertidosemanos,consideradooano
comodetrezentosesessentaecincodias.

Pargrafo nico. Feita a converso, os dias restantes, at cento e oitenta e dois, no sero computados,
arredondandose para um ano quando excederem este nmero, para efeito de aposentadoria. (Revogado pela Lei n

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 27/57
2017530 L8112consol

9.527,de10.12.97)

Art. 102. Alm das ausncias ao servio previstas no art. 97, so considerados como de efetivo exerccio os
afastamentosemvirtudede:(VideDecreton5.707,de2006)

Ifrias

IIexercciodecargoemcomissoouequivalente,emrgoouentidadedosPoderesdaUnio,dosEstados,
MunicpioseDistritoFederal

III exerccio de cargo ou funo de governo ou administrao, em qualquer parte do territrio nacional, por
nomeaodoPresidentedaRepblica

IVparticipaoemprogramadetreinamentoregularmenteinstitudo
IV participao em programa de treinamento regularmente institudo, conforme dispuser o regulamento
(RedaodadapelaLein9.527,de10.12.97)(VideDecreton5.707,de2006)
IVparticipaoemprogramadetreinamentoregularmenteinstitudo, ou em programa de psgraduao stricto
sensu no pas, conforme dispuser o regulamento (Redao dada pela Medida Provisria n 441, de 2008) (Vide
Decreton5.707,de2006)

IV participao em programa de treinamento regularmente institudo ou em programa de psgraduao stricto


sensu no Pas, conforme dispuser o regulamento (Redao dada pela Lei n 11.907, de 2009) (Vide Decreto n
5.707,de2006)

Vdesempenhodemandatoeletivofederal,estadual,municipaloudoDistritoFederal,excetoparapromoopor
merecimento

VIjrieoutrosserviosobrigatriosporlei

VIImissoouestudonoexterior,quandoautorizadooafastamento

VIImissoouestudonoexterior,quandoautorizadooafastamento,conformedispuseroregulamento(Redao
dadapelaLein9.527,de10.12.97)(VideDecreton5.707,de2006)

VIIIlicena:

a)gestante,adotanteepaternidade

b)paratratamentodaprpriasade,at2(dois)anos

b)paratratamentodaprpriasade,atolimitedevinteequatromeses,cumulativoaolongodotempodeservio
pblicoprestadoUnio,emcargodeprovimentoefetivo(RedaodadapelaLein9.527,de10.12.97)

c)paraodesempenhodemandatoclassista,excetoparaefeitodepromoopormerecimento

c) para o desempenho de mandato classista ou participao de gerncia ou administrao em sociedade


cooperativa constituda por servidores para prestar servios a seus membros, exceto para efeito de promoo por
merecimento(RedaodadapelaLein11.094,de2005)

d)pormotivodeacidenteemserviooudoenaprofissional

e)prmioporassiduidade

e)paracapacitao,conformedispuseroregulamento(RedaodadapelaLein9.527,de10.12.97)

f)porconvocaoparaoserviomilitar

IXdeslocamentoparaanovasededequetrataoart.18

X participao em competio desportiva nacional ou convocao para integrar representao desportiva


nacional,noPasounoexterior,conformedispostoemleiespecfica

XIafastamentoparaserviremorganismointernacionaldequeoBrasilparticipeoucomoqualcoopere.(Includo
pelaLein9.527,de10.12.97)

Art.103.Contarseapenasparaefeitodeaposentadoriaedisponibilidade:

IotempodeserviopblicoprestadoaosEstados,MunicpioseDistritoFederal
http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 28/57
2017530 L8112consol

IIalicenaparatratamentodesadedepessoadafamliadoservidor,comremunerao
IIalicenaparatratamentodesadedepessoaldafamliadoservidor,comremunerao,queexcederatrinta
diasemperododedozemeses.(RedaodadapelaMedidaProvisrian479,de2009)

II a licena para tratamento de sade de pessoal da famlia do servidor, com remunerao, que exceder a 30
(trinta)diasemperodode12(doze)meses.(RedaodadapelaLein12.269,de2010)

IIIalicenaparaatividadepoltica,nocasodoart.86,2o

IVotempocorrespondenteaodesempenhodemandatoeletivofederal,estadual,municipaloudistrital,anterior
aoingressonoserviopblicofederal

Votempodeservioematividadeprivada,vinculadaPrevidnciaSocial

VIotempodeserviorelativoatirodeguerra

VII o tempo de licena para tratamento da prpria sade que exceder o prazo a que se refere a alnea "b" do
incisoVIIIdoart.102.(IncludopelaLein9.527,de10.12.97)

1oOtempoemqueoservidoresteveaposentadosercontadoapenasparanovaaposentadoria.

2oSercontadoemdobrootempodeservioprestadosForasArmadasemoperaesdeguerra.

3ovedadaacontagemcumulativadetempodeservioprestadoconcomitantementeemmaisdeumcargoou
funodergoouentidadesdosPoderesdaUnio,Estado,DistritoFederaleMunicpio,autarquia,fundaopblica,
sociedadedeeconomiamistaeempresapblica.

CaptuloVIII

DoDireitodePetio

Art.104.asseguradoaoservidorodireitoderequereraosPoderesPblicos,emdefesadedireitoouinteresse
legtimo.

Art. 105. O requerimento ser dirigido autoridade competente para decidilo e encaminhado por intermdio
daquelaaqueestiverimediatamentesubordinadoorequerente.

Art.106.Cabepedidodereconsideraoautoridadequehouverexpedidooatoouproferidoaprimeiradeciso,
nopodendoserrenovado.(VideLein12.300,de2010)

Pargrafonico.Orequerimentoeopedidodereconsideraodequetratamosartigosanterioresdeveroser
despachadosnoprazode5(cinco)diasedecididosdentrode30(trinta)dias.

Art.107.Caberrecurso:(VideLein12.300,de2010)

Idoindeferimentodopedidodereconsiderao

IIdasdecisessobreosrecursossucessivamenteinterpostos.

1oOrecursoserdirigidoautoridadeimediatamentesuperiorquetiverexpedidooatoouproferidoadeciso,
e,sucessivamente,emescalaascendente,sdemaisautoridades.

2o O recurso ser encaminhado por intermdio da autoridade a que estiver imediatamente subordinado o
requerente.

Art.108.Oprazoparainterposiodepedidodereconsideraoouderecursode30(trinta)dias,acontarda
publicaooudacincia,pelointeressado,dadecisorecorrida.(VideLein12.300,de2010)

Art.109.Orecursopoderserrecebidocomefeitosuspensivo,ajuzodaautoridadecompetente.

Pargrafo nico. Em caso de provimento do pedido de reconsiderao ou do recurso, os efeitos da deciso


retroagirodatadoatoimpugnado.

Art.110.Odireitoderequererprescreve:

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 29/57
2017530 L8112consol

Iem5(cinco)anos,quantoaosatosdedemissoedecassaodeaposentadoriaoudisponibilidade,ouque
afeteminteressepatrimonialecrditosresultantesdasrelaesdetrabalho

IIem120(centoevinte)dias,nosdemaiscasos,salvoquandooutroprazoforfixadoemlei.

Pargrafo nico. O prazo de prescrio ser contado da data da publicao do ato impugnado ou da data da
cinciapelointeressado,quandooatonoforpublicado.

Art.111.Opedidodereconsideraoeorecurso,quandocabveis,interrompemaprescrio.

Art.112.Aprescriodeordempblica,nopodendoserrelevadapelaadministrao.

Art.113.Paraoexercciododireitodepetio,asseguradavistadoprocessooudocumento,narepartio,ao
servidorouaprocuradorporeleconstitudo.

Art.114.Aadministraodeverreverseusatos,aqualquertempo,quandoeivadosdeilegalidade.

Art.115.SofataiseimprorrogveisosprazosestabelecidosnesteCaptulo,salvomotivodeforamaior.

TtuloIV

DoRegimeDisciplinar

CaptuloI

DosDeveres

Art.116.Sodeveresdoservidor:

Iexercercomzeloededicaoasatribuiesdocargo

IIserlealsinstituiesaqueservir

IIIobservarasnormaslegaiseregulamentares

IVcumprirasordenssuperiores,excetoquandomanifestamenteilegais

Vatendercompresteza:

a)aopblicoemgeral,prestandoasinformaesrequeridas,ressalvadasasprotegidasporsigilo

b)expediodecertidesrequeridasparadefesadedireitoouesclarecimentodesituaesdeinteressepessoal

c)srequisiesparaadefesadaFazendaPblica.

VIlevaraoconhecimentodaautoridadesuperiorasirregularidadesdequetivercinciaemrazodocargo

VIlevarasirregularidadesdequetivercinciaemrazodocargoaoconhecimentodaautoridadesuperiorou,
quando houver suspeita de envolvimento desta, ao conhecimento de outra autoridade competente para apurao
(RedaodadapelaLein12.527,de2011)

VIIzelarpelaeconomiadomaterialeaconservaodopatrimniopblico

VIIIguardarsigilosobreassuntodarepartio

IXmantercondutacompatvelcomamoralidadeadministrativa

Xserassduoepontualaoservio

XItratarcomurbanidadeaspessoas

XIIrepresentarcontrailegalidade,omissoouabusodepoder.

Pargrafonico.ArepresentaodequetrataoincisoXIIserencaminhadapelaviahierrquicaeapreciadapela
autoridadesuperiorquelacontraaqualformulada,assegurandoseaorepresentandoampladefesa.

CaptuloII
http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 30/57
2017530 L8112consol

DasProibies

Art.117.Aoservidorproibido:(VideMedidaProvisrian2.22545,de4.9.2001)

Iausentarsedoservioduranteoexpediente,semprviaautorizaodochefeimediato

IIretirar,semprviaanunciadaautoridadecompetente,qualquerdocumentoouobjetodarepartio

IIIrecusarfadocumentospblicos

IVoporresistnciainjustificadaaoandamentodedocumentoeprocessoouexecuodeservio

Vpromovermanifestaodeapreooudesapreonorecintodarepartio

VIcometerapessoaestranharepartio,foradoscasosprevistosemlei,odesempenhodeatribuioqueseja
desuaresponsabilidadeoudeseusubordinado

VII coagir ou aliciar subordinados no sentido de filiaremse a associao profissional ou sindical, ou a partido
poltico

VIIImantersobsuachefiaimediata,emcargooufunodeconfiana,cnjuge,companheiroouparenteato
segundograucivil

IXvalersedocargoparalograrproveitopessoaloudeoutrem,emdetrimentodadignidadedafunopblica

Xparticipardegernciaouadministraodeempresaprivada,desociedadecivil,ouexercerocomrcio,exceto
naqualidadedeacionista,cotistaoucomanditrio
Xparticipardegernciaouadministraodeempresaprivada,sociedadecivil,salvoaparticipaonosconselhos
deadministraoefiscaldeempresasouentidadesemqueaUniodetenha,diretaouindiretamente,participaodo
capital social, sendolhe vedado exercer o comrcio, exceto na qualidade de acionista, cotista ou comanditrio
(RedaodadapelaMedidaProvisrian2.22545,de4.9.2001)
X participar de gerncia ou administrao de sociedade privada, personificada ou no personificada, salvo a
participao nos conselhos de administrao e fiscal de empresas ou entidades em que a Unio detenha, direta ou
indiretamente, participao no capital social ou em sociedade cooperativa constituda para prestar servios a seus
membros, e exercer o comrcio, exceto na qualidade de acionista, cotista ou comanditrio (Redao dada pela Lei n
11.094,de2005)
X participar de gerncia ou administrao de sociedade privada, personificada ou no personificada, exercer o
comrcio,excetonaqualidadedeacionista,cotistaoucomanditrio(RedaodadapelaMedidaProvisria n 431, de
2008).

X participar de gerncia ou administrao de sociedade privada, personificada ou no personificada, exercer o


comrcio,excetonaqualidadedeacionista,cotistaoucomanditrio(RedaodadapelaLein11.784,de2008

XI atuar, como procurador ou intermedirio, junto a reparties pblicas, salvo quando se tratar de benefcios
previdenciriosouassistenciaisdeparentesatosegundograu,edecnjugeoucompanheiro

XIIreceberpropina,comisso,presenteouvantagemdequalquerespcie,emrazodesuasatribuies

XIIIaceitarcomisso,empregooupensodeestadoestrangeiro

XIVpraticarusurasobqualquerdesuasformas

XVprocederdeformadesidiosa

XVIutilizarpessoalourecursosmateriaisdarepartioemserviosouatividadesparticulares

XVIIcometeraoutroservidoratribuiesestranhasaocargoqueocupa,excetoemsituaesdeemergnciae
transitrias

XVIIIexercerquaisqueratividadesquesejamincompatveiscomoexercciodocargooufunoecomohorrio
detrabalho

XIXrecusarseaatualizarseusdadoscadastraisquandosolicitado.(IncludopelaLein9.527,de10.12.97)

Pargrafo nico. A vedao de que trata o inciso X no se aplica nos seguintes casos: (Includo pela Medida
Provisrian431,de2008).
IparticipaonosconselhosdeadministraoefiscaldeempresasouentidadesemqueaUniodetenha,direta
ou indiretamente, participao no capital social ou em sociedade cooperativa constituda para prestar servios a seus
http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 31/57
2017530 L8112consol

membrose(IncludopelaMedidaProvisrian431,de2008).
II gozo de licena para o trato de interesses particulares, na forma do art. 91, observada a legislao sobre
conflitodeinteresses.(IncludopelaMedidaProvisrian431,de2008).

Pargrafo nico. A vedao de que trata o inciso X do caput deste artigo no se aplica nos seguintes
casos:(IncludopelaLein11.784,de2008

IparticipaonosconselhosdeadministraoefiscaldeempresasouentidadesemqueaUniodetenha,direta
ou indiretamente, participao no capital social ou em sociedade cooperativa constituda para prestar servios a seus
membrose(IncludopelaLein11.784,de2008

IIgozodelicenaparaotratodeinteressesparticulares,naformadoart.91destaLei,observadaalegislao
sobreconflitodeinteresses.(IncludopelaLein11.784,de2008

CaptuloIII

DaAcumulao

Art. 118. Ressalvados os casos previstos na Constituio, vedada a acumulao remunerada de cargos
pblicos.

1o A proibio de acumular estendese a cargos, empregos e funes em autarquias, fundaes pblicas,


empresas pblicas, sociedades de economia mista da Unio, do Distrito Federal, dos Estados, dos Territrios e dos
Municpios.

2oAacumulaodecargos,aindaquelcita,ficacondicionadacomprovaodacompatibilidadedehorrios.

3o Considerase acumulao proibida a percepo de vencimento de cargo ou emprego pblico efetivo com
proventos da inatividade, salvo quando os cargos de que decorram essas remuneraes forem acumulveis na
atividade.(IncludopelaLein9.527,de10.12.97)

Art.119.Oservidornopoderexercermaisdeumcargoemcomisso,nemserremuneradopelaparticipaoem
rgodedeliberaocoletiva.

Art.119.Oservidornopoderexercermaisdeumcargoemcomisso,excetonocasoprevistonopargrafo
nicodoart.9o,nemserremuneradopelaparticipaoemrgodedeliberaocoletiva.(RedaodadapelaLein
9.527,de10.12.97)

Pargrafonico.Odispostonesteartigonoseaplicaremuneraodevidapelaparticipaoemconselhosde
administrao e fiscal das empresas pblicas e sociedades de economia mista, suas subsidirias e controladas, bem
como quaisquer entidades sob controle direto ou indireto da Unio, observado o que, a respeito, dispuser legislao
especfica.(IncludopelaLein9.292,de12.7.1996)

Pargrafonico.Odispostonesteartigonoseaplicaremuneraodevidapelaparticipaoemconselhosde
administrao e fiscal das empresas pblicas e sociedades de economia mista, suas subsidirias e controladas, bem
comoquaisquerempresasouentidadesemqueaUnio,diretaouindiretamente,detenhaparticipaonocapitalsocial,
observadooque,arespeito,dispuserlegislaoespecfica. (RedaodadapelaMedidaProvisrian2.22545,de
4.9.2001)

Art.120.Oservidorvinculadoaoregimedestalei,queacumularlicitamente2(dois)cargosefetivos,quando
investidoemcargodeprovimentoemcomisso,ficarafastadodeambososcargosefetivos.

Art. 120. O servidor vinculado ao regime desta Lei, que acumular licitamente dois cargos efetivos, quando
investidoemcargodeprovimentoemcomisso,ficarafastadodeambososcargosefetivos,salvonahipteseemque
houver compatibilidade de horrio e local com o exerccio de um deles, declarada pelas autoridades mximas dos
rgosouentidadesenvolvidos.(RedaodadapelaLein9.527,de10.12.97)

CaptuloIV

DasResponsabilidades

Art.121.Oservidorrespondecivil,penaleadministrativamentepeloexerccioirregulardesuasatribuies.

Art. 122. A responsabilidade civil decorre de ato omissivo ou comissivo, doloso ou culposo, que resulte em
prejuzoaoerrioouaterceiros.

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 32/57
2017530 L8112consol

1oAindenizaodeprejuzodolosamentecausadoaoerriosomenteserliquidadanaformaprevistanoart.
46,nafaltadeoutrosbensqueasseguremaexecuododbitopelaviajudicial.

2o Tratandose de dano causado a terceiros, responder o servidor perante a Fazenda Pblica, em ao


regressiva.

3oAobrigaoderepararodanoestendeseaossucessoresecontraelesserexecutada,atolimitedovalor
daheranarecebida.

Art.123.Aresponsabilidadepenalabrangeoscrimesecontravenesimputadasaoservidor,nessaqualidade.

Art.124.Aresponsabilidadeciviladministrativaresultadeatoomissivooucomissivopraticadonodesempenho
docargooufuno.

Art.125.Assanescivis,penaiseadministrativaspoderocumularse,sendoindependentesentresi.

Art.126.Aresponsabilidadeadministrativadoservidorserafastadanocasodeabsolviocriminalqueneguea
existnciadofatoousuaautoria.

Art. 126A. Nenhum servidor poder ser responsabilizado civil, penal ou administrativamente por dar cincia
autoridadesuperiorou,quandohouversuspeitadeenvolvimentodesta,aoutraautoridadecompetenteparaapuraode
informaoconcernenteprticadecrimesouimprobidadedequetenhaconhecimento,aindaqueemdecorrnciado
exercciodecargo,empregooufunopblica.(IncludopelaLein12.527,de2011)

CaptuloV

DasPenalidades

Art.127.Sopenalidadesdisciplinares:

Iadvertncia

IIsuspenso

IIIdemisso

IVcassaodeaposentadoriaoudisponibilidade

Vdestituiodecargoemcomisso

VIdestituiodefunocomissionada.

Art. 128. Na aplicao das penalidades sero consideradas a natureza e a gravidade da infrao cometida, os
danos que dela provierem para o servio pblico, as circunstncias agravantes ou atenuantes e os antecedentes
funcionais.

Pargrafonico.Oatodeimposiodapenalidademencionarsempreofundamentolegaleacausadasano
disciplinar.(IncludopelaLein9.527,de10.12.97)

Art.129.Aadvertnciaseraplicadaporescrito,noscasosdeviolaodeproibioconstantedoart.117,incisos
I a VIII, e de inobservncia de dever funcional previsto em lei, regulamentao ou norma interna, que no justifique
imposiodepenalidademaisgrave.

Art.129.Aadvertnciaseraplicadaporescrito,noscasosdeviolaodeproibioconstantedoart.117,incisos
I a VIII e XIX, e de inobservncia de dever funcional previsto em lei, regulamentao ou norma interna, que no
justifiqueimposiodepenalidademaisgrave.(RedaodadapelaLein9.527,de10.12.97)

Art.130.Asuspensoseraplicadaemcasodereincidnciadasfaltaspunidascomadvertnciaedeviolao
das demais proibies que no tipifiquem infrao sujeita a penalidade de demisso, no podendo exceder de 90
(noventa)dias.

1o Ser punido com suspenso de at 15 (quinze) dias o servidor que, injustificadamente, recusarse a ser
submetido a inspeo mdica determinada pela autoridade competente, cessando os efeitos da penalidade uma vez
cumpridaadeterminao.

2oQuandohouverconveninciaparaoservio,apenalidadedesuspensopoderserconvertidaemmulta,na
basede50%(cinqentaporcento)pordiadevencimentoouremunerao,ficandooservidorobrigadoapermanecerem
http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 33/57
2017530 L8112consol

servio.

Art.131.Aspenalidadesdeadvertnciaedesuspensoteroseusregistroscancelados,apsodecursode3
(trs) e 5 (cinco) anos de efetivo exerccio, respectivamente, se o servidor no houver, nesse perodo, praticado nova
infraodisciplinar.

Pargrafonico.Ocancelamentodapenalidadenosurtirefeitosretroativos.

Art.132.Ademissoseraplicadanosseguintescasos:

Icrimecontraaadministraopblica

IIabandonodecargo

IIIinassiduidadehabitual

IVimprobidadeadministrativa

Vincontinnciapblicaecondutaescandalosa,narepartio

VIinsubordinaograveemservio

VIIofensafsica,emservio,aservidorouaparticular,salvoemlegtimadefesaprpriaoudeoutrem

VIIIaplicaoirregulardedinheirospblicos

IXrevelaodesegredodoqualseapropriouemrazodocargo

Xlesoaoscofrespblicosedilapidaodopatrimnionacional

XIcorrupo

XIIacumulaoilegaldecargos,empregosoufunespblicas

XIIItransgressodosincisosIXaXVIdoart.117.

Art.133.Verificadaemprocessodisciplinaracumulaoproibidaeprovadaaboaf,oservidoroptarporumdos
cargos.
1 Provada a mf, perder tambm o cargo que exercia h mais tempo e restituir o que tiver percebido
indevidamente.
2 Na hiptese do pargrafo anterior, sendo um dos cargos, emprego ou funo exercido em outro rgo ou
entidade,ademissolhesercomunicada.

Art.133.Detectadaaqualquertempoaacumulaoilegaldecargos,empregosoufunespblicas,aautoridade
a que se refere o art. 143 notificar o servidor, por intermdio de sua chefia imediata, para apresentar opo no prazo
improrrogveldedezdias,contadosdadatadacinciae,nahiptesedeomisso,adotarprocedimentosumrioparaa
sua apurao e regularizao imediata, cujo processo administrativo disciplinar se desenvolver nas seguintes
fases:(RedaodadapelaLein9.527,de10.12.97)

Iinstaurao,comapublicaodoatoqueconstituiracomisso,asercompostapordoisservidoresestveis,e
simultaneamenteindicaraautoriaeamaterialidadedatransgressoobjetodaapurao(IncludopelaLein9.527,
de10.12.97)

IIinstruosumria,quecompreendeindiciao,defesaerelatrio(IncludopelaLein9.527,de10.12.97)

IIIjulgamento.(IncludopelaLein9.527,de10.12.97)

1oAindicaodaautoriadequetrataoincisoIdarsepelonomeematrculadoservidor,eamaterialidade
peladescriodoscargos,empregosoufunespblicasemsituaodeacumulaoilegal,dosrgosouentidades
de vinculao, das datas de ingresso, do horrio de trabalho e do correspondente regime jurdico. (Redao dada
pelaLein9.527,de10.12.97)

2o A comisso lavrar, at trs dias aps a publicao do ato que a constituiu, termo de indiciao em que
serotranscritasasinformaesdequetrataopargrafoanterior,bemcomopromoveracitaopessoaldoservidor
indiciado, ou por intermdio de sua chefia imediata, para, no prazo de cinco dias, apresentar defesa escrita,
assegurandoselhevistadoprocessonarepartio,observadoodispostonosarts.163e164.(Redaodadapela
Lein9.527,de10.12.97)

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 34/57
2017530 L8112consol

3oApresentadaadefesa,acomissoelaborarrelatrioconclusivoquantoinocnciaouresponsabilidadedo
servidor,emqueresumiraspeasprincipaisdosautos,opinarsobrealicitudedaacumulaoemexame,indicaro
respectivo dispositivo legal e remeter o processo autoridade instauradora, para julgamento.(Includo pela Lei n
9.527,de10.12.97)

4o No prazo de cinco dias, contados do recebimento do processo, a autoridade julgadora proferir a sua
deciso,aplicandose,quandoforocaso,odispostono3odoart.167.(IncludopelaLein9.527,de10.12.97)

5o A opo pelo servidor at o ltimo dia de prazo para defesa configurar sua boaf, hiptese em que se
converterautomaticamenteempedidodeexoneraodooutrocargo.(IncludopelaLein9.527,de10.12.97)

6o Caracterizada a acumulao ilegal e provada a mf, aplicarse a pena de demisso, destituio ou


cassao de aposentadoria ou disponibilidade em relao aos cargos, empregos ou funes pblicas em regime de
acumulaoilegal,hipteseemqueosrgosouentidadesdevinculaoserocomunicados.(IncludopelaLein
9.527,de10.12.97)

7o O prazo para a concluso do processo administrativo disciplinar submetido ao rito sumrio no exceder
trintadias,contadosdadatadepublicaodoatoqueconstituiracomisso,admitidaasuaprorrogaoporatquinze
dias,quandoascircunstnciasoexigirem.(IncludopelaLein9.527,de10.12.97)

8o O procedimento sumrio regese pelas disposies deste artigo, observandose, no que lhe for aplicvel,
subsidiariamente,asdisposiesdosTtulosIVeVdestaLei.(IncludopelaLein9.527,de10.12.97)

Art.134.Sercassadaaaposentadoriaouadisponibilidadedoinativoquehouverpraticado,naatividade,falta
punvelcomademisso.

Art.135.Adestituiodecargoemcomissoexercidopornoocupantedecargoefetivoseraplicadanoscasos
deinfraosujeitaspenalidadesdesuspensoededemisso.

Pargrafonico.Constatadaahiptesedequetrataesteartigo,aexoneraoefetuadanostermosdoart.35ser
convertidaemdestituiodecargoemcomisso.

Art.136.Ademissoouadestituiodecargoemcomisso,noscasosdosincisosIV,VIII,XeXIdoart.132,
implicaaindisponibilidadedosbenseoressarcimentoaoerrio,semprejuzodaaopenalcabvel.

Art. 137. A demisso ou a destituio de cargo em comisso, por infringncia do art. 117, incisos IX e XI,
incompatibilizaoexservidorparanovainvestiduraemcargopblicofederal,peloprazode5(cinco)anos.

Pargrafonico.Nopoderretornaraoserviopblicofederaloservidorquefordemitidooudestitudodocargo
emcomissoporinfringnciadoart.132,incisosI,IV,VIII,XeXI.

Art. 138. Configura abandono de cargo a ausncia intencional do servidor ao servio por mais de trinta dias
consecutivos.

Art. 139. Entendese por inassiduidade habitual a falta ao servio, sem causa justificada, por sessenta dias,
interpoladamente,duranteoperododedozemeses.

Art. 140. O ato de imposio da penalidade mencionar sempre o fundamento legal e a causa da sano
disciplinar.

Art. 140. Na apurao de abandono de cargo ou inassiduidade habitual, tambm ser adotado o procedimento
sumrioaqueserefereoart.133,observandoseespecialmenteque:(RedaodadapelaLein9.527,de10.12.97)

Iaindicaodamaterialidadedarse:(IncludopelaLein9.527,de10.12.97)

a) na hiptese de abandono de cargo, pela indicao precisa do perodo de ausncia intencional do servidor ao
serviosuperioratrintadias(IncludopelaLein9.527,de10.12.97)

b) no caso de inassiduidade habitual, pela indicao dos dias de falta ao servio sem causa justificada, por
perodoigualousuperiorasessentadiasinterpoladamente,duranteoperododedozemeses(IncludopelaLein
9.527,de10.12.97)

II aps a apresentao da defesa a comisso elaborar relatrio conclusivo quanto inocncia ou


responsabilidade do servidor, em que resumir as peas principais dos autos, indicar o respectivo dispositivo legal,
opinar, na hiptese de abandono de cargo, sobre a intencionalidade da ausncia ao servio superior a trinta dias e
remeteroprocessoautoridadeinstauradoraparajulgamento.(IncludopelaLein9.527,de10.12.97)

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 35/57
2017530 L8112consol

Art.141.Aspenalidadesdisciplinaresseroaplicadas:

IpeloPresidentedaRepblica,pelosPresidentesdasCasasdoPoderLegislativoedosTribunaisFederaise
pelo ProcuradorGeral da Repblica, quando se tratar de demisso e cassao de aposentadoria ou disponibilidade de
servidorvinculadoaorespectivoPoder,rgo,ouentidade

II pelas autoridades administrativas de hierarquia imediatamente inferior quelas mencionadas no inciso


anteriorquandosetratardesuspensosuperiora30(trinta)dias

III pelo chefe da repartio e outras autoridades na forma dos respectivos regimentos ou regulamentos, nos
casosdeadvertnciaoudesuspensodeat30(trinta)dias

IVpelaautoridadequehouverfeitoanomeao,quandosetratardedestituiodecargoemcomisso.

Art.142.Aaodisciplinarprescrever:

Iem5(cinco)anos,quantosinfraespunveiscomdemisso,cassaodeaposentadoriaoudisponibilidadee
destituiodecargoemcomisso

IIem2(dois)anos,quantosuspenso

IIIem180(centoeoitenta)dias,quantoadvertncia.

1oOprazodeprescriocomeaacorrerdadataemqueofatosetornouconhecido.

2o Os prazos de prescrio previstos na lei penal aplicamse s infraes disciplinares capituladas tambm
comocrime.

3o A abertura de sindicncia ou a instaurao de processo disciplinar interrompe a prescrio, at a deciso


finalproferidaporautoridadecompetente.

4oInterrompidoocursodaprescrio,oprazocomearacorrerapartirdodiaemquecessarainterrupo.

TtuloV

DoProcessoAdministrativoDisciplinar

CaptuloI

DisposiesGerais

Art.143.Aautoridadequetivercinciadeirregularidadenoserviopblicoobrigadaapromoverasuaapurao
imediata,mediantesindicnciaouprocessoadministrativodisciplinar,asseguradaaoacusadoampladefesa.

1oCompeteaorgocentraldoSIPECsupervisionarefiscalizarocumprimentododispostonesteartigo.
(IncludopelaLein9.527,de10.12.97)(RevogadopelaLein11.204,de2005)
2oConstatadaaomissonocumprimentodaobrigaoaqueserefereocaputdesteartigo,otitulardorgo
centraldoSIPECdesignaracomissodequetrataoart.149.(IncludopelaLein9.527,de10.12.97) (Revogado
pelaLein11.204,de2005)

3oA apurao de que trata o caput, por solicitao da autoridade a que se refere, poder ser promovida por
autoridade de rgo ou entidade diverso daquele em que tenha ocorrido a irregularidade, mediante competncia
especfica para tal finalidade, delegada em carter permanente ou temporrio pelo Presidente da Repblica, pelos
presidentesdasCasasdoPoderLegislativoedosTribunaisFederaisepeloProcuradorGeraldaRepblica,nombito
dorespectivoPoder,rgoouentidade,preservadasascompetnciasparaojulgamentoqueseseguirapurao.
(IncludopelaLein9.527,de10.12.97)

Art.144.Asdennciassobreirregularidadesseroobjetodeapurao,desdequecontenhamaidentificaoeo
endereododenuncianteesejamformuladasporescrito,confirmadaaautenticidade.

Pargrafo nico. Quando o fato narrado no configurar evidente infrao disciplinar ou ilcito penal, a denncia
serarquivada,porfaltadeobjeto.

Art.145.Dasindicnciapoderresultar:

Iarquivamentodoprocesso

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 36/57
2017530 L8112consol

IIaplicaodepenalidadedeadvertnciaoususpensodeat30(trinta)dias

IIIinstauraodeprocessodisciplinar.

Pargrafonico.Oprazoparaconclusodasindicncianoexceder30(trinta)dias,podendoserprorrogadopor
igualperodo,acritriodaautoridadesuperior.

Art.146.Semprequeoilcitopraticadopeloservidorensejaraimposiodepenalidadedesuspensopormais
de30(trinta)dias,dedemisso,cassaodeaposentadoriaoudisponibilidade,oudestituiodecargoemcomisso,
serobrigatriaainstauraodeprocessodisciplinar.

CaptuloII

DoAfastamentoPreventivo

Art. 147. Como medida cautelar e a fim de que o servidor no venha a influir na apurao da irregularidade, a
autoridadeinstauradoradoprocessodisciplinarpoderdeterminaroseuafastamentodoexercciodocargo,pelo
prazodeat60(sessenta)dias,semprejuzodaremunerao.

Pargrafonico.Oafastamentopoderserprorrogadoporigualprazo,findooqualcessaroosseusefeitos,ainda
quenoconcludooprocesso.

CaptuloIII

DoProcessoDisciplinar

Art. 148. O processo disciplinar o instrumento destinado a apurar responsabilidade de servidor por infrao
praticada no exerccio de suas atribuies, ou que tenha relao com as atribuies do cargo em que se encontre
investido.

Art.149.Oprocessodisciplinarserconduzidoporcomissocompostade3(trs)servidoresestveisdesignados
pelaautoridadecompetente,queindicar,dentreeles,oPresidente.

Art.149.Oprocessodisciplinarserconduzidoporcomissocompostadetrsservidoresestveisdesignados
pelaautoridadecompetente,observadoodispostono3odoart.143,queindicar,dentreeles,oseupresidente,que
deverserocupantedecargoefetivosuperioroudemesmonvel,outernveldeescolaridadeigualousuperioraodo
indiciado.(RedaodadapelaLein9.527,de10.12.97)

1oAComissotercomosecretrioservidordesignadopeloseupresidente,podendoaindicaorecairemum
deseusmembros.

2o No poder participar de comisso de sindicncia ou de inqurito, cnjuge, companheiro ou parente do


acusado,consangneoouafim,emlinharetaoucolateral,atoterceirograu.

Art. 150. A Comisso exercer suas atividades com independncia e imparcialidade, assegurado o sigilo
necessrioelucidaodofatoouexigidopelointeressedaadministrao.

Pargrafonico.Asreunieseasaudinciasdascomissesterocarterreservado.

Art.151.Oprocessodisciplinarsedesenvolvenasseguintesfases:

Iinstaurao,comapublicaodoatoqueconstituiracomisso

IIinquritoadministrativo,quecompreendeinstruo,defesaerelatrio

IIIjulgamento.

Art.152.Oprazoparaaconclusodoprocessodisciplinarnoexceder60(sessenta)dias,contadosdadatade
publicao do ato que constituir a comisso, admitida a sua prorrogao por igual prazo, quando as circunstncias o
exigirem.

1o Sempre que necessrio, a comisso dedicar tempo integral aos seus trabalhos, ficando seus membros
dispensadosdoponto,ataentregadorelatriofinal.

2oAsreuniesdacomissoseroregistradasematasquedeverodetalharasdeliberaesadotadas.

SeoI
http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 37/57
2017530 L8112consol

DoInqurito

Art.153.Oinquritoadministrativoobedeceraoprincpiodocontraditrio,asseguradaaoacusadoampladefesa,
comautilizaodosmeioserecursosadmitidosemdireito.

Art.154.Osautosdasindicnciaintegrarooprocessodisciplinar,comopeainformativadainstruo.

Pargrafo nico. Na hiptese de o relatrio da sindicncia concluir que a infrao est capitulada como ilcito
penal, a autoridade competente encaminhar cpia dos autos ao Ministrio Pblico, independentemente da imediata
instauraodoprocessodisciplinar.

Art. 155. Na fase do inqurito, a comisso promover a tomada de depoimentos, acareaes, investigaes e
diligncias cabveis, objetivando a coleta de prova, recorrendo, quando necessrio, a tcnicos e peritos, de modo a
permitiracompletaelucidaodosfatos.

Art. 156. assegurado ao servidor o direito de acompanhar o processo pessoalmente ou por intermdio de
procurador, arrolar e reinquirir testemunhas, produzir provas e contraprovas e formular quesitos, quando se tratar de
provapericial.

1oOpresidentedacomissopoderdenegarpedidosconsideradosimpertinentes,meramenteprotelatrios,ou
denenhuminteresseparaoesclarecimentodosfatos.

2o Ser indeferido o pedido de prova pericial, quando a comprovao do fato independer de conhecimento
especialdeperito.

Art. 157. As testemunhas sero intimadas a depor mediante mandado expedido pelo presidente da comisso,
devendoasegundavia,comocientedointeressado,seranexadoaosautos.

Pargrafonico.Seatestemunhaforservidorpblico,aexpediodomandadoserimediatamentecomunicada
aochefedarepartioondeserve,comaindicaododiaehoramarcadosparainquirio.

Art.158.Odepoimentoserprestadooralmenteereduzidoatermo,nosendolcitotestemunhatrazlopor
escrito.

1oAstestemunhasseroinquiridasseparadamente.

2o Na hiptese de depoimentos contraditrios ou que se infirmem, procederse acareao entre os


depoentes.

Art.159.Concludaainquiriodastestemunhas,acomissopromoverointerrogatriodoacusado,observados
osprocedimentosprevistosnosarts.157e158.

1oNocasodemaisdeumacusado,cadaumdelesserouvidoseparadamente,esemprequedivergiremem
suasdeclaraessobrefatosoucircunstncias,serpromovidaaacareaoentreeles.

2oOprocuradordoacusadopoderassistiraointerrogatrio,bemcomoinquiriodastestemunhas,sendo
lhevedadointerferirnasperguntaserespostas,facultandoselhe,porm,reinquirilas,porintermdiodopresidenteda
comisso.

Art. 160. Quando houver dvida sobre a sanidade mental do acusado, a comisso propor autoridade
competente que ele seja submetido a exame por junta mdica oficial, da qual participe pelo menos um mdico
psiquiatra.

Pargrafo nico. O incidente de sanidade mental ser processado em auto apartado e apenso ao processo
principal,apsaexpediodolaudopericial.

Art.161.Tipificadaainfraodisciplinar,serformuladaaindiciaodoservidor,comaespecificaodosfatosa
eleimputadosedasrespectivasprovas.

1oOindiciadosercitadopormandadoexpedidopelopresidentedacomissoparaapresentardefesaescrita,
noprazode10(dez)dias,assegurandoselhevistadoprocessonarepartio.

2oHavendodoisoumaisindiciados,oprazosercomumede20(vinte)dias.

3oOprazodedefesapoderserprorrogadopelodobro,paradilignciasreputadasindispensveis.

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 38/57
2017530 L8112consol

4oNocasoderecusadoindiciadoemaporocientenacpiadacitao,oprazoparadefesacontarseda
data declarada, em termo prprio, pelo membro da comisso que fez a citao, com a assinatura de (2) duas
testemunhas.

Art. 162. O indiciado que mudar de residncia fica obrigado a comunicar comisso o lugar onde poder ser
encontrado.

Art.163.Achandoseoindiciadoemlugarincertoenosabido,sercitadoporedital,publicadonoDirioOficial
daUnioeemjornaldegrandecirculaonalocalidadedoltimodomiclioconhecido,paraapresentardefesa.

Pargrafo nico. Na hiptese deste artigo, o prazo para defesa ser de 15 (quinze) dias a partir da ltima
publicaodoedital.

Art.164.Considerarsereveloindiciadoque,regularmentecitado,noapresentardefesanoprazolegal.

1oAreveliaserdeclarada,portermo,nosautosdoprocessoedevolveroprazoparaadefesa.

2Paradefenderoindiciadorevel,aautoridadeinstauradoradoprocessodesignarumservidorcomodefensor
dativo,ocupantedecargodenveligualousuperioraodoindiciado.

2oParadefenderoindiciadorevel,aautoridadeinstauradoradoprocessodesignarumservidorcomodefensor
dativo, que dever ser ocupante de cargo efetivo superior ou de mesmo nvel, ou ter nvel de escolaridade igual ou
superioraodoindiciado.(RedaodadapelaLein9.527,de10.12.97)

Art.165.Apreciadaadefesa,acomissoelaborarrelatriominucioso,onderesumiraspeasprincipaisdos
autosemencionarasprovasemquesebaseouparaformarasuaconvico.

1oOrelatriosersempreconclusivoquantoinocnciaouresponsabilidadedoservidor.

2o Reconhecida a responsabilidade do servidor, a comisso indicar o dispositivo legal ou regulamentar


transgredido,bemcomoascircunstnciasagravantesouatenuantes.

Art.166.Oprocessodisciplinar,comorelatriodacomisso,serremetidoautoridadequedeterminouasua
instaurao,parajulgamento.

SeoII

DoJulgamento

Art.167.Noprazode20(vinte)dias,contadosdorecebimentodoprocesso,aautoridadejulgadoraproferirasua
deciso.

1oSeapenalidadeaseraplicadaexcederaaladadaautoridadeinstauradoradoprocesso,esteser
encaminhadoautoridadecompetente,quedecidiremigualprazo.

2oHavendomaisdeumindiciadoediversidadedesanes,ojulgamentocaberautoridadecompetentepara
aimposiodapenamaisgrave.

3o Se a penalidade prevista for a demisso ou cassao de aposentadoria ou disponibilidade, o julgamento


cabersautoridadesdequetrataoincisoIdoart.141.

4oReconhecidapelacomissoainocnciadoservidor,aautoridadeinstauradoradoprocessodeterminaro
seuarquivamento,salvoseflagrantementecontrriaprovadosautos.(IncludopelaLein9.527,de10.12.97)

Art.168.Ojulgamentoacatarorelatriodacomisso,salvoquandocontrriosprovasdosautos.

Pargrafonico.Quandoorelatriodacomissocontrariarasprovasdosautos,aautoridadejulgadorapoder,
motivadamente,agravarapenalidadeproposta,abrandlaouisentaroservidorderesponsabilidade.

Art.169.Verificadaaexistnciadevcioinsanvel,aautoridadejulgadoradeclararanulidadetotalouparcialdo
processoeordenaraconstituiodeoutracomisso,parainstauraodenovoprocesso.

Art.169.Verificadaaocorrnciadevcioinsanvel,aautoridadequedeterminouainstauraodoprocessoou
outradehierarquiasuperiordeclararasuanulidade,totalouparcial,eordenar,nomesmoato,aconstituiodeoutra
comissoparainstauraodenovoprocesso.(RedaodadapelaLein9.527,de10.12.97)

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 39/57
2017530 L8112consol

1oOjulgamentoforadoprazolegalnoimplicanulidadedoprocesso.

2o A autoridade julgadora que der causa prescrio de que trata o art. 142, 2o,serresponsabilizadana
formadoCaptuloIVdoTtuloIV.

Art. 170. Extinta a punibilidade pela prescrio, a autoridade julgadora determinar o registro do fato nos
assentamentosindividuaisdoservidor.

Art. 171. Quando a infrao estiver capitulada como crime, o processo disciplinar ser remetido ao Ministrio
Pblicoparainstauraodaaopenal,ficandotrasladadonarepartio.

Art. 172. O servidor que responder a processo disciplinar s poder ser exonerado a pedido, ou aposentado
voluntariamente,apsaconclusodoprocessoeocumprimentodapenalidade,acasoaplicada.

Pargrafonico.Ocorridaaexoneraodequetrataopargrafonico,incisoIdoart.34,oatoserconvertido
emdemisso,seforocaso.

Art.173.Seroasseguradostransporteedirias:

I ao servidor convocado para prestar depoimento fora da sede de sua repartio, na condio de testemunha,
denunciadoouindiciado

IIaosmembrosdacomissoeaosecretrio,quandoobrigadosasedeslocaremdasededostrabalhosparaa
realizaodemissoessencialaoesclarecimentodosfatos.

SeoIII

DaRevisodoProcesso

Art. 174. O processo disciplinar poder ser revisto, a qualquer tempo, a pedido ou de ofcio, quando se
aduzirem fatos novos ou circunstncias suscetveis de justificar a inocncia do punido ou a inadequao da
penalidadeaplicada.

1o Em caso de falecimento, ausncia ou desaparecimento do servidor, qualquer pessoa da famlia poder


requererarevisodoprocesso.

2oNocasodeincapacidadementaldoservidor,arevisoserrequeridapelorespectivocurador.

Art.175.Noprocessorevisional,onusdaprovacabeaorequerente.

Art. 176. A simples alegao de injustia da penalidade no constitui fundamento para a reviso, que requer
elementosnovos,aindanoapreciadosnoprocessooriginrio.

Art.177.OrequerimentoderevisodoprocessoserdirigidoaoMinistrodeEstadoouautoridadeequivalente,
que, se autorizar a reviso, encaminhar o pedido ao dirigente do rgo ou entidade onde se originou o processo
disciplinar.

Pargrafonico.Deferidaapetio,aautoridadecompetenteprovidenciaraconstituiodecomisso,naforma
doart.149.

Art.178.Arevisocorreremapensoaoprocessooriginrio.

Pargrafo nico. Na petio inicial, o requerente pedir dia e hora para a produo de provas e inquirio das
testemunhasquearrolar.

Art.179.Acomissorevisorater60(sessenta)diasparaaconclusodostrabalhos.

Art.180.Aplicamseaostrabalhosdacomissorevisora,noquecouber,asnormaseprocedimentosprpriosda
comissodoprocessodisciplinar.

Art.181.Ojulgamentocaberautoridadequeaplicouapenalidade,nostermosdoart.141.

Pargrafonico.Oprazoparajulgamentoserde20(vinte)dias,contadosdorecebimentodoprocesso,nocurso
doqualaautoridadejulgadorapoderdeterminardiligncias.

Art.182.Julgadaprocedenteareviso,serdeclaradasemefeitoapenalidadeaplicada,restabelecendosetodos
osdireitosdoservidor,excetoemrelaodestituiodocargoemcomisso,queserconvertidaemexonerao.
http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 40/57
2017530 L8112consol

Pargrafonico.Darevisodoprocessonopoderresultaragravamentodepenalidade.

TtuloVI

DaSeguridadeSocialdoServidor

CaptuloI

DisposiesGerais

Art.183.AUniomanterPlanodeSeguridadeSocialparaoservidoresuafamlia.

Pargrafonico.Oservidorocupantedecargoemcomissoquenoseja,simultaneamente,ocupantedecargo
ouempregoefetivonaadministraopblicadireta,autrquicaefundacional,noterdireitoaosbenefciosdoPlanode
SeguridadeSocial,comexceodaassistnciasade.(Pargrafo includo pela Lei n 8.647, de 13 de abril de
1993)

1oOservidorocupantedecargoemcomissoquenoseja,simultaneamente,ocupantedecargoouemprego
efetivonaadministraopblicadireta,autrquicaefundacionalnoterdireitoaosbenefciosdoPlanodeSeguridade
Social,comexceodaassistnciasade.(RedaodadapelaLein10.667,de14.5.2003)

2o O servidor afastado ou licenciado do cargo efetivo, sem direito remunerao, inclusive para servir em
organismo oficial internacional do qual o Brasil seja membro efetivo ou com o qual coopere, ainda que contribua para
regimedeprevidnciasocialnoexterior,tersuspensooseuvnculocomoregimedoPlanodeSeguridadeSocialdo
Servidor Pblico enquanto durar o afastamento ou a licena, no lhes assistindo, neste perodo, os benefcios do
mencionado regime de previdncia. (Includo pela Lei n 10.667, de 14.5.2003) (Revogado pela Medida
Provisrian689,de2015)(Produodeefeito)(Vignciaencerrada)

2o O servidor afastado ou licenciado do cargo efetivo, sem direito remunerao, inclusive para servir em
organismo oficial internacional do qual o Brasil seja membro efetivo ou com o qual coopere, ainda que contribua para
regimedeprevidnciasocialnoexterior,tersuspensooseuvnculocomoregimedoPlanodeSeguridadeSocialdo
Servidor Pblico enquanto durar o afastamento ou a licena, no lhes assistindo, neste perodo, os benefcios do
mencionadoregimedeprevidncia.(IncludopelaLein10.667,de14.5.2003)

3oSerasseguradaaoservidorlicenciadoouafastadosemremuneraoamanutenodavinculaoaoregime
do Plano de Seguridade Social do Servidor Pblico, mediante o recolhimento mensal da respectiva contribuio, no
mesmopercentualdevidopelosservidoresematividade,incidentesobrearemuneraototaldocargoaquefazjusno
exercciodesuasatribuies,computandose,paraesseefeito,inclusive,asvantagenspessoais.(IncludopelaLei
n10.667,de14.5.2003)

3o Ser assegurada ao servidor licenciado ou afastado sem remunerao a manuteno da vinculao ao


regimedoPlanodeSeguridadeSocialdoServidorPblico,medianteorecolhimentomensaldacontribuioprpria,no
mesmo percentual devido pelos servidores em atividade, acrescida do valor equivalente contribuio da Unio, suas
autarquiasoufundaes,incidentesobrearemuneraototaldocargoaquefazjusnoexercciodesuasatribuies,
computandose,paraesseefeito,inclusive,asvantagenspessoais.(RedaodadapelaMedidaProvisrian689,
de2015)(Produodeefeito)(Vignciaencerrada)

3o Ser assegurada ao servidor licenciado ou afastado sem remunerao a manuteno da vinculao ao


regimedoPlanodeSeguridadeSocialdoServidorPblico,medianteorecolhimentomensaldarespectivacontribuio,
nomesmopercentualdevidopelosservidoresematividade,incidentesobrearemuneraototaldocargoaquefazjus
noexercciodesuasatribuies,computandose,paraesseefeito,inclusive,asvantagenspessoais.(Includo pela
Lein10.667,de14.5.2003)

4oOrecolhimentodequetratao3odeveserefetuadoatosegundodiatilapsadatadopagamentodas
remuneraes dos servidores pblicos, aplicandose os procedimentos de cobrana e execuo dos tributos federais
quandonorecolhidasnadatadevencimento.(IncludopelaLein10.667,de14.5.2003)

Art. 184. O Plano de Seguridade Social visa a dar cobertura aos riscos a que esto sujeitos o servidor e sua
famlia,ecompreendeumconjuntodebenefcioseaesqueatendamsseguintesfinalidades:

I garantir meios de subsistncia nos eventos de doena, invalidez, velhice, acidente em servio, inatividade,
falecimentoerecluso

IIproteomaternidade,adooepaternidade

IIIassistnciasade.

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 41/57
2017530 L8112consol

Pargrafonico.Osbenefciosseroconcedidosnostermosecondiesdefinidosemregulamento,observadas
asdisposiesdestaLei.

Art.185.OsbenefciosdoPlanodeSeguridadeSocialdoservidorcompreendem:

Iquantoaoservidor:

a)aposentadoria

b)auxlionatalidade

c)salriofamlia

d)licenaparatratamentodesade

e)licenagestante,adotanteelicenapaternidade

f)licenaporacidenteemservio

g)assistnciasade

h)garantiadecondiesindividuaiseambientaisdetrabalhosatisfatrias

IIquantoaodependente:

a)pensovitalciaetemporria

b)auxliofuneral

c)auxliorecluso

d)assistnciasade.

1o As aposentadorias e penses sero concedidas e mantidas pelos rgos ou entidades aos quais se
encontramvinculadososservidores,observadoodispostonosarts.189e224.

2oOrecebimentoindevidodebenefcioshavidosporfraude,dolooumf,implicardevoluoaoerriodo
totalauferido,semprejuzodaaopenalcabvel.

CaptuloII

DosBenefcios

SeoI

DaAposentadoria

Art.186.Oservidorseraposentado:(Videart.40daConstituio)

I por invalidez permanente, sendo os proventos integrais quando decorrente de acidente em servio, molstia
profissionaloudoenagrave,contagiosaouincurvel,especificadaemlei,eproporcionaisnosdemaiscasos

IIcompulsoriamente,aossetentaanosdeidade,comproventosproporcionaisaotempodeservio

IIIvoluntariamente:

a)aos35(trintaecinco)anosdeservio,sehomem,eaos30(trinta)semulher,comproventosintegrais

b) aos 30 (trinta) anos de efetivo exerccio em funes de magistrio se professor, e 25 (vinte e cinco) se
professora,comproventosintegrais

c)aos30(trinta)anosdeservio,sehomem,eaos25(vinteecinco)semulher,comproventosproporcionaisa
essetempo

d) aos 65 (sessenta e cinco) anos de idade, se homem, e aos 60 (sessenta) se mulher, com proventos
proporcionaisaotempodeservio.

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 42/57
2017530 L8112consol

1o Consideramse doenas graves, contagiosas ou incurveis, a que se refere o inciso I deste artigo,
tuberculose ativa, alienao mental, esclerose mltipla, neoplasia maligna, cegueira posterior ao ingresso no servio
pblico, hansenase, cardiopatia grave, doena de Parkinson, paralisia irreversvel e incapacitante, espondiloartrose
anquilosante,nefropatiagrave,estadosavanadosdomaldePaget(ostetedeformante),SndromedeImunodeficincia
AdquiridaAIDS,eoutrasquealeiindicar,combasenamedicinaespecializada.

2o Nos casos de exerccio de atividades consideradas insalubres ou perigosas, bem como nas hipteses
previstasnoart.71,aaposentadoriadequetrataoincisoIII,"a"e"c",observarodispostoemleiespecfica.

3o Na hiptese do inciso I o servidor ser submetido junta mdica oficial, que atestar a invalidez quando
caracterizadaaincapacidadeparaodesempenhodasatribuiesdocargoouaimpossibilidadedeseaplicarodisposto
noart.24.(IncludopelaLein9.527,de10.12.97)

Art.187.Aaposentadoriacompulsriaserautomtica,edeclaradaporato,comvignciaapartirdodiaimediato
queleemqueoservidoratingiraidadelimitedepermanncianoservioativo.

Art.188.Aaposentadoriavoluntriaouporinvalidezvigorarapartirdadatadapublicaodorespectivoato.

1oAaposentadoriaporinvalidezserprecedidadelicenaparatratamentodesade,porperodonoexcedente
a24(vinteequatro)meses.

2oExpiradooperododelicenaenoestandoemcondiesdereassumirocargooudeserreadaptado,o
servidorseraposentado.

3o O lapso de tempo compreendido entre o trmino da licena e a publicao do ato da aposentadoria ser
consideradocomodeprorrogaodalicena.

4o Para os fins do disposto no 1o, sero consideradas apenas as licenas motivadas pela enfermidade
ensejadoradainvalidezoudoenascorrelacionadas.(IncludopelaMedidaProvisrian441,de2008)

4o Para os fins do disposto no 1o deste artigo, sero consideradas apenas as licenas motivadas pela
enfermidadeensejadoradainvalidezoudoenascorrelacionadas.(IncludopelaLein11.907,de2009)

5o A critrio da Administrao, o servidor em licena para tratamento de sade ou aposentado por invalidez
poder ser convocado a qualquer momento, para avaliao das condies que ensejaram o afastamento ou a
aposentadoria.(IncludopelaMedidaProvisrian441,de2008)

5o A critrio da Administrao, o servidor em licena para tratamento de sade ou aposentado por invalidez
poder ser convocado a qualquer momento, para avaliao das condies que ensejaram o afastamento ou a
aposentadoria.(IncludopelaLein11.907,de2009)

Art.189.Oproventodaaposentadoriasercalculadocomobservnciadodispostono3odoart.41,erevistona
mesmadataeproporo,semprequesemodificararemuneraodosservidoresematividade.

Pargrafonico.Soestendidosaosinativosquaisquerbenefciosouvantagensposteriormenteconcedidasaos
servidoresematividade,inclusivequandodecorrentesdetransformaooureclassificaodocargooufunoemque
sedeuaaposentadoria.

Art.190.Oservidoraposentadocomproventoproporcionalaotempodeservio,seacometidodequalquerdas
molstiasespecificadasnoart.186,1o,passaraperceberproventointegral.
Art.190.Oservidoraposentadocomproventoproporcionalaotempodeservio,seacometidodequalquerdas
molstiasespecificadasno1odoart.186,eporestemotivoforconsideradoinvlidoporjuntamdicaoficial, passar
a perceber provento integral, calculado com base no fundamento legal de concesso da aposentadoria. (Redao
dadapelaMedidaProvisrian441,de2008)

Art.190.Oservidoraposentadocomproventoproporcional ao tempo de servio se acometido de qualquer das


molstias especificadas no 1o do art. 186 desta Lei e, por esse motivo, for considerado invlido por junta mdica
oficial passar a perceber provento integral, calculado com base no fundamento legal de concesso da
aposentadoria.(RedaodadapelaLein11.907,de2009)

Art.191.Quandoproporcionalaotempodeservio,oproventonoserinferiora1/3(umtero)daremunerao
daatividade.

Art.192.(Vetado).
Art.192.Oservidorquecontartempodeservioparaaposentadoriacomproventointegralseraposentado:

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 43/57
2017530 L8112consol

(MantidopeloCongressoNacional)(RevogadopelaLein9.527,de10.12.97)
Icomaremuneraodopadrodeclasseimediatamentesuperiorquelaemqueseencontraposicionado
(MantidopeloCongressoNacional)(RevogadopelaLein9.527,de10.12.97)
II quando ocupante da ltima classe da carreira, com a remunerao do padro correspondente, acrescida da
diferenaentreesseeopadrodaclasseimediatamenteanterior.(MantidopeloCongressoNacional)(Revogadopela
Lein9.527,de10.12.97)
Art.193.(Vetado).
Art. 193. O servidor que tiver exercido funo de direo, chefia, assessoramento, assistncia ou cargo em
comisso, por perodo de 5 (cinco) anos consecutivos, ou 10 (dez) anos interpolados, poder aposentarse com a
gratificao da funo ou remunerao do cargo em comisso, de maior valor, desde que exercido por um perodo
mnimode2(dois)anos.(MantidopeloCongressoNacional)(RevogadopelaLein9.527,de10.12.97)
1Quandooexercciodafunooucargoemcomissodemaiorvalornocorresponderaoperodode2(dois)
anos,serincorporadaagratificaoouremuneraodafunooucargoemcomissoimediatamenteinferiordentreos
exercidos.(MantidopeloCongressoNacional)(RevogadopelaLein9.527,de10.12.97)
2Aaplicaododispostonesteartigoexcluiasvantagensprevistasnoart.192,bemcomoaincorporaode
que trata o art. 62, ressalvado o direito de opo. (Mantido pelo Congresso Nacional) (Revogado pela Lei n
9.527,de10.12.97)

Art.194.Aoservidoraposentadoserpagaagratificaonatalina,atodiavintedomsdedezembro,emvalor
equivalenteaorespectivoprovento,deduzidooadiantamentorecebido.

Art.195.Aoexcombatentequetenhaefetivamenteparticipadodeoperaesblicas,duranteaSegundaGuerra
Mundial,nostermosdaLein5.315,de12desetembrode1967,serconcedidaaposentadoriacomproventointegral,
aos25(vinteecinco)anosdeservioefetivo.

SeoII

DoAuxlioNatalidade

Art.196.Oauxlionatalidadedevidoservidorapormotivodenascimentodefilho,emquantiaequivalenteao
menorvencimentodoserviopblico,inclusivenocasodenatimorto.

1oNahiptesedepartomltiplo,ovalorseracrescidode50%(cinqentaporcento),pornascituro.

2oOauxlioserpagoaocnjugeoucompanheiroservidorpblico,quandoaparturientenoforservidora.

SeoIII

DoSalrioFamlia

Art.197.Osalriofamliadevidoaoservidorativoouaoinativo,pordependenteeconmico.

Pargrafonico.Consideramsedependenteseconmicosparaefeitodepercepodosalriofamlia:

Iocnjugeoucompanheiroeosfilhos,inclusiveosenteadosat21(vinteeum)anosdeidadeou,seestudante,
at24(vinteequatro)anosou,seinvlido,dequalqueridade

II o menor de 21 (vinte e um) anos que, mediante autorizao judicial, viver na companhia e s expensas do
servidor,oudoinativo

IIIameeopaisemeconomiaprpria.

Art.198.Noseconfiguraadependnciaeconmicaquandoobeneficiriodosalriofamliaperceberrendimento
do trabalho ou de qualquer outra fonte, inclusive penso ou provento da aposentadoria, em valor igual ou superior ao
salriomnimo.

Art.199.Quandoopaiemeforemservidorespblicoseviverememcomum,osalriofamliaserpagoaum
delesquandoseparados,serpagoaumeoutro,deacordocomadistribuiodosdependentes.

Pargrafonico.Aopaiemeequiparamseopadrasto,amadrastae,nafaltadestes,osrepresentanteslegais
dosincapazes.

Art. 200. O salriofamlia no est sujeito a qualquer tributo, nem servir de base para qualquer contribuio,
inclusiveparaaPrevidnciaSocial.

Art.201.Oafastamentodocargoefetivo,semremunerao,noacarretaasuspensodopagamentodosalrio
famlia.

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 44/57
2017530 L8112consol

SeoIV

DaLicenaparaTratamentodeSade

Art. 202. Ser concedida ao servidor licena para tratamento de sade, a pedido ou de ofcio, com base em
perciamdica,semprejuzodaremuneraoaquefizerjus.

Art.203.Paralicenaat30(trinta)dias,ainspeoserfeitapormdicodosetordeassistnciadorgode
pessoale,seporprazosuperior,porjuntamdicaoficial.
Art.203.Alicenadequetrataoart.202serconcedidacombaseemperciaoficial.(Redaodadapela
MedidaProvisrian441,de2008)

Art.203.Alicenadequetrataoart.202destaLeiserconcedidacombaseemperciaoficial.(Redao dada
pelaLein11.907,de2009)

1oSemprequenecessrio,ainspeomdicaserrealizadanaresidnciadoservidorounoestabelecimento
hospitalarondeseencontrarinternado.

2Inexistindomdicodorgoouentidadenolocalondeseencontraoservidor,seraceitoatestadopassado
pormdicoparticular.

2oInexistindomdiconorgoouentidadenolocalondeseencontraoutenhaexerccioemcarterpermanente
oservidor,enoseconfigurandoashiptesesprevistasnospargrafosdoart.230,seraceitoatestadopassadopor
mdicoparticular.(RedaodadapelaLein9.527,de10.12.97)

3 No caso do pargrafo anterior, o atestado s produzir efeitos depois de homologado pelo setor mdico do
respectivorgoouentidade.
3oNocasodopargrafoanterior,oatestadosomenteproduzirefeitosdepoisdehomologadopelosetormdico
do respectivo rgo ou entidade, ou pelas autoridades ou pessoas de que tratam os pargrafos do art. 230. (Redao
dadapelaLein9.527,de10.12.97)
3o No caso do 2o, o atestado somente produzir efeitos depois de recepcionado pela unidade de recursos
humanosdorgoouentidade.(RedaodadapelaMedidaProvisrian441,de2008)

3oNocasodo2odesteartigo,oatestadosomenteproduzirefeitosdepoisderecepcionadopelaunidade de
recursoshumanosdorgoouentidade.(RedaodadapelaLein11.907,de2009)

4oOservidorqueduranteomesmoexerccioatingirolimitedetrintadiasdelicenaparatratamentodesade,
consecutivosouno,paraaconcessodenovalicena,independentementedoprazodesuadurao,sersubmetido
ainspeoporjuntamdicaoficial.(IncludopelaLein9.527,de10.12.97)
4oAlicenaqueexcederoprazodecentoevintediasnoperododedozemesesacontardoprimeirodiade
afastamentoserconcedidamedianteavaliaoporjuntamdicaoficial.(Redao dada pela Medida Provisria n
441,de2008)

4oAlicenaqueexcederoprazode120(centoevinte)diasnoperodode12(doze)mesesacontardoprimeiro
diadeafastamentoserconcedidamedianteavaliaoporjuntamdicaoficial.(RedaodadapelaLei n 11.907,
de2009)

5oAperciaoficialparaconcessodalicenadequetrataocaputdesteartigo,bemcomonosdemaiscasos
deperciaoficialprevistosnestalei,serefetuadaporcirurgiesdentistas,nashiptesesemqueabrangerocampode
atuaodaodontologia.(IncludopelaMedidaProvisrian441,de2008)

5oAperciaoficialparaconcessodalicenadequetrataocaputdesteartigo,bemcomonosdemaiscasos
deperciaoficialprevistosnestaLei,serefetuadaporcirurgiesdentistas,nashiptesesemqueabrangerocampode
atuaodaodontologia.(IncludopelaLein11.907,de2009)

Art.204.Findooprazodalicena,oservidorsersubmetidoanovainspeomdica,queconcluirpelavoltaao
servio,pelaprorrogaodalicenaoupelaaposentadoria.
Art.204.Alicenaparatratamentodesadeinferioraquinzedias,dentrodeumano,poderserdispensadade
perciaoficial,naformadefinidaemregulamento.(RedaodadapelaMedidaProvisrian441,de2008)

Art. 204. A licena para tratamento de sade inferior a 15 (quinze) dias, dentro de 1 (um) ano, poder ser
dispensadadeperciaoficial,naformadefinidaemregulamento.(RedaodadapelaLein11.907,de2009)

Art.205.Oatestadoeolaudodajuntamdicanosereferiroaonomeounaturezadadoena,salvoquandose
tratardelesesproduzidasporacidenteemservio,doenaprofissionalouqualquerdasdoenasespecificadasnoart.
186,1o.

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 45/57
2017530 L8112consol

Art.206.Oservidorqueapresentarindciosdelesesorgnicasoufuncionaissersubmetidoainspeomdica.

Art. 206A. O servidor ser submetido a exames mdicos peridicos, nos termos e condies definidos em
regulamento.(IncludopelaMedidaProvisrian441,de2008)

Art. 206A. O servidor ser submetido a exames mdicos peridicos, nos termos e condies definidos em
regulamento.(IncludopelaLein11.907,de2009)(Regulamento).

Pargrafo nico. Para os fins do disposto no caput, a Unio e suas entidades autrquicas e fundacionais
podero:(IncludopelaMedidaprovisrian632,de2013)
I prestar os exames mdicos peridicos diretamente pelo rgo ou entidade a qual se encontra vinculado o
servidor(IncludopelaMedidaprovisrian632,de2013)
II celebrar convnio ou instrumento de cooperao ou parceria com os rgos e entidades da administrao
direta,suasautarquiasefundaes(IncludopelaMedidaprovisrian632,de2013)
III celebrar convnios com operadoras de plano de assistncia sade, organizadas na modalidade de
autogesto, que possuam autorizao de funcionamento do rgo regulador, na forma do art. 230 ou (Includo pela
Medidaprovisrian632,de2013)
IV prestar os exames mdicos peridicos mediante contrato administrativo, observado o disposto na Lei no
8.666,de21dejunhode1993,edemaisnormaspertinentes.(IncludopelaMedidaprovisrian632,de2013)

Pargrafonico.Paraosfinsdodispostonocaput,aUnioesuasentidadesautrquicasefundacionaispodero:
(IncludopelaLein12.998,de2014)

I prestar os exames mdicos peridicos diretamente pelo rgo ou entidade qual se encontra vinculado o
servidor(IncludopelaLein12.998,de2014)

II celebrar convnio ou instrumento de cooperao ou parceria com os rgos e entidades da administrao


direta,suasautarquiasefundaes(IncludopelaLein12.998,de2014)

III celebrar convnios com operadoras de plano de assistncia sade, organizadas na modalidade de
autogesto,quepossuamautorizaodefuncionamentodorgoregulador,naformadoart.230ou(IncludopelaLei
n12.998,de2014)

IV prestar os exames mdicos peridicos mediante contrato administrativo, observado o disposto na Lei no
8.666,de21dejunhode1993,edemaisnormaspertinentes.(IncludopelaLein12.998,de2014)

SeoV

DaLicenaGestante,AdotanteedaLicenaPaternidade

Art.207.Serconcedidalicenaservidoragestantepor120(centoevinte)diasconsecutivos,semprejuzoda
remunerao.(VideDecreton6.690,de2008)

1o A licena poder ter incio no primeiro dia do nono ms de gestao, salvo antecipao por prescrio
mdica.

2oNocasodenascimentoprematuro,alicenaterincioapartirdoparto.

3oNocasodenatimorto,decorridos30(trinta)diasdoevento,aservidorasersubmetidaaexamemdico,e
sejulgadaapta,reassumiroexerccio.

4o No caso de aborto atestado por mdico oficial, a servidora ter direito a 30 (trinta) dias de repouso
remunerado.

Art. 208. Pelo nascimento ou adoo de filhos, o servidor ter direito licenapaternidade de 5 (cinco) dias
consecutivos.

Art.209.Paraamamentaroprpriofilho,ataidadedeseismeses,aservidoralactanteterdireito,durantea
jornadadetrabalho,aumahoradedescanso,quepoderserparceladaemdoisperodosdemeiahora.

Art.210.servidoraqueadotarouobtiverguardajudicialdecrianaat1(um)anodeidade,seroconcedidos
90(noventa)diasdelicenaremunerada.(VideDecreton6.691,de2008)

Pargrafonico.Nocasodeadooouguardajudicialdecrianacommaisde1(um)anodeidade,oprazode
quetrataesteartigoserde30(trinta)dias.

SeoVI

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 46/57
2017530 L8112consol

DaLicenaporAcidenteemServio

Art.211.Serlicenciado,comremuneraointegral,oservidoracidentadoemservio.

Art.212.Configuraacidenteemservioodanofsicooumentalsofridopeloservidor,queserelacione,mediata
ouimediatamente,comasatribuiesdocargoexercido.

Pargrafonico.Equiparaseaoacidenteemservioodano:

Idecorrentedeagressosofridaenoprovocadapeloservidornoexercciodocargo

IIsofridonopercursodaresidnciaparaotrabalhoeviceversa.

Art. 213. O servidor acidentado em servio que necessite de tratamento especializado poder ser tratado em
instituioprivada,contaderecursospblicos.

Pargrafonico.Otratamentorecomendadoporjuntamdicaoficialconstituimedidadeexceoesomenteser
admissvelquandoinexistiremmeioserecursosadequadoseminstituiopblica.

Art. 214. A prova do acidente ser feita no prazo de 10 (dez) dias, prorrogvel quando as circunstncias o
exigirem.

SeoVII

DaPenso

Art.215.Pormortedoservidor,osdependentesfazemjusaumapensomensaldevalorcorrespondenteaoda
respectivaremuneraoouprovento,apartirdadatadobito,observadoolimiteestabelecidonoart.42.
Art. 215. Por morte do servidor, os dependentes, nas hipteses legais, fazem jus penso a partir da data do
bito,observadoolimiteestabelecidonoincisoXIdocaputart.37daConstituioenoart.2daLein10.887,de18
dejunhode2004.(RedaodadapelaMedidaProvisrian664,de2014)(Vigncia)
Pargrafo nico. A concesso do benefcio de que trata o caput estar sujeita carncia de vinte e quatro
contribuiesmensais,ressalvadaamorteporacidentedotrabalho,doenaprofissionaloudotrabalho(Includo pela
MedidaProvisrian664,de2014))(Vigncia)

Art. 215. Por morte do servidor, os dependentes, nas hipteses legais, fazem jus penso a partir da data de
bito, observado o limite estabelecido no inciso XI do caput do art. 37 da Constituio Federal e no art. 2o da Lei no
10.887,de18dejunhode2004.(RedaodadapelaLein13.135,de2015)

Art.216.Aspensesdistinguemse,quantonatureza,emvitalciasetemporrias.(RevogadopelaMedida
Provisrian664,de2014)(Vigncia)(RevogadopelaLein13.135,de2015)
1oApensovitalciacompostadecotaoucotaspermanentes,quesomenteseextinguemourevertemcoma
mortedeseusbeneficirios.(RevogadopelaMedidaProvisrian664,de2014)(Vigncia)(Revogado pela
Lein13.135,de2015)
2oApensotemporriacompostadecotaoucotasquepodemseextinguiroureverterpormotivodemorte,
cessao de invalidez ou maioridade do beneficirio. (Revogado pela Medida Provisria n 664, de 2014)
(Vigncia)(RevogadopelaLein13.135,de2015)

Art.217.Sobeneficiriosdaspenses:

Ivitalcia:
Iocnjuge(RedaodadapelaMedidaProvisrian664,de2014)(Vigncia)
a)ocnjuge
b)apessoadesquitada,separadajudicialmenteoudivorciada,compercepodepensoalimentcia
c)ocompanheirooucompanheiradesignadoquecomproveunioestvelcomoentidadefamiliar
d)ameeopaiquecomprovemdependnciaeconmicadoservidor
e) a pessoa designada, maior de 60 (sessenta) anos e a pessoa portadora de deficincia, que vivam sob a
dependnciaeconmicadoservidor.

Iocnjuge(RedaodadapelaLein13.135,de2015)

a)(Revogada)(RedaodadapelaLein13.135,de2015)

b)(Revogada)(RedaodadapelaLein13.135,de2015)

c)(Revogada)(RedaodadapelaLein13.135,de2015)

d)(Revogada)(RedaodadapelaLein13.135,de2015)

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 47/57
2017530 L8112consol

e)(Revogada)(RedaodadapelaLein13.135,de2015)

IItemporria:
II o cnjuge divorciado, separado judicialmente ou de fato, com percepo de penso alimentcia estabelecida
judicialmente(RedaodadapelaMedidaProvisrian664,de2014)(Vigncia)
a)osfilhos,ouenteados,at21(vinteeum)anosdeidade,ou,seinvlidos,enquantodurarainvalidez
b)omenorsobguardaoututelaat21(vinteeum)anosdeidade
c)oirmorfo,at21(vinteeum)anos,eoinvlido,enquantodurarainvalidez,quecomprovemdependncia
econmicadoservidor
d)apessoadesignadaquevivanadependnciaeconmicadoservidor,at21(vinteeum)anos,ou,seinvlida,
enquantodurarainvalidez.

IIocnjugedivorciadoouseparadojudicialmenteoudefato,compercepodepensoalimentciaestabelecida
judicialmente(RedaodadapelaLein13.135,de2015)

a)(Revogada)(RedaodadapelaLein13.135,de2015)

b)(Revogada)(RedaodadapelaLein13.135,de2015)

c)Revogada)(RedaodadapelaLein13.135,de2015)

d)(Revogada)(RedaodadapelaLein13.135,de2015)

IIIocompanheirooucompanheiraquecomproveunioestvelcomoentidadefamiliar(Includo pela Medida


Provisrian664,de2014)(Vigncia)

III o companheiro ou companheira que comprove unio estvel como entidade familiar (Includo pela Lei n
13.135,de2015)

IVosfilhosatvinteeumanosdeidade,ou,seinvlidos,enquantodurarainvalidez(Includo pela Medida


Provisrian664,de2014)(Vigncia)

IVofilhodequalquercondioqueatendaaumdosseguintesrequisitos:(IncludopelaLein13.135,de2015)

a)sejamenorde21(vinteeum)anos(IncludopelaLein13.135,de2015)

b)sejainvlido(IncludopelaLein13.135,de2015)

c)(VideLein13.135,de2015)(Vigncia)

d)tenhadeficinciaintelectualoumental,nostermosdoregulamento(IncludopelaLein13.135,de2015)

V a me e o pai que comprovem dependncia econmica do servidor e (Includo pela Medida Provisria n
664,de2014)(Vigncia)

Vameeopaiquecomprovemdependnciaeconmicadoservidore(IncludopelaLein13.135,de2015)

VIoirmo,atvinteeumanosdeidade,ouoinvlidoouquetenhadeficinciaintelectualoumentalqueotorne
absolutaourelativamenteincapaz,enquantodurarainvalidezouadeficinciaqueestabeleaadependnciaeconmica
doservidor(IncludopelaMedidaProvisrian664,de2014)(Vigncia)

VIoirmodequalquercondioquecomprovedependnciaeconmicadoservidoreatendaaumdosrequisitos
previstosnoincisoIV.(IncludopelaLein13.135,de2015)

1oAconcessodepensovitalciaaosbeneficiriosdequetratamasalneas"a"e"c"doincisoIdesteartigo
excluidessedireitoosdemaisbeneficiriosreferidosnasalneas"d"e"e".
2oAconcessodapensotemporriaaosbeneficiriosdequetratamasalneas"a"e"b"doincisoIIdeste
artigoexcluidessedireitoosdemaisbeneficiriosreferidosnasalneas"c"e"d".
1oAconcessodepensoaosbeneficiriosdequetratamosincisosIaIVdocaput exclui os beneficirios
referidosnosincisosVeVI.(RedaodadapelaMedidaProvisrian664,de2014)(Vigncia)
2AconcessodepensoaosbeneficiriosdequetrataoincisoVdocaputexcluiosbeneficiriosreferidosno
incisoVI.(RedaodadapelaMedidaProvisrian664,de2014)(Vigncia)

1oAconcessodepensoaosbeneficiriosdequetratamosincisosIaIVdocaputexcluios beneficirios
referidosnosincisosVeVI.(RedaodadapelaLein13.135,de2015)

2oAconcessodepensoaosbeneficiriosdequetrataoincisoVdocaputexcluiobeneficirioreferidono
incisoVI.(RedaodadapelaLein13.135,de2015)

3oNashiptesesdosincisosIaIIIdocaput:(IncludopelaMedidaProvisrian664,de2014)(Vigncia)

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 48/57
2017530 L8112consol

I o tempo de durao da penso por morte ser calculado de acordo com a expectativa de sobrevida do
beneficirio na data do bito do servidor ou aposentado, conforme tabela abaixo: (Includo pela Medida Provisria n
664,de2014)(Vigncia)
Expectativadesobrevidaidadexdo
Duraodobenefciodepenso
cnjuge,companheirooucompanheira,em
pormorte(emanos)
anos(E(x))
55<E(x) 3
50<E(x)55 6
45<E(x)50 9
40<E(x)45 12
35<E(x)40 15
E(x)35 vitalcia
IIocnjuge,companheirooucompanheiranoterdireitoaobenefciodapensopormorteseocasamentoou
o incio da unio estvel tiver ocorrido h menos de dois anos da data do bito do instituidor do benefcio, salvo nos
casosemque:(IncludopelaMedidaProvisrian664,de2014)(Vigncia)
a) o bito do segurado seja decorrente de acidente posterior ao casamento ou incio da unio estvel ou
(IncludapelaMedidaProvisrian664,de2014)(Vigncia)
b) o cnjuge, o companheiro ou a companheira for considerado incapaz e insuscetvel de reabilitao para o
exerccio de atividade remunerada que lhe garanta subsistncia, mediante exame mdicopericial, por doena ou
acidente ocorrido aps o casamento ou incio da unio estvel e anterior ao bito, observado o disposto no pargrafo
nicodoart.222.(IncludapelaMedidaProvisrian664,de2014)(Vigncia)
IIIocnjuge,ocompanheiroouacompanheiraquandoconsideradoincapazeinsuscetveldereabilitaopara
o exerccio de atividade remunerada que lhe garanta subsistncia, mediante exame mdicopericial, por doena ou
acidenteocorridoentreocasamentoouinciodaunioestveleacessaodopagamentodobenefcio, ter direito
penso por morte vitalcia, observado o disposto no pargrafo nico do art. 222. (Includo pela Medida Provisria n
664,de2014)(Vigncia)

3o O enteado e o menor tutelado equiparamse a filho mediante declarao do servidor e desde que
comprovadadependnciaeconmica,naformaestabelecidaemregulamento.(IncludopelaLein13.135,de2015)

Art.218.Apensoserconcedidaintegralmenteaotitulardapensovitalcia,excetoseexistirembeneficirios
dapensotemporria.
Art.218.Ocorrendohabilitaodevriostitularespensooseuvalorserdistribudoempartesiguaisentreos
beneficirioshabilitados.(RedaodadapelaMedidaProvisrian664,de2014)(Vigncia)
1oOcorrendohabilitaodevrios titulares penso vitalcia, o seu valor ser distribudo em partes iguais
entreosbeneficirioshabilitados.(RevogadopelaMedidaProvisrian664,de2014)(Vigncia)
2o Ocorrendo habilitao s penses vitalcia e temporria, metade do valor caber ao titular ou titulares da
pensovitalcia,sendoaoutrametaderateadaempartesiguais,entreostitularesdapensotemporria. (Revogado
pelaMedidaProvisrian664,de2014)(Vigncia)
3o Ocorrendo habilitao somente penso temporria, o valor integral da penso ser rateado, em partes
iguais,entreosquesehabilitarem.(RevogadopelaMedidaProvisrian664,de2014)(Vigncia)

Art.218.Ocorrendohabilitaodevriostitularespenso,oseuvalorserdistribudoempartesiguaisentreos
beneficirioshabilitados.(RedaodadapelaLein13.135,de2015)

1o(Revogado).(RedaodadapelaLein13.135,de2015)

2o(Revogado).(RedaodadapelaLein13.135,de2015)

3o(Revogado).(RedaodadapelaLein13.135,de2015)

Art.219.Apensopoderserrequeridaaqualquertempo,prescrevendotosomenteasprestaesexigveish
maisde5(cinco)anos.

Pargrafo nico. Concedida a penso, qualquer prova posterior ou habilitao tardia que implique excluso de
beneficiriooureduodepensosproduzirefeitosapartirdadataemqueforoferecida.

Art.220.Nofazjuspensoobeneficiriocondenadopelaprticadecrimedolosodequetenharesultadoa
mortedoservidor.

Art.220.Perdeodireitopensopormorte:(RedaodadapelaLein13.135,de2015)

Iapsotrnsitoemjulgado,obeneficiriocondenadopelaprticadecrimedequetenhadolosamenteresultado
amortedoservidor(IncludopelaLein13.135,de2015)

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 49/57
2017530 L8112consol

II o cnjuge, o companheiro ou a companheira se comprovada, a qualquer tempo, simulao ou fraude no


casamento ou na unio estvel, ou a formalizao desses com o fim exclusivo de constituir benefcio previdencirio,
apuradasemprocessojudicialnoqualserasseguradoodireitoaocontraditrioeampladefesa.(IncludopelaLein
13.135,de2015)

Art.221.Serconcedidapensoprovisriapormortepresumidadoservidor,nosseguintescasos:

Ideclaraodeausncia,pelaautoridadejudiciriacompetente

IIdesaparecimentoemdesabamento,inundao,incndioouacidentenocaracterizadocomoemservio

IIIdesaparecimentonodesempenhodasatribuiesdocargoouemmissodesegurana.

Pargrafonico.Apensoprovisriasertransformadaemvitalciaoutemporria,conformeocaso,decorridos5
(cinco) anos de sua vigncia, ressalvado o eventual reaparecimento do servidor, hiptese em que o benefcio ser
automaticamentecancelado.

Art.222.Acarretaperdadaqualidadedebeneficirio:

Ioseufalecimento

IIaanulaodocasamento,quandoadecisoocorrerapsaconcessodapensoaocnjuge

IIIacessaodeinvalidez,emsetratandodebeneficirioinvlido

III a cessao da invalidez, em se tratando de beneficirio invlido, o afastamento da deficincia, em se


tratandodebeneficiriocomdeficincia,ouolevantamentodainterdio,emsetratandodebeneficiriocomdeficincia
intelectual ou mental que o torne absoluta ou relativamente incapaz, respeitados os perodos mnimos decorrentes da
aplicaodasalneasaebdoincisoVII(RedaodadapelaLein13.135,de2015)

IVamaioridadedefilho,irmorfooupessoadesignada,aos21(vinteeum)anosdeidade
IV o atingimento da idade de vinte e um anos pelo filho ou irmo, observado o disposto no 5 do art. 217
(RedaodadapelaMedidaProvisrian664,de2014)(Vigncia)

IVoimplementodaidadede21(vinteeum)anos, pelo filho ou irmo (Redao dada pela Lei n 13.135, de


2015)

Vaacumulaodepensonaformadoart.225

VIarennciaexpressa.
VIarennciaexpressae(RedaodadapelaMedidaProvisrian664,de2014)(Vigncia)

VIarennciaexpressae(RedaodadapelaLein13.135,de2015)

VIIodecursodoprazoderecebimentodepensodosbeneficiriosdequetratamosincisosIaIIIdocaputdo
art.217.(IncludopelaMedidaProvisrian664,de2014)(Vigncia)

VII em relao aos beneficirios de que tratam os incisos I a III do caput do art. 217: (Includo pela Lei n
13.135,de2015)

a)odecursode4(quatro)meses,seobitoocorrersemqueoservidortenhavertido18(dezoito)contribuies
mensais ou se o casamento ou a unio estvel tiverem sido iniciados em menos de 2 (dois) anos antes do bito do
servidor(IncludopelaLein13.135,de2015)

b) o decurso dos seguintes perodos, estabelecidos de acordo com a idade do pensionista na data de bito do
servidor,depoisdevertidas18(dezoito)contribuiesmensaisepelomenos2(dois)anosapsoinciodocasamento
oudaunioestvel:(IncludopelaLein13.135,de2015)

1)3(trs)anos,commenosde21(vinteeum)anosdeidade(IncludopelaLein13.135,de2015)

2)6(seis)anos,entre21(vinteeum)e26(vinteeseis)anosdeidade(IncludopelaLein13.135,de2015)

3)10(dez)anos,entre27(vinteesete)e29(vinteenove)anosdeidade(IncludopelaLein13.135,de2015)

4)15(quinze)anos,entre30(trinta)e40(quarenta)anosdeidade(IncludopelaLein13.135,de2015)

5)20(vinte)anos,entre41(quarentaeum)e43(quarentaetrs)anosdeidade(IncludopelaLein 13.135, de
2015)

6)vitalcia,com44(quarentaequatro)oumaisanosdeidade.(IncludopelaLein13.135,de2015)

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 50/57
2017530 L8112consol

Pargrafonico.AcritriodaAdministrao,obeneficiriodepensotemporriamotivadaporinvalidezpoder
serconvocadoaqualquermomento, para avaliao das condies que ensejaram a concesso do benefcio. (Includo
pelaMedidaProvisrian441,de2008)
Pargrafonico.AcritriodaAdministrao,obeneficiriodepensotemporriamotivadaporinvalidezpoder
ser convocado a qualquer momento para avaliao das condies que ensejaram a concesso do benefcio. (Includo
pelaLein11.907,de2009)
Pargrafo nico. A critrio da Administrao, o beneficirio de penso motivada por invalidez poder ser
convocado a qualquer momento para avaliao das condies que ensejaram a concesso do benefcio. (Redao
dadapelaMedidaProvisrian664,de2014)(Vigncia)

1o A critrio da administrao, o beneficirio de penso cuja preservao seja motivada por invalidez, por
incapacidade ou por deficincia poder ser convocado a qualquer momento para avaliao das referidas condies.
(IncludopelaLein13.135,de2015)

2oSeroaplicados,conformeocaso,aregracontidanoincisoIIIouosprazosprevistosnaalneabdoinciso
VII,ambosdocaput,seobitodoservidordecorrerdeacidentedequalquernaturezaoudedoenaprofissionaloudo
trabalho, independentemente do recolhimento de 18 (dezoito) contribuies mensais ou da comprovao de 2 (dois)
anosdecasamentooudeunioestvel.(IncludopelaLein13.135,de2015)

3oApsotranscursodepelomenos3(trs)anosedesdequenesseperodoseverifiqueoincrementomnimo
de um ano inteiro na mdia nacional nica, para ambos os sexos, correspondente expectativa de sobrevida da
populaobrasileiraaonascer,poderoserfixadas,emnmerosinteiros,novasidadesparaosfinsprevistosnaalnea
bdoincisoVIIdocaput,ematodoMinistrodeEstadodoPlanejamento,OramentoeGesto,limitado o acrscimo
nacomparaocomasidadesanterioresaoreferidoincremento.(IncludopelaLein13.135,de2015)

4oOtempodecontribuioaRegimePrpriodePrevidnciaSocial(RPPS)ouaoRegimeGeraldePrevidncia
Social(RGPS)serconsideradonacontagemdas18(dezoito)contribuiesmensaisreferidasnasalneasaebdo
incisoVIIdocaput.(IncludopelaLein13.135,de2015)

Art.223.Pormorteouperdadaqualidadedebeneficirio,arespectivacotareverter:
I da penso vitalcia para os remanescentes desta penso ou para os titulares da penso temporria, se no
houverpensionistaremanescentedapensovitalcia
IIdapensotemporriaparaoscobeneficiriosou,nafaltadestes,paraobeneficiriodapensovitalcia.
Art.223.Pormorteouperdadaqualidadedebeneficirio, a respectiva cota reverter para os cobeneficirios.
(RedaodadapelaMedidaProvisrian664,de2014)(Vigncia)

Art. 223. Por morte ou perda da qualidade de beneficirio, a respectiva cota reverter para os cobeneficirios.
(RedaodadapelaLein13.135,de2015)

I(Revogado)(RedaodadapelaLein13.135,de2015)

II(Revogado).(RedaodadapelaLein13.135,de2015)

Art.224.Aspensesseroautomaticamenteatualizadasnamesmadataenamesmaproporodosreajustes
dosvencimentosdosservidores,aplicandoseodispostonopargrafonicodoart.189.

Art.225.Ressalvadoodireitodeopo,vedadaapercepocumulativademaisdeduaspenses.
Art. 225. Ressalvado o direito de opo, vedada a percepo cumulativa de penso deixada por mais de um
cnjuge,companheirooucompanheira,edemaisdeduaspenses.(RedaodadapelaMedidaProvisrian664, de
2014)(Vigncia)

Art. 225. Ressalvado o direito de opo, vedada a percepo cumulativa de penso deixada por mais de um
cnjugeoucompanheirooucompanheiraedemaisde2(duas)penses.(RedaodadapelaLein13.135,de2015)

SeoVIII

DoAuxlioFuneral

Art.226.Oauxliofuneraldevidofamliadoservidorfalecidonaatividadeouaposentado,emvalorequivalente
aummsdaremuneraoouprovento.

1o No caso de acumulao legal de cargos, o auxlio ser pago somente em razo do cargo de maior
remunerao.

2o(VETADO).

3oOauxlioserpagonoprazode48(quarentaeoito)horas,pormeiodeprocedimentosumarssimo,pessoa
dafamliaquehouvercusteadoofuneral.

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 51/57
2017530 L8112consol

Art.227.Seofuneralforcusteadoporterceiro,esteserindenizado,observadoodispostonoartigoanterior.

Art. 228. Em caso de falecimento de servidor em servio fora do local de trabalho, inclusive no exterior, as
despesasdetransportedocorpocorrerocontaderecursosdaUnio,autarquiaoufundaopblica.

SeoIX

DoAuxlioRecluso

Art.229.famliadoservidorativodevidooauxliorecluso,nosseguintesvalores:

I dois teros da remunerao, quando afastado por motivo de priso, em flagrante ou preventiva, determinada
pelaautoridadecompetente,enquantoperdurarapriso

IImetadedaremunerao,duranteoafastamento,emvirtudedecondenao,porsentenadefinitiva,apena
quenodetermineaperdadecargo.

1oNoscasosprevistosnoincisoIdesteartigo,oservidorterdireitointegralizaodaremunerao,desde
queabsolvido.

2o O pagamento do auxliorecluso cessar a partir do dia imediato quele em que o servidor for posto em
liberdade,aindaquecondicional.

3o Ressalvado o disposto neste artigo, o auxliorecluso ser devido, nas mesmas condies da penso por
morte,aosdependentesdoseguradorecolhidopriso.(IncludopelaLein13.135,de2015)

CaptuloIII

DaAssistnciaSade

Art.230.Aassistnciasadedoservidor,ativoouinativo,edesuafamlia,compreendeassistnciamdica,
hospitalar,odontolgica,psicolgicaefarmacutica,prestadapeloSistemanicodeSadeoudiretamentepelorgo
ouentidadeaoqualestivervinculadooservidor,ou,ainda,medianteconvnio,naformaestabelecidaemregulamento.
Art.230.Aassistnciasadedoservidor,ativoouinativo,edesuafamlia,compreendeassistnciamdica,
hospitalar,odontolgica,psicolgicaefarmacutica,prestadapeloSistemanicodeSadeSUSoudiretamentepelo
rgoouentidadeaoqualestivervinculadooservidor,ou,ainda,medianteconvniooucontrato,naformaestabelecida
emregulamento.(RedaodadapelaLein9.527,de10.12.97)(Regulamento)

Art.230.Aassistnciasadedoservidor,ativoouinativo,edesuafamliacompreendeassistnciamdica,
hospitalar, odontolgica, psicolgica e farmacutica, ter como diretriz bsica o implemento de aes preventivas
voltadas para a promoo da sade e ser prestada pelo Sistema nico de Sade SUS, diretamente pelo rgo ou
entidadeaoqualestivervinculadooservidor,oumedianteconvniooucontrato,ouaindanaformadeauxlio,mediante
ressarcimento parcial do valor despendido pelo servidor, ativo ou inativo, e seus dependentes ou pensionistas com
planosousegurosprivadosdeassistnciasade,naformaestabelecidaemregulamento. (RedaodadapelaLein
11.302de2006)

1oNashiptesesprevistasnestaLeiemquesejaexigidapercia,avaliaoouinspeomdica,naausncia
demdicooujuntamdicaoficial,paraasuarealizaoorgoouentidadecelebrar,preferencialmente,convniocom
unidadesdeatendimentodosistemapblicodesade,entidadessemfinslucrativosdeclaradasdeutilidadepblica,ou
comoInstitutoNacionaldoSeguroSocialINSS.(IncludopelaLein9.527,de10.12.97)

2o Na impossibilidade, devidamente justificada, da aplicao do disposto no pargrafo anterior, o rgo ou


entidade promover a contratao da prestao de servios por pessoa jurdica, que constituir junta mdica
especificamente para esses fins, indicando os nomes e especialidades dos seus integrantes, com a comprovao de
suashabilitaesedequenoestejamrespondendoaprocessodisciplinarjuntoentidadefiscalizadoradaprofisso.
(IncludopelaLein9.527,de10.12.97)

3oParaosfinsdodispostonocaputdesteartigo,ficamaUnioesuasentidadesautrquicasefundacionais
autorizadasa:(IncludopelaLein11.302de2006)

I celebrar convnios exclusivamente para a prestao de servios de assistncia sade para os seus
servidores ou empregados ativos, aposentados, pensionistas, bem como para seus respectivos grupos familiares
definidos, com entidades de autogesto por elas patrocinadas por meio de instrumentos jurdicos efetivamente
celebradosepublicadosat12defevereirode2006equepossuamautorizaodefuncionamentodorgoregulador,
sendo certo que os convnios celebrados depois dessa data somente podero slo na forma da regulamentao
especfica sobre patrocnio de autogestes, a ser publicada pelo mesmo rgo regulador, no prazo de 180 (cento e

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 52/57
2017530 L8112consol

oitenta)diasdavignciadestaLei,normasessastambmaplicveisaos convnios existentes at 12 de fevereiro de


2006(IncludopelaLein11.302de2006)

II contratar, mediante licitao, na forma da Leino8.666, de 21 de junho de 1993, operadoras de planos e


segurosprivadosdeassistnciasadequepossuamautorizaodefuncionamentodorgoregulador(Includo pela
Lein11.302de2006)

III(VETADO)(IncludopelaLein11.302de2006)

4o(VETADO)(IncludopelaLein11.302de2006)

5oOvalordoressarcimentoficalimitadoaototaldespendidopeloservidoroupensionistacivilcomplanoou
seguroprivadodeassistnciasade.(IncludopelaLein11.302de2006)

CaptuloIV

DoCusteio

Art.231.OPlanodeSeguridadeSocialdoservidorsercusteadocomoprodutodaarrecadaodecontribuies
sociaisobrigatriasdosservidoresdostrsPoderesdaUnio,dasautarquiasedasfundaespblicas.
1 A contribuio do servidor, diferenciada em funo da remunerao mensal, bem como dos rgos e
entidades,serfixadaemlei.
2(Vetado).
2OcusteiodaaposentadoriaderesponsabilidadeintegraldoTesouroNacional.(MantidopeloCongresso
Nacional)
2OcusteiodasaposentadoriasepensesderesponsabilidadedaUnioedeseusservidores.(Redao
dadapelaLein8.688,de1993)
Art.231.OPlanodeSeguridadeSocialdoservidorsercusteadocomoprodutodaarrecadaodecontribuies
sociais obrigatrias dos servidores ativos dos Poderes da Unio, das autarquias e das fundaes pblicas. (Redao
dadapelaLein9.630,de1998)(RevogadopelaLein9.783,de28.01.99)
1 A contribuio do servidor, diferenciada em funo da remunerao mensal, bem como dos rgos e
entidades, ser fixada em lei. (Redao dada pela Lei n 9.630, de 1998) (Revogado pela Lei n 9.783, de
28.01.99)
2OcusteiodasaposentadoriasepensesderesponsabilidadedaUnioedeseusservidores.(Redao
dadapelaLein9.630,de1998)(RevogadopelaLein9.783,de28.01.99)

TtuloVII

Captulonico

DaContrataoTemporriadeExcepcionalInteressePblico

Art. 232. Para atender a necessidades temporrias de excepcional interesse pblico, podero ser efetuadas
contrataes de pessoal por tempo determinado, mediante contrato de locao de servios. (Revogado pela Lei n
8.745,de9.12.93)
Art.233.Consideramsecomodenecessidadetemporriadeexcepcionalinteressepblicoascontrataesque
visema:
Icombatersurtosepidmicos
IIfazerrecenseamento
IIIatenderasituaesdecalamidadepblica
IVsubstituirprofessorouadmitirprofessorvisitante,inclusiveestrangeiro
Vpermitiraexecuodeservioporprofissionaldenotriaespecializao,inclusiveestrangeiro,nasreasde
pesquisacientficaetecnolgica
VIatenderaoutrassituaesdeurgnciaquevieremaserdefinidasemlei.
1Ascontrataesdequetrataesteartigoterodotaoespecficaeobedeceroaosseguintesprazos:
InashiptesesdosincisosI,IIIeVI,seismeses
IInahiptesedoincisoII,dozemeses
IIInashiptesesdosincisosIVeV,atquarentaeoitomeses.
2Osprazosdequetrataopargrafoanteriorsoimprorrogveis.
3Orecrutamentoserfeitomedianteprocessoseletivosimplificado,sujeitoaampladivulgaoemjornalde
grandecirculao,excetonashiptesesdosincisosIIIeVI.(RevogadopelaLein8.745,de9.12.93)
Art.234.vedadoodesviodefunodepessoacontratadanaformadestettulo,bemcomosuarecontratao,
sobpenadenulidadedocontratoeresponsabilidadeadministrativaecivildaautoridadecontratante.(RevogadopelaLei
n8.745,de9.12.93)
Art.235.Nascontrataesportempodeterminado,seroobservadosospadresdevencimentosdosplanosde
carreira do rgo ou entidade contratante, exceto na hiptese do inciso V do art. 233, quando sero observados os
valoresdomercadodetrabalho.(RevogadopelaLein8.745,de9.12.93)
http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 53/57
2017530 L8112consol

TtuloVIII

Captulonico

DasDisposiesGerais

Art.236.ODiadoServidorPblicosercomemoradoavinteeoitodeoutubro.

Art. 237. Podero ser institudos, no mbito dos Poderes Executivo, Legislativo e Judicirio, os seguintes
incentivosfuncionais,almdaquelesjprevistosnosrespectivosplanosdecarreira:

I prmios pela apresentao de idias, inventos ou trabalhos que favoream o aumento de produtividade e a
reduodoscustosoperacionais

IIconcessodemedalhas,diplomasdehonraaomrito,condecoraoeelogio.

Art. 238. Os prazos previstos nesta Lei sero contados em dias corridos, excluindose o dia do comeo e
incluindoseodovencimento,ficandoprorrogado,paraoprimeirodiatilseguinte,oprazovencidoemdiaemqueno
hajaexpediente.

Art.239.Pormotivodecrenareligiosaoudeconvicofilosficaoupoltica,oservidornopoderserprivado
de quaisquer dos seus direitos, sofrer discriminao em sua vida funcional, nem eximirse do cumprimento de seus
deveres.

Art.240.Aoservidorpblicocivilassegurado,nostermosdaConstituioFederal,odireitolivreassociao
sindicaleosseguintesdireitos,entreoutros,deladecorrentes:

a)deserrepresentadopelosindicato,inclusivecomosubstitutoprocessual

b)deinamovibilidadedodirigentesindical,atumanoapsofinaldomandato,excetoseapedido

c) de descontar em folha, sem nus para a entidade sindical a que for filiado, o valor das mensalidades e
contribuiesdefinidasemassembliageraldacategoria.

d)(Vetado)
d)denegociaocoletiva(MantidopeloCongressoNacional)(RevogadopelaLein9.527,de10.12.97)
e)(Vetado).
e) de ajuizamento, individual e coletivamente, frente Justia do Trabalho, nos termos da Constituio
Federal.(MantidopeloCongressoNacional)(RevogadopelaLein9.527,de10.12.97)

Art.241.Consideramsedafamliadoservidor,almdocnjugeefilhos,quaisquerpessoasquevivamssuas
expensaseconstemdoseuassentamentoindividual.

Pargrafo nico. Equiparase ao cnjuge a companheira ou companheiro, que comprove unio estvel como
entidadefamiliar.

Art. 242. Para os fins desta Lei, considerase sede o municpio onde a repartio estiver instalada e onde o
servidortiverexerccio,emcarterpermanente.

TtuloIX

Captulonico

DasDisposiesTransitriaseFinais

Art. 243. Ficam submetidos ao regime jurdico institudo por esta Lei, na qualidade de servidores pblicos, os
servidoresdosPoderesdaUnio,dosexTerritrios,dasautarquias,inclusiveasemregimeespecial,edasfundaes
pblicas,regidospelaLein1.711,de28deoutubrode1952EstatutodosFuncionriosPblicosCivisdaUnio,ou
pela Consolidao das Leis do Trabalho, aprovada pelo DecretoLei n 5.452, de 1o de maio de 1943, exceto os
contratados por prazo determinado, cujos contratos no podero ser prorrogados aps o vencimento do prazo de
prorrogao.

1oOsempregosocupadospelosservidoresincludosnoregimeinstitudoporestaLeificamtransformadosem
cargos,nadatadesuapublicao.

2oAsfunesdeconfianaexercidasporpessoasnointegrantesdetabelapermanentedorgoouentidade
ondetmexerccioficamtransformadasemcargosemcomisso,emantidasenquantonoforimplantadooplanode
http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 54/57
2017530 L8112consol

cargosdosrgosouentidadesnaformadalei.

3oAsFunesdeAssessoramentoSuperiorFAS,exercidasporservidorintegrantedequadrooutabelade
pessoal,ficamextintasnadatadavignciadestaLei.

4o(VETADO).

5oOregimejurdicodestaLeiextensivoaosserventuriosdaJustia,remuneradoscomrecursosdaUnio,
noquecouber.

6oOsempregosdosservidoresestrangeiroscomestabilidadenoserviopblico,enquantonoadquirirema
nacionalidade brasileira, passaro a integrar tabela em extino, do respectivo rgo ou entidade, sem prejuzo dos
direitosinerentesaosplanosdecarreiraaosquaisseencontremvinculadososempregos.

7oOsservidorespblicosdequetrataocaputdesteartigo,noamparadospeloart.19doAtodasDisposies
Constitucionais Transitrias, podero, no interesse da Administrao e conforme critrios estabelecidos em
regulamento,serexoneradosmedianteindenizaodeummsderemuneraoporanodeefetivoexerccionoservio
pblicofederal.(IncludopelaLein9.527,de10.12.97)

8oParafinsdeincidnciadoimpostoderendanafonteenadeclaraoderendimentos,seroconsiderados
como indenizaes isentas os pagamentos efetuados a ttulo de indenizao prevista no pargrafo anterior.(Includo
pelaLein9.527,de10.12.97)

9oOscargosvagosemdecorrnciadaaplicaododispostono7opoderoserextintospeloPoderExecutivo
quandoconsideradosdesnecessrios.(IncludopelaLein9.527,de10.12.97)

Art. 244. Os adicionais por tempo de servio, j concedidos aos servidores abrangidos por esta Lei, ficam
transformadosemanunio.

Art.245.Alicenaespecialdisciplinadapeloart.116daLein1.711,de1952,ouporoutrodiplomalegal,fica
transformadaemlicenaprmioporassiduidade,naformaprevistanosarts.87a90.

Art.246.(VETADO).

Art. 247. Para efeito do disposto no 2 do art. 231, haver ajuste de contas com a Previdncia Social,
correspondenteaoperododecontribuioporpartedosservidoresceletistasabrangidospeloart.243.

Art. 247. Para efeito do disposto no Ttulo VI desta Lei, haver ajuste de contas com a Previdncia Social,
correspondente ao perodo de contribuio por parte dos servidores celetistas abrangidos pelo art. 243. (Redao
dadapelaLein8.162,de8.1.91)

Art.248.Aspensesestatutrias,concedidasatavignciadestaLei,passamasermantidaspelorgoou
entidadedeorigemdoservidor.

Art.249.Ataediodaleiprevistano1odoart.231,osservidoresabrangidosporestaLeicontribuirona
formaenospercentuaisatualmenteestabelecidosparaoservidorcivildaUnioconformeregulamentoprprio.

Art.250(Vetado)

Art. 250. O servidor que j tiver satisfeito ou vier a satisfazer, dentro de 1 (um) ano, as condies necessrias
paraaaposentadorianostermosdo incisoIIdoart.184doantigoEstatutodosFuncionriosPblicosCivisdaUnio,
Lein1.711,de28deoutubrode1952,aposentarsecomavantagemprevistanaqueledispositivo.(Mantido pelo
CongressoNacional)

Art. 251. Enquanto no for editada a Lei Complementar de que trata o art. 192 da Constituio Federal, os
servidores do Banco Central do Brasil continuaro regidos pela legislao em vigor data da publicao desta lei.
(RevogadopelaLein9.527,de10.12.97)

Art.252.EstaLeientraemvigornadatadesuapublicao,comefeitosfinanceirosapartirdoprimeirodiado
mssubseqente.

Art.253.FicamrevogadasaLein1.711,de28deoutubrode1952,erespectivalegislaocomplementar,bem
comoasdemaisdisposiesemcontrrio.

Braslia,11dedezembrode1990169odaIndependnciae102odaRepblica.

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 55/57
2017530 L8112consol

FERNANDOCOLLOR
JarbasPassarinho

EstetextonosubstituiopublicadonoDOUde12.12.1990erepublicadoem18.3.1998

PresidnciadaRepblica
CasaCivil
SubchefiaparaAssuntosJurdicos

LEIN8.112,DE11DEDEZEMBRODE1990

Dispesobre o regime jurdico dos servidores pblicos civis


daUnio,dasautarquiasedasfundaespblicasfederais.

PartesvetadaspeloPresidentedaRepblicaemantidaspeloCongressoNacional,doProjetoquesetransformou
na Lei n. 8.112, de 11 de dezembro de 1990, que "dispe sobre o Regime Jurdico dos Servidores Pblicos Civis da
Unio,dasautarquiasedasfundaespblicasfederais".

OPRESIDENTEDOSENADOFEDERAL:

Fao saber que o CONGRESSO NACIONAL manteve, e eu, MAURO BENEVIDES, Presidente do Senado
Federal, nos termos do 7 do art. 66 da Constituio, promulgo as seguintes partes da Lei n 8.112, de 11 de
dezembrode1990:

"Art.87.............................................................................................................................

1..................................................................................................................................

2Osperodosdelicenaprmiojadquiridosenogozadospeloservidorquevierafalecerseroconvertidos
empecnia,emfavordeseusbeneficiriosdapenso.

Art.192.Oservidorquecontartempodeservioparaaposentadoriacomproventointegralseraposentado:

Icomaremuneraodopadrodeclasseimediatamentesuperiorquelaemqueseencontraposicionado

II quando ocupante da ltima classe da carreira, com a remunerao do padro correspondente, acrescida da
diferenaentreesseeopadrodaclasseimediatamenteanterior.

Art. 193. O servidor que tiver exercido funo de direo, chefia, assessoramento, assistncia ou cargo em
comisso, por perodo de 5 (cinco) anos consecutivos, ou 10 (dez) anos interpolados, poder aposentarse com a
gratificao da funo ou remunerao do cargo em comisso, de maior valor, desde que exercido por um perodo
mnimode2(dois)anos.

1Quandooexercciodafunooucargoemcomissodemaiorvalornocorresponderaoperodode2(dois)
anos,serincorporadaagratificaoouremuneraodafunooucargoemcomissoimediatamenteinferiordentreos
exercidos.

2Aaplicaododispostonesteartigoexcluiasvantagensprevistasnoart.192,bemcomoaincorporaode
quetrataoart.62,ressalvadoodireitodeopo.

Art.231............................................................................................................................

1..................................................................................................................................

2OcusteiodaaposentadoriaderesponsabilidadeintegraldoTesouroNacional.

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 56/57
2017530 L8112consol

Art.240............................................................................................................................

a).....................................................................................................................................

b).....................................................................................................................................

c).....................................................................................................................................

d)denegociaocoletiva

e)deajuizamento,individualecoletivamente,frenteJustiadoTrabalho,nostermosdaConstituioFederal.

Art. 250. O servidor que j tiver satisfeito ou vier a satisfazer, dentro de 1 (um) ano, as condies necessrias
paraaaposentadorianostermosdo incisoIIdoart.184doantigoEstatutodosFuncionriosPblicosCivisdaUnio,
Lein1.711,de28deoutubrode1952,aposentarsecomavantagemprevistanaqueledispositivo."

SenadoFederal,18deabrilde1991.170daIndependnciae103daRepblica.

MAUROBENEVIDES

EstetextonosubstituiopublicadonoDOUde19.4.1991

http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8112cons.htm 57/57

Anda mungkin juga menyukai