6th International Advanced Technologies Symposium (IATS11), 16-18 May 2011, Elaz, Turkey

Alminyum Esasl T/M Malzemelerin Tel

Elektro Erozyon Tezgahnda lenebilirliklerinin
Aratrlmas
E.Yurtkuran1, G.Sur2, H.Grn3, H.inici3, R.Polat2
1
Karabk niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Karabk/Trkiye, yurtkuranemre@gmail.com
2
Karabk niversitesi Mhendislik Fakltesi, Karabk/Trkiye, gokhansur@karabuk.edu.tr, refikpolat@karabuk.edu.tr
3
Gazi niversitesi, Teknik Eitim Fakltesi, Ankara/Trkiye, hgurun@gazi.edu.tr, hcinici@gazi.edu.tr

avantajlar arasnda yer alan, parann retim sonrasnda

talal imalata ya hi ya da ok az gereksinimi, T/M
The Investigation of Machinability of malzemelerin ilenebilirliklerinin aratrlmasnda engel tekil
Aluminum-Based P/M Materials inWire EDM etmemektedir. Karmak geometrili veya zerinde ince cidarl
ksm ya da ok kk pim, feder ve delikler bulunan paralar,
Machine T/M ynteminde retim ilem basamaklar arasndaki
AbstractIn this paper, machinability of aluminum based geilerde zarar grmekte ve firenin artmasna neden
materials produced via powder metallurgy (P/M) with wire olmaktadr. Ayrca parada olmas elzem, ok hassas yzey
electrode erosion method was investigated. Aluminum based P/M przll deeri, l, konum ve geometrik toleranslarn
materials including of Cu, Mg alloys in specific rates were varl talal imalat kanlmaz klmaktadr. Bu iki nedenin
produced. Afterwards, two different test samples were obtained var olduu paralarda, rn ilem parametreleri
at the end of sintering process under argon gases atmosphere. hassaslamakta, toz boyutlar klmekte ve kullanlan kalp,
Obtained samples were cut in a wire electric discharge machine. kimyasallar ve ekipmanlar daha da maliyet ynnden daha
The Puls OFF duration adjustment parameter and wire electrode yksek deerlere ulamaktadr. Bu nedenle birim para retim
feed rate were specified as variables for every material group
zaman ve maliyeti artmakta fire ise fazlalamaktadr. Bu gibi
produced. Surface roughness was evaluated at the cutting surface
of wire electrode and the effect of alloys and reinforcement sebeplerin azaltlmasnda en etkili yntem ise T/M malzeme
elements were analyzed. Comparisons were made between retiminde zor ve zahmetli olan ksmlarn, talal imalatla
hardness values on the cutting surfaces and hardness of sample ileme gibi ikincil ekillendirme yntemlerine braklmasdr.
material itself. Additionally weight loss occurred in wire Bu noktada klasik ileme yntemlerine (torna, freze, matkapla
electrode was evaluated with a scale and wear amount of wire delme, vb.) kyasla, hassas konum ve geometrik toleranslarla,
electrode was determined. The microstructure changes on the iyi yzey przllk deerleri sunan ve daha dar l
cutting surface were photographed. Obtained results were toleranslarnda, malzeme iyapsnda i gerilmelerin
presented and discussed in graphic forms. olumasna daha az etki eden ileme teknii olan tel elektro
erozyon yntemi akla gelmektedir [2-5].
KeywordsWire EDM, powder metallurgy, hardness and
microstructure, macninability
Tel elektro erozyon (WEDM) tezgahlar zerinden akm
geen bir tel yardmyla dielektrik sv ierisinde tala kaldran
bilgisayar kontroll tezgahlardr. Bu tezgahlarda elektrik
I. GR iletkenlii olan btn malzemelerin ilenmesi mmkndr.
Tel elektro erozyon ile ileme tekniinin baarsn, geleneksel
eitli mhendislik uygulamalarnda (otomotiv, uzay,
denizcilik, demiryolu tamacl vs.) toz metal (T/M)
malzemelerin kullanm giderek yaygnlamaktadr. zellikle
metotlarla ilenmeyen metallerin kolay ilenmesine atfetmek
mmkndr [5]. Gnmzde kalplk endstrisinde yaygn
olarak kullanlan tel elektro erozyon tezgahlar, kalp
T/M malzemelerin kullanm yerine zg, istenilen fiziki ve elemanlarnn sl ilem grdkten sonra ilenebilmesini
dayanm zelliklerinde retilebilmeleri, yaygn kullanm salamalar, yksek hzlarda ayna ve is parasnn dnme
alanlarnn artmasn salamaktadr. Alminyum (Al) esasl tehlikesi, keskin talalarn olumas ve byk freze aklarnn
T/M malzemeler ise birim arlktaki yksek mukavemet, iyi kullanm sz konusu olmadndan gvenli isleme
yzey kalitesi, anma ve korozyona kar diren gibi stn yntemlerinden biri olmas, i paralarnn geometrik yaplar,
zelliklerinden dolay, makine ve otomobil endstrisinde kesme hzn etkilemediinden, hassas ve kompleks paralar
kullanlmaktadrlar. Malzeme fire sarfiyat fazla olan dkm, reten kalplarn yapmnda kullanlan kalp elemanlarnn
ekstrzyon ve talal imalat yntemlerine gre T/M yntemi, kolay ve ksa srede imal edilmesine imkan salamas ve
fire azl ile salad ekonomikliinin yan sra, stn ileme esnasnda i paras zerine kuvvet etki etmediinden,
dayanm zellikleri ile uzun kullanm mrl olmalar kk ve nazik paralar son derece hassas, arplmam ve
nedeniyle tercih edilmektedirler [1-4]. T/M malzemelerin apaksz olarak retilmesi gibi zeliklerinden dolay tercih

186
 E. Yurtkuran, G. Sur, H. Grn, H. Cinici, R. Polat

edilmektedir [6-8]. Bununla birlikte WEDM ilemi klasik alma yaplmtr. Deneysel sonulardan elde edilen veriler
yntemlerden (torna, freze, vb.) daha ok sayda parametreye yardmyla grafikler oluturulmu, retilen malzemeler iin en
bal bir ilemdir. malatlar WEDM tezgahlar iin retici uygun ileme parametreleri seilen deikenlere bal
firmalar tarafndan nerilen parametrelere ve kendi belirlenmitir.
tecrbelerine dayanarak ileme yapmaktadrlar. Konuyla ilgili II. MATERYAL VE METOD
alan aratrmaclardan, Prakash ve Ranganath, farkl i Deneysel almalar, T/M malzeme retimi, numunelerin tel
paras kalnlklarnn yzey przllne etkilerini elektro erozyonda kesimi, mikroyap incelemesi, mikrosertlik
aratrmlardr [9]. Gkler ve Ozangz tel ilerleme hz ve incelemesi, tel elektrodun arlk kaybnn tespiti ve yzey
dielektrik sv basncn tm deneylerde sabit tutarak dier przllk deeri lmleri olmak zere alt aamadan
kesme parametrelerinin yzey przll zerindeki olumaktadr.
etkilerini deneysel olarak incelemilerdir [10]. Yan ve Lai, A. T/M Deney Malzemeleri ve retimi
WEDM ilemi sonrasnda kesilen yzeyde oluan tabakann Deneylerde izostatik presleme ve sinterleme ile retilmi Al
ve yzey przllk deerlerinin azaltlmasna ynelik yeni esasl T/M malzemeler kullanlmtr. T/M malzeme
bir g kayna gelitirmilerdir [11]. Huang ve dierleri, tel retiminde Ecta firmasnn rettii, ortalama tane byklkleri
elektro erozyon tezgahnda ileme performans zerine <200 m alt olan, % 99,7 saflkta alminyum tozu ile Alumix
almlardr. Bu almaya gre puls sresi arttka yzey 231 kodlu (Al-14.9Si-2.4Cu-0.55Mg) tozlar kullanlmtr.
przll de artmaktadr [12]. Han ve dierleri be farkl Tozlara ait kimyasal ierik ve yzde oranlar Tablo 1de
malzeme (Alminyum, elik, alaml elik ve sementit karbr grld gibidir.
alamlar) zerinde ileme parametrelerinin yzey
przllne etkilerini aratrmlardr. Malzemeler Tablo 1: T/M malzeme retiminde kullanlan toz malzemeler
ierisinde en yksek yzey przll deerlerini ve bileim zellikleri
alminyum malzemelerde lmlerdir [13]. Tosun ve Coun, Malz. Kodu Toz Yzde Hacim Oran Toz Alam Eleman
tel elektrotta meydana gelen anmalar ilem parametrelerinin Al999 % 100 Al Saf Al (%99,7)
deiimine bal olarak incelemilerdir [14]. Rozenek ve % 2,4 Cu + % 14,9 Si +
dierleri, almalarnda metal matrisli kompozit malzeme Al231 Saf Al + Cu + Si + Mg
% 0,55 Mg + % 82,15 Al
kullanmlar ve ilem parametrelerinin yzey przll
zerindeki etkisini aratrmlardr [15]. ayda ve Hasalk, T/M numunelerin retilmesine alam elementleri tozlarnn
almalarnda tel elektro erozyon ynteminde dielektrik sv arlk oranlarna gre tartlmas ile balanmtr. Bu ilem
sirklasyon basnc, puls sresi, gerilim ve tel ilerleme hz 1/10000 gr hassasiyetine sahip hassas terazi ile yaplmtr. Bu
parametrelerine bal olarak alminyum alamnn yzey aamay takiben tozlar homojen olarak kartrma ilemine
przll ve mikroyap deiimi incelemilerdir [16]. geilmitir. Tozlarn kartrlma ilemleri Turbula adl
Hargrove ve Ding, is paras yzeyi zerindeki scaklktan cihazda, homojen karm salamak amacyla 30 dakika
etkilenmi kalnlklarn puls sresi ve boalm voltajn sreyle ve 60 dev/dakda yaplmtr. Her kartrma ileminde
incelemilerdir [17]. Aspinwal ve arkadalar, Ti-6Al-4V ve kartrc hazne ierisine 100 gr karm toz yklenmitir.
Inconel 718 malzemesi iki farkl tezgahta isleyerek yzey
Numune retiminde ikinci aama, karm tozlarnn
przll ve oluan yeni tabaka kalnln
preslenmesidir. lem ekil 1de ematik grnm verilmi
karlatrmlardr [18]. Ay ve Aydodu, tel elektro erozyon
tek ynl presleme kalbnda 375 MPa presleme basncnda
ileminde kesme parametrelerinin parann boyut ve ekil
gerekletirilmitir.
toleranslarna etkisi aratrmlardr [19].
Aratrmaclarn almalar incelendiinde almalarn
kesme parametrelerinin yzey przll deerleri ve
kesilen malzeme zerindeki etkileri zerinde younlatklar 1) st zmba
grlmektedir [9-18]. Fakat literatrde puls ara sresi ayar 2) Sert i kalp
(MA) parametresinin incelenmesi zerine ok fazla alma 3) Numune
bulunmamaktadr. Bunun dnda zaten halihazrda tezgah 4) Alt zmba
reticilerinin klasik malzemeler iin en uygun ileme artlarn
(yzey przll, maliyet, vb.) ieren klavuzlar
bulunmaktadr. Ancak klasik malzeme trlerinden farkl
zelliklerdeki malzemelerin ilenmesindeki en uygun
parametrelerin belirlenmesi zerine de yeterince alma
bulunmad tespit edilmitir. Bu almay literatrdeki dier ekil 1: Tek ynl presleme kalbnn ematik grnm
almalardan farkl klan etken, deneylerde kullanlan
malzemelerin dier klasik malzeme trlerine kyasla kendine Tartma, kartrma ve presleme ileminin ardndan
zg zelliklerinin bulunmas ve ileme parametrelerinin MA 40 x 20 x 10 mm boyutlarnda hacim kazanan numunelere
ve tel ilerleme hz (WS) asndan incelenmesidir. mukavemet kazandrma aamasna geilmitir. Numuneler
ncelenen literatr nda, retimi gerekletirilen SFL marka 1200 C kapasiteli tp frnda, argon (Ar) gaz
malzemelere WS ve MA parametrelerine bal, yzey koruyucu atmosfer ortamnda sinterlenmitir. Sinterleme
przll ve tel anmalar asndan en uygun ileme ilemi, 410 Cde 1 saat yalayc uurma (% 1,5 Amidwax)
parametrelerinin belirlenmesi amacyla bir dizi deneysel ve devamnda da 1 saat sreyle 600 C de sinterleme sl

187
Alminyum Esasl T/M Malzemelerin Tel Elektro Erozyon Tezgahnda lenebilirliklerinin Aratrlmas
ileminden olumaktadr. Bu ilemlerin devamnda numuneler
frn ierisinde kontroll olarak soutulmutur. retimi
tamamlanan T/M malzemelerin Arimet prensibine gre zgl
arlklar tespit edilmitir. Al999 kodlu malzeme 2,56 gr/cm 3,
Al231 kodlu malzeme ise 2,67 gr/cm3 zgl arlk
deerindedir. WEDM ilemine gemeden nce retilen
malzemelerden alnan numuneler metalografik ilemlerden
geirilerek mikro yap zellikleri incelenmitir. ncelemeye ait
mikroyap grntleri ekil 2de sunulmutur.
(a)
(b)
ekil 2: retilen malzemelere ait mikroyap grntleri;
(a)Al999, (b) Al231
B. Tel Elektro Erozyon Tezgah ve leme Parametreleri
Deneyler CNC kontroll, 3 eksenli ve 0,001 mm
hassasiyetine sahip Fine Sodick Apt II A marka Tel Elektro
Erozyon tezgahnda gerekletirilmitir. Deneysel
almalarda puls sresi (ON), puls ara sresi (OFF) yardmc
g kayna devresi (HP), ana g kayna maksimum akm
(IP), ana g kayna voltaj (V) gerilim, dielektrik sv
basnc ve tel gerginlii (WT) sabit tutulmutur. Her bir
malzeme grubu iin tel ilerleme hz (WS) ile puls ara sresi
ayar (MA) deiken olarak tayin edilmitir. MA parametresi
kesme ileminin salkl bir ekilde yrtlebilmesi iin
gerekli bir parametredir. M ve A adreslerine girilen ayr ayr
kademe deerleriyle (0 ile 9) kvlcmla andrmada
kullanlan ana akm ve volt deerlerinin etki srelerinin ince
ayar yaplmaktadr. M deerine girilen deer, kesme
kararlln ifade etmektedir. A adresine girilen deerler ise,
kararsz ileme esnasnda kvlcmn arj (bekleme) sresini mikrosertlik lm cihaz ile 50 (gf) yk altnda
ayarlamaktadr. A adresine girilen deerin artrlmas kararl
ve tel krlmas olmakszn yaplan bir ilemeyi salamaktadr. etkilen kenarn enine kesiti boyunca ekil 4de grld gibi
Ayrca, A adresine girilen deer ile karasz ileme esnasnda
kvlcmn kapal kalma sresi ayarlayan OFF parametresinin
lek faktr belirtilmektedir [20].
rnein, MA deeri 22 ise eer bir problem belirlenirse
kesme duyarll olduka dk olduundan puls ara sresi
abartl olarak deitirilemez. Fakat MA deeri 89 olursa,
duyarllk ok yksek olacaktr. Eer bir problem belirlenirse,
puls ara sresi problem zlnceye kadar artrlabilmektedir
[21].
Deneylerde kullanlan parametreler Tablo 2de verilmitir.
Tablo 2: Deneylerde kullanlan parametreler
ON OFF IP HP MA SV V SF C WS
3
4
3 17 17 1 99 2 3 8 0
5
6
17
26
3 17 17 1 2 3 8 0 6
29
99
Tablo 2de yer alan parametrelere gre ilk deney grubunda
her iki malzeme iin tel ilerleme hzlar (WS) deiken olarak
tayin edilmitir. llen ortalama yzey przll
sonularna gre en ideal deeri veren 6 kademesinde ise puls
ara sresi ayar (MA) deiken olarak tayin edilmi ve drt
farkl deer (17, 26, 29, 99) almtr.
C. Metalografik lemler ve Mikrosertlik lm Cihaz
Kesilen numunelerin yzeylerinde meydana gelen yapsal
deiikliklerin gzlenebilmesi amacyla bir dizi metalografik
ileme tabi tutulmutur. Tel elektro erozyon ile kesilen yzeye
komu bir yzey ekil 3teki gibi silikon kalp ierisinde
effaf reineye gmlmtr. Sonrasnda numuneler
metalografik numune hazrlama ilemlerine tabi tutulmu ve
elmas pasta ieren kee ile parlatlmtr. Optik mikroskopla
inceleme ncesinde % 2 Nital zeltisi (Keller) ile
dalanmtr. Dalama ilemi sonrasnda numunelerin
mikroyap zellikleri Leica marka optik mikroskop ile
incelenmitir.
ekil 3: effaf reineye alma ilemi tamamlanm numuneler
Numunelerin mikrosertlik lmleri SHIMADZU marka
gerekletirilmitir. lmler tel elektro erozyon kesiminden
yaplmtr. Orta ksmlardan yaplan lmlerde llen
188
 E. Yurtkuran, G. Sur, H. Grn, H. Cinici, R. Polat

deerlerin ana matris sertliiyle rtmesine dikkat edilmitir.

20 m
Bu ekilde etkilenen blgedeki sertliin deiimi
incelenmitir.

Kesme sonrasnda
oluan tabaka

C
ekil 5: Al999 malzemesinin kesilen yzeye dik mikroyap
grnts

Ayrca kesilen yzeylerle malzemenin anayap sertlikleri

ekil 4: Mikrosertlik lm konumlarnn ematik gsterimi
A; Parlatlan ve lmlerin gerekletirildii yzey llm olup yaplan deerlendirme sonucunda kesme
B; Tel elektro erozyon yntemi ile kesilen ortak yzeyler ilemine muhatap olan kenar sertlikleri ile malzemenin kendi
C; Mikrosertlik lm noktalar sertlii arasnda nemli derecede farklarn bulunmad tespit
edilmitir. Elde edilen sonulara rnek tekil edecek deerler
D. Yzey Przll ve Arlk lmleri Tablo 3te verilmitir.
Kesilen yzeyin przllk deerleri ise TIME TR200
dokunmal (ineli) yzey przll test cihaz ile
yaplmtr. Kesme ilemini gerekletiren tel elektrotta Tablo 3: Kesilen yzeye dik yzeyden alnan mikrosertlik
meydana gelen arlk kayb 1/10000 hassasiyetli Precisa deerleri
marka hassas terazi kullanlmtr. Her bir deney sonucunda
kullanlan tel elektrottan 1 mlik numuneler alnarak Parametre
lm Sertlik Deeri
tartlmtr. Kesim yapmam tel elektrotun arl 0,4 grdr Blgesi (HV)
leme sonras tel arlk kayb Eitlik 1de sunulan formlle Orta 43,1
tespit edilmitir. WS: 6 / MA: 17
Al999

Kenar 44,3
TAK=[(KTA KTA) * 1000] (1) Orta 43,1
WS: 6 / MA: 99
Kenar 43,4
Eitlikte TAK; tel arlk kayb, KTA; kullanlmam tel Orta 32,8
arl, KTA; ilemede kullanlm tel arln ifade WS: 6 / MA: 17
Al231

etmektedir. 1000 ile arplmasndaki ama ise sonucun
Miligram (mg) cinsinden ifade edilmesi iindir.
Bylece kesme ilemi esnasnda tel elektrot zerinde
meydana gelen anma tel arlndan yola klarak tespit
edilmitir. Elde edilen arlk kayb verilerine WS ve MA
parametrelerinin deiimleri ile alam elementlerin etkisi
incelenmitir.
III. DENEYSEL ALIMA SONULARI VE TARTIMA
A. Mikroyap ve Mikrosertlik ncelemesi
Kesilen yzeylere dik yzeylerden alnan mikroyap
grntlerinde yzeylerde atlak ve anayapdan farkl tabaka
tespit edilmitir. Fakat bu farkl tabaka btn numunelerde
belirgin deildir (ekil 5). Belirgin olmamasnn sebebi
malzemelerin Al esasl olmasna ve alminyumun sl
iletiminin yksek olmasna balanmtr. ekil 5te btn
deneysel almalara rnek tekil eden Al999 malzemesinin
kesilen yzeye dik mikroyap grnts verilmitir.
Kenar 34,6
Orta 32,8
WS: 6 / MA: 99
Kenar 33,5
Yzeylerde meydana gelen bu yap ve sertlik deiimlerinin
dk ve deerlerden grld zere nemli derecede
gereklememesi malzemelerin alminyum esasl olmalarna
ve alminyumun sl iletkenliinin yksek olmasna
atfedilmitir
B. Tel lerleme Hz ve Puls Ara Sresi Parametrelerine
Bal Yzey Przll lm Sonular
Kesim ilemi sonrasnda ncelikle tel ilerleme hzna bal
yzey przllk deerleri llmtr (ekil 6). Yaplan
lm sonucunda her iki T/M malzeme iin en dk ortalama
yzey przllk deerlerinin lld tel ilerleme hz
kademesinde MA deiimine bal ortalama yzey
przll deerleri llmtr (ekil 7). Elde edilen
veriler nda hem deien parametreler (WS ve MA) hem
de alam elementinin ortalama yzey przll zerindeki
etkileri yorumlanmtr.

189
Alminyum Esasl T/M Malzemelerin Tel Elektro Erozyon Tezgahnda lenebilirliklerinin Aratrlmas

6,0
ekil 7de yer alan grafikten tel ilerleme hz 6 kademesinde
Ort. Yzey Przll (Ra), m
5,5 artan MA deerlerine kar, malzemelerin sergiledikleri
5,0 davrann benzer olduu grlmektedir. MAnn 29
4,5 deerinden 99 parametresine geite ortalama yzey
4,0 przl deerlerindeki d ivmelenmektedir. Bu durum
3,5 99 parametresinin daha kararl bir kesme yaplmasn
3,0 salamasna balanmtr. Grafikten MA parametrelerinin
2,5 deimesiyle her bir malzeme iin ortalama yzey przll
2,0 deerinin de olumlu ve ya olumsuz ynde deitii
1,5
Al999 grlmektedir. Fakat bu deiiklik ortalama yzey przllk
1,0
Al231 deerleri arasndaki fark dikkate alnrsa MA parametrelerinin
3 4 5 6
malzemenin kimyasal yapsna nispeten daha az etkili olduu
sylenebilir.
Tel lerleme Hz Kademesi (WS)

ekil 6: Tel lerleme Hznn Yzey Przllne Etkisi

C. Tel Elektrot Arlk Kayb Sonular
ekil 6 incelendiinde tel ilerleme hznn artmasyla birlikte Kesim ilemi sonrasnda tel elektrotlarda meydana gelen
her iki malzemenin ortalama yzey przllk deerlerinin arlk kayplarndan yola klarak tel ilerleme hzna bal
dme eiliminde olduu grlmektedir. ncelenen olarak meydana gelen anmalar yorumlanmtr (ekil 8).
parametreler arasnda tel hz 6 kademesi, bu T/M malzemeler
iin en ideal ortalama yzey przlln vermitir. Bu 13,0
parametrede iki malzemenin ortalama yzey przll
deerleri arasndaki fark % 83 dolaylarndadr. Oluan bu 11,0
farkn Al231 malzemesinin yapsnda bulunan Si
elementinden kaynakland dnlmektedir. Mg ve Cu Tel Arlk Kayb, mg 9,0
elementlerine gre daha az elektrik iletkenliine sahip Si
elementi yar iletken olarak bilinmektedir. Ayrca Al231 T/M
7,0
malzemesinin mikroyap grntlerinde parack kopmalarna
rastlanm kopma sonucunda oluan ukurlarn da yzey
przllk deerlerini olumsuz etkiledii dnlmektedir. 5,0

Grafik tel elektrot maliyeti asndan deerlendirilirse 3 ve

3,0
6 kademelerinde llen ortalama yzey przllk Al999
deerlerinin birbirine yakn kmas tel elektrot maliyeti Al231
asndan 3 kademesinin tercih edilmesini mantkl 1,0
klmaktadr. Fakat den tel ilerleme hz ile birlikte elektrot 3 4 5 6
zerinde oluan kraterlerin st ste ve birbirlerine yakn Tel lerleme Hz Kademesi (WS)
olumasndan dolay, tel kopmalarnn daha ok yaanaca ekil 8: Tel lerleme Hznn Tel Elektrot Arlk Kaybna
gz ard edilmemelidir. Etkisi
ekil 6da yer alan grafikten karlan en uygun tel ilerleme
hz kademesi olan 6 kademesinde MA deiimine bal ekil 8 incelendiinde tel ilerleme hz arttka arlk
ortalama yzey przllk deerleri llmtr. llen bu kayplarnn dt grlmektedir. Artan tel hz ile birlikte
deerler ekil 7de sunulmutur. birim tel boyuna gelen kvlcm miktar azalacandan ve bu
azalma sonucunda da tel elektrot zerinde oluan kraterler
7,0
daha geni alana yaylacandan arlk kayplarnn dmesi
mantkl bulunmutur.
Ort. Yzey Przll (Ra), m

6,0

5,0
IV. SONULAR

4,0
Yaplan deneysel almalar sonucunda elde edilen verilerin
yorumlanmas ile aadaki sonular karlmtr.
3,0 1) Tel elektro erozyon ile kesilen numunelerde ilem
sonucunda, yzey sertliinin artt tespit edilmitir.
2,0 Fakat bu art numunelerin i kesimlerine kyasla dikkate
Al999
deer bir farkllk sergilememektedir. Bu sonu
1,0
Al231
numunelerin alminyum esasl olmasna ve
17 26 29 99 alminyumun s iletiminin yksek olmasna
Puls Ara Sresi, (MA) balanmtr. Literatr incelemesi sonucunda da
ekil 7: Puls ara sresi ayar parametresinin yzey aratrmaclarn bu tabakay tespit ettikleri ve kalnlnn
przllne etkisi

190

malzeme trne gre farkllk gsterdii tespit edilmitir
[11, 16, 18, 22, 23].
2) Tel ilerleme hzlarnn artmasyla birlikte her iki
malzemenin ortalama yzey przllk deerleri dme
eilimindedir. Bu d hz Al231 malzemesi iin
Al999 malzemesine nispeten yksek deerlerdedir. Bu
durum malzemenin kimyasal yapsnn WEDM
parametrelerine gre daha nemli olduunu
gstermektedir.
3) ki malzemenin yzey przllk deerleri arasndaki
farkn Al231 malzemesi ierisinde bulunan ve yar
iletken olan Si elementinin varlndan ve nispeten de
kesme ilemi srasnda Al231 T/M malzemesinden
partikl kopmalar sonucu oluan ukurlarn yzey
przllk deerlerini artrd tespit edilmitir.
4) MA parametresinin kararl hale gelmesi yzey
przllk deerleri asndan olumlu etkisi
bulunmaktadr. Bu etki 29 ~ 99 parametreleri arasnda
aka grlmektedir.
5) Bu almada incelenen parametrelerden (WS, MA, ve
alam elementi katks) elde edilen veriler nda
ortalama yzey przllk deerlerine etkileri nem
srasna gre sralandnda; en nemli parametrenin
malzemenin kimyasal yaps olduu, sonrasnda ise tel
hz ve MA parametresinin geldii tespit edilmitir.
6) Artan tel ilerleme hz ile birlikte malzemeleri kesen tel
elektrotlardaki arlk kayplar da dmektedir. Bu
dn kayna kesme ilemi esnasnda meydana gelen
kraterlerin arasndaki mesafenin artmasdr. Bu ekilde
birim mesafedeki krater says az olacandan arlk
kayplar da tel ilerleme hz arttka dmektedir.
7) Ortalama yzey przllne etki eden deikenlerin
banda gelen malzeme kimyasal yapsnn, tel arlk
kayplar asndan, tel ilerleme hzna kyasla daha az
etkili bir parametre olduu tespit edilmitir.
TEEKKR
Deneysel almalarmza desteklerini esirgemeyen Gazi
niversitesi Teknik Eitim Fakltesi Makine Eitimi ve Metal
Eitimi Blm Bakanlklarna teekkrlerimizi sunarz.
KAYNAKLAR
[1] Chan, R.W., Haasen, P., Kramer, E.J., Structure and properties of
composites, Materials Science and Technology, 13. pp.1339, 1993.
[2] Groover, M.P., Fundamentals of modern manufacturing, Prentice-
Hall Inc., pp. 251260, 430639 USA: 1996.
[3] Jacobs, A. J., Kilduff, T. F., Engineering Materials Technology:
Structure, Processing, Properties and Selection, 5. Edition, Prentice-
Hall Inc., pp.357397, 645749 USA: 2005.
[4] Hiylmaz, N., Toz Metalurjisi Yntemi le Elde Edilen Seramik
Tanecik Destekleyicili Al Esasl Kompozit Malzemelerin Anma
zellikleri, Gazi niversitesi, Y.Lisans Tezi, 137, Ankara: 1999.
[5] Poyrazolu, O., Elektriksel Kvlcmla Andrma Metodu ile leme
EDM Elektro Erozyon Teknii, TEKEV, Teknik Eitim Vakf
yaynlar, 7, Ankara: 1994.
[6] Doan, M., Inconel 718 Malzemesinin Tel Erozyon Tezghnda
slenmesinde Kesme Parametrelerinin Kesme Performansna Etkisinin
Deneysel Analizi ve Optimum Parametrelerin Tayini, Yksek Lisans
Tezi, Marmara niversitesi Fen Bilimleri Enstits, stanbul: 2010.
E. Yurtkuran, G. Sur, H. Grn, H. Cinici, R. Polat
[7] zdur, Z., Cnc Tel Erozyon Tezgahnda leme Parametrelerinin
Yzey Przll, leme Hz ve l Taml Etkilerinin
ncelenmesi, Yksek Lisans Tezi, Gazi niversitesi Fen Bilimleri
Enstits, Ankara: 1999.
[8] Gll, A., Poyrazolu, O., Glda, A., entrk, A., Tel Elektro
Erozyon ile leme Teknii, Endstriyel Teknoloji Dergisi, 2(1). pp.
20-25,1996.
[9] Prakash C. P. S. and Ranganath B. J., Influence of machining
parameters in WEDM for different workpiece thickness, Journal of
Applied Engineering Research, 3(8). pp.1087-1090, 2008.
[10] Gkler M.., Ozangz A.M., Experimental investigation of effect of
cutting parameters on surface roughness in WEDM process, Journal
of Machine Tools and Manufacture, 40. pp.1831-1848, 2000.
[11] Yan M. and Lai Y., Surface quality improvement of wire-EDM using
a fine-finish power supply, Journal of Machine Tools & Manufacture,
47. pp. 1686-1694, 2007.
[12] Huang J.T., Liao Y.S. and Hsue W.J., Determination of Finish-Cutting
Operation Number and Machining Parameters Setting in Wire
Electrical Discharge Machining, Journal of Materials Processing
Technology, 87. pp. 69-81, 1999.
[13] Han F., Jiang J., and Yu D., Influence of machining parameters on
surface rougnes in finish cut of WEDM International Journal
Advanced Manufacturing Technology, 34. pp. 538-546, 2007.
[14] Tosun, N., and Coun, C., An investigation on Wire Wear in WEDM,
Journal of Materials Processing Technology, 134. pp. 273 278, 2003.
[15] Rozenek, M., Kozak, J., Dobrovwki, L. and Lubkovwki K., Electrical
Discharge Machining Characteristis of Metal Matrix Composites,
Journal of Materials Processing Technology, 109. pp. 367-370, 2001.
[16] Hasalk A., ayda U., Tel Erozyon Ynteminde leme
Parametrelerinin Alminyum Alamnn Yzey Yapsna Etkisi
Politeknik Dergisi, 7(1). pp. 31-36, 2004.
[17] Hargrove, S.K., Ding, D., Determining cutting parameters in wire
EDM based on workpiece surface temperature distribution
International Journal of Advanced Manufacturing Technology, 34.
pp. 295-299, 2007.
[18] Aspinwall, D.K., Soon, S.L., Berrisford, A.E., Walder, G., Workpiece
surface roughness and integrity after WEDM of Ti-6Al-4V and Inconel
718 using minimum damage generator technology, CIRP Annals-
Manufacturing Technology, 57. pp. 187-190, 2008.
[19] Ay M., Aydodu D., Tel Erozyonda Kesme Parametrelerinin Parann
Boyut lsne Etkilerinin Deneysel ncelenmesi Makine
Teknolojileri Elektronik Dergisi, 7(3). pp. 31-44, 2010.
[20] zdemir, A., Trker, M., Karata, ., Gll, A. K., MA 956
Speralam Malzemesi in Tel Erozyonda leme Parametrelerinin
n Tayini, Gazi niversitesi, Politeknik Dergisi, 4. pp. 7-14, 2002.
[21] Tosun, N., Tel Erozyon Tezgahnda Tel Anmasnn ve Yzey
Przllnn Deneysel Olarak ncelenmesi ve Modellenmesi,
Doktora Tezi, Frat niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Elaz: 2001.
[22] Huang C. A., Shih C. L., Li K.C. and Chang Y., The surface alloying
behavior of martensitic stainless steel cut with wire electrical discharge
machine, Applied Surface Science, 252. pp. 2915-2926, 2006.
[23] Yurtkuran E., T/M ile retilmi Alminyum Esasl Malzemelerin
Alam Elementleri ve Takviye Eleman ermelerine Bal Tel
Erozyonda lenebilirliklerinin Aratrlmas, Karabk niversitesi
Fen Bilimleri Enstits, Y.Lisans Tezi, Karabk: 2011.
191