Wstp
Historia ochrony tajemnic gospodarczych (ochrony know how) siga czasw staroytnych.
Przykadowo, technologia wytopu szka znana staroytnym Rzymianom, po upadku cesarstwa
przetrwaajedyniewWenecji.Rzemielnikznajcyttechnologi,ktryopuciWenecjkarany
by mierci. Podobnie chroniona bya tajemnica wytwarzania luster, znana w XVII wycznie
weneckimmistrzomrzemielniczym.Jakpodajrda,czeladnikGeorgioBalerino,ktryposiwszy
t tajemnic produkcyjn zbieg z wytwrni na wyspie Murano do Niemiec, zosta pojmany i
zabity.1
Niewtpliwe, we wspczesnym obrocie gospodarczym, jednym z podstawowych aktyww
przedsibiorstwa stanowi rnego rodzaju wiedza. W dobie spoeczestwa informacyjnego,
wiedza staje si cenionym towarem rynkowy, zapewniajcym przedsibiorcy przewag
konkurencyjn. W zwizku z powyszym, coraz bardziej aktualny staje si problem ochrony
prawnej informacji, czy te wiedzy w szerokim znaczeniu. Jak wynika z dowiadcze autora,
coraz czciej przedsibiorcy staj przed pytanie, jak naley rozumie pojcie tajemnica
przedsibiorstwa, jakie s warunki ochrony danej informacji jako tajemnicy przedsibiorstwa,
jakiego rodzaju informacje mog stanowi tajemnic przedsibiorstwa ? Niniejszy artyku ma za
zadanieodpowiedznategorodzajupytania.
W celu usystematyzowania problematyki ochrony wiedzy, odwoa mona si do klasyfikacji
zaproponowanejprzezW.Kotarba,ktrywyrnia:
a) wiedzwpenidostpnwoln,
b) wiedzjawnchronion,
c) wiedzniedostpnutajnion(poufn)iukryt.2
Wiedzawpenidostpna(woln)niewymagaszerszegoomwieniawramachniniejszejpracy.W
generalnym ujciu jest to wiedza, ktra moe by bez zastrzee ze strony innych podmiotw
wykorzystywanawdanejorganizacji(powszechniedostpneinformacje,ksikiitp.).Dokategorii
wiedzy jawnej chronionej naleywiedza, ktra zostaje ujawniona publicznie, objta jest jednak
ochron prawn na podstawie okrelonych praw przysugujcych okrelonemu podmiotowi
(nonikami tej wiedzy bd np. wynalazki, wzory uytkowe, wzory przemysowe, topografie
ukadw scalonych, projekty racjonalizatorskie). Zgodnie z klasyfikacj zaproponowan przez W.
Kotabra,kategoriawiedzyniedostpnejobejmujeinformacjenieujawnioneprzezorganizacjdo
1
A. Klimek, Wykradzione sekrety, Sprawy Nauki 2004/2
2
W. Kotarba, Ochrona wiedzy w Polsce, Warszawa 2005 r., str. 9
Przepis art. 11 ust. 1 u.z.n.k. definiuje delikt nieuczciwej konkurencji w postaci naruszenia
tajemnicyprzedsibiorstwa.Zgodniezpowyszymprzepisem,czynemnieuczciwejkonkurencjijest
przekazanie, ujawnienie lub wykorzystanie cudzych informacji stanowicych tajemnic
przedsibiorstwa.
Definicjlegalntajemnicyprzedsibiorstwazawieranatomiastprzepisart.11ust.4 u.z.n.k.,
zgodniezktrym:
Przeztajemnicprzedsibiorstwarozumiesinieujawnionedowiadomocipublicznejinformacje
techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsibiorstwa lub inne informacje posiadajce
wartogospodarcz,codoktrychprzedsibiorcapodjniezbdnedziaaniawceluzachowania
ichpoufnoci.
A zatem, dane informacje stanowi tajemnic przedsibiorstwa w rozumieniu art.11 ust. 4
u.z.n.k.,jeelispenionezostaycznietrzyprzesanki:
a)stoinformacjeocharakterzetechnicznym,technologicznym,organizacyjnymprzedsibiorstwa
lubinneinformacjeposiadajcewartogospodarcz,
b)stoinformacjepoufne,tzn.niezostayujawnionedowiadomocipublicznej,
c)przedsibiorcapodjniezbdnedziaaniawceluzachowaniapoufnocitakichinformacji.
3
Zdaniem W. Kotarba w ramach tej kategorii znajduj oprcz informacji stanowicych tajemnic przedsibiorstwa
mieszcz si rwnie informacje stanowice dane osobowe, tajemnic subow, tajemnic pastwow. Pomimo
przyjcia samej klasyfikacji zaproponowanej przez W. Kotarba, wtpliwoci budzi zakres informacji, ktre W. Kotarba
widziaby w ramach kategorii wiedzy niedostpnej, w szczeglnoci wtpliwym jest zaliczenie do tej kategorii danych
osobowych.
4 A. Kraus, F. Zoll, Polska ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, Pozna 1929, str. 199
5 A. Kraus, F. Zoll, Polska ustawa j.w., str. 200
6 Ustawa z dnia 5 lipca 2002 r. o zmianie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. (Dz. U. z dnia 9 sierpnia 2002
r.)
7 Porozumienie w Sprawie Handlowych Aspektw Wasnoci Intelektualnej z 15 kwietnia 1994 r. (dalej TRIPS).
TRIPS stanowi zacznik do podpisanego w Marakeszu Porozumienia w Sprawie Ustanowienia wiatowej Organizacji
Handlu (WTO). Zgodnie z art. II Porozumienia ustanawiajcego WTO, z chwil ratyfikacji przez dany kraj
Porozumienia o Ustanowieniu WTO, kraj taki zwizany zostaje rwnie wszystkimi zacznikami do tego
porozumienia. W konsekwencji, przyjmujc Porozumienie o ustanowienie WTO, kraj automatycznie wie si
rwnie TRIPS (Zacznik 1C).
8 J. Szwaja, Ostatnia nowelizacja ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, cz. I, MoP, 2002/24, str. 1115
Zkoleiwpraktycesdowniczejjakotajemnicprzedsibiorstwauznanezostaymidzyinnymi:
z informacjedotyczceplanwwydawniczychprzedsibiorstwa(wyrokSduApelacyjnegow
Krakowiezdnia11czerwca2003r.,IACa469/03),
z danezawartewPIT5iF01sprawozdaniufinansowymobrazujcezarwnoaktywajaki
pasywa oferentw, dochd, zyski, koszty dziaalnoci, straty, zobowizania finansowe (
wyrok SduAntymonopolowegoz10lipca2002r.XVIIAma78/01),
z dane obrazujce wielko produkcji i sprzeday, a take rda zaopatrzenia i zbytu
(postanowienieSduAntymonopolowegoz30padziernika1996r.XVIIAmz3/96),
W literaturze przedmiotu powszechnie przyjmuje si, e tajemnic przedsibiorstwa stanowi
mog rwnie wyniki bada nie nadajce si do praktycznego zastosowania np. z powodu
niepowodzenie przeprowadzanych bada czy eksperymentw.11 Dysponowanie takimi
informacjami umoliwia przedsibiorcy zaoszczdzenie wydatkw na zbdne badania oraz
wykorzystanieswegopotencjauwinny,bymoebardziejdochodowysposb.Wkonsekwencji,
dysponowanietegorodzajuinformacjamirwniestanowimoerdoprzewagikonkurencyjnej
przedsibiorcy.
Ad b) Poufno Informacji
Zgodniezprzepisemart.11ust.4u.z.n.k.,tajemnicprzedsibiorstwastanowimogwycznie
informacje poufne.17 Jest to logiczne nastpstwo potocznego znaczenia terminu tajemnica,
ktrego treci jest niejawno.18 Informacja powszechnie znana, jako znajduj si w domenie
publicznej, nie korzysta z ochrony na podstawie u.z.n.k.19 Pogld powyszy znajduje szerokie
uzasadnienieworzecznictwieiliteraturzeprzedmiotu.Nagruncieustawyz1926r.A.Kraus,F.Zoll
wskazywali,itajemnicswiadomocinieznaneogowilubosobom,ktrezewzgldunaswj
zawd s zainteresowane posiadaniem takiej wiadomoci. Wiadomo dotychczas nieznana traci
ochron, gdy kady przedsibiorca wsppracownik moe si dowiedzie drog zwyk i
dozwolon.20
Podobnie,worzeczeniuSdNajwyszegozdnia5wrzenia2001r.czytamy,iPrzepisart.11
ust.1i4ustawyzdnia16kwietnia1993r.ozwalczaniunieuczciwejkonkurencji(Dz.U.Nr47,poz.
211 ze zm.) wyklucza objcie tajemnic informacji, ktre osoba zainteresowana moe uzyska w
zwykejidozwolonejdrodze.21
Uzna zatem naley, i informacja przechodzi do domeny publicznej, gdy zainteresowany moe
zapoznasiztakinformacjwsposblegalny,bezkoniecznociuzyskiwaniazgodydysponenta.
Nie jest przy tym wymagane rzeczywiste zapoznanie si jakiejkolwiek osoby trzeciej z dan
informacja. Do uchylenia ochrony na gruncie u.z.n.k. wystarczajcym jest zaistnienie stanu w
ktrym osoba zainteresowana ma potencjaln moliwo uzyskania w legalny sposb danej
informacji (np. informacja taka jest opublikowana na stronie WWW). Przyj zatem naley, i
ochron na gruncie art. 11 u.z.n.k. nie bd objte informacje, ktrych uzyskanie przez osoby
zainteresowanedandziedzinwiedzy(fachowcw)niewymagaszczeglnychwysikw,nakadw
czasulubrodkw.
Niemniej jednak, wymg poufnoci informacji nie mona traktowa w sposb absolutny.
Uzyskanie informacji przez ograniczon grup odbiorcw nie implikuje utraty przez ni cechy
poufnoci.
ZgodniezorzeczeniemSdNajwyszegozdnia3padziernika2000r<Tajemnica>nietraciza
swegocharakteruprzezto,ewieoniejpewneograniczonekooosb,zobowizanychdodyskrecji
17 Wymg zachowania poufnoci informacji przewiduje rwnie art. 39 ust. 2 TRIPS, wskazujc przy tym, i za
informacje poufne uwaa si informacje ktre jako cao lub w szczeglnym zestawie i zespole ich elementw nie s
oglnie znane lub atwo dostpne dla osb z krgw, ktre normalnie zajmuj si tym rodzajem informacji.
18 M. Mozgowa, Ochronna informacji stanowicych tajemnic przedsibiorstwa... j.w., str. 322
19 E. Wojcieszko Guszko, Ochrona prawna know-how... j.w., str. 43 i nast. ; M. Mozgowa, Ochronna informacji
stanowicych tajemnic przedsibiorstwa... j.w., str. 322
20 A. Kraus, F. Zoll, Polska ustawa j.w., str. 196
21 Wyrok Sdu Najwyszego z dnia 5 wrzenia 2001, I CKN 1159/00, OSNC 2002/5/67.
22 Wyrok Sdu Najwyszego z dnia 3 padziernika 2000 r., I CKN 304/2000, identycznie przyjto w wyrok Sdu
Najwyszego z dnia 22 kwietnia 1938 r. (3K 2496/37) podaje za: M. Mozgowa, Ochronna informacji stanowicych
tajemnic przedsibiorstwa... j.w., str. 322
23 Wyrok Sdu Najwyszego - Izba Cywilna z dnia 22 lutego 2007 r., V CSK 444/2006 r.
24
Wymg ten przewiduje rwnie TRIPS. Zgodnie z art. 39 ust 2 pkt. c) TRIPS informacje s chronione o ile
poddane zostay przez osob, pod ktrej legaln kontrol informacje te pozostaj rozsdnym, w danych
okolicznociach, dziaaniom dla utrzymania ich poufnoci.
25
E. Wojcieszko Guszko, Ochrona prawna know-how, str.77
RomanBieda,itlaw.pl
26
H. Kozowski, Praktyczny poradnik przedsibiorcy, nr 2 - o nieuczciwej konkurencji, Warszawa 1993 r.
27
E. Wojcieszko Guszko, Ochrona prawna know-how... j.w., str. 77; S. Sotysiski w: Ustawa o zwalczaniu
nieuczciwej konkurencji... j.w., str. 317 i 318
28
S. Sotysiski w: Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji... j.w., str. 318
29
S. Sotysiski w: Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji... j.w., str. 318