Anda di halaman 1dari 7

201769 CONSIDERAESSOBREOROMANTISMOALEMO

Criarconta|Entrar|Filtrofamiliar:seguro

VITRINE

PARASERFELIZe
outrospoemas
Textos>Artigos SrgioHenrique
R$20,00

Texto VAMOSL!VAMOS
LER!
JBROMANI
R$19,00
CONSIDERAESSOBREOROMANTISMO
ALEMO SENSUALidade1
Lucibei
EUR10,00

ANOITETOMAOLUGARDAAUFKLARUNG*
CAMILOCASTELO
BRANCOEMSANTO
DeumdospaisfundadoresdoRomantismo,umaguirlandade TIRSO
ANTONIOJORGE
fragmentos: EUR15,00

Sonho,Miragemou
...Nomundo,ento,quefaremos Realidade?
BeneditaAzevedo
Comtantoamor,tofiis? R$30,00
Sepemdeladoovelho,
SoldaManh
Onovooquenosreserva? AugustaSchimidt
R$32,00
Masques,desconsolado,
Odevotodopassado!(...) HistriasdoFuturo
FlvioCruz
R$24,12
...Dotempoemquealtasbrilhavam
Aschamasdaluzdossentidos... BLINDAGEM
VinciusTadeu
R$29,00
...Dotempoemqueaindafloriam
Antigasestirpesmagnficas,... POESIASEPROSA
ManoelFernandes
R$20,00

...Dotempoemquejovemeardente INVERSOS
ASimesmoDeussemostrou.(...) JoseHiltonRosa,
CarmoAntunes
...Masvtemerosasaudade R$25,00

Estaremnanoiteencobertos. Comoanunciarnestavitrine?
Jamaisatransitoriedade
Acalmasedequeaperta.
Nsvamosvoltarptria,
Veressetemposagrado.(Novalis.SaudadesdaMorte)

SOBREOROMANTISMOALEMO

EdificadopelosirmosAugusteFriedrichSchlegel,pelojovempoeta
Novalis,pelodramaturgoLudwigTieckepelosfilsofosSchellinge
Schleiermacher,oRomantismoalemoouachamadaEscola
Romntica,estabeleceuse,naqualidadedegrupo,emtornodarevista

http://www.recantodasletras.com.br/artigos/101728 1/7
201769 CONSIDERAESSOBREOROMANTISMOALEMO

Athenaum(1797).
AugustoMeyer(1986)comentanosseguintestermososresultadosde
seusestudossobreotema:Romantismoalemo...Perigosotema,em
quelogonossentimossolicitadospormileumatalhossemestradareal,
verdadeiraseduodarosadosrumos.
Ademais,oquehdelivrosescritosatinenteaestatemticade
umaquantidadeimensa.Analisemos,pois,algunsresultadosdesses
estudos.
DeacordocomaanliseclssicadosocilogoalemoMaxWeber
(1982),omundomodernoexperienciouumprocessode
desencantamento.Desmanchaseavinculaodiretadohomemcomo
sobrenatural.ORomantismo,nessecaso,procura,ento,desvendaro
inconsciente,numatentativadesesperadadereencantaromundo,de
lutarcontraodesencantamentodomundoimpostopelas
potencializaodatcnicaepelaabstraoracionalista.
Dessemodo,freqenteentenderoRomantismocomoalgoque
poderamosdenominardeummovimentoanticapitalista,tendocomo
solosgeradoresaAlemanha,aInglaterraeaFranadosculoXIX.Por
estasrazes,omovimentoromnticogeralmenteseestendepara
adiantedesuadataohistrica,mesclandoseaumasriedeoutros
movimentos,inclusivenaliteraturadascinciassociaisemgeral.Estas,
alis,soasprincipaistesesquepercorremdoisnotveisestudos
sociolgicosambosamparadospelafilosofiacrticadecunhoideolgico
marxista:umdeMichaelLowyeoutrodeRobertSayre.Ambos
examinamoRomantismodeumpontodevistamarxista,porm,sem
dogmatismos(1).
Contudo,abandonemosessecampodemltiplasperspectivase
examinemosumdosaspectosdacomplexatemticapelovisdacrtica
literria.
Assim,doladodacrticaliterria,paraestefim,atesede
doutoramentodeWalterBenjaminOConceitodeCrticadeArteno
RomantismoAlemo(1919)consegueapesardaamplitudedotema
trazeralumeomodopeculiardecompreenderedefazercrticadaarte
entreosromnticosdeJena.AtesedeBenjaminreneestudosdeteoria
literria,filosofiaeteoriadoconhecimento,situandooespliodos
primeirosromnticosalemes.Entrefilsofosepoetas,Fichte,Schelling,
SchlegeleNovalissurgemcomomarcosoriginriosdaarticulaoentre
crticaeartenoqueserefereaosestudosempreendidosporBenjamin
emseutextodedoutoramento.Segundooestudiosodopensamentode
BenjaminMrcioSeligmannSilva(1993:pp.1011),emtextointrodutrio
dareferidatese:

BenjaminfoioprimeiroavalorizarateoriaromnticadaReflexo.
Esteconceitoestnocentrodestasuatese.Benjamindefineacrtica
comoummediumdereflexo...Namedidaemqueelepseste
conceitononcleodasuatese,comtodasassuasimplicaesdecrtica
aomodelodeteoriadoconhecimentomonolgico...eletrouxetona
umdebateacrticadeumdeterminadomodeloderazoe
racionalidade.

http://www.recantodasletras.com.br/artigos/101728 2/7
201769 CONSIDERAESSOBREOROMANTISMOALEMO

Nessesentido,deacordocomBenjamin,todaobradeartedeveser
pensadacomoumncleodeidiasoucomoummediumdereflexo.
Assim,sobradearteaquiloqueforcapazdedesencadearum
conjuntodereflexesemdireoaodesejodeconhecimento.Ou,como
escreveuSchlegelcujasconcepessobreafundaodeumarazo
densaeardentesoanalisadasporBenjamincomrigorosaateno
numdosfragmentosquecompeConversasobreaPoesia(1994):

Apoesiaromnticaumapoesiauniversalprogressiva.Sua
determinaonoapenasadereunificartodososgnerosseparados
dapoesiaeestabelecerumcontatodapoesiacomafilosofiaea
retrica.Elatambmquer,edeve,fundirsvezes,svezesmisturar,
poesiaeprosa,genialidadeecrtica,poesiaartsticaepoesianatural,
tornarapoesiasociveleviva,fazerpoticasdavidaeasociedade,
poetizaraespirituosidade,preencheresaturarasformasdaartecom
todaespciedeculturamacia,animandoascomasvibraesdo
humor.(Schlegel1994,p.99)

Emsuma,apoesiaromnticadevetornarsefilosficaeafilosofia
deveconverterseempoesia.Nessecaso,requerse,paratanto,uma
cabea,naqualoespritopoticoeoespritofilosficotenhamse
penetradonotododesuaplenitude,acrescentaBenjamin(1993).
Portanto,acrticaliterriadevelevaraobraconscinciadesimesma,
paratanto,estanadamaisdevefazerdoquedescobrirosplanos
ocultosdaobramesma,executarsuasintenesveladas...,ouseja,o
crticodeveaperfeioaraobradeartee,aomesmotempo,mostraros
limitesdaobradearte.Arigor,paraBenjamin,ocrticoliterriodeve
redescobriraobracomorunadepotencialidadesnoconcretizadas.
ComomuitobemobservaJeanneMarieGagnebin(1993),natesede
doutoradodeBenjaminencontramseemgestaoosconceitos
fundamentaisquepercorreroasobrasbenjaminianasposteriores,
sobretudoOrigemdoDramaBarrocoAlemo(1925),eum,dentreos
conceitosbenjaminianos,fundamental:oconceitodealegoria.
Fragmento:intuiodoRomantismo.Emensaiocomemorativoaos
190anosdo1o.nmerodarevistamanifestodoRomantismo
Athenaeum,opensadorfrancsMauriceBlanchotanotaque,em
Schlegel,

...ofragmentoparececomfreqnciaantesummeiodeseabandonar
porcomplacnciaasimesmodoqueatentativadeelaborarummodode
escrevermaisrigoroso.Escreverfragmentariamente,ento,
simplesmenteacolhersuaprpriadesordem,sefecharemseuegonum
isolamentoplenoeassimrecusaraaberturaquerepresentaaexigncia
fragmentria,quenoexclui,masexcedeatotalidade.(O
Athenaeum.FolhadeSoPaulo.SoPaulo.27maio1988.Folhetim,
p.B5)

Tratase,ento,dareflexodapoesiaporsimesma.Daexignciada
poesiaemserealizarporsuaprpriareflexo,incorporandoofragmento
comoestilopotico.Sobreisso,dizSchlegel:

http://www.recantodasletras.com.br/artigos/101728 3/7
201769 CONSIDERAESSOBREOROMANTISMOALEMO

Nopossodardeminhapersonalidadenenhumaoutraamostraalm
deumsistemadefragmentos,porquesoueumesmoalgodessegnero
nenhumestilometonaturalefcilquantoodosfragmentos.(Idem,
apudMauriceBlanchot)

Fim,portanto,daconstituiodosujeitouniversal,quegaranteo
discursoclssicodoEU.Porextenso,apagamentodosujeitodo
discurso,doconceitodesujeito,enfim,doconceitodeidentidade.O
exemplodeProust,tantasvezesetodiversamenteinterpretado,
fascina.Hmuitotempoquefoidemonstrado,massemcompletopoder
deconvico,queabiografiadoNarradordeAlarecherchedutemps
perdunoadeMarcelProust,salientaJeanYvesTadi(1992).
Todavia,antecipandoProust,apoticafragmentadadeNovalisjparecia
istobemrevelar:

Opoetaconclui,assimquecomeaotrao.Seofilsofoapenasordena
tudo,colocatudo,entoopoetadissolveriatodososelos.(Novalis.
Poesia)

IRONIAROMNTICA

Finalizando,consoanteJeanneMarieGagnebinemimpecvel
traduocomentadadofragmentointituladoMonlogo,paraNovaliso
verdadeirosujeitoalngua:egosta,caprichosa,odiosa,zombeteira,a
lnguazombadaspessoassrias,induzindoasafalarbobagens.Esta
autosuficinciadalnguaconstituiasuaessncia...,oumelhor,
explicitaaessnciadalinguagem.Essaautosuficinciadalinguagem
acabafatalmentepordestruirosujeitofalanteenquantoverdadeiro
sujeitododiscurso.Assim,aquelequefalanosenhordasuafala,
masmuitomaisescravodalnguanoautordologos,masseuobjeto
....Novalisafirmaquenoosujeitoquepeodiscurso,masqueo
discursoquepeosujeito,ressaltaGagnebin.
NoreferidoMonlogodeNovalis,lemososeguinte:

Paradizeraverdade,aconteceumacoisadoidacomofalareo
escrever:aretaconversaummerojogodepalavras.Ssepode
pasmardiantedoerroridculodeaspessoaspensaremquefalariamem
vistadosprpriosobjetos.Precisamente,oprpriodalngua,ouseja,
queelassepreocupaconsigomesma,eisoqueningumsabe.Porisso
elaumsegredotomaravilhosoetofecundoquandoalgumfala
meramenteporfalarqueenunciaasverdadesmaisdeslumbrantes,mais
originais.Masseessealgumquerfalarsobrealgodeterminado,a
lnguacaprichosaofazentodizerasmaisridculasedisparatadas
bobagens.Datambmodioquecertaspessoassriastmlngua.
Elasnotamasuaresoluo,masnonotamqueadesprezadatagarelice
oladoinfinitamentesriodalngua.Sefossepossvelfazerentender
spessoasqueacontececomalnguaomesmoquecomasfrmulas
matemticaselasconstituemummundoparasi,seentretmapenas

http://www.recantodasletras.com.br/artigos/101728 4/7
201769 CONSIDERAESSOBREOROMANTISMOALEMO

consigomesmas,expressamnadamaisqueasuamaravilhosanatureza
e,exatamenteporisso,elassotoexpressivas,exatamenteporissose
refletenelasojogoenigmticoderelaesqueosobjetosentretm.S
atravsdasualiberdadesoelasmembrosdanaturezaesnosseus
movimentoslivresseexteriorizaaalmadomundo,fazendodelasuma
delicadamedida,umtraadodosobjetos.Omesmosedcomalngua.
Quemtemumsentimentosutildoseudedilhado,doseucompasso,do
seuespritomusical,quempercebedentrodesiaaodelicadadasua
naturezainternaemoveasualnguaouasuamosegundoessa
percepo,esteserumprofeta,emcompensao,quemsabebemtudo
isso,masnotemouvidoesentidosuficientesparaescutla,este
escreververdadescomoestasqueestolendo,masalnguacaoar
deleeaspessoasescarnecerodelecomoosTroianosdeCassandra.Se
creioterindicadoassim,damaneiramaisprecisa,aessnciaeafuno
dapoesia,sei,porm,queningumpodeentenderissoequedissealgo
inteiramentetolopelosimplesfatodequererdizlo,eque,dessa
forma,nosurgepoesiaalguma.Comoficamos,porm,seeufosse
obrigadoafalar,seesteimpulsodalnguaparafalarfosseosigno
caractersticodainspiraoedaeficciadalnguaemmim,eseaminha
vontadesquisesseaquiloaqueeufosseobrigado?Entosim,este
textopoderiaser,finalmente,poesiasemeunemsabernemacreditar,
poderiaajudarcompreensodeummistriodalnguaeeuseria
chamadoassim,aserescritor,poisumescritornadamaisdoqueum
entusiasmadopelalngua.(Novalis.Monlogo.TraduoJeanneMarie
Gagnebin.InGAGNEBIN,J.M.SobreummonlogodeNovalis.Cadernos
PUC,v.13,p.75,[s.d.])

NOTAS

1.Referimonossseguintesobras:
a)LOWY,Michael,SAYRE,Robert.RomantismoePoltica.Riode
Janeiro:PazeTerra,1993.

b)___________.RevoltaeMelancolia:oromantismonacontramoda
modernidade.Petrpolis:Vozes,1995.

*AUFKLARUNG=ILUMINISMO

REFERNCIASBIBLIOGRFICAS

BENJAMIN,Walter.Oconceitodecrticadeartenoromantismo
alemo.TraduoMrcioSeligmannSilva.SoPaulo:Iluminuras,1993.

GAGNEBIN,JeanneM.WalterBenjamin:oscacosdahistria.2ed.So
Paulo:Brasiliense,1993.

MEYER,Augusto.TextosCrticos.(Org.JooA.Barbosa).SoPaulo:

http://www.recantodasletras.com.br/artigos/101728 5/7
201769 CONSIDERAESSOBREOROMANTISMOALEMO

Perspectiva,1986.

NOVALIS,F.vonH.Oshinosnoite.TraduoFiamaHassePais
Brando.Lisboa:Assrio&Alvim,1988.

___________.Plen:fragmentos,dilogos,monlogo.TraduoRubens
RodriguesTorresFilho.SoPaulo:Iluminuras,1988.

SCHLEGEL,F.Conversasobrepoesiaeoutrosfragmentos.Traduo
VictorPierreStirnimann.SoPaulo:Iluminuras,1984.

TADI,JeanYves.OromancenosculoXX.TraduoMiguelSerras
Pereira.Lisboa:Pub.DomQuixote,1992.

WEBER,Max.EnsaiosdeSociologia.TraduoWaltensirDutra.5ed.
RiodeJaneiro:Guanabara,1982.

PROF.DR.SLVIOMEDEIROS
verode2006

SLVIOMEDEIROS

EnviadoporSLVIOMEDEIROSem21/01/2006
Cdigodotexto:T101728

EstaobraestlicenciadasobumaLicenaCreativeCommons.Vocpodecopiar,
(citeo
distribuir,exibir,executar,desdequesejadadocrditoaoautororiginal
nomedoautor(Prof.Dr.SlvioMedeiros)eolinkparaosite
www.recantodasletras.com.br/autores/silviomedeiros).Vocnopodefazeruso
comercialdestaobra.Vocnopodecriarobrasderivadas.

Tweetar

Comentrios

22/08/200811:31EdileneVilasBoas[noautenticado]

Muitointeressanteseutexto,Prof.Slvio.Encontreionahoracertaparatrabalharcom
meusalunossobreoRomantismodeJena.Delinguagemfcil,osalunos
compreenderomelhorasexplicaes.Bomfinaldesemana.Umabrao.Edilene

01/08/200816:06JacquelineCamposRojas

Nossa!Lheagradeo,poisesseartigofoidegrandeajudaparamim.Beijose
umtimofimdesemana!

22/09/200710:55AmaPismel[noautenticado]

http://www.recantodasletras.com.br/artigos/101728 6/7
201769 CONSIDERAESSOBREOROMANTISMOALEMO

Ol,ProfessorSlvio,comovai?Queroagradeceroachadodeumartigoto
interessantenoRecanto,emanifestarminhasatisfaoporsaberquehaquiuma
fontedepesquisaacadmicamuitoproduritva,rs.Gosteidoartigo,quevaisermuito
tilminhaIniciaoCientficaMeuscumprimentosAnaPismel

24/02/200623:43AnaCrtes[noautenticado]

Prof.Silvio,preciosotexto!Estourefletindocomaleituraerecordandocontextos.Devo
retornaraessetextodenovo.Apreciotambmmuitoasuafarturabibliogrfica.Tudo
enriquece!abraos,Ana.

Comentar

Sobreoautor

SLVIOMEDEIROS
CampinasSoPauloBrasil,61anos

268textos(356990leituras)
(estatsticasatualizadasdiariamenteltimaatualizaoem09/06/1713:33)

Perfil
Textos
Contato

PolticaEditorial Ajuda
Editora
PolticadePrivacidade Faleconosco
Publiqueseulivro
CondiesdeUso Anuncie

http://www.recantodasletras.com.br/artigos/101728 7/7

Anda mungkin juga menyukai