Sınıf Matematik PDF

Ad: Soyad: Snf:
7 MATEMATK FY NO
SINIF
1. nite / Tam Saylarla arpma ve Blme lemleri
01
TAM SAYILAR
Kazanm: Tam saylarla arpma ve blme ilemlerini yapar.
TAM SAYILARLA ARPMA ILEMI
Ayn iaretli tam saylar; Zt iaretli tam saylar;
Ayn iaretli iki tam saynn arpm pozitiftir. Zt iaretli iki tam saynn arpm negatiftir.
+ . + = + . = + + . = . + =
(+3) . (+4) = +12 (2) . (7) = +14 (+3) . (2) = 6 (4) . (+2) = 8
(+2) . (+5) = +10 (8) . (3) = +24 (+5) . (2) = 10 (4) . (+7) = 28
RNEK
Aada verilen ilemlerin sonularn bulalm.

a) (5) . (4) = +20 b) (7) . (3) = +21 c) (3) . (4) = +12
) (8) . (+2) = 16 d) (10) . (+3) = 30 e) (3) . (+2) = 6
f) (6) . (2) = +12 g) (+5) . (3) = 15 ) (+7) . (2) = 14
Bir Tam Saynn -1 ile arpm
Bir tam saynn 1 ile arpmnn sonucu, ayn tam saynn zt iaretlisidir.
a) (7) . (1) = +7 b) (2) . (1) = +2
c) (+4) . (1) = 4 ) (+8) . (1) = 8
d) (1) . (6) = +6 e) (1) . (+10) = 10
retmenin Sorusu (6) . (1) . (1) . (1) . (1) . (1) ileminin sonucu katr?
Cevap: (6) . (1) . (1) . (1) . (1) . (1) = (6) . (+1) . (+1) . (1)
+1 +1 (6) . (1) = 6
7. Snf Matematik Planl Ders Fy 1

Tam Saylarla arpma lemini Modelleme
Tam saylarla arpma ilemi modellenirken sayma pullar veya say dorusu kullanlr.
Sayma Pullar Say Dorusu
+ +1
1 4 3 2 1 0 +1 +2 +3 +4
+
Sfr ifti

RNEK
(+4) . (+2) ilemini sayma pullar ve say dorusu ile modelleyerek zelim.
ZM
(+4) . (+2) 4 tane +2 sayma pulu demektir.
+ + + +
+ + + +
(+4) . (+2) = +8
+ + + +
+ + + +
4 tane (+2) +8
+2 +2 +2 +2
4 3 2 1 0 +1 +2 +3 +4 +5 +6 +7 +8 +9 +10
(+4) . (+2) = +8
2 7. Snf Matematik Planl Ders Fy

RNEK
(2) . (+4) ilemini sayma pullar ve say dorusu ile modelleyerek zelim.
ZM
+ + + + + + + +
+ + + + + + + +
Kutuda 4 tane 2'li sfr ifti Kutudan ikinci say +4 olduundan 8 (2) . (+4) = 8
vardr. 4 tane 2'li + pul karlr.
2 2 2 2
8 7 6 5 4 3 2 1 0 +1 +2 +3 +4
(2) . (+4) = 8
RNEK
Aada verilen ilemleri istenilen ekilde yapalm.
a) (1) . (+4) = 4 b) (1) . (12) = +12 c) (1) . (+1) = 1

) (+15) . (1) = 15 d) (+6) . (1) = 6 e) (20) . (1) = +20
f) (+10) . (+1) ileminin sonucunu say dorusunda gsteriniz.
+1 +1 +1 +1 +1 +1 +1 +1 +1 +1
0 +1 +2 +3 +4 +5 +6 +7 +8 +9 +10
(+10) . (+1) = + 10
(+2) . (+3) ileminin sonucunu sayma pullaryla modelleyerek gsterelim.
+ + + + + +
(+2) . (+3) = +6
+ + + + + +
2 tane (+3) +6

1. nite / Tam Saylarla arpma ve Blme lemleri Etkinlik
1) Aadaki arpma ilemlerinin sonularn bulalm.
a) (6) . (6) = +36 b) (+8) . (+2) = +16 c) (3) . (7) = +21
d) (4) . (+2) = 8 e) (5) . (+3) = 15 f) (+6) . (8) = 48
g) (5) . (+4) = 20 h) (+8) . (11) = 88 ) (6) . (+8) = 48
i) (5) . (2) . (+3) = +30 j) (+7) . (6) . (+2) = 84
k) (8) . (5) . (5) = 200 l) (+3) . (+4) . (+5) = +60
2) Aadaki arpma ilemlerinin sonularn ilem yapmadan bulalm.
a) (10) . (1) = +10 b) (1) . (99) = +99 c) (+11) . (1) = 11
d) (1) . (+9) = 9 e) (+25) . (1) = 25 f) (1) . (101) = +101
g) (+80) . (1) = 80 h) (1) . 0 = 0 ) (14) . (1) = +14
3) (+3) . (+2) ilemini say dorusunda gsterelim
+2 +2 +2
0 +1 +2 +3 +4 +5 +6
(+3) . (+2) = +6
4)
10 9 8 7 6 -5 4 3 2 1 0
Yukardaki say dorusunda modellenen ilemi yazarak sonucunu bulunuz.
2 tane (5)'ten olutuu iin; 2 . (5) = 10 olur.

TAM SAYILARLA BLME LEM
Ayn iaretli tam saylar; Zt iaretli tam saylar;
Ayn iaretli iki tam saynn birbirine blm Zt iaretli iki tam saynn birbirine blm
pozitiftir. negatiftir.
+ : + = + : = + + : = : + =
(+8) : (+4) = +2 (6) : (2) = +3 (+2) : (2) = 1 (20) : (+4) = 5
(+10) : (+2) = +5 (7) : (7) = +1 (+15) : (5) = 3 (16) : (+8) = 2
NOT Her tamsaynn 1'e blm saynn zt iaretlisine eittir.

(+6) : (1) = 6 (20) : (1) = +20
(+5) : (1) = 5 (10) : (1) = +10
RNEK
Aada verilen ilemlerin sonularn bulalm.

a) (+10) : (+5) = +2 b) (9) : (3) = +3 c) (25) : (+5) = 5
) (+9) : (+1) = +9 d) (+40) : (10) = 4 e) (15) : (+15) = 1
f) (+22) : (1) = 22 g) (7) : (1) = +7 ) (+1) : (1) = 1
h) (28) : (7) = +4 ) (+17) : (1) = 17 i) (+60) : (30) = 2
j) (6) : (3) = +2 k) (4) : (+1) = 4 l) (+16) : (4) = 4
m) (25) : (1) = +25 n) (+40) : (1) = 40 o) (1) : (1) = +1
) (40) : (+40) = 1 p) (60) : (5) = +12 r) (+20) : (20) = 1
s) (+8) : (1) = 8 ) (7) : (+1) = 7 t) (80) : (40) = +2
u) (+7) : (+1) = +7 ) (60) : (+15) = 4 v) (100) : (+25) = 4
retmenin Sorusu [(16) : (4)] : [(10) : (+5)] ileminin sonucu katr?
Cevap: [(16) : (4)] : [(10) : (+5)] = (+4) : (2) = 2

Tam Saylarla Blme lemini Modelleme
Tam saylarla blme ilemi modellenirken sayma pullar veya say dorusu kullanlr.
RNEK
(+12) : (+4) ilemini sayma pullar ve say dorusu ile modelleyerek zelim.
ZM
+ + + + + +
+ + + + + + Her grubun iindeki sayma pulu sonucu verir.
+ + + + + + (+12) : (+4) = +3
+ + + + + +
12 tane + pul Pullar 4 gruba

vardr. ayrlr.
+4 +4 +4
0 +1 +2 +3 +4 +5 +6 +7 +8 +9 +10 +11 +12
+12'den sfra 4 er 4 er 3 admda ulatk.

(+12) : (+4) = +3
RNEK
(8) : (2) ilemini say dorusunda zelim.
ZM
2 2 2 2
8 7 6 5 4 3 2 1 0
8'den sfra 2 er 2 er 4 admda ulatk.

(8) : (2) = +4

1) Aadaki blme ilemlerinin sonularn bulalm.
a) (+8) : (+2) = +4 b) (+10) : (+5) = +2 c) (+12) : (+4) = +3
d) (15) : (3) = +5 e) (16) : (4) = +4 f) (30) : (15) = +2
g) (20) : (+5) = 4 h) (42) : (+7) = 6 ) (60) : (+10) = 6
i) (+70) : (10) = 7 j) (+45) : (15) = 3 k) (17) : (+17) = 1
l) [(60) : (+5)] : (2) = (12) : (2) = +6 m) (80) : [(20) : (4)] = (80) : (+5) = 16
2) Aadaki blme ilemlerinin sonularn ilem yapmadan bulalm.
a) (8) : (1) = +8 b) (6) : (1) = +6 c) (15) : (1) = +15
d) (+12) : (1) = 12 e) (+72) : (1) = 72 f) (+61) : (1) = 61
3) (4) : (+2) ilemi sayma pullaryla modelleyerek zelim.

Her grubun iindeki sayma pulu sonucu verir.
(4) : (+2) = 2
4) (+6) : (+2) ilemini say dorusunda gsterelim.
+2 +2 +2
0 +1 +2 +3 +4 +5 +6
+6'dan 0'a 2'er 2'er 3 admda ularz.

(+6) : (+2) = +3
5) Aadaki blme ilemlerini yapalm.
a) (17) : (1) = +17 b) (8) : (4) = +2 c) (+20) : (4) = 5
d) (+60) : (+3) = +20 e) (80) : (10) = +8 f) (+17) : (1) = 17

TAM SAYI PROBLEMLER

Kazanm: Tam saylarla ilemler yapmay gerektiren problemleri zer.
Tam say problemlerini zerken nce problemi iyi anlamak gerekir. Problemde bizden hangi
ilemleri hangi srayla yapmamzn istendiine karar verilip, sonra problem zlmeye balanr.
Problem zme basamaklar:
1) Problemin bizden ne istedii anlalr.

2) Sonucu bulmak iin verilen verilen karlr.
3) Uygun ilemler yaplarak istenene ulalr.
rnekler:
1)
Aratrma yaplan bir laboratuvarda scaklk Her bir saatin sonunda 3oC azalyorsa 8 saat
+16oC'dir. sonra;
Scaklk her bir saatin sonunda 3oC azaltlrsa, 8 8 . (3) = (24)
saat sonra scaklk ka oC olur? Balangta +6oC olan scaklk 8 saat sonra;
+16 + (24) = (8)
8oC olur.
2) 40 sn iinde her saniye iin 5 m ykseldiinde;

40 . (+5) = (+200) m olur.
Sonra 30 sn iinde her saniyede 4 m alaldnda;
30 . (4) = (120) m olur.
Bu durumda son ykseklik;
ekildeki gibi bir balon ilk 40 sn iinde her sani- (+200) + (120) = (+80) m olur.
yede 5 m ykseliyor. Sonra 30 saniye iinde her
saniyede 4 m alalyor.
Bu durumda balonun son ykseklii ka m olur?

3) 40 soruluk bir yarmada her doru cevap 1 doru cevap = +10 puan
iin +10 puan, her yanl cevap iin (5) puan 30 doru cevap = 30 . (+10) = +300 puan
verilmektedir. 1 yanl cevap = (5) puan
Damla bu yarmada 30 doru cevap ve 10 10 yanl cevap = 10 . (5) = 50 puan
yanl cevap verdiine gre, Damla'nn yarma (+300) + (50) = +250 puan
sonunda ka puan vardr? Damlann yarma sonunda 250 puan vardr.
4) Say dorusunun balang noktasnda bulunan 1 dakika = +2

bir ekirge, 3 dakika boyunca her dakika pozitif 3 dakika = 3 . (+2) = +6 (ekirge +6 noktasnda)
yne doru 2 birim zplyor. Daha sonra 4 dakika 1 dakika = 3
boyunca her dakika negatif yne doru 3 birim 4 dakika = 4 . (3) = 12
zplyor. (+6) + (12) = 6 (ekirge 6 noktasna)
Buna gre, son durumda ekirge balang
noktasndan ka birim uzaklam olur?
6 5 4 3 2 1 0 1 2 3 4 5 6
Balang noktasna uzakl 6 birimdir.
5) Bandrmada hava scakl +20oCdir. Her 3 15 : 3 = 5 kez der scaklk.

saatte scaklk 2oC dtne gre, 15 saat (2) . 5 = 10oC
sonra hava scakl ka derece olur? (+20) + (10) = 10oC olur.
6) A
C noktas 12oC
B noktas 12 + (5) = 7oC
B
A noktas 7 + (7) = 0oC
C
Yukardaki dada C noktasndaki scaklk 12oC, B

noktasndaki scaklk C noktasndaki scaklktan
5oC daha dk ve A noktasndaki scaklk B
noktasndaki scaklktan 7oC daha dktr.
Buna gre, A ve B noktalarndaki scaklklar
bulalm.

1. nite / Tam Saylarla arpma ve Blme lemleri Konu Testi
1. (8) . (+5) ileminin sonucu katr? 5.

0 +1 +2 +3 +4 +5 +6 +7 +8
A) 40 B) 20 C) +20 D) +40
Cevap: A Yukardaki say dorusunda gsterilen ilem
aadakilerden hangisidir?
A) (1 . (+8) = 8 B) (+8) . (+1) = +8
C) (+2) . (+4) = +8 D) (2) . (4) = +8
Cevap: B
2. (+21) . (+2) ileminin sonucu katr?

A) 42 B) 32 C) 32 D) 42
Cevap: D
6. 2 +3 1
3. [(7) . (1)] . [(+5) . (1)] ileminin sonucu
katr? . .
A) 40 B) 35 C) 35 D) 40
Cevap: B
Yukarda verilen ilem aacna gre, ilemler

4. Aada verilen say iftlerinden hangisinin tamamlannca "A" yerine ka yazlmaldr?
arpm en byktr?
A) 18 B) 12 C) +12 D) +18
A) 6 ile +2 B) +9 ile +4
C) 8 ile 6 D) 50 ile +3 Cevap: D
Cevap: C

7. (10) : (1) ileminin sonucu katr? 10.

A) +10 B) +8 C) 8 D) 10

Cevap: A

Yukarda modellenen ilem aadakilerden

hangisidir?
A) (15) : (+3) B) (10) : (+5)
C) (15) : (1) D) (10) : (2)
Cevap: A
8. (+42) : (7) ileminin sonucu katr?

A) 8 B) 6 C) 6 D) 8
Cevap: B
11. Damla'nn odasndaki termometrede scaklk

20oC'yi gstermektedir.
Odann scakl dakikada 2oC dtne
gre, 11 dakika sonra odann scakl ka oC
olur?
A) 2 B) 1 C) 1 D) 2
Cevap: D
9. Aada verilen eitliklerden hangisi yanl-

tr?
A) (7) : (1) = +7 B) (+8) : (1) = 8
12. Bir tavan her seferinde yaklak 2 m uzaa
C) (1) : (+1) = +1 D) (+11) : (1) = 11
zplayabilmektedir.
Cevap: C Bu tavan ayn tempoyla 8000 cm uzaa gi-
debilmesi iin ka defa zplamaldr?
A) 60 B) 50 C) 40 D) 30
Cevap: C
1. A 2. D 3. B 4. C 5. B 6. D 7. A 8. B 9. C 10. A 11. D 12. C

SL NICELIKLER
Kazanm: Tam saylarn kendileri ile tekrarl arpmn sl nicelik olarak ifade eder.
sl say: an = a . a . a ... a eklinde ifade edilen saylara sl saylar denir. a'ya taban, n'ye s veya
n tane
kuvvet denir.
an : "a ss n" veya "a'nn n kuvveti" eklinde okunur.
n tane ay arpmak demektir.
21 = 2 51 = 5
22 = 2 . 2 = 4 52 = 5 . 5 = 25
23 = 2 . 2 . 2 = 8 53 = 5 . 5 . 5 = 125
24 = 2 . 2 . 2 . 2 = 16 54 = 5 . 5 . 5 . 5 = 625
.......
.......
2n = 2 . 2 . 2 . 2 . 2 . . . 2 5n = 5 . 5 . 5 . 5 . 5 . . . 5
n tane n tane
RNEK
Aadaki sl niceliklerin deerlerini bulalm.
a) 32 = 3 . 3 = 9 b) 24 = 2 . 2 . 2 . 2 = 16
c) 53 = 5 . 5 . 5 = 125 ) 104 = 10 . 10 . 10 . 10 = 10 000
d) 12 = 1 . 1 = 1 e) 43 = 4 . 4 . 4 = 64
f) 62 = 6 . 6 = 36 g) 72 = 7 . 7 = 49
) 26 = 2 . 2 . 2 . 2 . 2 . 2 = 64 h) 9 . 9 . 9 . 9 = 6561
) 5 . 5 . 5 . 5 . 5 = 3125 i) 7 . 7 . 7. 7 = 2401

Pozitif tam saylarn tm tam say kuvvetleri pozitiftir.
2 pozitif tam saysnn

24 = 2 . 2 . 2 . 2 = 16
ift kuvveti pozitiftir.
43 = 4 . 4 . 4 = 64 4 pozitif tam saysnn

tek kuvveti pozitiftir.
Negatif tam saylarn ift kuvvetleri pozitif, tek kuvvetleri negatiftir.
(3)2 = (3) . (3) = 9

(3) negatif tam saysnn
ift kuvveti pozitiftir.
(2)3 = (2) . (2) . (2) = 8 (2) negatif tam saysnn

tek kuvveti negatiftir.
UYARI! Bir tam saynn 2. kuvvetine saynn karesi,

3. kuvvetine saynn kp denir.
Negatif tam saylarn ift kuvvetlerinin pozitif olmas iin tabandaki saynn parantez iinde
olmas gerekir.
(2)2 = (2) . (2) = 4

(2)2 22
22 = 2 . 2 = 4
RNEK
Aadaki sl niceliklerini deerlerini bulalm.

a) (5)2 = (5) . (5) = 25 b) (4)3 = (4) . (4) . (4) = 64
c) (6)3 = (6) . (6) . (6) = 216 ) (2)5 = (2) . (2) . (2) . (2) . (2) = 32
d) 22 = 2 . 2 = 4 e) 33 = 3 . 3 . 3 = 27

1 saysnn tm doal say kuvvetleri 1'dir.

1 saysnn tm ift doal say kuvvetleri 1, tm tek doal say kuvvetleri 1'dir.
a) (1)2 = 1 b) (1)3 = 1 c) 15 = 1
) (1)101 = 1 d) (1)2000 = 1 e) 1700 = 1
Her tam saynn 1. kuvveti kendesine eittir.

Sfr hari tm saylarn sfrnc kuvveti 1'dir. Sfrn sfrnc kuvveti tanmszdr.
Sfrn sfr hari tm kuvvetleri sfrdr.
a) 71 = 7 b) (7)1 = 7 c) 01 = 0
) 80 = 1 d) (100)0 = 1 e) 650 = 1
RNEK
Aadaki sl niceliklerin deerlerini bulalm.
a) (2)1 = 2 b) (10)1 = 10 c) 11000 = 1
) (100)O = 1 d) (1)60 = 1 e) 05 = 0
f) (5)1 = 5 g) 165 = 1 ) 04 = 0
h) 6O = 1 ) (1)41 = 1 i) (12)1 = 12
j) (25)1 = 25 k) (1)60 = 1 l) (20)1 = 20
m) (70)1 = 70 n) (4)1 = 4 o) 71 = 7
) 10O = 1 p) (20)O = 1 r) 60O = 1
s) 700O = 1 ) (100)1 = 1 t) (70)O =1
u) 701 = 70 ) 70O = 1 v) 600O = 1

1) Aada verilen sl nicelikleri arpma eklinde, arpm eklinde verilen saylar sl nicelik ek-
linde yazalm
a) 7 . 7 . 7 . 7 = 74 b) (1) . (1) . (1) = (1)3 c) 2 . 2 = 22
) 45 = 4 . 4 . 4 . 4 . 4 d) 24 = 2 . 2 . 2 . 2 e) (2)5 = (2) . (2) . (2) . (2) . (2)
2) Aadaki sl niceliklerin deerlerini bulalm.
a) 23 = 2.2.2 =8 b) 32 = 3 . 3. = 9
c) 43 = 4 . 4 . 4 = 64 ) (3)2 = (3) . (3) = 9
d) (3)3 = (3) . (3) . (3) = 27 e) (5)2 = (5) . (5) = 25
f) 72 = 7 . 7 = 49 g) 24 = 2 . 2 . 2 . 2 = 16
) -32 = 3 . 3 = 9 h) (10)4 = (10) . (10) . (10) . (10) = 10 000
) (6)3 = (6) . (6) . (6) = 216 i) 72 = 7 . 7 = 49
j) 25 = 2 . 2 . 2 . 2 . 2 = 32 k) (4)2 = (4) . (4) = 16
3) Aadaki sl niceliklerin deerlerini ilem yapmadan bulalm.
a) 1100 = 1 b) (7)0 = 1 c) (1)40 = 1 ) 140 = 1
d) 011 = 0 e) (1)9 = 1 f) (6)1 = 6 g) 145 = 1
4) Aada verilen bilgilerden doru olanlarn bana "D", yanl olanlarn bana "Y" yazalm.
Y Negatif tam saylarn tek doal say kuvvetleri pozitiftir.

D (5)2 pozitif bir tam saydr.
Y Btn tam saylarn sfrnc kuvveti 1'dir.
Y 05 pozitif bir tam saydr.
5) Aada verilen szel ifadeleri sl nicelik olarak yazp sonularn bulalm.

a) 3 saysnn kp: (3)3 = (3) . (3) . (3) = 27
b) 2 saysnn karesi: 22 = 2 . 2 = 4
c) 5 saysnn birinci kuvveti: (5)1 = 5
c) 1 saysnn krknc kuvveti: 140 = 1
) 4 saysnn drdnc kuvveti. (4)4 = (4) . (4) . ( 4) . (4) = 256

1. 2 . 2 . 2 . 2 . 2 . 2 ileminin sl nicelik olarak 5. 23 ifadesinin deeri katr?
gsterimi aadakilerden hangisidir?
A) 8 B) 4 C) 4 D) 8
A) 2 4
B) 2 5
C) 2
6
D) 2 7
Cevap: D
Cevap: C
2. (4)3 sl niceliinin deeri aadakilerden

hangisine eittir?
A) 4 . 4 . 4 B) (4) . (4) . (4)
C) 3 . 3 . 3 . 3 D) (3) . (3) . (3) . (3) 6. Aada verilen eitliklerden hangisi yanl-
tr?
Cevap: B
A) (2)2 = 22 B) (3)3 = 33
C) 70 = (1)4 D) 42 = (4)2
Cevap: D
x
3. 6.6.6.6=6
7 . 7 . 7 . 7 . . . 7 = 78
y tane
Yukarda verilen eitliklere gre, x . y ifadesi-

nin deeri katr?
A) 32 B) 28 C) 24 D) 20 7. a = 60 b = (1)5 c = 07
Cevap: A
Yukarda verilen eitliklere gre, a, b ve c
saylarnn kkten bye doru sralan
aadakilerden hanisine eittir?
A) b < a < c B) b < c < a
4. (5)2 ifadesinin deeri katr?
C) a < c < b D) a < b < c
A) 32 B) 25 C) 25 D) 32 Cevap: B
Cevap: C
1. C 2. B 3. A 4. C 5. D 6. D 7. B

Ad: Soyad: Snf:
7 MATEMATK FY NO
SINIF
1. nite / Rasyonel Saylar
02
RASYONEL SAYILAR
Kazanm: Rasyonel saylar tanr ve say dorusunda gsterir
Rasyonel say: a ve b tam say, b 0 olmak zere a eklinde yazlabilen saylara rasyonel say
b
denir. Rasyonel saylar Q ile gsterilir.
a 0 0
= tanmsz = 0 = belirsiz
0 b 0
+
Q pozitif rasyonel saylar Q Negatif rasyonel saylar
+
Q = Q Q {0}
1 Pozitif rasyonel say (Q+) 3 Negatif rasyonel say (Q)

2 4
0 = 0 Rasyonel saydr, iareti yoktur. 5 Rasyonel say deildir.
5 0
Her tamsay, paydas 1 olan bir rasyonel saydr.
7 7
7= 7 =
1 1
RNEK
Aada verilen saylarn rasyonel say olup olmadklarn inceleyelim. Rasyonel say olanlarn ia-
retlerine karar verelim
a) 3 3 tam say ve 5 sfrdan farkl bir tam say olduundan rasyonel saydr. Pozitif
5
rasyonel saydr.
b) 4 4 tam say ve 7 sfrdan farkl bir tam say olduundan rasyonel saydr. Negatif
7
rasyonel saydr.
c) 5 5
5= 5 tam say ve 1 sfrdan farkl bir tam say olduundan rasyonel saydr.
1
Pozitif rasyonel saydr.
) 2 2 tam say ve paydas 0 olduundan rasyonel say deildir.
0

b 0 olmak zere, a ve b pozitif tam say ise;

a a
= = a dir.
b b b
RNEK ZM
4 4 b 4 4 4
= = eitliini salayan a ve b deer- = = ise a = 7 b = 4 olur.
7 a 7 7 7 7
lerini bulalm.
RASYONEL SAYILARI SAYI DORUSUNDA GSTERME

Bir rasyonel saynn say dorusunda hangi iki tam say arasnda bulunduu yle belirlenir;
a basit kesir ve c pozitif bir tamsay olsun.

b
1. a 0 ile 1 arasndadr. 3. a 1 ile 0 arasndadr.

b b
2. c a (c+1) ile c arasndadr. 4. c a c ile c + 1 arasndadr.

b b
RNEK
3 2 1 1
, 1 , , 1 saylarn say dorusunda gsterelim.
4 3 2 4
ZM
3
basit kesir olduundan 0 ile 1 arasndadr.
4
1 2 1 ile 2 arasndadr.
3
1 1 ile 0 arasndadr.
2
1 1 2 ile 1 arasndadr.
4
2 1 0 1 2
1 1 1 3 12
4 2 4 3

1. nite / Rasyonel Saylar Etkinlik
1) Aada verilen rasyonel saylarn iaretlerini belirleyelim.

+
a) 3 Pozitif rasyonel say (Q ) b) 1 Negatif rasyonel say (Q )
7 5
c) 5 5 Negatif rasyonel say (Q) ) 0 0 Rasyonel say (iareti yok.)

1 1
d) 6 Payda 0 olduundan rasyonel say deildir.

0
2) Aada verilen eitliklerde bo braklan yerleri dolduralm.
a) 8 = 8 = 8 b) 5 = 5 = 5
11 11 11 7 7 7
c) 4 = 4 4 ) 16 = 16 16
= =
9 9 9 21 21 21
3) Aada verilen rasyonel saylarn say dorusunda hangi tam saylar arasnda olduklarn bulalm.
3 2 1
a) 0 ile 1 b) 1 ile 0 c) 2 2 ile 3
7 9 6
5 2 1
) 3 4 ile 3 d) 4 4 ile 5 e) 1 2 ile 1
7 5 8
2 1 1 2 2 1
4) , 1 , , 1 , 2 , 3 rasyonel saylarn aadaki say dorusu zerinde gsterelim.
5 4 2 3 5 4
4 3 2 1 0 1 2 3
1 2 2 1 1 2
3 1 1 2
4 3 5 2 4 5
E D C B A
5)
2 1 0 1 2 3
Yukardaki say dorusunda A, B, C, D ve E ile gsterilen rasyonel saylar bulalm.
2 1 3 1 4
A=2 B=1 C= D= E = 1
3 2 5 3 7

1. nite / Rasyonel Saylar Konu Testi
1. Aadakilerden hangisi rasyonel say deil- 5. 3 a 3

dir? = =
10 10 b
3 9
A) B) 2 C) 5 D)
4 0 Yukarda verilen eitlikleri salayan a ve b
deerleri aadakilerden hangisidir?
Cevap: D
a b
A) 3 10
B) 3 10
C) 3 10
2. Aadaki saylardan hangisi pozitif rasyo-
D) 3 10
nel saydr?
1 3 Cevap: D
A) 0 B) C) 4 D)
2 5
Cevap: C
1
6. 4 says, say dorusunda hangi iki tam
7
say arasndadr?
A) 4 ile 3 B) 5 ile 4
3. Aadaki saylardan hangisi negatif rasyo- C) 3 ile 4 D) 4 ile 5
nel saydr? Cevap: B
3 7
A) B) C) 0 D) 8
7 5
Cevap: A
B A
7.
1 0 1 2
Yukarda verilen eitlikleri salayan A ve B

deerleri aadakilerden hangisidir?
4. Aada verilen eitliklerden hangisi doru-
dur? A B
0 3 7 7 A) 3 5
A) = B) = 1
3 0 5 5 4 6
2 3 1 1 B) 3 5
C) = D) = 1
3 2 2 2 4 6
Cevap: B C) 3 5

4 6
D) 3 5 Cevap: A
4 6
1. D 2. C 3. A 4. B 5. D 6. B 7. A

RASYONEL SAYILARIN ONDALIK GSTERMLER

Kazanm: Rasyonel saylar ondalk gsterimle ifade eder
Paydas 10'un Pozitif Kuvveti Olan Rasyonel Saylar
a ab abc
= 0,a = 0, ab = 0, abc
10 100 1000
a ab ab
= 0,0a = 0,0ab = a, b
100 1000 10
a a ab
k = k,a k = k, 0a k = k, ab
10 100 100
a a ab
k = k,a k = k, 0a k = k, ab
10 100 100
Paydas 10'un pozitif kuvveti olan kesirlere ondalk say denir.

Ondalk saylarn virgll gsterimine, ondalk gsterim denir.
RNEK
Aadaki rasyonel saylarn ondalk gsterimini yazalm.
a) 9 = 0,9 b) 4 = 0,4 c) 1 = 0,1

10 10 10
d) 7 e) 3 f) 9 = 0,09
= 0,07 = 0,03
100 100 100
g) 1 5 = 1,5 h) 1 3 = 1,3 i) 3 4 = 3,4

10 10 10
j) 2 3 = 2,03 k) 7 45 = 7,045 l) 8 7 = 8,07

100 1000 100
retmenin Sorusu 1 7 saylarnn ondalk gsterimini yaznz.

2 ,-4
10 100
1 7
Cevap: 2 = 2, 1 -4 =- 4, 07
10 100

Paydas 10'un Kuvveti Olmayan Rasyonel Saylar
Paydas 10'un kuvveti olmayan rasyonel saylar, paydas 10'un kuvveti olacak ekilde geniletilir
veya sadeletirilir ve ondalk gsterim olarak yazlr.
RNEK
Aadaki rasyonel saylarn ondalk gsterimlerini yazalm.
a) 1 = 1.4
=
4
= 0,04 b) 2 =
2.2
=
4
= 0,4
25 25.4 100 5 5.2 10
c) 2 3 = 2
3.125
=2
375
= 2,375 ) 1 7 = 1
7,2
= 1
14
= 1,14
8 8.125 1000 50 50,2 100
d) 6 9 = 6
9,2
=6
18
= 6,018 e) 4
=
4:2
=
2
= 0,002
500 500,2 1000 2000 2000 : 2 1000
f) 4 =
4.4
=
16
= 0,16 g) 9 =
9:3
=
3
= 0,3
25 25.4 100 30 30 : 3 10
) 45 45 : 3 15 h) 8 3 = 3,2 6
= = = 0,015 8 = 8 = 8,6
3000 3000 : 3 1000 5 5,2 10
) 1 1, 25 25 i) 1 = 1.50 = 50 = 0,50 = 0,5

= = = 0,25
4 4, 25 100 2 2.50 100
j) 3
= 35,, 22 = 10
6 =
0, 6 k) 7 = - 7.5 = - 35 =- 0, 35
5 20 20.5 100
l) 9 9, 5 45 = m) 1 3 = - 2 1 =- 2 1, 5 =- 2 5 =- 2, 5
= 20, 5 = 100 0, 45
20 2 2 2, 5 10
n) 1 = 1, 5 = 5 = 0, 5 o) 1 = - 1, 125 =- 125 =- 0, 125

2 2, 5 10 8 8, 125 1000
) 1 2 = 1 2, 4 = 1 8 = 1, 08 p) 7 = - 7, 4 =- 28 =- 0, 28
25 25, 4 100 25 25, 4 100
r) 8 8: 2 4 s) 15 = - 15: 5 =- 3 =- 0, 03
= 2000: 2 = 1000 = 0, 004 500: 5 100
2000 500
Rasyonel Saylarn Devirli Ondalk Gsterimi
Bir rasyonel say, ondalk gsterim olarak yazldnda, virglden sonraki rakamlardan bir tanesi
veya birden fazlas srekli tekrar ediyorsa bu tr ondalk gsterimlere devirli ondalk gsterim
denir.
Devirli ondalk gsterimlerde tekrar eden rakam veya rakamlar, zerine izgi konularak gsterilir.
10 3 1 11 9 _
= 0,3 _ 11 = 1, 2
9 0,333 3 9 1,222 9
010 020
9 18
10 20
9 18
1 20
18
2
RNEK
5 37 103
, ve rasyonel saylarnn ondalk gsterimlerini yazalm.
11 18 33
ZM
50 11 37 18 103 33
44 0,4545 36 2,0555 99 3,1212
060 100 0040
55 90 33
50 100 70
44 90 66
60 10 40
55 9 33
5 1 70
66
4

5 _
= 0,45 _ 37 = 2,05 103
= 3, 12
11 18 33

1) Aadaki rasyonel saylarn ondalk gsterimlerini yazalm.
a) 1 = 0,1 b) 19 = 1,9 c) - 3 = 0,3

10 10 10
) 315 = 3,15 d) 21 = 0,21 e) 2 = 0,02

100 100 100
f) 7 7 = 7,7 g) 3 9 = 3,09 ) 6 1 = 6,001

10 100 1000
h) 20 11 = 20,011 ) 10 1 = 10,1 i) 3 6 = 3,6

1000 10 10
j) 8 8.4 32 k) 1 = 1.125 125

= = = 0,32 = = 0,125
25 25.4 100 8 8.125 1000
l) 7 = 7.5 = 35 = 0,35 m) 3 1 = 31.5 = 3 5 = 3,5

20 20.5 100 2 2.5 10
n) 8 =
8:2
=
4
= 0,4 o) 221 = 2 21 : 3 = 2 7 = 2,7
20 20 : 2 10 30 30 : 3 10
) 12 = 12 : 4 = 3 = 0,3 p) 5 6 = 5 6 : 6 = 5 1 = 5,1
40 40 : 4 10 60 60 : 6 10
2) Aadaki rasyonel saylarn ondalk gsterimlerini yapalm.
a) 5 = b) - 10
9
= c) 43 =
9 90
50 9 10 9 430 90
45 0,555 9 1,11 360 0,477
050 0,10 0700
45 9 630
50 10 700
45 9 630
5 1 70

5 = - 10 =- 1, 1 43 =
9 0, 5 9 90 0, 47

Devirli Olmayan Ondalk Gsterimleri Rasyonel Say Olarak fade Etme
Kazanm: Devirli olmayan ondalk gsterimleri rasyonel say olarak ifade eder.
Devirli olmayan ondalk gsterimlerin rasyonel say olarak yazl yledir:
1 Virgln solundaki say, tam ksm olarak yazlr.

2 Virgln sandaki say, pay olarak yazlr.
3 Virgln sandaki basamak says, paydaya 10'un kuvveti olarak yazlr.
4 Pay ve payda arasnda sadeletirme varsa yarlr.
5 Virgln en sandaki sfrlarn hibir deeri yoktur.
4 4: 2 2 - 5, 46 = - 5 46 =- 5 46: 2 =- 5 23
2, 4 = 2 =2 =2
10 1 10: 2 5 10 2 100: 2 50
5 5 5: 5 1 120 120 120: 10 12

0, 05 = = = = - 0, 120 = - =- =- =-
10 2 100 100: 5 20 10 3 1000 1000: 10 100
RNEK
Aada verilen ondalk gsterimleri rasyonel say olarak yazalm.
a) 0,2 = 2 2 2: 2 1 b) 0,13 = 13 13
= = = =
101 10 10: 2 5 10 2 100
5 5 5: 5 1 1 1
c) 6,5 = - 6 =- 6 =- 6 =- 6 ) 2,01 = - 2 =- 2
10 1 10 10: 5 2 10 2 100
d) 70,013 = 70 13 = 70 13 e) 22,22 = 22 22 22: 2 11

22 = 22 = 22 = 22
10 3 1000 10 2 100 100: 2 50
f) 0,75 = 75 75 75: 25 3 g) -0,008 = 8 8 8: 8 1

= = = - =- =- =-
10 2 100 100: 25 4 10 3 1000 1000: 8 125
5 5 5: 5 1
) 16,5 = 16 5 = 16 5: 5 = 16 1 h) 6,05 = - 6 =- 6 =- 6 =- 6
101 10: 5 2 10 2 100 100: 5 20
retmenin Sorusu 0,16 ve 1,2 ondalk gsterimleri rasyonel say olarak yazalm.
Cevap: 0, 16 = 16 = 16 = 16: 4 = 4 2 2 12 12: 2 - 6

- 1, 2 =- 1 =- 1 =- =- =
10 2 100 100: 4 25 10 1 10 10 10: 2 5

1) Aadaki ondalk gsterimleri rasyonel say olarak yazalm.
1 1 2 2 2: 2 1
a) 0,1 = = b) 0,2 = = = =
101 10 101 10 10: 2 5
7 7 3 3
c) 0,7= = d) -0,3 = - =-
10 1 10 10 1 10
e) -0,4 = - 4 1 =- 10
4 =- 4: 2 =- 2
10: 2 5
f) -0,9 = - 9 1 =- 9
10
10 10
2 2 2: 2 1 6 = 6 = 6: 2 = 3
g) 1,2 = 1 =1 =1 =1 h) 2,6 = 2 2 10 2 10: 2 2 5
10 1 10 10: 2 5 101
4 4 4: 2 2
) -3,4 = - 3 =- 3 =- 3 =- 3 i) -6,1 = - 6 1 1 =- 6 1
10 1 10 10: 2 5 10 10
12 12 12: 4 3
j) 0,12 = = = =
100 100: 4 25 k) -0,16 = - 162 =- 100
16 =- 16: 4 =- 4
100: 4 25
10 2 10
18 18 18: 2 9
l) 2,18 = 2 =2 =2 =2 m) -3,05 = - 3 5 2 =- 3 100
5 =- 5: 5 =- 1
3 100: 5 3 20
10 2 100 100: 2 50 10
2) Aada verilen eitliklerde boluk braklan yerlere gelecek saylar bulalm.

g 7 = 7 =g
a) 0,7 = 10 " 0, 7 = 7
101 10 10
2 2 2 2
b) -1,2 = g 10 " - 1, 2 =- 1 101 =- 1 10 = g 10 1
16 64 64 64: 4 16 16
c) 4,64 = 4 g " 4, 64 = 4 =4 =4 =4 =4
10 2 100 100: 4 25 g 25
3
) -2,12 = - 2 g 12 12 12: 4 3 g
25 " - 2, 12 =- 2 10 2 =- 2 100 =- 2 100: 4 =- 2 25 =- 2 25
d) 0,125 = 1 "
g 0,125 = 1253 = 1000
125 = 125: 125 = 1 = 1
1000: 125 8 g 8
10
e) 2,25 = g
4 "
25 25 225 225: 25 9 . . .
2,25 = 210 2 = 2 100 = 100 = 100: 25 = 4 = 4 9

6 saysnn ondalk gsterimi aadakiler-
1. 10 5. - 2 2 saysnn ondalk gsterimi aada-
25
den hangisidir? kilerden hangisidir?
A) 0,06 B) 0,6 C) 6,1 D) 6,01 A) -2,08 B) -2.8 C) -2,02 D) -2.2
Cevap: B Cevap: A
8 saysnn ondalk gsterimi aadaki-

2. - 100 6. 100
33 saysnn ondalk gsterimi aadaki-
lerden hangisidir?
lerden hangisidir?
A) 0,08 B) 0,8 C) -0,08 D) -0,8
A) 3,03 B) 3.05 C) 3,3 D) 3.03
Cevap: C
Cevap: D
19
7. 90 saysnn ondalk gsterimi aadakiler-
3. Aadaki eitliklerden hangisi yanltr?
den hangisidir?
3 =- B) - 4 =-
A) - 1 10 1, 3 5 100 5, 04
A) 0, 21 B) 0,21 C) 0, 21 D) 0,2
1 17 Cevap: C
C) 6 1000 = 6, 01 D) 2 100 = 2, 17
Cevap: C
8. Aada verilen eitliklerden hangisi doru-

4. 38 = 0 , def eitliine gre, aadakilerden dur?
hangisi yanltr? 8 153
A) 1, 6 = 5 B) 3, 02 = 50
A) d says 3'tr.
4 D) - = - 31
C) - 0, 12 = - 4 25
B) e says 6'dr. 6, 4 5
C) f says 5'dir. Cevap: A
D) d + e + f toplamnn deeri 15'tir.
Cevap: B
1. B 2. C 3. C 4. B 5. A 6. D 7. C 8. A

RASYONEL SAYILARDA SIRALAMA

Kazanm: Rasyonel saylar karlatrr ve sralar.
1) Paydalar Eit Olan Rasyonel Saylarda Sralama
Paydalar eit olan pozitif rasyonel saylardan pay byk olan daha byktr.
Negatif rasyonel saylarda ise sralama pozitif gibi dnlerek yaplr, daha sonra aradaki sembol
yn deitirir. Fakat unutulmamaldr ki, POZTF RASYONEL SAYILAR HER ZAMAN NEGATF
RASYONEL SAYILARDAN DAHA BYKTR.
rnekler:
a) 1 , 5 , 3 rasyonel saylarn sralayalm. Paydalar eit olduundan pay byk olan say
6 6 6 daha byktr.
5 3 1
> >
6 6 6
b) - 3 , - 1 , 4 rasyonel saylarn sralayalm. 4

pozitif olduundan en byktr.
5 5 5 5
1 3 iaretten dolay 1 3
< - > -
5 5 sembol yn deitirir 5 5
4 1 3
>- >-
5 5 5
c) 5 , 7 , 1 Paydalar eit pozitif rasyonel saylarda pay

rasyonel saylarn kkten
12 12 12 byk olan daha byk pay kk olan daha
bye doru sralayalm. kktr. Bu durumda;
1 5 7
< < olur.
12 12 12
) - 3 , - 1 , 4 , 10 rasyonel saylar bykten Pozitif rasyonel saylarda pay byk olan daha
11 11 11 11 10 4
byktr. Bu durumda > olur. Negatif
ke doru sralayalm. 11 11
rasyonel saylar pozitif gibi sralanr ve daha
sonra aradaki sembol yn deitirir.
1 3 1 3
< olduundan - >- olur. Sralama;
11 11 11 11
10 4 1 3
> >- >- eklinde olur.
11 11 11 11

2) Paylar Eit Olan Rasyonel Saylarda Sralama
Paylar eit olan pozitif rasyonel saylardan paydas kk olan daha byktr. Negatif rasyonel
saylarda ise sralama saylar pozitif gibi dnlerek yaplr, daha sonra aradaki sembol yn deitirir.
rnekler:
a) 1 , 1 , 1 Paylar eit olduundan paydas byk olan

rasyonel saylarn kkten
2 10 9 daha kktr.
bye doru sralayalm. 1 1 1
< <
10 9 2
2 , 2 , 2 Saylar pozitif gibi dnlr. Bu durumda;

b) - - - rasyonel saylarn kkten
5 7 19 2 2 2
> > olur. Negatiften dolay yn
bye doru sralayalm. 5 7 19
2 2 2
deitirilme - < - < - olur.
5 7 19
4 , 4 , 4 4 , 4 Negatif olanlar pozitiflerden kktr.

c) - , - rasyonel saylarn
11 9 17 21 9 4
4
kkten bye doru sralayalm. > olduundan negatiflikte aradaki saylar
9 17
4 4
yn deitirdiinden - < - olur. Pozitif
9 17
olanlardan paydas byk olan daha kktr.
4 4 4
Bu yzden < < olur. Hepsini birletir-
21 11 9
4 4 4 4 4
di- imizde - < - < < < olur.
9 17 21 11 9

3) Pay ve Paydas Eit Olmayan Rasyonel Saylarda Sralama
Pay veya payda eit duruma getirilerek nceki zelliklerden biri kullanlr.
rnekler:
1 , 3 , 1 3 1 3 - 1 - 3 paydalarn eitleyelim.
a) - ,-
4 8 12 4
rasyonel saylarn kk- 4 , 8 , 12 , 4
(6) (3) (2) (6)
ten bye doru sralayalm.

6 9 - 2 - 18
24 24 24 24
18 2
Negatifler kendi arasnda - 24 < - 24 olur.
Pozitifler kendi arasnda 24 6 9

< 24 olur.
Birletirdiimizde ise - 18 < - 2 < 6 < 8
24 24 24 24
3 1 1 3
yani - 4 < - 12 < 4 < 8 olur.
b)
3 , 4 , 1
rasyonel saylarn kkten Paylarn eitleyelim. 37 84 10 1
" 12 12 12
7 8 10 (4) (3) (12)
28 24 120
bye doru sralayalm. Paylar eitse paydas kk olan daha byk-
tr. Bu durumda; 12 < 12 < 12 yani
120 28 24
1 3 4 olur.
10 < 7 < 8
c) - 1 , - 3 , - 7 rasyonel saylarn byktn Saylar pozitif gibi dnerek payda eitleyelim.

5 4 20 1 3 7 4 15 7
ke doru sralayalm. 5 4 20 " 20 20 20 . Paydalar eitse pay
(4) (5) (1)
kk olan daha kktr. 4 < 7 < 15 yani;

20 20 20
1 7 3 olur. Negatiflikte aradaki sembol
5 < 20 < 4
yn deitirdii iin - 1 > - 7 > - 3 olur.
5 20 4

1) Aada verilen rasyonel saylar kktn bye doru sralayalm.
a) 1 9 3 b) 6 5 2 c) - 3 , - 1 , - 11
10 , 10 , 10 7 , 7 , 7 20 20 20
1 3 9 2 5 6 - 11 < - 3 < - 1
10 < 10 < 10 7 < 7 < 7 20 20 20
d) 1 1 1 e) 7 7 7 f) - 3 , - 3 , - 3
17 , 11 , 6 48 , 11 , 100 7 5 4
1 1 1 7 7 7 -3 <- 3 <- 3
17 < 11 < 6 100 < 48 < 11 4 5 7
g) 1 7 - 2 11 - 1 h) 5 5 -5 5 - 5
15 , 15 , 15 , 15 , 15 21 , 17 , 4 , 16 , 12
- 2 < - 1 < 1 < 7 < 11 -5 <- 5 < 5 < 5 < 5

15 15 15 15 15 4 12 21 17 16
) 3 2 7 9 10 7 7 9 10 7 3 2
5 , 3 , 15 " 15 , 15 , 15 " 15 < 15 < 15 " 15 < 5 < 3
(3) (5) (1)
i) -1 , - 3 , - 2 " - 6 , - 6 , - 6 " - 6 < - 6 < - 6 " - 2 < - 1 < - 3

7 28 11 42 56 33 33 42 56 11 7 28
(6) (2) (3)
j) 1 -2 3 - 8 5 - 6 9 - 8 - 8 - 6 5 9 -8 -2 1 3
3 , 5 , 5 , 15 " 15 , 15 , 15 , 15 " 15 < 15 < 15 < 15 " 15 < 5 < 3 < 5
(5) (3) (3) (1)
2) Aada verilen boluklara gelebilecek tam saylar bulalm.
a) 1 g 2 3 g 10
5 < 15 < 3 " 15 < 15 < 15 4, 5, 6, 7, 8 , 9
(3) (5)
b) 6 - 6 - 6
- 2 < - 6 < - 3 " - 21
7 g 16 < g < 32 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31
(3) (2)
c) -4 < g < 1 " -8 <g < 2 -7, -6, -5, -4, -3, -2, -1, 0, 1
9 18 9 18 18 18
(2) (2)
1 4 2 4 4 4 29, 30, 31, 32, 33

) 7 < g < 17 " 28 < g < 34
(4) (2)

7 4 11 rasyonel saylarnn kkten
1. 29 , 29 , 29 5. - 1 , - 3 , - 2 rasyonel saylarnn kkten
5 4 7
bye doru sralan aadakilerden han- bye doru sralan aadakilerden han-
gisidir? gisidir?
4 11 7 4 7 11 1 3 2 1 2 3
A) 29 < 29 < 29 B) 29 < 29 < 29 A) - 5 < - 4 < - 7 B) - 5 < - 7 < - 4
3 1 2 3 2 1
C) 11 < 7 < 4 D) 11 < 4 < 7 C) - 4 < - 5 < - 7 D) - 4 < - 7 < - 5
29 29 29 29 29 29
Cevap: B Cevap: D
6. 38 , 14 , 65 rasyonel saylarnn bykten k-

3 - 9 - 1
2. - 10 , 10 , 10 rasyonel saylarnn byk- e doru sralan aadakilerden hangi-
ten ke doru sralan aadakilerden sidir?
hangisidir? 1 3 5 1 5 3
A) 4 > 8 > 6 B) 4 > 6 > 8
1 3 9 1 9 3
A) - 10 > - 10 > - 10 B) - 10 > - 10 > - 10
C) 65 > 38 > 14 D) 65 > 1 > 38
9 3 1 9 1 3 4
C) - 10 > - 10 > - 10 D) - 10 > - 10 > - 10
Cevap: C
Cevap: A
3 3 3
3. a = 7 , b = 11 ve c = 6 olduuna gre a, b 7. 15 < a < b < 34 sralamasn salayan a ve b
ve c saylarnn kkten bye doru sra- ikilisi aadakilerden hangisi olabilir?
lan aadakilerden hangisidir? 14 15 28 29
A) 20 , 20 B) 40 , 40
A) b < c < a B) b < a < c
32 33
C) c < a < b D) c < b < a C) 16 17 ,
80 , 80 D) 160 160
Cevap: B Cevap: B
7
4. 10 a 4 8. Aada verilen sralamalardan hangisi yan-
< 8 < 5 sralamasn salayan a deer-
ltr?
lerinden biri aadakilerden hangisidir?
A) - 1 > - 1 B) 3 < 5
5 6 4 4
A) 8 B) 7 C) 6 D) 5
Cevap: C C) 12 > 12
5 D) - 1 < 3
8 4
Cevap: A
1. B 2. A 3. B 4. C 5. D 6. C 7. B 8. A

Ad: Soyad: Snf:
7 MATEMATK FY NO
SINIF
1. nite / Rasyonel Saylarla lemler
03
RASYONEL SAYILARLA ILEMLER
Kazanm: Rasyonel saylarla toplama ve karma ilemlerini yapar.
RASYONEL SAYILARLA TOPLAMA VE IKARMA ILEMI

Paydalar Eit Olan Rasyonel Saylarda Toplama ve karma lemi
Paydalar eit olan rasyonel saylarda toplama veya karma ilemi yaparken ortak payda yazlr.
Pay ksmnda bulunan saylar toplanr veya karlr.
a b a+b a b a-b
+ = - =
c c c c c c
1 5 3 1+5+3 9 4 1 3 4-1+3 6
+ + = = - + = =
7 7 7 7 7 5 5 5 5 5
rnekler:
a) 1 + 1 = 1+1 = 2 b) 35 + 15 = 3+1 4
=
3 3 3 3 5 5
c) 1 + 5 = 1 + 5 = 6 = 1 ) 1 3
+ +
7
=
1 + 3 + 7 11
=
6 6 6 6 20 30 20 20 20
d) 8 + 1 + 1 = 8 + 1 + 1 = 10 = 10: 5 = 2 6 - 1 = 5
e) 17
15 15 15 15 15 15: 5 3 17 17
f) 10
- - - -
- 13 = 10 13 = 3 = 3: 3 = 1 8 - 2 - 7 = 8 - 2 - 7 = -1
g) 15
21 21 21 21 21: 3 7 15 15 15 15
9 - 3 - 1 = 9 - 3 - 1 = 5 = 5: 5 = 1 1 + 5 - 4 2 2: 2 1
) 10 10 10 10 10 10: 5 2 h) 18 + 85 - 84 = = = =
8 8 8: 2 4
7+1-2 = 6 10 2 15 10 - 2 + 15 23
) 7 + 1 - 2 = i) 11 - 11 + 11 = =
5 5 5 5 5 11 11
3 + 7 - 4 = 6 = 6: 2 = 3 15 7 1 15 + 7 - 1 21
j) 3 + 7 - 4 = k) 21 + 21 - 21 = = =1
8 8 8 8 8 8: 2 4 21 21
retmenin Sorusu 1 7 4 1 10 4
+ - - + + ileminin sonucu katr?
10 17 25 10 17 25
1 7 4 1 10 4 7 10 7 + 10 17
Cevap: + - - + + = + = = =1
10 17 25 10 17 25 17 17 17 17

Paydalar eit Olmayan Rasyonel Saylarda Toplama ve karma lemi
Rasyonel saylarda toplama ve karma ilemi yapabilmek iin paydalarn eit olmas gerekir. Payda-
lar eitlendikten sonar ileme devam edilir.
a c a.d + b.c a c ad - bc
+ = - =
b d bd b d b.d
(d) (b ) (d) (b )
1 3 4 9 4 + 9 13 2 1 14 5 14 - 5 9
+ = + = = - = - = =
3 4 12 12 12 12 5 7 35 35 35 35
(4) (3) (7) (5)
NOT Eer saylardan biri tam say ise paydas 1 olarak kabul edilerek payda eitleme yaplr.
rnekler:
1 2 1 4 1+4 5 3 1 1 9 1 7 9 + 1 + 7 17
a) + = + = = b) + + = + + = =
6 3 6 6 6 6 7 21 3 21 21 21 21 21
(1) (2) (3) (1) (7)
c) 4 - 1 = 16 - 5 = 16 - 5 = 11
5 4 20 20 20 20
(4) (5)
) 3 - 1 - 3 = 24 - 4 - 15 = 24 - 4 - 15 = 5 = 5: 5 = 1
5 10 8 40 40 40 40 40 40: 5 8
(8) (4) (5)
1 6 1 6+1 7 2 3 14 3 14 - 3 11
d) 3 + = + = = e) - = - = =
2 2 2 2 2 1 7 7 7 7 7
(2) (1) (7) (1)
1 3 2 7 18 4 7 + 18 - 4 21 21: 21 1
f) + - = + - = = = =
6 7 21 42 42 42 42 42 42: 21 2
(7) (6) (2)
- c- m =
6 5 6 + 5 11
- c- m =
3 1
g) =
5 2 10 10 10 10
(2) (5)
c - m - c - - - m ileminin sonucu katr?

6 3 1 23 1 11
retmenin Sorusu +
17 26 19 26 19 17
Cevap: 6 3 1 23 1 11 6 + 11 3 + 23 17 26
+ - + + + = + = + = 1+1 = 2
17 26 19 26 19 17 17 26 17 26

1. nite / Rasyonel Saylarla lemler Etkinlik
1) Aada verilen toplama ilemlerini yapalm.
a) 1 + 2 = 1 + 2 = 3 b) 2 + 3 = 2 + 3 = 5 c) 3 + 4 = 3 + 4 = 7
5 5 5 5 7 7 7 7 8 8 8 8
) 3 + (- 1) = 3 + (- 1) = 2 d) 7 1 7+1 8 e) 1 + 4 = 1 + 4 = 5
+ = =
11 11 11 11 15 15 15 15 12 12 12 12
1 2 3 16 3 + 16 19 15 7 15 + 7 22
f) + = + = = g) 3 + 1 = + = =
8 3 24 24 24 24 7 5 35 35 35 35
(3) (8) (5) (7)
1 3 5 6 9 5 20 20: 4 5 1 (- 3) 1 (- 9) 1 + (- 9) - 8
) + + = + + = = = h) + = + = =
2 4 12 12 12 12 12 12: 4 3 15 5 15 15 15 15
(6) (3) (1) (1) (3)
2) Aada verilen karma ilemlerini yapalm.
7 6 7-6 1 9-1 8
a) - = = b) 1 - 6 = 1 - 6 =- 5 c) 9 - 1 = =
10 10 10 10 4 4 4 4 11 11 11 11
40 ` 40 j
9 6 - 11 - 4
) - = 9206 = 20
3
d) 11
7
- 4 = 30 = 30 e) 17 - - 2 = 17 + 2 = 19
20 20 30 30 40 40
+
3 1 3 2 3-2 1
f) - = - = = g) 1 - 2 = 7 - 10 = 7 - 10 =- 3
4 2 4 4 4 4 5 7 35 35 35 35
(1) (2) (7) (5)
1 3 1 4 3 2 4-3-2 1
) 1 - 1 - 1 = 4 - 3 - 6 = 4 - 3 - 6 = - 5 h) - - = - - = =-
3 4 2 12 12 12 12 12 1 4 2 4 4 4 4 4
(4) (3) (6) (4) (1) (2)
3) Aada verilen toplama ve karma ilemlerini yapalm.
1 2 7 5 12 21 5 + 12 - 21 - 4 - 4: 2 - 2
a) + - = + - = = = =
6 5 10 30 30 30 30 30 30: 2 15
(5) (6) (3)
3 1 2 18 3 4 18 + 3 - 4 17
b) + - = + - = =
1 2 3 6 6 6 6 6
(6) (3) (2)
2 1 5 5 48 8 15 10 48 - 8 + 15 - 10 45 45: 3 15
c) - + - = - + - = = = =
1 3 8 12 24 24 24 24 24 24 24: 3 8
(24) (8) (3) (2)

Rasyonel Saylarda Toplama leminin zellikleri
1. Deime zellii
ki rasyonel say toplanrken, saylarn yerleri deitirilirse de toplam deimez. Rasyonel saylarda
toplama ileminin deime zellii vardr.
a , b Q olmak zere a + b = b + a dr.
2 1 4 3 7 1 2 3 4 7 2 1 1 2
+ = + = + = + = + = +
3 2 6 6 6 2 3 6 6 6 3 2 2 3
(2) (3) (3) (2)
2) Birleme zellii
a, b, c Q olmak zere (a+b) + c = a+(b+c) olur.
Bu durumda rasyonel saylarda toplama ileminin birleme zellii vardr.
c1 + m + = c + m + = + = + =
1 3 2 1 3 3 3 6 3 9
2 4 2 2 4 2 4 4 4 4
c1 + m + = 1 + c + m
(2) 1 3 1 3
(2)
2 4 2 4
+ p = 1 +c + m = 1 + = + =
1 3 2 3 5 4 5 9
1 +f
2 4 4 4 (4) 4 4 4 4
(2) (1)
RNEK
Aada verilen eitliklerde sembollerle gsterilen saylar bularak yanlarna kullandmz zellii
yazalm.
1
a) 1 + 3 = 3 + 4 4 = (Deime zellii)
2 4 4 2
b) 6 + c - 5 m = 9 + 6 5
9 =- (Deime zellii)
7 9 7 9
c) c + m + = + c5 + m 5 = 1 (Birleme zellii)
1 1 1 1 1
3 2 7 3 7 2
2
) c? + m + =- + c + m
3 4 2 3 4
? =- (Birleme zellii)
7 9 11 7 9 11
10 10 3 3
d) 3+ = + 3 = 8 (Deime zellii)
7 7 8
e) c + m + = + c &+ m &= (Birleme zellii)

6 7 1 6 1 7
11 15 2 11 2 15

3. Etkisiz Eleman
Bir rasyonel say ile sfr topladmzda sonu rasyonel saynn kendisine eit olacandan rasyonel
saylarla toplama ileminin etkisiz eleman 0 (sfr) dr.
1 1 3 3
+0= 0+ =
2 2 4 4
4. Ters Eleman
Toplamlar 0 olan rasyonel saylar toplama ilemine gre birbirinin tersidir. a saysnn ters eleman
b
- a dr.
b 2 terseleman - 2 - 3 terseleman 3
3 3 5 5
RNEK
Aada verilen eitliklerdeki semboller yerine yazlmas gereken saylar bulup, yanlarna kullandmz
zellii yazalm.
a) 3 + 4 = 3 4 = 0 (Etkisiz eleman) b) 9 + `- 1 j =- 1 9 = 0 (Etkisiz eleman)

5 5 2 2
c) 2 + 5 = 0 5 =- 2 (Ters eleman) ) ? + `- 3 j = 0 3
? = 5 (Ters eleman)
7 7 5
1 1
d) 3+ 6 = 6 3 = 0 (Etkisiz eleman) e) x + 3 + 2 = 5 4 = 0 (Etkisiz eleman)
7 7 7
f) 1 + =0 =- 1 (Ters eleman) g) 6 + 7 + ? = 13 ? = 0 (Etkisiz eleman)

8 8 15 15 15
h) 9 + `- 13 j = 0
1
) 4 + 2 = 2 4 = 0 (Etkisiz eleman) 9 = 3 (Ters eleman)
5 5
) 5 + 2 + 9 = 0 9 =- 1 (Ters eleman) i) 9 + = 9 4 = 0 (Etkisiz eleman)

7 7 10 4 10
j) + 7 =0 =- 7 (Ters eleman) k) 16 + 15 + 9 = 11
30 9 = 0 (Etkisiz eleman)
10 10

Aada verilen eitliklerden bo braklan yerlere gelecek saylar bulalm. Fakat bu saylar bulurke
ilem yapmadan, rasyonel saylarla toplama ileminin zelliklerini kullanalm.
a) 3 + 4 = 4 + g b) 1 + 3 = g + 1 c) g + 4 = 4 + `- 1 j
5 7 7 2 11 2 9 9 7
3 3
5 11 -1
7
) `- 6 j + g = 8 + `- 6 j d) ` 1 + 2 j + 3 = g + ` 2 + 3 j e) ` 13 + g j + 94 = 13 + ` 87 + 94 j
17 25 17 6 5 4 5 4
8 1 7
25 6 8
f) ag + 3 k + 1 =- 3 + a 3 + 1 k g) a 1 + 2 k + g = 1 + a 2 + 5 k
11 2 5 11 2 7 3 7 3 6
5
-3 6
5
5
) 3 + g = 3 h) g + 1 = 1 ) 8 + 0 = g
4 4 7 7
0 0 5
8
`- 11
8 j+ =
7+ = 1
i) j) g + 3 = 0 k) g 0
4 g 0
-7 -1 8
4 3 11
n) g + `- 10 j = 0
1 9
l) 6 + `- 6 j = g m) 8 + g = 0
5 5
0 9
-1 10
8
7
o) 11 + g = 0 ) 65 + g = 65 p) 1 + 7 = 7 + g
2 6 6
-7 0 1
11 2
r) ` 1 + 7 j + 5 = g + ` 7 + 5 j s) 4 + `- 1 j = `- 1 j + g ) 11 + 3 + g = 0
2 6 4 6 4 9 2 2 7 7
1 4 2
2 9

1. nite / Rasyonel Saylarla lemler Konu Testi
1. 1 + 2 + 4 ileminin sonucu aadakiler-

11 11 11 5. 37 + 21
1 -5
6 ileminin sonucu aadakiler-
den hangisidir? den hangisidir?
6
A) 11 7
B) 11 8
C) 11 9
D) 11 1 3 2 5
A) - 7 B) - 14 C) - 7 D) - 14
Cevap: B Cevap: D
6 - 1 - 2
2. 25 25 25 ileminin sonucu aadakiler- 6. 13 + 4 = 25 + 13
den hangisidir? 6+ = 6

1 2 3 4 7 9 7
A) 25 B) 25 C) 25 D) 25 Yukarda verilen eitliklere gre, 4 + 9 ifa-
Cevap: C desinin deeri katr?
A) 54 B) 35 C) 25 D) 15
Cevap: C
3. 15 + 32 - 15
1 ileminin sonucu aadakiler-
4 + = eitliini salayan4deeri aa-
den hangisidir? 7. 11 4 0
4 13 6 14 dakilerden hangisidir?
A) 5 B) 15 C) 5 D) 15
4
A) - 11 3
B) - 11 2
C) - 11 1
D) - 11
Cevap: A
Cevap: A

tr? 8. 37 + `1 16 + 17
2 j = `3 + 1 j+ 2
7 16 17
3 1 2 2 1 + 4 - 5 = 1
A) 7 + 7 - 7 = 7 B) 15 15 15 15 Yukarda verilen eitlikte rasyonel saylarda
4+4-2 = toplama ileminin hangi zelili kullanlmtr?
C) 10 - 3 + 14 =
21 21 21 1 D) 3 3 3 2 A) Etkisiz eleman zellii
Cevap: B B) Deime zellii
C) Ters eleman zellii
D) Birleme zellii
Cevap: D

9. ` 1 - 1 + 1 j + `- 1 + 1 + 5 j
6 3 7 7 3 6 13. ` 37 - 12 j + 14
3
ileminin zm aada ve-
ileminin sonucu katr? rilmitir.
I. adm: d 3 - 1 n + 4
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 7 2 14
(2 ) (7 )
Cevap: B II. adm: ` 6 - 7 j + 4

14 14 14
III. adm: - 1 + 4
14 14
IV. adm: 3
14
Buna gre, aadakilerden hangisi doru-
10. Aada verilen eitliklerden hangisi yanl- dur?
tr?
3 3 A) lk hata Il. admda yaplmtr.
A) 4 + 0 = 4 B) lk hata III. admda yaplmtr.
B) 12 + `- 12 j = 0 C) lk hata IV. admda yaplmtr.
D) Hata yaplmamtr.
1 3 3 1
C) 7 + 11 = 11 + 7 Cevap: D
D) ` 6 + 4 j + 2 = 6 + ` 4 - 2 j
1 3 1 1 3 1

Cevap: D
3 saysnn toplama ilemine gre tersi

14. - 11
11. ^- 1h + 13 - 15 ileminin sonucu katr?
A) 11
3
3
B) 11 3
C) - 11 D) - 11
3
A) - 13
15 B) - 11 C) 11
15 D) 13
15 Cevap: B
15
Cevap: A
15. Rasyonel saylarda toplama ileminin etki-

6 + = eitliini salayan 9 deeri siz eleman aadakilerden hangisidir?
12. 25 9 0
katr? A) 0 B) 1 C) 3 D) 4
6 Cevap: A
A) 25 B) 15 C) - 15 6
D) - 25
Cevap: D
1. B 2. C 3. A 4. B 5. D 6. C 7. A 8. D 9. B 10. D 11. A 12. D 13. D 14. B 15. A

RASYONEL SAYILARLA ARPMA ILEMI

Kazanm: Rasyonel saylarla arpma ve blme ilemlerini yapar
Rasyonel saylarla arpma ilemi yaplrken ncelikle sonucun iaretine karar verilir. leminde tam
sayl kesir varsa bileik kesre evrilir. Pay ile pay arplarak paya, payda ile payda arplarak pay-
daya yazlr. Sadeletirme varsa yaplr ve ilem tamamlanr.
a . c = a.c
b d b.d 1
1 - 3 = 1. (- 3) =- 3 3 - 4 - 1 = 11 - 4 - 1 = 11 . (- 4) . (- 1) = 4 = 1
1
$
5 7 5.7 35 1 $ $
8 7 22 $ $
8 7 22 8.7. 22 8 .7.2 28
2 2
Bir rasyonel sayy -1 ile arparak o rasyonel saynn ters iaretlisi elde edilir.
3 . - =- 3
4 ( 1) 4 `- 25 j . (- 1) = 25
RNEK
Aada verilen arpma ilemlerinin sonularn bulalm.
a) 1 . 3 = 1 . 3 = 3 b) 3 . 2 = 3 . 2 = 6
2 5 2 . 5 10 7 11 7 . 11 77
- -
c) - 1 . - 5 = ( 1) . ( 5) = 5 ) 1 . 3 = 1. 3 = 3
6 9 6.9 54 2 5 2 .5 10
2 1
d) 1 . 2 1 = 1 . 7 = 1 . 7 = 7 e) 1 9 . 1 3 = 11 4 = 11 . 4 = 44
9 .3 9.3 27
6 3 6 3 6 . 3 18
f) `- 1 j . 3 . `- 3 j =
(- 1) . 3 (- 3)
= 9
2 4 7 2.4.7 56
-1 -1
( - 7 ) . ( - 2 ) . (- 1 ) - 1
g) `- 2 13 j . `- 27 j . `- 14 j = `- 3 j . `- 7 j . `- 4 j =
7 2 1 =
3. 7 . 4 6
1 2
h) (- 1) . `- 1 j = 1 ) 1 . 3 . ` - 2 j =
1 . 3 . (- 2) - 6 - 1
) 6 . (- 1) = - 6 = =
7 7 3 3 6 1 7 6 .1. 7 42 7
7 .^- 6h.1
-1
1 4 1 4 9
i) 7 $ - 6 $ 1 = =- 1 j) 1 4 $ 9 $ 1 8 = 54 $ 9 $ 8 = 85
6 7 2 6 . 7 .2 2

Rasyonel Saylarda arpma leminin zellikleri
1. Yutan Eleman
Rasyonel saylarda arpma ileminin yutan eleman sfrdr. 0n, tm rasyonel saylarla arpm 0dr.
0 . `- 2 j = 0
3 . = 1
7 0 0
2. Etkisiz Eleman
Rasyonel saylarda arpma ileminin etkisiz eleman 1dir. 1in herhangi bir rasyonel sayyla arpm,
rasyonel saynn kendisine eittir.
1 . `- 7 j =- 7
1 =1 1 1
5 .1 5
3. Ters Eleman
arpmlar 1 olan iki rasyonel say, birbirinin arpma ilemine gre tersidir. a rasyonel saysnn arp-
b
ma ilemine gre tersi b dr.
a
3 4 = olduundan 3 ile 4 birbirinin arpma ilemine gre tersidir.
4 .3 1 4 3
RNEK
Aadaki ilemleri rasyonel saylarda arpma ileminin zelliklerine gre yapalm.
a) 5 . 0 = 0 b) 0 . `- 1 j = 0 c) 34 . 0 . `- 12 j = 0
6 10
d) 1 . `- 11 j = - 11
3 3 5 1 5 5
) 7 . 1 = 7 e) 6 . 2 . 1 = 12 . 1 = 12
5 5
f) 5 . 6 = 1 g) 7 . 4 . 1 = 1 . 1 = 1 ) 3 . 17 . 0 = 1, 0 = 0
6 5 4 7 17 3
h) 0. 15 = 0 ) - 1 $ 1 = - 13 i) 7 $ 5 = 1
3 5 7
3 7
j) 0 $ 4 $ 5 = 0 k) - 98 $ 98 = -1 l) 10 7 =
7 $ 10 $ 0 1.0 = 0

4. Deime zellii
ki rasyonel say arplrken arpanlarn yeri deitirilirse de arpm deimediinden, rasyonel
saylarda arpma ileminin deime zellii vardr.
3 `- 1 j = 3. (- 1) = - 3 `- 12 j . 35 = 2 .5 = 103
(- 1) . 3 -
5 . 2 5.2 10
3 `- 1 j = `- 1 j 3
5 . 2 2 .5
5. Birleme zellii
kiden fazla rasyonel say arplrken arpmn sras deise de sonu deimediinden rasyonel
saylarda arpma ileminin birleme zellii vardr.
` 12 . 13 j . 14 = 16 . 14 = 24
1 1 `1 1 j = 1 1 = 1
2 . 3 .4 2 . 12 24
` 12 . 13 j . 14 = 12 . ` 13 . 14 j
6. Dalma zellii
Rasyonel saylarda arpma ileminin, toplama ve karma ilemi zerine dalma zellii vardr.
1 .`3 + 5j= 1 . 3 + 1 . 5 3 `1 - 1 j = 3 1 - 3 1
2 4 7 2 4 2 7 7 . 5 6 7 .5 7 .6
RNEK
Aada verilen eitliklerden sembollere gelmesi gereken saylar ilem yapmadan bulalm.
a) 3 . 5 = 4 . 3 b) 9 . 4 = 4 . `- 1 j c) ` 1 . 1 j . 5 = 1 . `5 . 5 j
7 9 7 11 11 6 6 7 11 6 11
5 -1 1
9 6 7
) ` 3 . 1 j . ? = 3 . ` 1 . `- 2 jj d) 15 . ` 2 - 7 j = 15 . 2 - _ . 7
1 1 3 1 1 3
16 3 16 3 7
-2 1
7 15
e) 8 . ` 6 + 1 j = 1 . 6 + 1 . 1 f) 1 $ ` 1 + 1 j = 1 $ 1 + 9 $ 1
19 3 11 19 11 3 6 3 4 6 3 4
1 1
11 6

1) Aada verilen arpma ilemlerini yapalm.

1 1 1.1 1 3 1 3.1 3 6.2 6.2 12
a) . = = b) . = = c) = =
4 2 4.2 8 7 4 7.4 28 7 5 7.5 35
1 3
2 2 17 2 1 1 1 6 5 6 3
) 1 . = .= d) - 3 . - 1 = 3 = 1 e) - 2 . = . =-
5 14 5 14 2 5 8 6 48 16 2 10 2 10 2
1 2
31 17 7 119
. . c- m =
6 3 1 3 6.3. (- 1) -9
f) = g) 1 1 . 3 2 . 2 1 = . . =
1 4 2 1.4. 2 4 2 5 3 2 5 31 10
) 6 . 0 = 0 h) 0 . 1 = 0 ) 4 . 0 . 3 = 0
7 3 5 7
6 6 6 8 8 3
i) 1 . = = j) - .1= - k) 1. (- 1) . = -3
11 11 11 15 15 4 4
3 7
l) . = 1 m) - 2 . 5 = -1 n) 3 . 0 . c - 1 m = 0
7 3 5 2 5 7
2) Aada verilen eitliklerde kutular uygun saylarla doldurarak, yanlarna rasyonel saylarda arp-
ma ileminin hangi zelliini kullandmz yazalm.
b) 1 . c - m = - 1
1
a) 3 . 0 = 0 (Yutan eleman) (Etkisiz eleman)
5 5 5
c) 6 . 5 = 1 (Ters eleman) ) 3 $ 0 $ 1 = 0 (Yutan eleman)

5 6
5 7
c m
d) 1 . 3 = 3 . 1 e) c 1 . 3 m . 2 = 1 . 3.2 (Birleme zellii)
2 (Deime zellii)
2 40 40 6 5 7 6 5 7
$c - m= $ - $
7 3 1 7 3 7 1
f) (Dalma zellii)
6 5 3 6 5 6 3
g) 1 $ 1 + 1 $ 3 = 1 $ ^ 1 + 3 h (Dalma zellii)
4 7 4 20 4 7 20
) 10 $ c - 1 m $ 0 $ 3 c - 6 m = 0 (Yutan eleman)
11 2 7 5
h) 3 $ 11 = 1 (Ters eleman)
11 3
) 1 $ 10 = 10 (Etkisiz eleman)
11 11
RASYONEL SAYILARDA BLME ILEMI

Kazanm: Rasyonel saylarla arpma ve blme ilemlerini yapar.
Rasyonel saylarda blme ilemi yaplrken, ilk rasyonel say, aynen yazlr. kinci rasyonel saynn
arpma ilemine gre tersi ile arplr.
a c a . d a.d 1 2 1 . -7 -7 1 1 91 9.2 9
: = = :- = = 2 : = : = =
b d b c b.c 3 7 3 2 6 4 2 4 2 4 1 2
Bir rasyonel saynn 0a blm tanmszdr.
0in, 0 hari bir rasyonel sayya blm 0dr.
Bir rasyonel saynn 1e blm rasyonel saynn kendisine eittir.
1in bir rasyonel sayya blm, o rasyonel saynn arpma ilemine gre tersine eittir.
Bir rasyonel saynn 1e blm saynn ters iaretlisine eittir.
1in bir rasyonel sayya blm, o rasyonel saynn arpma ilemine gre tersinin zt iaretlisine
eittir.
4 4 4 4 4 5 4 4 4 5
: 0 = tan msz 0: =0 :1= 1: = : - 1= - - 1: =-
5 5 5 5 5 4 5 5 5 4
RNEK
Aada verilen blme ilemlerini yapalm.

-2 1
7 3 7 . 10 2 14 1 3 1 . 4 2 3 14 7 15 15
a) : = = b) :- = - =- c) 1 : = . =
5 10 51 3 3 2 4 21 3 3 4 15 4 14 8
2
1 2 7 .
1
3 7 1 3 3 6 6
) - 2 3 : - 3 = - 3 - 2 = 2 d) 0 : 5 = 0 e) :1 = f) : (- 1) = -
1 7 7 11 11
4
g) 1 : c - 10 m = - 17 ) (- 1) : 9 = - 9 h) 10
7 :0
= tanmsz
17 10 4
7 -3 -7 1 4 4
) 7 : - 2 = $ = i) 1 : 1 = $ = j) 10 : 1 = 10 $ 9 = 10
6 3 62 2 4 5 4 5 1 5 9 9 9 1
-2
51 3 1 3 1 4 =1 6 3 -6 4 -8
1
k) 3 : 2 = 3 $ = l) : = $ m) - : = $ =
10 2 2 4 84 82 3 6 74 7 31 7
10 5

1) Aada verilen blme ilemlerini yapalm.

1
3 . 10 2 2 2 6 21 1 1
a) 3 : 9 = = b) - : = - . =-
5 10 51 9 3 3 7 1 7 6 3 21
1
4 1 4 . 6 42 . 5 2 1 -9 1 14 2 2
c) : 1 = = = ) - : = - . - =
15 5 15 5 15 3 6 3 9 7 14 71 9 9
7 23 7 62 2 1 32 21 32 10 2 64
- 1 5
d) 2 3 : 3 6 = - =- =- 14 e) - 6 : - 2 = - : - =- . - =
3 . 6 31 . 23 23 5 10 5 10 51 21 21
4 4 - 6 6 3 5
f) :1 = g) 1 : 1 = 3 ) 6 : - 1 = 6 h) - : 1 = - ) - 1: = -
5 5 3 11 11 7 7 5 3
3 10 17 2 7 6
i) 0 : = 0 j) - 1 : - = k) 1 : - = - l) : 0 = tanmsz
19 17 10 7 2 17
2) Aada verilen ilemleri yapalm.
a) c + m : c + m = c + m . c + m = c + m b) (+ 1) : c + m = 1 . c + m = c + m
5 1 5 1 5 3 5 5
7 1 7 1 7 5 3 3
c) c - m : c - m = c- m . c- m = c + m
2 1 2
) (- 1) . c + m = c- m . c + m = c- m
2 1 9 1 11 11
5 1 5 1 5 11 1 9 9
d) 0 : c - m = 0. c - m = 0
1 4
e) c + m : 0 = tanmsz
3
4 1 5
7 10 70
$ c- m =
-6
:c- m = :c m =
3 1 3 2 7 -7 $ = =- 1
f) =- 1 g)
6 2 6 1 6 10 10 10 - 7 - 70
2 2
9 7 7
) 10 : 5 = 10 $ 22 = 4 = 4 h) 1: = 1 $ =
11 22 111 51 1 7 9 9
i) c - m: 1 = - $ =-
8 8 1 8
) 10 : 1 = 10 1 10
$ =
9 9 1 9 7 7 1 7
:c- m =
4 10 24 -7 14
j) 1: c - 6 m = 1. - 11 =- 11 k) $ =-
11 6 6 5 7 5 10 5 25
8 20 5 11 1 3 3
l) c - m: c - m = - $ -
8 4 =8 $ = =1
m) : =
5 20 5 4 33 3 1 3

1. 35 . 64 ileminin sonucu aadakilerden han- 5. 37 . a- 94 k = a- 94 k . 37 eitliinde aadaki-

gisidir? lerden hangisi kullanlmtr?
1 2 3 4 A) Etkisiz eleman
A) 5 B) 5 C) 5 D) 5
B) Deime zellii
C) Yutan eleman
Cevap: B
D) Birleme zellii
Cevap: B
2. - 12 . 67 ileminin sonucu aadakilerden

hangisidir?
6. 12 . a 37 - 54 k = 12 . 37 - 12 . T
1 2 3 4
A) - 7 B) - 7 C) - 7 D) - 7
eitliinde T yerine aadakilerden hangisi
gelmelidir?
Cevap: C
4 4
A) 1 B) - 5 C) 5 D) 1
Cevap: C
3. - 95 . 0 ileminin sonucu aadakilerden han-

gisidir? 7. 57 . 57 ileminin sonucu aadakilerden han-
5 gisine eittir?
A) 1 B) - 9 C) 1 D) 0
A) 1 B) 0 C) -1 D) -2
Cevap: D
Cevap: A
4. Aada verilen eitliklerden hangisi yanl- -

tr? 8. 37 : 141 ileminin sonucu aadakilerden
1 . (- 1) = 1 4 4
A) 7 7 B) 1 . 9 = 9 hangisine eittir?
4 . 7 = 1 1
C) 7 4 D) 0 . 2 = 0 A) -6 B) -5 C) -4 D) -3
Cevap: A Cevap: A

9. 1 -1 6 13. a 15 : 15 k : 8 ileminin sonucu aadakiler-

4 4 1
6 3 7
den hangisine eittir?
. .
A) 8 B) 7 C) 6 D) 5
Cevap: A
A
Yukarda verilen ilem aacna gre, A yerine 14. :12
5 1 D -1
: 2 : 4 ileminin sonucu aadakiler-
aadakilerden hangisi gelmelidir?
den hangisidir?
5 1 1 5
A) 63 B) 63 C) - 63 D) - 63 7 8 10
A) - 3 B) - 3 C) -3 D) - 3
Cevap: B
Cevap: D
-
10. - 92 : 34 ileminin sonucu aadakilerden
hangisine eittir?

2
A) 3
1
B) 2
1
C) 3
1
D) 6 15. - 1 : 62 ileminin sonucu aadakilerden han-
gisidir?
Cevap: D
A) -4 B) -3 C) -2 D) -1
Cevap: B
11. a- 18
7
k : 1 ileminin sonucu aadakilerden
hangisidir?
7 7
A) -1 B) - 18 C) 18 D) 1
Cevap: B 16. Aada verilen ifadelerden hangisi yanl-
tr?
A) Bir rasyonel saynn 1e blm o rasyo-
nel sayya eittir.
12. Aada verilen eitliklerden hangisi yanl- B) 1in bir rasyonel sayya blm o rasyo-
tr? nel saynn arpma ilemine gre tersine
3 5 4 4 eittir.
A) 1 : 5 = 3 B) 7 : - 1 = - 7
C) Bir rasyonel saynn 0a blm 0a eit-
6 10 11 tir.
C) 11 : 0 = 0 D) - 1 : 11 =- 10
D) Bir rasyonel saynn -1e blm o say-
Cevap: C nn toplama ilemine gre tersine eittir.
Cevap: C
1. B 2. C 3. D 4. A 5. B 6. C 7. A 8. A 9. B 10. D 11. B 12. C 13. A 14. D 15. B 16. C

Ad: Soyad: Snf:
7 MATEMATK FY NO
SINIF
04
RASYONEL SAYILARLA ILEMLER
RASYONEL SAYILARIN KARELERI VE KPLERI
Kazanm: Rasyonel saylarn kare ve kplerini hesaplar.
Pozitif Rasyonel Saylarn Kareleri ve Kpleri

a ve b birer tam say ve a pozitif rasyanel say olmak zere;
b
a 2 a . a a2 a 3 a . a . a a3
b l ve b l pozitiftir.
a 2 a 3
b l = = b l = = olur
b b
b b b b2 b b b b b3
1 1 1.1 1 2 2 2 2.2.2 8
c m =
1 2
c m =
$ = = 2 3 $ $ = =
2 2 2 2.2 4 3 3 3 3 3.3.3 27
rnekler:
1 1 1.1 1
b) c 1 m =
2
a) c 3 m =
2 3 3 3.3 9
$ = = $ = =
5 5 5 5.5 25 6 6 6 6.6 36
4 2
c) c m =
2 2 2.2 4
) c 2 m =
4 4 4.4 16 2
$ = = $ = =
7 7 7 7.7 49 3 3 3 3.3 9
3 3 3 3.3.3 27
e) c m =
3 3
d) c m =
1 3 1 1 1 1.1.1 1 $ $ = =
$ $ = =
4 4 4 4 4 . 4. 4 64 4 4 4 4 4.4.4 64
5 5 5 5.5.5 125
g) c 5 m =
3
f) c 2 m =
3 2 2 2 2.2.2 8
$ $ = = $ $ = =
3 5 5 5 5.5.5 125 6 6 6 6 6.6.6 216
) c1 1 m = c 3 m = 3 $ 3 $ 3 = 3.3.3 = 27
3
h) c 2 1 m = c 7 m = 7 $ 7 = 7.7 = 49
2 2 3
3 3 3 3 3.3 9 2 2 2 2 2 2.2.2 8
4 2
i) c 3 m = j) c m =
2 3 3 9 4 4 16
$ = $ =
7 7 7 49 9 9 9 81
6 6 36 1 1 1 1
k) c1 m =
1 2
l) c
1 3
$ = m = 10 $ 10 $ 10 = 1000
5 5 5 25 10
5 5 5 125
m) c 2 1 m = 5 $ 5 $ 5 = 125
3
n) c 5 m =
3
$ $ =
2 2 2 2 8 3 3 3 3 27

Negatif Rasyonel Saylarn Kareleri ve Kpleri
a
a ve b birer tam say ve b negatif rasyonel say olmak zere;
a 2 a a a.a a 2 a 3 a a a a.a.a a3
b l = $ = = b l = $ $ = = olur.
b b b b.b b 2 b b b b b.b.b b3
b l pozitif, b l negatiftir.
a 2 a 3
b b
c m = c- 2 m $ c- 2 m $ c- 2 m = 8
1 3 1 1 1 -1
c - m = c 2 m $ c 2 m = 2. 2 = 4
1 2 1 1 - 1. - 1 1 -
- -
2 2
RNEK
Aada verilen ilemleri yapalm.
a) c - 1 m =
2
c- m $ c- m =
1 1 -1 $- 1 1
=
3 3 3 3.3 9
b) c - 2 m =
2
c- m $ c- m =
2 2 - 2. - 2 4
=
5 5 5 5.5 25
c) c - 2 m =
2
c- m $ c- m =
2 2 -2 . - 2 4
=
7 7 7 77 49
) c m =
1 2
c- m $ c- m =
- 1 1 - 1. - 1 1
=
4 4 4 4 . 4 16
d) c - 1 1 m = c - 3 m = c - 3 m $ c - 3 m = - 3 . - 3 = 9
2 2
2 2 2 2 2.2 4
e) c - 2 2 m = c - 12 m = c - 12 m $ c - 12 m = - 12 . - 12 = 144
2 2
5 5 5 5 5.5 25
f) c - 2 m =
3
c- m $ c- m $ c- m =
2 2 2 - 2. - 2. - 2 - 8
=
3 3 3 3 3 . 3. 3 27
g) c - 1 m =
3
c- m $ c- m $ c- m =
1 1 1 - 1. - 1. - 1. - 1
=
5 5 5 5 5 . 5. 5 125
h) c - 1 1 m = c - 4 m = c - 4 m $ c - 4 m $ c - 4 m = - 4. - 4. - 4 = - 64
3 3
3 3 3 3 3 3 . 3. 3 27
) c - 3 1 m = c - 7 m = c - 7 m $ c - 7 m $ c - 7 m = - 7. - 7. - 7 =- 343
3 3
2 2 2 2 2 2 . 2. 2 8

1 1 1.1 1
b) c 1 m =
1 1 1.1 1 2
a) c 1 m =
2
$ = = $ = =
5 5 5 5 . 5 25 7 7 7 7.7 49
3 3 3.3 9
) c 3 m =
2
c) c 2 m =
2 2 2 2.2 4 $ = =
$ = = 5 5 5.5 25
9 9 9 9 . 9 81 5
3 3 3.3 9 5 5 5.5 25
d) c
3 2
m = 10 $ 10 = 10 . 10 = 100 e) c 5 m =
2
$ = =
10 8 8 8 8.8 64
g) c 2 m = c m = $ =
1 2 13 2 13 13 13.13 169
f) c1 m = c m = $ =
1 2 5 2 5 5 5.5 25 =
=
4 4 4 4 4.4 16 6 6 6 6 6.6 36
2 2 2 2.2.2 8 1 1 1 1.1.1 1
) c 1 m =
3
h) c 2 m =
3
$ $ = = $ $ = =
3 3 3 3 3.3.3 27 5 5 5 5 5.5.5 125
4 4 4 4.4.4 64
j) c 1 m =
3 3 1 1 1 1.1.1 1
i) c 4 m = $ $ = = $ $ = =
3 3 3 3 3.3.3 27 2 2 2 2 2.2.2 8
l) c1 m = c m = $ $ =
1 3 7 3 7 7 7 7.7.7 343
k) c 2 m = c m = $ $ =
1 3 5 3 5 5 5 5.5.5 125
= =
2 2 2 2 2 2.2.2 8 6 6 6 6 6 6.6.6 216
2) Aada verilen ilemleri yapp sonularnn negatif mi pozitif mi olduunu yazalm.
c- m $ c- m =
3 3 - 3. - 3 9
a) c - m =
3 2 = (Pozitif)
7 7 7 7.7 49
b) c
1 2
m = c- m $ c- m =
5 5 - 5. - 5 25
- 1 = (Pozitif)
4 4 4 4.4 16
c) c - m = c - 5 m $ c - 5 m $ c - 5 m = 5 . 5. 5 =- 125
4 3 4 4 4 - 4. - 4. - 4 64
(Negatif)
5
c- m $ c- m $ c- m =
2 2 2 - 2. - 2. - 2 - 8
) c - m =
2 3 = (Negatif)
9 9 9 9 9 . 9. 9 729
d) c 2 m =
2 2 2 2.2 4 (Pozitif)
$ = =
7 7 7 7 . 7 49
e c1m =
3 1 1 1 1 . 1. 1 1 (Pozitif)
$ $ = =
3 3 3 3 3. 3 .3 27
c- m $ c- m =
9 2 9 9 - 9. - 9 81
f) c - m = = (Pozitif)
10 10 10 10 . 10 100
c- m $ c- m $ c- m =
9 3 9 9 9 - 9. - 9. - 9. - 729
g) c - m = 10 10 10
=
10 . 10 . 10 1000 (Negatif)
10
1 1 1.1 1
h) c 1 m =
2
$ = = (Pozitif)
6 6 6 6.6 36
c- m $ c- m $ c- m =
3 3 3 - 3. - 3. - 3 27
) c - 1 m =
1 3 =- (Negatif)
2 2 2 2 2.2.2 8

1. ` 10
7j
5. 27 $ 27 $ 27 ileminin eiti aadakilerden han-
2
ileminin sonucu aadakilerden hangi-
sidir? gisidir?
A) a 7 k B) a- 7 k C) a 7 k D) a- 7 k
7 49 49 7 2 3 2 3 2 2 2 2
A) 100 B) 100 C) 10 D) 1000
Cevap: B Cevap: A
6.
2. `- 35 j ileminin sonucu aadakilerden han- `- 92 j =- 81
4
2 2
gisidir? D Y
27 9 9 27
A) - 125 B) - 25 C) 25 D) 125 `- 12 j = ` 12 j `- 15 j = ` 15 j
2 2 3 3
Cevap: C D Y D Y
I II III IV
Yukarda verilen eitlikler doruysa D, yan-
l ise Y yolunu takip eden Damla, hangi -
ka ular?
3. `- 3 13 j ileminin sonucu aadakilerden

3 A) I B) II C) III D) IV
hangisidir? Cevap: D
1000 100 100 1000

A) - 27 B) - 27 C) 27 D) 27
Cevap: A
7. I. `- 17 j
2
II. ` 5 j
2 2

III. `- 4 j
1 3

IV. ` 7 j
4. Aada verilen saylardan hangisi negatiftir? 3 3

A) a 6 k B) a 5 k C) a- 2 k D) a- 3 k
1 2 3 3 1 2 2 3 Yukarda verilen saylardan ka tanesinin de-
eri negatiftir?
Cevap: D
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
Cevap: A
1. B 2. C 3. A 4. D 5. A 6. D 7. A

RASYONEL SAYILARLA OK ADIMLI ILEMLER

Kazanm: Rasyonel saylarla ok adml ilemleri yapar
ok Adml lemler: Birden fazla ilemin olduu ifadelere denir.
lem ncelii:
1) sl ifadeler
2) Parantez ii
3) arpma ve blme ilemi (ikisi ayn anda varsa soldan balanarak yaplr.)
4) Toplama ve karma ilemi (ikisi ayn anda varsa soldan balanarak yaplr.)
Kesir izgisinin belirttii blme ilemi yaplmadan nce pay ve paydadaki ilemler yaplr.
RNEK
1
1- 2
2+ 1 ileminin sonucunu bulalm.
2+ 3
ZM
2 1 1
-
2+ 2 2 =2+ 2 = 2 + 1 $ 3 = 2 + 3 = 28 + 3 = 31
6 1 7 2 7 1 14 14 14 14
+ (14)
3 3 3
rnekler:
a) c 2 - 1 m $ c 1 + 2 m ileminin sonucunu bulalm.

5 4 6 3
f 5 - 4 p $ f 6 + 3 p = c 20 - 20 m $ c 6 + 6 m = 20 $ 6 = 20.6 = 120 = 8
2 1 1 2 8 5 1 4 3 5 3.5 15 1
(4) (5) (1) (2)
b) 1
1 ileminin sonucunu bulalm.
2+ 3
1 1 1 3 3
= = = 1$ =
2 1 6 1 7 7 7
+ +
1 3 3 3 3
(3)

1
1+
c) 6 ileminin sonucunu bulalm.
1
2-
4
1 1
+ 6 1 7
1 6 +
7 4 1 7.4 4 2
(6)
= 6 6 = 6 = $ = = =
2 1 8 1 7 6 7 6. 71 6 3
- -
1 4 4 4 4
(4)
) 1
ileminin sonucunu bulalm.
1
1+
1
1-
2
1 1 1 1 1
= = = =
1 1 2 1+2 3
1+ 1+ 1 + 1.
1 1 1
1-
2 2
d) 5 + =c - 2 m + 1 G $ 1 ileminin sonucunu bulalm.

3 2 6
c m c m
2 1 1 4 3 1 1 1 5 1 180 1 179
5 + >f - = G
3 p 2H 6
+ $ = 5 + - + $ = 5 + - $ = - = - =
6 6 6 6 6 1 36 36 36 36
(2) (3) (36)
$ c - m: ileminin sonucunu bulalm.

3 1 1 2
e)
7 5 6 3
1
3 1 1 2 3 6 5 2 31 1 2
$ f - p: = $ c - m : = $
1 3 1
: = $ =
7 5 6 3 7 30 30 3 7 30 3 70 2 140
(6) (5) 10 70
retmenin Sorusu `1 + 13 j $ `1 + 14 j $ `1 + 15 j g `1 + 29
1 j
ileminin sonucunu bulalm.
Cevap: 4 5 6 30 = 30 =
$
3 4 5 $ g 29 3 10

f) c - 1 m + 3 $ 1 - 1 $ 1 ileminin sonucunu bulalm.

2
3 8 2 6 2
c- m $ c- m +
1 1 3.1 1.1 1 3 1 16 27 12 31
- = + - = + - =
3 3 8.2 6.2 9 16 12 144 144 144 144
(16) (9) (12)
1 2
2 -1
g) 4 3 ileminin sonucunu bulalm.
c m +c m
1 2 1 2
6 3
9 5
1 2 - 27 20 7
2 -1 4 3 - 3
4 3 = 7 36 21
(3 ) (4 )
= 12 12 = 12 = $ =
1 1 1 1 1 1 1 4 5 121 5 5
$ + $ + +
6 6 3 3 36 9 36 36 36
(1) (4)
1
1-
1- 2
) 2
2- ileminin sonucunu bulalm.
1
1+
1
1+
3
1 1
1-
2 1 1
1- 1- 2 1- $
2- 2 = 2- 2 = 2- 2 2
1 1 3
1+ 1+ 1+1$
1 4 4
1+
3 3
1 3
1-
= 2- 4 = 2- 4
3 7
1+
4 4
1
3 4 2 3
= 2- $ = -
41 7 1 7
(7)
14 3 11
= - =-
7 7 7
1 Cevap:
retmenin Sorusu 1+ 2
1+ 1 ileminin sonucunu
1- 3 1 3
1+
1+ 2 = 1+ 2 = 1 + 3 $ 3 = 1 + 9 = 13
bulalm.
1 2 2 2 4 4
1-
3 3
A) Aada verilen ilemleri yapalm.
a) d 11 - 12 n $ d 12 + 13 n = ` 2 - 1 j $ ` 6 + 1 j = 1 $ 7 = 7
(2) (3) 2 2 3 3 2 3 6
b) d 5 - 7 n $ d 3 + 4 n = ` 7 - 5 j $ ` 8 + 9 j = 2 $ 17 = 17
1 1 2 3 1
(7) (5) (4) (3 ) 35 35 12 12 35 12 6 210
3 +1 3 +1 4
c) 1 - 2 1 = 1 - 4 5 = 1 - 1 = 1 - 3 $ `- 1 j = 1 - `- 3 j = 3 + 3 = 3
3 3 3 3 3 4 10 1 40 3 40 40
- - -
5 2 10 10 10 (3 )
(2) (5 )
1 1 = 3 - 1 = 3 - 1 = 3 - 8 = 63 - 8 = 55
) 3 - = 3- 1 3 21 1 21 21 21 21
1 3- 8 3- 8
3- 1 8 (21)
3- 3 3
` 12 j 1 1 1 1 1
3
d) ` 5 j -
2 2 2 $2$2 4 4 8
2 8 - 8 = 4 - 1 $ = 4 - 1 = 4 - 5 =- 1
2
=5$5- = - =
3 3 25 3 25 5 25 8 5 25 5 25 25 25
1- 8 1- 8 1- 8 8 (5)
e) `1 - 1 j $ `1 - 1 j $ `1 - 1 j g `1 - 1 j = 1 $ $ g
2 3 39
= 1
2 3 4 40 2 3 4 40 40
1 2 +1 3
1+ 2 2 2 = + 2 = 2 + 3 $ 4 = 2 + 6 = 10 + 6 = 16
2
f) 2 + = 2+
1
1+ 4 4+1 2 5 21 5 5 5 5 5
4 4 4
g) `1 + 1 j $ `1 + 1 j $ `1 + 1 j + g `1 + 1 j =
5 6 7 22 = 22 = 22: 2 = 11
4 5 6 21 $ $
4 5 6 g 21 4 4: 2 2
1 + 1 + 5 - 1 + 6 - 5 = 1+6 = 7 =
h) ` 11
1 + 1 + 5 j-` 1 - 6 + 5 j =
7 98 11 7 98 11 7 98 11 7 98 7 7 1
1 1 1 = + 1 = + 5 = 29
) 2+ = 2+ 1
= 2+
2 2 12 2 12 12
1 2+ 5 2+ 5
2+ 1 5
2+ 2 2

1. 1 .>f- 7 p - f + 3 pH 5. -1 + 1.1
2 5 4 3 33
ileminin sonucu katr? ileminin sonucu katr?
A) - 23 B) - 17 C) - 18 D) - 43 A) - 2 B) 0 C) 2 D) 1
40 40 99 40 9 9 6
Cevap: D Cevap: A
1+1+ 1
2. >f + 1 p + f- 1 pH.>f- 1 p + f + 2 pH 6. 3 6 12
2 22 3 6 1
ileminin sonucu katr? 24
A) - 1 B) 0 C) 5 D) 21 ileminin sonucu katr?
22 11 22
Cevap: B A) 7 B) 7 C) 7 D) 14
4 2
Cevap: D
3. 4 - 2.f 1 - 1 p 7. 3 - 1.5 + 4
2 3 2 23 3
A) 1 B) 2 C) 4 D) 11 A) 0 B) 1 C) 2 D) 3
3 3 3 3
Cevap: D Cevap: C
1
8. 1
1-
4. 2 - 1. 1 1- 2
1
34
ileminin sonucu aadakilerden hangisidir? ileminin sonucu katr?
A) 5 B) 7 C) 2 5 D) 1 11 A) 1 B) - 1 C) 1 D) 1
12 12 12 12 2 2
Cevap: A
Cevap: D

9. a1 - 13 k . a1 + 13 k 13. 1-1:1+1
5 5 5 5
2 4 8
A) 3 B) 3 C) 9 D) 2 A) - 3 B) 0 C) 1 D) 3
5 5 5
Cevap: C
Cevap: A
1 + 3 12 - 1 1
10. 5 10 : 20 2 14. 1+
ileminin sonucu katr? 1+ 1
1+1
3
A) 6 B) 3 1 C) 1 D) 1 ileminin sonucu katr?
5 2 5
Cevap: D A) 4 B) 7 C) 11 D) 7
7 4 7 11
Cevap: C
11. a 54 - 32 : 38 k : 14 - 2 15. 4 - 2
ileminin sonucu katr? 1-1
2
A) - 44 B) - 1 C) - 9 D) 1 ileminin sonucu katr?
55 35 5 5
A) - 1 B) 0 C) 1 D) 2
Cevap: D 2 2
Cevap: B
12. 1+ 6
1-1 16. 1 . 5 + 6 : 1
3 3 6 18 3
A) 10 B) 9 C) 1 D) 1 A) 11 B) 11 C) 23 D) 1
9 10 6 18 18 6
Cevap: C
Cevap: A
1. D 2. B 3. D 4. D 5. A 6. D 7. C 8. A 9. C 10. D 11. D 12. A 13. A 14. C 15. B 16. C

RASYONEL SAYI PROBLEMLERI

Kazanm: Rasyonel saylarla ilem yapmay gerektiren problemleri zer.
Rasyonel say problemleri zlrken; 1) Problemdeki veriler karlr.

2) Problemde ne istendii anlalr.
3) Gerekli ilemler yaplarak problemde istenen bulunur.
rnekler:
a) Bir ifti 600 m2 tarlasnn nce 3 n, sonra kalann 3 n sryor.

10 5
iftinin geriye srlmemi ka m tarlas kalmtr?
2
Tarlann tamam 600 m2

3 3 =
10 n, srlyor 600 $ 10 180 m
2
Kalan alan = 600 - 180 = 420 m2

3 84
3
Kalan 5 srlyor 420 5 = 252m 2
1
Srlmemi alan = 420 - 252 = 168 m2
b) Damla 500 sayfalk kitabn nce 2 sini, okuyor, sonra da 7 sini okuyor.
25 10
Geriye okumas gereken ka sayfas kalmtr?
Kitabn tamam = 500 sayfa

2 20
2
25 sini okuyor 500 $ 25 = 20 . 2 = 40 sayfa
1 390 sayfa (okunan)
7 7 =
10 sini okuyor 500 $ 10 350 sayfa
Geriye kalan sayfa says = 500 - 390 = 110 sayfa

c) Bir top her dtnde nceki yksekliinin 2 si kadar ykseliyor.

5
Top 400 m ykseklikten brakldna gre, yere nc dnerek dikey olarak toplam ka m yol
alm olur?
Ykseklik = 400 m
2 800
1. d = 400 $ 5 = 5 = 160m 400m 160m
2 320
2. d = 160 $ 5 = 5 = 64 m
1. d 2. d
2.64 + 2.160 + 400 = 128 + 320 + 400 = 848 m
) Sadk elindeki kalemlerinin 13 ini Damlaya, 25 sini Ceydaya ve 17 ini Efeye veriyor.
Sadkn elinde 13 kalemi kaldna gre balangta ka kalemi vardr?
Sadkn verdii kalem miktarn bulalm:

1 2 1 35 42 15 92
+ + = + + =
3 5 7 105 105 105 105
(35) (21) (15)
92 105 - 92 13
Elinde kalan miktar 1 - 105 = 105 = 105
13 105
13: 105 = 13 $ 13 = 105 Balangtaki kalem miktar

d) A B
1 1) Yanda verilen ABCD dikdrtgeninin alan ka
2 3 cm cm2dir?
D 3 C
4 14 cm
A (ABCD) = BC $ DC
1 7 3 59
BC = 2 3 = 3 DC = 4 14 = 14
1
7 59 59
A (ABCD) = 3 $ 14 = 6 cm 2
2
2) Yukarda verilen ABCD dikdrtgeninin evre uzunluu ka cmdir?
(ABCD) = 2 $ d 3 + 14 n = 2 $ ` 42 + 42 j = 2 1 $ 42 = 21
7 59 98 177 275 275
(14) (3)
21
3 2
e) 4 21 olan saynn 7 si katr?
3
4 21 ise ters ilem yaparak saynn tamamn bulalm.
3 7
4
21: 4 = 21 $ 3 = 28
1
4
2
28 $ 7 = 8
1

3 2 3
1) 40 kiilik sir snfn 8 kz rencidir. Kz rencilerin 3 si, erkek rencilerin 5 i gzlkl oldu-
una gre, snfta ka tane gzlkl renci vardr?
3 120
40 $ 8 = 8 = 15 " Kz renci
40 - 15 = 25 " Erkek renci
2 30
15 $ 3 = 3 = 10 " Gzlkl kz renci
10 + 15 = 25 Toplam gzlkl renci says
3 75
25 $ 5 = 5 = 15 " Gzlkl erkek renci
1 3
2) Leyla 800 sayfalk kitabnn ilk gn 8 ini, ikinci gn 10 n okuyor. Buna gre, Leylann ka say-
fas kalmtr?
1
1. gn = 800 $ 8 = 100 sayfa
3
2. gn = 800 $ 10 = 240 safya
100 + 240 = 340 sayfa okudu.
800 - 340 = 460 safyas kald.
3) Doan, futbol antrenmannda 1. gn 90 dakika antrenman yapyor. Dier gnlerde her gn bir nc-
2
ki gnn 3 si kadar antrenman yapyor. Buna gre Doan, 3. gn ka dakika antrenman yapar?
2 180
2. gn " 90 $ 3 = 3 = 60 dakika
2 120
3. gn " 60 $ 3 = 3 = 40 dakika
1 3
4) 500 kmlik yolun nce 5 ini, sonra kalan yolun 4 n giden Sadkn ka km yolu kalmtr?
1 500
500 $ 5 = 5 = 100 km yol gitti.
Kalan yol = 500 - 100 = 400
3 400.3 1200
400 $ 4 = 4 = 4 = 300 km yol gitti.
Kalan yol : 400 - 300 = 100 km

1. Hseyin Bey, bahesinin 2 ini ekiyor. Eer 5.

5
40 m daha ekseydi, bahesinin 2 ekilmi ola-
2
3 Aklmdan bir say tuttum.
cakt. Bu saynn 3 'nn 2 'i 9
4 5
Buna gre Hseyin Beyin bahesi ka ediyor.
m2dir?
Buna gre Cann aklnda tuttuu say aa-
A) 50 B) 80 C) 120 D) 150
dakilerden hangisidir?
Cevap: D A) 60 B) 45 C) 30 D) 15
Cevap: C
2. Bir boyac, duvarn nce 1 sn, sonra kalann

1 ini boyuyor. 6
5
Duvarn tamam 60 m2 olduuna gre boyan-
mam olan ksm ka m2dir?
A) 10 B) 20 C) 30 D) 40 6. Bir terzi elindeki kuman nce 3 unu, sonra
1 ini kullanyor. 10
Cevap: D 5
Geriye 5 m kuma kaldna gre balang-
taki kuma ka metredir?
A) 10 B) 12 C) 15 D) 18
3. Ahmet, parasnn nce 1 n, sonra kalann 2 n Cevap: A
4 3
harcyor.
Ahmetin geriye 10 TLsi kaldna gre ba-
langta ka paras vardr?
A) 50 B) 40 C) 30 D) 20
Cevap: B
7. 240m2 olan bir bahenin 1 ne meneke, 3 ine
4 8
papatya, 1 sna da lale ekilmitir.
6
Bahenin kalan ksmna gl ekildiine gre,
4. Emin Amca, elindeki elmalarn 3 ini satyor. gl ekilen ksm ka m2dir?
8
Eer 7 kg daha satarsa elmalarn yarsn A) 30 B) 40 C) 50 D) 60
satm olacan fark ediyor.
Cevap: C
Buna gre balangta Emin Amcann ka
kg elmas vardr?
A) 56 B) 42 C) 28 D) 21
Cevap: A

8. Bir doktor, hastalarnn nce 38 ine sonra 12. Hangi saynn 57 inin 10
3
3 eder?
2
kalann 5 ine bakabilmitir. A) 18 B) 16 C) 14 D) 12
Geriye 6 hastas kaldna gre balangta Cevap: C
ka hastas vardr?
A) 20 B) 16 C) 12 D) 8
Cevap: B
5
13. 600 sorunun 32 sini, sonra da 15 ini zen
9. 12 si dolu olan bir su tankna 15 L daha su
Baharn zlmemi ka sorusu vardr?
2
eklendiinde su tanknn 3 doluyor.
A) 80 B) 90 C) 100 D) 110
Buna gre, su tanknn tamam ka L su alr?
Cevap: A
A) 60 B) 75 C) 90 D) 120
Cevap: A
10. Zeynep in parasnn 32 nn 10

9
u Alinin
14. 32 ile 15
1 2
inin toplam 22 olan saynn, 5 i
parasna eittir.
katr?
Alinin 30 TL paras olduuna gre, Zeynepin
ka TLsi vardr? A) 9 B) 10 C) 11 D) 12
Cevap: D
A) 50 B) 60 C) 90 D) 100
Cevap: A
11. Mehmet, bir kitabn nce 16 sn, sonra 38 sini

15. 1000 lirann 15 ini harcayan Damlann kalan
okuyor. 7
parasnn 20 si ka liradr?
Geriye okumad 110 sayfa kaldna gre, A) 260 B) 280 C) 300 D) 320
kitabn tamam ka sayfadr? Cevap: B
A) 230 B) 240 C) 280 D) 320
Cevap: B
1. D 2. D 3. B 4. A 5. C 6. A 7. C 8. B 9. A 10. A 11. B 12. C 13. A 14. D 15. B

Ad: Soyad: Snf:
7 MATEMATK FY NO
SINIF
Tarama Fy (nite 1)
05
ET Ki NL iK
a) (+7) . (+4) = +28 b) (+5) . (+3) = +15 c) (+8) . (+1) = +8
d) (-3) . (-2) = +6 e) (-6) . (-4) = +24 f) (-9) . (-1) = +9
g) (+2) . (-6) = -12 h) (-3) . (+7) = -21 ) (-8) . (+4) = -32
i) (+10) : (+2)= +5 j) (+20) : (+10)= +2 k) (+5) : (+1) = +5
l) (-20) : (-5) = +4 m) (-40) : (-8) = +5 n) (-25) : (-1) = +25
o) (-60) : (+15) = -4 ) (+40) : (-2) = -20 p) (+70) : (-1) = -70
r) [(-20) : (-2)] . (-1) = (+10) . (-1) = -10 s) (-25) : [(-5) . (+1)] = (-25) : (-5) = +5
2) Balangta 10 liras olan Damla her gn 5 lira biriktiriyor. 4. gnn sonunda arkada Damladan
20 lira bor istiyor. Son durumda Damlann ka lira paras kalr?
1. gn = 10 + 5 = 15
2. gn = 15 + 5 = 20
3. gn = 20 + 5 = 25
4. gn = 25 + 5 = 30
30 - 20 = 10 lira Bor verdikten sonra kalan para
a) (+3)2= (+3) . (+3) = +9 b) (-2)4 = (2) . (2) . (2) . (2) = +16
c) 80 = 1 ) (-2)3 = (-2) . (-2) . (-2) = -8
d) 116 = 1 e) (-2)2 = (-2) . (-2) = +4
f) 03 = 0 g) (-4)3 = (-4) . (-4) . (-4) = -64
h) (-6)2 = (-6) . (-6) = +36 ) (+4)2 = (+4) . (+4) = +16
i) (-1)10 = +1 j) (-3)3 = (-3) . (-3) (-3) = -27
k) (-1)17 = -1 l) (+7)2 = (+7) . (+7) = + 49
m) (-7)2 = (-7) . (-7) = +49 n) (+6)2 = (+6) . (+6) = +36

Tarama Fy Test - 1
1. Aada verilen eitliklerden hangisi yanl- 5. sabetli At

tr? +10 puan
A) (-6) . (-1) = -6 sabetsiz At
B) (-8) . (+1) = -8 5 puan
C) (+3) . (-4) = -12
Yukardaki tabloda bir at poligonunda isa-
D) (-8) . (+8) = -64 betli ve isabetsiz atlar iin alnan puanlar
Cevap: A verilmitir.
6 tane isabetli, 4 tane isabetsiz at yapan
Bahadr ka puan almtr?
A) 40 B) 35 C) 30 D) 25
2. -9 +1 -2 Yanda verilen ilem
Cevap: A
aacna gre, A ka-
. . tr?
A) -18 B) -16
C) 16 D) 18
.
6. a
A 7.7.7.7.7=7
Cevap: D
8.8. . 8 = 810
b tane
Yukarda verilen eitliklere gre, a . b ifadesi-

3 . I. (-7) . (-6) nin deeri katr?
II. (-3) . (+7) A) 30 B) 40 C) 50 D) 60
III. (+3) . (-14) Cevap: C
Aada verilen saylardan hangisi yukarda
verilen ilemlerden birinin sonucu deildir?
A) -42 B) -21 C) +21 D) +42
Cevap: C

tr?
4. Aada verilen ilemlerden hangisinin sonucu A) 23 = 8 B) (-6)2 = 36
en byktr? C) 11 = 1 D) 8o = 0
A) (-6) : (+1) B) (-8) : (-2) Cevap: D
C) (+10) : (-1) D) (-6) : (-3)
Cevap: B
1. A 2. D 3. C 4. B 5. A 6. C 7. D

Tarama Fy Etkinlik
1) Aadaki say dorusunda verilen ifadelere karlk gelen rasyonel saylar yazalm.
A B C D E F G
-2 -1 0 1 2 3
-1 5 -1 2 2
1 5 1 54
1
24
3
24
7 2 3
2) Aada verilen rasyonel saylarn ondalk gsterimlerini, ondalk gsterimlerin de rasyonel say
hallerini yazalm.
a) 3 = 6 = 0, 6 b) 1 = 5 = 0, 5 c) - 4 = - 8 =- 0, 8
5 10 2 10 5 10
(2) (5) (2)
375 = 1 5
) 6 = 24 = 0, 24 d) 1 3 = 1 1000 1, 375 e) 2 20 = 2 100 = 2, 05
25 100 8
(4) (5)
(125)
f) 2 = 20 9 g) 113 = 113 45
9 45
18 0,222 . . . = 0,2 90 2,511 . . . = 2,51
020 230
18 225
20 0050
2 45
50
45
5
h
h) 0, 8 = 8 = 8: 2 = 4 ) 1, 05 = 105 = 105: 5 = 21 i) 0, 06 = 6
=
6:2
=
3
10 10: 2 5 100 100: 5 20 100 100 : 2 50
3) Aada verilen rasyonel saylar kkten bye doru sralayalm.

1, 2 , 7 6 4 7 3 3 3 3 3 3
a) b) - , - , - > >
5 15 30 30 30 30 7 11 9 7 9 11
(6) (2) (1)
4 6 7 3 3 3
< < - <- <-
30 30 30 7 9 11
2 1 7
< <
15 5 20
1,2,1 10 8 5 1 3 4 4 3 1
c) ) - , - , - > >
2 5 4 20 20 20 5 5 5 5 5 5
(10) (4) (5)
5 8 10 4 3 1
< < - <- <-
20 20 20 5 5 5
1 2 1
< <
4 5 2
Tarama Fy Test - 21
a 3
1. 5. 25 rasyonel saysnn ondalk gsterimi aa-
0 1 dakilerden hangisidir?
Yukarda verilen say dorusunda a yerine ge- A) 0,3 B) 0,03 C) 1,2 D) 0,12
lecek rasyonel say aadakilerden hangisi- Cevap: D
dir?
4 3 3 4
A) - 7 B) - 7 C) 7 D) 7
Cevap: D
6. 13 rasyonel saysnn ondalk gsterimi aa-

2. - 32 = a3 = -b
3 A) 0,3 B) 0,3 C) 1,3 D) 1,3
Yukarda verilen eitlii salayan a ve b de-
erleri iin a . b ifadesinin deeri katr? Cevap: B
A) -4 B) -3 C) 3 D) 4
Cevap: A
3. Aadakilerden hangisi rasyonel say deil- 7. 0,25 ondalk gsterimi aadaki rasyonel sa-
dir? ylardan hangisine eit deildir?
1 2 1 2 3 4
A) 2 B) 0 C) 4 D) -5 A) 4 B) 8 C) 12 D) 20
Cevap: B
Cevap: D

8. a = 17 $ b = 11
1 c= 1
$ 2 rasyonel saylarnn
tr?
-2 2 4 kkten bye doru sralan aadaki-
A) 3 = - B) 4 = 1
3 lerden hangisidir?
1 1 5 -5
C) - 3 = 3 D) - 6 = 6 A) b < a < c B) b < c < a
C) c < a < b D) c < b < a
Cevap: C
Cevap: A
1. D 2. A 3. B 4. C 5. D 6. B 7. D 8. A

Tarama Fy Etkinlik
1) Aada verilen ilemlerin sonularn bulalm.
1 1 1+1 2
a) 7 + 1 = 7 + 1 = 8 b) 3 + 3 = = c) 5 + 4 = 5 + 4 = 9 = 9: 3 = 3
5 15 15 15 3 3 6 6 6 6 6: 3 2
7 2 7-2 5
) 4 - 1 = 4-1 3
= d) - = = e) 1 + 3 = 1 + 3 = 4 = 1
11 11 11 11 12 12 12 12 4 4 4 4
3 4 3+4 7
f) 1 + 2 = 6 + 6 = 6 = 6 g) 3 - 1 = 15 4 15 - 4 11
- = =
2 3 4 (54) 20 20 20 20
(5)
(3) (2)
h) 1 - 2 = 5 - 14 = 5 - 14 = - 9 ) 1 + 3 = 2 + 3 = 2 + 3 = 5
7 5 35 35 35 35 7 14 14 14 14 14
(5) (7)
(2) (1)
1 2
- - 5 . 22 - 2
4 7 k) 5 $ 22 =
3. - 1 - 3 14 .7 7
i) 3 -1 = j) $ = = =
$ = 11 15 1115
. 3
4 2 4.2 8 5 8 5 . 82 10
1 3
1 2
1 2 1 31 1 - 1 14 2
l) : = $ = m) - 2 : 1 = - 2 $ 3 =- 2 n) - 1 : 5 = - $ - =
6 3 62 2 4 93 93 1 3 7 14 71 5 5
2) Aada verilen eitliklerde bo braklan yerlere uygun rasyonel saylar yazarak, yanlarna hangi
zellii kullandn yazalm.
4 5 4 7
a) +4 = + (Deime zellii) b) $ 0 =4 (Yutan Eleman)
5 3 5 6
5 0
3
1 3
c) - $ 1 = 4 (Etkisiz Eleman) ) $4=1 (Ters Eleman)
2 5
-1 5
2 3
$ c + m = $4+ $4
1 1 1 1 1 3 3
d) (Dalma zellii) e) 4 $ = (Etkisiz eleman)
2 3 4 2 2 7 7
1 1 1
3 4
f) c - m $ 4 = 0
6
5 (Yutan Eleman)
$c - m = 4 $ - 4 $
3 4 1 4 1
g) (Dalma zellii)
5 7 2 7 2
3 3
5 5
Tarama Fy Test - 31
1. 16 + 17 - 42
5
ileminin sonucu aadakiler-
3 = 3
5. 17 $ 1 17 ileminde kullanlan zellik aa-
den hangisidir? dakilerden hangisidir?
1 4 5 2
A) 7 B) 21 C) 21 D) 7 A) Yutan Eleman
B) Deime zellii
Cevap: B
C) Etkisiz Eleman
D) Dalma zellii
Cevap: C

tr?
3 5 5 3
A) 4 + 11 = 11 + 4
6. - 37 $ 16 : 12 ileminin sonucu katr?
B) a 8 + 7 k + 11 = 8 + a 7 + 11 k
3 4 1 3 4 1
2 1 2 1
A) 7 B) 7 C) - 7 D) - 7
6 1 1 6
C) 7 - 2 = 2 - 7
Cevap: D
6 6
D) 5 + 0 = 5
Cevap: C
7.
-1 1 3
3 2 4
3. 62 $ 15 $ 1 ileminin sonucu katr?
. .
1 1 1 2
A) 30 B) 15 C) 10 D) 15
Cevap: B
+
A
Yukarda verilen ilem aacna gre, A aa-

dakilerden hangisine eittir?
1 5 1 7
3 6 A) 6 B) 24 C) 4 D) 24
4. 10 : 100 ileminin sonucu katr?
Cevap: B
1 1
A) 5 B) 6 C) 5 D) 6
Cevap: A
1. B 2. C 3. B 4. A 5. C 6. D 7. B

Tarama Fy Etkinlik
3 3 9
c) c m =
2 2 4 3 2
b) c 2 m =
2
a) c 1 m = 1 $ 1 = 1
2
$ = $ =
3 3 3 9 5 5 5 25 4 4 4 16
3 3 3 27
e) c m =
1 1 1 1 3 3
) c 1 m =
3 2 2 2 8
d) c 2 m =
3
$ $ = $ $ = $ $ =
4 4 4 4 64 3 3 3 3 27 5 5 5 5 125
-2 -2 4
h) c - m =
2 2
f) c - m = c - m $ c - m =
1 2 1 1 1
g) c - m = - $ - =
2 2 2 2 4 $ =
2 2 2 4 7 7 7 49 9 9 9 81
) c - m = c - m $ c - m $ c - m =-
1 3 1 1 1 1
i) c - 3 m = c - m $ c - m $ c - m =
3 3 3 3 - 27
4 4 4 4 64 5 5 5 5 125
j) c - 2 m = c - m $ c - m $ c - m =
2 2 2 -8
c- m $ c- m =
3 5 5 25
k) c - 5 m =
2
5 5 5 5 125 4 4 4 16
2) Aada verilen ilemlerin sonularn bulalm.
1 4
1- 5 4 8 32 45 32 13
a) 1 - = 5
1 - 9 = 1 - 5 $ 9 = 1 - 45 = 45 - 45 = 45
1
1+ 8
8
b) : 2 - 3 D $ : 6 + a- 7 kD = : - D $ : + a kD = : D $ : D = 252
1 1 1 1 3 2 7 -6 1 1 1
6 6 42 42 6 42
(3) (2) (7) (6)
c) a1 - 1 k $ a1 + 1 k $ a1 - 1 k $ a1 + 1 k = 2 $ 3 $ 3 $ 4 = 8 . 9 = 1
3 2 4 3 3 2 4 3 8.9
) a1 + 1 k $ a1 + 1 k $ a1 + 1 k $ a1 + 1 k =
3 4 5 6 7 7
=
2 3 5 6 2$3 $ 4$5 $6 2
5 13
3- 6 1
6 1 = 13 2 4 = 13.4 = 52
1
d) =
1 :4 3 : 4 6 3 $ 3 $ 1 3.31 9
1+ 2
2
3) Bir apartmanda 120 kii yaamaktadr. 120 kiinin 2 si erkektir. Erkeklerin 1 i kitap okuyor, ka-
5 3
1
dnlarn ise i kitap okuyor. Buna gre, bu sitede kitap okuyan ka kii vardr?
2
2 240
120 $ 5 = 5 = 48 tan e erkek
tane erkek
120 - 48 = 72 tane kadn

1 48
48 $ 3 = 3 = 16 kitap okuyan erkek
16 + 36 = 52 kitap okuyan kii says
1 72
72 $ 2 = 2 = 36 kitap okuyan kadn

Tarama Fy Test - 41
1. Aada verilen eitliklerden hangisi yanl- 5. ` 11

1 -1j `1 -1j `1 - 1 j
2 $ 11 3 g 11 14
tr?
A) ` 2 j = `- 2 j B) ` 3 j = `- 3 j
1 2 1 2 1 3 1 3 ileminin sonucu katr?
-1 1
C) `- 5 j = ` 5 j D) ` 7 j = a - k
2 2 2 2 3 2 3 2 A) 11 B) 0 C) 1 D) 11
7
Cevap: B Cevap: B
1
1- 2
1- 2
6. 25 -
2. ` 13 j + ` 12 j ileminin sonucu katr?
2 3 2
2- 1
2- 2
17 2 5 7
A) 72 B) 9 C) 24 D) 36 ileminin sonucu katr?
Cevap: A - 29 - 29 29 29
A) 40 B) 30 C) 30 D) 40
Cevap: A
3. `- 92 j ifadesinin deeri aadakilerden han-

3
gisidir? 1 +1
8 4 7. 2 3 : 1 ileminin sonucu katr?
A) 729 B) 729 5 2
12
-4 -8
C) 729 D) 729 A) 6 B) 4 C) 4 D) 6
Cevap: D Cevap: C
4. ` 10
1 j 3
ifadesinin deeri aadakilerden han- 8. Her zplaynda nceki zplaynn 25 i kadar
zplayan bir ekirge, ilk zplaynda 50 cm zp-
gisidir?
-3 -1 ladna gre, 3. zplaynda ka cm zplar?
A) 1000 B) 1000 A) 6 B) 8 C) 10 D) 12
1 3 Cevap: B
C) 1000 D) 1000
Cevap: C
1. B 2. A 3. D 4. C 5. B 6. A 7. C 8. B

Ad: Soyad: Snf:
7 MATEMATK FY NO
SINIF
2. nite / Eitlik ve Denklem
06
ETLK VE DENKLEM
Kazanm: Gerek yaam durumlarna uygun birinci dereceden bir bilinmeyenli denklemleri kurar.
Denklem: inde bilinmeyen ve bu bilinmeyen deeri bulmay salayan bir eitlik bulunduran ifadelere
denir.
2x + 1 = 5 3a + 7 = 10 y-2=8
BIRINCI DERECEDEN BIR BILINMEYENLI DENKLEMLERI KURMA

Birinci dereceden bir bilinmeyenli denklemleri kurarken, matematiksel ifadeye veya sonuca dikkat
edilmelidir. stenenlere gre eitlik yazlmaldr.
RNEK ZM
Bir saynn 3 katnn 17 fazlas 20ye eittir. Bir say x olsun.

Saynn 3 kat 3 x olur.
3 katnn 17 fazlas 3x + 17 olur.
3x + 17 = 20 olur.
RNEK
Aada verilen ifadelere uygun denklemleri yazalm.
a) Bir saynn 2 katnn 1 fazlas 11e eittir. b) Bir saynn 5 katnn 2 eksii 18e eittir.
Say x olsun. Say a olsun.
2 kat 2x olur. 5 kat 5a olur.
2 katnn 1 fazlas 2x + 1 olur. 5 katnn 2 eksii 5a 2 olur.
2x + 1 = 11 5a 2 = 18
c) Bir saynn 4 katnn 6 eksii 20'ye eittir. ) Bir saynn yarsnn 3 fazlas 15'e eittir.
4 kat 4x olur. a
Yars 2 olur.
4 katnn 6 eksii 4x6 olur. a
Yarsnn 3 fazlas 2 + 3 olur.
4x 6 = 20 a+ =
2 3 15

Eer soru eklinde verilen bir denklem kurulacaksa soruda ne istendiine dikkat edilmelidir.
RNEK ZM
Hangi saynn 5 katnn 4 eksii 26 eder? stenen say x olsun.

5 kat 5x olur.
5 katnn 4 eksii 5x4 olur.
5x4 = 26
RNEK
Aada verilen matematiksel cmlelere veya sorulara uygun denklemleri yazalm.

a) Hangi saynn 2 eksiinin 5 kat 20'ye eittir? b) Bir saynn 4 katnn 2 eksii ile ayn saynn 5
fazlasnn toplam 26ya eittir.
Say a olsun.
2 eksii a2 olur. Say x olsun.
2 eksiinin 5 kat 5 . (a2) olur. 4 kat 4x olur.
5 . (a2) = 20 4 katnn 2 eksii 4x2 olur.
Saynn 5 fazlas x + 5 olur.
4x2 + x + 5 = 26
c) Hangi saynn 3 fazlas 11'e eittir? ) Hangi saynn 4 eksii 25'e eittir?
Say x olsun. Say a olsun
3 fazlas x + 3 olur. 4 eksii a 4 olsun
x + 3 = 11 a 4 = 25
d) Hangi saynn 2 eksiinin yars 30'a eittir? e) Hangi saynn eyreinin 1 fazlas 22'ye eit-
tir?
Say a olsun.
2 eksii a 2 olur. Say x olsun.
a-2 x
2 eksiinin yars 2 olur. Saynn eyrei 4 olur.
a-2 = x
30 Saynn eyreinin 1 fazlas 4 + 1olur.
2 x + =
4 1 22
f) Hangi saynn 3 kat 21 olur? g) Hangi saynn 6'da biri 10'dur?

Say x olsun.
Saynn 3 kat 3x olur. Say a olsun.
3x = 21 Saynn 6'da biri a olur.
6
a =
6 10
retmenin Sorusu Hangi saynn 4 fazlasnn yarsnn 6 eksii 20 eder?
Cevap: say x olsun. x + 4 - 6 = 20 olur.

2

2. nite / Eitlik ve Denklem Etkinlik
1) Aadaki cmlelere uygun denklemleri yazalm.
a) Bir saynn 2 fazlas 4e eittir. b) Bir saynn 6 eksii 10a eittir.

2 fazlas x + 2 olur. 6 eksii a 6 olur.
x+2=4 a 6 = 10
c) Bir saynn 3 katnn 2 fazlas 17ye eittir. ) Bir saynn 5 katnn 6 eksii 29a eittir.

3 katnn 2 fazlas 3x+2 olur. 5 katnn 6 eksii 5a6
3x+2 = 17 5a6 = 29
d) Bir saynn 3 eksiinin 6 kat 30a eittir. e) Bir saynn 2 fazlasnn 9 kat 81e eittir.
Say x olsun Say a olsun.

3 eksii x3 olur. 2 fazlas a + 2 olur.
3 eksiinin 6 kat 6 . (x3) olur. 2 fazlasnn 9 kat 9 . (a+2) olur.
6 . (x3) = 30 9 . (a + 2) = 81
f) Bir saynn 2 fazlasnn 5 kat 35'e eittir. g) Bir saynn 6 fazlasnn 2 kat 10'a eittir.

2 fazlas x + 2 olur. 6 fazlas a + 6 olur.
2 fazlasnn 5 kat 5.(x+2) olur. 6 fazlasnn 2 kat 2 . (a + 6) olur.
5.(x+2) = 35 2.(a+6) = 10
) Bir saynn yarsnn 10 fazlas 20'ye eittir. h) Bir saynn eyreinin 2 eksii 0'a eittir.

x a
Yars 2 olur. eyrei 4 olur.
x a
Yarsnn 10 fazlas 2 + 10 olur. eyreinin 2 eksii 4 - 2 olur.
x + = a- =
2 10 20 4 2 0
) Bir saynn 3 katnn 10 fazlasnn eyreinin i) Bir saynn 6 fazlasnn 5 katnn yars 20'ye
2 fazlas 40'a eittir. eittir.

3 kat 3x olur. 6 fazlas a+6 olur.
6 fazlasnn 5 kat 5.(a+6) olur.
3 katnn 10 fazlas 3x + 10 olur. 6 fazlasnn 5 katnn yars
3x + 10
3 katnn 10 fazlasnn eyrei 4 olur. 5. (a + 6)
2 olur.
3 katnn 10 fazlasnn eyreinin 2 fazlas
3x + 10 + 5 . (a + 6 )
4 2 = 20
3x + 10 + = 2
4 2 40

2) Aadaki sorulara uygun denklemleri yazalm.
a) Hangi saynn 8 kat 32ye eittir? b) Hangi saynn 2 katnn 3 fazlas 13'e eittir?

8x = 32 2 katnn 3 fazlas 2a + 3 olsun.
2a + 3 = 13
c) Hangi saynn 2 kat ile 3 katnn toplam 40a ) Hangi saynn 7 eksiinin 4 kat 20ye eittir?
eittir?
2 kat 2x olur. 7 eksii a 7 olur.
3 kat 3x olur. 7 eksiinin 4 kat 4 . (a - 7) olur.
2 kat ile 3 katnn toplam 2x + 3x olur. 4 . (a 7) = 20
2x + 3x = 40
d) Hangi saynn 5 fazlas ile 3 katnn toplam e) Hangi saynn 10 fazlasnn 8 kat 40a eittir?
65e eittir?
Say x olsun. Say a olsun
5 fazlas x + 5 olur. 10 fazlas a+10 olur.
3 kat 3x olur. 10 fazlasnn 8 kat 8 . (a+10) olur.
x + 5 + 3x = 65 8. (a+10) = 40
f) Hangi saynn 6 katnn 2 eksiinin yars 10'a g) Hangi saynn 7 fazlasnn 3 katnn eyrei
eittir? 20'ye eittir?

6 kat 6x olur. 7 fazlas a+7 olur.
6 katnn 2 eksii 6x2 olur. 7 fazlasnn 3 kat 3.(a+7) olur.
6x - 2 3. (a + 7)
6 katnn 2 eksiinin yars 7 fazlasnn 3 katnn eyrei olur.
2 olur. 4
6x - 2 = 3. (a + 7)
10 = 20
2 4
) Hangi saynn 8 fazlasnn yars 30'a eittir? h) Hangi saynn yarsnn 5 eksii 40'a eittir?

a
8 fazlas x + 8 olur. Yars 2 olur.
x+8 a
8 fazlasnn yars Yarsnn 5 eksii 2 - 5 olur.
2 olur.
a- =
x+8 = 2 5 40
2 30

2. nite / Eitlik ve Denklem Konu Testi
1. Hangi saynn 8 fazlas 10a eittir? sorusu- 4. Bir saynn 3 katnn 10 fazlas 40a eittir.
nun zm iin kurulacak denklem aada- cmlesini gsteren denklem aadakilerden
kilerden hangisidir? hangisidir?
A) x 8 = 10 B) x + 8 = 10 A) 3 . (x 10) = 40 B) 3 . (x + 10) = 40
C) 8x = 10 D) 8x + 8 = 10 C) 3x 10 = 40 D) 3x + 10 = 40
Cevap : B
Cevap : D
5. Bir saynn 2 katnn 5 eksii ile 5 katnn

2. Hangi saynn 12 eksii 20ye eittir? soru- toplam 30a eittir. cmlesini gsteren
sunun zm iin kurulacak denklem aa- denklem aadakilerden hangisidir?
A) 2x5 + 5x = 30
A) x 12 = 20 B) x + 12 = 20
B) 2x+5+5x = 30
C) 12x 12 = 20 D) 12x + 12 = 20
C) 2 . (x5) + 5x = 30
Cevap : A D) 2x55x = 30
Cevap : A
3. x + 6 = 8
6. Ardk iki ift saynn toplamnn 26ya eit
Yukarda verilen denkleme ait cmle aa- olduunu gsteren denklem aadakilerden
dakilerden hangisidir? hangisidir?
A) Bir saynn 6 kat 8e eittir. A) x + x + 1 = 26 B) x + x + 2 = 26
B) Bir saynn 6 eksii 8e eittir. C) x + 2 x = 26 D) 2x + 2x + 1 = 26
C) Bir saynn 6 fazlas 8e eittir. Cevap : B
D) Bir saynn 6 katnn 6 fazlas 8e eittir.
Cevap : C
1. B 2. A 3. C 4. D 5. A 6. B

DENKLEMLERDE EITLIIN KORUNUMU

Kazanm: Denklemlerde eitliin korunumu ilkesini anlar.
Denklemlerde eitliin korunumu; eitliin sandaki ve solundaki ifadelerin birbirine eit olmas de-
mektir.
2+5=1+6 3 + (4) = (1) + 0 3+5+s = s +2+6
rnek:
9+6=+5 +1=8+7 3+4=9+
10 14 2
RNEK
Aada verilen eitliklerde bilinmeyenleri bulalm.
a) 8 + 12 = + 3 b) + 3 = (6) + (-1) c) 6 + 4 = 2 .
17 10 5
) 3 = 27 d) (6) + 2 . 3 = 81 . e) 4 . 8 = (32) .
3 0 3 1
g) 5 = 5 h) 3 =

f) 8 + 12 = 12 +
4 6 6
8
4
) 6 + 15 = 14 + i) 7 . (2+4) = . 21 j) 5 . (6+ ) = 5 . 6 + 5 . 10
7 2 10
k) 8 3 = 11 l) 10 . (2+5) = 2 . m) 71.7 = 10 .
16 35 0
n) 10 + 1 = + 8 o) 2 . (7+ ) = 2 . 9 ) . 5 = 7 + 8
3 2 3

Denklemlerde eitliin bozulmad durumlar.

1) Eitliin iki tarafna ayn saynn eklenmesi veya karlmas
2) Eitliin her iki tarafnn ayn say ile arplmas veya blnmesi
rnek: x + 6 = 3 ifadesinde x'i bulalm.
x + 6 + (-6) = 3 + (6)
0
x = 3
RNEK
Aada verilen eitliklerde x'i bulalm.

x - 1= 5
a) 2x + 7 = 11 b) 2
2x + 7 + (7) = 11 + (7) x-1
2 . 2 =5.2
0
2x 4 x -1 = 10
=
2 2 x-1 + 1 = 10 + 1
x=2 x = 11
c) 3.(x+5) = 21 ) 6.(x2) = 18
3.(x5) 21 6.(x2) 18
= =
3 3 6 6
x5=7 x2=3
x5+5=7+5 x2+2=3+2
x = 12 x=5
d) 5x + 7 = 57 e) 6 x 3 = 51
5x + 7 = 57 6x 3 = 51
5x + 7 7 = 57 - 7 6x 3 + 3 = 51 + 3
5x 50 6x 54
= =
5 5 6 6
x = 10 x=9

1) Aada verilen eitliklerde yerine yazlacak saylar bulalm.
a) 8 + = 3 + 5 b) 2 . ( +3) = 8 + 6 c) 21 2 = 10 +
0 4 9
) 4 . 6 = 2 . (1 + ) d) 11 + 4 . 5 = 8 e) 10 + 7 = + 20
11 1 3
f) . (7 + 3) = 6 + (-6) g) 3 . + 5 = 3 + 8 ) 6 + 4 . (1) = 5 +
0 2 3
h) 18 + 5 = ) 8 = 4 + 1 i) 13 + = 2 . 4
23 13 5
j) + 3 = 3.5 k) 8 + = 2 . 5 l) . (1 + 4) = 2 . 10
12 2 4
m) 6 . = 2 . 18 n) 2 + = 6 + 10 o) . 6 = (8) + 8
6 14 0
) 25 + 4 = p) 2 . 5 = r) 6 . (2) =
29 10 12
s) 17 + = (2) . (9) ) 3 . 6 = 19 + t) (6) . (2) = 3 .
1 1 4
u) + 10 = 5 . 4 ) 0 = 7 + v) 15 = 8 + 3 +
10 7 4

2) Aada verilen terazilerin dengede olmas iin sembollerin yerine gelecek saylar bulalm.
a)
x
1 3 6 4
kg kg kg kg
x +1+3=6+4
6 kg
b)
20 4 x
kg kg
20 = 4 + x
x = 16 kg
3) Aada verilen eitlikleri salayan x deerlerini bulalm.
a) 2x + 7 = 7 b) 3x + 4 + x = 12
2x + 7 7 = 7 7 3x + 4+ x = 12
0 4x + 4 = 12
2x 0
= 4x + 4 4 = 12 4
2 2
0
x=0
4x 8
=
4 4
x=2
c) 6 x + 12 = 18 ) 2 . (x+5) = 12
6x + 12 12 = 18 12 2 . (x+5) 12
=
6x 6 2 2
=
6 6 x+5=6
x=1 x+55=65
x=1

1. 6 + = 4 + 3 4. 2x + 10 = 8 eitliinde x'in bulunu admlar

aada verilmitir.
Yukarda verilen eitlii salayan deeri
katr? I. adm: 2x + 10 10 = 8 10
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 II. adm: 2x = 2
Cevap: B 2x - 2
III. adm: 2 = 2
IV. adm: x = 1
Buna gre, ilk hata kanc admda yaplm-
tr?
2. Aada verilen rencilerin syledikleri A) II. adm B) III. adm
eitliklerden hangisinde bolua gelecek say
en byktr? C) IV. adm D) Hata yaplmamtr.
Cevap: C
A)
6+3=+7
B)
9 + 11 = 2 . 5. Aada verilen denklemlerden hangisini
salayan x deeri dierlerinden farkldr?
C) A) 3x + 10 = 13 B) x + 1 = 2
3 . (2-1) = 3 +
C) 5 . (x + 3) = 20 D) 6x + 4 = 16
D) Cevap: D

= -8
2
Cevap: B
6. + 7 = 2 . 6 eitliini salayan deeri
katr?
A) 5 B) 4 C) 3 D) 2
Cevap: A
3.
4kg 2kg x 1kg

7. 3 . 5 = 15 . (1 + ) eitliini salayan de-
eri katr?
Yukarda verilen terazi dengede olduuna A) 3 B) 2 C) 1 D) 0
gre x ka kg'dr?
Cevap: D
A) 7 B) 6 C) 5 D) 4
Cevap: C
1. B 2. B 3. C 4. C 5. D 6. A 7. D

DENKLEM ZM
Kazanm: Birinci dereceden bir bilinmeyenli denklemleri zer.
Birinci dereceden bir bilinmeyenli denklem zlrken iki yntem kullanlr.

1) Eitliin iki tarafna da ayn say eklenir veya karlr, ya da iki tarafta ayn sayyla arplr ya
da blnr.
rnek: 3x + 7 = 10 denklemini salayan x deerini bulalm.
3x + 7 = 10
3x + 7 - 7 = 10 - 7
0
3x = 3
3 3
x=1
RNEK
Aada verilen denklemleri salayan x deerlerini bulalm.

+
a) x 2 1 = 6 b) 2 . (x + 7) = 18
x+1 = 2 $ (x + 7) 18
2$ 6$2 =
2 2 2
x + 1 = 12 x+7=9
x + 11 = 121 x+7-7=9-7
0 0
x=2
x = 11
-
c) 3. (x + 2) + 5 = 11 ) 5. (x 1) + 7 = 17
4 2
3. (x + 2) 5. (x - 1)
+ 5 - 5 = 11 - 5 + 7 - 7 = 17 - 7
4 2
1 3. (x + 2) = 1 1 5. (x - 1) = 1
3$ 4 6$ 3 5$ 2 10 $ 5
x+2 x-1
4 $ 4 = 2.4 2 $ 2 = 2.2
x+2 = 8 x-1 = 4
x+2-2 = 8-2 x - 1 + 1= 4 + 1
x=6 x=5
retmenin Sorusu 2x + 12 = 2 . (x + 6) denklemini salayan x deerini bulalm.
Cevap: 2x + 12 = 2 . (x + 6) 2x 2x = 12 12
2x + 12 = 2x + 12 0=0
Tm x deerleri iin salanr.

2) Eitliin bir tarafnda sabitler, dier tarafnda bilinmeyenler toplanarak ilem yaplr.
rnek: 2x + 6 = x + 1 2x + 6 = x + 1 -6
x
2x x = 1 - 6
x = 5
RNEK
Aada verilen denklemleri salayan x deerlerini bulalm.
a) 3 . (x + 7) = x + 16 b) 4x + 11 = 3 . (x1)
3 . (x + 7) = x + 16 4x + 11 = 3 . (x1)
3x + 21 = x + 16 21 4x + 11 = 3x 3 11
x 3x
3x x = 16 21 x = 3 11
2x = - 5 x = 14
2 2
5
x=- 2
c) 2x + 6 = 4x + 2 ) 4x + 5 = x + 23
2x + 6 = 4x + 2 2x x+4x + 5 = x + 235
2
6 2 = 4x 2x 4xx = 23 5
3x = 18
4 = 2x 3 3
2 2
=
x 2 x=6
d) 2 . (x + 5) = x + 7 e) 6 . (x + 7) = x + 47
2 . (x + 5) = x + 7 6 . (x + 7) = x + 47
2x + 10 = x + 7 10 x 6x + 42 = x + 47 42
x
6x x = 47 42
2x x = 7 10
5x = 5
x=-3 5 5
x =1
retmenin Sorusu 3x + 8 = 3 . (x + 2) denklemini salayan x deerini bulunuz.
Cevap: 3x + 8 = 3 . (x + 2) 3x 3x = 6 8
3x + 8 = 3x + 6 8 0 2
3x Bu denklemi salayan hibir x deeri yoktur.
1) Aada verilen denklemleri salayan x deerlerini bulalm.
a) x2 = 10 b) x + 3 = 7 c) x + 1 = 8
x2 + 2 = 10 + 2 x + 3 3 = 7 3 x+11=81
0 0 0
x = 12 x=4 x=7
) x 6 = 3 d) 2x + 3 = 7 e) 3x 10 = 2
x6+6=3+6 2x + 3 3 = 7 3 3x 10 + 10 = 2 + 10
0 0 0
x=9 2x = 4 3x = 12
2 2 3 3
x=2 x=4
f) 15 = 3x g) 20 = 8x4 ) 7x + 10 = 3
15 = 3x
3 3 20 + 4 = 8x 4 + 4 7x + 10 10 = 310
24 = 8x 0 0
5=x 8 8 7x = - 7
3=x 7 7
x = 1
h) 20 2x = 26 ) 6x + 10 = 28 i) 5 . (x + 3) = 20
20 2x 20 = 26 20 6x + 10 10 = 2810 5. (x + 3) 20
=
- 2x 5 5
= 6 6x = 18
x+3=4
-2 -2 6 6
x = 3 x=3 x + 3 3 = 4 3
x=1
j) 3x + 5 = 26 k) 2 . (x + 7) = 30 l) 4 . (x 2) = 20
3x + 5 5 = 265 2. (x + 7) 30 4. (x - 2) 20
= =
2 2 4 4
3x = 21
3 3 x + 7 = 15 x2=5
x=7 x + 7 7 = 157 x2+2=5+2
x=8 x=7
m) 6x 7 = 23 n) 7x + 1 = 15 o) 6 . (x + 6) = 36
6x - 7 + 7 = 23 + 7 7x + 1 1 = 151 6. (x + 6) 36
=
6 6
6x = 30 7x = 14
6 6 7 7 x+6=6
x=5 x=2 x + 66 = 66
x=0
2) Aada verilen denklemleri salayan x deerlerini bulalm.
a) 3x + 7 = x + 11 b) 2x + 3 = x + 1 c) 2 . (x+3) = x + 10
3x + 7 = x + 11 7 2x + 3 = x + 1 3 2 . (x + 3) = x + 10
x x
2x + 6 = x + 10 6
3x x = 11 7 2x x = 1 3
x
2x = 4 x = 2
2 2 2x x = 10 6
x=4
x=2
) 3 . (x+7) = 2 . (x + 1) d) 5 . (x 1) x = 10 e) 9 . (x + 7) = 0
3 . (x + 7) = 2 . (x + 1) 5 . (x1) x = 10 9 . (x+7) = 0
5x5x = 10 9x + 63 = 0 63
3x + 21 = 2x + 2 21
4x5 = 10 + 5 9x = - 63
2x
3x2x = 2 21 4x = 15 9 9
4 4 x=7
x = 19
15
x= 4
f) 2x + 3 . (x 1) = 2 g) x 4 . (x 2) = 8 ) 2 . (x + 7) + 3x = 19
2x + 3 . (x1) = 2 x4 . (x2) = 8 2.(x + 7) + 3x = 19

2x + 3x3 = 2 x4x + 8 = 8 2x + 14 + 3x = 19
5x 3 = 2 + 3 3x + 8 = 8 8 5x + 14 = 19 14
5x = 2 + 3 3x = 8 8 5x = 19 14
- 3x
5x = 5 = 0 5x = 5
5 5 -3 -3 5 5
x=1 x=0 x=1
h) 2.(x+6) = 20 ) 3x1 = x7 i) 4.(x+6) +2 . (x+3) = 30
2.(x+6) = 20 x 3x 1 = x7 + 1 4.(x+6) + 2 . (x+3) = 30

2x + 12 = 20 12 4x + 24 + 2x + 6 = 30
3x x = 7 + 1
2x = 20 12 6x + 30 = 30 30
2x = - 6
2x = 8 2 2
2 2 x = 3 6x = 0
x=4 6 6
x=0

1. 2x + 3 + 5x = 11 denklemini salayan x de- 5. 5 2x = 7 denkleminin zm kmesi ile aa-

eri katr? daki denklemlerden hangisinin zm k-
mesi ayndr?
A) 2 B) 1 C) 0 D) 1
4x - 2 =-
Cevap: A A) 3 2 B) 3x 8 = 5
C) x + 4 = 1 D) 3x + 2 = 17
Cevap: A
2. 2 . (x4) 3 . (x + 5) = 14 denklemini sala-

yan x deeri katr?
A) 11 B) 9 C) 7 D) 5
Cevap: B
6. x + 8 = 10 denklemini salayan x deeri ka-
tr?
A) 3 B) 2 C) 2 D) 3
Cevap: C
3. (7x) (x3) (4x) = 2 denkleminin zm

kmesi aadakilerden hangisidir?
A) {1} B) {3} C) {4} D) {12}
Cevap: C
7. 2x + 10 = x + 15 denklemini salayan x deeri

katr?
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8
Cevap: A
4. (1)6 . 6 7 . (x4) = 2x (x4) denkleminin
zm aada verilmitir.
Hangi basamakta hata yaplmtr?
I. 1 . 6 7 . (x4) = 2x x + 4
II. 1 . (x4) = 3x + 4
III. x + 4 = 3x + 4 8. 3 . (x + 7) = 5 . (x + 5) denklemini salayan x
IV. 2x = 0 ise x = 0 deeri katr?
A) 4 B) 2 C) 2 D) 4
A) I B) II C) III D) IV
Cevap: B
Cevap: B

9. Aada verilen denklemlerden hangisini 13. 6 . (x + 2) = 3 . (x 2) denkleminin zm

salayan x deeri dierlerinden farkldr? admlar aada verilmitir.
A) x + 1 = 5 B) 2x + 7 = 15 I. adm : 6x + 12 = 3x - 6
II. adm: 6x 3x = 12 6
C) 3x + 1 = x + 9 D) 5x = 4x + 5
III. adm: 3x = 6
Cevap: D
IV. adm: x = 2
zmde ilk hata kanc admda yaplm-
tr?
A) I. admda B) II. admda

C) III. admda D) IV. admda
10. 2 . (x1) + 3 . (x+4) = 25 denklemini salayan
Cevap: B
x deeri katr?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5
Cevap: B
14. 7 . (x + 6) = 6x + 10 denklemini salayan x

deeri katr?
A) 32 B) 22 C) 12 D) 2
Cevap: A
11. 6x + 4 + 4x + 6 = 50 denklemini salayan x

deeri katr?
A) 6 B) 5 C) 4 D) 3
Cevap: C 15. 2x + 7 = x + 10 denklemini salayan x deeri
katr?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
Cevap: C
12. 3x + 5 = x + 2 + x denklemini salayan x de-

eri katr?
A) 3 B) 2 C) 2 D) 3
16. 3 . (x + 6) = 15 denklemini salayan x deeri
Cevap: A
katr?
A) 2 B) 1 C) 0 D) 1
Cevap: B
1. A 2. B 3. C 4. B 5. A 6. C 7. A 8. B 9. D 10. B 11. C 12. A 13. B 14. A 15. C 16. B

Ad: Soyad: Snf:
7 MATEMATK FY NO
SINIF
07
EITLIK VE DENKLEM
DENKLEM KURMA PROBLEMLERI
Kazanm: Birinci dereceden bir bilinmeyenli denklem kurmay gerektiren problemleri zer
Denklem kurma problemlerini zebilmek iin soruya uygun denklemi kurmak gerekir. Soruda istenen
sayya x gibi bir bilinmeyen ismi verirsek sorunun gidiatna gre denklemi daha kolay kurabiliriz.
rnek: Hangi saynn 3 katnn 1 fazlas 28e eittir?
Say x olsun
3 kat 3x olur.
3 katnn 1 fazlas 3x+1 olur
3x+1 = 28
(Her iki tarafa 1 ekleyelim.)
3x+1 + (1) = 28 + (1)
3x = 27 (Her iki taraf da 3e blelim.)
3x = 27
3 3 x = 9 olur.
rnekler:
a) Hangi saynn 2 katnn 10 eksii 18e eittir? Say x olsun.

2 kat 2x olur.
sorusuna uygun denklemi kurarak, problemi zelim.
2x10 + 10 = 18 + 10
2x = 28 (ki tarafda 2ye blelim.)
2x = 28
2 2 x = 14 olur.
b) Bir sayn 6 fazlasnn 7 kat 56 ise, bu say katr? Say x olsun.

6 fazlas x + 6 olur.
6 fazlasnn 7 kat 7 . (x+6) olur.
7 . (x+6) = 56 (ki taraf 7ye blelim.)
7 . (x + 6) 56
=
7 7
x + 6 = 8 (iki taraftan da 6 karalm)
x + 6 6 = 8 6
x = 2 olur.
retmenin Sorusu Bir saynn 3 katnn 10 eksii 11 ise, bu say katr?

Cevap: Say x olsun. 3x10 = 11 3x = 21
3 3
3 kat 3x olur. 3x = 11 + 10 = 21
x=7
c) Bir baba ile olunun yalar toplam 46ya eittir. Olu x yanda olsun.
Babann ya olunun yann 3 katndan 2 fazla ise, Baba, olunun 3 katndan 2 fazla olduun-
dan 3x + 2 olur.
baba ve olunun yalarn bulalm.
x + 3x + 2 = 46
4x + 2 = 46 (ki taraftan da 2 karalm.)
4x + 2 2 = 46 2
4x = 44 (iki tarafda 4e blelim.)
4x = 44
4 4
x = 11 Oul = 11
Baba = 46 11 = 35
) Toplamlar 60 olan iki saydan biri dierinden 20 fa- Kk say x olsun.

zladr. Byk say, kk saydan 20 fazla old-
uundan x + 20 olur.
Buna gre, byk sayy bulalm.
x + x + 20 = 60
2x + 20 20 = 60 20
2x = 40 (iki tarafta 2ye blnr.)
2x = 40
2 2
x = 20 kk say
Byk say = 60 20 = 40
d) Damlann parasnn 10 lira eksii ile 15 lira fazlasnn Damlann x liras olsun.
toplam 125 liradr. 10 lira eksii x 10 olur.
15 lira fazlas x + 15 olur.
Buna gre, Damlann ka liras vardr?
x 10 + x + 15 = 125
2x + 5 = 125 (Her iki taraftan da 5 karalm.)
2x + 5 5 = 125 5
2x = 120 (Her iki taraf da 2ye blelim.)
2x = 120
2 2
x = 60 lira (Damlann paras)

e) Ardk ift doal saynn toplam 66 ise ortanca Kk say x olsun
say katr? Ortanca say x + 2 olur.
Byk say x + 2 + 2 olur.
x + x + 2 + x + 2 + 2 = 66
3x + 6 6 = 66 6
3x = 60 (ki taraf da 3e blelim.)
3x = 60
3 3
x = 20
Ortanca say : x + 2 = 20 + 2 = 22
f) Bir snftaki kz rencilerin says, erkek rencile- Erkek renci says x olsun
rin saysnn 5 katndan 10 eksiktir. Kz renci says 5x10 olur.
Snfta toplam 26 renci olduuna gre, kz ve x + 5x 10 = 26
erkek renci saylar katr? 6x10 = 26 (iki tarafa da 10 ekleyelim.)
6x10 + 10 = 26 + 10
6x = 36 (ki tarafda 6ya blelim.)
6x = 36
6 6
x=6
Erkek renci says = 6 erkek
Kz renci says = 26 6 = 20 kz
g) Sadkn bilyeleri ile Onurun bilyelerinin toplam Onurun bilye says x olsun
says 75dir. Sadkn bilye says 6x + 5 olur.
Sadkn bliye says, Onurun bilye saysnn 6 katn- x + 6x + 5 = 75
dan 5 fazla ise Sadkn ka bilyesi vardr? 7x + 5 = 75 (iki tarafa da 5 ekleyelim.)
7x + 5 5 = 75 5
7x = 70 (iki taraf da 7ye blelim.)
7x = 70
7 7
x = 10
6x + 5 = 6 . 10 + 5 = 65 bilye

) Ceydann yann 3 katnn 7 fazlas babasnn ya- Ceydann ya x olsun

na eittir. Babasnn ya 3x + 7 olur.
Ceyda ile babasnn yalar toplam 47 olduuna x + 3x + 7 = 47
gre Ceydann ve babasnn yalarn bulunuz. 4x + 7 = 47
4x + 7 7 = 47 7
4x = 40
4 4
x = 10 (Ceydann ya.)
3x + 7 = 3 . 10 + 7 = 37 (Babasnn ya.)
h) Toplamlar 78 olan iki saydan byk say kk Kk say x olsun

saynn 7 katndan 2 eksiktir. Byk say 7x 2 olur.
Buna gre, byk say katr? x + 7x 2 = 78
8x 2 = 78
8x 2 + 2 = 78 + 2
8x = 80
8 8 x = 10
Byk say: 7x 2 = 7 . 10 2 = 68
) Bir uzun kenarn uzunluu, bir ksa kenarn uzun- Ksa kenar uzunluu x cm olsun.
luundan 2 cm fazla olan dikdrtgenin evre uzun- Uzun kenar uzunluu x + 2 cm olsun.
luu 36 cm olduuna gre, ksa kenar uzunulu ka 2 . (x + x + 2) = 36
cmdir? 2. (2x + 2) 36
=
2 2
2x + 2 = 18
2x = 18 2
2x = 16
2 2
x = 8 cm

1) Aada verilen problemlere uygun denklemleri kurarak zmlerini yapalm.
a) Bir saynn 2 kat ile 5 katnn toplam 140 Say x olsun.

ise, bu saynn 3 kat katr? 2 kat 2x olur.
5 kat 5x olur.
2x + 5x = 7x
7 x = 140 (iki taraf da 7ye blelim.)
7x = 140
7 7
x = 20
3 kat da 3x olur. 3 . 20 = 60 olur.
b) Hangi saynn 4 eksiinin 5 katnn 10 fazlas Say x olsun.

60a eittir? 4 eksii x 4 olur.
4 eksiinin 5 kat 5 . (x4) olur.
4 eksiinin 5 katnn 10 fazlas 5 . (x4) + 10 olur.
5 . (x4) + 10 = 60 (ki taraftan da 10 karalm.)
5 . (x4) + 10 10 = 60 10
5 . (x4) = 50 (ki taraf da 5e blelim.)
5. (x - 4) 50
=
5 5
x 4 = 10 (ki tarafa da 4 ekleyelim)
x 4 + 4 = 10 + 4
x = 14
c) 3 kat 45 olan saynn 7 fazlas katr? Say a olsun.

3 kat 3a olur.
3a = 45 (ki taraf da 3e blelim.)
3a = 45
3 3
a = 15
7 fazlas a + 7 olur.
a + 7 = 15 + 7 = 22
) 2 kat 18 olan saynn 5 kat katr? Say x olsun.

2 kat 2x olur.
2x = 18 (ki taraf da 2ye blelim.)
2x = 18
2 2
x=9
5 kat 5x olur.
5x = 5 . 9 = 45

2) Aada verilen problemlere uygun denklemleri yazarak istenenleri bulalm.
a) Ardk 4 tek doal saynn toplam 56 olduuna gre, byk say katr?
En kk say x olsun.
kinci say x + 2 olur.
nc say x + 2 + 2 = x + 4 olur.
En byk say x + 2 + 2 + 2 = x + 6 olur.
x + x + 2 + x + 4 + x + 6 = 56
4x + 12 12 = 56 12
4x = 44 (ki taraf da 4e blelim.)
4x 44
4 = 4
x = 11
Byk say = x + 6 = 11 + 6 = 17
b) ki saynn toplam 25 ve fark 5tir. Buna gre, kk say katr?
Kk say x olsun.
Toplam 25 olduundan byk say 25 x olur.
Fark 5 olduundan, byk saydan kk sayy kararak 5e eitleyelim.
25 x x = 5
25 2x = 5 (ki taraftan da 25 karalm.)
25 2x 25 = 5 25
2x = 20 (ki taraf da 2ye blelim.)
- 2x - 20
- = -
2 2
x = 10
Kk say 10dur.
c) Ardk ift doal saynn toplam 66dr. Buna gre, ortanca say katr?
Kk say a olsun
Ortanca say a + 2 olur.
Byk say a + 2 + 2 = a + 4 olur.
a + a + 2 + a + 4 = 66
3a + 6 = 66
3a + 6 6 = 66 6
3a 60
3 = 3
a = 20 Ortanca say : a + 2 = 20 + 2 = 22

1. Hangi saynn 2 katnn 5 fazlas 15tir? 5. Ceren, A sayfalk bir kitabn 1. gn 1 nden
3
A) 3 B) 5 C) 7 D) 9 2 sayfa eksik, 2. gn ise 2 inden 2 sayfa fazla
5
Cevap: B okumutur.
Cerenin okumad 32 sayfas kaldna gre
Ceren 2. gn ka sayfa kitap okumutur?
A) 38 B) 40 C) 50 D) 88
Cevap: C
2. Hangi saynn 3 kat ile 5 katnn toplam 64

eder?
A) 12 B) 10 C) 8 D) 6
Cevap: C
6. Bir usta ile ra bir ayda toplam 3200

lira kazanyor.
Usta bir raktan 800 lira fazla kazandna
gre, ustann bir aylk kazanc ka liradr?
A) 1000 B) 1200 C) 1400 D) 1600
3. 5 kat ile 3 kat arasndaki fark 20 olan say Cevap: C
katr?
A) 16 B) 14 C) 12 D) 10
Cevap: D
7. Ardk iki tamsaydan by knn 2

katndan 1 eksik ise kk say katr?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5
Cevap: A
4. Hangi saynn 3 fazlasnn 5 katnn eyrei
5e eittir?
A) 1 B) 3 C) 5 D) 7
Cevap: A

8. 30 kiinin bulunduu bir snfta, renciler 11. Bir annenin ya kznn yann 3 katndan 5
sralara 3 er 3 er oturduklarnda 1 sra bo fazladr.
kalyor. Anne ile kznn yalar toplam 65 olduuna
gre, anne ka yandadr?
rencilerin sralara 2 er 2 er oturabilme-
si iin ka sraya daha ihtiya vardr? A) 40 B) 45 C) 50 D) 55
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 Cevap: C
Cevap: C
12. A B
9. Bir kumbarada 25 ve 50 kuruluk toplam 18

adet madeni para vardr ve bunlarn toplam
650 kurutur.
Buna gre, kumbarada ka tane 50 kuruluk
vardr? D C
A) 6 B) 7 C) 8 D) 10 Yukarda verilen ABCD karesinin evre
uzunluu 40 cmdir.
Cevap: C Buna gre, lABlnun 2 katnn 5 fazlas ka
cmdir?
A) 30 B) 25 C) 20 D) 15
Cevap: B
10. Bir adam yolun tamamn eit admlarla 80

admda alyor. Bu adam admlarn 14 er cm
ksaltrsa ayn yolu 100 admda alyor. 13. Damla, Ceydadan 3 yl sonra domutur.
kisinin yalar toplam 49 olduuna gre,
Buna gre, yolun tamam ka metredir?
Damla ka yandadr?
A) 54 B) 56 C) 58 D) 60
A) 29 B) 26 C) 23 D) 20
Cevap: B
Cevap: C
1. B 2. C 3. D 4. A 5. C 6. C 7. A 8. C 9. C 10. B 11. C 12. B 13. C

Ad: Soyad: Snf:
7 MATEMATK FY NO
SINIF
2. nite / Dorusal Denklemler
08
DORUSAL DENKLEMLER
KOORDINAT SISTEMI
Kazanm: Koordinat sistemini zellikleriyle tanr ve sral ikilileri gsterir.
ki say dorusunun balang noktalarnda dik bir ekide kesimesi ile oluan sisteme koordinat sistemi
denir.
Yatay eksene apsis veya x ekseni denir. y (ordinat)
Dikey eksene ordinat veya y ekseni denir. O ile gsterilir.
3
Say dorularnn kesitikleri noktaya orijin denir. A
Noktalarn koordinat yazlrken nce x, sonra y yazlr. (Sral ikili) 2
B 1
x (apsis)
3 2 1 1 2 3
A (3,2) B (2,1) C (3,3) 1
2
(0,0) 3
C
RNEK
A(2,5) , B(3,4) , C(1,4) , D(2, 3) noktalarn koordinat sisteminde gsteriniz.
ZM y
A(2, 5)
5
B(3, 4)
4
3
2
1
x
5 4 3 2 1 O 1 2 3 4 5
1
2
3
D(2, 3)
4 C(1, 4)
5
7. Snf Fen Bilimleri Planl Ders Fy 1

Koordinat dzleminde blgeler bulunur.

y
I. Blge: apsis ve ordinat pozitif
II. Blge I. Blge II. Blge: apsis negatif, ordinat pozitif
(, +) (+, +) III. Blge: apsis ve ordinat negatif
x
IV. Blge: apsis pozitif, ordinat negatif
III. Blge IV. Blge
Nokta x ekseni zerinde ise (x, 0)dir.
(, ) (+, )
Nokta y ekseni zerinde ise (0, y)dir.
(3, 5) I. Blge (1, 2) IV. Blge

(1, 3) II. Blge (7, 0) x ekseni zerinde
(6, 7) III. Blge (0, 1) y ekseni zerinde
RNEK
(1, 6), (3, 1) (5, 2), (4, 3), (8, 0), (0, 3), (2, 1), (6, 0) noktalarnn koordinat dzleminde hangi
blgede olduklarn yazalm.
ZM
(1, 6) III. Blge (8, 0) x ekseni zerinde

(3, 1) II. Blge (0, 3) y ekseni zerinde
(5, 2) IV. Blge (2, 1) III. Blge
(4, 3) I. Blge (6, 0) x ekseni zerinde
RNEK
(2, 4), (3, 0), (6, 5), (0, 10), (5, 5), (2, 6), (4, 1), (0, 1) noktalarnn koordinat dzleminde hangi
blgede olduklarn yazalm.
ZM
(2, 4) II. Blge (5, 5) IV. Blge

(3, 0) x ekseni zerinde (2, 6) III. Blge
(6, 5) I. Blge (4. 1) I. Blge
(0, -10) y ekseni zerinde (0, 1) y ekseni zerinde
retmenin Sorusu (6, 4) ve (1, 3) noktasnn blgelerini yaznz.

y
Cevap: (, +) (+, +) (6, 4) III. Blge
x (1, 3) IV. Blge
(, ) (+, )

2. nite / Dorusal Denklemler Etkinlik
1) y
6
C
5
A
4
3
B
2
D Yanda verilen noktalarn koordi-
1
I natlarn yazalm.
x
-6 -5 -4 -3 -2 -1 O 1 2 3 4 5 6
-1
-2
H
-3
-4 A (5, 4) F (5, 6)
E
-5 G B (1, 2) G (3, 5)
-6 C (3, 5) H (6, 2)
F
D (6, 1) I (4, 0)
E (2, 4) K (6, 0)
2) K(2, 1), L(0, 3), M(3, 1), N(1, 2), P(2, 0) noktalarn koordinat sisteminde gsterelim.
y
4
L 3
N
K 2
1
P x
-4 -3 -2 -1 O 1 2 3 4
-1
M
-2
-3
-4
y
4
3) A(1,2), B(3,0), C(0,2) noktalarn koordinat 3
sisteminde gsterelim. A
C 2
1
B
x
O 1 2 3 4
-4 -3 -2 -1 -1
-2

4) A(5, 6), B(3, 4), C(2, 0), D(3, 2), E(1, 4), F(4, 0), G(0,4), H(0, 1), I(1, 3), K(2, 1) noktalarn
aada verilen koordinat sisteminde gsterip, blgelerini yazalm.
y
A
6
5
E
G 4
I
3
2
1 K
F C x
-6 -5 -4 -3 -2 -1 1 2 3 4 5 6
H -1
-2
D
-3
-4
B
-5
-6
A(5,6) II. Blge F(4,0) x ekseni zerinde

B(3,4) III. Blge G(0,4) y ekseni zerinde
C(2, 0) x ekseni zerinde H(0,1) y ekseni zerinde
D(3, 2) IV. Blge I(1, 3) II. Blge
E(1, 4) I. Blge K(2, 1) I. Blge
5) Aada verilen noktalarn yanlarna hangi blgede bulunduklarn yazalm.
A(3, 4) I. Blge I(1. 3) I. Blge
B(2, 5) II. Blge J(0, 3) y ekseni zerinde
C(4, 2) IV. Blge K(0, 0) orijin
D(1, 5) III. Blge L(0. 1) y ekseni zerinde
E(1, 1) IV. Blge M(3, 6) III. Blge
F(1, 2) I. Blge N(3, 4) II. Blge
G(6, 3) I. Blge O(5, 6) IV. Blge
H(4, 6) IV. Blge P(2, 0) x ekseni zerinde

2. nite / Dorusal Denklemler Konu Testi
y 5. (5, 7) noktas koordinat sisteminin kanc

3 blgesindedir?
2 A A) I B) II C) III D) IV
B Cevap: B
1
x
3 2 1 O 1 2 3
1 6. y
D
2 3
A 2 B
3
C
1
1, 2, 3 ve 4. sorular yukarda verilen koor-
x
dinat sistemine gre cevaplaynz. 3 2 1 O 1 2 3
1
2
1. A noktasnn koordinat aadakilerden
hangisidir? 3
A) (2, 3) B) (3, 2) A noktasndan B noktasna giden bir karnca

C) (2, 3) D) (3, 2) ka birim yol gitmitir?
Cevap: B A) 7 B) 5 C) 3 D) 1
Cevap: B
2. B noktasnn koordinat aadakilerden

hangisidir? 7. y
A) (2, 1) B) (1, 2) 3
C) (2, 1) D) (1, 2) 2
Cevap: A 1
x
3 2 1 1 2 3
1
3. C noktasnn koordinat aadakilerden han-
gisidir? 2
A) (3, 3) B) (3, 3) 3 A
C) (3, 3) D) (3, 3) Yukarda verilen koordinat sisteminde A
Cevap: C
noktasnn apsisi ve ordinat katr?
apsis ordinat
4. D noktasnn koordinat (a, 1) olduuna A) 2 1
gre, a katr?
2
B) 3 2
A) 0 B) 3 C) 6 D) 9 C) 2 3
D) 3 1
Cevap: D Cevap: C
1. B 2. A 3. C 4. D 5. B 6. B 7. C

DORUSAL DENKLEMLER
Kazanm: Aralarnda dorusal iliki bulunan iki deikenden birinin dierine bal olarak nasl deitiini tablo, grafik ve denklem ile ifade eder.
ki deikenin ikisi de ayn oranda art veya azal gsteriyorsa, bu iki deiken arasndaki ili-
kiye dorusal iliki denir.
Gidilen yol (km)
240 K (1, 60)

L (2, 120)
180 M(3, 180)
120 N(4, 240)
Sral ikililer (x, 60x)tir.
60
Dorusal grafik Zaman (sa)
1 2 3 4
RNEK ZM
x = 3 iken y = 25
x y y = 5x+10 denklemini
x = 4 iken y = 30
3 25 salar.
x = 5 iken y = 35
4 30
y = 5x + 10 olduuna gre, x = 6 iin;
5 35 y = 5 . 6 + 10 = 40 olur.
6
Yukarda verilen tabloya uygun dorusal

denklemi bulup, eksik kalan yeri dolduralm.
RNEK ZM
x = 2 iken y = 11
x y y = 2x + 7 denklemini
x = 7 iken y = 21
2 11 salar.
4 a
x = 4 iken y=2x+7
7 21 a = 2 . 4 + 7 = 15
b 27
Yukarda verilen tabloya uygun dorusal x = b iken 27 = 2b + 7

denklemi bulup, eksik kalan yerlerdeki a ve 2b = 20 a + b = 15 + 10
bnin toplamn hesaplaynz. b = 10 a + b = 25

1) x y
5 a Yanda verilen tabloda x ve y dorusal ilikili iki deikendir. y = 4x + 1 olduuna
b 29 gre, 2a b + c 3d ifadesinin deirini bulalm.
10 c
d 61
x = 5 iken y = a x = b iken y = 29 x = 10 iken y = c x = d iken y = 61

y = 4x + 1 y = 4x + 1 y = 4x + 1 y = 4x + 1
a=4.5+1 29 = 4b + 1 c = 4 . 10 + 1 61 = 4d +1
a = 21 4b = 28 c = 41 4d = 60
b=7 d = 15
2a b + c 3d = 2 . 21 7 + 41 3 . 15 = 42 7 + 41 45 = 35 4 = 31
2) Okunan sayfa says

Yandaki grafie gre, okunan sayfa saysnn deiimi gsteril-
b mitir. Buna gre, a ve b deerlerini bularak deikenler arasn-
daki dorusal ilikiyi bulalm.
a
90
45
Zaman (sa)
1 2 3 4
Zaman (sa) Okunan Sayfa Says

1 45 = 1.45 a = 3.45 = 135
2 90 = 2.45 b = 4.45 = 180
Zaman = x Okunan sayfa says = y
3 a = 3.45 (x, y) = (x, 45x)
4 b = 4.45
3) x y Yanda verilen tablodaki x ve y arasndaki iliki y = 3x7 eklinde olduuna gre,

a 11 a, b ve cyi bulalm.
10 b
c 29
11 = 3a 7 b = 3.10 7 29 = 3c 7
18 = 3a b = 30 7 36 = 3c
a=6 b = 23 c = 12

x y 5. x 1 0 1
2 11 y 11 8 5
3 13 Yukardaki tabloya gre, x ile y arasndaki
4 15 iliki aadakilerden hangisidir?
5 b A) y = 3x + 8 B) y = 3x + 14
a 27
C) y = 3x + 14 D) y = 3x + 8
Yukarda verilen x ve y deikenlerine Cevap: A
gre, 1, 2, 3 ve 4. sorular cevaplaynz.
1. x ile y arasndaki iliki aadakilerden han-

gisidir? y
6.
A) y = 2x + 3 B) y = 2x + 7
30
C) y = 3x + 5 D) y = 3x + 8 20
Cevap: B 10
x
2 4 6
2. a katr?
Yukarda verilen grafie gre, x ile y arasn-
A) 6 B) 8 C) 10 D) 12
daki iliki aadakilerden hangisidir?
Cevap: C
A) y = 2x B) y = 5x
C) x = 2y D) x = 5y
Cevap: B
3. b katr?
A) 17 B) 18 C) 19 D) 20
Cevap: A
7. Aada verilen x, y deikenlerinden hangi-
leri arasndaki iliki dorusal deildir?
A) B)
x 1 2 3 x 1 2 3
y 9 12 15 y 2 4 6
4. x = 20 iin y deeri ka olur? C) D)
x 1 2 3 x 1 2 3
A) 41 B) 43 C) 45 D) 47
y 5 7 11 y 3 6 9
Cevap: D
Cevap: C
1. B 2. C 3. A 4. D 5. A 6. B 7. C

DORUSAL DENKLEMLERIN GRAFIINI IZME

Kazanm: Dorusal denklemlerin grafiini izer.
Denklemi y = a Olan Dorunun Grafii

y = a eklindeki dorular x eksenine paralel dorulardr.
y y
y=3 y = 2
y=3
3
2
1
x O x
O 1
2 y = 2
rnekler:
a) y = 5 dorusunun grafiini izelim. b) y 2 = 0 dorusunun grafiini izelim.

y
y
y2=0
O y=2
x 2 y = 2(y 2 = 0)
1
1
2 x
3 O
4
5 y = 5
c) 2y + 4 = 0 dorusunun grafiini izelim. ) 5y 15 = 0 dorusunun grafiini izelim.

2y + 4 = 0 2y = 4 y = 2 5y15 = 0 5y = 15 y=3
y
y
3
5y15 = 0
2
O 1
x x
O
1
2y + 4 = 0
2

Denklemi x = b Olan Dorunun Grafii
x = b eklindeki dorular y eksenine paralel dorulardr.
y x = 3 y
x=1 x=1 x = 3
x x
O 1 2 3 3 2 1 O
rnekler:
a) x = 4 dorusunun grafiini izelim. b) x + 2 = 0 dorusunun grafiini izelim.
y x = 2 y
O x x
1 2 3 4 2 1 O
x=4
c) 2x + 6 = 0 dorusunun grafiini izelim. ) 3x 15 = 0 dorusunun grafiini izelim.
2x + 6 = 0 2x = 6 x = 3 3x15 = 0 3x = 15 x= 5
y y 3x15 = 0
O x O x
3 2 1 1 2 3 4 5
2x + 6 = 0
retmenin Sorusu x = 1 olan dorunun grafiini iziniz.

4
x =1 y x =1
Cevap: x = 4 3
4
O x
123 4

1) y = 5, y = 1, 2y + 6 = 0, 8y 16 = 0 dorularnn grafiklerini izelim.
y
2y + 6 = 0 8y 16 = 0
5 y=5 2y = 6 8y = 16
4 y = 3 y=2
3
2 8y 16 = 0 (y = 2)
1
O x
1 y = 1
2
3
2y + 6 = 0 (y = 3)
2) x = 2, x = 4, 2x + 10 = 0, 3x 12 = 0 dorularnn grafiklerini izelim.

y
x = 4 x=2 2x + 10 = 0
2x = 10
x = 5
3x-12 = 0
3x = 12
x=4
x
5 4 3 2 1 O 1 2 3 4
3x 12 = 0 (x = 4)
2x + 10 = 0 (x = 5)
3) Aada denklemleri verilen dorularn grafiklerinin hangi eksene paralel olduunu yazalm.
a) x + 4 = 0 y eksenine paralel ) x = 10 y eksenine paralel

b) 2y + 6 = 0 x eksenine paralel d) 2x + 16 = 0 y eksenine paralel
c) 3y = 15 x eksenine paralel e) y + 1 = 0 x eksenine paralel

Denklemi y = mx Olan Dorunun Grafii
y = mx dorusunun grafii izilirken xe deerler verilir.
y y = 3x
x 1 0 1 y = mx dorusu 3
y m 0 m orijinden geer.
2
(1, m) (0, 0) (1, m)
1
O x
y = 3x x 1 0 1
3 2 1 1 2 3
y 3 0 3 1
3
RNEK
y = 2x ve y + 3x = 0 dorularnn grafiini izelim.
ZM
y = 2x y + 3x = 0
x 1 0 1
y = 3x
x 1 0 1 y 3 0 3
y 2 0 2
y y = 2x y
3 3
2 2
1 1
O x O x
3 2 1 1 2 3 3 2 1 1 2 3
1 1
2 2
3 3
y + 3x = 0

Denklemi y = mx + n Olan Dorunun Grafii
y = mx + n dorusunda x = 0 ve y = 0 iin eksenleri kesen noktalar bulunarak doru izilir. Doru ori-
jinden gemez.
RNEK y = 2x + 4 y y = 2x + 4
x 0 2 y=2.0+4=4
y 4 0 0 = 2x + 4 4
2x = 4 3
x = 2 2
1
x
2 1 O
rnekler:
a) y = 3x + 3 dorusunun grafiini izelim. b) y + x = 1 dorusunun grafiini izelim.
x = 0 iin x 0 1 x = 0 iin x 0 1
y = 3 . 0 + 3 = 3 y + 0 = 1
y 3 0 y 1 0
y = 0 iin y = 1
0 = 3 x + 3 y = 0 iin
3x = 3 0 + x = 1
x=1 y x = 1 y
3
2
1
x O x
1 2 2 1 1
2
3
y = 3x + 3
y + x = 1

1) y = 4x ve 5y + x = 0 dorularnn grafiklerini izelim.

y
y = 4x 4
x = 1 ise y = 4 . (1) = 4 x 1 0 1
x = 0 ise y = 4 . 0 = 0 3
y 4 0 4
x = 1 ise y = 4 . 1 = 4
2
1
x
4 3 2 1 O 1 2 3 4
5y + x = 0 5y = x 1
y= x x = 1 ise y= (1) = 1 2
5 5 5
x = 0 ise y= 0 =0 3
5
4
x = 1 ise y= 1 y
5
x 1 0 1 y = 4x
y 1 0 1 1
5 5 1
5 x
2 1 O 1 1 2
5
1 5y + x = 0
2) y = 3x + 9 ve 2y - 5x = 10 dorularnn grafiklerini izelim.

y = 3x + 9 2y 5x = 10
x = 0 y = 3 . 0 + 9 = 9 x = 0 2y5 . 0 = 10 2y = 10 = 5
y = 0 0 = 3x + 9 3x = 9 x = 3 y = 0 2 . 05x = 10 5x = 10 x = 2
x 0 3 x 0 2
y 9 0 y 5 0
y y
9 9
8 8
7 7
6 6
5 5
4 4
3 3
2 2
1 1
x x
O 1 2 3 3 2 1 O
y = 3x + 9 2y5x = 10
1. Denklemi x = 2 olan dorunun grafii aa- 3.

dakilerden hangisidir? 5 d
y y
A) B) x
2
x x
2
Yukarda grafii verilen d dorusunun denk-
lemi aadakilerden hangisidir?
C) y D) y A) y = 5 B) y = 5
C) x = 5 D) x = 5
x x
2 Cevap: B
2
Cevap: A
4. d
1
2 x
1
2

A) y = 2x B) y = 2x
C) y = x D) y = x
2. Denklemi y = 1 olan dorunun grafii aa- Cevap: C
y y
A) B)
5.
d
1 1
x x
x
3
C) y D) y
1 Yukarda grafii verilen d dorusunun denk-
x x lemi aadakilerden hangisidir?
1 A) y = 3 B) y = 3
C) x = 3 D) x = 3
Cevap: C Cevap: D

6. Denklemi y = 3x+6 olan dorunun grafii 8.

aadakilerden hangisidir? 2
y y
A) B)
6 6 x
1
x 2 x
2 d
C) y D) y
A) x + y = 2 B) x + 2y = 2
C) 2x + y = 2 D) 2x = y + 2
x x
6 2 Cevap: C
2 6
Cevap: B
7. Denklemi 2x5y = 10 olan dorunun grafii 9. Denklemi y + 3x = 0 olan dorunun grafii

aadakilerden hangisidir? aadakilerden hangisidir?
y y y y
A) B) A) B)
2 3 3
x x x x
5 5 1 1
2
C) y D) y y y
C) D)
3 3
5 2 1 1
x 5 x x x
2 1 1
3 3
Cevap: A Cevap: D
1. A 2. C 3. B 4. C 5. D 6. B 7. A 8. C 9. D

Ad: Soyad: Snf:
7 MATEMATK FY NO
SINIF
Tarama Fy (nite 1-2)
09
ET Ki NL iK
1) Aadaki ilemleri yapnz.
a) (24) : 6 = . .4
......... b) (120) : (10) = . . . .12
.........
c) 4 . [20 : (2)] = . . .40

....... ) 5. [40 : (2)] = . 100
...........
d) [80 : (20)].[14:(7)] = . . 8. . . . . .
2) Aada verilen ilemleri yapnz.
a) a1 - 12 k $ a1 - 13 k $ a1 - 1 k $ a1 - 15 k ileminin sonucunu bulalm:

4
c1 - m . c1 - m . c1 - m . c1 - m $ $ $
1 1 1 1 1 2 3 4 1
5 2 3 4 5 5
\\\\
2 3 4
1
1-
b) 2 ileminin sonucunu bulalm.
1 2
1- .
4 5
1 1 1 1 2010 10 5
1- = . = =
2 = 2 = 2
2 18 18 9
1 2 2 18
1- . 1-
4 5 20 20
3) Aada verilen problemleri zelim.

a) 1
Bir yzc, ekilde gsterilen tramplende 2 10 m ykseldik
3
ten sonra suya dalyor. Havuzun derinliinin 4 m kadar suyun
iinde yol alyor ve suyun yzeyine kyor.
21 m
10 Yzc bu ekilde ka m yol alr?
3 m
4
Suyun dibine girene kadar 2 1 + 3 yol alr.

10 4
Suyun yzeyine kana kadar 3 m yol alr.
4
1 3 3 21 3 21 6 42 30 72 36
2 + + = +2$ = + = + = = = 3, 6 m
10 4 4 10 4 10 4 20 20 20 10
(2) (5)
Tarama Fy Etkinlik
b) Ali bir yolun nce 1 sn, sonra 4 sn ve daha sonrada kalan yolun yarsn gidiyor. Geriye 15 km
6 6
yolu kaldna gre,
1) Yolun tamamn bulunuz.
2) Alinin gittii yolu bulunuz
x 4x 5 x 5x x x 1 x
1) + = x- = $ =
6 6 6 6 6 6 2 12
x x 2x x x x
- = - = = 15 x = 12.15 = 180 km
6 12 12 12 12 12
(2)
2) 180 - 15 = 165 km yol almtr.
1
c. 36 kiilik bir snfn 6 s erkek rencidir Snftan 6 kz renci ayrlrsa yeni durumda snftaki kz
renci says erkek renci saysndan ka fazla olur?
1 36
36 - = = 6 kii erkek renci
6 6
36 6 = 30 kii kz renci 30 6 = 24 kz renci kalr.
24 6 = 18 kii
Kz renci says erkek renci saysndan 18 fazladr.
1 1
) 300 lirasnn nce 5 ini, sonra da 6 ini harcayan Damlann son durumda ka liras kalr?
1 300 1 300
300 $ = = 60 lira 300 $ = = 50 lira
5 5 6 6
60 + 50 = 110 lira 300 110 = 190 liras kalr.
2 1
d) Sadk, misketlerinin 5 sini Damlaya ve 10 ini Serkana veriyor. Geriye 250 tane misketi kaldna
gre, Sadkn balangta ka misketi vardr?
Balang misketine 50x diyelim.

2 1
50x $ 5 = 20x 50x $ 10 = 5x 20x + 5x = 25x
50x 25x = 25x 25x = 250 x = 10
50x = 50 . 10 = 500 tane misketi vardr.

Tarama Fy Etkinlik
4) Birinci dereceden bir bilinmeyenli denklemleri yapalm.
a) 3x = 15 denklemini salayan x deerini bulalm.

3x = 15 denkleminin her iki tarafn da
(3) e blelim.
- 3x 15
= ise x = 5tir.
(- 3) (- 3)
b) 3x + 7 = 22 denkleminin zm kmesini bulalm. 3x + 7 7 = 22 7

denklemin her iki yanna 7 eklersek
3x = 15
3x 15
=
3 3
x = 5 bulunur.
.K. = {5}tir.
c) 2.(x 7) = 24 denkleminin zm kmesini bulalm. 2 $ (x - 7) 24

=
2 2
x 7 = 12 ise
x 7 + 7 = 12 + 7
x = 19 bulunur.
.K = {19}dur.
) Hangi saynn 3 fazlasnn 5 kat 25tir? Aranan say: x

Saynn 3 fazlas: x + 3
3 fazlasnn 5 kat: 5 . (x + 3)
5 $ (x + 3) 25
= ise
5 5
x+3=5
x+33=53
x = 2dir.
d) Bir baba 25, ocuu ise 5 yandadr. ocuk: 5 Baba: 25

Ka yl sonra babann ya ocuun yann 3 kat x yl sonra 3 kat olsun.
olur? x yl sonra;
ocuk: 5 + x Baba: 25 + x
25 + x = 3 . (5 + x)
25 + x = 15 + 3x
10 = 2 x
5 = xtir.
5 yl sonra babann ya ocuunun yann 3
kat olur.

Tarama Fy Etkinlik
e. y y
4
II. Blge I. Blge 3
x C 2 D
1
III. Blge IV. Blge x
4 3 2 1 0 1 2 3 4
1
A
2
A(2,1), B(3,3), C(4,2) ve D (3,2) noktala-
B 3
rnn bulunduklar blgeleri bulalm. 4
Grld gibi,
A noktas IV. blgede,
B noktas III. blgede,
C noktas II. blgede,
D noktas I. blgededir.
f. Aadaki denklemlerin belirttii grafikleri

izelim.
1) y = 5x 1 2) y = x + 9
1) y = 5x 1
x = 0 iin y = 5 . 0 1 = 1 nokta (0, 1)
1
y = 0 iin 0 = 5 . x 1 ise x = 5
(0, 1) ve ` 5 , 0 j noktalarn iaretleyelim.

1
Sonra birletirelim.
y
1 y = 5x-1
( 1 , 0)
5
x
-1 O 1
-1
(0,-1)
2) y = x + 9 y
x = 0 iin y = 0 + 9 = 9 nokta (0, 9) 9 (0,9)
y = 0 iin 0 = x + 9 ise x = 9 nokta (9, 0)
(0, 9) ve (9, 0) noktalarn belirleyelim. (9,0)
x
O 9
y= -x+9

Tarama Fy Test -1
1. [23.(6)] : (2) 4. Kutuplarda scaklk 8 saat iinde 24C d

ileminin sonucu katr? ebilir. Byle bir durumda scaklk bir saat
te ka C der? probleminin uygun negatif
A) 15 B) 10 C) 8 D)3 tam saylar kullanlarak zm aadaki
Cevap: C lerden hangisinde verilmitir?
A) 24 : (3) = 8 B) (24) : 8 = 3
C) (24) : (8) = 3 D) 24 : 3 = 8
Cevap: B
2. Aadaki ilemlerden hangisinin sonucu en

byktr?
A) 180 : [(15) (3)] 5. - 2 2, - 2 1 , - 2 5
3 6 8
B) [(72) : (3)] : (8) rasyonel saylarnn kkten bye doru
sralan aadakilerden hangisinde doru
C) [(9) . (+8)] : (12)
olarak verilmitir?
D) 12 : [(7) (3)] + (2)
Cevap: C
A) - 2 2 < - 2 1 < - 2 5
3 6 8
5 1
B) - 2 < - 2 < - 2 2
8 6 3
C) - 2 2 < - 2 5 < - 2 1
3 8 6
5 1
D) - 2 < - 2 < - 2 1
8 3 6
Cevap: C
3. Aadaki ilemlerden hangisinin sonucu di

erlerinden farkldr?
A) [(72) : (36)] . 12
B) [(32) : l8l] . 2+2 6. Aadaki sralamalardan hangisi dorudur?
C) 12 12 . (4 5 : 5)
-2 <- 3 < 1
A)
D) 6 + 5 . (4 2) 5 4 2
-1 1 < - 2 1 < - 3 1
B)
Cevap: B 2 5 4
C) - 1 < - 1 < - 1
5 4 3
D) - 5 < - 5 < - 5
7 8 9
Cevap: D

Tarama Fy Test -1
7. 1 - f 1 - 1 p - f 1 - 1 - 1 p 11. 3 41 rasyonel saysnn arpma ilemine gre

4 2 4 4 2 8
ileminin sonucu katr? tersi aadakilerden hangisidir?
A) 1 B) 3 C) 1 D) 3 A) 13 B) 4 C) - 13 4
D) - 13
8 8 4 4 4 13 4
Cevap: B Cevap: B
12. :b 1 l + b- 1 lD . ;b- 1 l + b 2 lE
2 22 3 6
8. 3 52 + b- 12 l + 37 ileminin sonucu katr?
ileminin sonucu katr?
23 B)
A) 3 70 38 C) 2 26 D)2 31 1 B) 0 5 21
A) - 22 C) 11 D) 22
70 35 35
Cevap: A Cevap: B
9.

13.
1 saysnn 2 katnn
3 5
1 eksii katr?

Can okulundan kp evine giderken nce yo-
lun 1 sini daha sonra 1 ini gidiyor.
2 5
Buna gre, Can, yolun toplam ne kadarlk
ksmn gitmitir? retmenin sorduu soruya aadaki
3 B) 1 7 9 rencilerden hangisi doru cevap vermitir?
A) 10 2 C) 10 D)10
A) B)
Cevap: C -3 - 11
5 15
C) D)
- 13
10. b- 57 l - b+ 23 l - b+ 12 l ileminin sonucu katr? 15 1
77 B) - 37 71 67 Cevap: C
A) - 30 15 C)- 30 D) - 30

Cevap: A
1. C 2. C 3. B 4. B 5. C 6. D 7. B 8. A 9. C 10. A 11. B 12. B 13. C

Tarama Fy Test -2
1. bilinmeyen 4. 2 . (x + 3) + 1 = 19 denklemini salayan x

sayma pulu deeri nedir?

A) 4 B) 5 C)6 D) 7
Yukarda verilen terazinin dengede kalabil
mesi iin s bilinmeyen yerine ka tane l Cevap: C
sayma pulu konulmaldr?
A) 1 B) 3 C)5 D) 7
Cevap: B
5. x + 6 = 3x 24 denklemini salayan x deeri

2. a + 6 = 20 denklemini salayan a deeri ka- nedir?
tr?
A) 15 B) 13 C)11 D) 9
A) 26 B) 22 C)14 D) 10
3 Cevap: A
Cevap: C
6. Damla hergn bir nceki gnden 5 sayfa

daha fazla okuyarak kitabn 4 gnde bitiri-
3. 2x + 4 = 12 denklemini salayan x deeri yor.
katr?
Kitap 190 sayfa olduuna gre, 3. gn ka
A) 8 B) 6 C)4 D) 2 sayfa okumutur?
Cevap: C
A) 38 B) 40 C) 50 D) 88
Cevap: C

Tarama Fy Test -2
-1
7. y Verilenlere gre A ve B 10. Aadakilerden hangisi, denklemi y= 3x 3 olan

noktalarnn ordinatlar dorunun grafiidir?
A B
toplam 6 ise Ann koor
A) y B) y
dinatlar toplam ka d
d
x tr?
O 2 5 O x O x
-3 1
A) 4 B) 5 C) 6 D) 10 -3
-5
Cevap: B
C) d y D) y
d
O 3
x
-1 -3 x
O
-3
8. A(a, b) noktas koordinat sisteminde
Cevap: B
4. blgede ise A noktas aadakilerden han
gisi olabilir?
A) (3, 1) B) (2, 4)
C) (2, 5) D) (1, 4)
11. A(a, 2a) noktas x + 2y = 5 dorusu zerinde
Cevap: D
ise a katr?
A) 2 B) 1 C) 1 D) 2
Cevap: C
9. Denklemi y = 2x 6 olan dorunun grafii

A) y B) y
d d
O x O x
2 2 12. x 0 1 2
-6 -3 y -5 -3 -1
Yukardaki tabloda belirtilen noktalardan

y y geen dorunun denklemi aadakilerden
C) d D) d hangisidir?
O x 6
3 A) y = x 5 B) y = 3x 5
-6 -3 x C) y = 2x 5 D) y = x + 5
O
Cevap: C
Cevap: C
1. B 2. C 3. C 4. C 5. A 6. C 7. B 8. D 9. C 10. B 11. C 12. C

Ad: Soyad: Snf:
7 MATEMATK FY NO
SINIF
3. nite / Oran ve Orant
10
ORAN VE ORANTI
BIRBIRINE ORANI VERILEN IKI OKLUKTAN VERILMEYENI BULMA
Kazanm: Birbirine oran verilen iki okluktan biri verildiinde dierini bulur.
a saysnn b saysna oran a , a : b veya a / b eklinde gsterilir.

b
a 5
= ise a says 5'in ka kat ise, b saysda 7'nin ayn kat olur.
b 7
RNEK ZM
a 1 4 kat
= ve a = 4 ise b says katr?
b 3 a =1 4 =1
b 3 b 3 b = 4 . 3 = 12
4 kat
rnekler:
Aada verilen sorularda istenenleri bulalm.

3 kat
c 3 9 3
a) = ve c = 9 ise d katr? = d = 7 . 3 = 21
d 7 d 7
3 kat
5 kat
e 7 e = 7
b) e = 7 ve f = 55 ise e katr? = e = 7 . 5 = 35
f 11 f 11 55 11
5 kat
4 kat
a 3 12 3 b = 4 . 8 = 32
c) a = 3 ve a = 12 ise b katr? = =
b 8 b 8 b 8
4 kat
retmenin Sorusu a =1 b = 21 ve a + b + c = 128 ise c katr?

b 7 , c 40
Cevap: a =1 = 3 b = 21 a = 3k a + b + c = 64k = 128 c = 40k
b 7 21 c 40 b = 21k
(3) k=2 = 40 . 2 = 80
c = 40k

3. nite / Oran ve Orant Etkinlik
Aada verilen oranlara gre istenilenleri bulalm.

a = 20
a) a = 20 ve b = 28 ise a oran katr? a 20 20 : 4 5
b = = =
b = 28 b 28 28: 4 7
2 kat
c = 2 4 = 2 d = 9 . 2 = 18
b) c = 2 ve c = 4 ise d katr? d 9 d 9
d 9
2 kat
4 kat
e =1 e =1
c) e = 1 ve f = 24 ise e katr? f 6 24 6 e = 1 . 4 = 4
f 6
4 kat
) Damla'nn yann Ceyda'nn yana oran 3 ve Damla 15 yanda ise Ceyda ka yandadr?
4
5 kat
Damla'nn ya 3 15
= = 3 Ceyda'nn ya = 4.5 = 20
Ceyda'nn ya 4 Ceyda'nn ya 4
5 kat
d) Bir maazada elbise 45 lira, pantolon 120 lira olduuna gre, bu maazada elbisenin fiyatnn, pan-
tolonun fiyatna oran katr?
Elbisenin fiyat
= 45 lira 45 = 45: 15 = 3
Pantolonun fiyat 120 lira 120 120: 15 8
e) Ali'nin 50 tane ekeri, 150 tane ikolatas vardr. Buna gre, Ali'nin eker saysnn, ikolata says-
na oran katr?
e ker says
= 50 50 = 50: 50 = 1
ikolata says 150 150 150: 150 3
f) Aye'nin 25 tane, Ahmet'in ise 30 tane kitab vardr. Buna gre, Aye'nin kitap saysnn, Ahmet'in
kitap saysna oran katr?
Aye'nin kitap says

= 25 25 = 25: 5 = 5
Ahmet'in kitap says 30 30 30: 5 6

ORANDAK OKLUKLARDAN BRNN 1 OLMA DURUMU

Kazanm: Oranda okluklardan birinin 1 olmas durumunda dierinin alaca deeri belirler.
a
b eklindeki oranlarda a veya b saysnn 1 olduu durumlarda dierinin deeri bulunur.
RNEK ZM
Bir markette 4 kg un 40 lira ise 1 kg un ka liradr? 40 40: 4 10 1 kg un 10 liradr.

= =
4 4: 4 1
rnekler:
Aada verilen ifadelere gre istenenleri bulalm.
a) Bir ayda 1500 lira para kazanan bir ii bir 1 ay = 30 gn

gnde ka lira para kazanr? (1 ay = 30 gn) 1500 1500 : 30 50 1 gnde 50 lira kazanr.
= =
30 30 : 30 1
b) Bir haftada 140 sayfa kitap okuyan Sadk, bir 1 hafta = 7 gn

gnde ka sayfa kitap okur?
140 140: 7 20 1 gnde 20 sayfa kitap okur.
= =
7 7: 7 1
c) Ekenar genin evresinin uzunluu 36 cm'dir. Ekenar genin 3 e kenar vardr.

Buna gre, bir kenarnn uzunluu ka cm'dir?
36 36: 3 12 1 kenarnn uzunluu 12 cm'dir.
= =
3 3: 3 1
) Karenin evresinin uzunluu 44 cm'dir. Karenin 4 e kenar vardr.

Buna gre bir kenarnn uzunluu ka cm'dir? 44 44: 4 11
= =
4 4: 4 1
1 kenarnn uzunluu 11 cm'dir.
d) Bir ylda toplam 36000 araba reten bir otomo- 1 yl = 12 ay

bil fabrikas, her ay eit sayda araba rettii-
36000 36000: 12 3000
ne gre, 1 ayda ka araba retir? = =
12 12: 12 1
1 ayda 3000 araba retir.

1) Aada verilen sorulara gre, istenenleri bulalm.
a) Bir deste gl 200 lira ise 1 gl ka liradr? 1 deste = 10 adet

200 200: 10 20
= = 1 gl 20 liradr.
10 10: 10 1
b) 5 saatte 400 km yol giden bir ara 1 saatte ka 400 = 400: 5 = 80 1 satte 80 km yol gider.
km yol gider? 5 5: 5 1
c) evre uzunluu 36 cm olan dzgn altgenin bir 36 36: 6 6 1 kenarnn uzunluu 6 cm'dir.
= =
kenarnn uzunluu ka cm'dir? 6 6: 6 1
) 6 saatte 300 soru zen Doan, 1 saatte ka 300 300: 6 50 1 saatte 50 soru zer.
= =
soru zer? 6 6: 6 1
d) Leyla Hanm, manavdan 4 kg elma alp 8 lira 8 8: 4 2 1 kg elma 2 liradr.

= =
dyor. Buna gre, 1 kg elma ka lira olur? 4 4: 4 1
e) Damla 200 soruyu 400 dakikada zdne 400 400: 200 2

= =
gre, 1 soruyu ka dakika zer? 200 200: 200 1
1 soruyu 2 dakikada zer.
f) evre uzunluu 100 cm olan karenin bir kenar- Karenin 4 e kenar vardr.
nn uzunluu ka cm'dir? 100 100: 4 25
= =
4 4: 4 1
1 kenar uzunluu 25 cm'dir.
g) Bir dzine kalem 12 lira olduuna gre, 1 kalem 1 dzine = 12 adet.

ka liradr? 12 12: 12 1
= =
12 12: 12 1
1 kalem 1 liradr.
) evre uzunluu 48 cm olan ekenar genin bir Ekenar genin 3 e kenar vardr.
kenarnn uzunluu ka cm'dir? 48 48: 3 16
= =
3 3: 3 1
1 kenar uzunluu 16 cm'dir.
h) Nuri bey, 7 kg portakala 21 lira dediine gre, 21 = 21: 7 = 3

1 kg portakal ka liradr? 7 7: 7 1
1 kg portakal 3 liradr.

DORU ORANTI
Kazanm: Doru orantl iki okluk arasndaki ilikiyi tablo veya denklem olarak ifade eder. Doru orantl iki oklua ait orant sabitini belirler ve yorumlar.
ki veya daha fazla orann eitliine orant denir.

a = c
b d ise a . d = b . c
a = c = k'ya orant sabiti denir.
b d k
ki okluktan biri artarken dieri de artyor veya biri azalrken dieri de azalyorsa bu okluklara
doru orantl okluklar denir.
RNEK ZM
2 = 1 orantsndaki a deeri katr? 2 1 2.a 1.8

8 a = = a = 4 olur.
8 a 2 2
RNEK
Aada verilen orantlarda bilinmeyenleri bulalm.

y
a) 1 = 3 b) 27 = 21
5 x
3 1
1 3 2 y 2. 21 7.y
= 1 . x = 5 . 3 x = 15 = = y=6
5 x 7 21 71 71
c) a = 9 ) 25 = 10
x d) a4 = 32
8
2 6
a 9 6a 18 5.x = 2.10 32.a = 4.8

= 6.a = 2 . 9 = a=3
2 6 6 6 5x 20 32a 32
= =
5 5 32 32
x=4 a =1
e) 1 = x f) 3 = 9 g) 5 = x ) 7 = 28
7 35 8 16
10 a a 8
7.x = 1.35 3.a = 9.10 8.x = 5.16 28.a = 7, 8
7x 35 3a 90 8x 80 28a 56
= = = =
7 7 3 3 8 8 28 28
x=5 a = 30 x = 10 a=2
retmenin Sorusu 7 = x ise x katr?
12 6
Cevap: 7 = x 12 .x = 7.6 =7 =
12 6 12 12 2 x 2 3.5

DORU ORANTININ GRAFK VE TABLODA GSTERM

Kazanm: Gerek yaam durumlarn, tablolar veya doru grafiklerini inceleyerek iki okluun orantl olup olmadna karar verir.
Doru orant grafikte gsterilirken artn veya azaln orantl olmas nemlidir.
Yol (km)
320 Grafikte grld gibi ara 1 saatte 80 km yol al-
mtr. 2 saatte 2. 80 = 160 km, 3 saatte 3.80 = 240
240 km ve 4 saatte 4.80 = 320 km yol alm olur.
160
80
Zaman (sa)
1 2 3 4
RNEK ZM
Boy (cm) 1. ylda 30 cm olmu.

b 2. ylda 2.30 = 60 cm olmu
90 a.30 90
a. ylda = olur. a = 3 yl olur.
30 30
60 4 ylda 4.30 = 120 cm olur. b = 120 cm
30 b 120
= = 40 olur.
a 3
Zaman (yl)
1 2 a 4
Yukarda grafikte bir aacn yllara gre uzama miktar
b
verilmitir. Buna gre, a ifadesinin deerini bulalm.
RNEK ZM
Sayfa says 5 dakikada 2 sayfa okumu.

b 10 dakikada 4 sayfa okumu.
6 5 10 a 20
= = =
2 4 6 b
4
5 = a 5 . 6 = 2a 5 20 5b = 2.20
2 6 =
2 2a = 30 2 b 5b= 40
Zaman a = 15 b=8
5 10 a 20 (dakika)
a + b = 15 + 8 = 23
Yukardaki grafikte bir rencinin okuduu sayfa
saysnn zamana gre deiimi verilmitir.
Buna gre, a + b ifadesinin deeri katr?

Doru orant tabloda gsterilirken oranlarn eit olmas nemlidir.
Un miktar (kg) 2 4 8 10
Ekmek miktar (adet) 3 6 12 15
4 4: 2 2 8 8: 4 2 10 10: 5 2
= = = = = =
6 6: 2 3 12 12: 4 3 15 15: 5 3
rnekler:
a) 3 m kumatan 2 elbise diken bir terzinin 15 Kuma (m) 3 6 9 12 15

m kumatan ka elbise dikebileceini tablo Elbise (adet) 2 4 6 8 10
ile gstererek bulalm.
15 m kuma ile 10 tane elbise diker.
10 20 2 2 x
b) Zaman (dk) 10 20 x 60 = = = 1 . x = 2.20 x = 40
5 10 1 1 20
Sayfa says 5 10 20 y 2 60 2.y 60.1
= = y = 30
Yukarda verilen tabloda okluklar arasn- 1 y 2 2
daki orantya gre x - y katr? x - y = 40 - 30 = 10
c) Kurabiye yapmnda 2 kg un iin 1 L st Un (kg) 2 4 6 8

kullanldna gre, 8 kg un iin ne kadar st
St (L) 1 2 3 4
kullanldn tabloda gstererek bulalm.
8 kg un iin 4 L st kullanlr.
150 = a = 375
) Yol (km) 150 a 375 2 3 b
Zaman (sa) 2 3 b 150 a 150 375 a 225
= = = = 45
2 3 2 b b 5
Yukarda verilen tabloda okluklar orantl
2a 450 150b 750
a = =
olduuna gre, b ifadesinin deeri katr? 2 2 150 150
a = 225 b=5

1) Uzun kenar uzunluu (cm)

Yandaki grafikte bir dikdrtgenin uzun kenar uzun-
28 luu ile ksa kenar uzunluu arasndaki dorusal iliki
a gsterilmitir.
8 Buna gre, aadaki sorular cevaplayalm.
4
Ksa kenar
1 2 3 b uzunluu (cm)
1 =3 1 b
a) a katr? b) b katr? 4 = 28
4 a
1.a=3.4 a = 12 4 . b = 28 . 1 4b = 28 b = 7
c) a + b deeri katr? a = 12 b=7 a + b = 19
2) x 3 = a 3 = 21 3 = c
3 a 21 c 4 20 4 b 4 36
y 4 20 b 36 1
4 .a 3. 20 5 1
3 .b 7 21 .4 1
4 .c 3.36 9
= = =
41 41 31 31 41 41
Yukardaki tabloda x ile y arasnda doru orant
vardr. Buna gre, a + c - b ifadesinin deerini a = 15 b = 28 c = 27
bulalm. a + c - b = 15 + 27 - 28 = 14
3) Elbise says Yandaki grafikte elbise yapm iin kullanlan kuma

miktar verilmitir.
10
Buna gre, y x ifadesinin deerini bulunuz.
x 1 = x = 10
2 4 y
1 1 = 10
1 = x 2 y
Kuma 2 4
2 4 y 2.x = 4.1 1.y = 2.10
miktar (m)
2x = 4 y = 20
x=2
y x = 20 2 = 18
4) Yandaki tabloda a ile b ifade- 2 =6 = y

a b 5 x 35
leri doru orantldr.
2 5 2 =6 2 = y
Buna gre, x y ifadesinin 5 x 5 35
6 x
deeri katr? 2.x = 6.5 5.y 2.35 x y = 15 14 = 1
y 35 =
2 2 5 5
x = 15 y = 14
3. nite / Oran ve Orant Konu Testi
1. 4. Yl Boy (cm) Yandaki tablo bir

bitkinin yl boy oran-
3 18
lar verilmitir. Buna
4 24 gre bu oranty bo
5 32 zan yl hangisidir?
6 36
Ahmet 80 kg, Hasan 55 kg dr. 7 42
Buna gre, Hasann kilosunun Ahmetin kilo 8 48
suna oran katr?
11 5 11 16 A) 4 B) 5 C) 6 D) 7
A) 16 B) 11 C) 5 D) 11
Cevap : A Cevap : B
T
2. 35 = 180 ise yerine aadaki saylardan
5. 10 kg elmaya 40 lira deyen Asl, 1 kg elmaya
hangisi gelmelidir? ka lira der?
A) 36 B) 92 C) 108 D) 150 A) 8 B) 6 C) 4 D) 2
Cevap : C
Cevap : C
6. Aada verilen doru orantlardan hangi

3. 35 = 15
a
= b orantsndaki a ve b saylar
35 sinde bilinmeyen en byktr?
na gre, a + b katr? 1 a 3 b
A) 8 = 16 B) 15 = 5
A) 46 B) 47 C) 48 D) 49
c 18 2 d
Cevap : A C) 10 = 20 D) 3 = 21
Cevap : D
1. A 2. C 3. A 4. B 5. C 6. D

DORU ORANTI PROBLEMLER

Kazanm: Doru ve ters orantyla ilgili problemleri zer.
Doru orant problemleri zlrken saylarn veya niceliklerin birbirinin kat olduuna dikkat edil-
melidir.
rnekler:
a) a = 3 ve a + b = 16 ise b katr? a =3 a = 3k
b 5 b 5 ise
b = 5k olsun.
8k 16
a + b = 3k + 5k = 8k 8 = 8 k = 2 olur.
b = 5k = 5 . 2 = 10
b) Bir snftaki erkek rencilerin saysnn, kz Erkek = 2 Erkek = 2k

2 Kz 7 Kz = 7k
rencilerin saysna oran 7 ve snf mevcudu
27 olduuna gre, snfta ka tane kz renci
vardr? 2k + 7k = 9k 9k = 27 k = 3
9 9
Kz renci says = 7k = 7 . 3 = 21
c) Bir kekte kullanlan eker miktarnn un mikta- e ker 1 eker = k

1 =
rna oran 3 'tr. Bu kekte toplam 1000 gr un Un 3 Un = 3k
ve eker kullanldna gre, kullanlan un mikta- 4k 1000
k + 3k = 4 = 4 k = 250
rn ve eker miktarn bulalm.
eker = 250 gr Un = 3.250 = 750 gr.
) a = 4 , b = 5 ve a + b + c = 80 a = 4 b = 5
b 5 c 11 b 5 c 11
olduuna gre, a, b ve c'yi bulunuz. a = 4k b = 5k c = 11k
a + b + c = 4k + 5k + 11k = 20k
20k = 80
20 20 k=4
a = 4k = 4 . 4 = 16 b = 5k = 5 . 4 = 20
c = 11k = 11 . 4 = 44
d) Damla'nn yann Sadk'n yana oran 65 ve Damla = 5 Damla = 5k

yalar toplam 55 olduuna gre, Sadk ka ya- Sadk 6 Sadk = 6k
ndadr?
11k 55
5k + 6k = 11 = 11 k = 5 Sadk = 6k = 6.5 = 30

e) a = 2 , b = 4 a = 2 b = 4 a = 8 b = 12
b 3 c 5 b 3 c 5 b 12 c 15
(4) (3)
ve a = 16 olduuna gre, c katr?
a = 8k b = 12k c = 15k
16 = 8k ise k = 2 olur. c = 15k = 15 . 2 = 30 olur.
f) 10 kg zeytinya 200 lira ise 4 kg zey- 200 = 200: 10 = 20 =

tinya ka liradr? 10 10: 10 1 1 kg 20 lira
4 . 20 = 80 lira olur.
y 2 x = 3 = 6 y 2 14
g) x = 3 , = = =
y 7 z 5 ve y 7 14
(2 )
z 5 35
(7)
2x + y + z = 122 olduuna gre, y + z x = 6k y = 14k z = 35k

ifadesinin deeri katr?
2x + y + z = 12k + 14k + 35k = 61k
61k = 122
61 61 k=2
y + z = 14k + 35k = 49k
49k = 49 . 2 = 98
) A, B, C arabalarnn sat miktar oranlar A =1 =3 B = 3 = 6

A = 1 B = 3 ve A, B, C'nin toplam B (23) 6 C (52) 10
B 2 , C 5 A = 3k B = 6k C = 10k
sat miktar 76000'dir.
19k 76000
Buna gre, B arac ka tane satlmtr? A + B + C = 19k 19 = 19
k = 4000 B= 6k = 6 . 4000 = 24000
h) a = 4 ve 2a + 3b = 58 olduuna gre, a = 4 a = 4k b = 7k
b 7 b 7
b a ifadesinin deeri katr? 2a + 3b = 8k + 21k = 29k = 58 k = 2
b a = 7k 4k = 3k = 3 . 2 = 6

Aadaki sorularda istenenleri bulalm.

y
a) x = 3 , = 4 ve x + y + z = 67 olduuna gre, x, y ve z'nin deeri katr?
y 5 z 7
x = 3 = 12 y 4 20
= =
y 5 20 z 7 35
(4) (5)
x = 12 k
y = 20 k x + y + z= 12k + 20k + 35k = 67k
z = 35 k
67k = 67
67 67
k=1
x = 12k = 12 . 1 = 12 y = 20k = 20 . 1 = 20 z = 35k = 35 . 1 = 35
1
b) Bir snftaki gzlkl kz rencilerin saysnn gzlkl erkek rencilerin saysna oran 5 ve
snfta toplam 18 gzlkl renci olduuna gre snfta ka tane gzlkl erkek renci vardr?
Gzlkl kz renci says

=1
Gzlkl erkek renci says 5
Gzlkl kz renci says = 1.k
Gzlkl erkek renci says = 5.k
1k + 5k = 6k
6k = 18 =
6 6 k 3 olur.
Gzlkl erkek renci says 5k = 5.3 = 15
2
c) Ali'nin misket saysnn, Ahmet'in misket saysna oran 7 ; Ahmet'in misket saysnn, Aye'nin
2
misket saysna oran 3 ve Ali, Ahmet ve Aye'nin toplam 39 tane misketi olduuna gre, Aye'nin
misket says katr?
Ali'nin misket says Ahmet'in misket says 2 14

= 2 = 4 Aye'nin misket says
= =
3 21
Ahmet'in misket says 7 14 (7)
(2)
Ali'nin misket says = 4k

Ahmet'in misket says = 14k 4k + 14k + 21k = 39k = 39 k=1
Aye'nin misket says = 21k
Aye'nin misket says = 21 . k = 21 . 1 = 21 misket

) Bir deste gl 200 liraya satan bir ieki bir dzine gl ka liraya satar?
200 = 200: 10 = 20
10 10: 10 1
1 tane gl 20 liraya satlr.

1 dzine = 12 tane
12 . 20 = 240 liraya bir dzine gl satar.
d) Damla 4 saatte 40 rencinin snav kadn kontrol edebildiine gre, 2 saatte ka rencinin
snav kadn kontrol edebilir?
40 = 40: 4 = 10
4 4: 4 1
1 saatte 10 rencinin snav kadn kontrol eder.

2 saatte 2.10 = 20 rencinin snav kadn kontrol eder.
e) Dikdrtgen eklindeki bir masa rtsnn uzun kenarnn uzunluunun ksa kenarnn uzunluuna
5
oran 2 ve evre uzunluu 280 cm olduuna gre, masa rtsnn uzun kenarnn uzunluu ka
cm'dir?
Uzun kenar uzunluu = 5k
Ksa kenar uzunluu = 2k
evre = 2 . (5k + 2k) = 2 . 7k = 14k
14k = 280
14 14
k = 20 Uzun kenar uzunluu = 5k = 5 . 20 = 100 cm
f) A B
F G Yanda verilen karelerin kenarlar oran 2'dir.
4x (FGHI) = 20 cm olduuna gre, x ka cm'dir?
I H (ABCD) = 2 . (FGHI)
D C (ABCD) = 2 . 20 = 40 cm
4x.4 = 40 40 10 5
16 16 x = 16 = 4 = 2 x = 2,5 cm
g) Bir dzine kalemi 24 liraya satan bir krtasiyeci, 2 deste kalemi ka liraya satar?
1 dzine = 12 tane = 24 lira 2 deste = 2 . 10 = 20 tane

1 tane = 2 lira 20 . 2 = 40 lira

3. nite / Oran ve Orant Konu Testi-1
1. Cerenin topunun arlnn, Mervenin topu- 5.

2
nun arlna oran 3 tr.
Cerenin topunun arl 750 gr olduuna
gre, Mervenin topunun arl ka gr dr? Hzm sabitledim.
A) 975 B) 1000 C) 1125 D) 1250 5 saatte 250 kilo-
metre yol aldm.
Cevap: C
Buna gre, ofr ayn hzla 400 km yolu ka
saatte alr?
A)8 B) 10 C)12 D)14
2 = 18 Cevap: A
2. _ 99 ise, H yerine aadaki saylardan
hangisi gelmelidir?
A) 3 B) 9 C) 11 D) 33
Cevap: C
6. Bir tepsi baklava iin 300 g ceviz gerekir.

Cevizin kilogram 15 TL olduuna gre, bir
tepsi baklava iin ka TLlik ceviz gerekir?
3. Sanem 6 defter iin 9 TL derse, 9 defter A) 3,5 B) 4,5 C) 6 D) 8
iin ka TL der? Cevap: B
A) 12 B) 13,5 C)15,5 D)18
Cevap: B
7. 72 TL yalar 4 ve 14 olan iki kardee yalar

4. Bir dikdrtgenin kenarlar 3 ve 4 ile doru ile doru orantl olarak paylatrlacaktr.
orantldr. Kk karde ka TL alr?
Bu dikdrtgenin evresi 28 cm olduuna A) 4 B) 16 C) 32 D) 56
gre ksa kenar ka cm dir? Cevap: B
A) 3 B) 4 C) 6 D) 8
Cevap: C
1. C 2. C 3. B 4. C 5. A 6. B 7. B

1. A B 5. Bir inek 2 gnde 9 kova st veriyorsa 6 gn-

de ka kova st verir?
A) 29 B) 27 C)25 D)23
Cevap: B
D C
Yukarda verilen dikdrtgenin uzun kenar 5
ile ksa kenar 3 ile orantl ve evre uzunluu
32 cm ise lDCl ka cm'dir?
A)12 B) 10 C)8 D)6
Cevap: B
6. Aada verilen bilgilerden hangisi doru

orantya rnektir?
2. 4 kg elmann 10 lira olduu bir manavda 6 kg A) a = 40 iken b = 10 ise a = 4 iken b = 1 olur.
elma ka liradr?
B) x = 20 iken y = 15 ise y = 30 iken x = 10 olur.
A) 30 B) 25 C)20 D)15
C) a = 20 iken b = 18 ise a = 10 iken b = 36 olur.
Cevap: D
D) x = 15 iken y = 30 ise y = 15 iken x = 30 olur.
Cevap: A
3. 3 gnde 21 bin elbise reten bir fabrika, 5

gnde ka elbise retir?
A) 45 B) 40 C)35 D)30
Cevap: C
7. Defnenaz 2 saatte 3 litre portakal suyu ya-

pabildiine gre, 4 saatte ka litre portakal
suyu yapabilir?
A) 5 B) 6 C)7 D)8
4. a ile b doru orantl okluklardr. a = 10 iken
b = 15 ise a = 6 iken b ka olur? Cevap: B
A) 7 B) 8 C)9 D)10
Cevap: C

8. 100 tane eker yalar 2, 3 ve 5 olan kar- 12. 600 sayfalk kitab 10 gnde okuyan Sadk,
dee yalaryla orantl olarak datldna 360 sayfalk kitab ka gnde okur?
gre, en kk karde ka eker alr? A) 5 B) 6 C)7 D)8
A) 10 B) 20 C)30 D)50 Cevap: B
Cevap: B
13. A
9. 5, 10 ve 15 ile orantl olan saynn topla-

m 900 ise byk say ile kk saynn fark
B C
A) 500 B) 400 C)300 D)200
lBCl 3
Yukarda verilen gende lABl = 2 , =
Cevap: C 3 lBCl 3 lACl 7
ve (ABC) = 60 olduuna gre, lBCl ka
cm'dir?
A) 10 B) 15 C)30 D)35
Cevap: B
10. 4 saatte 360 km yol giden bir ara 5 saatte
ka km yol gider?
A) 400 B) 450 C)500 D)550 14. ab = 92 , bc = 35 ve a + b + c = 52 olduu-
Cevap: B na gre, c katr?
A) 30 B) 22 C)18 D)4
Cevap: A
11. a ile b doru orantl okluklardr. a = 20 iken

b = 8 ise a = 15 iken b ka olur?
A) 3 B) 4 C)5 D)6 15. yx = 15 ve 5x + y = 100 olduuna gre, y ka-
Cevap: D tr?
A) 10 B) 30 C)50 D)70
Cevap: C
1. B 2. D 3. C 4. C 5. B 6. A 7. B 8. B 9. C 10. B 11. D 12. B 13. B 14. A 15. C

Ad: Soyad: Snf:
7 MATEMMATK FY NO
SINIF
3.nite / Oran ve Orant
11
ORAN VE ORANTI
TERS ORANTI
Kazanm: Gerek yaam durumlarn ve tablolar inceleyerek iki okluun ters orantl olup olmadna karar verir.
ki okluktan biri artarken dieri azalyorsa veya biri azalrken dieri artyorsa bu okluklarn olutur-
duu orantya ters orant denir.
a ile b ters orantl okluklar ise;
a . b = k olur. Burada k ya orant sabiti denir.
Ters orantl okluklarn arpmlar sabittir.
RNEK ZM
a ile b ters orantl okluklardr. a = 10 iken a.b=k

b = 20 ise a = 5 iken b katr? 10 . 20 = 5 . b
200 5b
= b = 40
5 5
RNEK
Aada verilen okluklar ters orantl olduuna gre istenenleri bulalm.

a) x = 10 iken y = 8 ise x = 2 iken y katr? b) a = 3 iken b = 8 ise b = 6 iken a katr?
x.y=k a.b=k
10 . 8 = 2 . y 3.8=a.b
80 2y 24 6a
= y = 40 = a=4
2 2 b b
c) a = 20 iken y = 10 ise a = 10 iken y katr? ) x = 80 iken y = 1 ise y = 5 iken x katr?
a.y=k x.y=k
20 . 10 = 10 . y 80 . 1 = x . 5
200 10y 80 5x
= y = 20 = x = 16
10 10 5 5

Aada verilen ters orantl okluklara gre istenenleri bulalm.

a) x = 30 iken y = 8 ise x = 6 iken y katr? b) a = 20 iken b = 4 ise b = 2 iken a katr?
x.y=k a.b=k
30 . 8 = 6 . y 20 . 4 = a . 2
240 6y 80 2a
= y = 40 = a = 40
6 6 2 2
c) x = 9 iken y = 4 ise y = 1 iken x katr? ) a = 18 iken b = 4 ise a = 9 iken b katr?

x.y=k a.b=k
9.4=x.1 18 . 4 = 9 . b
36 = x 72 = 9b
9 9 b=8
d) x = 100 iken y = 1 ise y = 10 iken x katr? e) x = 6 iken y = 5 ise x = 1 iken y katr?

x.y=k x.y =k
100 . 1 = x . 10 6.5=1.y
100 10x 30 = y
= x = 10
10 10
f) x = 60 iken y = 5 ise x = 100 iken y katr? g) a = 80 iken b = 4 ise a = 16 iken b katr?

x.y=k a.b=k
60 . 5 = 100 . y 80 . 4 = 16 . b
300 100y 320 16b
= y=3 = b = 20
100 100 16 16
) a = 3 iken b = 8 ise b = 6 iken a katr? h) x = 20 iken y = 5 ise x = 10 iken y katr?

a.b=k x.y=k
3.8=a.b 20 . 5 =10 . y
24 6a 100 10y
= a=4 = y = 10
6 6 10 10
) a = 7 iken b = 6 ise a = 2 iken b katr? i) x = 25 iken y = 4 ise x = 1 iken y katr?

a.b=k x.y=k
7.6=2.b 25 . 4 = 1 . y
42 2b 100 = y
= b = 21
2 2

ORANTI PROBLEMLERI
Kazanm: Doru ve ters orantyla ilgili problemleri zer.
rnekler:
a) Kamyon Tabloda kamyon says arttka tama sresi-

2 4 6 10
Says nin azald grlmektedir. Bu durumda kam-
Tama yon says ile tama sresi ters orantl ok-
60 30 20 ?
Sresi luklardr ve arpmlar sabittir.
Yukardaki tabloda kum tayan kamyonlarn saylar 2 . 60 = 4 . 30 = 6 . 20 = 120'dir.

ile tama sreleri arasndaki iliki grlmektedir. Buna gre;
Buna gre kamyon says 10 olduunda tama s- 10 . ? = 120
resi ka saat olur? ? = 120 : 10 = 12 saat
bulunur.
b) 5 ii bir ii 9 gn de yapyorsa, bu ii ayn hzla i says ile iin bitme sresi ters orantl ok-
alan 3 ii ka gnde yapar? luklardr ve arpmlar sabittir.
Bu durumda;
5 ii 9 gnde
3 ii x gnde
5.9=3.x
olur. Burdan;
x = 15 gn bulunur.
c) x 30 15 b x ile y ters orantl okluklar ise arpmlar

sabittir.
y 2 a 10
Bu durumda;
Yukarda verilen tabloda x ile y ters orantl ok- 30 . 2 = 15 . a = b . 10
luklardr.
olur. Buradan;
Buna gre a ve b deerlerini bulunuz.
60 = 15 . a a = 4 ve
60 = b . 10 b = 6 bulunur.

) 5 makinenin 12 gnde bitirdii bir iin 3 gnde bit- Makine says ile iin bitme sresi ters oran-
mesi iin ka makine gerekir? tl okluklardr ve arpmlar sabittir.
Bu durumda;
5 makine 12 gnde
x makine 3 gnde
5 . 12 = 3 . x
olur. Burdan;
x = 20 makine gerektii bulunur.
d) Hz (km / sa) 180 90 b Bir aracn hz ile var sresi ters orantl
okluklar olduklar iin arpmlar sabittir.
Sre (sa) 3 a 9
Bu durumda;
Yukardaki tabloda bir aracn hz ile var sresi
180 . 3 = 90 . a = b . 9
arasndaki iliki grlmektedir.
olur. Burdan;
Buna gre a ve b deerlerini bulunuz.
540 = 90 . a a = 6 ve
540 = b . 9 b = 60 bulunur.
e) x.y=k
x 120 a 40 c
120 . 1 = a . 2 40b = 120
y 1 2 b 6
2a = 120 b=3
Yukarda verilen tabloda x ve y ters orantl okluk-
a = 60 6c = 120
lardr.
a , b ve cyi bulunuz. c = 20
f) 8 ii bir ii birlikte 10 gnde bitirebilmektedir. 8 ii 10 gnde

Buna gre bu ii ayn gteki 20 ii ka gnde 20 ii x gnde
bitirir?
T. O.
20x = 8 . 10
20x = 80
x = 4 gnde

g) a ve b ters orantl okluklardr. a.b=k

a = 4 iken b = 6 olduuna gre b = 8 iken a ka 4 . 6 = 8a
olur?
24 = 8a a=3
) Ayn kapasitedeki 4 musluk bo bir havuzu 36 4 musluk 36 saat

saatte doldurmaktadr.
x musluk 9 saat
Havuzun 9 saatte dolmas iin ka musluk gere-
kir? T. O.
9.x = 4.36
9 9 x = 16 musluk
h) Bir usta 2 saatte 6 m2 duvar rebiliyor. Ustann alma sresi arttndan rd-
Ayn usta 6 saatte ka m2 duvar rer? duvarda artaca iin bu iki ifade doru
orantl okluklardr.
2 saatte 6 m2 ise 3 katna km
6 saatte x m2 3 katna kmal
6 = x
2 6
Bu durumda x = 6 . 3 = 18 m2 bulunur.
) Haritadaki uzunluk ile gerek uzunluk doru

orantl okluklardr ve aralarndaki oran
1
100.000 'dir.
Bu durumda;
1 =5
100.000 x olur.
1
ekildeki harita 100.000 leklidir. Buradan gerek uzunluk;
A glnn haritadaki uzunluu 5 cm olduuna gre x = 100.000 . 5 = 500.000 cm bulunur.
gerek uzunluu ne kadardr?

1) Aadaki verilen problemleri zelim.
a) 10 askere 48 gn yeten erzak, 8 askere ka gn yeter? Asker says azalrken gn says artar.
Bu nedenle asker says ile gn says
ters orantl okluklardr.
10 askere 48 gn
8 askere x gn
10 . 48 = 8 . x
480
x= = 60 gn
8
b) Birbirine bal olan iki dili ark birlikte hareket ediyor. B- arkn dili says ile tur says ters
yk olan arkn 18, kk olan arkn 6 dii vardr. orantldr.
Buna gre, kk ark 6 tur dnerse byk ark ka tur Kk ark 6 tur 6 di
dner? Byk ark x tur 18 di
6 . 6 = x . 18 ise
x = 2 tur dner.
c) Bir otomobil belli bir yolu saatte ortalama 100 km hzla 6 Aracn hz artarken var sresi azala-
saatte alyor. caktr. Bu nedenle hz ile var sresi
Buna gre, bu otomobil bu yolu saatte ortalama 120 km
hzla ka saatte alr? 100 km hz 6 saat
120 km hz x
100 . 6 = 120 . x
600
x= = 5 saat bulunur.
120
) 3 usta bir duvar 12 saatte boyayabilmektedirler. Boyama sresinin ksalmas iin usta
saysnn artmas gerekir. Bu nedenle
Bu duvarn 4 saatte boyanabilmesi iin ka usta gerekir? sre ile usta says ters orantl okluk-
lardr.
3 usta 12 saat
x usta 4 saat
3 . 12 = 4x
36
x = 4 = 9 usta gerektii bulunur.

d) Bir alveri merkezinde her 100 TLlik alverie 5 TLlik Yaplan alveri miktar arttka ka-
hediye eki verilmektedir. zanlan hediye eki tutar artar. Bu
nedenle alveri tutar ile hediye eki
Buna gre 600 TLlik alveri yapan bir kii ka TLlik he-
tutar doru orantl okluklardr.
diye eki kazanr?
100 TL 5 TL
600 TL x
100 = 600
5 x
600.5
x = 100 = 30 TL
e) Bir soda meyve suyu karmndaki soda miktarnn meyve Kullanlan meyve suyu miktar azalr-
3 sa kullanlan soda miktar da azalr. Bu
suyu miktarna oran 4 tr.
nedenle meyve suyu miktar ile soda
Bu karmda 2 bardak meyve suyu kullanlmsa ka bardak miktar doru orantl okluklardr.
soda kullanlr?
3 bardak soda 4 bardak meyvu suyu
x 2 bardak meyve suyu
3.2=4.x
6
x = 4 = 1, 5 bardak meyve suyu kul-
lanlr.
f) 5 L stten 3 kg yourt elde ediliyor. 5 L st 3 kg yourt

Buna gre 15 kg yourt elde etmek iin ka x st 15 kg yourt
litre st gerekir?
Elde edilen yourt miktarnn artmas iin
kullanlan st miktarnn da artmas gerekir.
Bu durumda st miktar ile yourt miktar
doru orantl okluklar olur.
5 = x
3 15
Bu durumda;
15 : 3 = 5
x = 5 . 5 = 25 L st gerektii bulunur.

2) Aada verilen ifadeler doruysa bana D, yanlsa Y koyalm.
a) D okluklarn blnerek karlatrlmasna oran denir.
b) D ki okluktan biri artarken dieri de artyorsa bu orantya doru orant denir.
c) Y a ile b ters orantl okluklara ise ab oran sabittir.
) D ki orann eitliine orant denir.
d) Y x ile y doru orantl okluklar ise x ile ynin arpmlar sabittir.
3) Aada verilen oranlar bir orant oluturacak ekilde eletirelim.
1) 2 a. 3
3 5
2) 24 b. 6
32 9
3) 5 c. 9
6 10
4) 21 . 30 1 2 3 4 5
35 36 a c
b d
5) 36 d. 3
40 4
4) Aada verilen ters orantl okluklarda istenenleri bulalm.

1. a = 3 iken b = 5 ise a = 15 iken b katr?
a . b = k 15 = 15 b
3 . 5 = 15 . b b=1
2. x = 16 iken y = 2 ise x = 4 iken y katr?
x . y = k 32 = 4y
16 . 2 = 4 . y y=8
3. a = 25 iken b = 6 ise b = 2 iken a katr?
a . b = k 150 = 2a
25 . 6 = a . 2 a = 75
3. nite / Oran ve Orant Konu Testi - 1
1. Bir iftlikte bulunan 4 inee 20 gn yetecek 5. Bir ii gnde 5 sandalye yapabilmektedir.

kadar yem bulunmaktadr.
Buna gre, ayn ii 15 gnde ka sandalye
iflie 6 inek daha gelirse iflikte bulunan yapabilir?
yem ineklere ka gn yeter?
A) 1 B) 5 C) 15 D) 75
A) 8 B) 10 C) 12 D) 14 Cevap: D
Cevap: A
2. 300 TL, 8 ve 7 yalarndaki iki ocua yala- 2

6. 8 boyac bir gnde 50 m duvar boyayabiliyor.
ryla doru orantl olacak ekilde paylat-
2
rlyor. 12 boyac bir gnde ka m duvar boyayabilir?
8 yandaki ocuun pay ka TLdir? A) 25 B) 75 C) 100 D) 125
A) 120 B) 140 C) 160 D) 180 Cevap: B
Cevap: C
3. 1 kilo muz fiyatna 2 kilo armut, 1 kilo armut

7. a ve b ters orantldr. a = 6 iken b = 10 ise,
fiyatna 3 kilo domates alnmaktadr.
a = 15 iken b ka olur?
Buna gre, 3 kilo muz fiyatna ka kilo doma-
tes alnr? A) 4 B) 9 C) 20 D) 25
A) 12 B) 18 C) 24 D) 30 Cevap: A
Cevap: B
4.
3
8. 5 kez nefes alp veren bir kiinin 2,5 dm havay
cierlerine ektii ve brakt tahmin edilmek-
tedir.
Yukarda resmi verilen balk 1:10 lei kul-
lanlarak izilmitir. Bu kii dakikada 15 kez nefes alp verdiine
3
gre, bir saatte ka dm hava solur?
Baln resimdeki uzunluu 2,5 cm olduuna
gre, baln gerek uzunluu ka cmdir? A) 150 B) 300 C) 450 D) 750
A) 0,25 B) 2,5 C) 25 D) 250 Cevap: C
Cevap: C

9. 15 iinin gnde sekizer saat alarak bitir- 13. x ile y ters orantldr.
dii bir ii, 20 ii gnde kaar saat ala-
x = 30 iken y = 4 ise, y = 6 iken x ka olur?
rak bitirir?
A) 20 B) 18 C) 16 D) 14
A) 4 B) 5 C) 6 D) 8
Cevap: A
Cevap: C
10. Aadakilerden hangisinde yazlan okluklar

ters orantldr?
A) Bir koucunun hz ile kouyu bitirmesi 14.
x y
iin geen zaman
16 20
B) Satn alnan rn miktar ile denen para 4 80
C) Bankaya yatrlan para miktar ile alna- a 5
cak faiz miktar
32 b
D) Bir otomobilin gittii yol ile yakt ben-
zin miktar Yukardaki tabloda x ile y arasndaki ilikiye
gre, a + b ifadesinin deeri katr?
Cevap: A
A) 78 B) 76 C) 74 D) 72
Cevap: C
11. Esra ve Elif birlikte yemee gidiyorlar. Yedikleri

yemee gre 60 TL gelen hesab srasyla 2 ve
3 ile orantl olarak blyorlar.
Bu durumda Esra ne kadar hesap demitir?
A) 12 B) 24 C) 36 D) 48
15. Srasyla 7 ve 8 yanda olan Damla ve Gzde,
Cevap: B 45 liray yalaryla doru orantl olarak payla-
yorlar.
Buna gre, Gzde ka lira alr?
A) 21 B) 22 C) 23 D) 24
Cevap: D
12. 27 tane bilyeyi 4 ve 5 ile ters orantl olarak
blen iki arkadatan, fazla bilye alan ka
bilye alm olur?
A) 12 B) 13 C) 14 D) 15
Cevap: D
1. A 2. C 3. B 4. C 5. D 6. B 7. A 8. C 9. C 10. A 11. B 12. D 13. A 14. C 15. D

1. Aadaki rasyonel saylar, bir orant olutu- 4.

racak ekilde eletirildiinde hangisi dar-
da kalr?
15 20 30 40 ndirim
A) 16 B) 32 C) 48 D) 64 150 TL
120 TL
Cevap: A
150 TL olan bir ayakkab yaplan indirimle

120 TLye satlyor.
Ayn oranda indirim yaplan 120 TLlik bir
bot ka TLye satlr?
2. Ahmet Amcann bahesinde elma, portakal
ve kays aalar vardr. Elma aalarnn A) 96 B) 100 C) 105 D) 150
5
portakal aalarna oran 6 , portakal aa- Cevap: A
3
larnn kays aalarna oran 4 tr.
Bahede toplam 190 aa olduuna gre

aadakilerden hangisi yanltr?
A) Elma aalarnn says 50dir.
5. Kampa giden 12 kiilik bir grubun 5 gn ye-
B) Elma aalarnn saysnn kays aala-
5 tecek yiyecei vardr.
rnn saysna oran 8 dir.
Son anda gruba 3 kii daha katldnda yi-
C) Portakal aalarnn says 60dr.
yecekleri ka gn yeter?
D) Kays aalarnn says 40dr. 5 25
A) 4 B) 4 C) 4 D) 20
Cevap: D
Cevap: B
3. Bir okulda yaplacak toplant iin her masa- 6. x ile y doru orantl okluklardr.
ya eit sayda kii oturacaktr. x = 42 iken y = 30 olduuna gre x = 70
olduunda y ka olur?
Masalara 4er kii oturursa toplantya 100
kii katlabileceine gre 5er kii oturursa A) 35 B) 40 C) 50 D) 54
toplantya ka kii katlabilir? Cevap: C
A) 75 B) 100 C) 125 D) 150
Cevap: C

7. Aadaki durumlar incelendiinde hangisin- 10. x 60 a 30 c 120

deki okluklar doru orantl deildir?
y 4 3 b 5 d
A) Gidilen yol ile sre arasndaki iliki
Yukarda verilen tabloda x ile y okluklar
B) Kullanlan malzeme ile elde edilen rn ters orantldr.
miktar arasndaki iliki
Buna gre aadakilerden hangisi yanltr?
C) Bir miktar yiyecei paylaacak kii says
ile yiyecein yetecei gn arasndaki iliki A) a = 90 B) b = 8
D) Bir havuzu dolduran musluk says ile ha-
C) c = 48 D) d = 2
vuzdaki su miktar arasndaki iliki
Cevap: A
Cevap: C
8. y
120
11. smail Beyin 5, 7 ve 13 yalarnda ocuu
60 vardr. smail Bey ocuklarna harlklarn
yalar ile orantl olacak ekilde datmak-
40 tadr.
x ocuklarna toplamda 100 TL dattna
1 2 3
gre en byk ocuk ka TL almtr?
Yukarda verilen grafie gre aadakiler- A) 20 B) 28 C) 42 D) 52
den hangisi yanltr?
Cevap: D
A) x = 4 olduunda y = 30 olur.
B) x ile y doru orantl okluklardr.
C) y = 20 olduunda x = 6 olur.
D) x ile y ters orantl okluklardr.
Cevap: B
12. 100 km/sa hzla 4 saatte alnan yol, 80 km/sa
hzla ka saatte gidilir?
A) 5 B) 4 C) 3 D) 2
9. Keremin yann Fatihin yana oran 87 dir. Cevap: A
Kerem ile Fatihin yalar toplam 45 olduu-
na gre Fatih ka yandadr?
A) 14 B) 16 C) 21 D) 24
Cevap: D
1. A 2. D 3. C 4. A 5. B 6. C 7. C 8. B 9. D 10. A 11. D 12. A

1. x ile y ters orantl okluklar olmak zere 4. y

aadakilerden hangisi yanltr?
A) x ile y deerlerinin arpmlar sabittir. 48
B) x deerleri artarken y deerleri azalr. 36

C) y deerleri azalrken x deerleri azalr. 24
D) y deerleri artarken x deerleri azalr. 12
x
Cevap: C 1 2 3 4
Yukarda verilen grafie gre aadakiler-
den hangisi yanltr?
A) x ile y ters orantl okluklardr.
2. x B) x deerleri artarken y deerleri artar.
240 60 90 120
y 16 4 6 8 C) x = 5 olduunda y = 60 olur.
D) y = 84 olduunda x = 7 olur.
Yukarda verilen tabloya gre aadakiler- Cevap: A
den hangisi yanltr?
A) x ile y doru orantl okluklardr.

B) x = 30 olduunda y = 2 olur.
C) x deerleri artarken y deerleri azalr.
D) y = 5 olduunda x = 75 olur. 5. kamyon bir gnde 12 ton yk tayabilmek-
Cevap: C tedir.
Buna gre bir gnde 20 ton yk tayabilmek
iin ka kamyon gerekir?
A) 4 B) 5 C) 8 D) 10
Cevap: B
3. Bir fabrikadaki 20 makina bir ii 15 gnde

bitirebilmektedir.
Makinalarn 5 tanesi bozulduuna gre ayn 6. 16 iinin 25 gnde bitirdii bir ii 20 ii
i ka gnde biter? ka gnde bitirir?
45 125
A) 4 B) 10 C) 15 D) 20 A) 10 B) 15 C) 20 D) 4
Cevap: D Cevap: C

7. a
10.
m

30 Maam
3600 TL
ey
m il B
Ka
b
5 6
Kemal Beyin maa 2500 TL iken zamla be-
Yukarda verilen grafikte a ve b deeri ters raber 3000 TL oluyor.
orantldr. Ayn oranda zamla birlikte maa 3600 TL
Buna gre m deeri aadakilerden hangi- olan Kamil Bey zamdan nce ne kadar maa
sidir? almaktadr?
A) 25 B) 36 C) 40 D) 45 A) 3000 B) 3100
Cevap: B C) 3200 D) 3500
Cevap: A
2
8. 100.000 lekli bir haritada A kasabas ile
B kasabas arasndaki uzaklk 6 cmdir.
Buna gre bu iki kasaba arasndaki gerek 11. Bir markette su aadaki miktar ve fiyatla-
uzaklk ka cmdir?
ra gre satlmaktadr.
A) 100.000 B) 200.000
C) 300.000 D) 600.000
Cevap: C 1L
20L
3L 5L
1 5 10 20
9. Bir ktphanedeki roman, yk ve iir kitap-
larnn saylar srasyla 5,3 ve 2 saylar ile Buna gre ka litrelik su alndnda 1 litre-
orantldr. sinin fiyat en pahal olur?
Bu ktphanede 180 kitap olduuna gre A) 1L B) 3L C) 5L D) 20L
yk kitaplarnn says aadakilerden han-
gisidir? Cevap: C
A) 18 B) 36 C) 54 D) 90
Cevap: C
1. C 2. C 3. D 4. A 5. B 6. C 7. B 8. C 9. C 10. A 11. C

1. Aadaki grafiklerden hangisinde okluklar 4. b

ters orantldr?
A) B) y
y 4
9
10
2
5 3
x x a
4 n
2 4 1 3
Yukarda verilen grafikte a ve b okluklar
C) y D) y doru orantldr.
10 10 Buna gre n deeri aadakilerden hangisi-
dir?
5
A) 2 B) 5 C) 8 D) 16
x x
1 2 2 4 Cevap: C
Cevap: D
2. 5 = m = 60
8 24 n
y
Yukarda verilen orantya gre aadakiler- 5.
den hangisi dorudur? 60
m n a
A) 15 96
b
B) 12 120
C) 15 30 c
D) 30 48 x
1 2 3 4
Cevap: A
Yukarda verilen grafikte x ile y deerleri
3. a=5 b = 14
b 7 c 25 Buna gre aadakilerden hangisi doru-

dur?
Yukarda verilen orantlara gre aadaki-
lerden hangisi yanltr? A) a = 30 olur. B) b = 15 olur.
A) a = 15 ise b = 21 olur. C) c = 20 olur. D) a + b + c = 60 olur.
B) a = 10 ise c = 25 olur. Cevap: A
C) c = 50 ise a = 20 olur.
D) b = 35 ise a = 20 olur.
Cevap: D

6. 100 kglk zeytine 3 kg tuz eklenerek bir kar- 8. 3 kutunun iine 5 kavanoz sabilmektedir.
m elde ediliyor. Buna gre 6 kutunun iine ka kavanoz

Buna gre, 515 kglk bir tuzlu zeytin kar- sar?
mnda ka kg tuz kullanlmtr?
Problemine gre aadakilerden hangisi
A) 3 B) 6 C) 15 D) 20 dorudur?
Cevap: C A) Cevap 3 kavanozdur.
B) Kutu says arttka kavanoz says da
artar.
C) Kutu says ile kavanoz says ters orant-
l okluklardr.
D) Kavanoz says azaldka kutu says ar-
tar.
Cevap: B
7.
5 KG
3 KG 9. 30 kiiye 10 gn yetebilecek yiyecek 15 kiiye
ka gn yeter?
18 25
A) 5 B) 10 C) 15 D) 20
Yukarda bir deterjann farkl miktarlar ve
buna gre fiyatlar verilmitir. Cevap: D
Bu durumda aadakilerden hangisi yanl-

tr?
A) 3 kglk paket alnrsa kg fiyat 6 TL olur.
B) 5 kglk paket alnrsa kg fiyat 5 TL olur.
C) 5 kglk paketin 3 kglk pakete gre kg
fiyat daha dktr. 10. Kek yaparken 2 kg un kullanan Damla, 1 kg
eker kullanmaktadr.
D) 3 kglk paketten 2 tane alnrsa 25 TL
denir. Buna gre, kulland un miktar, 6 kg olursa,
Cevap: D ka kg eker kullanmas gerekir?
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6
Cevap: A
1. D 2. A 3. D 4. C 5. A 6. C 7. D 8. B 9. D 10. A

Ad: Soyad: Snf:
7 MATEMATK FY NO
SINIF
3. nite / Yzdeler
12
YZDELER
YZDE KAVRAMI
Kazanm: Bir okluun belirtilen bir yzdesine karlk gelen miktar bulur; belirli bir yzdesi verilen okluu bulur.
Paylar 100 olan rasyonel saylar yzde kavram ile gsterilebilir. Yzde % ile gsterilir. Paydas 100
olmayan fakat geniletme veya sadeletirme ile 100 yaplabilen rasyenel saylarda geniletme veya
sadeletirme ileminden sonra yzde kavram ile gsterilebilir.
21 3 1 1.50 50
= %21 = %3 = = = %50
100 100 2 2.50 100
RNEK
Aada verilen saylar % sembol ile gsteriniz.
a) 1 b) 7 c) 25 = %25
= %1 = %7
100 100 100
) 11 = %11 d) 2 = 2.20 40
= = %40 e) 3 = 3.25 = 75 = %75
100 5 5.20 100 4 4.25 100
f) 70 = 70: 2 = 35 = %35 g) 27 = 27: 3 = 9 = %9 ) 1 = 1.20 = 20 = %20

200 200: 2 100 300 300: 3 100 5 5.20 100
h) 2
= %2 ) 1 = 1.25 25
= = %25 i) 3 = 3.20 = 60 = %60
100 4 4.25 100 5 5.20 100
80: 10 8 5.25 125

j) 80
= = = %8 k) 900 = 900: 10 = 90 = %90 l) 5 = = = %125
1000 1000: 10 100 1000 1000: 10 100 4 4.25 100
m) 6 = 6.4
=
24
= %24 n) 7 = 7.10
=
70
= %70 o) 9 = 9.10 = 90 = %90
25 25.4 100 10 10.10 100 10 10.10 100
) 1 1.4
=
4
= %4 p) 8 = 8.10 = 80 = %80 r) 7 = 7.5 = 35 = %35
= 10.10 100 20 20.5 100
25 25.4 100 10
retmenin Sorusu 1 saysn % sembol ile gsteriniz.

8
Cevap: 1 1, 12, 5 12, 5
= = = %12, 5
8 8, 12, 5 100

3. nite / Yzdeler
Yzde ile verilen ifadeleri rasyonel olarak yazarken de paydas 100 olan rasyonel saylar olur.
2 17 21
%2 = %17 = %21 =
100 100 100
140 0, 1 3
%140 = %0, 1 = %3 =
100 100 100
RNEK
Aada % ile verilen saylar rasyonel olarak yazalm.

111
a) %22 = 22 b) %41 = 41 c) %111 = ) %72 = 72
100 100 100 100
19
d) %66 = 66 e) %28 = 28 f) %19 = g) %165 = 165
100 100 100
100
2, 7 2 4
) %0, 5 = 0, 5 h) %2, 7 = ) %2 = i) %4 =
100 100 100 100
1, 5 25
j) %1, 5 = k) %40 = 40 l) %25 = m) %11 = 11
100 100 100 100
6, 7 52, 5
n) %16 = 16 o) %1, 5 = 1, 5 ) %6, 7 = p) %52, 5 =
100 100 100
100
4, 8 7, 1
r) %32 = 32 s) %65 = 65 ) %4, 8 = t) %7, 1 =
100 100 100 100
6, 2 15, 6
u) %66 = 66 ) %7, 9 = 7, 9 v) %6, 2 = y) %15, 6 =
100 100 100 100
RNEK
Aada verilen eitliklerde boluklar doldurunuz.
a) %5 = 5 b) %7 = 7 c) %15 = 15 ) %8 = 8
100 100 100 100
72 e) % 1,2 = 1, 2 f) % 15 = 15 g) % 1 = 1
d) % 72 = 100 100 100 100
) %27 = 27 h) %36 = 36 ) 42
% 42 = 100 i) % 0,8 = 0, 8
100 100 100
4 k) %2 = 1 11 m) % 20 = 1
j) %16 = l) % 11 = 100
25 50 5

3. nite / Yzdeler Etkinlik
1) Aada verilen rasyonel saylar yzde sembol ile gsterelim.
a) 11 = %11 b) 29 = %29 c) 5
= %5
100 100 100
) 78 = %78 d) 2 = 2: 2 = 1 = %1 e) 48 = 48: 8 = 6 = %6
100 200 200: 2 100 800 800: 8 100
f) 12 = %12 g) 25 = %25 ) 87 = %87

100 100 100
h) 1 = ) 18 = %18 9
%1
i) = %9
100 100 100
7.4 28
j) 20 = 20: 10 = 2 = %2 k) 6 = 6.5 = 30 = %30 l) 7
= = = %28
1000 1000: 10 100 20 20, 5 100 25 25.4 100
3 3.20 60
m) 80
=
80: 10
=
8
= %8 n) 990 = 990: 10 = 99 = %99 o) 5 = = = %60
1000 1000: 10 100 1000 1000: 10 100 5.20 100
2) Aada verilen gsterimleri rasyonel say olarak yazalm.
a) %23 = 23 b) %0,4 = 0, 4 c) %165 = 165 ) %36 = 36

100 100 100 100
d) %88 = 88 e) %147 = 147 f) %1,4 = 1, 4 g) %27,5 = 27, 5

100 100 100 100
6 25
) %6,81 = 6, 81 h) %250 = 250 ) %6 = i) %25 =
100 100 100 100
12 1
j) %146 = 146 k) %0,7 = 0, 7 l) %12 = m) %1 =
100 100 100 100
n) %125 = 125 o) %8 = 8 ) %0,6 = 0, 6 p) %1,56 = 1, 56

100 100 100 100
82 96
r) %0,07 = 0, 07 s) %1465 = 1465 ) %82 = t) %96 =
100 100 100 100
7, 57
u) %257 = 257 ) %69 = 69 v) %345 = 345 y) %7,57 =
100 100 100 100

3. nite / Yzdeler Konu Testi
1. Aada verilenlerden hangisi 14 saysna 4. Aadakilerden hangisi %30a eittir?

eittir? 2 3 1 3
A) 5 B) 100 C) 5 D) 10
A) %20 B) %25
Cevap: D
C) %30 D) %35
Cevap: B
2. Aadaki eitliklerden hangisi yanltr? 5. Aadaki eitliklerden hangisi dorudur?

1 1 1 9
A) 7 = %70 B) 2 = %50 A) %20 = 4 B) %45 = 20
3 9 7 1
C) 5 = %60 D) 10 = %90 C) %21 = 30 D) %1 = 10
Cevap: A
Cevap: B
7
3. Aada verilenlerden hangisi 100 saysnn 6. Aadakilerden hangisinin deeri %80e
gsterimidir? eittir?
A) %5 B) %50 3 7 4 9
A) 5 B) 10 C) 5 D) 10
C) %7 D) %70
Cevap: C Cevap: C
1. B 2. A 3. C 4. D 5. B 6. C

3. nite / Yzdeler
BIR OKLUUN YZDESINI BULMA

a saysnn %bsini bulmak iin, a says b says ile arplr, sonu 100e blnr.
RNEK ZM
40n %20si katr? 40 . 20 = 800

800
=8
100
rnekler:
Aadaki sorularda istenen deerleri bulalm.
a) 360 saysnn %5i katr? 360 . 5 = 1800

1800 =
100 18
b) 700 saysnn %4 katr? 700 . 4 = 2800

2800 =
100 28
c) 45 saysnn %20si katr? 45 . 20 = 900

900 =
100 9
) 60 saysnn %10u katr? 60 . 10 = 600

600 =
100 6
d) 740 saysnn %30u katr? 740.30 = 22200

22200 =
100 222
e) 800 saysnn %2si katr? 800 . 2 = 100

1600 =
100 16
e) 20 saysnn %25i katr? 20 . 25 = 500

500 =
100 5
retmenin Sorusu 800 saysnn %3,2si katr?

Cevap: 32
800.3.2 = 800 . 10 = 2560
2560
= 25, 6
100

3. nite / Yzdeler
rnekler:
Aada verilenlere gre istenen deerleri bulalm.
a) 100 saysnn %120si katr? 100 . 120 = 12000

12000
= 120
100
b) 80 saysnn %0,5i katr? 5

80 . 0, 5 = 80 . = 40
10
40 4
= = 0, 4
100 10
c) 250 saysnn %20si katr? 250 . 20 = 5000

5000
= 50
100
) 3000 saysnn %0,1i katr? 1

3000 . 0, 1 = 3000 $ = 300
10
300
=3
100
d) 800 saysnn %1i katr? 800.1 = 800

800
=8
100
2 1500
e) 750 saysnn %0,2si katr? 750.0, 2 = 750 $ = = 150
10 10
150 15
= = 1, 5
100 10
f) 6000 saysnn %8i katr? 6000.8 = 48000

48000
= 480
100
g) 1000 saysnn %15i katr? 1000.15 = 15000

15000
= 150
100

a) 100 saysnn %1i katr? 100 . 1 = 100

100
=1
100
b) 200 saysnn %20si katr? 200 . 20 = 4000
4000
= 40
100
c) 400 saysnn %110u katr? 400 . 110 = 44000

44000
= 440
100
) 600 saysnn %0,2si katr? 2

600 . 0, 2 = 600 $ = 120
10
120 12
= = 1, 2
100 10
d) 1800 saysnn %3 katr? 1800 . 3 = 5400
5400
= 54
100
e) 600 saysnn %2si katr? 600.2 = 1200
1200
= 12
100
f) 860 saysnn %10u katr? 860.10 = 8600

8600
= 86
100
g) 70 saysnn %30u katr? 70.30 = 2100

2100
= 21
100
) 120 saysnn %40 katr? 120.40 = 4800

4800
= 48
100
h) 200 saysnn %3 katr? 200.3 = 600
600
=6
100
) 950 saysnn %2si katr? 950.2 = 1900
1900
= 19
100
3. nite / Yzdeler Konu Testi -1
1. 240 saysnn %10u aadakilerden hangisi- 5. 1000 saysnn %1i ile 200 saysnn %4nn
dir? toplam katr?
A) 2,4 B) 24 C) 3,8 D) 48 A) 18 B) 20 C) 28 D) 30
Cevap: B Cevap: A
2. 600 saysnn %1i aadakilerden hangisi- 6. 960 saysnn %20si aadakilerden hangisi-
dir? ne eittir?
A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 A) 176 B) 184 C) 192 D) 300

Cevap: C Cevap: C
3. 200 saysnn %200 aadakilerden hangi- 7. Aada verilen eitliklerden hangisi yanl-
sidir? tr?
10 0, 1
A) 100 B) 200 C) 300 D) 400 A) 450 $ 100 = 45 B) 2000 $ 100 = 2
Cevap: D 7 0, 2
C) 800 $ 100 = 56 D) 500 $ 100 = 10
Cevap: D
4. 800 saysnn %0,3 aadakilerden hangisi- 8. 1000 saysnn %100 aadakilerden han-
dir? gisidir?
A) 0.24 B) 2,4 C) 24 D) 240 A) 10 B) 100 C) 1000 D) 10000
Cevap: B Cevap: C
1. B 2. C 3. D 4. B 5. A 6. C 7. D 8. C

Ad: Soyad: Snf:
7 MATEMATK FY NO
SINIF
3. nite / Yzdeler
13
YZDELER
YZDE HESAPLARI
Kazanm: Bir okluu dier bir okluun yzdesi olarak hesaplar. Bir okluu belirli bir yzde ile arttrmaya veya azaltmaya ynelik hesaplamalar yapar.
Yzde ile ilgili problemleri zer.
a says, b saysnn % kadr? sorusuna cevap bulmak iin,

x
b $ 100 = a denklemindeki x deeri bulunur.
RNEK ZM
x
60 says, 120 saysnn % kadr? 120 $ = 60
100
5
12x 60.10
= 60 x= = 50 " %50
10 121
rnekler:
Aada istenenleri bulalm.

x
a) 80 saysnn % ka 4tr? 80 $ =4
100
8x 8x 40
=4 = x=5" %5
10 8 8
x
b) 90 says, 120 saysnn % kadr? 120 $ = 90
100
1
63 15
45
120x 12x
= = 90 x = 15 . 5 = 75 " %75
100 10 5
x
c) 70 says, 100 saysnn % kadr? 100. = 70
100
100
$ x = 70 " %70
100
) 120 says, 200 saysnn % kadr? x

200. = 120
100
200x
= 2x = 120 x = 60 " %60
100

3. nite / Yzdeler
d) 720 saysnn % ka 36dr? x

720 $ = 36
100
72x 72x 360
= 36 = x = 5 " %5
10 72 72
x
e) 160 says, 80 saysnn % kadr? 80 $ = 160
100
8x 8x 1600
= 160 = x = 200 " %200
10 8 8
x
f) 1800 saysnn % ka 54 eder? 1800 $ = 54
100
18x 54
= x = 3 " %3
18 18
x
g) 20 says, 80 saysnn % kadr? 80 $ = 20
100
8x 8x 200
= 20 = x = 25 " %25
10 8 8
x
) 60 says, 120 saysnn % kadr? 120 $ = 60
100
12x 12x 600
= 60 = x = 50 " %50
10 12 12
x
h) 1200 saysnn % ka 24 eder? 1200 $ = 24
100
12x 24
= x = 2 " %2
12 12
x
) 80 says, 160 saysnn % kadr? 160 $ = 80
100
16x
= 80 16x = 800 x = 50 " %50
10

a) 1000 saysnn % ka 80 eder? x

1000 $ = 80
100
10x 80
= x=8" %8
10 10
x
b) 280 saysnn % ka 56 eder? 280 $ = 56
100
28x 28x 560
= 56 = x = 20 " %20
10 28 28
x
c) 60 says, 120 saysnn % kadr? 120 $ = 60
100
12x 12x 600
= 60 = x = 50 " %50
10 12 12
x
) 180 says, 300 saysnn % kadr? 300 $ = 180
100
3x 180
= x = 60 " %60
3 3
x
120 $ = 80
d) 80 says, 120 saysnn % kadr? 100
12x 12x 800 200 200
= 80 = x= " %
10 12 12 3 3
x
e) 60 says, 40 saysnn % kadr? 40 $ = 60
100
4x 4x 600
= 60 = x = 150 " %150
10 4 4
x
f) 90 says, 100 saysnn % kadr? 100 $ = 90
100
100x
= 90 x = 90 " %90
100
x
g) 80 says, 240 saysnn % kadr? 240 $ = 80
100
240x 800 100 100
= 80 x= = " %
100 24 3 3
x
) 90 says, 120 saysnn % kadr? 120 $ = 90
100
120x 900
= 90 x= = 75 " %75
100 12

3. nite / Yzdeler
BIR OKLUU YZDE ILE ARTIRMAK VEYA AZALTMAK

Bir sayy 1, ab ile arpmakla o sayy %ab artrmak ayn eydir.
Bir sayy 0,cd ile arpmakla o sayy (1-0, cd = 0, ef) %ef azaltmak ayn eydir.
RNEK ZM
200 saysn 1,02 ile arptmzda sayda nasl 102

200 $ = 2 $ 102 = 204
bir deiim olur? 100
2
200 $ = 4 200 + 4 = 204 " % 2 artar.
100
rnekler:
Aada istenenleri bulalm.

140
a) 600 saysn 1,40 ile 600 $ = 840
100
arptmzda sayda nasl bir
40
deiim olur? 600 $ = 240 600 + 240 = 840 " %40 artar.
100
12
b) 200 saysn 0,12 ile arptmz- 200 $ = 24
da sayda nasl bir deiim 100
olur? 88
1 - 0, 12 = 0, 88 200 $ = 176 200 - 176 = 24 " %88 azalr.
100
c) 900 saysn 1,20 ile arptmz- 120

900 $ = 1080
olur? 20
900 $ = 180 900 + 180 = 1080 " %20 artar.
100
) 600 saysn 0,15 ile arptmz- 600 $ 15 = 90

olur? 85
1 - 0, 15 = 0, 85 600 $ = 510 600 - 510 = 90 " %85 azalr.
100

3. nite / Yzdeler
104
d) 800 saysn 1,04 ile arptmz- 800 $ = 8.104 = 832
olur? 4
800 $ = 32 800 + 32 = 832 " %4 artar
100
e) 1000 saysn 0,13 ile arpt- 1000 $ 13 = 130

mzda sayda nasl bir deiim 100
olur? 87
1 - 0, 13 = 0, 87 1000 = 870 1000 - 870 = 130 " %87 azalr.
100
f) 40 saysn 1,60 ile arptmz- 160

40 $ = 4.16 = 64
da sayda nasl ber deiim 100
olur? 60
40 $ = 24 40 + 24 = 64 " %60 artar.
100
g) 900 says 1,25 ile arptmz- 125

900 $ = 1125
olur? 251
900 $ = 225 900 + 225 = 1125 " %25 artar.
100 4
) 400 saysn 0,62 ile arptmz- 62

400 $ = 248
olur? 38
1 - 0, 62 = 0, 38 400 $ = 152 400 - 152 248 " %38 azdr.
100
1
h) 60 saysn 0,25 ile arptmz- 25 60
da sayda nasl bir deiim 60 $ = = 15
100 4
olur? 4
3
75
1 - 0, 25 = 0, 75 60. = 45 60 - 45 = 15 " %75 azdr.
100
4
retmenin Sorusu 1000 saysn 1,5 ile arptmzda say da nasl bir deiim olur?
15 1, 5 = 1, 50 1000 + 500 = 1500 " %50 artar.
Cevap: 1000 10 = 1500
50
1000 $ 100 = 500

a) 100 saysn 1,07 ile arptmzda sayda nasl bir deiim olur?
107
100 $ = 107
100
7
100 $ = 7 100 + 7 = 107 " %7 artar.
100
b) 250 saysn 0,20 ile arptmzda sayda nasl bir deiim olur?
20
250 $ 100 = 25.2 = 50
80
1 - 0, 20 = 0, 80 250 $ 100 = 25.8 = 200 250 - 200 = 50 " %80 azalr.
c) 1200 . 1,03 ileminin sonucunda 1200 saysnda nasl bir deiim olur?
103
1200 $ = 1236
100
3
1200 $ = 12.3 = 36 1200 + 36 = 1236 " %3 artar.
100
) 900 . 0,12 ileminin sonucunda 900 saysnda nasl bir deiim olur?
12
900 $ = 9.12 = 108
100
88
1 - 0, 12 = 0, 88 900 $ = 792 900 - 792 = 108 " %88 azalr.
100
d) 1600 . 1,60 ileminin sonucunda 1600 saysnda nasl bir deiim olur?
160
1600 $ = 2560
100
60
1600 $ = 960 1600 + 960 = 2560 " %60 artar.
100
e) 1800 . 0,24 ileminin sonucunda 1800 saysnda nasl bir deiim olur?
24
1800 $ = 432
100
76
1 - 0, 24 = 0, 76 1800 $ = 1368 1800 - 1368 = 432 " %76 azalr.
100

3. nite / Yzdeler Konu Testi
1. 100 saysnn % ka 60 eder? 5. 80 saysn 1,40 ile arptmzda, sayda na-

sl bir deiim olur?
A) 20 B) 40 C) 60 D) 80
A) %40 artar. B) %40 azalr.
Cevap: C
C) Deimez. D) %20 artar.
Cevap: A
2. 50 says 200 saysnn % kadr?
A) 25 B) 30 C) 35 D) 40
Cevap: A 6. 200 saysn 0,16 ile arptmzda, sayda na-
sl bir deiim olur?
A) %16 artar. B) %16 azalr.
C) %84 artar. D) %84 azalr.
Cevap: D
3. 200 says 50 saysnn % kadr?
A) 100 B) 200 C) 300 D) 400

Cevap: D 7. 8 says 80 saysnn % kadr?
A) 5 B) 10 C) 15 D) 25
Cevap: B
4. 600 saysnn % ka 6 eder?

8. 200 saysnn % ka 40 eder?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
Cevap: A A) 40 B) 30 C) 20 D) 10
Cevap: C
1. C 2. A 3. D 4. A 5. A 6. D 7. B 8. C

3. nite / Yzdeler
ALIVERITE KULLANILAN YZDE HESAPLARI
Maliyeti %100 olan bir rne;

%Alk bir indirim uygulanrsa; yeni fiyat %(100-A) olur.
%Alk bir kr pay (zam) uygulanrsa yeni fiyat %(100+A) olur.
RNEK
Maliyeti 1200 TL olan bir buzdolab %12 krla ka TLye satlr, bulalm:
I. Yol Maliyet %100 olursa; %12 krla, yeni sat fiyat %(100 + 12) = %112 olur.
1200n %112sini bulalm;
112
1200 $ 100 = 1344 TL olur.
II. Yol rn 1200 TLnin %12si kadar kr eklenerek satlacaktr.

12
1200 $ 100 = 144 TL (Kr)
Yeni fiyat: 1200 + 144 = 1344 TL olur.
rnekler:
a) %20 krla 480 TLye satlan bir rnn maliyeti ka TLdir?
Maliyeti 100x
%20 krla 120x 120x = 480
x = 4 100 x = 100 . 4 = 400 TL
b) Etiket fiyat 750 TL olan bir rne, %5 indirim uygulanarak hazrlanan yeni etiket fiyat ka TL
olur?
5 375
750 $ 100 = 10 = 37, 5 750 - 37, 5 = 712, 5 TL

3. nite / Yzdeler
c) 1 kgnn fiyat 12,4 TL olan peynirin fiyat 10,54 TLye dtnde, peynirin fiyatna % ka indirim
uygulanm olur?
12, 4 - 10, 54 = 1, 86
x 124 x 186 1860
12, 4 $ = 1, 86 $ = x= = 15 " %15
100 10 100 100 124
) Etiket fiyat 600 TL olan bir takm elbiseye st ste iki kez %10 indirim uygulanrsa son fiyat ka
TL olur?
10 10
600 $ = 60 540 $ = 54
100 100
600 - 60 = 540 540 - 54 = 486 TL
d) Etiket fiyat zerinden nce %20 indirim, daha sonra %10 zam yaplan bir tablet 440 TLye satlyor.
Buna gre bu tabletin ilk fiyat ka TLdir?
lk fiyat " 100x 80x + 8x = 88x = 440
%20 indirim " 80x x=5

10
80x $ = 8x 100x = 100.5 = 500 TL
100
e) Bir maaza sahibi bir kaza 20 liraya ml etmitir. Fakat havalar ok souk gemedii iin kazakla
rn hepsini satamamtr. Elinde kalan kazaklarn iftini 30 liraya satarak elinden karmtr.
Buna gre, bu maaza sahibi sonradan satt bir kazaktan yzde ka zarar etmitir?
ifti 30 lira ise bir tanesi 15 liradr.

20 - 15 = 5 lira zarar
x 20x 500
20 $ =5 = x = 25 " %25 zarar.
100 20 20

3. nite / Yzdeler
f) Aadabirim fiyatlar verilen rnlerin belirtilen miktarlardaki KDVli sat fiyatn bulunuz.
a) b) c)
20 kuru + %1 KDV 13 Kuru + %8 KDV 25 kuru + %18 KDV

10 tane 30 tane 2 tane
a) 20 + 20 $ 1 = 20 + 0, 2 = 20.2
100
10 $ 20, 2 = 202 kuru
b) 13 + 13 $ 8 = 13 + 104 = 13 + 1, 04 = 14, 04
100 100
1404 4212
14, 04 $ 30 = $ 30 = = 421, 2 kuru
100 10
1
c) 25 + 25 $ 18 = 25 + 4, 5 = 29, 5
100
4
29, 5.2 = 59 kuru
g) Aada KDVli fiyatlar verilen rnlerin KDVsiz fiyatlarn ve KDV miktarlarn bulunuz.
a) a)b) b)
DETERJAN DETERJAN
5 KG 5 KG
%8 KDV dahil 13,5 lira %8 KDV dahil 13,5 lira
%18 KDV dahil 295 lira %18 KDV dahil 295 lira
a) 100x " ilk fiyat b) 100x " ilk fiyat

%18KDV'li fiyat " 118x %8KDV'li fiyat " 108x
118x = 295 108x = 13, 5
x = 2, 5 x = 0, 125
100x = 100.2, 5 = 250 lira " KDV'siz fiyat 100x = 100.0, 125 = 12, 5 lira " krsz fiyat
18x = 18.2, 5 = 45 lira " KDV miktar 8x = 8.0, 125 = 1 lira " KDV miktar

3. nite / Yzdeler
FAIZ HESAPLARI
Bir rne uygulanan faiz, aylk veya yllk belirli bir % n oran ile uygulanr. rnein aylk %0,5
veya yllk %20 faiz oran gibi.
Aylk %n faiz oran 12 ile arplarak 1 yllk faiz oranna evrilebilir. Veya 30a blnerek 1
gnlk fazi oranna evrilebilir.
RNEK
Aylk %2 faiz oran ile bankaya yatrlan 2000 TL, 2 yl sonra ka TL faiz getirir, bulalm:
ZM
Aylk faiz oran %2 ise; 1 yllk faiz oran,

%2.12 = %24 olur.
2000 TL 1 ylda kendisinin %24 kadar faiz getirirse;
24
2000 $ 100 = 480 TL faiz getirmi olur.
O halde 2 ylda elde edilen toplam faiz;
480 . 2 = 960 TL olur.
RNEK
5000 TLnin yllk %20 faiz oran ile 4 ylda getirecei faiz ka TL olur?
ZM
5000 .20
5000 $ %20 = 100
= 1000 TL
1 ylda 1000 TL faiz getirir.

4.1000 = 4000 TL
4 ylda 4000 TL faiz getirir.
retmenin Sorusu Yllk %5 faiz oranyla 5 yllna bankaya yatrlan bir miktar para 5 yln sonun-
da 1250 lira olarak ekildiine gre, balangtaki para ka liradr?
Cevap:Balang paras : x
5 125x
x + x $ 100 $ 5 = 100 = 1250 x = 1000 lira

3. nite / Yzdeler
rnekler:
Aada baz bankalara belirli sreler iin yatrlan para miktarlar verilmitir.
Yatrlan mik 1 yl sonra bankadan alnan

Banka ad
tar miktar
A bankas 1000 lira 1300 lira
B bankas 1500 lira 1800 lira
C bankas 2000 lira 2900 lira
D bankas 4000 lira 5200 lira
a) Bu tabloya gre, hangi bankann faiz oran en yksektir?
A Bankas B Bankas
1000 300 1500 300
100 x 100 x
300 .100 300 .100
x = 1000 = 30 " %30 x = 1500 = 20 " %20
C Bankasnn
faiz oran en
C Bankas D Bankas yksektir.
2000 900 4000 1200
100 x 100 x
900 .100 1200 .100
x = 2000 = 45 " %45 x= 4000
= 30 " %30
b) Yllk %10 faiz oran ile 150 gnlne bankadan ekilen bir miktar kredi, parann kata ka olarak
geri denir?
Kredi 1000 lira olsun.
10
1yllk " 1000 $ = 100 lira faiz
100
100 10
1 gnlk " = olur.
360 36
10 1500
150 gnlk = 150 $ =
36 36
1500 375
1000 $ x = 1000 + 10 $ x =
36 36
375 25
x= =
360 24

3. nite / Yzdeler Konu Testi-1
1. 4.
220 TL
80 TL
Bir satc 80 TLye ald bir rn % 30

krla ka TLye satar?
Ali Baba iftliinden elde ettii yumurtalar
A) 96 B) 100 C) 104 D) 112 %10 krla 220 TLye satyor.
Cevap: C Buna gre, bu yumurtalar Ali Babaya ka
liraya ml olmutur?
A) 150 B) 180 C) 200 D) 210
Cevap: C
2.
Bilet
20 TL
5. Seher Hanm, % 40 indirimle satlan bir ayak-

Bir tiyatro salonunda biletler 20 TLdir. kab ald ve 90 TL dedi.
Bu tiyatro salonunda renciler iin %40 in Buna gre, bu ayakkab, indirim yaplmadan
dirim uygulanmaktadr. nce ka TLdir?
Buna gre, bir renci bileti ka TLdir? A) 150 B) 160 C) 180 D) 200
Cevap: A
A) 8 B) 12 C) 15 D) 16
Cevap: B
6. Okan, her ay harlnn %20sini biriktir

3. Bir renci 25 soruluk bir snavda sorularn mektedir.
10 tanesini yanl yapmtr.
Okan, her ay 50 TL biriktirebildiine gre,
Buna gre, bu renci sorularn yzde kan Okann bir aylk harl ka TLdir?
doru yapmtr?
A) 200 B) 250 C) 300 D) 400
A) 10 B) 25 C) 40 D) 60
Cevap: B
Cevap: D

7. Ali Bey 40 TLye ald bir rn 36 TLye 10. Bir banka yllk yzde 25 faiz vermektedir.
satyor.
Buna gre, bu bankaya 800 TL yatran bir
Buna gre, Ali Bey, bu rnden yzde ka kii bir yl sonunda ka TL faiz alr?
zarar etmitir? A) 100 B) 150 C) 200 D) 250
A) 4 B) 5 C) 8 D) 10 Cevap: C
Cevap: D
11. Bir atlas %12 KDV oran dahil olarak 44,8

8. 30 TL indirim TL den satlmaktadr.
kazandnz.
Buna gre, bu atlasn KDV hari sat fiyat
ka TL dir?
A) 40 B) 42 C) 44 D) 46
Cevap: A

Bir maazada 150 TL ye satlan bir malda 12. ndirim

30 TL indirim yaplmtr.
700 TL
Buna gre, yaplan indirim yzde katr? 560 TL
A) 15 B) 20 C) 25 D) 30
Cevap: B
Sezonda 700 TL olan bir takm elbise sezon

9. sonunda 560 TLye satlmaktadr.
Al fiyat Buna gre, bu takm elbisede yzde ka indi-
90 TL
rim yaplmtr?
A) 20 B) 25 C) 30 D) 40
Mal al fiyat 90 TL olan bir ceket % 60 Cevap: A

krla satlmak isteniyor.
Buna gre, ceketin sat fiyat ka TL dir?
13. Selimin 300 TL paras vardr. Selim paras-
A) 108 B) 120 C) 144 D) 160 nn 120 TLsini harcadna gre, parasnn
Cevap: C % kan harcam olur?
A) 60 B) 40 C) 30 D) 20
Cevap: B
1. C 2. B 3. D 4. C 5. A 6. B 7. D 8. B 9. C 10. C 11. A 12. A 13. B

1. Yllk % 20 faiz oranyla bankaya yatrlan 4. Ali Bey, A bankasna 36000 lirasn 5 yll
1000 lira 3 yl sonunda ne kadar faiz getirir? na yatrm ve 5 yln sonunda 45000 lira faiz
getirmitir.
A) 1200 B) 400 C) 600 D) 800
Cevap: C Buna gre, banka yllk yzde ka faiz veri-
yor?
A) 10 B) 15 C) 20 D) 25
Cevap: D
2. Yllk % 30 faiz oranyla bankaya yatrlan 5. Yatrm Bankas yllk % 40 faiz vermektedir.
2400 lira 5 ay sonra ka lira faiz getirir?
hsan Bey, 24000 lirasn ka aylna bu
A) 300 B) 400 C) 500 D) 600 bankaya yatrrsa, 3200 lira faiz gelir?
Cevap: A A) 3 B) 4 C) 5 D) 6
Cevap: B
3. Yllk % 25 faiz oranyla bankaya yatrlan 6. Bir banka yllk % 25 faiz vermektedir.
1200 lira 120 gn sonra ka lira faiz getirir?
Bu bankaya yatrlan 25000 lira, 3 yl sonra
A) 50 B) 100 C) 150 D) 200 ekilirse, toplamda ka lira ele geer?
Cevap: B A) 18750 B) 2250
C) 32750 D) 43750
Cevap: D

Testi-1
7. Osman Bey, 60.000 TLye ald arabasn 10.

satarken % 15 zarar ediyor.
Bilezik
600 TL
Buna gre Osman Bey, arabasn kaa sat-
mtr?
A) 55.000 B) 51.000
C) 45.000 D) 42.000 Suna Hanm, 600 TLye bir altn bilezik al
Cevap: B yor. Daha sonra altna %105 zam geliyor.
Buna gre Suna Hanmn bileziinin zamdan
sonraki deeri ne olur?
A) 630 B) 900 C) 1150 D) 1230
Cevap: D
8. BYK NDRM
%20
11. Bir rn % 30 krla 390 liraya satlmtr.

Buna gre bu rnden ka TL kr elde edil-
mitir?
Bir maazadaki tm rnlere % 20 indirim A) 60 B) 90 C) 117 D) 120
yaplyor.
Bu indirim sonucu 60 TL olan bir rn, indi- Cevap: B
rimden nce ne kadardr?
A) 90 B) 80 C) 75 D) 72
Cevap: C
12.
20 m
iri
i nd
Bir maazada btn rnlere %20 indirim

9. Bir bahvan, ieklerini % 24 krla 620
yaplmtr.
TLye satyor.
Buna gre bu bahvan ieklerini ka liraya Bu maazadan indirimli fiyatyla 120 TLye
ml etmitir? bir kaban alan bir kii indirimsiz fiyatna
gre ka lira az der?
A) 500 B) 540 C) 580 D) 600
A) 150 B) 90 C) 60 D) 30
Cevap: A
Cevap: D
1. C 2. A 3. B 4. D 5. B 6. D 7. B 8. C 9. A 10. D 11. B 12. D

Ad: Soyad: Snf:
7 MATEMATK FY NO
SINIF
Tarama Fy (nite 1-3)
14
ET Ki NL iK
1) Aadaki ilemleri yapalm.

45
a) (+45) : (+1) = .................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....................
73
b) (73) : (1) = .................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...................
6
c) (+18) : (3) = .................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...................
2
) (+20) : (10) = ................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .....................
5
d) (120) : (24) = ................................ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....................
10
e) (80) : (+8) = .................................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...................
(10) . (+60)
a) (10) . ([10 . (8 + 2)] = ................ . . . . . . . . .=
. . . .. . . 600
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .....................
(18 + (7) .). . =

b) [(6) . (3) + (7)] = ..................... . . . .11
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .....................
0
c) [(23) (12 + 18)] . 0 = ................ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .....................
12 40 = 28
) 12 8 . 5 = ........................................ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .....................
[3, 3] = (9)
d) [3 . (2 + 5)] = ............................. . . . . .=. . . .9. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .....................
(3) . (12) .=. . . .36

e) (3) . [4 . (3) . (1)] = .................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....................
6 . (4) = 24 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .....................
f) 6 . [2 . 0 + (4)] = ...........................

Tarama Fy Etkinlik
3) Aadaki karma ilemlerini yapalm.
a) 2 2 - 1
3 8
8 1 8.8 1.3 64 3 61
- = - = - =
3 8 3.8 8.3 24 24 24
(8) (3)
b) 5 1 - 3 1
2 3
1 1 11 10 11.3 10.2 33 20 13
5 -3 = - = - = - =
2 3 2 3 2.3 3, 2 6 6 6
(3) (2)
a) 1 + 2
3
2 1 2 3 2 3+2 5
1+ = + = + = =
3 1 3 3 3 3 3
(3)
b) 1 + 2 + 3 3
9 6
2 3 1 2 21 18 4 63 18 + 4 + 63 85
1+ +3 = + + = + + = =
9 6 1 9 6 18 18 18 18 18
(18) (2) (3)
a) c - 1 m + c1 1 m
3 2
2 2
- 1 9 - 1 18 17
c - m + c1 m = c - m $ c - m $ c - m + c m $ c m
1 3 1 2 1 1 1 3 3
= + = + =
2 2 2 2 2 2 2 8 4 8 8 8
(2)
b) c - 1 1 m + c - 1 m
2 3
8 4
m c m c m c m = c- m $ c- m + c m $ c m $ c m
9 2
c
1 2 1 3 1 3 9 9 -1 -1 -1
- 1 + - = - + -
8 4 8 4 8 8 4 4 4
+ c- m =
81 1 80 5
= =
64 64 64 4

Tarama Fy Etkinlik
6) Aadaki problemleri znz.
a) Bir saynn 4 katnn 10 eksii 90'dr. Bu say katr?
4 kat " 4x 4x - 10 = 90
4 katnn 10 eksii " 4x - 10 4x 100
=
4 4
x = 25
b) Bir usta ile iisi bir ayda toplam 2800 lira kazanyor.
Usta bir iiden 400 lira fazla kazandna gre ustann bir aylk kazanc ka TL'dir?
i " x
Usta " x + 400
Usta + 3 ii = x + 400 + 3x = 2800
4x = 2400 usta = x + 400 = 600 + 400
x = 600 = 1000 TL
c) x 2y = 4 ve 2x + y = 8 dorularnn grafiini iziniz.
8
7
6
5
4
3
2
1
X
-6 -5 -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4
-1
-2
-3
-4
-5
x2y = 4 2x + y = 8
x=0 y = 2 (0,2) x = 0 y = 8 (0,8)
y=0 x=4 (4,0) y = 0 x = 4 (4, 0)

Tarama Fy Etkinlik
) 30 kiiye 40 gn yetecek olan su, 20 kiiye ka gn yeter?
30 kii 40 gn 20 - x 30 .40
= x = 60 gn
20 kii x 20 20
1
d) Bir ustann 12 gnde tamamlad bir i, usta alma kapasitesini 4 orannda azaltrsa ka gnde
biter?
4V hla 12 gn 4.V .12 4 3V . x

= x = 16 gn
3V hzla x gn 3V 3V
e) 750 TL'nin %2'si ile %8'inin toplam ka TL eder?
%2 + %8 = %10
10
750 . 100 = 75 TL
f) %11i 33 eden saynn yars ka eder?
11
x $ 100 = 33
33.100 =
x= 11 300
x = 300 =
2 2 150
g) %42si ile %17sinin fark 125 olan saynn iki kat katr?
%42 - %17 = %25

25
x $ 100 = 125
125.100
x = 25 = 500
2x = 2.500 = 1000

Tarama Fy Test -1
(- 2) . (- 4) . (- 6) A B
1. ileminin sonucu katr? 4.
3. (- 1) 3 2 1 0 1 2 3 4
A) 24 B) 16 C) 16 D) 24 Say dorusunda 2 ile 3 aras ve 3 ile 4
aras eit 4 blme ayrlmtr.
Cevap: C
Buna gre, gsterilen A ve B noktalarna
karlk gelen rasyonel saylar sras ile aa-
2 3 1 3
A) - 2 3 , 3 4 B) - 2 4 , 3 4
2. 4 (1) 2
2 3 2 3
C) - 3 3 , 3 5 D) - 3 3 , 3 5
. .
Cevap: B
A BC D
A 5.
3 2 1 0 1 2
Yukarda verilen ilem aacna gre, A yeri-
ne aadakilerden hangisi gelmelidir? Say dorusunda gsterilen A, B, C ve D nok-
talarna karlk gelen rasyonel saylardan
A) 4 B) 2 C) 2 D) 4
hangisi aada yanl verilmitir?
Cevap: B 2 1
A) A = - 2 3 B) B =- 1 4
1 7
C) C =- 3 D) D = 1 8
Cevap: C
3. Aada verilen ilemlerden hangisinin sonu-

cu en byktr?
A) (4 . 150 . 1260 . 1000)o 6. Aadaki sralamalardan hangisi yanltr?
B) 8 : (2) + 4 . 5
A) 6, 3 < 5, 8 < 4, 9
C) 7 . (1) 3 . (8) 1
B) 3, 25 < 3, 24 < 3 5
D) 6 : 6 + 1 : 1 1
C) 6, 3 < 5 3 < 5,2
Cevap: C 1 5 2
D) 4 < 12 < 3
Cevap: D

Tarama Fy Test -1
7. 8` 12 j + 3B ileminin sonucu 25 saysnn ka

3
11. Ardk iki tam saydan by knn 3
katndan 1 fazla ise byk say katr?
katdr?
1 3 1 1 A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
A) 2 B) 4 C) 1 2 D) 1 4
Cevap: A
Cevap: D
1
2- 3
2- 3
8. 1 - ileminin sonucu katr?
4
12. 30 kiinin bulunduu bir snfta, renciler
23 2 25 13 sralara 3 er 3 er oturduklarnda 1 sra bo
A) 36 B) 3 C) 36 D) 18 kalyor.
Cevap: A rencilerin sralara 2 er 2 er oturabilme-
si iin ka sraya daha ihtiya vardr?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5
Cevap: C
1
9. 2 - 1 ileminin sonucu katr?
2+ 3
9 10 11 12 13. y = x + 8 dorusunun grafii aadakilerden
A) 7 B) 7 C) 7 D) 7 hangisidir?
Cevap: C A) y B) y
8
8 x x
8
-8
2
10. 53 ileminin sonucu katr? C) y D) y
12 8 8
9 8 7 6 x x
A) 5 B) 5 C) 5 D) 5 -8 -8
Cevap: B
Cevap: C
1. C 2. B 3. C 4. B 5. C 6. D 7. D 8. A 9. C 10. B 11. A 12. C 13. C

Tarama Fy Test -2
1. (3, 4) noktas aadaki dorulardan hangi 4. y =- 12 x + 3 dorusunun grafii aadaki

sinin zerindeki noktalar ile dorudatr?
lerden hangisidir?
A) y = x + 3 B) y = 2x 3
A) y B) y
C) y = 6x + 10 D) y = 3x + 5
6
Cevap: D 3
x x
O 3 O 6
y y
C) D)
2. Bir mum 1 saat yandnda 0,5 cm eksiliyor.
1
Bu iliki y = 40 - 2 x denklemi ile ifade edi 6
liyorsa aadaki ifadelerden hangisi yanl O x O x
-3 -6 -3
tr?
A) Balangta mum 40 cm dir.

Cevap: B
B) 10 saat sonra mum 35 cm olur.
C) 10 saat sonra mumun boyu 10 cm eksilir.
D) Mumun tamam 80 saatte yanar.
Cevap: C 5. y
A C
x
O
D
3. Bir aracn yakt deposu 150 lt yaktla doldu
ruluyor. Ara 1 saat altnda 6 lt yakt B
harcyor.
Buna gre x = zaman, y = yakt miktar ol-
mak zere x ile y arasndaki iliki aadaki A(3, 4), B(2, 5), C(1, 4) ve D(2,3) s
lerden hangisidir? ral ikilileri yukardaki koordinat dzleminde
gsteriliyor.
A) y = 150 6x B) y = 6x 150
Hangi nokta yanl gsterilmitir?
C) x = 150 6 y D) x = 6y 150
A) A B) B C) C D) D
Cevap: A Cevap: D

Tarama Fy Test -2
6. Aadaki sral ikililerin hangisi y = x +12 10. 40 kiilik bir snfta 8 kii matematikten ba
dorusunun zerindedir? arsz olmutur.
A) (3, 9) B) (5, 7) Buna gre, snfn matematik baar yzdesi
C) (0, 10) D) (12, 12) katr?
A) 25 B) 30 C) 60 D) 80
Cevap: B
Cevap: D
7. 16 iinin gnde sekizer saat alarak 25

gnde bitirdii ii, 20 ii gnde sekizer saat 11. Bir snfta 15 kz renciden 7'si, 25 erkek
alarak ka gnde bitirir? renciden 3 baarldr.
A) 5 B) 20 C) 30 D) 125 Tm snfn yzde ka baarldr?
Cevap: B A) 15 B) 20 C) 25 D) 30
Cevap: C
8. Aadaki ifadelerden hangisinde yazlan

okluklar ters orantldr?
A) Bir koucunun hz ile kouyu bitirmesi 12. Bir miktar stn %70inden yourt, geri ka
iin geen zaman landan ise peynir elde edilmektedir.
B) Satn alnan rn miktar ile denen para Buna gre 18 kg peyniri elde etmek iin ka
C) Bankaya yatrlan para miktar ile alna lt ste ihtiya vardr?
cak faiz miktar A) 80 B) 72 C) 60 D) 54
D) Bir otomobilin gittii yol ile yakt ben Cevap: C
zin miktar
Cevap: A
9. Esra ve Elif birlikte yemee gidiyorlar. Ye

13. A(2, 2), B(2, 1), C(1, 1), D(1, 5) sral
dikleri yemee gre 60 TL gelen hesab sra ikililerinden 3 tanesi dorudatr.
syla 2 ve 3 ile ters orantl olarak blyor
lar. Hangi nokta dierlerinin zerinde bulunduu
doru zerinde deildir?
Bu durumda Esra ne kadar hesap demitir?
A) A B) B C) C D) D
A) 12 B) 24 C) 36 D) 48 Cevap: A
Cevap: C
1. D 2. C 3. A 4. B 5. D 6. B 7. B 8. A 9. C 10. D 11. C 12. C 13. A

Ad: Soyad: Snf:
7 MATEMATK FY NO
SINIF
4. nite / Dorular ve Alar
15
DORULAR VE AILAR
E AILAR
Kazanm: Bir aya e bir a izer. Bir ay iki e aya ayrarak aortay belirler. ki paralel doruyla bir keseninin oluturduu ynde, ters, i ters, d
ters alar belirleyerek zelliklerini inceler; oluan alarn e veya btnler olanlarn belirler; ilgili problemleri zer.
E alar: lleri eit olan alara e alar denir.
A D
W ) = m (DEF
m (ABC W )
o o m (W
B) = m ( W
E)
40 40
B C E F
RNEK ZM
A Yanda verilen gende hangi 40 o + 70 o + m (W

C) = 180 o
o alarn e a olduklarn bu- 110 o + m (W
C) = 180 o
m (W
40
lalm. C) = 70 o
m (WB ) = m (WC) olduundan B ve C e
alardr.
B C
RNEK ZM
Aada verilen alardan e olanlar bulalm. W ) = m (PRS

m (ABC W ) olduundan B
D A as ile R as e alardr.
m (DEFW ) = m (KLM W ) olduundan E
o o
45 60 as ile L as e alardr.
E B
F C
P K
o o
60 45
R L
S M

RNEK ZM
Y
P
A L
X Z
R S
ABC asna etir. KLM asna etir.
K M
B C T V
D F U
E DEF asna etir.
Yukarda verilen alara e alar izelim.
RNEK ZM
K
C
L
ABC asna eittir. PRS asna eittir.
A
M B
D
F
DEF asna eittir.
P KLM asna eittir.
E
R S
Yukarda verilen alara e alar izelim.

AIORTAY
Aortay: Balang noktas ann kesi olan, ann i blgesinde ay iki e aya ayran na aor-
tay denir.
RNEK
Aada verilenlere gre, istenen alar bulalm.
a)
K W = 120 o olduuna
[LT, KLM asnn aortay ve m (KLM)
T
W ka derecedir?
gre, m (KLT)
L M
[LT aortay olduundan

W ) = m (TLM
m (KLT W = 120 = 60 o olur.
W ) dir. Bu durumda m (KLT)
2
b) A W ) ve m (ABC
Yanda verilen ekilde [BD aortay olduuna gre, m (DBC W )
ka derecedir?
D
o
20
B C
W ) = m (DBC
[BD aortay olduundan m (ABD W ) olur.
W ) = 20 o olur. Bu durumda;
m (DBC
W ) = 2.m (DBC
m (ABC W ) = 2.20 = 40 o olur.
W ) = m ^ DBC
W h ise
retmenin Sorusu A D W 'nin aortay ise Cevap: m (ABD
W h = 27 o
[BD ABC
27
o
W ) ka derecedir? m ^ DBC
W h = 2.27 = 54 o
m (ABC
m ÂBC
B C

c) Aada verilen alarn aortaylarn bulalm.
1) 2) 3)
a b O
c
A b
C
c a E
D
O B B O
a b c
% %
b ile 2) BOC %
b ile 3) DOE b ile
1) AOB 'nn aortay ...... 'nn aortay ...... 'nn aortay ......
gsterilen ndr. gsterilen ndr. gsterilen ndr.
) % %
OC , DOB 'n iki e paraya bld iin DOB 'nn
C
% %
D B OB , AOC 'n iki paraya bld iin AOC 'nn
aortaylardr.
Yani;
O A
% %
Yukarda verilen alarn aortaylarn bulalm. m (DOC) = m (COB) ve
% %
m (COB) = m (BOA) dr.
d)
A D 6OD aortay olduundan
C V ) = m (DOC
m (AOD V ) olur.
V ) = 25 o
m (AOD
V ) = 2.25 = 50 o
m (AOC
O 6OC aortay olduundan
V ) = m (COB
m (AOC V ) olur.
B V ) = 50 o
m (COB
V ) = 2.50 = 100 o
m (AOB
V
6OD, AOC'nn aortay
V
6OC, AOB'nn aortay
V = 25 o ise
ve m (DOC)
V ka derecedir?
m (AOB)

AYNI DZLEMDEK DORUNUN BRBRNE GRE DURUMLARI

1. Ayn dzlemdeki doru birbirine paralel olabilir.
d // d // d ile gsterilirler
P 1 2 3
d1 doru paralel olduklar iin . . .kesiim
. . . . . . . . . . . . .noktalar
...................
d2
d3 yoktur. Bu durum; d d d =
1 2 3
ile gsterilir.
2. Ayn dzlemdeki doru, bir noktada kesiebilirler.

d , d , d dorular . . . . .noktada
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . dorulardr.
d1 P 1 2 3
d d d = {A} ile gsterilirler.
d2 1 2 3
A
d3
3. Ayn dzlemdeki dorunun ikisi birbirine paralel, ncs ise bu dorular kesiyor olabilir.
P d // d ve d dorusu d ve d yi kesiyor.
A d1
1 2 3 1 2
Bu durum; d d = {A} , d d = {B} ile gsterilir.
B d2 1 3 2 3
d3
4. Ayn dzlemdeki doru ikier ikier kesiiyor olabilirler.
d1 P Bu durum;
A d d = {A}
1 2
d3 B C d d d = {B}
2 1 3
d d = {C} ile gsterilir.
2 3

PARALEL K DORUNUN BR KESENLE YAPTII AILAR

Yandaki ekilde k // ve m her iki doruyu da kesmektedir.
Oluan alar inceleyelim:

1. Ynde Alar:
a1 ile a2, b1 ile b2, c1 ile c2, d1 ile d2 ynde alardr.

l

Ynde alarn lleri eittir.

2. Ters Alar:
ters alarn lleri eittir.
b1 ile d2, c1 ile a2 i ters alardr.
D ters alarn lleri eittir.
3. D Ters Alar:
a1 ile c2, d1 ile b2 d ters alardr.
ki dorunun bir kesenle yapt alarn e olmas bu dorularn paralel olduunu gsterir.
d3
a d1 a = b ise d // d 'dir.
1 2
b
d2
rnekler:
E F
a) d3
x 70 110o d3
o
d1 A B
d1
100o 100o
30o 30o o
d2 70 d2
C D
ekilde d // d // d olduuna gre, x as ka de ters alardan,
1 2 3
recedir? %
m (ECD) = 100 30 = 70 bulunur.
%
m (CEF) = 180 70 = 110 dir.
o o
retmenin Sorusu 40 Cevap: 40
a o a
40
b b
x x
a//b ise x ka derecedir? x = 40o (ynde alar)
b) d K A K A
1 d1
130 o
D E 130o D E
x d2 d
x=100o 2
50o 50o
80o
B d3 B C
L
ekilde d1 // d2 ise, x as ka derecedir? d3 // d1 // d2 olacak ekilde izilirse i ters

%
alardan m (DBC) = 80 bulunur.
x = 180 80 = 100 bulunur.
c) B A d1
A
50 50
50 d2
80 C 30
D 30 d3
D x 40
F d4
E 40
E 40
d1 // d2 // d3 // d4 olacak ekilde izildiinde i
[AB // [EF dir. Buna gre, x ka derecedir? ters ve ynde alardan
x = 30 + 40 = 70 bulunur.
NOT
A x d1 %
d1 // d2 ise; m (ABC) = x + y olur.
B
y
C d2
K d1
x %
d1 // d2 ise; m (KLM) = x + y olur.
L
y
d2
M

d2
NOT a
d // d ise; x + y = a + b + c olur.
x 1 2
y
c
d1
) A B
d1 %
42 m (ACD) = 33 o + 42 o
C = 75 o olur.
33
D E d2
%
ekilde d1 // d2 olduuna gre, m (ACD) katr?
d) d2 2x 10 + 70 = x + 80 + 10
x
2x + 60 = x + 90
2x-10
2x x = 90 60
80
x = 30 olur.
70
10
d1
ekilde d1 // d2 olduuna gre, x ka derecedir?
d1 d1
e)
0
F F
1
A A
2x+
2x+
d2 d2
B E B 0 E
+1
130 2x
x x x
O C D O C D
%
% m (AOD) = 130 o olduuna gre;
ekilde d // d olduuna gre, m (ECD) katr?
1 2
2x + 10 + x = 130 olur.
3x = 130 10 = 120
120
x = 3 = 40 bulunur.
%
m (ECD) = 40'dir.

f) C A
D B
E x + 10o + 40o = 100o
F x + 50o = 100o
G H K x = 50o
Yukardaki ekilde;
% %
AD // GK , m (CBD) = x + 10 o , m (EFK) = 40 o
%
m (CEH) = 100 o olarak veriliyor.
Buna gre; x asnn lsn bulunuz?
g) d1 A B
70o 70o
D E
d2
20o
x 20o o x o
70 20 = 50o
C
Yukardaki ekilde; d1 // d2, x + 50o = 180o
% % % x = 130o
m (ABC) = 70 o , m (BCD) = 20 o m (CDE) = x o
olduuna gre; x asnn lsn bulunuz?
180o 120o = 60o

) C
120o x
A 120
o x
B
60o
60 o
E D
60o + x + 60o = 180o
x = 60o
Yandaki ekilde; [BA // [DE,
% %
m (ABC) = 120 o , m (BCD) = x o
%
m (CDE) = 60 o olarak veriliyor.
Buna gre; x asnn lsn bulunuz.

h) B d2
D 40o + 70o = 60o + x
F
40 o 60o
70o 110o = 60o + x
x
A C x = 50o
E
d1
Yukardaki ekilde; d1 // d2 ,
% %
m (ABC) = 40 o , m (BCD) = 60 o
% %
m (CDE) = 70 o , m (DEF) = x o ise xin
deerini bulunuz.
) A B W h = m ^BCD
m ÂBC W h
d1
2x+30 o
2x + 30 = 4x - 20
4x20o 50 = 2x
d2
E C D x = 25 o
%
Yukardaki ekilde; d1 // d2 ise, m (ABC) = 2x + 30 o
%
m (BCD) = 4x - 20 o olduuna gre, x asnn l-
s ka derecedir?
i) B
m ^BCAW h = m ^CEF
W h = 60 o
60 o
A C D
d1
m ^CEFW h + m ^FEM
W h + m ^MEK W h = 180 o
W h + 30 o = 180 o
60 o + m ^FEM
W h = 90 o
G
E d2 m ^FEM
F H
30 K o
M
Yandaki ekilde; d1 // d2 ,
% %
m (BCA) = 60 o , m (KEM) = 30 o veriliyor.
%
Buna gre, m (FEM) ka derecedir?

j) K K
L P L P
d d
110 2 110 2
70 A
O O
40
R R
M 40 d M 40 d
1 1
N N
%
ekilde d1 // d2 olduuna gre m (KON) ka derece- % %
PLO ile LOA komu alardr ve lleri
dir?
toplam 180 olmaldr. Buradan;
%
m (LOA) = 180 o - 110 o = 70 o = bulunur.
% %
MOA ile NMR alar ynde alardr ve
lleri eittir.
%
m (MOA) = 40 o
Buna gre;
% % % %
m (KON) = m (LOM) = m (LOA) + m (MOA)
= 70 + 40
= 110 bulunur.
A A
k) d1 B d1 B
45 45
d2 F E d2 F E
60 60
d3 45 d3
C D C D
% % %
ekilde d1 // d2 // d3 olduuna gre m (CEF) ka ABC ile BCD alar i ters alardr ve
derecedir? lleri eittir.
% %
m (ABC) = m (BCD) = 45 olur
% %
CEF ile ECD alar i ters alardr ve l-
leri eittir. Bu durumda;
% %
m (CEF) = m (ECD) = 60 + 45 = 105 bu-
lunur.

4. nite / Dorular ve Alar Etkinlik
1) E E
d3 d3
70 F 70 F
C C
130 D d2 130 D d2
B 50
A d1 B A d1
% % %
ekilde d1 // d2 // d3 olduuna gre m (EBC) ka DCB ile CBA komu alardr ve lleri
derecedir? toplam 180'dir. Bu durumda;
%
m (CBA) = 180 130 = 50 bulunur.
% %
FEB ile EBA komu alardr ve lleri
toplam 180'dir.
Bu durumda;
%
m (EBA) = 180 70 = 110 bulunur.
Buradan;
% % %
m (EBC) = m (EBA) - m (CBA)
= 110 50
= 60 bulunur.
2) B d B d1
1
C C
5b 5b
3a a E 3a a E
A O b D A O b D
F F
d d2
2
% a ile b i ters alar olduklar iin lleri
ekilde d1 // d2 olduuna gre m (FED) ka derece- eittir.
dir?
a = b Bu durumda;
3a + 5a + a = 180 olur.
9a = 180
a = 20
b = 20 bulunur.
% %
FED ile FEO = b komu alardr ve l-
leri toplam 180'dir.
Burdan;
%
m (FED) = 180 b = 180 20
= 160
bulunur.
4. nite / Dorular ve Alar Konu Testi-1
1. d1 4.
40 d1 A B
105 D E
95 d2
95
d2 x C
%
ekilde d1 // d2 olduuna gre, m (BCD) ka
ekilde d1 // d2 ise x ka derecedir?
derecedir?
A) 45 B) 50 C) 55 D) 60
A) 10 B) 20 C) 30 D) 40
Cevap: C Cevap: B
5. A
2. d1
150
B C d1
x
D E d2
55 d2

53 82

ekilde d1 // d2 dir. Verilenlere gre x ka de- %
recedir? ekilde d1 // d2 dir. Verilenlere gre m (BAC)
ka derecedir?
A) 55 B) 65 C) 75 D) 85
A) 45 B) 58 C) 62 D) 75
Cevap: D
Cevap: A
d1
3.
d2 6. B A 40
48
82 64
x 18 C
120

D E
ekilde d1 // d2 ise x ka derecedir?
%
A) 36 B) 48 C) 52 D) 56 ekilde [BA // [DE ise m (ACE) ka derece-
dir?
Cevap: B
A) 80 B) 90 C) 100 D) 110
Cevap: C

7. E 10. d1 d2
C
44 D 150
K M
3x N
76 2x
A B
L
%
ekilde [AB] // [CD ise m (ACB) ka dere-
cedir? %
ekilde d1 // d2 dir. m (KLM) ka derecedir?
A) 56 B) 60 C) 66 D) 82 A) 30 B) 60 C) 90 D) 120
Cevap: B Cevap: B
8. d1
11. 40 20 d1
20 b
78 a
42
x 30 50
d2
d2
d1 // d2 olduuna gre, a + b aadakilerden
ekilde d1 // d2 ise x as ka derecedir?
hangisidir?
A) 220 B) 240 C) 250 D) 260
A) 120 B) 130 C) 140 D) 150
Cevap: D Cevap: C
9. d1 d2 d3
A
12.
x C
33
B 72 E
62
d4
D
ekilde d1 // d2 ve d3 // d4 ise x as ka dere-
cedir? ekilde [BA // [DE dir. Verilenlere gre,
%
m (CDB) ka derecedir?
A) 85 B) 90 C) 95 D) 100
A) 24 B) 48 C) 84 D) 96
Cevap: A
Cevap: C
1. C 2. D 3. B 4. B 5. A 6. C 7. B 8. D 9. A 10. B 11. C 12. C

1. 3. Aadaki ekillerin hangisinde gsterilen

a b alar yanltr? (a // b)
d c A) B)
50o a 60o a
e
f 120o
130o b b
Yukarda verilen ekle gre aadaki ifade
lerden hangisi yanltr? C) D)
40o 150o
A) a ile b as btnlerdir. a a
B) d ile e as i ters alardr.
b b
C) b ile f d ters alardr. 40o 150o
D) b ile d ters alardr.
Cevap: A
Cevap: C
4.
140o x
k
2. Aadaki d ve d dorular birbirine para-
1 2
leldir. 105o
l
Buna gre, ekillerin hangisinde a ve b ala
r yndetir? Yukardaki ekilde k // l dir. Bu verilenlere
A) B) gre, x ka derecedir?

a
a A) 75 B) 65 C) 55 D) 45
b d1 b Cevap: B
d2
d1 d2
C) D) c d
a d1 5. a // b olmak zere e
a kilde verilenlere gre a
50o
d1 b d2 x + y toplam ka de
b
recedir?
d2
x 30o
b
A)80 B) 180 C) 210 D)280

Cevap: D
Cevap: D

6. ekilde A 10. a // b olm ak zere a

B 30o
[BA // [CDdir. 45o x ka derec ed ir?

m(ABC) = 45 ol-
x
x 55o
duuna gre; C b
D

m(BCD) = x A)85 B) 90 C) 95 D)100
ka derecedir? Cevap: C
A)135 B) 130 C) 45 D)30
Cevap: C
x d1
7. d // d olmak ze
1 2
re ekilde verilen 117o 11.
A C
lere gre x ka de
64
o
d2
recedir?
A)48 B) 53 C) 58 D)61
10
x 60o 2x
o
Cevap: B x+20o 50o 40o
D
B
d1 [BA // [DC olmak zere x ka derecedir?
8. ekilde verilenlere 43o d A)25 B) 30 C) 35 D)40
gre x ka derece x 2
dir?
Cevap: B
d3
A)47 B) 51
C) 54 D)57
12. ekilde d // d , d3
Cevap: A 1 2 E
m(BDE) = 110,

m(ABD) = 40 ? C
9. 110o D d1
olduuna gre,
50o 40o
m(EDC) ka de- B d2
x 120
o
y A
recedir? d4
d1 d2 A)100 B) 110 C) 120 D)130

d // d olmak zere ekilde verilenlere gre Cevap: B
1 2
x + y toplam ka derecedir?
A)70 B) 80 C) 90 D)100
Cevap: A
1. C 2. D 3. A 4. B 5. D 6. C 7. B 8. A 9. A 10. C 11. B 12. B

Ad: Soyad: Snf:
7 MATEMATK FY NO
SINIF
4. nite / ember ve Daire
16
EMBER VE DAIRE
EMBER
Kazanm: emberde merkez alar, grd yaylar ve lleri arasndaki ilikileri belirler. emberin ve ember parasnn uzunluunu hesaplar. Dairenin
ve daire diliminin alann hesaplar.
Sabit bir noktaya eit uzaklkta bulunan noktalarn oluturduu ekle ember denir. Bu sabit noktaya
emberin merkezi denir. ember zerindeki her bir noktann merkeze olan uzaklna yarap denir.
emberin yarap
O r
R emberin ap
R=2.r
emberin merkezi
Kesi emberin merkezinde olan aya merkez a denir. Merkez ann ls grd yayn lsne
eittir.
O
(
m _ AOC i = m ^ ABC h
r %
A C
B
RNEK ZM
Merkez asnn ls ile grd

O merkezli emberde yayn ls eittir.
(
O
m (ABC) = 60 o ise ( %
m (ABC) = m (AOC) = 60 o
%
C m (AOC) ka derecedir?
A
B

RNEK ZM
Merkez ann ls ile grd yayn ls bir-

(
birine eit olduundan, m _ DOF i = m ^ DEF h = 20 o
%
O r
dir.
20o F
D
E
O merkezli emberde m _ DOF i = 20 o ise

%
(
m ^ DEF h ka derecedir?
RNEK
Aadaki O merkezli emberlerde istenen yaylarn llerini bulalm.
(
m _ DOF i = m ^ DEF h olduundan
a) %
D (
O m ^ DEF h = 40 o olur.
40o E
(
m ^ DEF h ka derecedir?
(
m _ AOC i = m ^ ABC h olduundan
b) %
B (
m ^ ABC h = 85 o olur.
A C
85o
O
(
m ^ ABC h ka derecedir?

RNEK
Aadaki O merkezli emberlerde merkez alarn llerini bulalm.

'
m ^ STU h = m _ SOU i olduundan
a) %
m _ SOU i = 25 o olur.
%
O
S U
T
'
m ^ STU h = 25 o ise m _ SOU i ka derecedir?
%
)
m _KOM i = m ^ KLM h olduundan
b) %
K
m _KOM i = 110 o olur.
%
O
L
)
m ^ KLM h = 110 o ise m _KOM i ka derecedir?
%
c) Merkez ann ls grd yayn lsne

D
A F eit olduundan:
m _ AOF i = 60 o olur.
%
O
(
Yukardaki O merkezli emberde m ^ ADF h = 60 o
ise m _ AOF i ka derecedir?
%

4. nite / ember ve Daire Etkinlik
Aada verilen O merkezli emberlerde istenenleri bulalm.

(
m ^ ABC h = m _ AOC i olduundan
a) %
B (
A C m (ABC) = 10 o olur.
10o
(
m ^ ABC h ka derecedir?
(
m ^ BCD h = m _ BOD i olduundan
b) %
B (
m ^ BCD h = 105 o olur.
o
O 105 C
D
(
m ^ BCD h ka derecedir?
)
m _KOM i = m ^ KLM h olduundan
c) %
m _KOM i = 70 o olur.
%
O
K M
L
)
m ^ KLM h = 70 o ise m _KOM i ka derecedir?
%
(
m ^ ABC h = m _ AOC i olduundan
) %
E
m _ AOC i = 90 o olur.
%
A F
(
D
100o
m ^ DEF h = m _ DOF i olduundan
%
O B (
O m ^ DEF h = 100 o olur.
(
m _ AOC i = m ^ DEF h = 90 o + 100 o = 190 o
C %
(
m ^ ABC h = 90 o ve m _ DOF i = 100 o ise
%
(
olur.
m _ AOC i + m ^ DEF h ka derecedir?
%

EMBERIN EVRE UZUNLUU
O merkezli r yarapl emberin evre uzunluu ap uzunluu ile pnin arpm-

na eittir.
O r =2.p.r
RNEK ZM
=2.p.r
=2.p.3
3 cm
= 6p cm
O
Yukardaki O merkezli emberin evre uzunluu

ka cmdir?
RNEK
Aada verilen emberlerin evre uzunluklarn bulalm.
a) =2.p.r
= 2 . p . 2 = 4p cm
2 cm
O
b) =2.p.r
4 cm =2.3.4
O = 24 cm
(p = 3 alnz.)
retmenin Sorusu A Cevap: lABl = 20 cm ise
lABl = 20 cm ise em- [AB] aptr.
O
berin evresi ka r = 10 cm
cmdir? (p = 3 alnz.) =2.p.r
B = 2 . 3 . 10
= 60 cm
EMBER PARASININ UZUNLUU

360o 2pr
o
x ?
O
r 360 . ? 2pr.x
o =
x 360 360
A C
2pr. x
B ?=
360
( 2pr . x
ABC =
360
RNEK
D
2 cm
O 30o E ( 2.3.2.30 36
DEF = 360 = 36 = 1 cm
F
(
DEF ka cmdir? (p = 3 alnz.)
RNEK
Aada verilen ember paralarnn uzunluklarn bulalm. (p = 3 alnz.)

a) ( x
ABC = 2 . p . r .
360
O 45 1
6 cm = 2.3.6. = 36 = 9 = 4, 5 cm
360 8 8 2
45o
A C
B
b) (
D DEF = 2 . p . r . x
360
100 2.36 .10
E 100 o = 2.3.12 $ = = 20 cm
O 360 36
12 cm
F

RNEK
x
2 . p . r. =1
360
O x
2.3.1. 360 = 1
1 cm
x x =
60 1
A C
x = 60 o
B
(
ABC = 1 cm ise x ka cmdir? (p = 3 alnz.)
RNEK
Aada verilenlere gre merkez alarn llerini bulalm. (p = 3 alnz.)
(
a)
D E a
DEF = 2 . p . r .
360
a a =
O 10 cm F 2.3.10 . 360 20
6a
=
36 6 20 a = 120 o
(
DEF = 20 cm ise a ka derecedir?
b)
B ( x
ABC = 2 . p . r .
360
A x C = 2.3.20. x = 50
360
20 cm
O 12 .x
=
36 3 50 x = 150 o
(
ABC = 50 cm ise x ka derecedir?

1) Aada verilen emberlerin evre uzunluklarn bulalm. (p = 3 alnz.)
a) b)
=2.p.r =2.p.r
5 cm
O =2.3.5 O 8 cm =2.3.8
= 30 cm = 48 cm
c) )
=2.p.r =2.p.r
3 cm
O
O =2.3.3 = 2 . 3 . 10
= 18 cm 10 cm = 60 cm
d) e)
=2.p.r =2.p.r
7 cm
O = 2 . 3 . 12 O =2.3.7
12 cm
= 72 cm = 42 cm
f) g)
=2.p.r =2.p.r
=2.3.1 O =2.3.2
O 1 cm
= 6 cm 2 cm = 12 cm
) h)
=2.p.r =2.p.r
=2.3.4 O = 2 . 3 . 11
O 4 cm
= 24 cm 11 cm = 66 cm

2) Aada verilen ember paralarnn uzunluklarn bulalm. (p = 3 alnz.)

a) ( x
D DEF = 2 . p . r.
360
O
25o E = 2.3.60. 25
360
60 cm
F = 360. 25 = 25 cm
360
b)
A ( x
B ABC = 2 . p . r .
360
90
O C = 2.3.8.
8 cm 360 4
= 48. 1 = 12 cm
4
3) Aada verilen emberlerde merkezi alarn llerini bulalm. (p = 3 alnz.)

a) ( a
ABC = 2 . p . r . 360
O
a
12
70 = 21 .3120
. 2 $ 360
0c
a
m
601
A C 70 = 2a a = 35 o
B
(
ABC = 70 cm
( x
b) DEF = 2 . p . r .
D 360
160 cm x
80 = 2.3 .160. 360
O x E 60
160 x
80 = 60
F
(
480 = 16x
DEF = 80 cm x = 30 o
) x
c) L KLM = 2 . p . r .
360
K M x
x 10 = 2.310
. . 360
cm
6
O
10
x
10 = 6
x = 60 o
)
KLM = 10 cm

DAIRENIN ALANI
O merkezli r yarapl dairenin alan bulunurken yarap uzun-

r luunun karesi alnarak p ile arplr.
O
A = p . r2
RNEK ZM
A = p . r2
= 3 . 32 = 3 . 9 = 27 cm2
3 cm
O
O merkezli dairenin alan ka cm2dir?

(p = 3 alnz.)
RNEK
Aada verilen dairelerin alanlarn bulunuz. (p = 3 alnz.)
a) A = p . r2
= 3 . 22
2 cm
=3.4
O
= 12 cm2
b) A = p . r2
= 3 . 52
5 cm = 3 . 25
O
= 75 cm2

DAIRE DILIMININ ALANI

360o pr2
A
r cm x ?
O x 360 . ? pr2 . x
=
360 360
B
pr2x
?=
360
pr2x
A (AOB) =
360
RNEK ZM
pr2x 3.62.30 3.36 . 3

A(AOB)= = = = 9 cm2
360 360 36
O 6 cm
30o
A B
A(AOB) ka cm2dir? (p = 3 alnz.)
RNEK
Aada verilen daire dilimlerinin alanlarn bulunuz. (p = 3 alnz.)

a)
p.r2. x 3.122.10 144

O o = = = 12 cm2
360 360 12
12 cm
o
10 12
D F
b)
18
60o p.r2. x 3.62.3005 36 .5
o = = = 90 cm2
6 cm 360 360 2
O 12
2
o o o
retmenin Sorusu Taral blgenin alann Cevap: 360 20 = 340
O bulunuz. (p = 3 alnz.) p.r2. x 3 . 62 . 340 36.34
3
6 cm 360o
= = = 102 cm2
20o 360 12
12

RNEK ZM
pr2. x 3 . 100 . x 10x x

O1 = = = 50 = 5 x = 60o
360 360 12 12
0c
x m
A B
A(AOB) = 50 cm2 olduuna gre, x ka

derecedir?(p = 3 alnz.)
rnekler:
Aada alanlar verilen daire dilimlerine gre, merkez alarn bulunuz. (p = 3 alnz.)
a)
pr2. x 3 . 202 . x
=
360 360
O
20 cm 3 .1 400 .x 10 x
x = = 60
360 3
12
D F 3
x =
2
A(DOF) = 60 cm olduuna gre, x ka 3 6
derecedir?(p = 3 alnz.) x = 18 o
pr2. a 3 . 62. a
b) =
A 360 360
6 cm
a 3.36 .a 3 a 7
O = = 21
360 10
10
B a =
10 7
a = 70 o
A(AOB) = 21 cm2 olduuna gre, a
ka derecedir?(p = 3 alnz.)

1) Aada verilen dairelerin alanlarn bulalm. (p = 3 alnz.)
a) b)
A = p . r2 A = p . r2
O
O = 3 . 42 = 3 . 62
4 cm 6 cm
= 3 . 16 = 3 . 36
= 48 cm2 = 108 cm2
c) A = p . r2 ) A = p . r2
12 cm = 3 . 122 = 3 . 112
O
O = 3 . 144 11 cm = 3 . 121
= 432 cm2 = 363 cm2
d) 2r = 14 cm e)
B
r = 7 cm A = p . r2
O O
= 3 . 22
A=p.r 2 2 cm
=3.4
= 3 . 72
A
= 12 cm2
= 3 . 49
lABl = 14 cm
= 147 cm2
f) A = p . r2 g) lCDl = 2r = 26 cm
C
= 3 . 102 r= 13 cm
O = 3 . 100 O A = p . r2
10
cm
= 300 cm2 = 3 . 132

D = 3 . 169
lCDl = 26 cm = 507 cm2

2) Aadaki taral daire dilimlerinin alanlarn bulalm. (p = 3 alnz.)
a) A A(AOB) = pr2. x
360
80o = 3 . 9 . 80
1 2
O 36
2
9 cm B
27 2
81 . 8
= = 54 cm 2
12
4
1
b) A(AOB) = pr2. x (x = 360o 60o = 300o)

360
O = 3.10 2 . 300
10 cm 360
10
60o 25300
= 3 .100 . =
360 250 cm
2
A B
12
4
3) Aada alanlar verilen daire dilimlerine ait merkez a llerini bulalm. (p = 3 alnz.)
a) 60 cm2
A(AOB) = pr2. x
D F
360
x
10 cm x
60 = 3 .10 2 . 360
O 120
100 . x
60 = 120 x = 6 . 12 = 72 o
b) A(AOB) = pr2. x
2
30 cm 360
A B x
30 = 3.6 2 . 360
x
x
O 30 = 3.1 36 . 36010
10 3x
30 = 10
x = 10.10 = 100 o

4. nite / ember ve Daire Konu Testi
1. 4. ap uzunluu 20 cm olan bir emberin evre

uzunluu aadakilerden hangisidir?
O
A) 10p B) 20p C) 40p D) 60p
a Cevap: B
A C
B
5. evre uzunluu 42 cm olan bir emberin ya-
Yukarda verilen O merkezli emberde
( rap uzunluu ka cmdir? (p = 3 alnz.)
m (ABC) = 45 o ise a ka derecedir?
A) 7 B) 8 C) 9 D) 10
A) 40 B) 45 C) 80 D) 90
Cevap: A
Cevap: B
2.
D 6.
12 cm
O 95o E O
F
Yukarda verilen O merkezli emberin evre
Yukarda verilen O merkezli embere gre,
( uzunluu ka cmdir? (p = 3 alnz.)
m (DEF) ka derecedir?
A) 48 B) 54 C) 60 D) 72
A) 105 B) 100 C) 95 D) 90
Cevap: D
Cevap: C
7.
3.
O
8 cm 3 cm
O o
60
A C
B
Yukarda verilen O merkezli emberin evre
Yukarda verilen O merkezli embere gre,
uzunluu ka cmdir? (p = 3 alnz.) (
lABCl ka cmdir? (p = 3 alnz.)
A) 12 B) 24 C) 36 D) 48
A) 3 B) 6 C) 9 D) 12
Cevap: D Cevap: A

4. nite / ember ve Daire Konu Testi
8. D 11. A
12 cm
O 100o E 45o
O
4 cm B
F
Yukarda verilen O merkezli embere gre, Yukarda verilen O merkezli daireye gre,
( A(AOB) ka cm2dir? (p = 3 alnz.)
DEF ka cmdir? (p = 3 alnz.)
A) 18 B) 20 C) 22 D) 24 A) 4 B) 6 C) 8 D) 10
Cevap: B Cevap: B
9. L
12.
K o M
120 O 6 cm
C
9 cm
O 100o
D
Yukarda verilen O merkezli embere gre, Yukarda verilen O merkezli daireye gre,
) A(DOC) ka cm2dir? (p = 3 alnz.)
KLM ka cmdir? (p = 3 alnz.)
A) 45 B) 40 C) 35 D) 30
A) 12 B) 14 C) 16 D) 18
Cevap: D
Cevap: D
10.
O 4 cm
13. Alan 75 cm2 olan dairenin ap uzunluu ka

cmdir? (p = 3 alnz.)
A) 5 B) 10 C) 15 D) 20
Yukarda verilen O merkezli dairenin alan Cevap: B
ka cm2dir? (p = 3 alnz.)
A) 24 B) 36 C) 48 D) 50
Cevap: C
1. B 2. C 3. D 4. B 5. A 6. D 7. A 8. B 9. D 10. C 11. B 12. D 13. B

Ad: Soyad: Snf:
7 MATEMATK FY NO
SINIF
4. nite / Veri leme
17
VERI ILEME
DAIRE GRAFII
Kazanm: Bir veri grubuna ilikin daire grafiini oluturur ve yorumlar. Verilere ilikin izgi grafii oluturur ve yorumlar. Bir veri grubuna ait ortalama, or-
tanca ve tepe deeri elde eder ve yorumlar. Aratrma sorularna ilikin verileri uygunluuna gre daire grafii, sklk tablosu, stun grafii veya izgi grafiiyle
gsterir ve bu gsterimler arasnda dnmler yapar.
Verilerin bir daire zerinde gsterildii grafik eididir.

Tablo: Trafik kazalarndaki oranlar
Kaza Sebebi Oran Yandaki tablo trafik kazalarnn sebeplerinin aratrlmas ile olu-
turulmutur. Tablodaki verileri dairesel grafikte gsterelim:
Ar hz %45
Uykusuzluk %15 Bir dairesel grafikte, tm verilere ait daire dilimi 360lik dilim-
Alkol %30 dir. Bu btn, istenilen oranda paralanarak daha kk dilimlere
ayrlr. (Dilimlerin merkez alar bulunur.)
Yol bozukluu %5
imdi grafii oluturmak iin; tablodaki herbir kaza sebebine ait
Dier Sebepler %5 daire diliminin merkez alarn bulalm:
Tablonun tamam %100lk veri btndr. Bu btn 360ye karlk gelir. Bu durumda;
Ar hz: %45 Uykusuzluk: %15
%100 360 %100 360
%45 x %15 x
o
x = .....162........ x = . . . . . . .54
.................
Yol bozukluu: %5
Alkol: %30
%100 360 %100 360
%30 x %5 x
o o
108
x = ........................ x = . . . . . . .18
.................
Dier sebepler: %5 = 18 olur.
imdi grafii oluturalm: Grafikte bulduumuz merkez alara ait dilimleri olutururuz.
Dier sebepler
Yol bozukluu ....................................
....................................
Ar hz
18
18
Alkol
....................................
108 162
54
Uykusuzluk
....................................

4. nite / Veri leme
RNEK
900 rencisi bulunan bir okulda; renci bakanl seimi yaplmtr. Bu seimde aday rencilerin
aldklar oylar gsteren tablo aadaki gibidir.
Buna gre bu verilere ait daire grafiini iziniz.
Tablo: Oy saylar
renciler Oy Says
Ali 240
Melike 180
Sinem 120
smail 360
ZM
Toplam oy says 900
900 240 900 180

360 x 360 x
4
4
240 .360 180 .360
x= x = 900
900
x = 96 (Ali) x = 72 (Melike)
900 120 900 360

360 x 360 x
4 4
360.120 360 .360
x= x = 900
900
x = 48 (Sinem) x = 144 (smail)
Sinem Ali
o
48 96o
Melike
o
72
o
144
smail

4. nite / Veri leme Etkinlik
1) Renk renci says Yanda verilen tabloda bir okuldaki rencilerin sevdikleri
renklere gre dalm verilmitir.
Mavi 60
Bu verilere uygun daire grafiini izelim.
Pembe 90
Yeil 50
renci says : 60 + 90 + 50 = 200
200 60 200 90 200 50

360 x 360 x 360 x
3 18 18
360 .60 360 .90 360 .50
x = 200 = 108 (Mavi) x = 200 = 162 (Pembe) x = 200 = 90 (Yeil)
Pembe Yeil
o
162
o
108
Mavi
2) Gn Sayfa says Yandaki tabloda Damlann okuduu sayfa saylarnn gnlere

gre dalm verilmitir.
Sal 20
Buna uygun daire grafiini izelim.
aramba 30
Perembe 80
Cuma 110
Toplam sayfa says 20 + 30 + 80 + 110 = 240

240 20 240 30
360 x 360 x
20 .360 30 .360
x= = 30 (Sal) x = 240 = 45 (aramba) Cuma
240 o
12 8 165
Sal o
30
o o
240 80 240 110 a 45 120
ra mbe
360 x 360 x mb Pere
a
80 .360 110 .36015
x= 240
= 120 (Perembe) x = 240 = 165 (Cuma)
3 1

4. nite / Veri leme
IZGI GRAFII
Verilerin izgiler kullanlarak gsterildii grafiktir.
RNEK
Tablo: Eurodaki deiim Yandaki tablo, Euronun Trk Liras karsndaki deerini gsteri-
yor. Eurodaki bu deiimi izgi grafii ile gsterelim.
Gnler Deiim (TL)
Grafik: Eurodaki deiim
Pazartesi 2.80 TL
Sal 2.70
aramba 2.60 3
2,9
Perembe 2.80 2,8
2,7
Cuma 2.90 2,6
2,5
2
Gnler
Pazartesi
Sal
aramba
Perembe
Cuma
RNEK
Tablo: Scaklk (oC) Yandaki tabloda bir ilin gnlere gre scaklklar verilmitir. Buna
uygun izgi grafiini iziniz.
Gnler Scaklk (oC)
Grafik: Scaklk (oC)
Pazartesi 12
Sal 10 12
aramba 6 10
Perembe 8 8
Cuma 4 6
4
2
Gnler
Pazartesi
Sal
aramba
Perembe
Cuma

4. nite / Veri leme
rnekler:
a) Sema 5 gn boyunca scaklk derecesini lm Grafik: 5 Gnlk Scaklk Deerleri

ve bu deerlere gre aadaki tabloyu olutur- Scaklk (C)
mutur.
15
Gnler Scaklk (C)
Pazartesi 12 12
Sal 10
10
aramba 10
Perembe 12
Sal
aramba
Perembe
Cuma
Gnler
Pazartesi
Cuma 15
Buna uygun izgi grafii oluturalm.
b) GNLER
Gazete Perembe Cuma Cumartesi Pazar
A 100 150 250 300
Gazetesi
B
150 150 200 250
Gazetesi
Yukardaki tabloda A ve B gazetelerinin 4 gnlk sat grlmektedir.
Buna uygun izgi grafiini izelim.
Grafik: Satlan Gzlk Says

Satlan gazete says A Gazetesi
B Gazetesi
300
250
200
150
100
Gnler
Perembe
Cumartesi
Cuma
Pazar

c) Aylar Araba says Yandaki tabloda bir oto galeride 5 ay boyunca satlan araba
saylar verilmitir.
Ocak 100
ubat 160
Mart 120
Nisan 200
Mays 180
Grafik. Satlan Araba Says
Araba says
200
180
160
140
120
100
Aylar
Ocak
ubat
Mart
Nisan
Mays
) Matematik Trke ngilizce Resim Yandaki tabloda Damla ve Ceydann

snavlardan aldklar puanlar verilmitir.
Damla 100 60 90 70
Ceyda 90 80 100 70
Grafik. Damla ve Ceydann Snav Puanlar

Puanlar
100 Damla
90 Ceyda
80
70
60
50
40
30
20
10
Dersler
Matematik
Trke
ngilizce
Resim

4. nite / Veri leme Konu Testi
1. 2. gn
3. 120 ltlik bo bir havuza A ve B musluklar 1
1. gn dakikada 10ar litre su aktyor. C musluu
80
120 100 ise ayn havuzdan dakikada 8 litre su boal
4. gn 3. gn tyor.
birlikte alrsa, havuzdaki su miktarnn,
zamana gre deiimini gsteren grafik aa
Yukarda verilen daire grafiinde bir lokan-
taya alndan itibaren ilk drt gnde ge- A) Su (lt)
B) Su (lt)

len mteri says verilmitir. 120 120
96 96
Bu lokantaya 2. gn gelen mteri says 40 72
48
72
48
olduuna gre 4. gn ka mteri gelmitir? 24 24
2 4 6 8 10 12 2 4 6 8 10 12
A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 Zaman (dakika) Zaman (dakika)
Cevap. D C) Su (lt) D) Su (lt)

120 120
96 96
72 72
48 48
24 24
2 4 6 8 10 12 2 4 6 8 10 12
Zaman (dakika) Zaman (dakika)
Cevap. A
2. Ya Miktar (Ton)
4. Can
Sayfa says Emre
Gizem
80 120
70 100
60
50 80
40 60
30 40
20
10 20
Aylar Gnler
Ocak
Mays
Mart
Nisan
Haziran
ubat
Pazartesi
Sal
aramba
Perembe
Cuma
Yukarda verilen grafikte bir ile ait baz ay- Yukarda verilen grafikte rencinin be
larda grlen ya miktarlar verilmitir. gn boyunca ka sayfa kitap okuduklar gs-
terilmitir.
Buna gre aadakilerden hangisi yanltr? Buna gre aadakilerden hangisi yanltr?
A) En az ya Ocak aynda grlmtr. A) Perembe gn en az kitap okuyan Gi-
B) En fazla ya Nisan ve Mays aylarndan zemdir.
grlmtr. B) Emre her gn eit sayfa kitap okumu-
C) Nisan ve Mays aylarndaki ya miktar tur.
ayndr. C) Can be gn boyunca toplam 380 sayfa
D) Ya miktar Ocak ayndan Haziran ay- kitap okumutur.
na kadar artmtr. D) Sal gn herkes eit sayfa kitap okumu-
tur.
Cevap. D Cevap. D

5. 7. Not
Ulam ekli renci Says (Ortalama) Erkek renciler
Kz renciler
Bisiklet 3 100
Yrme 6 90
80
Servis 12 70
60
Otobs 9 50
40
30
Yukarda bir snftaki rencilerin okula ula- 20
m ekilleri verilmitir.
1. snav 2. snav 3. snav Snavlar
Bu tabloya uygun olarak izilen daire grafii
Yukarda verilen grafikle bir snftaki kz ve
A) B) erkek rencilerin matematik dersi, not or-
b s tamalar gsterilmitir.
Oto 108 144 120 obs
36 Servis 150 Ot
Bisiklet 72 Servis 30 60 me
Yrme Bisiklet Yr
Buna gre aadakilerden hangisi yanltr?
A) Kz ve erkek rencilerin 2. snavda not
C) D) ortalamalar ayndr.
e Oto
Yrm90 100Otob 150 90
b s
B) 3. snavda kz renciler erkek renci-
s Servis 75
120 50
Servis Bisiklet 45 Yrme lerden daha baarldr.
Bisiklet
C) 1. snavda kz rencilerin not ortalama-
lar erkek rencilerin not ortalamasn-
Cevap. A dan daha yksektir.
D) Erkek rencilerin baars 1. snavdan 3.
6. snava art gstermitir.
5. gn Cevap. B
4. gn 72 1. gn
30
24
144 2. gn
3. gn
8. Grafik: Ekili rnler

Yukarda verilen grafikte bir rencinin 5
gn boyunca zd soru says gsteril- Arpa
mektedir. Pancar 120
o
Bu renci 5 gn sonunda toplam 120 soru 150o

Buday
zdne gre aadakilerden hangisi yan
ltr?
A) 1. gn 30 soru zmtr. Yandaki daire grafii bir iftinin tarlasna
ektii rnlerin dalmn gstermektedir.
B) En az zd gn 10 soru zmtr.
Buna gre buday ekili alan tm tarlann
C) En fazla zd gn 48 soru zmtr. yzde kadr?
D) 5. gn zd soru says 2. gn zd
A) 10 B) 20 C) 25 D) 30
soru saysnn 3 katdr.
Cevap. B Cevap. C
1. D 2. D 3. A 4. D 5. A 6. B 7. B 8. C

4. nite / Veri leme
ARITMETIK ORTALAMA, ORTANCA VE TEPE DEER
Aritmetik Ortalama: Bir veri grubundaki verilerin toplamnn veri saysna blmne denir.
Verilerin Toplam
Aritmetik ortalama =
Veri Says
RNEK ZM
70 =
8, 12, 15, 15, 20 saylarnn aritmetik ortalamas Aritmetik Ortalama: 5 14
katr?
RNEK
Aada verilen veri gruplarnn aritmetik ortalamalarn bulalm.

a) 8, 16, 10, 6, 20 b) 2, 7, 11, 20, 16, 10
8 + 16 + 10 + 6 + 20 = 60 2 + 7 + 11 + 20 + 16 + 10 = 66
60 = 66 =
Aritmetik Ortalama: 5 12 Aritmetik Ortalama: 6 11
c) 4, 2, 6, 10, 15, 26, 4, 8, 5, 10 ) 10, 10, 10, 10, 10
4 + 2 + 6 + 10 + 15 + 26 + 4 + 8 + 5 + 10 = 90 10 + 10 + 10 + 10 + 10 = 50
90 = 50 =
Aritmetik Ortalama:
10 9
Aritmetik Ortalama: 5 10
d) 21, 7, 2, 5, 4, 15 e) 16, 4, 25, 15, 5, 5, 10, 10, 15, 5
21 + 7 + 2 + 5 + 4 + 15 = 54 16+4+25+15+5+5+10+10+15+5 = 110
54 = 110
Aritmetik Ortalama: 9 Aritmetik Ortalama: 10 = 11
6
f) 16, 4, 8, 2, 40, 20 g) 20, 15, 15, 20, 30, 20
16 + 4 + 8 + 2 + 40 + 20 = 90 20 + 15 + 15 + 20 + 30 + 20 = 120
90 120
Aritmetik Ortalama: 6 = 15 Aritmetik Ortalama: 6 = 20

4. nite / Veri leme
ORTANCA (MEYDAN)
Bir veri grubundaki veriler kkten bye sralandnda tam ortada kalan veriye ortanca denir.
Eer veri grubunda tam ortada veri yoksa, bu durumda ortadaki iki terimin aritmetik ortalamas
medyan olur.
RNEK ZM
7, 6, 5, 7, 8, 10, 12, 3, 1, 9, 4 veri grubunun ortan- 1, 3, 4, 5, 6, 7, 7, 8, 9, 10, 12

casn bulalm.
Ortanca (Medyan)
RNEK
Aada verilen veri gruplarnn ortancalarn bulalm.

a) 8, 10, 7, 12, 11, 6, 6, 7, 1 b) 2, 8, 12, 10, 1, 6, 20, 12
1, 6, 6, 7, 7, 8, 10, 11, 12 1, 2, 6, 8, 10, 12, 12, 20
Ortanca (Medyan) 8 + 10 = 18 =
2 2 9 " Ortanca (Medyan)
c) 1, 1, 3, 5, 12, 18, 17, 6, 6, 1, 3, 7, 2 ) 15, 12, 17, 10, 10
1, 1, 1, 2, 3, 3, 5, 6, 6, 7, 12, 17, 18 10, 10, 12, 15, 17
Ortanca (Medyan) Ortanca (Medyan)
d) 15, 7, 3, 11, 17, 9 e) 22, 8, 6, 5, 7, 11, 10
3, 7, 9, 11, 15, 17 5, 6, 7, 8, 10, 11, 22
11 + 9 = 20 = Ortanca (Medyan)
2 2 10 " or tan ca
f) 8, 8, 16, 24, 20, 12, 14, 22 g) 15, 15, 15, 15, 15
8, 8, 12, 14, 16, 20, 22, 24 15, 15, 15, 15, 15
14 + 16 = 30 = Ortanca (Medyan)
2 2 15 " or tan ca
retmenin Sorusu 16, 17, 18, 19, 19 saylarnn ortancasn bulunuz.
Cevap: 16, 17, 18, 19, 19
Ortanca

4. nite / Veri leme
TEPE DEER (MOD)

Bir veri grubunda en ok tekrar eden veriye tepe deer (mod) denir. Bir veri grubunda birden fazla
mod da olabilir, hi mod olmayadabilir.
RNEK ZM
3, 5, 5, 7, 6, 7, 7, 8, 3 2 tane 3
2 tane 5
3 tane 7 Tepe deer (Mod) 7dir.
rnekler:
Aada verilen veri gruplarnn tepe deerlerini bulalm.

a) 1, 6, 8, 14, 14, 15, 17 2 tane 14 olduundan tepe deer (Mod) 14tr.
b) 2, 3, 6, 8, 1, 7, 11, 10, 9, 14 Her veriden bir tane olduundan tepe deer (Mod) yoktur.
c) 10, 3, 4, 3, 7, 6, 7, 7, 10, 10 2 tane 3

3 tane 7 Tepe deer (Mod) 7 ve 10dur
3 tane 10
) 15, 16, 17, 17, 16, 15, 16, 16 2 tane 15

2 tane 17
4 tane 16 Tepe deer (Mod) 16dr
d) 2, 7, 7, 7, 10, 10, 21 2 tane 10

3 tane 7 Tepe deer (Mod) 7dir.
e) 1, 3, 5, 5, 6, 6, 11, 11, 12, 12, 12 2 tane 5

2 tane 6
2 tane 11
3 tane 12 Tepe deer (Mod) 12dir
f) 2, 5, 7, 7, 11, 11, 14 2 tane 7

2 tane 11 Tepe deer (Mod) 7 ve 11dir.
retmenin Sorusu 10, 17, 10, 15, 16, 18, 18, 15 saylarnn tepe deerini bulunuz.
Cevap: 2 tane 10
2 tane 15 10 , 15 ve 18 tepe deerleridir.
2 tane 18

1. Aada verilen veri gruplarnn aritmetik ortalamasn, ortancasn ve tepe deerini bulalm.
a) 10, 15, 20, 20, 5
5, 10, 15, 20, 20
Ortanca
2 tane 20 olduundan tepe deer 20dir.
+ + + +
Aritmetik ortalama = 5 10 15 20 20 = 70 = 14
5 5
b) 1, 8, 12, 20, 16, 15, 26
1, 8, 12, 15, 16, 20, 26
Ortanca
Her terimden 1 tane olduundan tepe deeri yoktur.
1 + 8 + 12 + 15 + 16 + 20 + 26 = 98 =
Aritmetik ortalama = 7 7 14
c) 10, 10, 20, 40, 50, 50, 50, 30, 20, 50
10, 10, 20, 20, 30, 40, 50, 50, 50, 50
30 + 40 = 70 =
2 2 35 " Ortanca
Aritmetik ortalama = 10 + 10 + 20 + 20 + 30 + 40 + 50 + 50 + 50 + 50
10
= 330
10
= 33
2 tane 10
2 tane 20
4 tane 50 Tepe deer = 50
) 1, 2, 7, 12, 12, 8, 8, 9, 16, 10
1, 2, 7, 8, 8, 9, 10, 12, 12, 16
8 + 9 = 17 =
2 2 8, 5 " or tan ca
2 tane 12
2 tane 8 Tepe deer 12 ve 8dir.
Aritmetik ortalama = 1 + 2 + 7 + 12 + 12 + 8 + 8 + 9 + 16 + 10 = 85 = 8, 5
10 10

2.
Erik Yandaki daire grafiinde bir manavn satt 480 kg meyvenin dalm
ilek verilmitir.
Bu grafii kullanarak ayn verilere uygun izgi grafiini izelim.
30o
75 Kivi
o
Muz
300 75 360 90 360 30

480 x 480 x 480 x
4
480 . 75 300 480.30
480.90 x = 360 = 40 (Kivi)
x = 360 = 3 = 100 (Muz) x = 360 = 120 (Erik)
31
12
4
360 165
480 x
4 55
480 .165 660
x = 360 = 3 = 220 (ilek)
3
Grafik. Meyve sat

Satlan Meyve Miktar (kg)
240
220
200
180
160
140
120
100
80
60
40
20
Meyveler
Muz
Erik
Kivi
ilek

1. Ayenurun ilk yazlsnn ortalamas 4. 1, 1, 1, 3, 5, 5, 5, 8, 13, 21, 24, 24, 25, 26, 26
70tir. 4. yazldan ise 30 almtr.
Yukardaki veri grubunun ortanca deeri
Ayenurun notlarnn ortalamas ka olur? katr?
A) 30 B) 50 C) 55 D) 60 A) 5 B) 8 C) 13 D) 21
Cevap: D Cevap: B
2. 11, 4, 6, 3, 8, 85, 2, 4, 12 dizisinin tepe deeri

a, ortanca deeri b ve aritmetik ortalamas
c olsun. 5. 5 kiilik bir arkada grubunun ya ortalamas
Buna gre, aadaki eitliklerden hangisi 8 dir.
dorudur? Bu gruba ya 14 olan bir kii daha katlrsa
A) 3b + a = 2c B) 2a + b = c yeni grubun ya ortalamas ka olur?
C) a + b = c D) 3a + 3b = 2 . c A) 8 B) 9 C) 10 D) 11
Cevap: D Cevap: B
3. Bir ayakkab firmas, 5 - 6 ya aras ocuklar

iin ayakkab retmek istiyor. Bu ya gru
6. Aadaki tabloda ddkl tencerede baz
bundaki 100 ocuun ayakkab numaralar ile
besinlerin piirilme sreleri verilmitir.
ilgili yaplan aratrmada aadaki veriler
elde edilmitir. Islatlm nohut 35 dk
28 numara % 45 Islatlm yeil mercimek 3 dk
29 numara % 25 Patates 6 dk
30 numara % 25 Kereviz 12 dk
Bezelye 5 dk
31 numara % 5
Yaprak sarmas 10 dk
Bu veri grubunu, aada verilen llerden
Pirin 5 dk
hangisi ile incelemek ayakkab numaras yo-
unluunu bulmak iin uygun olur? Tavuk 15 dk
A) Aritmetik ortalama Bu tablodaki piirme srelerinin tepe deeri

ve ortanca deerinin toplam katr?
B) Ortanca
C) Tepe deer A) 10 B) 11 C) 12 D) 13
D) Aklk Cevap: D
Cevap: C

7. 8, 9, 13, 9, 11, 8, 9, 12 10. Bir rencinin ilk snavnn ortalamas 4,

drt snavnn ortalamas 3,5 ise son snav-
Yukardaki verilerin, ortanca deeri katr?
dan ka almtr?
A) 8 B) 9 C) 10 D) 11
A) 1 B) 2 C) 3 D) 5
Cevap: B Cevap: B
8. Bir okuldaki 7. snf rencileri hep beraber

yazl oldular. Bu yazlnn sonularna gre
retmen aadaki tabloyu hazrlad.
Notlar renci Says
1 36
2 72
3 48
11. 3, 2, 6, 8, 9, 10, 18, 18, 21, 18, 19 dizisinin tepe
4 60 deeri ile ortanca deerinin toplam katr?
5 24
A) 14 B) 16 C) 18 D) 28
Bu verilere gre, aadakilerden hangisi
Cevap: D
yanltr?
A) Bu verilerin tepe deeri 2dir.
B) Bu verilerin ortanca deeri 3tr.
C) Snava katlanlarn % 10u 5 almtr.
D) Bu bilgiler dairesel grafie aktarlsayd
1 alan renciler 40lik a ile gsterilir
di.
Cevap: D
12. Alt tane saynn aritmetik ortalamas 45tir.
Bu saylardan 33 ve 37 saylar karlrsa
9. Bir diyetisyene gelen 20 ya zerindeki ba kalan saylarn aritmetik ortalamas ka
yanlarn kilolar aadaki gibidir. olur?
A) 40 B) 45 C) 50 D) 55
100, 125, 25, 93, 89, 105, 130, 94, 95, Cevap: C
102, 95, 100, 89
Bu veri grubunu aadakilerden hangisi ile

incelemek en uygun olur?
A) aritmetik ortalama B) mod
C) ortanca D) tepe deeri
Cevap: C

4. nite / Veri leme
13. Bir renci bir dersten 5 ayr snava gir- 16. 12, 13, 15, 17, 17, 18 veri deerleri verilmi
mitir. tir.
lk drt snavn ortalamas 60 ve be sna- I. Dizinin tepe deeri 17dir.
vn ortalamas 50 ise aadakilerden hangisi
II. Dizinin tepe deeri ve ortanca deeri
dorudur?
eittir.
A) lk drt snavn herbirinden 60 almtr. III. Dizinin ortanca deeri 16dr.
B) lk iki snavn ortalamas 80dir. IV. Dizinin aritmetik ortalamas 14tr.
C) Son snavdan 50 almtr. verilen ifadelerden ka tanesi dorudur?
D) Son snavdan 10 almtr. A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
Cevap: D Cevap: B
14. A = {15ten kk ift doal saylar} verili-

yor. 17. Aritmetik ortalamas 18 olan 10 sayya 23 ve
37 saylar da eklenirse yeni aritmetik orta
A kmesinin eleman olan saylardan oluan lama ka olur?
topluluun aritmetik ortalamas katr?
A) 20 B) 18 C) 16 D) 12
A) 7 B) 8 C) 9 D) 10
Cevap: A
Cevap: A
15. 5, 2, a, 5, 3 veri grubunun tepe deeri ve or-

tanca deeri 5 olduuna gre aritmetik or- 18. 20, 23, 26, x, 27, 31, 35 say dizisinde; dizinin
talamas aadakilerden hangisi olamaz? ortancas ve aritmetik ortalamasnn ayn
olmas iin x yerine aadakilerden hangisi
A) 3 B) 4 C)5 D) 6 yazlmaldr?
Cevap: A A) 25 B) 26 C) 27 D) 31
Cevap: C
1. D 2. D 3. C 4. B 5. B 6. D 7. B 8. D 9. C 10. B 11. D 12. C 13. D 14. A 15. A 16. B 17. A 18. C

Ad: Soyad: Snf:
7 MATEMATK FY NO
SINIF
Tarama Fy (nite 1 - 4)
18
ET Ki NL iK
Aadaki ilemleri yapalm.
<d - n + d nF: d - n ileminin sonucu katr? R

a) 3 3 1 nce keli parantez iindeki ilemin sonucunu bulalm.
V
2 4 2 S 3 3W 1
Sf - p + f pW: f - p
SS 2 4 WW 2
(2)
T X
.
6 3 1
>f- p + f pH: f - p
4 4 2
3 2 (- 3).(- 2) = 6 = 3 bulunur.
e- o . e- o =
4 1 4.1 4 2
d - n . <d + n + d - nF ileminin sonucunu

b) 3 2 1 Bu ilemi daha nceki bilgilerimizle yapabiliriz.
2 5 2 R V
f-
3 p.Sf + 2 p + f- 1 pW
bulalm. 2 SSS 5 2 WWW
(2) (5)
T X
3 p.>f + 4 p + f- 5 pH
f-
2 10 10
3 1 p = (- 3).(- 1) = 3 bulunur.
f- p.f-
2 10 2.10 20
Bu ilemi yle de yapabiliriz;
f-
3 p>f + 2 p + f- 1 pH
2 5 2
= >f- p.f + pH + >f- 3 p.f- 1 pH
3 2
2 5 2 2
. .
(- 3).(+ 2) (- 3).(- 1)
= +
2.5 2.2
= f- 6 p + f + 3 p
10 4
(2) (5)
= f- 12 p + f + 15 p = f + 3 p bulunur.
20 20 20
Her iki sonu birbirine eit olduu iin rasyonel say
larda arpma ileminin toplama ilemi zerine dalma
zellii vardr.
c) d - 1 n kesrinin karesini ve kpn bula- 12 1 1 (- 1).(- 1) = 1
f- p = f- p .f- p =
2 2 2 2 2.2 4
lm.
f-
1 p3 = - 1 . - 1 .f- 1 p
f pf p
2 2 2 2
144
4244
43
f 1 p.f- 1 p = 1.(- 1) = - 1 bulunur.

4 2 4.2 8

Tarama Fy Etkinlik
) "Bir dikdrtgenin uzun kenar ksa kenarndan 5 x+5

cm fazladr.
x
Bu dikdrtgenin evresi 50 cm olduuna gre
ksa kenar ka cm'dir?"
Ksa kenar = x olursa;
Problemine uygun denklemi kuralm. Uzun Kenar = x + 5 olur.
Bu durumda evre eitlii salandnda;
= x + x + x + 5 + x + 5 = 50
4x + 10 = 50 olur.
d) Suat Bey 3 kg elma, 2 kg armut alyor ve 16 TL Elmann fiyat = x olsun.

dyor. Bu durumda armutun fiyat = 2x + 1 olur.
Armutun kilosunun fiyat elmann kilosunun fiya- 3 kg elma ve 2 kg armut aldnda;
tnn 2 katndan 1 lira fazla olduuna gre elma-
3 . x + 2 . (2x + 1) = 16 denklemi elde edilir.
nn bir kilosunun fiyat ka TL'dir?
Denklem dzenlenerek zldnde;
3x + 2 . (2x + 1) = 16
3x + 4x + 2 = 16
7x + 2 = 16
7x = 16 2 = 14
x = 14
7 = 2 bulunur.
e) Bir otobsteki kadn ve erkek yolcularn toplam Erkek yolcu says = x diyelim. Bu durumda;
48'dir.Bu otobsteki kadn yolcularn says er- Kadn yolcu says = 3x 12 olur.
kek yolcularn saysnn 3 katndan 12 eksiktir.
Kadn ve erkek yolcularn toplam says 48 ol-
Buna gre bu otobste ka kadn yolcu vardr? duu iin;
x + 3x 12 = 48 denklemi elde edilir.

Denklem dzenlenerek zldnde;
x + 3x 12 = 48
4x = 48 + 12 = 60
x = 60
4 = 15 bulunur.
Bulunan 15 erkek yolcu saysdr. Buna gre
kadn yolcu says;
3x 12 = 3 . 15 12 = 33 bulunur.

Tarama Fy Etkinlik
f) Bir ayakkab %20 krla 36 TL den satyor. Maliyetine x diyelim.

Bu ayakkabnn maliyeti ka TLdir? 20.x
x + 100 = 36
120 x
100 = 36
x = 30
ise maliyeti 30 TL dir.
g) 600 liraya alnan bir mal, % 30 krla ka lira- 600 . 30 = 18 000

ya satlr? 1800 =
100 180 lira kr
600 + 180 = 780 liraya satlr.
) Bir krtasiyede bir kalemin maliyeti 40 ku- 20

40 + 40 $ = 40 + 8 = 48
rutur. 100
Bu kalem %20 kar yaplarak ka kurua sa- Buna gre, 48 kurua satlr.
tlr?
h) 600 liralk bir rnn %30 krl fiyat ka 600.30 =

100 180 lira
liradr?
600 + 180 = 780 lira
) 500 liralk bir eyann %20 indirimli fiyat 500.20 =

100 100 lira
ka liradr?
500 100 = 400 lira
i) %20 krl fiyat 360 lira olan bir pantolonun lk fiyat: 100x olsun.
ilk fiyat ka liradr? %20 krl fiyat 120 x olur.
120 x = 360 x = 3
100x = 100.3 = 300 lira

Tarama Fy Etkinlik
j) A A
d1 d1
130 o 130 o
D d
d2
x x = 100o 2
50o 50o
80o
d3
B B C
ekilde d1 // d2 ise, x as ka derecedir? d3 // d1 // d2 olacak ekilde izilirse i ters a-

A) 60 B) 80 C) 100 D) 110 %
lardan m(DBC) = 80 bulunur.
x = 180 80 = 100 bulunur.
k) B
A B d
50 A 1
50
80 C 50 C d2
30
D x D 30
F d3
40
E 40 E 40 d4
[AB // [EF dir. Buna gre, x ka derece- d1 // d3 // d1 // d4 olacak ekilde izildiinde i

dir? ters ve ynde alardan
x = 30 + 40 = 70 bulunur.
l) d1 d1 A
120 120
D 60
a
50 B
130 130
d2 d2
C
ekilde d1 // d2 olduuna gre, a ka dere- % 60o (komu alar)
m(ABD) =
cedir? %
m(DBC) = 50o (komu alar) bulunur. Bu du
rumda;
%
m(ABC) = a = 60 + 50 = 110o bulunur.

Tarama Fy Test - 1
1. Aadakilerden hangisi yanltr? 5. `1 - 12 j $ `1 + 12 j ileminin sonucu katr?

A) (5) . (5) . (5) . (5) = (5)4
3 3 3 9
B) (3)2 : (3) = (3) A) B) C) D)
2 4 8 16

C) (2) + (2) + (2) = (2)3
Cevap: B

D) (7) : (7) = (+1)
Cevap: C
2. a.b=c
6. 15 + 10
2 4 - 2
: 20 10 ileminin sonucu katr?
a = 1 ve b = 8 olduuna gre c aadaki-
lerden hangisidir?
A) 1 B) 2 C) 2 D) 1
A) 8 B) 7 C) 7 D) 8
Cevap: D
Cevap: D
3. (30) . = (+30) 1 +1 -1 +1 +1 - 1
7. 10 5 7 7 5 10 ileminin sonucu
. (5) = (+15)
katr?
olduuna gre : ileminin sonucu aa-
dakilerden hangisidir? 2 3 4
A) B) C) D) 1
5 8 5
A) 3 B) 2 C) 2 D) 3
Cevap: A
Cevap: D
1
4.

a, b, c Z ve 1- 2
8. 1 - 1 ileminin sonucu katr?
a.b=5 1+ 3
a.c=6 7 3 5 1
A) B) C) D) 2
8 4 8
olduuna gre a + b + c ifadesinin deeri
aadakilerden hangisidir? Cevap: C
A) 12 B) 11 C) 11 D) 12
Cevap: A

Tarama Fy Test - 1
9. Aadaki denklemlerden hangisi verilen 12. x + 2y = 6 dorusunun eksenleri kestii nok-

grafie aittir? talarn koordinatlar toplam katr?
y y A) 9 B) 6 C) 6 D) 9
A) B)
d d
1 1 Cevap: D
-2 x 1 x
2x-y=1 x+y=2
y y
C) D)
d d
x 2 x
-2 -1 -1
-2x-y=1 x - 2y = 2 13. x 0 1 2
Cevap: D y -5 -3 -1
Yukardaki tabloda belirtilen noktalardan
geen dorunun denklemi aadakilerden
hangisidir?
10. 3x 4y 24 = 0 dorusu x eksenini Ada, y
eksenini Bde kesiyor. A) y = x 5 B) y = 3x 5
O, orijini belirttiine gre |AO| + |BO| top C) y = 2x 5 D) y = x + 5

lam katr? Cevap: C
A) 2 B) 8 C) 14 D) 20
Cevap: C
11. Aadakilerden hangisi, denklemi y= 3x 3 olan

dorunun grafiidir?
14.
x 1 2 3 4 5
A) y B) y d
d y 2 5 8 11 14
x x Yukarda verilen tabloya gre x ile y arasn
-3 1
-3 daki iliki aadakilerden hangisinde doru
-5 verilmitir?
y y A) y = 2x B) y = 3x + 1
C) D) d
d
3 C) y = 2x + 1 D) y = 3x 1
x
-1 -3 x Cevap: D
-3
Cevap: B
1. C 2. D 3. D 4. A 5. B 6. D 7. A 8. C 9. D 10. C 11. B 12. D 13. C 14. D

Tarama Fy Test - 2
1. Mal olu fiyat 120 TL olan bir maln % 30 4. Bir maaza, bayram ncesi mterilerini ar
zararla sat fiyat ka TL dir? trmak amacyla zel frsatlar sunmutur.
A) 84 B) 80 C) 72 D) 64 2. Frsat 3. Frsat
1. Frsat Pein demelerde %10 indirim
Cevap: A 12 taksit %40 indirim +
6 taksit
Buna gre, aadaki ifadelerden hangisi

dorudur?
A) 1. frsat tercih eden bir mteri 1. ay
da 100 TLlk deme yapyorsa 3. frsat
2. Bir oto galeri sahibi satt her aratan % 2
tercih etseydi ayda 200 TL derdi.
komisyon almaktadr.
B) 2. frsat tercih eden bir mteriye 240
Buna gre, 18.000 TLye satlan bir maldan
TL indirim yapldna gre bu mteri 1.
ka TL komisyon alr?
frsat tercih etseydi ayda 50 TL deme
A) 330 B) 320 yapard.
C) 360 D) 1400 C) 3. frsat tercih eden bir mterinin 1 ay
Cevap: C lk taksidi 75 TL ise bir mterinin ald
rnn etiket fiyat 450 TL dir.
D) 1. frsat dier frsatlara gre en krl
frsattr.
Cevap: B
3.
5.
64 TL
Bir ayakkabc btn rnlerine %20 indi

rim uygulamtr. Bylece ilk sat fiyat 80 200 ml. 500 ml. 1000 ml. 2,5 lt
50 kuru 75 kuru 130 kuru 225 kuru
TLolan bir ayakkabnn son sat fiyat 64
TL olmutur. Yukarda baz ieceklerin miktarlar ve fi
Bu ayakkabc son sat fiyatna % ka zam yatlar verilmitir.
yaparsa ilk sat fiyatna ular? Hangi iecein birim fiyat en fazladr?
A) 15 B) 20 C) 25 D) 30 A) Soda
Cevap: C B) St
C) Meyve suyu
D) Gazl iecek
Cevap: A

Tarama Fy Test - 2
6. D C ekilde O merkezli em 9. Yandaki O merkezli em-

ber, ABCD karesine i berin yarap 4 br oldu
ten teettir. una gre, AB yaynn O
uzunluu ka birimdir? 60o
(ABCD)= 8 br ise ta
A B
ral alan ka birimkare ( = 3 alnz)
A B dir? ( = 3 alnz.) A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
A) 1 B) 2 C) 3 D) 3,2 Cevap: D
Cevap: A
10.
7. ekilde O merkezli daire- O

lerin yaraplar srasyla r1 A

O
r1 = 2 cm, r2 = 6 cmdir. Yukardaki yarm emberin yarap 5 br ol
Buna gre, taral alan ka r2 duuna gre, bu yarm emberin evresi ka
cm2'dir? B birimdir? ( = 3 alnz)
A) 24 B) 30 A) 15 B) 20 C) 25 D) 30
C) 32 D) 36 Cevap: C
Cevap: C
11. ekildeki kalem bir ucu sa

15 cm
B bit tutularak 360dnd
8. ekilde O merkezli daire
rlrse oluacak emberin
iin r = 4 cm ve 4
% 150o evresi ka santimetre
m (AOB) = 150odir. O olur? ( = 3 alnz)
Taral alan ka santimet 4
A A) 45 B) 60 C) 75 D) 90
rekaredir? ( = 3 alnz)
Cevap: D
A) 20 B) 16 C) 12 D) 10
Cevap: A
1. A 2. C 3. C 4. B 5. A 6. A 7. C 8. A 9. D 10. C 11. D

Ad: Soyad: Snf:
7 MATEMATK FY NO
SINIF
5. nite / okgenler
19
OKGENLER
Kazanm: Dzgn okgenlerin kenar ve a zelliklerini aklar. okgenlerin kegenlerini, i ve d alarn belirler; i alarnn ve d alarnn lleri
toplamn hesaplar.
Dorusal olmayan en az noktann ikier ikier birletirilmesi ile oluan doru paralarnn olutur-
duu kapal geometrik ekle okgen denir. okgenler kenar saylarna gre isimlendirilir.
gen Drtgen Begen
DZGEN OKGENLER
Btn kenar uzunluklar ve i alarnn lleri eit olan okgenlere dzgn okgen denir.
RNEK ZM
Aada isimleri verilen okgenleri iziniz.

a) Dzgn altgen b) Ekenar gen
c) Dzgn begen ) Kare

5. nite / okgenler
Dzgn okgenlerin hem kenar uzunluklar eittir, hem de i a lleri eittir. Bu eitliin ol-
mad durumda ekile dzgn olmayan okgen denir.
rnekler:
a) A o
60 + 60 = 120
o o
180 - 120 = 60 olduundan m (W

o o o
o C) = 60 o olur.
60 o
Btn i alar 60 olduundan ekenar -
gendir.
o
60 Bu durumda dzgn okgendir.
B C
ABC geninin dzgn okgen olup olmadn
inceleyelim.
b) Aada verilen okgenlerde dzgn olan veya olmayanlar belirleyiniz.
a. A
A 4 cm B b.
o
80
4 cm 4 cm B 100o E
o
120
D 4 cm C
C D
o
a) Tm i alar 90 ve kenar uzunluklar b) ki i asnn llerinin farkl olmas dzgn
4 cm olduundan dzgn drtgendir. okgen olma zelliini kaybetmesi iin yeterlidir.
Dzgn okgen deildir.
c. A 6 cm B K
.
o o
6 cm 120 120 6 cm
o o
F 120 C 120 o
o o N 100 L
6 cm 120 120 6 cm
E 6 cm D
o M
c) Tm alar 120 ve tm kenar uzunluklar o o
6 cm olduundan dzgn altgendir. ) 90 ve 100 lik alar birbirine eit olmadn-
dan dzgn okgen deildir.

5. nite / okgenler Etkinlik
1) Aada verilen okgenlerin isimlerini yazalm.
a. b. c.
gen Drtgen Begen

...................... ...................... ......................
2) Aada verilen okgenler dzgn okgen olduklarna gre, eksik alarnn llerini ve eksik kenar
uzunluklarn yazalm.
6 cm 6 cm
a.
6 cm 6 cm
6 cm
b.
10 cm 10 cm o 10 cm
108
o o o
108 108 108
10 cm 108o 108o 10 cm
10 cm
c. 9 cm 9 cm
o o o
120 9 cm 120 120 9 cm
o o
120 120
o o
9 cm 120 120 9 cm
9 cm
.
o o
60 20 cm 60 20 cm
20 cm
o o
60 60
20 cm

3) Aada verilen okgenler dzgn okgen olduklarna gre istenenleri bulalm.
a) A
4x + 20 o = 60 o
60
o 4x = 60 o - 20 o
4x = 40 o
4 4
o o x = 10 o
60 4x+20
B C
x ka derecedir?
A o o o o
b) x + 20 = 108 y - 10 = 108
o o o o o
108 x = 108 - 20 y = 108 + 10
B o E x = 88
o
y = 118
o
x+20
o o o
x + y = 88 + 118 = 206
o
y10
C D
x + y ifadesinin deeri katr?
A 8 cm B x3 = 8 y2 -8 = 8
c)
x = 2 cm y2 = 8 + 8
x3 y2 = 16
y = 4 cm
x + y = 2 + 4 = 6 cm
D y2 -8 C
x + y ifadesi ka cmdir?
A (2x+10) cm B 2x + 10 = x + 12
)
(x+12) cm 2x x = 12 - 10
C x=2
F
lABl = 2 . 2 + 10 = 14 cm
(ABCDEF) = 6 . lABl = 6 . 14 = 84 cm
E D
(ABCDEF) ka cmdir?

5. nite / okgenler Konu Testi
1. A B 4. A
8 cm
B E
(x+3) cm
D C C D
Yukarda verilen ABCD drtgeni dzgn ok-
W ka dercedir?
gen olduuna gre, m (ABC)
ABCDE dzgn begen olduuna gre, x
katr?
A) 30 B) 60 C) 90 D) 120
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8
Cevap: C
Cevap: A
5. A
10 cm
2. A B E
o
x+5
o
60
B C C D
Yukarda verilen ekil ekenar gen olduu- Yukardaki drtgen ve gen, dzgn okgen
na gre, x ka derecedir?
olduuna gre, (ABCDE) ka cmdir?
A) 50 B) 55 C) 60 D) 65
A) 60 B) 50 C) 40 D) 30
Cevap: B
Cevap: B
6. A B
W = 108 o
3. ABCDE dzgn bir begen ve m (A) a+15
o
W ka derecedir?
olduuna gre m (C) D C
A) 72 B) 84 C) 96 D) 108 Yukarda verilen okgen dzgn okgen oldu-
una gre, a ka derecedir?
Cevap: D
A) 65 B) 70 C) 75 D) 80
Cevap: C

7. A 10. A B
o
120
F C
o
x + 40
E D
B C
& ) = 21 cm ise Yukardaki ekil dzgn altgen olduuna
ABC ekenar gen ve (ABC gre, x ka derecedir?
lBCl ka cmdir?
A) 80 B) 100 C) 120 D) 140
A) 10 B) 9 C) 8 D) 7
Cevap: A
Cevap: D
8. A 11. Aada verilen okgenlerden hangisi dzgn

okgendir?
B E A)
8 cm 10 cm
C D
ABCDE dzgn begen ve 14 cm
(ABCDE) = 50 cm ise lAEl ka cmdir? B)
A) 8 B) 10 C) 12 D) 14
o
Cevap: B 120
o
60
6 cm
C) o o
6 cm 120 120 6 cm
o o
120 120
o o
120 120 6 cm
9. ABC geni ekenar gen olduuna gre, 6 cm
aadakilerden hangisi yanltr? 6 cm
A) m (W
A) = m (W
B)
B) m (W
B ) = m (W
C) D) 108
o
o o
C) lABl = lBCl 100 116
3
D) (ABC) = 2.lABl o o
Cevap: D 108 108
Cevap: C
1. C 2. B 3. D 4. A 5. B 6. C 7. D 8. B 9. D 10. A 11. C

5. nite / okgenler
OKGENLERDE KEGEN
okgenlerin bir kesinden kendisine komu olmayan kelere izilen doru paralardr.
A B
[AC] ve [BD] drtgenin kegenleridir.
D C
RNEK
Aada verilen okgenlerin tm kegenlerini izelim.
K K
a)
L O L O
M N M N
A B A B
b)
F C F C
E D E D
c) A B A B
D C D C

5. nite / okgenler
) Altgenin bir kesinden izilen kegen saysn izerek bulalm.
B C
A D A kesinden 3 tane kegen izilir.
F E
d) Begenin bir kesinden izilen kegen saysn izerek bulalm.
O L
N kesinden 2 tane kegen izilir.
N M
e) Drtgenin bir kesinden izilen kegen saysn izerek bulalm.
A B
D kesinden 1 tane kegen izilir.
D C
f) Sekizgenin bir kesinden izelen kegen saysn izerek bulalm.
A B
H C A kesinden 5 tane kegen izilir.
G D
F E

1) Aada verilen okgenlerin ikier tane kegenlerini izelim.
a) b)
c) d)
2) Aada verilen okgenlerde belirtilen noktalardaki kegenleri izelim.
A B
a) b)
c) d)
D
e) f)
F
E

5. nite / okgenler
OKGENLERDE AILAR
okgenlerin i blgesinde kalan alara i alar, okgenlerin d blgesinde kalan alara d alar
denir.
D a a D a
RNEK
Aada verilen boluklar i a veya d a yazarak doldurunuz.
a) b) x
a c z
b d t y
a a x a
b a y a
c a z D a
d D a t D a
c) ) e
a
a
b
b c c d
a a a a
b a b a
c D a c a
d D a
e D a

5. nite / okgenler
n kenarl bir okgenin bir kesinden izilebilen kegen says (n3)tr. Bu kegenlerin izilme-
si ile oluan gen says (n2)dir.
o
Bu durumda n kenarl bir okgenin i a lleri toplam (n2) . 180 dir.
o
Bir okgenin d a lleri toplam 360 dir.
rnekler:
a) Bir altgenin i a lleri toplam ka derecedir?
n=6
o o
(n2) . 180 = (6 2) . 180
o o
= 4 . 180 = 720
b) Bir begenin d a lleri toplam ka derecedir?

o
okgenlerin d a lleri toplam 360 dir.
c) Bir sekizgenin i a lleri toplam ka derecedir?
n=8
o o
(n2) . 180 = (8 2) . 180
o o
= 6 . 180 = 1080
) Bir ongenin i a lleri toplam ka derecedir?
n = 10
o o
(n2) . 180 = (10 2) . 180
o o
= 8 . 180 = 1440
d) Bir yirmigenin d a lleri toplam ka derecedir?

o
okgenlerin d a lleri toplam 360 dir.
o
retmenin Sorusu Bir i as 160 olan dzgn okgenin bir d as ka derecedir?
o o o o
Cevap: a + D a = 180 160 + D a = 180 D a = 20

5. nite / okgenler
(n - 2) .180 o 360 o
n kenarl bir dzgn okgenin bir i asnn ls n , bir d asnn ls n e
eittir.
rnekler:
a) A B n=6
(n - 2) . 180 4.180
= = 120 o ( a)
n 6
F C
E D
ABCDEF dzgn altgeninin bir i asnn ls

ka derecedir?
A
b)
n=5
B E 360 = 360 = o
n 5 72 (D a)
C D
ABCDE dzgn begenin bir d asnn ls ka
derecedir?
A B
c)
n=4
(n - 2) . 180 o 2.180 o
= = 2, 45 o = 90 o ( a)
n 4
D C
ABCD dzgn drtgeninin bir i asnn ls
ka derecedir?
retmenin Sorusu Dzgn sekizgen bir i as ka derecedir?
Cevap: n = 8 (n - 2) . 180 o 6.180 o 1080 o

= = = 135 o
n 8 8

5. nite / okgenler
) A n = 5 olmak zere;
o o o
o (n2) . 180 = 3 . 180 = 540 ( alar toplam)
108
B 108 + 120 + 95 + 130 + x = 540
x
o
453 + x = 540
E 120 o o
x = 87
130
o
95 C
d) Dzgn bir begenin bir i asnn ls ile dzgn altgenin bir d asnn lleri toplam ka
derecedir?
n=5
(n - 2) .180 o 3.180 o
= = 3.36 o = 108 o (Dzgn begenin bir i as)
n 5
n=6
360 o = 360 o = o
n 6 60 (Dzgn altgenin bir d as)
o o o
108 + 60 = 168
e) Dzgn altgenin bir i asnn ls ile dzgn sekizgenin bir d asnn lsnn toplam ka
derecedir?
n=6
(n - 2) .180 o 4.180 o
= = 4.30 o = 120 o (Dzgn altgenin bir i as)
n 6
n=8
360 o = 360 o = o
n 8 45 (Dzgn sekizgenin bir d as)
o o o
120 + 45 = 165

1) A B
a Yanda verilen okgene gre alarn i a veya d a olduk-
b c
larn yazalm.
C
F f
d a a d a
D b a e D a
e
E c D a f a
2) Aada istenenleri bulalm.
a) Ongenin i a lleri toplam,

o o o
(n2) . 180 = 8.180 = 1440
b) Dzgn begenin bir d asnn ls;
= 360 o = 360 o = o
n 5$ n 5 72
c) Dzgn sekizgenin bir i asnn ls;
(n - 2) .180 o 6.180 o
= = 135 o
n 8
o o o
) o o n = 6 . (n-2) . 180 = 4. 180 = 720
120 120
o o o o o o
o 120 + 120 + 110 + 110 + 100 + x = 720
110
o 110 o o
560 + x = 720
o x o
100 x = 160
x=?
d) Yirmigenin i a lleri toplam;
n = 20
o o o
(n2) . 180 = 18.180 = 3240
e) Dzgn yedigenin bir i asnn ls,
(n - 2) .180 o 5.180 o 900 o

n= 7$ = =
n 7 7

1. o
4. o
o
80 150 85
o o
70 x 75 140
o
o o
130 140
Yukardaki okgende verilen a llerine x

gre x ka derecedir? ekildeki begende verilenlere gre x ka
A) 100 B) 120 C) 150 D) 160 derecedir?
Cevap: C A) 150 B) 120 C) 60 D) 30
Cevap: D
o
5. Bir d as 30 olan bir dzgn okgenin i
2. Bir kesinden izilen kegen says 7 olan
alar toplam ka derecedir?
bir okgenin i alar toplam ka derecedir?
A) 1800 B) 1700 C) 1600 D) 1500
A) 1440 B) 1260 C) 1080 D) 900
Cevap: A Cevap: A
6. D
x
E
o o
C 80 40
o o
3. Bir d asnn ls 45 olan dzgn ok- 130
gen ka kenarldr? B A
A) 4 B) 6 C) 8 D) 9 %
Yukardaki ekilde verilenlere gre, m (CDE)
Cevap: C ka derecedir?
A) 110 B) 100 C) 90 D) 80
Cevap: B

7. 10. Bir dzgn altgenin bir d asnn ls

a ka derecedir?
a a
A) 80 B) 70 C) 60 D) 50
a a Cevap: C
Yukardaki dzgn begenin bir i asnn l-

s ka derecedir?
A) 84 B) 96 C) 108 D) 112
Cevap: C
11. o
140
o
ekildeki gibi bir i asnn ls 140 olan
dzgn okgen ka kenarldr?
A) 6 B) 7 C) 8 D) 9
o
8. alar toplam 1260 olan okgen ka ke-
Cevap: D
narldr?
A) 6 B) 7 C) 8 D) 9
Cevap: D
o
12. Bir d asnn ls 10 olan dzgn ok-
gen ka kenarldr?
A) 34 B) 36 C) 38 D) 40
Cevap: B
o
9. Bir i asnn ls 135 olan dzgn ok-
gen ka kenarldr?
A) 8 B) 7 C) 6 D) 5 13. Dzgn otuzgenin bir i asnn ls ka
Cevap: A derecedir?
A) 168 B) 170 C) 172 D) 174
Cevap: A
1. C 2. A 3. C 4. D 5. A 6. B 7. C 8. D 9. A 10. C 11. D 12. B 13. A

Ad: Soyad: Snf:
7 MATEMATK FY NO
SINIF
5. nite / okgenler
20
ZEL DRTGENLER
Kazanm: Dikdrtgen, paralelkenar, yamuk ve ekenar drtgeni tanr; a zelliklerini belirler. Ekenar drtgen ve yamuun alan bantlarn oluturur; ilgili
problemleri zer. Alan ile ilgili problemleri zer.
1) Dikdrtgen
A B zellikleri:
1 lABl = lDCl
(Karlkl kenar uzunluklar eittir.)
lADl = lBCl
E 2 lACl = lBDl (Kegen uzunluklar eittir.)
3 lAEl = lECl = lBEl = lEDl (Kegenler birbirini ortalar.)
D C 4 [AB] // [DC]
(Karlkl kenarlar paraleldir.)
[AD] // [BC]
5 m (W
A) = m (W
B ) = m (W
C) = m (WD) = 90 o ( alar diktir.)
RNEK ZM
A B A B
x x
50o
140o 140o
40o
D E C D E C
% = %
ABCD dikdrtgen olduuna gre, x ka dere- m (BEC) 180 - m (BED) = 180 o - 140 o = 40 o
o
cedir? %
m (EBC) = 180 o - (90 o + 40 o) = 180 o - 130 o = 50 o
50 o + x = 90 o x = 40 o
RNEK ZM
K L
% %
m (OKL) = 90 o - m (NKO) = 90 o - 75 o = 15 o
75 o
30o % %
m (KLO) = 90 o - m (OLM) = 90 o - 30 o = 60 o
x x = 180 o - (15 o + 60 o) = 180 o - 75 o = 105 o
N O M
Yukarda verilen dikdrtgene gre, x ka
derecedir?

Dikdrtgenlerde istenen alar bulalm.
a) A B
x ile 70o ters alardr.

70o x x = 70o
D C
x=?
b) A B
40o
kizkenar genden dolay
x = 40o olur.
x
D C
x=?
c) A B
65o
x ile 65o i ters alar olduundan
x = 65o olur.
x
D C
x=?
) A B
42o
x
42o + x = 90o
x = 48o
D C
x=?
d) A B
115o 115o + x = 180o

x x = 65o
D C
x=?

5. nite / okgenler
2) Paralelkenar
A B zellikleri:
1 lABl = lDCl
(Karlkl kenar uzunluklar eittir.)
lADl = lBCl
E 2 lACl = lBDl (Kegen uzunluklar eittir.)
3 lAEl = lECl
(Kegenler birbirlerini ortalar.)
D C lDEl = lEBl
4 [AB] // [DC]
(Karlkl kenarlar paraleldir.)
[AD] // [BC]
5 m (W
A ) = m (W
C)
m (W
B) = m (W
(Karlkl a lleri birbirine eittir.)
D)
NOT Dikdrtgen, paralelkenarn zel bir halidir.
RNEK ZM
A 10 cm B lDCl = lABl lADl = lBCl

x = 70o
70 o
lDCl = 10 cm lADl = 5 cm
5 cm
x
D C
ABCD paralelkenarnda lADl, lDCl ve xi bulunuz.
RNEK ZM
K L Paralelkenarda kegenler birbirini ortaladn-

7c y dan;
m
x = 7 cm,
m
10 c x y = 10 cm olur.
x + y = 7 + 10 = 17 cm
N M
Yukarda verilen paralelkenara gre, x + y ifadesi-

nin deeri katr?

1)
D E C D E C
40 o
40
o
40o
40o
A B A B
Yukardaki ABCD paralel kenarnda W ) = m (DEA

m (EAB W )
W ) = m (EAB W ), m (DEA
W ) = 40 o W ) = 40 o
m (EAB
m (DAE
olarak veriliyor. m (W
D) + 40 o + 40 o = 180 o
m (W
W nin lsn bulunuz.
D) = 100 o
Buna gre, ABC W ) = m (ABC
m (ADE W ) = 100 o
2)
D E C D E C
x x
20o 40o 20o 40o

a b
A B A B
ekildeki ABCD paralelkenarnda 20o + a + b + 40o = 180o

W ) = 40 o , m (DAE
m (EBC W ) = 20 o veriliyor. a + b + 60o = 180o
a + b = 120o
W = x ka derecedir?
Buna gre, m (AEB) a + b + x = 180o
120o + x = 180o
x = 180o 120o
x = 60o
3)
K P L K P L
80 o
80o
x x
80o 65o 80o 65o
N O M N O M
m (W
Yukarda verilen KLMN paralelkenarna gre, x
ka derecedir? N) = 180 o - (80 o + 80 o) = 180 o - 160 o = 20 o
m (W
N) = m ( LW) = 20 o
W) + m (Y
m (L M) = 180 o
20 o + x + 65 o = 180 o
x + 85 o = 180 o
x = 95 o

5. nite / okgenler
3) Yamuk
zellikleri:
A B 1 Karlkl kenarlarndan en az bir ifti paraleldir.
([AB] // [DC])
2 [AB] ve [DC] tabanlardr.
[AB] st taban
[DC] Alt taban
D H C
3 [AD] ve [BC] yan kenarlardr.
4 [BH] Yksekliktir.
A B A B
D C D C
Dik Yamuk kizkenar Yamuk
RNEK ZM
A B
[AB] // [DC] olduundan
x
x + 30o = 180o
x = 150o
30o
D C
ABCD yamuuna gre, xi bulalm.
RNEK ZM
m (W
K) + m ( W
A B
N) = 180 o
2x+20 o
2x + 20 o + x + 10 o = 180 o
3x = 150 o
x+10o x = 50 o
D C
KLMN yamuuna gre, x ka derecedir?

1) D C D C
a x
130o 130o
a
80o a 80o
A B A B
ekildeki ABCD yamuunda; a + a + 130o = 180o a+ 80o + x = 180o
W ) = m (CAB
m (DAC W ) ve m (ABCW ) = 80 o veriliyor. 2a + 130o = 180o 25o + 80o + x = 180o
Buna gre, m (AW
2a = 50o 105o + x = 180o
CB) n bulunuz.
a = 25o x = 75o
2) D C D C
40o
100o 60o
40o
40o 80o
A B A B
W ) = 180 o
ekildeki ABCD yamuu ikizkenar yamuktur.
W ) = m (CAB
W ) = 40 o veriliyor. 40 o + 40 o + m (ADC
W ) = 180 o
lADl = lBCl, m (DAC
W - m (ABC)
W farkn bulunuz.
80 o + m (ADC
Buna gre, m (ADC)
m (ADCW ) = 100 o
W ) = 180 o
40 o + 80 o + m (ACB
W ) = 180 o
120 o + m (ACB
m (ACBW ) = 60 o
W ) - m (ABC
m (ADC W ) = 100 o - 60 o = 40 o
3) A B A B
130o y 130o y
x x+30o x x+30o
D E C D E C
%
Yukarda verilen ABCD yamuuna gre, y ka x = 180 o - m (DAB)
derecedir? = 180 o - 130 o = 50 o
90 o + y + x + 30 o = 180 o
90 o + y + 50 o + 30 o = 180 o
y + 170 o = 180 o
y = 10 o

5. nite / okgenler
4) Ekenar Drtgen
A
Btn kenar uzunluklar eit olan paralelkenara denir.
zellikleri:
1 lABl = lBCl = lCDl = lADl (Tm kenar uzunluklar eittir.)
B D
2 Kegenler aortaydr.
3 Kegenler birbirini dik ortalar.
4 Ardk alarn toplam 180odir.
C
RNEK ZM
EBC ile U
D C %
y ynde alardr ve lleri eittir.
3x Burdan y = 30odir.
3x ile y alar ardk alar olduu iin lleri
toplam 180odir.
y 30o 3x + y = 180o
A B E 3x + 30o = 180o
3x = 150o
ekilde ABCD ekenar drtgendir. x = 50odir.
Verilenlere gre x + y katr? x + y = 30o + 50o = 80o bulunur.
RNEK ZM
K
K
x
x
20o
20o L N
L N
y
y
M
M
% %
m (KLN) = m (LNM) = 20 o
Yukarda verien KLMN ekenar drt-
genine gre, x + y ifadesinin deeri ka 20 o + y + 90 o = 180 o y = 70 o
derecedir? x = y = 70 o x + y = 70 o + 70 o = 140 o

1) Bir kenar uzunlu 8 cm olan ekenar drtgenin evresini bulunuz.
8 cm 8 cm (ABCD) = 4 . lABl
=4.8
= 32 cm
B D
8 cm 8 cm
2)
D C D
50o C
80o
50o
50o
50 o 80o
50o
A B A B
Yukardaki ekilde verilen ekenar drtgende W ) + 50 o + 50 o = 180 o

m (DCB
W = 50 o ise DCB W nin lsn bulunuz. W ) + 100 o = 180 o
m (DCB
m (DBA)
m (DCBW ) = 80 o
3) K K
35o 35o
35 o
L x N
L x N
35o 35o
M
M
90 o + 35 o + x = 180 o
Yukarda verilen KLMN ekenar drt-
geninde x ka derecedir? 125 o + x = 180 o
x = 55 o
4) P R
a P R
a
70o
70o
T S
T S
PRST ekenar drtgenine gre, a ka dere-
cedir? lPTl = lPRl olduundan a = 70 o olur.

5. nite / okgenler
5) Kare
A B zellikleri:
1 lABl = lBCl = lDCl = lADl
2 lAEl = lECl = lDEl = lEBl
3 Kegenler aortaydr.
E
4 lACl = lBDl
D C 5 m (W
A) = m (W
B ) = m (W
C) = m (W
D) = 90 o
RNEK ZM
B B
A C A C
35o x 35o x
D D
ABCD kare olduuna gre, x ka dere- W ) = 90 o
ABCD kare olduundan m (ACD
cedir?
35o + 90o + x = 180o
125o + x = 180o
x = 55o
RNEK ZM
A E A E
D D
B F B F
x x x
C G C G
ABCD ve DEFG e kareler olduuna gre, Kareler e oludundan DCG ikizkenar dik -
x ka derecedir? gen olur.
x + x + 90o = 180o 2x = 90o x = 45o

1) E D E D
60o
C 60o C
60o
A B A B
Yukardaki ekilde ABDE bir kare, ABDE kare olduundan tm i alar 90o olur.
BCD bir ekenar gendir. BCD ekenar gen olduundan tm i alar
% 60o olur.
Verilenlere gre ABC nin lsn bulunuz.
m (ABCW ) = m (ABDW ) + m (DBC
W )
m (ABCW ) = 90 o + 60 o
m (ABCW ) = 150 o
2) D C D C
E E
60o
x
60 o
60 o
A B A B
ABCD bir kare ve ABE bir ekenar gendir. ABE ekenar gen olduundan
W ka derecedir?
Buna gre m (EBC) W ) = 60 o olur.
m (ABE
ABCD kare olduundan
W ) = 90 o olur.
m (ABC
W ) + m (ABC
m (ABE W )
60 o + x = 90 o
x = 30 o
3) K O L K O L
x x
42o 25o 42o 25o

a b
N M N M
% %
KLMN karesine gre, x ka derecedir? m (KNO) + m (ONM) = 90 o
42 o + a = 90 o a = 48 o
b + 25 o = 90 o b = 65 o
a + b + x = 180 o 48 o + 65 o + x = 180 o
x + 113 o = 180 o x = 67 o
5. nite / okgenler
Ekenar Drtgenin Alan
A
lACl . lBDl
A (ABCD) = 2
B D
rnekler:
a) A
ABCD ekenar drtgen, lACl = 20 cm ve
lBDl = 10 cm ise A(ABCD) ka cm2dir?
lACl . lBDl
B D A (ABCD) = 2
20.10
A (ABCD) = 2 = 100 cm 2
b) A
ABCD ekenar drtgen ve A(ABCD) = 64 cm2 ise
lACl ka cmdir?
8 cm lBDl = 2.8 = 16 cm
B D lACl . lBDl
A (ABCD) = 2
lACl . 16
64 = 2
64 = 8.lACl
C 8 8
lACl = 8 cm
retmenin Sorusu Kegen uzunluklarndan biri 30 cm ve alan 90 cm2 olan bir ekenar drtgenin,
dier kegeni ka cmdir?
Cevap: 30.x = 90 15x = 90 x = 6 cm
2

5. nite / okgenler
Yamuun Alan
A B
(Alt taban + st taban) . Ykseklik
A(ABCD) =
2
h
(lDCl + lABl) . h
=
D C 2
rnekler:
a) K L b) A 12 cm B
N P M D 28 cm C
Yukarda verilen yamukta lKLl = 20 cm, Yukarda verilen yamukta A(ABCD) = 200 cm2
lNMl = 40 cm ve lKPl = 9 cm ise, ise lADl ka cmdir?
A(KLMN) ka cm dir? 2
(lABl + lDCl) .lADl

(lKLl + lMNl) . lKPl A (ABCD) =
A (KLMN) = 2
2
(12 + 28) . lADl 40. (lADl)
(20 + 40) .9 60.9 540 200 = =
= = = = 270 cm 2 2 2
2 2 2
200 = 20.lADl
20 20 lADl = 10 cm
c) K L
^lKLl + lNMlh .lLOl

A (KLMN) = 2
(25 + 45) .10
=
2
N O M
= 70.10 = 700 = 350 cm 2
Yukardaki yamukta lKLl = 25 cm, 2 2
lNMl = 45 cm ve lLOl = 10 cm ise
A(KLMN) ka cm2dir?
retmenin Sorusu A B Cevap: (20 + 60) .h 80.h

= = 40h = 400
20 cm 2 2
h = 10 cm
60 cm
D C
Alan 400 cm2 olan ABCD yamuunun ykseklii ka cmdir?
5. nite / okgenler
DIKDRTGENLERDE ALAN-EVRE ILIKISI

Alan A olan bir dikdrtgenin en byk evre uzunluu 2A + 2 olabilir.
RNEK
18 br 9 br 6 br
a) b) c)
1 br
2 br
3 br
Alanlar 18 br2 olan dikdrtgenlerin evre uzunluklarn bulunuz.
ZM
a) = 2 . (1 + 18) = 2 . 19 = 38 br
b) = 2 . (2 + 9) = 2 . 11 = 22 br
c) = 2 . (3 + 6) = 2 . 9 = 18 br
RNEK
a) 5 br b) 7 br c) 8 br
2 br
5 br 3 br
evre uzunluu 20 br olan dikdrtgenlerin alanlarn bulunuz.
ZM
a) A = 5 . 5 = 25 br2
b) A = 7 .3 = 21 br2
c) A = 8 . 2 = 16 br2

1. D E C 4. N M
?
56
A B
K L
ABCD bir dikdrtgen, |AE|=|AB| ve
% KLMN bir paralelkenardr.
m (DAE) = 56 o dir.
% Buna gre, aadakilerden hangisi yanl
Buna gre, m (BEC) ka derecedir?
olabilir?
A) 65 B) 73 C) 82 D) 85
A) m `NKL + m ` MLKj = 180
%j %

Cevap: B
B) m `NMLj + m `KLMj = 180
% %

C) m `NKL = m `NMLj
%j %
E
2.
D) m^KNMh = m `LMN j
% %

40 F
Cevap: D
?
D C 5. D C
?
A B 145
A E B
ABCD bir dikdrtgen, |ED| = |EC| ve
%
m (DEC) = 40 o dir.
ABCD bir dikdrtgen ve m ` DEB
%j
= 145dir.
%
Buna gre, m ` ADE
Buna gre, m (ECF) ka derecedir? %j
ka derecedir?
A) 10 B) 20 C) 30 D) 40
A) 35 B) 45 C) 55 D) 65
Cevap: B
Cevap: C
3. D C 6. ABCD bir kare ve E

m ` ABF j = 62 dir.
%
10
Buna gre, m ÈFC
%j
F C
D
ka derecedir?
A H B
ABCD bir paralelkenar ve m ^\

ADHh = 10dir. 62
A B
Buna gre, m ` ABC
%j
ka derecedir?
A) 80 B) 90 C) 100 D) 120 A) 28 B) 62 C) 118 D) 152
Cevap: C Cevap: C

7. D C 10. F
80 ?
A E B
80
A E B
30
ABCD bir paralelkenar, |AD|=|ED| ve
%
m(ADE) = 80dir. D C
%
Buna gre, m(DCB) ka derecedir? %
ABCD bir paralelkenar, m(ABC) = 80 ve
A) 50 B) 80 C) 100 D) 130 m ` BCEj = 30 dir.
%
Cevap: A Buna gre, m_ DFC

%
i ka derecedir?
A) 30 B) 40 C) 50 D) 60
8. D Cevap: A
C
5x+20
11. D C
x
3x ?
y 32
A B
A B E
ABCD bir paralelkenardr.
%
%
Verilenlere gre m(ABC) ka derecedir? ABCD ekenar drtgen ve m(CBE) = 32c dir.
A) 30 B) 60 C) 120 D) 150 Buna gre, xy ifadesinin deeri aadaki-

lerden hangisidir?
Cevap: C
A) 148 B) 116 C) 108 D) 96
9. Cevap: B
D C
12. E A
y x
A B
%
ABCD bir yamuk; m(ADC) = 140
D C B
%
m(DCB) = 115c olduuna gre,
ABC ekenar gen ve ACDE ekenar drt-
y-x fark ka derecedir? gendir.
A) 25 B) 30 C) 35 D) 40 % j ka derecedir?
Buna gre, m ` AED
A) 30 B) 60 C) 90 D) 120
Cevap: A Cevap: D

13. D C 16. D 10 cm C
6 cm
K
4 cm
A E 8 cm B
A H B ABCD paralel kenarnda |DC| = 10 cm,

& =16 cm2 olduuna gre,
|EB| = 8 cm, A(EBC)
ekilde ABCD paralelkenar verilmitir.
|AB| = 12 cm, A(ABCD) ka santimetrekaredir?
|DH| = 4 cm, A) 20 B) 30 C) 40 D) 50
|DK| = 6 cm ise Cevap: C
|BC| ka santimetredir?
A) 4 B) 6 C) 8 D) 10
Cevap: C
17.
D C
14. C
D
E
A B
F
A B
ekildeki taral blgenin alan 8 cm2 olduu
ekildeki ABCD karesinde |AE| = |FC| ve na gre, ABCD paralelkenarnn alan ka
|DE| = 3 cm dir. santimetrekaredir?
ABCD karesinin evresi 48 cm ise taral A) 36 B) 30 C) 18 D) 15

alanlar toplam ka santimetrekaredir? Cevap: A
A) 32 B) 36 C) 48 D) 64
Cevap: B
D C 18. T S
15.
A E B P V R
ABCD bir PRST bir yamuk; A(PRST) = 60 br2
yamuk; |AB| = 21 br |TV| = 12 br olduuna gre, |PR| + |TS|
|DC| = 13 br, |DE| = 7 br olduuna gre, toplam ka birimdir?
A(ABCD) ka birimkaredir? A) 12 B) 10 C) 8 D) 6
A) 117 B) 119 C) 121 D) 123 Cevap: B
Cevap: B
1. B 2. B 3. C 4. D 5. C 6. C 7. A 8. C 9. A 10. A 11. B 12. D 13. C 14. B 15. B 16. C 17. A 18 B

Ad: Soyad: Snf:
7 MATEMATK FY NO
SINIF
5. nite / Dnm Geometrisi
21
DNM GEOMETRS
Kazanm: Dzlemsel ekilleri karlatrarak e olup olmadklarn belirler ve bir ekle e ekiller oluturur. Dzlemde nokta, doru paras ve dier ekille-
rin teleme altndaki grntlerini izer.
Btn zellikleriyle birbirinin ayns olan ekiller e ekillerdir.
Ayn ekilde retilmi kalemler Karlkl kenar uzunluklar ve a lleri

eit olan ekillere "e ekiller" denir.
Bir kitabn ayn iki basm
st ste koyduumuzda akan ekiller e
Ayn retim ayn model ekillerdir.
iki ara
RNEK ZM
A genine e bir gen izelim.
RNEK ZM
B genine e bir drtgen izelim.

RNEK ZM
Uzun Kenar Ksa Kenar

2 3 1 3 birim 1 birim
1
2 4 birim 2 birim
4 3 6 birim 2 birim
5
4 6 birim 2 birim
6
5 4 birim 2 birim
Yukarda verilen ekillerden e olanlar belirleyelim. 6 3 birim 1 birim
Bu durumda 1 ile 6, 2 ile 5, 3 ile 4 e ekillerdir.
RNEK ZM
C
E D
D C
Yukarda verilen ekillere e ekiller izelim.

RNEK Aada verilen ekillere e ekiller izelim.
a) b) c)
a) b) c)
) d) e)
) d) e)
retmenin Sorusu Yanda verilen ekle Cevap:

e bir ekil iziniz.

5. nite / Dnm Geometrisi Etkinlik
1) Aada verilen ekillerden e olanlar bulalm.
H K
A
G
D
C
L
A ile D etir.
B ile G etir.
C ile E etir.
F ile H etir.
K ile L etir.

2) Aada verilen ekillere iki tane e ekil izelim.

TELEME
teleme: Bir eklin bir yerden baka bir yere belirli bir dorultu ve ynde kayma hareketine "te-
leme" denir.
RNEK
A B
I. Durum
A B
II. Durum
1 br
1 br
ekilde 1. durumdaki [AB], 3 birim aaya ve 6 birim saa telendiinde 2. durumdaki [AB] elde edilir.
UYARI! Bir cisim telendiinde ekli, bykl, yn deimez. Sadece yeri deiir.
Bir cisim ile telendiinde elde edilen grnts e ekillerdir.
RNEK
Aadaki ekillere istenen telemeyi uygulayalm.
a) b)
5 birim saa
3 birim sola
4 birim aa
4 birim aa
c) 4 birim saa )
5 birim aa
6 birim sola
5 birim yukar

rnekler:
1 br
a) 1 br
1 br
1 br
Yukarda verilen ekli 3 birim aaya ve 5 birim saa
teleyiniz.
1 br 1 br
b) 1 br 1 br
Yukarda verilen eklin 3 birim aaya ve 2 birim

saa telenmi halini izelim.
1 br 1 br
c) 1 br 1 br
Yukarda verilen eklin 6 birim saa ve 1 birim yuka-

rya telenmi halini izelim.
retmenin Sorusu A Cevap: A noktas 6 birim saa ve 2 birim

aa telenirse A oluur.
A
A noktasndan A olmas iin yaplmas
gereken telemeyi yaznz.
)
A A
A
Yukardaki birim karelere ayrlm zemindeki A nok-
tasnn 3 birim saa ve 2 birim aa telenmi hali
olan A noktasn izelim.
d)
D
S
D S
D S
Yukarda verilen [DS]nin 2 birim yukar ve 4 birim

sola telenmi hali olan [DS]n izelim.
K
e) K
L
L
Yukarda verilen [KL]nin 1 birim aa ve 5 birim
S
f)
S
S noktasnn 6 birim sola ve 4 birim aa telenmi
halini izelim.

g)
A
[AB]nin 3 birim aa ve 5 birim sola telen-
mi hali olan [AB]n izip, bunlarn uzunluk-
larn karlatralm.
[AB] ile [AB] etir.

Bu durumda lABl = lABl olur.
A
)
C
[CD]nin 2 birim saa ve 3 birim aaya
D telenmesi ile [CD] oluur.
[CD]nin hangi teleme sonucunda [CD]

olduunu bulalm.

S
1)
L
M S
D
Yukardaki birim karelere ayrlm ekilde D noktasnn 10 birim saa ve 3 birim aa; M noktasnn 5
birim sola ve 2 birim aa; L noktasnn 12 birim saa ve 6 birim yukar; S noktasnn 3 birim sola ve 5
birim yukar; K noktasnn 6 birim saa ve 2 birim aa telenmi hllerini izelim.
2) S K L
S noktasnn 3 birim aa, D noktasnn 4 birim

saa, K noktasnn 2 birim aa ve 1 birim
K sola; M noktasnn 2 birim saa ve 1 birim
S
aa, L noktasnn 4 birim yukar telenmi
L hllerini izelim.
D D
M
M

3)
A
A
B
D
E F
E F
Yukarda birim karelere ayrlm zemin zerinde;

[AB]nin 10 birim saa ve 2 birim yukar;
[CD]nin 8 birim sola ve 1 birim aa;
[EF]nin 2 birim saa ve 4 birim aa telenmi halini izelim.
4)
P
P
[PR]nn 4 birim saa ve 1 birim aa telen-
mi hali olan [PR]n izelim.
R

5)
B D
B C
M
A P
M D
N
N R
K L
K L
Birim kareli zeminde [KL] 3 birim yukar; [MN] 2 birim saa ve 1 birim aa; [PR] 5 birim sola ve
3 birim aa; [AB] 1 birim saa ve 5 birim aa ve [CD] 2 birim sola ve 7 birim aa teleniyor.
Oluan geometrik cismi bulalm.

[KL]nin telenmesi ile [K L ], [MN]nn telenmesi ile [M N ], [PR]nn telenmesi ile [P R ], [AB]nn

telenmesi ile [A B ], [CD]nin telenmesi ile [C D ] oluur. Bunlarn oluturduu ekilde begen olur.

5. nite / Dnm Geometrisi Konu Testi-1
1. A 3. Aada verilen drtgenlerden hangisi di-

erlerinden farkldr?
A) B)
8 cm 10 cm
B 4 cm C
C) D)
ABC genine e olan gen aadakilerden
hangisidir?
A) B)
7 cm 8 cm 4 cm
m
Cevap: D
c
10
4 cm 8 cm
C) D) 4. A 10 cm B K 5 cm L
cm
cm
8 cm 10 cm y
10
11
x
D C
11 cm 4 cm
Cevap: B N M
Yukarda verilen dikdrtgenler e olduklar-

na gre, x + y ifadesinin deeri ka cmdir?
A) 11 B) 13 C) 15 D) 17
Cevap: C
2.
IV II
A 5. A D
III 7 cm z x 10 cm
I
B 12 cm C E y F
Yukarda birim karelere ayrlm zeminde A Yukarda ekilde ABC ile DEF e genler-
genine e olan gen aadakilerden han- dir. Buna gre, x + y + z ifadesinin deeri
gisidir? ka cmdir?
A) I B) II C) III D) IV A) 28 B) 29 C) 30 D) 31
Cevap: A Cevap: B

6. 8. 8 cm
10 cm 8 cm 10 cm
I II
4 cm
4 cm
7c
7 cm
m
2 cm x
ekil I ve ekil II ile ilgili aadakilerden Yukarda verilen begenler e olduklarna
hangisi dorudur? gre, x ka cmdir?
A) ekil I ile ekil II birbirinden farkldr. A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
B) ekil I, ekil IIden byktr. Cevap: B
C) ekil I, ekil IIden kktr.
D) ekil I ile ekil II etir.
Cevap: D
7. A 8 cm B K 6 cm L 9. A 10 cm B
6 cm
6 cm
8 cm
3 cm
3 cm
D 8 cm C
N M
D 10 cm C
Yukarda verilen drtgenlerle ilgili hangisi Yukardaki drtgene e olan bir drtgenin
yanltr? evre uzunluu ka cmdir?
A) E drtgenlerdir. A) 13 B) 18 C) 21 D) 26
B) lACl = lLNl Cevap: D
C) A(ABCD) = A(KLMN)
3 3
A ABC) = 2.A (KLN)
D) (
Cevap: D
1. B 2. A 3. D 4. C 5. B 6. D 7. D 8. B 9. D

F 4. B noktasnn 4 birim saa telenmesi ile olu-

an nokta ile C noktasnn 2 birim saa te-
A lenmesi sonucu oluan noktay birletirdii-
mizde oluan doru paras ka birim olur?
B
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
C
E Cevap: A
D
G
1, 2, 3, 4 ve 5. sorular yukarda verilen birim 5. E noktasnn 6 birim saa ve 5 birim yukar

kareli zemine gre cevaplaynz. telenmesi sonucu oluan noktay hangi -
renci doru sylemitir?
1. A noktasnn 3 birim saa ve 1 birim aa A) B)
D G
telenmi hali hangi noktadr?
A) B B) C C) D D) E
Cevap: A C) D)
F A
Cevap: C
2. D noktasnn 2 birim saa ve 3 birim yukar

telenmesi hli hangi noktadr?
A) F B) G C) C D) E 6.
I
Cevap: C A
II
III
IV
Yukardaki A eklinin 4 birim saa ve 1 birim

3. F noktasn 4 birim sola ve 3 birim aa te-
aa telenmesi ile oluan ekil aadaki-
lenmi hali hangi noktadr?
lerden hangisidir?
A) A B) B C) C D) D
A) I B) II C) III D) IV
Cevap: B
Cevap: B

Testi-1
7. 9. teleme ile ilgili aada verilen bilgilerden

hangisi yanltr?
I
A) teleme sonucu eklin boyutu deimez.
B) teleme sonucu eklin durumu deimez.
II C) teleme sonucu eklin yeri deiebilir.
D) teleme sonucu eklin alan deiir.
Yukardaki birim kareli zeminde I. ekle hangi Cevap: D
ilem uygulanrsa II. ekil oluur?
A) 3 birim saa ve 4 birim aa
B) 3 birim sola ve 3 birim yukar
C) 3 birim saa ve 3 birim aa
D) 2 birim saa ve 3 birim aa
Cevap: C
8. 10. Aada verilen doru paralarndan hangisi

A 2 birim saa ve 1 birim aa telenmi hliy-
le birlikte verilmitir?
A
A) A
Yukardaki A eklinin 3 birim saa ve 1 birim B B

aa telenmi hli aadakilerden hangisi-
dir?
B)
A) B) C

E
C)
E
D
C) D)
D
D) L
L
K
K
Cevap: C Cevap: A
1. A 2. C 3. B 4. A 5. C 6. B 7. C 8. C 9. D 10. A

Ad: Soyad: Snf:
7 MATEMATK FY NO
SINIF
5. nite / Dnm Geometresi
22
DNM GEOMETRISI
DZLEMDE EKL TELEME
Kazanm: telemede ekil zerindeki her bir noktann ayn yn ve byklkte bir dnme tabi olduunu ve ekil ile grntsnn e olduunu kefeder.
Dzlemde nokta, doru paras ve dier ekillerin yansma sonucu oluan grntsn oluturur. Yansmada ekil ile grnts zerinde birbirlerine karlk
gelen noktalarn simetri dorusuna olan uzaklklarnn eit ve ekil ile grntsnn e olduunu kefeder. Dzlemsel bir eklin ardk telemeler ve yans-
malar sonucunda ortaya kan grntsn oluturur.
eklin duruunun boyutunun ve biimini deitirmesi, temel ynlerde istenen birim kadar yerini dei-
tirmeye ekil teleme denir.
RNEK
A
A eklin 2 birim saa ve 1 birim aa telenmi hlini izelim.
teleme sonucu: 1 eklin duruu deimez.

B C
2 eklin boyutu deimez.
B C
3 eklin yn deimez.
4 eklin biimi deimez.
RNEK ZM
A B
A B
D C A B D C
D C
eklin 3 birim sola ve 2 birim aa telenmi
hlini izelim.
RNEK
Yandeki eklin 5 birim saa ve 1 birim yukar telenmi hlini

iziniz.
retmenin Sorusu ABCDE'nin 4 birim saa ve 1 birim Cevap: A

aa telenmi halini iziniz. B E A
B E
C D
C D
1)
A B
A B
D C
K
D C
L
M
S
R
R S
M L
3
Yukardaki birim kareli zeminde ABCD'nin 5 birim saa ve 2 birim yukar; KLM 'nin 10 birim aa ve
3
7 birim sola ve PRS 'nin 2 birim saa ve 1 birim yukar telenmi hallerini izelim.

2)
A B
A B
D C
K L
D C
L
N K M
N M
ABCD'nin 3 birim saa ve 3 birim aa telenip, KLMN'nin 1 birim sola ve 3 birim yukar telenmesi
sonucu olaan ekilleri izip kesiim blgesini tarayarak alann bulalm.
3 br
2 br Alan = 2 . 3 = 6 br2 olur.

YANSIMA
Bir noktann, doru parasnn veya eklen dz aynadaki grntsne yansma denir.
RNEK ZM
d
C noktasnn ve C noktasnn d dorusuna eit
uzaklkta olmas arttr.
C C
C noktasnn d dorusuna gre yansmasn

izelim.
RNEK
d
A
A
A, B, C ve D noktalarnn d dorusuna gre
B B yansmalarn izelim.
C C
D D
RNEK
S S
D ve S noktalarnn d dorusuna gre yan-
smalarn izerek oluan noktalar birleti-
rerek doru parasn oluturalm.
D D

RNEK
A B [AB]'nin d dorusuna gre yansmasn izelim.

ekil yansmas yaplnca;
1 eklin boyutu deimez.

d
2 eklin duruu deiebilir.
A B
RNEK
d
ABC genin d dorusuna gre yans-

A A masn izelim.
C
B C B
RNEK
D
S PRS geninin d dorusuna gre yans-

R
masn izelim.
R S
retmenin Sorusu I eklinin d dorusuna gre yansmasn Cevap: d

iziniz.
I

TELEMELI YANSIMA VE YANSIMALI TELEME

telemeli yansma: Bir eklin nce telenip sonra yanstlmasdr.
Yansmal teleme: Bir eklin nce yanstlp sonra telenmesidir.
RNEK
ABC genini 4 birim saa teleyip d

A dorusuna gre yanstalm. Sonra da
ABC genini d dorusuna gre yanstp
B 4 birim saa teleyelim. Oluan ekilleri
C
yorumlayalm.
I - II
ekil I ve ekil II ayn ekillerdir.

Yani telemeli yansma ile yansmal teleme ayn durumu ifade eder.
RNEK
K L
KLMN drtgeninin d doru-
suna gre yanstlp 5 birim
N M
d
N M
K L

1) Aadaki ekiller 1. durumdan 2. duruma telenmitir. Buna gre teleme hareketlerini yazalm.
1 1
2
2 2 1
6 birim saa ...........................

....................... 4 birim aa ..... .4. . .birim
. . . . . . . . . .saa
. . . . . . . . .4. . .birim
. . . . . . . . . yukar
.......... . . . .4. . .birim
. . . . . . . . . .saa
. . . . . . . . 3. . . .birim yukar
. . . ..................
2)
Yanda verilen eklin d dorusuna gre yansmasn alp sonra
d saa 4 birim teleyelim.
m
m
ru
ru
Du
Du
1.
2.
d d
Bu sefer nce ekli saa 4 birim tele- I. Durum ve II. Durum incelendiinde olu-
yelim ve sonra d dorusuna gre yans- an ekillerin ayn olduu grlr.
masn alalm.
3)
Yukarda verilen ekli 1 birim saa teleyip do- Bu durumda yukardaki ssleme elde
ruya gre yansmasn alalm ve bu durumu tek- edilir.
rarlayalm.

4) Aadaki say, harf ve ekillerin verilen doruya gre yansmalarn izelim.

1. Aadaki ekillerden hangisi kegenler bo- 5. Aadaki ekillerden hangisi iaretli yer-
yunca kesildiinde e ekiller oluur? lerden kesildiinde oluan ekiller e ekiller
A) B) deildir?

A)

Dikdrtgen
Yamuk
C) D)
B)
Kare
Begen
Cevap: D
C)

2. 3
1
2 4 5
D)
6
Yukarda verilen doru paralarnn hangi
ikisi birbirine e deildir?
Cevap: D
A) 1 ile 4 B) 2 ile 3
C) 4 ile 6 D) 5 ile 6
Cevap: C
3. Aadakiler e ekiller olarak gruplandn-

da hangisi darda kalr?
A) B)
6.
C) D)
Cevap: A Yukarda verilen eklin bolua tam olarak

oturmas iin aadaki teleme hareketle-
rinden hangisi yaplmaldr?
4. Aada verilen ekillerin hangisinin btn
kenarlar e doru paralarndan olumu- A) 1 birim saa, 1 birim aaya
tur? B) 5 birim saa, 4 birim aaya
A) Dikdrtgen B) Paralelkenar C) 4 birim saa, 4 birim aaya
C) Yamuk D) Dzgn Begen D) 5 birim saa, 3 birim aaya
Cevap: D Cevap: B

7. 9.
2
Yukardaki ekil 5 birim saa 2 birim aa

telendiinde aadakilerden hangisi elde 1 numaral ekil telenerek 2 numaral ekil
edilir? elde ediliyor.
A) Buna gre yaplan teleme hareketi aa-
A) 1 birim yukar, 4 birim sa
B) 2 birim yukar, 5 birim sa
B)
C) 3 birim yukar, 7 birim sa
D) 3 birim yukar, 8 birim sa
Cevap: C
C)
D)
Cevap: A
10.
1 2 3 4 5
6 7 8 9 10
8. A
B 11 12 13 14 15
C
16 17 18 19 20
E D
Yukarda bir yatakhanedeki yatak yerleimi
grlmektedir.
Yukarda verilen ekil 1 birim aa ve 5 bi- Bir kii yanllkla 19 nolu yataa yerlemi-
rim saa telendiinde verilen noktalardan tir. Doru yataa yerlemesi iin 2 yatak
hangileri eklin zerinde olur? sola ve 2 yatak yukarya gemelidir.
A) C ile E B) A ile C Buna gre doru yatan numaras katr?
C) B ile C D) E ile D A) 17 B) 9 C) 7 D) 6
Cevap: A Cevap: C
1. D 2. C 3. A 4. D 5. D 6. B 7. A 8. A 9. C 10. C

1. Aadakilerden hangisinde teleme hareke- 4. D

ti vardr? B A
A) B) C

C) D)
Yukarda verilen ekil 3 birim yukar, 5 birim
saa telendiinde aadaki noktalardan
hangisi eklin dnda kalr?
Cevap: C A) A B) B C) C D) D
Cevap: D
2.
A
Yukardaki A ekli telenerek B ekli elde

ediliyor.
Buna gre uygulanan teleme hareketi aa-
A) 6 birim saa, 3 birim yukar 5.
B) 6 birim sola, 3 birim aa
C) 3 birim saa, 2 birim yukar
I II
D) 3 birim sola, 2 birim aa
Cevap: B
III
3.
Yukarda verilen I ve II numaral ekillere
aadaki teleme hareketlerinden hangisi
uygulanrsa III. ekil elde edilir?
I II
A) 2 birim aa 2 birim aa
Yukarda verilen eklin bolua tam oturmas 2 birim sa 2 birim sol
iin aadaki teleme hareketlerinden han-
gisi yaplmaldr? B) 5 birim aa 5 birim aa
2 birim sa 2 birim sol
A) 4 birim saa, 4 birim aa
C) 2 birim aa 2 birim aa
B) 5 birim sola, 4 birim yukar 5 birim sa 5 birim sol
C) 4 birim saa, 3 birim aa D) 3 birim aa 3 birim aa
D) 2 birim saa, 2 birim aa 2 birim sa 2 birim sol
Cevap: A Cevap: B

6. 8.
Z M Ali Can Gl
Aye Deniz Il
Ezgi brahim Kemal
Yukardaki ekilde "ZM" kelimesinin
her bir harfi e kareler iine yazlmtr. Yukarda bir snfn oturma dzeni grlmek-
Buna gre harfi 1 birim saa 1 birim aa- tedir.
ya, Z harfi 1 birim saa 2 birim aaya, Aye kendi srasndan 2 sra sa, 1 sra yuka-
harfi 1 birim saa 3 birim aaya ve M r gittiinde kimin srasnda olur?
harfi 1 birim saa, 4 birim aaya telenirse
aadakilerden hangisi elde edilir? A) Can B) Il
A) C) Ali D) Gl
B)
Cevap: D
Z
Z
M
M 9. A B C D E F G
C) D) H J K L M N O

P R S T V Y Z
Z Z

M M
Cevap: C Yukarda bir ktphanenin raflar grlmek-
tedir. Yanllkla C rafna konan bir kitap 2
raf aaya ve 3 raf saa konulduunda yeri
doru oluyor.
Buna gre bu kitabn yeri hangi raftr?
A) S B) Y C) F D) Z
Cevap: B
7.
10. Aadaki ekillerden hangisi ile yzey ze-
A 1 2 rinde telenerek boluk kalmadan bir kapla-
ma yaplabilir?
4 5
3 A) B)

Yukarda verilen ekillerden hangileri A ek-
linin yalnzca telenmesiyle olumaz?
C) D)
A) 1 ile 3 B) 3 ile 4
C) 1, 4 ve 5 D) 1, 2 ve 5
Cevap: D Cevap: A
1. C 2. B 3. A 4. D 5. B 6. C 7. D 8. D 9. B 10. A

1. Aadaki harflerin hangisinin yanndaki 4. Aadaki kelimelerin hangisi yatay simetri

doruya gre simetrii alndnda yine ken iermez?
disi olumaz?
A) BEBEK B)DEDE
A) A B) Y C) N D) M C)EBE D)KESE
Cevap: D
Cevap: C
5. Aadakilerden hangisi bir eklin yansma

snda deiir?
2. Aadaki kelimelerin hangisinde dikey si- A) biimi B) boyutu
metri yoktur?
C) genilii D) yn
A) ATA B)OTO Cevap: D
C)KIRIK D)YAY
Cevap: C
6.
HASAT

Yukardaki HASAT kelimesinin verilen do
ruya gre simetrii aadakilerden hangisi
dir?
3. A) B)

C) D)
Yukardaki saylar d dorusuna gre simetrik
Cevap: C
tir.
Buna gre, aadaki saylardan hangisi yu
kardaki saylarla ayn zellie sahiptir?
A) B) 7. Aadaki ekillerden hangisinde yansma si
metrisi yoktur?
C) D)
A) B)
Cevap: C
C) D)
Cevap: B

8. Aadakilerden hangisinde verilen [AK] 10. d

eklin simetri ekseni deildir?

A) B) A
O
A K
Yukarda verilen eklin d dorusuna gre si
O merkezli ember B K C metrii olan ekil aadakilerden hangisi
kizkenar gen dir?
K A) B)
C) C K D) C

A B
A B Dikdrtgen
Kare
C) D)
Cevap: D
Cevap: B

9. d
11. L A N
C T B
d
Yukardaki eklin d dorusuna gre simetrii
K D E
olan ekil aadakilerden hangisidir?

M F P
A) B)

Yukardaki ekil birim karelere blnm ve
d dorusu izilmitir.
Buna gre, aadaki nokta iftlerinden han
C) D)
gisi d dorusuna gre simetrik deildir?
A) A ile F B) N ile P
C) B ile E D) A ile D
Cevap: B Cevap: D
1. C 2. C 3. C 4. D 5. D 6. C 7. B 8. D 9. B 10. B 11. D

1. Aadaki ekillerin hangisinde eklin d do- 5. Aadakilerden hangisinde simetri ekseni

rusuna gre yansmas yanltr? dierlerinden farkldr?
A) B) d A) B)
d
C) D) C) D)
d
d
Cevap: C
Cevap: C
2. Aada verilen ekillerden hangileri birbiri- 6. d

nin yansmasdr?
A) B)

Yukarda gsterilen dijital saatin d dorusu-

C) D) na gre simetrisi alndnda saat ka gs-
terir?
A) 05:21 B) 02:15
C) 15:20 D) 20:15
Cevap: A Cevap: A
3. Aadakilerden hangisi yanltr?

A) Bir ekil ile yansmas etir.
B) Yansmada eklin yn deimez. 7. A
d
C) Yansmada eklin boyutu deimez.
D) Yansma doruya gre simetridir. C B

K
Cevap: B N
L
P S M
ABC geninin d dorusuna gre simetrisi

4. Aadaki kelimelerin hangisinde yatay si- alndnda verilen noktalara gre oluacak
metrisi vardr? gen aadakilerden hangisidir?
A) O B) S A) KNL B) PML
C) A D) P C) KPM D) KSN
Cevap: A Cevap: D

8. Aada verilen ekillerden hangisinde tele- 10.

meli yansma yaplmamtr?
A)

Yukardaki ekil kullanlarak

B)
rnts elde ediliyor.
Bunun iin yaplan hareketler aadakiler-
den hangisinde doru verilmitir?
C)
A) Yansma-teleme-yansma-teleme
B) Yansma-yansma-yansma-yansma
C) Yansma-teleme-teleme-yansma
D) teleme-teleme-yansma-yansma
Cevap: B
D)
11.
d
Cevap: C
Yukarda verilen eklin d dorusuna gre si-

metrik olmas iin en az ka kare daha eklen-
melidir?
9.
A A) 2 B) 3 C) 4 D) 5
Cevap: B
B
Yukarda verilen A eklinden B ekli elde
edilmek isteniyor. 12. Aada verilen ekillerin hangisinde hem
Bunun iin yansma hem de teleme vardr?
I. teleme-Yansma A) B)

II. teleme-teleme
III. Yansma-Yansma
C) D)
IV. Yansma-teleme
aadakilerden hangileri yaplabilir?
A) I ve II B) II ve III
C) III ve IV D) I ve IV
Cevap: D Cevap: D
1. C 2. A 3. B 4. A 5. C 6. A 7. D 8. C 9. D 10. B 11. B 12. D

Ad: Soyad: Snf:
7 MATEMATK FY NO
SINIF
5. nite / Cisimlerin Farkl Ynlerden Grnmleri
23
CSMLERN FARKLI YNLERDEN GRNMLER
Kazanm: boyutlu cisimlerin farkl ynlerden iki boyutlu grnmlerini izer. Farkl ynlerden grnmlerine ilikin izimleri verilen yaplar oluturur.
boyutlu cisimler farkl ynlerden farkl grnmlere sahiptir.

Bu grnmler iki boyutlu olarak izilebilir.
Soldan stten bak Arkadan

bak bak
nden Sadan
bak bak
Yukarda verilen cismin nden, stten ve sadan grnmlerini izelim.
nden grnm stten grnm Sadan grnm
Soldan grnm Arkadan grnm
Bu cisimde;
sadan ve soldan nden ve arkadan grnmleri ayndr.

rnekler:
a)
nden
grnm
stten
grnm Sadan
Yukardaki yapnn stten, nden ve sadan g- grnm
rnmn izelim.
b) stten bak
stten
grnm
Sadan
grnm
Sadan
bak
Yukarda verilen eklin nden, stten ve sadan
grnmn izelim.
c)
Yukarda verilen eklin nden ve sadan grn- nden Sadan

mn izelim. grnm grnm

) stten
grnm
Soldan
Sadan grnm
grnm
Yukarda verilen yapnn stten, sadan, sol-

dan, arkadan ve nden grnmlerini izelim. Arkadan nden
grnm grnm
d)
nden
grnm
Arkadan
grnm
Yukarda verilen yapnn nden, arkadan, sa-

dan, soldan ve stten grnmn izelim.
Sadan
grnm
Soldan
grnm
stten
grnm
retmenin Sorusu Yandaki cisimin nden Cevap:

grnmn iziniz.

e)
stten
bak
Arkadan nden
grnm grnm Arkadan
bak
Soldan
bak
Sadan
bak
nden
Sadan Soldan stten bak
grnm grnm grnm
Yukarda farkl ynlerden grnmleri verilen

yapy izelim.
f)
stten
bak
Arkadan
bak
Soldan
bak
nden Arkadan Sadan Soldan
grnm grnm grnm grnm
stten
grnm Sadan
bak
nden
Yukarda farkl ynlerden grnm verilen ya- bak
py izelim.

g) nden stten
grnm bak
Arkadan
grnm Arkadan
bak
Soldan
bak
Sadan
grnm
nden Sadan
Soldan bak bak
grnm
stten
grnm
Yukarda farkl ynlerden grnm verilen yapy ize-

lim.
h) nden stten
grnm bak
Arkadan Arkadan
grnm Soldan bak
bak
Sadan
grnm Sadan
bak
Soldan nden
grnm bak
stten
grnm
Yukarda farkl ynlerden grnmleri verilen yapy i-

zelim.

5. nite / Cisimlerin Farkl Ynlerden Grnmleri Konu Testi
1. Aadaki ekillerden hangisinin stten, n- 3.

den ve her iki yandan grnm ayndr?
A) B)

C) D)
Yukarda verilen cismin sadan grnm

Cevap: B
A) B)

C) D)
Cevap: C
2.
4. Aadaki ekillerden hangisinin stten g-

rnm eklinde deildir?
Yukarda verilen eklin sadan grnm A) B)
A) B)

C) D)
C) D)
Cevap: D
Cevap: B

5. 7. Aadaki ekillerden hangisinin sadan g-

rnm eklindedir?
A) B)

Yukarda verilen cismin soldan grnm

C) D)
A) B)
Cevap: C
C) D)
Cevap: D
8.
6.
Yukarda verilen eklin hangi ynlerden g-

Yukarda verilen eklin arkadan grnm rnm etir?
A) nden Arkadan
A) B)
B) Sadan Soldan

C) stten Sadan
D) nden Sadan
C) D)
Cevap: D
Cevap: A

9. 11. stten
nden grnm
grnm
nden
grnm
Sadan
grnm
stten Soldan
grnm grnm
Yukarda farkl ynlerden grnmleri veri-
Yukarda farkl ynlerden grnmleri verilen yap aadakilerden hangisidir?
len yap aadakilerden hangisidir? A) B)
A) B)

C) D)
C) D)
Cevap: D
10. Cevap: A
12.

Yukardaki eklin arkadan grnm aa
dakilerden hangisi olabilir? Aada verilenlerden hangisi yukardaki
cismin her hangi bir ynden grnm deil-
A) B) dir?

A) B)
C) D)
C) C)
Cevap: C
Cevap: D
1. B 2. D 3. C 4. B 5. D 6. A 7. C 8. D 9. D 10. C 11. A 12. D

Ad: Soyad: Snf:
7 MATEMATK FY NO
SINIF
Tarama Fy (nite 1 - 5)
24
ET Ki NL iK
1) Aada verilen ifadelerin bana doruysa "D", yanlsa "Y" koyalm.
1. D Rasyonel saylarda toplama ileminin deime zellii vardr.
2. D - 5 'in toplama ilemine gre tersi 5 'dir.

8 8
3. Y Bir rasyonel say (1) ile arpldnda sonu deimez.
4. Y 25 = 0 'dr.
0
5. D Rasyonel saylarda toplama ileminin etkisiz eleman sfrdr.
2) Aadaki koordinat dzlemindeki noktalarn koordinatlarn bulalm.

y
6 A ( 3,1 )
E 5
B
4
3 B ( 5,4 )
G 2 A
1
0 1 2 3 4 5 6 x C ( 2, 4)
6 54 3 21 1
H
2
3 F D (6, 3 )
D 4
C 5
6 E ( 5, 5 )
F ( 4, 2 )
G ( 0, 2 )
H ( 2, 1 )
3) Aadaki boluklar uygun ekilde dolduralm.

1. 60'n %40' . . . . . . . . . . 24
. . . . . . . . . . . . eder.
2. 20'nin %5'i . . . . . . . . . . .1. . . . . . . . . . . . eder.
3. 80'nin %45'i . . . . . . . . 36
. . . . . . . . . . . . . eder.
4. 16'nn %25'i . . . . . . . . . .4. . . . . . . . . . . eder.
5. 150'nin %30'u . . . . . .45
. . . . . . . . . . . . . eder.

Tarama Fy Etkinlik
4) Aadaki boluklar uygun ekilde dolduralm.

(a ve b doru orantl okluklar olmak zere)
1. a = 5 iken b = 3 ise a = 20 iken 12

b = ..........
2. a = 12 iken b = 16 ise a = 6 iken 8
b = ..........
3. a = 30 iken b = 20 ise a = 45 iken 30
b = ..........
4. a = 1 iken b = 3 ise a = 12 iken 36
b = ..........
5. a = 16 iken b = 5 ise a = 80 iken 25
b = ..........
5) Aadaki ekillerde d1 // d2'dir. ekil zerinde istenen alar bulalm.
a) b) c) d2
a
d1 b d1 85
60 135 d1 c
d2 d2
a = . . . .60
................... b = . . .135
.................... c = . . . . . . .85
................
d) d2 e)
d1 d1
d2
100 d 70e
d = . 100
...................... e = .110
......................
6) Aada verilen ifadeleri uygun ekilde eletirelim.
1. n kenarl okgende bir keden kegen izerek oluan gen a.

says 360
2. n kenarl bir dzgn okgenin bir i asnn ls b. n-2
^n - 2h .180
3. n kenarl dzgn okgenin bir d asnn ls c.
n
4. n kenarl bir okgenin i alar toplam d. 360
n
5. n kenarl bir okgenin d alarnn lleri toplam e. (n-2).180
1, b 2, c 3, d 4, e 5 a

Tarama Fy Etkinlik
7) Aada 5 soru ve 5 sonu verilmitir. Sorularn cevaplarn bularak doru sonularla eletirelim.
(p = 3 alnz.)
A) 6
1. r = 3 cm
O
=? 1, C
2, E
5 cm r = 5 cm B) 2 3, B
2. A=?
O
4, A
5, D
r(= 2 cm C) 18
3. O
60
lABl= ?
A B
A
r (
= 4 cm
4. lABl= ? D) 3
B
O
r = 3 cm
A B
% = 40
m(AOB)
5. 40
E) 75
O Taral alan = ?
8) Aada verilen okgenler ile zelliklerini uygun ekilde eletirelim.
1. a.
= 2(a+b)
Kare A= a.ha
2. b.
= 4a
Dikdrtgen A= e.f
2
3. c.
= a+b+c+d
â + ch .h
A=
Ekenar Drtgen 2
4. d.
= 4a
Paralel Kenar A= a.a
5. e.
= 2(a+b)
A= a.b
Yamuk
1, d 2, e 3, b 4, a 5 c

Tarama Fy Etkinlik
9)
d
Yukarda verilen ekillerin d dorusuna gre yansmalarn izelim.
10)
II
I. eklinin 4 birim saa ve 3 birim aa,

II. eklinin 5 birim sola ve 1 birim aa telenmi hallerini izelim.

Tarama Fy Test-1
1. [(64) : (4)] . = (96) 4.

olduuna gre yerine gelmesi gereken 1 2 : f- 2 1 p
3 7
say aadakilerden hangisidir?
A) 16 B) 6 C) 6 D) 16 ileminin sonucu aadakilerden hangisidir?
A) -7 B) - 7 C) 25 D) 7
Cevap: B 9 7
Cevap: B
5.
x=a
2
2.
y=b
3
y says, xin arpma ilemine gre tersine

(3) (2) (1) eittir.
Buna gre a . b aadakilerden hangisidir?
Yukardaki ekilde her say altndaki iki say-
nn arpmndan olumaktadr. A) 6 B) 5 C) 5 D) 6
Cevap: D
Buna gre A + B + C aadakilerden hangi-
sidir?
A) 20 B) 16 C) 4 D) 20
Cevap: D
6.
ekildeki eit kollu terazi dengededir.

Buna gre aadakilerden hangisi doru-
dur?
3. 20 - (- 32) A) Bir nin arl 2 tane nin arl-
(- 4) 8
na eittir.
ileminin sonucu aadakilerden hangisidir?
B) Bir nin arl 2 tane nin arl-
A) 9 B) 1 C) 1 D) 9
na eittir.
Cevap: B C) ki tane nin arl 4 tane nin
arlna eittir.
D) Bir nin arl 4 tane nin arl-
na eittir.
Cevap: B

Tarama Fy Test-1
7. 10.
6 = 15 a = 10 = 32
8 x 3 b 48
orantsnda bilinmeyen terim aadakiler- orantsndaki a ve b deerleri iin a+ b ifa-

den hangisidir? desinin deeri aadakilerden hangisidir?
A) 15 B) 17 C) 20 D) 23
A) 10 B) 15 C) 20 D) 25
Cevap: B
Cevap: C
8. a = 21 ve a = 2 11. Bir galerideki krmz araba saysnn beyaz

4 6 b 5 araba saysna oran 5 dir.
8
olduuna gre a + b deeri aadakilerden Bu galeride 56 tane beyaz araba olduuna
hangisine eittir? gre ka tane krmz araba vardr?
A) 14 B) 21 C) 35 D) 49 A) 25 B) 30 C) 35 D) 40
Cevap: C
Cevap: D
9. 12.
80 cm
n
Ali Ef
e Ca
Emrenin bir snavdaki fen netlerinin mate-

matik netlerine oran 3 tir.
Ali ile Efenin boylar oran 2 , Efe ile Cann 5
3 Emrenin bu snavdaki matematik ve fen net-
boylar oran 3 tr. lerinin toplam 48 olduuna gre, matematik
4
Alinin boyu 80 cm olduuna gre Cann boyu netlerinin says aadakilerden hangisidir?
ka cmdir? A) 15 B) 18 C) 24 D) 30
A) 180 B) 160 C) 150 D) 120 Cevap: D
Cevap: B
1. B 2. D 3. B 4. B 5. D 6. B 7. C 8. D 9. B 10. B 11. C 12. D

Tarama Fy Test-2
1. 2. gn 3. 18
Miktar (kg)
1. gn 80 16
120 100 14
4. gn 3. gn 12
10
8
6
4
Yukarda verilen daire grafiinde bir lokan- 2
taya alndan itibaren ilk drt gnde ge-
Elma
Armut
ilek
Erik
Meyveler
Muz
len mteri says verilmitir.
Bu lokantaya 2. gn gelen mteri says 40 Yukardaki stun grafiinde bir manavn bir
olduuna gre 4. gn ka mteri gelmitir? gnlk meyve sat miktar grlmektedir.
A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 Buna gre aadakilerden hangisi yanltr?
Cevap: D
A) En ok satlan meyve elmadr.
B) Bir gnde toplam 42 kg meyve satlm-
tr.
C) Bir gnde satlan ilek miktar bir gnde
satlan armut miktarnn yars kadardr.
2. Ya Miktar
(Ton) D) Bir gnde satlan muz miktar bir gnde
80 satlan elma miktarnn yars kadardr.
70
60 Cevap: C
50 4.
40 Ulam ekli renci Says
30
20 Bisiklet 3
10
Yrme 6
Aylar
Ocak
Mays
Mart
Nisan
Haziran
ubat
Servis 12
Otobs 9
Yukarda verilen grafikte bir ile ait baz ay- Yukarda bir snftaki rencilerin okula ula-
larda grlen ya miktarlar verilmitir. m ekilleri verilmitir.
Buna gre aadakilerden hangisi yanltr? Bu tabloya uygun olarak izilen daire grafii
A) En az ya Ocak aynda grlmtr. aadakilerden hangisidir?
A) B)
B) En fazla ya Nisan ve Mays aylarndan
b s
Oto 108 144 120 obs
150
grlmtr. Bisiklet
36
72
Servis Servis
30 60
Ot
e
Yrme Bisiklet Yrm
C) Nisan ve Mays aylarndaki ya miktar
ayndr. C) D)
D) Ya miktar Ocak ayndan Haziran ay- Yrm
e
90 100 Otob
Oto
b s
s 150 90
na kadar srekli artmtr. 120 50
Servis
45
75
e
Servis Bisiklet Yrm
Cevap: D Bisiklet
Cevap: A

Tarama Fy Test-2
Test-1
5. Bir i asnn ls 120 olan dzgn ok- 9. Bir kesinden izilen kegen says 15 olan
gen ka kenarldr? okgen ka kenarldr?
A) 5 B) 6 C) 8 D) 9 A) 12 B) 15 C) 18 D) 20
Cevap: B Cevap: C
6. Bir d asnn ls 72 olan dzgn ok- 10. Sekizgenin bir kesinden izilen kegen sa-
gen ka kenarldr? ys katr?
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 A) 5 B) 8 C) 11 D) 12
Cevap: C Cevap: A
11. Bir d asnn ls 60 olan dzgn ok-

7. alarnn lleri toplam 540olan bir
genin bir i as ka derecedir?
okgen ka kenarldr?
A) 3 B) 5 C) 7 D) 9 A) 60 B) 90 C) 120 D) 180
Cevap: B Cevap: C
8. Dzgn bir ongenin bir i asnn ls ka 12. Bir dokuzgenin i alar lleri toplam ka
derecedir? derecedir?
A) 72 B) 120 C) 132 D) 144 A) 140 B) 900
Cevap: D C) 1260 D) 1440

Cevap: C
1. D 2. D 3. C 4. A 5. B 6. C 7. B 8. D 9. C 10. A 11. C 12. C

Sınıf Matematik PDF

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Judul Asli

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

Sınıf Matematik PDF

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

Ad: Soyad: Snf:

TAM SAYILARLA ARPMA ILEMI

Ayn iaretli tam saylar; Zt iaretli tam saylar;

Aada verilen ilemlerin sonularn bulalm.

) (8) . (+2) = 16 d) (10) . (+3) = 30 e) (3) . (+2) = 6

f) (6) . (2) = +12 g) (+5) . (3) = 15 ) (+7) . (2) = 14

Bir Tam Saynn -1 ile arpm

a) (7) . (1) = +7 b) (2) . (1) = +2

c) (+4) . (1) = 4 ) (+8) . (1) = 8

d) (1) . (6) = +6 e) (1) . (+10) = 10

7. Snf Matematik Planl Ders Fy 1

Sayma Pullar Say Dorusu

(+4) . (+2) 4 tane +2 sayma pulu demektir.

2 7. Snf Matematik Planl Ders Fy

Aada verilen ilemleri istenilen ekilde yapalm.

a) (1) . (+4) = 4 b) (1) . (12) = +12 c) (1) . (+1) = 1

f) (+10) . (+1) ileminin sonucunu say dorusunda gsteriniz.

(+2) . (+3) ileminin sonucunu sayma pullaryla modelleyerek gsterelim.

7. Snf Matematik Planl Ders Fy 3

1) Aadaki arpma ilemlerinin sonularn bulalm.

a) (6) . (6) = +36 b) (+8) . (+2) = +16 c) (3) . (7) = +21

d) (4) . (+2) = 8 e) (5) . (+3) = 15 f) (+6) . (8) = 48

g) (5) . (+4) = 20 h) (+8) . (11) = 88 ) (6) . (+8) = 48

i) (5) . (2) . (+3) = +30 j) (+7) . (6) . (+2) = 84

k) (8) . (5) . (5) = 200 l) (+3) . (+4) . (+5) = +60

2) Aadaki arpma ilemlerinin sonularn ilem yapmadan bulalm.

a) (10) . (1) = +10 b) (1) . (99) = +99 c) (+11) . (1) = 11

d) (1) . (+9) = 9 e) (+25) . (1) = 25 f) (1) . (101) = +101

g) (+80) . (1) = 80 h) (1) . 0 = 0 ) (14) . (1) = +14

3) (+3) . (+2) ilemini say dorusunda gsterelim

Yukardaki say dorusunda modellenen ilemi yazarak sonucunu bulunuz.

2 tane (5)'ten olutuu iin; 2 . (5) = 10 olur.

4 7. Snf Matematik Planl Ders Fy

TAM SAYILARLA BLME LEM

Ayn iaretli tam saylar; Zt iaretli tam saylar;

NOT Her tamsaynn 1'e blm saynn zt iaretlisine eittir.

Aada verilen ilemlerin sonularn bulalm.

) (+9) : (+1) = +9 d) (+40) : (10) = 4 e) (15) : (+15) = 1

f) (+22) : (1) = 22 g) (7) : (1) = +7 ) (+1) : (1) = 1

h) (28) : (7) = +4 ) (+17) : (1) = 17 i) (+60) : (30) = 2

j) (6) : (3) = +2 k) (4) : (+1) = 4 l) (+16) : (4) = 4

m) (25) : (1) = +25 n) (+40) : (1) = 40 o) (1) : (1) = +1

) (40) : (+40) = 1 p) (60) : (5) = +12 r) (+20) : (20) = 1

s) (+8) : (1) = 8 ) (7) : (+1) = 7 t) (80) : (40) = +2

u) (+7) : (+1) = +7 ) (60) : (+15) = 4 v) (100) : (+25) = 4

retmenin Sorusu [(16) : (4)] : [(10) : (+5)] ileminin sonucu katr?

Cevap: [(16) : (4)] : [(10) : (+5)] = (+4) : (2) = 2

7. Snf Matematik Planl Ders Fy 5

12 tane + pul Pullar 4 gruba

0 +1 +2 +3 +4 +5 +6 +7 +8 +9 +10 +11 +12

+12'den sfra 4 er 4 er 3 admda ulatk.

(8) : (2) ilemini say dorusunda zelim.

8'den sfra 2 er 2 er 4 admda ulatk.

6 7. Snf Matematik Planl Ders Fy

a) (+8) : (+2) = +4 b) (+10) : (+5) = +2 c) (+12) : (+4) = +3

d) (15) : (3) = +5 e) (16) : (4) = +4 f) (30) : (15) = +2

g) (20) : (+5) = 4 h) (42) : (+7) = 6 ) (60) : (+10) = 6

i) (+70) : (10) = 7 j) (+45) : (15) = 3 k) (17) : (+17) = 1

2) Aadaki blme ilemlerinin sonularn ilem yapmadan bulalm.

a) (8) : (1) = +8 b) (6) : (1) = +6 c) (15) : (1) = +15

d) (+12) : (1) = 12 e) (+72) : (1) = 72 f) (+61) : (1) = 61

3) (4) : (+2) ilemi sayma pullaryla modelleyerek zelim.

4) (+6) : (+2) ilemini say dorusunda gsterelim.