TEMA 1. XEOGRAFA E HISTORIA. 1 ESO.

O PLANETA TERRA

1. A TERRA, UN PLANETA DO SISTEMA SOLAR

A Terra un planeta do Sistema Solar. O Sol unha estrela dunha galaxia chamada Va Lctea, unha
das moitas galaxias do Universo.
0 UNIVERSO
Conxunto de todos os corpos celestes que hai no espazo: galaxias, estrelas, planetas, satlites,
asteroides, cometas...
Os cientficos din que se orixinou hai uns 14 000 millns de anos, cando unha pequena bola
explotou e deu lugar a millns de pequenas partculas que comezaron a espallarse polo espazo e fixeron
que o Universo comezase a sa expansin. A esta gran explosin chmaselle BIG BANG
A NOSA GALAXIA, A VA LCTEA
No Universo existen millns de galaxias. Unha galaxia un grupo de estrelas, nubes de gas, planetas,
polvo csmico...
A Va Lctea o nome que recibe a galaxia onde se atopan o Sol e a Terra. Est formada por millns
de estrelas, astros de diferentes tamaos con luz e calor propios.
0 SISTEMA SOLAR E OS SEUS PLANETAS
O Sistema Solar est composto por todos os astros que viran ao redor do Sol. Ademis do sol hai oito
grandes planetas , varios planetas enanos e outros corpos celestes (satlites, asteroides, cometas...).
O sol unha estrela de composicin gasosa cunha temperatura moi elevada. A luz e mais a calor que
desprende fan posible a vida no noso planeta.
Os planetas son corpos celestes sen luz propia que xiran ao redor do Sol nun percorrido que
chamamos rbita planetaria.
Os planetas principis son oito: Mercurio, Venus, a Terra, Marte, Xpiter, Saturno, Urano e Neptuno.
Os planetas enanos son Ceres, Plutn, Haumea, Makemake y Eris.
Os satlites son corpos celestes que xiran ao redor dos planetas. Non teen luz propia. A La o
nico satlite que ten o noso planeta.
2. O PLANETA TERRA: FORMA, DIMENSINS E MOVEMENTO.
Os intentos de coecer a forma e as dimensins da Terra incianse na antigidade cs pobos
sumerio, exipcio e grego entre outros
Ata o sculo XVII pensbase que a terra era plana, anda que xa dende os gregos haba quen
afirmaba que era esfrica.
Na actualidade, os satlites artificiais que viran ao redor dela permiten obter informacin moi
precisa sobre a sa forma e dimensins.
A FORMA E AS DIMENSINS DA TERRA.
A Terra non unha esfera perfecta, porque est achatada nos polos e ten mais dimetro na parte do
ecuador que de polo a polo.Se a cortamos pola metade, queda dividida en dous hemisferios iguais:
O Norte ou continental, contn a meirande proporcin de terras emerxidas : Asia, Europa, gran
parte de frica e case a metade de Amrica.
No Sur, hemisferio martimo, estn os grandes ocanos, e o resto de terras emerxidas.
OS MOVEMENTOS DA TERRA
O noso planeta mvese ao redor do Sol, (movemento de traslacin) e tarda pouco mis dun ano en
percorrer esta distancia. Este movemento da lugar s estacins do ano. Tamn xira sobre si mesmo, ao
redor do seu eixe (movemento de rotacin) e tarda aproximadamente 24 h en dar unha volta completa.
Este movemento de explica a sucesin dos das e das noites.
3. A REPRESENTACIN DA TERRA.
A mellor modo de representar a Terra con forma de globo. As poden verse mellor as coodenadas
xeogrficas, estudar os movementos de rotacin e translacin e comprender a sucesin do da e da noite ou
as estacins do ano. Sen embargo, para estudar a Terra con detalle deberamos dispor dun globo enorme;
por iso os cartgrafos, persoas especializadas na realizacin de mapas, idearon as proxeccins
cartogrficas e os mapas.
AS COORDENADAS XEOGRFICAS
As coordenadas xeogrficas son un sistema que se utiliza en todo o mundo para localizar puntos
sobre a superficie terrestre. Para isto usamos unhas referencias que chamamos latitude y lonxitude e unhas
lias imaxinarias (meridianos e paralelos) que se trazan sobre un globo da terra e se cruzan no punto que
queremos sinalar. Os paralelos son as lias imaxinarias que rodean a Terra e son paralelas ao Ecuador,

1
paralelo principal. Hai outros cuatro paralelos destacables: Crculo polar rtico ,Trpico de Cncer, Trpico
de Capricornio, e o Crculo polar antrtico.
Os meridianos son lias imaxinarias trazadas de Norte a Sur, de polo a polo.
A latitude a distancia de calquera punto ao Ecuador. Mdese en graos, minutos e segundos, e
indcase se ese punto se atopa ao Norte ou ao Sur do Ecuador.
A lonxitude a distancia de calquera punto ao meridiano 0(de Greenwich). Tamn se mide en
graos, minutos e segundos e indica se ese punto est ao Leste ou ao Oeste do meridiano 0.
OS FUSOS HORARIOS
Debido ao movemento de rotacin da Terra, amence primeiro nos lugares situados cara ao leste,
por onde sae o Sol. Para organizar os horarios da Terra os xegrafos dividiron esta en 24 partes chamadas
fusos horarios. Os fusos estn situados entre cada dous meridianos.
Todos os fusos horarios teen como referencia o meridiano de Greenwich (meridiano 0). A partir
deste meridiano, ao pasar dun fuso o seguinte cara o leste sumamos unha hora e ao pasar dun fuso o
seguinte cara o oeste restamos unha hora.
AS PROXECCINS CARTOGRFICAS.
Son formas diferentes de representar unha superficie esfrica de maneira plana.
Algns tipos de proxeccins
Existen diversos tipos de proxeccins segundo a superficie xeomtrica escollida:
A proxeccin cilndrica,que debuxa os meridianos e paralelos da esfera sobre un cilindro.
A proxeccin cnica, que consiste en levar cada punto da esfera terrestre sobre un cono.
A proxeccin plana ou cenital, que consiste en proxectar os meridianos e os paralelos sobre un
plano tanxente ao polo.
OS MAPAS.
Un mapa unha representacin grfica da superficie terrestre, en das dimensins, no cal hay que
seleccionar e simplificar as informacins para que se entendan.
Os mapas son instrumentos imprescindibles para para localizar lugares, para identificar e seguir un
itinerario, para transmitir informacins, etc.
Tipos de mapas
Hay moitos tipos de mapas:
Climticos. Informan sobre os tipos de climas, as temperaturas, precipitacins, etc.
Fsicos: representan os elementos fsicos do territrio: montes, ros, lagos, mares...
Polticos. Inclen os lmites de pases, capitais e outras poboacins.
Econmicos. Informan sobre a agricultura, pesca, minara, gandara, industria, turismo...
Demogrficos. Tratan sobre a poboacin: a densidade, as migracins, a natalidade ou a
mortalidade.
A escala dos mapas.
A escala a proporcin (relacin matemtica) que existe entre una lonxitude medida no mapa e a
lonxitude correspondente na realidade. Pode expresarse de modos distintos:
Escala numrica. Exprsase cunha fraccin que indica a proporcin que hai entre o mapa e o
territorio. 1/50 000 o 1:50 000.
Esta proporcin soe indicarse en centmetros (cm). A fraccin do exemplo significa que a 1 cm do
mapa lle corresponden 50 000 cm (500 m o 0,5 km) na realidade.
Escala grfica. un segmento graduado que indica a proporcin existente entre a distancia real e
a distancia medida no mapa. Xeralmente esta proporcin indcase en kilmetros (km).

Segundo o exemplo, cada 1 cm no mapa equivale a 1 km=1000m=100000cm na superfcie real.

CONSULTA O LIBRO DE TEXTO CANDO ESTUDES PARA VER

IMAXES DO QUE SE EXPN NESTE TEMA. AS ENTENDERALO MELLOR
TODO.