Punski ratovi

Drustveni poredak u Kartagini Kartagina kolonija Tira, lezala je na obali danasnjeg Tuniskog zaljeva.
Osnovana je 814.g.pne. ali njeno uzdizanje pocinje u VI st. Utika je najstarija fenicka kolonija u Africi i
ona gubi svoj raniji znacaj i potpada pod vlast Kartagine. Pred kraj IV i na pocetku III st. ona je na
vrhuncu moci. Osnovu te moci cini posrednicka trgovina. Dovozili su u zapadne i istocne luke
Sredozemlja, cink iz Britanije, zlato i slonovacu iz juznih oblasti Afrike, metale sa Sardinije i iz Spanije,
cilibar iz sjevernih zemalja, robove iz raznih oblasti... Po9liticki poredak bio je oligarhijski na celu sa
dva sufeta (birala ih je narodna skupstina i po njima su nazivane godine), ali je najvisa vlast bila u
rukama aristokratskog Vijeca, koje se sastojalo od 30 ljudi. Narodna skupstina koja je birala sluzbena
lica nije imala politicki znacaj (spoljnom i unutrasnjom politikom upravljala je plutokratija).

Poslije osvajanja Italije i pobjede nad Pirom, Rim se pretvorio u jednu od najjacih drzava u zapadnom
dijelu Sredozemnog mora (273. g.pne. Ptolomej II Filadelf nije slucajno stupio u diplomatske odnose
sa Rimom). Taj porast moci je i doveo do sukoba sa Kartaginom najjacom sredozemnom drzavom u
to vrijeme.

Prvi punski rat (264-241. g.pne)

U Spaniji Kartagini su pripadali Gades, Malaka i Abdera. Rani ugovori izmedju Kartagine i Rima,
Polibije ih stavlja u VI st. ali vjerovatno je kasnije. Drugi ugovor je iz 348.g.pne., a treci 279.g.pne.
za vrijeme rata sa Pirom (ovaj je jedini i vojnog karaktera).

Odnosi se ostro mijenjaju nakon sto je Rim stao na celo federacije italskih zemalja i Velike Grcke. Sa
padom Tarenta i slabljenjem Sirakuze, Kartagina je neograniceno vladala zapadnim dijelom a rimski
vladajuci krugovi to nisu mogli da dopuste i to je dovelo do Prvog punskog rata. Interesi su se sukobili
na Siciliji i trajali su preko 20 godina.

Mamertinci samonazvani sinovi Marsa ili Mamertinci povod zauzimaju 80-tih godina III st.
Mesanu i pljackaju okolinu. Hijeron II krece protiv njih i opsjeda Mesanu.

Rimske trupe se prebacuju na Siciliju i 264. g.pne. osvajaju Mesanu, razbijajuci prvo Kartaginjane, a
potom i Sirakuzane, koje opsjedaju mnogi grcki gradovi prelaze na njihovu stranu Hijeron II je
prinudjen da sklopi mirovni ugovor sa njima (mora da vrati zarobljenike i plati 100 talenata u srebru
plus hrana za legije).

Zauzece Agrigenta 262.g.pne. poslije 6 mjeseci opsade zauzet je, 25000 zarobljenika je prodato u
ropstvo.

Bitka kod Mila prva pomorska bitka kod Liparskih ostrva bila je nepovoljna za Rimljane, ali ubrzo
blizu tih ostrva u bitci kod Mila, konzul Gah Duilije pobjedjuje 260.g.pne. Presudna je bila tehnicka
novina (specijalni mostovi za pristajanje i prelaz legionara gdje bi zapocinjali borbu kao na kopnu).
Duilije prosljavlja trijumf i podignut je stub ukrasen kljunovima razbijenih ladja (columna rostrata).

Regulova ekspedicija velika ekspedicija na celu sa Markom Regulom krece 256. g.pne. kod rta
Eknoma doslo je do jedne od najvecih pomorskih bitaka u antici u njoj su Kartaginjani razbijeni poslije
cega Rimljani vrse desant na obale Afrike. Unajmljeni su novi odredi grckih najamnika na celu sa

1
Spartancem Ksantipom, koji do nogu tuku Rimljane (bjekstvom se spasava samo 2000 legionara).
Regul gine u zarobljenistvu, a mornarica je unistena u povratku u buri.

Posljednji period rata popriste novih sukoba ponovo je Sicilija Rimljani potiskuju Kartaginjanje u s-
z dio ostrva i ovima ostaju samo dva pristanista Lilibej i Drepanon.

247.g.pne. Hamilkar Barka mladi energicni vojskovodja stize na Siciliju reorganizuje vojsku i prelazi
cak u ofanzivu, zauzevsi tvrdjavu Eriks ne prestaje da Rimljanima pravi probleme.

242. g.pne. Rimljani na celu sa Gajem Lutacijem Katulom zauzimaju Lilibej i Drepanon, a 241. zadaju
presudan poraz mornarici Kartaginjana u bitci kod Egatskih ostrva.

Hamilkar i Lutacije sklapaju mirovni ugovor Kartagina je u roku od 10 godina imala da plati
kontribuciju od 3200 talenata, napusti Siciliju, ustupi ostrva koja leze izmedju Italije i Sicilije i vrati
zarobljenike.

Ustanak u Kartagini 241.g.pne. ustanak najamnika, robova i povlascenih Libijaca i fenickih gradova
(Utika kojoj je tesko padala kartaginska hegemonija) na celu ustanika Libijac Maton i rob Kampanac
Spendij tri godine je trebalo Hamilkaru da ga ugusi, Rim je ostajao neutralan, ali poslije ustanka
iskoristili su slabost Kartagine i zauzeli Sardiniju i Korziku.

Organizacija prvih provincija

Provincija u pocetku oznacava mandat (obicno vojni) davan najvisem magistratu ali sada pocinje da
se upotrebljava i za osvojene teritorije.

Unutrasnja i spoljna politika Rima u periodu izmedju Prvog i Drugog punskog

rata (241-218. g.pne)
Sve do 30-tih godina III vijeka Rimljani su stajali po strani od neobicno slozenih spoljnopolitickih
odnosa koji su karakteristicni za helenske drzave. Prvi dodir interesa izmedju Rima i Grcke pada u
229. g.pne. za vrijeme Prvog ilirskog rata.

Ilirski ratovi