Blogs
Neoliberalismo,projetopoltico
PORDAVIDHARVEY
ON30/05/2017
CATEGORIAS:CAPA,CRISEFINANCEIRA,DESIGUALDADES,GEOPOLTICA,MUNDO
CanalOutrasPalavras
DavidHarveyprovoca:cadafasedocapitalismogeraumaformade
resistnciaqueaespelha.Porisso,distintasgeraesdaesquerdano
deveriamseestranhar
EntrevistaaporBjarkeSkrlundRisager,naJacobin|Traduo:
Nossalivrariaonline
InsCastilho BlogdaRedao
AFrenteBrasil
Populartem
Autordenumerosasoutrasobras,ogegrafobritnicoDavidHarvey umplano
SoPaulo,
publicouem2005olivroUmaBreveHistriadoNeoliberalismo[1], 29/5:pblico
presenteao
quemarcoupocapelaanlisedessenovomododedominao lanamentodoProgramaPopular
deEmergnciapedeDiretasJ
capitalista.Aentrevistaquereproduzimosaquifoirealizadapela Conheaas76medidas
concebidasparadar[]
Jacobin. Agenda:aUSP
abreseaos
refugiados
UmexcertodesuaBreveHistriadoNeoliberalismo,portantodo NaFEA,uma
escola
Estadoneoliberal,podeserlidoemContretemps.Podemosigualmente conhecidapelo
conservadorismodemuitos
consultaresteartigo[emfrancs]deRazmiKeucheyan,quelembraa professores,supresa:umdiade
trajetriaeoriginalidadeintelectualdogegrafomarxista culinria,arteserodasdedebate
[]
estadunidense. CRISEEM
BRASLIA
Boulos:
Neoliberalismoumtermomaciamenteutilizadoemnossosdias. preciso
continuarnas
Masaquiloqueaspessoasprojetamnelebastanteturvo.Emseu ruas
Precisamosdeeleiesgerais,
usomaissistemtico,eleserefereaumateoria,umapaletade paraopovodefinirosrumosdesse
pas,dizelequecompara
ideias,umaestratgiapolticaouumperodohistrico.Voc decretodeTemer[]
poderiacomeardandosuainterpretaodeneoliberalismo? OutrasMdias
Comooanarquismocrescena
Grcia
Sempredissequeoneoliberalismoeraumprojetopolticolanado OferecendoserviosqueoEstado
abandonou,movimentosarticulam
pelaclassecapitalistaquandoelasesentiumuitoameaada,polticae seequeremocuparespaopoltico
obviamente,
economicamente,dofimdosanos1960atosanos1970.Elesqueriam semfundar
desesperadamenteapresentarumprojetopolticoquereduzisseafora partidoPorNiki
Kitsantonis,[]
daclasseoperria. Crianas
juradaspela
polciaepelo
crime
organizado
EmSP,
burocraciae
verbas
Aclassecapitalistaficouentoverdadeiramentecommedoese atrasadas
perguntouoquefazer.Elanoeraonisciente,massabiaquehaviaum deixam SenadorPauloPaimorganizalivrocom
crianase magistradossobreosimpactosdas
certonmerodefrentesnasquaisdevialutar:ofrontideolgico,o adolescentesameaadosdemorte
desprotegidos.48%dasameaas reformastrabalhistaedaprevidncia
frontpolticoeacimadetudoanecessidadedereduzirportodosos vmdepoliciais[]
maio31,2017
Dossi:as
meiospossveisopoderdaclassetrabalhadora.apartirdelque florestas Foilanadonestasegundafeira(29),na
ameaadasdo
emergiuoprojetopolticoquechamareideneoliberalismo. Brasil
ComissodeDireitosHumanosdoSenado,o
Governoe livroOdragodebaixodacama
Congressotm
Poderianosdizerumpoucomaisapropsitodosfrontspolticoe projetospara
eliminar80mil
ideolgico,assimcomoosataquescontraomundodotrabalho? kmdereasprotegidas
equivalentessuperfciede
Portugal.Veja[]
Nofrontideolgico,issoconsistiaemseguiroconselhodeumcara Stdilequer
umPlano
chamadoLewisPowell,quehaviaescritoummemorandodizendoque Popularde
Emergncia
ascoisashaviamidolongedemaisequeocapitalprecisavadeum Documento
projetocoletivo.EssanotaajudouamobilizaraCmaradeComrcioe serlanado
hoje,emSP,
aTvolaRedondadosnegcios.Asidiastinhamentosua comoparteda
lutapordiretasj.Para
importncia.Essagentepensavaqueeraimpossvelorganizaras coordenadordoMST,primeiro ReformadaPrevidnciacriaimpasse
passopara[] nabasedogovernoTemer
universidadesporqueelaserammuitoprogressistaseomovimento Stdilequer
estudantil,fortedemais.Derepente,elesmontaramtodosessesgrupos umPlano maio31,2017
Popularde ComaincapacidadedogovernoTemerde
dereflexo,thinktankscomooInstitutoManhattan,asfundaes Emergncia
OutrosQuinhentos
Documento
OhlinouHeritage.EssesgruposlevaramadianteasidiasdeFriedrich serlanado
hoje,emSP,
Hayek,deMiltonFriedmanedaeconomiadaoferta. comoparteda
lutapordiretasj.Para
coordenadordoMST,primeiro
Oplanoeraqueessesthinktanksfizessempesquisassrias[]que passopara[]
seriampublicadasdemaneiraindependente,influenciariamaimprensa OutrosLivros
(Aobrade)
efariampoucoapoucoocercodasuniversidades.Esseprocesso Varoufakis
contraaPEC
tomouumtempo.Pensoqueelesestoagoranumpontoemqueno 241!PorMario
tmmaisnecessidadedecoisascomoafundaoHeritage.As SergioConti
Parachegarausteridade,ele
universidadesforamamplamentepenetradaspelosprojetosneoliberais partedahecatombede1929.A
grandecrisenofoidirimidapelo
queascercam. incrementodeobras[]
Paraentender
ocoraoda Maislidos
Noquedizrespeitoaotrabalho,odesafioconsistiaemtornar Crise
PorHugo POPULAR COMMENTS
competitivoocustodotrabalholocalemrelaoaocustodotrabalho Albuquerque,
juristaeeditor TODAY WEEK MONTH ALL
globalizado.Umasoluoteriasidodemandarmodeobraimigrante. daAutonomiaLiterria.O
MinoutauroGlobal:averdadeira Otenebrosomundodas"novas"
Nosanos1960,porexemplo,osalemesapelaramaosturcos,os origemdacrisefinanceiraeofuturo festasinfantis
[]
francesesaosmagrebinoseosinglesesaostrabalhadoresoriginriosde DavidGraeber:
suasantigascolnias.Masissohaviacriadomuitodescontentamentoe Dvidasempre Fidel,porEduardoGaleano
foiuma
agitaosocial. questode
poder.
Guilherme
AatualidadebrutaldeHannah
Destavez,oscapitalistasescolheramoutravia:exportarocapitalde FreitasentrevistaDavidGraeberno
Arendt
GloboEmsetembrode2011,o
ondehaviaumaforadetrabalhomaiscara.Masparaquea antroplogoamericanoDavid
Graeberestavanogrupoque
globalizaofuncionasse,eraprecisoreduzirastarifasereforaro planejou[] Arquiteturahostil:ascidades
contrasereshumanos
capitalfinanceiro,poisestaaformadecapitalmaismvel.Ocapital
financeiroeofatodetornarasmoedasflutuantestornaramse
OBelchiorqueacrticavulgarno
essenciaisparaconteraclasseoperria.Aomesmotempo,osprojetos viu
deprivatizaoededesregulaocriaramdesemprego.Portanto,
desempregonointeriordopasedeslocalizaesparafora,assim OutroCanal
comoumterceirocomponente,asmudanastecnolgicas,a
OJardineiroParaguaioCoisasQueVoc
desindustrializaopormeiodaautomaoedarobotizao.Estafoia PrecisaSaber#30
estratgiaparatrituraraclasseoperria.
Depoisdapublicao,em2005,daBrevehistriado
neoliberalismo,muitofoiescritosobreesseconceito.Parecehaver
principalmentedoiscampos:ospesquisadoresqueestomais
interessadosnahistriaintelectualdoneoliberalismoeaspessoas
quesosobretudopreocupadascomoneoliberalismorealmente
MulherescurdasemguerracontraoEstado
existente.Ondevocsesitua? Islmico(ISIS)DocumentriodeRT
Existeumatendncianascinciassociais,qualeutentoresistir,que
consisteemprocurarumafrmulamgicaparaexplicarumfenmeno.
Hassimumasriedepessoasdizendoqueoneoliberalismouma
ideologiaequeescrevemumahistriaidealizadasobreela.Um
exemplooconceitodeFoucaultdegovernabilidade[designando
umapresumvelracionalidadeprpriafunodegovernarnotado
tradutor]quevtendnciasneoliberaisjpresentesnosculoXVIII.
Massevocstomamoneoliberalismounicamentecomoumaideiaou OMUNDOTCHATO
umpacotedeprticaslimitadasdegovernabilidade,encontraro
numerososprecursores.
Oquefaltaaquiamaneiracomoaclassecapitalistadesenvolveu
seusesforosduranteosanos1970eoinciodosanos1980.Penso
quejustodizerquenessapoca,aomenosnomundoanglosaxo,
elaseunificoudemodosuficiente.Oscapitalistassecolocaramde
acordosobremuitascoisas,comoanecessidadedeforaspolticasque
realmenteosrepresentem.
Esseperodocaracterizaseporumagrandeofensivaemvriasfrentes,
ideolgicasepolticas,eanicamaneiradeexpliclareconhecero
altonveldesolidariedadedaclassecapitalista.Ocapitalreorganizou
seupodernumatentativadesesperadadereencontrarsuaprosperidade
econmicaesuainfluncia,quehaviasidoseriamenteenfraquecidodo
fimdosanos1960atosanos1970.
Houvevriascrisesdesde2007.Comooconceitoeahistriado
neoliberalismopodemnosajudaracompreendlas?
Houvemuitopoucascriseseconmicasentre1945e1973.Nesse
perodo,atravessamosproblemassriosmasnograndescrises.A
viradaparaaspolticasneoliberaisoperousenodecorrerdosanos
1970noquadrodeumacrisesevera,etodoosistemasofreudepois
umasriedeoutrascrise.Bementendido,estasproduzem,acadavez,
todasascondiesparacrisesfuturas.
Entre1982e1985,houvetambmacrisedadvidanoMxico,no
Brasil,noEquadore,nofundo,detodosospasesem
desenvolvimento,inclusiveaPolnia.Em19871988,vimosnos
EstadosUnidosumagrandecrisedeempresasdepoupanae
emprstimodepoisumaenormecriseem1990naSucia,ondetodos
osbancostiveramdesernacionalizadoseporcertoaIndonsiaeo
Sudesteasiticoem19971998,antesqueacriseseespalhasseparaa
RssiaedepoisparaoBrasileaArgentinaem20012002.Houve
enfimproblemasnosEstadosUnidosem2001,queforamtirando
dinheironaBolsadeValoresparainjetarnomercadoimobilirio.Em
20072008,omercadoimobilirioimplodiu,eissofoiumagrande
crise.Vocpodeolharummapadomundoevisualizarascrises
percorrendooplaneta.
Oconceitodeneoliberalismotilparacompreenderesses
fenmenos.Umadasgrandesmudanasdoneoliberalismo,em1982,
foilivraroBancoMundialeoFMItodosseuskeynesianos.Eles
foramsubstitudosportericosneoclssicosdaofertaeaprimeira
coisaqueestesdecidiramquedoravanteoFMIseguiria,emfacede
todasascrises,umapolticadeajusteestrutural.
Em1982,oMxicoviveuumacrisedadvida.OFMIdissens
vamossalvlos.Defato,elessalvaramosbancosdeinvestimento
novaiorquinoseimpuserampolticasdeausteridade.Comoresultado
daspolticasdeajusteestruturaldoFMI,apopulaomexicanasofreu
umaperdadepoderdecompradaordemde25%nosquatroanosque
seseguirama1982.Depois,oMxicosofreuquatrooutrosajustes
estruturais.Numerosospasesconhecerammaisdeum.Essaprtica
tornouseclssica.
OquefazemhojenaGrcia?quaseumacpiadoquefizeramno
Mxicoem1982.EtambmoquesepassounosEstadosUnidosem
20072008.Elesresgataramosbancosefizeramapopulaopagara
contaatravsdaspolticasdeausteridade.
Haverqualquercoisa,nascrisesrecentesenomodocomoelas
foramgeradaspelasclassesdirigentes,queofariahojereversua
teoriadoneoliberalismo?
Bem,nocreioqueasolidariedadedaclassecapitalistasejahojeoque
eraento.Emnvelgeopoltico,osEstadosUnidosnoestomaisna
posiodeconduziradanacomofaziamnosanos1970.
Pensoqueassistimosaumaregionalizaodasestruturasglobaisde
podernoseiodosistemadosEstados,comhegemoniasregionaiscomo
adaAlemanhanaEuropa,doBrasilnaAmricaLatinaoudaChinano
Lestedasia.Evidentemente,osEstadosUnidosconservamuma
posiodominante,masostemposmudaram.Trumppodecomparecer
aoG20edizerdevemosfazerisso,eAngelaMerkellheresponder
noofaremos,oqueerainimaginvelnosanos1970.Asituao
geopolticaest,portanto,regionalizada,ehmaisautonomia.Penso
queemparteumresultadodofimdaguerrafria.Pasescomoa
AlemanhanodependemmaisdaproteodosEstadosUnidos.
Alis,issoquechamamosanovaclassecapitalistadeBillGates,da
AmazonedoValedoSilciotmumapolticaquediferedados
gigantestradicionaisdopetrleoedaenergia.Oresultadoquecada
umtentaseguirseuprpriocaminho,oquelevaaconflitosentrepor
exemploaenergiaeasfinanas,aenergiaeoValedoSilcioetc.
Existemsriasdivergnciassobretemastaiscomoasmudanas
climticas,porexemplo.
Umoutroaspectoquemeparececrucialqueoimpulsoneoliberal
dosanos1970nofoiimpostosemfortesresistncias.Houve
importantesreaesdaclassetrabalhadora,dospartidoscomunistasna
Europaetc.Maseudiriaqueaofinaldosanos1980abatalhahavia
sidoperdida.Ecomoaclassetrabalhadoranotemmaisopoderde
quedispunhaquelapoca,asolidariedadenoseiodaclassedirigente
nomaistambmnecessria.Nohmaisumasriaameaavindo
debaixo.Aclassedirigenteseviramuitobemenotemmuitacoisaa
mudar.
Seaclassecapitalistasearranjabem,emcontrapartidaocapitalismo
vaibastantemal.Astaxasdelucroserecuperaram,masastaxasde
reinvestimentosoextremamentebaixas.Porisso,ummontede
dinheironoretornaparaaproduomasdedicadoconquistade
terrasoucompradeativos.
Falemosumpoucomaisdasresistncias.Emseutrabalho,voc
insistenofato,aparentementeparadoxal,dequeaofensiva
neoliberalsedesenvolveuparalelamenteaumdeclnionalutade
classes,pelomenosnoNorte,emfavordenovosmovimentos
sociaispelaliberdadeindividual.Poderiaexplicarcomoo
neoliberalismogeroucertasformasderesistncia?
Aquiestumaquestoameditar:oquefazcomquecadamodode
produodominante,comsuaconfiguraopoliticaparticular,crieum
mododeoposioqueseconstituiemseureflexo?pocada
organizaofordistadaproduo,oreflexoeraummovimentosindical
centralizadoepartidospolticosbaseadosnocentralismodemocrtico.
pocaneoliberal,aorganizaodaproduoparaumaacumulao
flexvelproduziuumaesquerdaquetambm,naverdade,seu
reflexo:trabalhoemredesdecentralizadas,nohierarquizados.Penso
quemuitointeressante.Eatcertoponto,oreflexodoespelhovalida
oquetentavadestruir.Omovimentosindical,assim,sustentouo
fordismo.
Pensoquenestemomentomuitagenteesquerda,sendomuitos
autnomoseanarquistas,reforamnaverdadeoneoliberalismoem
seujogofinal.Muitagentedeesquerdanoquersaberdessa
afirmao.Masaperguntaquesecoloca,evidentemente:haverum
meiodeseorganizarquenosejanoespelhodoneoliberalismo?
Podemosquebraresseespelhoeorganizarqualqueroutracoisa,que
nojogueojogodoneoliberalismo?
Aresistnciaaoneoliberalismopodeassumirdiversasformas.Nomeu
trabalho,ressaltoofatodequeolugarderealizaodovalor
tambmumpontodetenso.Ovalorproduzidonoprocessodo
trabalho,eumaspectomuitoimportantedalutadeclasses.Maso
valorserealizanomercadoatravsdavenda,eumaboaparteda
polticatemaseulugar.Umagrandepartedaresistncia
acumulaodocapitalseexprimenosomentenolugardeproduo,
mastambmatravsdoconsumo,naesferadarealizaodovalor.
Tomeaindstriadeautomveis:grandesfbricaspodiamantes
empregarcercade25milpessoas,ehojeempregam5milporquea
tecnologiareduziuanecessidadedetrabalhadores.Otrabalho
encontraseassimcadavezmaisdeslocadodaesferadaproduopara
aesferadavidanacidade.Oprincipalcentrodeinsatisfao,no
quadrodasdinmicascapitalistas,deslocaseparaaesferade
realizaodovalor,paraaspolticasquetmimpactonavidacotidiana
nacidade.Ostrabalhadoresevidentementepreocupamsecomum
montedecoisas.SenosencontramosemShenzhen,naChina,aslutas
noquadrodoprocessodetrabalhosodominantes.EnosEstados
UnidosteramosapoiadoagrevedeVerizon[2]porexemplo.
Masemvriospontos,oquedominasoaslutasemtornoda
qualidadedavidacotidiana.Vejamasgrandeslutasdosdezaquinze
ltimosanos.UmconflitocomoodoParqueGezi,emIstambul,no
foiumalutatrabalhista.Odescontentamentotinhaavercomapoltica
cotidiana,afaltadedemocraciaeomododetomardecises.Nos
levantesocorridosdascidadesbrasileiras,em2013,foramtambmos
problemasdavidacotidianaosdetonadores:ostransporteseas
despesassuntuosasparaaconstruodegrandesestdiosem
detrimentodeescolas,hospitaisemoradiasacessveis.Oslevantesa
queassistimosemLondres,emParisouemEstocolmonoestavam
ligadosaoprocessodetrabalho,masvidacotidiana.
Nesseterreno,apolticamuitodiferentedaquelaqueimplementada
nolocaldeproduo.Naproduo,oconflitoopeclaramenteo
capitalaotrabalho.Aslutaspelaqualidadedevidasomenosclaras
emtermosdeconfiguraodeclasse.Aspolticasclaramentede
classe,queprocedememgeraldeumacompreensodoprocessode
produo,tornamseteoricamentemaisvagasmedidaquesetornam
maisconcretas.Elasexpressamumadisputaentreclasses,masnono
sentidoconvencional.
Vocachaquesefalademaisdeneoliberalismoenoosuficiente
decapitalismo?Quandomaisapropriadousarumououtro
dessestermos,equaissoosriscosdeconfundilas?
Muitosliberaisclssicosdizemqueoneoliberalismofoilongedemais
emtermosdedesigualdadederenda,quetodasessasprivatizaes
foramlongedemaisequehnumerososbenscomunsaproteger,como
omeioambiente.Htambmmodosdefalardocapitalismo,como
quandofalamosdeumaeconomiadepartilha,quenaverdadeacaba
porserextremamentecapitalistaeexploradora.
Hanoodecapitalismotico,quesignificaapenasser
razoavelmentehonestoaoinvsderoubar.Algumaspessoaspensam
quepossvelumareformadaordemneoliberalemdireoauma
outraformadecapitalismo.Pensoquetalvezhajaumaformade
capitalismomelhorqueessaqueexistehojemasnotomelhor.Os
problemasfundamentaistornaramseagoratoprofundosque,semum
vastomovimentoanticapitalista,serdefatoimpossvelchegarat
eles.Gostariaentodecolocarasquestesatuaisemtermosde
anticapitalismo,emvezdeantineoliberalismo.Equandoouoas
pessoasfalaremsobreneoliberalismo,meparecequeoperigo
acreditarquenooprpriocapitalismo,deumaformaoudeoutra,
queestemquesto.
Notas
[1]PublicadopelaOxfordUniversityPress.
https://www.amazon.com.br/BriefHistoryNeoliberalismDavid
Harvey/dp/0199283273
[2]Setesemanasdegrevenessagigantedastelecomunicaes
possibilitaramobter10,5%deaumentodesalriosemtrsanospara
36milassalariadoseacontrataode1.400pessoasat2019.
Sobreomesmotema:
Bio LatestPosts
DavidHarvey
DavidHarveyprofessoringlsdegeografiae
antropologianaUniversidadedaCidadedeNova
York(CUNY).Umdosestudiososmaisimportantes
dareadecinciashumanas,autordediversoslivros
sobreodesenvolvimentodageografiamoderna,
retomaomarxismoeoconceitodeclassessociais
comocrticaaocapitalismoglobal.Foiumdos
principaisformadoresdoconceitodedireito
cidade.Vejaseuslivrosemnossalivraria.
TAGS:Capital,capitalismo,crisedadvida,Estadoneoliberal,
polticadeausteridade,qualidadedevida,trabalho
NoComments
Starttheballrollingbypostingacommentonthisarticle!
Deixeumaresposta
Insiraseucomentrioaqui...
_________________________________________________________________________________________________________________________________________
OutrasPalavras|BlogdaRedao|OutrasMdias|BibliotecaDipl|Ipiranga895|OutrosLivros|OutrosQuinhentos
RedaoOutrasPalavras
RuaConselheiroRamalho,945Bixiga
SoPaulo(SP)
Brasil
Tel:+551141179264
AboutArrasWordPressTheme