Aydınlatma Kont. Sist. Bulanık Mantık Yönteminin Kull. İrdelenmesi

STANBUL TEKNK NVERSTES FEN BLMLER ENSTTS
AYDINLATMA KONTROL SSTEMLERNDE BULANIK MANTIK
YNTEMNN KULLANILABLRLNN RDELENMES
YKSEK LSANS TEZ
Elk.Mh. Eralp Hikmet GRSOY
Anabilim Dal: Elektrik Mhendislii
Program: Elektrik Mhendislii
Tez Danman: Prof. Dr. Sermin ONAYGL
MAYIS 2003
STANBUL TEKNK NVERSTES FEN BLMLER ENSTTS
YKSEK LSANS TEZ
Elk.Mh. Eralp Hikmet GRSOY
Tezin Enstitye Verildii Tarih : 25 Haziran 2003

Tezin Savunulduu Tarih : 29 Mays 2003
Tez Danman: Prof. Dr. Sermin ONAYGL
Juri yeleri : Prof. Dr. Adnan KAYPMAZ
Do. Dr. Nurettin UMURKAN
MAYIS 2003
NSZ
almalarm srasnda gsterdii yakn ilgi ve yardmlarndan dolay tez

danmanm sayn Do.Dr. Sermin ONAYGLe, saladklar olanaklarla bu gnlere
gelmeme yardmc olan aileme ve desteini benden esirgemeyen arkadam Sevgi
Baak SEMZe teekkr ederim.
Mays 2003 Eralp Hikmet GRSOY
ii
NDEKLER
ZET vi
SUMMARY viii
1. GR 2
2. OFS AYDINLATMASININ AMACI VE BAZI TEMEL 3

KAVRAMLAR
2.1 Ofis Aydnlatmasnn Amac 3
2.2 Aydnlatma Tekniinin Temel Kavramlar 3
2.2.1 Ik Aks 4
2.2.2 Ik iddeti 4
2.2.3 Parlt 4
2.2.4 Aydnlk Dzeyi 5
2.2.5 Ortalama Aydnlk Dzeyi 5
2.2.6 Doal aydnlk Dzeyi 5
2.2.7 Yapay Aydnlk Dzeyi 6
3. OFS AYDINLATMA SSTEMLER VE DAHA NCE 7

YAPILMI ALIMALAR
3.1 Kullanc Kontroll Sistemler 7
3.1.1 Klasik Sistem (Ama-Kapama) 7

3.1.2 Kullanc Kontroll Lolatrma 8
3.2 Otomatik Kontroll Sistemler 8
3.2.1 Yapay Sinir Alar Yardm le Aydnlatma Kontrol

Sistemlerinin Giri Verilerinin Belirlenmesi 8
3.2.2 Gn Ina Duyarl Aydnlatma Kontrol Sistemleri 12
3.2.3 Ofislerde Kullanc Kontroll Aydnlatma sistemlerinin
alanlar Tarafndan Sorgulanmas 13
iii
4. BULANIK MANTIK 17
4.1 Bulank Mantk Kavram 17
4.2 Bulank Kmeler 20
4.2.1 Bulank Kmelerin Temel Operatrleri 20

4.2.1.1 Eitlik 20
4.2.1.2 Kapsama 20
4.2.1.3 Tmleyen 21
4.2.1.4 Kesiim 21
4.2.1.5 Birleim 21
4.2.1.6 Fark 21
4.3 Bulank Kontrol Uygulamas 22
4.3.1 Bulank Kontrol ile Ters Sarka Uygulamas 22
5. DENEY DZENENN TANITILMASI VE DENEYN 33

YAPILII
5.1 Deney Dzenei 33
5.2 Luxmate Aydnlatma Kontrol Sistemi 34
5.3 Deneyin Yapl 36
6. GR BYKLKLERNN SELMES, BULANIK MANTIK

KURALLARININ VE YELK FONKSYONLARININ 38
BELRLENMES
6.1 Giri Byklklerinin Seilmesi 38
6.1.1 Ya 39
6.1.2 Cinsiyet 39
6.1.3 Doal Aydnlk Dzeyi 40
6.1.4 Scaklk 40
6.1.5 Nem 42
6.1.6 Meslek 42
6.2 Giri Byklklerinin Bulank Mantk Sistemine 43

Uygulanmas
6.2.1 Doal Aydnlk Dzeyi 44

6.2.2 Ya 45
6.2.3 Cinsiyet 46
6.2.4 Yapay Aydnlk Dzeyi 46
6.2.5 Bulank Mantk Kurallar 47
iv
7. BULANIK MANTIK SSTEMNN UYGULAMASI VE
ELDE EDLEN BLGSAYAR PROGRAMI 54
SONULARI
7.1 Girilerin Programa Tantlmas 54
7.2 Bilgisayar Program Sonular 55
7.3 Elde Edilen Bilgisayar Program Sonularnn 57

Yeni Bir Denek zerinde Denenmesi
8. GENEL DEERLENDRME VE SONU 60
8.1 deal Sistem 61
8.2 Elektrik Asndan Tasarruf 61
KAYNAKLAR 64
EK-A 65
EK-B 77
EK-C 80
ZGEM 89
v
ZET
Ofislerde, aydnlatma iin harcanan elektrik enerjisi toplam kullanlan enerjinin

byk bir blmn kapsamaktadr. Ofis alanlarnn aydnlatma isteklerine cevap
verirken bizi snrlandran en nemli etken enerji tasarrufudur. Ofis alanlarnn
yksek aydnlk dzeylerinde daha verimli altklar bilinmektedir. Bunun yannda
yksek aydnlk dzeyleri ile artan enerji tketimi, bir optimum zm bulma
zorunluluunu dourmutur. Bu almada psikolojik ve fizyolojik adan alanlar
rahatsz etmeden, en dk aydnlk dzeylerini salayacak bir model oluturulmas
dnlmtr.
Aydnlatma kontrol sistemlerinin en nemli giri bykl ofiste oluan doal

aydnlk dzeyidir. Sadece doal aydnlk dzeyine bal olarak aydnlatma kontrol
yapan sistemler gnmzde kullanlmaktadr. Fakat alanlarn aydnlatma
asndan kiisel tercihleri birbirinden farkllk gstermektedir. Bunun nedeni
alanlar arasndaki, ya, cinsiyet, gz bozukluu gibi bir ok farkllktr. Kiiler
aras bu deikenliin de kontrol sistemine dahil edilmesi gerekmektedir. Bu
farkllklarn aydnlatma kontrol sistemine bir matematik model ile tantlmas
olduka zordur. nk kiisel parametrelerin de iin iine girmesiyle, oluturulacak
matematik modelin ok sayda geni diferansiyel denklemler iermesi gerekmektedir.
Bu sebepten dolay, byle bir sisteme model oluturmaya ok daha msait olan
bulank mantn almalarda kullanlmas uygun grlmtr.
Bulank mantk modelinin amac farkl aydnlk dzeyi istei olan alanlarn bu
tercihlerini nceden tahmin edebilmektir. alanlar birbirlerinden ayran
zelliklerinin ve de tercih edilen aydnlk dzeylerinin belirlenmesi amacyla bir seri
deneyler yaplmtr. Bu deneylerde, deneklerden gn boyunca bir ofiste gnlk
ilerini yapmalar ve saat ba yapay aydnlk dzeyini ayarlamalar istenmitir.
Deneyler srasnda tercih edilen masa st yapay aydnlk dzeyleri ve oluan doal
aydnlk dzeyleri her alt dakikada bir kaydedilmitir. Ayrca deneklere ait kiisel
bilgiler (ya, cinsiyet, gz bozukluu, meslek) ve ortam koullar (scaklk, nem,hava
durumu)na ait bilgiler toplanmtr.
Deney sonular gz nne alnarak bir bulank mantk model gelitirilmitir. Bu

modelin amac farkl zelliklere sahip bireylerin aydnlatma tercihlerini nceden
tahmin etmektir. Modelde giri bykl olarak bireylerin ya, cinsiyeti ve masa
stnde oluacak doal aydnlk dzeylerinin kullanlmas uygun grlmtr. k
bykl ise masa st yapay aydnlk dzeyidir.
vi
Oluturulan model deneylerde llen yapay aydnlk dzeylerini %19luk kabul
edilebilir bir hata ile tahmin edebilecek dzeydedir. Daha sonra salama niteliinde
baka bir denek zerinde ayn deney tekrarlanmtr. Bu yeni denein aydnlk dzeyi
tecihleri, bulank modelin nceden tahmin ettii yapay aydnlk dzeyleri ile
%20.5lik bir fark gstermitir. Elde edilen hata deerlerinin birbirlerine yakn
olmas oluturulan modelin kullanlabilir olduunun gstergesidir. Ayrca yaplan
enerji tketimi analizi, bulank mantk kullanlarak tasarlancak bir sistemin, dier
sistemlerden daha fazla bir yk getirmeyeceini ortaya koymutur.
Sonu olarak, bulank mantk sistemi ile, enerji tketimi asndan fazladan bir yk
getirmeden alanlarn kiisel ihtiyalarnn baarl bir ekilde karlanabilecei
anlalmaktadr.
Anahtar Kelimeler: Ofis Aydnlatmas, Bulank Mantk, Gn Kontrol
vii
EMPLOYABILITY EXAMINATION OF FUZZY LOGIC METHOD IN
LIGHTING CONTROL SYSTEMS
SUMMARY
Lighting expenses in offices takes the major part of the total electric energy
expenses. Energy saving is the most important obstacle in performing the lighting
requirements of the office occupants. It is known that the office occupants is more
productive at high illuminance levels. Besides, for the reason the energy consumed
in offices is increased by high illumination levels, an optimum solution has to be
found. In this study, a model which can supply office occupants satisfaction and
energy economy at the same time is considered to be formed.
The most dominant input variable of office lighting systems is daylight illumination
level at the working plane. But the systems making lighting control only due to the
daylight is found insufficient by the office occupants. Because of this insufficiency,
the differences between the personnel (age, sexuality, eye problemsetc) is have to
be taken into account. A mathematical model including that much non linear variable
have to contain large differential equations. For this reason, a fuzzy logic application
is more suitable for forming the model.
The aim of this fuzzy logic model is forecasting the illumination levels, going to be
required by the office occupants. To classify the office occupants for the dominant
criterions, a series of experiments are made. In these experiments, adjusting the
artificial illuminance once an hour by using electronic dimmer according to their
preferences is asked from the people who participated the experiments. These people
had done their daily works at the time of the experiments. All illumination levels are
recorded in every six minutes during the experiments. Also Personal and
environmental data are taken.
According to the data collected in these experiments a fuzzy logic model is formed.
The aim of this fuzzy logic model is forecasting the artificial illumination levels,
going to be required by the office occupants who has different requirements. Age,
sexuality and daylight illuminance level at working plane are taken as the input
variables of the model. The output value is artificial illuminance level at the working
plane.
The fuzzy logic model formed, is at a level of forecasting the artificial illuminance
measured in experiments by a error of 19%. As a check of the model, another
experiment is done with a new person out of the experiment group.
The model has forecasted the new participants artificial illumination requests by a
similar error of 20.5%.
viii
This results shows that fuzzy logic applications in office lighting control systems can
be used. Also, the energy economy analysis made in this study shows that, this
system is not bringing new costs according to the other systems.
Keywords: Office Lighting, Fuzzy Logic, Daylight Control
ix
1. GR
Elektrik enerjisi de dier enerji trleri gibi dnyamzda srekli azalmakta olan belirli
enerji kaynaklarndan elde edilmektedir. Elektrik enerjisinin verimli ve etkin olarak
kullanlmamas halinde, hem temel enerji kaynaklar hem de dntrme ilemi
srasnda harcanan para ve emek ksmen kayp haline gelmektedir. Bu kayplar
elektrik enerjisinin bilinli ve gerektii kadar kullanmasyla azaltlabilir.
Ofislerde, aydnlatma iin harcanan elektrik enerjisi toplam kullanlan enerjinin

byk bir blmn kapsamaktadr. Ofis alanlarnn yksek aydnlk dzeylerinde
daha verimli altklar bilinmektedir. Bunun yannda yksek aydnlk dzeyleri ile
artan enerji tketimi bir optimum nokta veya aralk bulma zorunluluunu
dourmutur. Psikolojik ve fizyolojik adan alanlar rahatsz etmeyecek,
performanslarn azaltmayacak en dk aydnlk dzeylerini bulmak bu problemin
zmdr. Gn aydnlatma hesaplarnda ok etkin bir rol oynamaktadr.
Kiilerin alma ortamnda arzu ettikleri aydnlk dzeylerinin karlanabildii
kadar doal aydnlatma ile karlanmal ve doal n alma dzleminde
oluturduu aydnlk dzeyinin deiimine gre yapay aydnlatma ayarlanmaldr.
1970li yllardan bu yana birok aratrmac farkl yntemlerle bu probleme en uygun

cevab bulmaya uramtr. Bu almada problemin bulank mantk yntemi ile
zlebilirlii incelenmi ve aydnlatma ihtiyalarn karlayabilecek bir model
oluturulmaya allmtr. Bulank mantn kullanlmasnn en byk nedeni,
sistemin karmak yapsndan dolay bir matematik modelin oluturulmasnn
zorluudur. Parametrelerin bir dorusallk gstermedii byle bir sistemde,
oluturulacak matematik modelin zlmesi zor ve uzun srecek diferansiyel
denklemler iermesi kanlamayacak bir durumdur.
Bugne kadar yaplan almalarn ounun ortak amac elektrik enerjisinden

tasarruf etmektir. Esas nemli nokta bu tasarruf salanrken sistemin iyi bir
aydnlatma ile kiisel isteklere cevap verebilecek esneklii gsterebilmesidir. Bu
1
esnekliin salanabilmesi iin alanlar snflandrmak ve herkesin ihtiyalarna
belirli llerde ayr ayr cevap vermek gerekmektedir. Bu erevede daha nce
kullanlan yntemler ve deerlendirmeleri almann nc blmnde
incelenmitir.
kinci blmde ise bu almada kullanlan olan baz temel kavramlar ve ofis
aydnlatmas hakknda ksa aklamalar yer almaktadr.
Drdnc blmde bulank mantk sistemi, bulank kme kavram ve uygulama

olarak temel bir bulank mantk probleminin zmne yer verilmitir.
Beinci blmde, aratrmada kullanlan mevcut deney dzeneinin tantlmas ve

deneyin ynteminin anlatlmas yer almaktadr.
Altnc blmde ise giri byklklerinin seilmesi, bulank mantk yelik

fonksiyonlarnn ve kurallarnn belirlenmesi yer almaktadr.
Yedinci blm bulank mantk ynteminin uygulanmas, elde edilen sonular ve bu

sonularn irdelenmesini konu almaktadr.
Sekizinci blmde yaplan almann genel deerlendirmesi, ideal sistem

zmnn aranmas ve temel amalardan biri olan elektrik asndan tasarrufun
saylarla gz nne konulmas yer almaktadr.
2
2. OFS AYDINLATMASININ AMACI VE BAZI TEMEL KAVRAMLAR
2.1 Ofis Aydnlatmasnn Amac
Ofis aydnlatmasnn iki temel amac vardr; alanlarn grme yeteneklerini

arttracak, konforlu bir ortam salamak ve bunu ekonomik olarak zebilmektir. yi
bir ofis aydnlatmas gzn grme yeteneini arttrr, bireylerin gz saln korur,
yaplan iin verimliliini arttrr, i hacmini arttrr, alanlarn i yapabilme
potansiyelini gelitirir ve konfor gereksinimine yant verir. Ekonomik adan
dnldnde bu saylan kriterleri ancak salayacak bir aydnlatma baarl
saylabilir.
Aydnlatma sistemini tasarlayan kiilerin minimum enerji sarfiyat ile maksimum

alma verimini salayabilecek bir optimum nokta yada aralk saptayabilmeleri
gerekmektedir. Ancak bu optimum noktann bulunmasnn dnld kadar kolay
olmad yaplan almalardan anlalmtr. Ayn ofis iinde ayn ii yapsalar dahi
alan bireyler birbirlerinden ok farkl aydnlk dzeylerine ihtiya
duyabilmektedirler. Bu farklln temel nedeni bireyler arasndaki ya, cinsiyet, gz
kusurlar, stres gibi birok psikolojik ve fizyolojik deiken zelliklerin
bulunmasdr. Bunlarn yannda, aranlan optimum noktann bulunabilmesini biraz
daha zorlatran bir etken daha vardr; o da gn dr. Deiken bir hal sergileyen
gn nn etkisini de hesaba katarak, ksmen birbirlerinden farkl aydnlk
dzeyleri isteyen bireyleri memnun ederken olabilecek en az enerji sarfiyatn
yapmak ulalmas gereken zmdr.
2.2 Aydnlatma Tekniinin Temel Kavramlar
Bu blmde konunun daha iyi anlalmasna yardmc olaca dnldnden,

almada geen baz temel kavramlar ksaca anlatlacaktr.
3
2.2.1 Ik Aks
Ik aks harfi ile gsterilir. Birimi Lmendir.
1 lmen = 1 lm (2.1)
Bir k kaynann k aks, bu k kaynandan kan ve normal gzn grmesine

ait spektral duyarllk erisine gre deerlendirilen enerji aksdr.[1]
K 0 F V (2.2)
Bu denklemde F enerji aksn, K 0 da enerji aksnn V555 =1 iin ksal fotometrik

deerini gsterir. iin V555 =1 ve K 0 = 682lm/W tr.
2.2.2 Ik iddeti
Ik iddeti I harfi ile gsterilir. Birimi Candeladr.
1 candela = 1cd (2.3)
Noktasal k kaynaklar iin tanmlanr ve dorultuya bal bir byklktr.
Noktasal bir k kaynann herhangi bir dorultusundaki ortalama k iddeti bu

dorultuyu iine alan bir uzay asndan kan k aksnn uzay
asna blmdr [1]. Ak ifadesi;
d
I lim (2.4)
0 d
olacak ekildedir.
2.2.3 Parlt
Parlt L harfi ile gsterilir. Birimi cd/m2 dir. Parlt dorultuya bal bir byklktr.
Ik yayan bir yzeyin bir M noktasnn bu yzeyin normali ile as yapan
dorultudaki parlts, M noktasn iine alan S yzey elemannn bu dorultuda
dourduu I k iddetinin Snin bu dorultuya dik dzlemdeki Sn grnen
4
alanna orannn limitidir [1]. Bir M noktasnn dorultusundaki parlts;
I dI
L lim (2.5)
sn 0 Sn dSn
eklinde ifade edilir.
2.2.4 Aydnlk Dzeyi
Aydnlk dzeyi E harfi ile gsterilir. Birimi Lkstr.
1 lks = 1 lx (2.6)
Bir yzeyin bir M noktasndaki aydnlk dzeyi, bu noktay iine alan bir S
yzeyine den k aksnn S yzeyine blmne eittir. S yzeyi sfra
yaklarsa S orannn limiti bu noktadaki aydnlk dzeyini verir [1].
d
E lim (2.7)
S 0 S dS
dir. lmen, S metrekare cinsinden alnrsa E lks cinsinden bulunur.
2.2.5 Ortalama Aydnlk Dzeyi
Bir dzlemdeki ortalama aydnlk dzeyi Eort sz konusu dzlemdeki noktasal

aydnlk dzeylerinin aritmetik ortalamasdr [1].
n
Ei
i 1
E ort (2.8)
n
eklindedir.
2.2.6 Doal Aydnlk Dzeyi
Gne nlarnn odann penceresinden ieri girerek oluturduu aydnlk dzeyine

doal aydnlk dzeyi denir. Doal aydnlatmann bireyler zerinde olumlu bir etkisi
vardr. Bu yzden binalar ina edilirken pencerelerin en iyi alacak ekilde
5
yerletirilmeleri yapay aydnlatmann etkisini arttrmas bakmndan nemlidir.
Pencereler ayn zamanda en byk kamama kaynaklar olarak karmza ktklar
iin, gn nn dorudan gze gelmesi de iyi bir perdeleme ile nlenmelidir.
2.2.7 Yapay Aydnlk Dzeyi
Tamamen elektrik enerjisi ile odalarn ilerinde eitli k kaynaklar (lambalar)

kullanlarak oluturulan aydnlk dzeyine yapay aydnlk dzeyi denir.
6
3. OFS AYDINLATMA SSTEMLER VE DAHA NCE YAPILMI BAZI
ALIMALAR
Aydnlatma sistemleri kabaca kullanc kontroll ve otomatik kontroll sistemler

olarak iki grupta incelenebilir.
3.1 Kullanc Kontroll Sistemler
Kullanc kontroll sistemler, aydnlatmay alanlarn istedikleri zaman ve kendi

tercihleri dorultusunda ayarladklar sistemlerdir. Bu duruma rnek olarak "Klasik
Sistem (Ama-Kapama) " ve "Kullanc Kontroll Lolatrma" verilebilir.
3.1.1 Klasik Sistem (Ama-Kapama)
Klasik sistemde alma mekannn eitli yerlerinde armatrlere kumanda eden

anahtarlar bulunmaktadr. Anahtarlar sadece ama ve kapama grevi grmektedirler.
Bu anahtarlarn tesisi etkin ve kademeli bir yapay aydnlatma salanacak ekilde
dzenlenir. Toplam aydnlk dzeyinin yetersiz yada fazla geldii durumlarda
anahtarlar vastas ile aydnlatma ayarlanr.
Klasik sistem, kullanclarna kademeli bir kontrol imkan tanmakla birlikte

memnuniyetsizlii de beraberinde getirir. Sistem tamamen kullanc kontrolnde
olduu iin doal aydnlatmadan etkin olarak faydalanlamaz. Kullanclarn,
aydnlk dzeyleri yetersiz olduunda lambalar aarken gsterdikleri hassasiyeti,
doal aydnlk dzeyinin artmas ile oluan yksek aydnlk dzeylerinde lambalar
kapatmakta gstermedikleri bilinmektedir. Dolaysyla enerji tketimi bu sistemde
olduka yksek seviyelere kmaktadr. Dier bir yandan klasik sistem kurulum
maliyetinin dk olmas ve bakm kolayl asndan stn olan bir sistemdir.
alma saatleri ksa veya srekli kullanlmayan ofislerde kullanlabilir bir sistemdir.
7
alma saatleri uzun olan ve alanlardan yksek verim beklenen durumlarda
kullanma uygun deildir.
3.1.2 Kullanc Kontroll Lolatrma
Kullanc kontroll lolatrma, alanlarn yapay aydnlatmay, tesisatn elverdii

snrlarda istedikleri gibi ayarlamalarna olanak tanr. Fluoresan lambalarn
lolatrlabilmesi iin lolatrma zellii olan elektronik balastlarn bir kontrolr
sistemi ile birlikte kullanlmalar gerekmektedir. Kontrol aralnn ok geni olmas
kullanc memnuniyetini beraberinde getirir.
Aydnlatma kontrol tamamen kullanclarn elinde olduu iin bu sistemde de enerji

tketimi yksek seviyededir. Tesisat maliyetinin de olduka fazla olmas sistemin bir
dier dezavantajdr. alanlarn aydnlatma memnuniyeti ile artan verimin getirdii
kazancn enerji maliyetinin stnde olduu durumlarda kullanlabilir bir sistemdir.
3.2 Otomatik Kontroll Sistemler
Otomatik kontroll sistemler kullancnn mdahalesi olmadan aydnlk dzeyinin

daha nceden belirlenen deikenlere gre ayarland sistemlerdir. Bu sistemlerin
en byk problemi kiilerin kontrol edilmekten holanmamalarndan doan deiken
kiisel isteklere ok iyi cevap verme zorunluluudur. Otomatik aydnlatma kontrol
konusunda bugne kadar birok alma yaplmtr. Bu blmde, yaplan bu
almalardan tanesi, konuyla ilgili olduklar dnldnden, rnek olarak
incelenecektir.
3.2.1 Yapay Sinir Alar Yardm le Aydnlatma Kontrol Sistemlerinin Giri

Verilerinin Belirlenmesi
Bu almada, yapay sinir alarnn yardm ile ofis alanlarnn tercihleri de hesaba
katlarak, yapay aydnlk dzeyinin doal aydnlk dzeyine ve gnn saatine gre
ayarland bir model oluturulmutur [2].
Yapay sinir alar her biri birbirine bal olan ok sayda ilevsel elamanlardan
(nronlar) olumutur (ekil 3.1). Nronlar ok girili tek kl elemanlardr.
8
Nronun her giriine ait bir arlk katsays vardr. Her giri kendisine ait arlk
katsays ile arpldktan sonra, bu deerler toplanr. Elde edilen deer aktivasyon
fonksiyonu ad verilen dorusal olmayan bir fonksiyona uygulanarak k deerleri
belirlenir [2].
ekil 3.1 Bir nronun yaps
Bu almada kullanlan veriler Philips tarafndan Hollandann Eindoven ehrinde

ofis alanlarnn aydnlk dzeyi ve renk scakl tercihlerini doal aydnlatmay da
gz nne alarak belirlemek amac ile 1992 ylnda balatlm bir projeden
alnmtr [2]. Deneyler yaklak 20m2 lik ofislerde gerekte de bu ofislerde alan
65 kiinin katlm ile yaplm olup bir yllk veriler bu almada kullanlmtr.
Ofislerde her 6 dakikada bir 5 sensr yardmyla doal ve yapay aydnlk dzeyleri
llmtr.
Deneyler srasnda ofis alanlar yapay aydnlk dzeyini istedikleri zaman

istedikleri deere ayarlamlardr.
Deneylerde elde edilen veriler nda baz sonulara varlmtr [3].
- Tercih edilen yapay aydnlk dzeyleri yaz ve k aylarnda birbirinden farkllk

gstermektedir.
- Kiilerin yaptklar yapay aydnlk dzeyi tercihleri birbirinden farkllk

gsterdiinden sadece doal aydnlk dzeyine gre yapay aydnlk dzeyi
tahmini yaplamayaca anlalmtr.
- Kiilerin gne balarken tercih ettikleri toplam aydnlk dzeyinin ondan sonraki
saatlerdeki yapay aydnlk dzeyi istekleri zerinde etkisi olduu anlalmtr.
9
- Doal aydnlk dzeyinin istenilen yapay aydnlk dzeyi zerinde byk etkisi
vardr.
- 1500 lx toplam aydnlk dzeyi balang olarak tercih edilen toplam aydnlk
dzeyi deerlerinde bir ara snr oluturmaktadr.
- Doal aydnlk dzeyi, gnn saati, ilk tercih edilen doal aydnlk dzeyi ve
yapay aydnlk dzeyi deerleri bir arada kullanlarak yapay aydnlk dzeyi
kabul edilebilir snrlarda saptanabilir.
Elde edilen bu sonular nda verilerin drt ayr grupta incelenmesine karar
verilmitir [3].
- K aynda ilk deer olarak 1500lxden fazla bir toplam aydnlk dzeyi tercih
edilmesi.
- K aynda ilk deer olarak 1500lxden az bir toplam aydnlk dzeyi tercih
edilmesi.
- Yaz aynda ilk deer olarak 1500lxden fazla bir toplam aydnlk dzeyi tercih
edilmesi
- Yaz aynda ilk deer olarak 1500lxden az bir toplam aydnlk dzeyi tercih
edilmesi.
Deney sonular bu drt grup altnda ayr deerlendirilmeye tabii tutulmutur. Doal
aydnlk dzeyi, gnn saati, tercih edilen balang yapay ve doal aydnlk
dzeyleri de giri verileri olarak alnarak yapay sinir alarnn yardm ile tahmin
edilen yapay aydnlk dzeylerinin hata grafiklerinde de grld gibi (ekil 3.2-
3.4) olduka kabul edilebilir seviyede olduu anlalmtr [3].
10
ekil 3.2 K aylar iin hata dalm
ekil 3.3 Yaz aylar iin hata dalm
ekil 3.4 Toplam hata dalm
Tm yla bakldnda mutlak hata oran 0-150 lx aras olan tahminler tm

tahminlerin %65ini, 0-350lx olanlar %80ini, 0-450lx olanlar ise %88ini
oluturmaktadr. Bu sonular yapay sinir alarnn aydnlatma kontrol sistemlerinin
tasarlanmasnda kullanlabileceini de gstermektedir [3].
11
3.2.2 Gn Ina Duyarl Aydnlatma Kontrol Sistemleri
Bu almann amac gn na duyarl bir aydnlatma kontrol sisteminin, hi bir

kontroln olmamas durumuna gre ne kadar enerji tasarrufu salayacann
saptanmasdr.
Bu alma iin seilmi olan test odas 6 adet iinde 2 adet 58Wlk fluoresan lamba
bulunan armatr ve odann eitli yerlerindeki aydnlk dzeylerini lebilen 7 adet
sensrle donatlmtr. Deneyin temel mant odann ierisindeki alma masasnn
zerindeki toplam aydnlk dzeyini uluslararas standartlarda da belirtilen 500 lx
seviyesinde sabit tutmaktr [4]. Otomatik kontrol sistemi bu grevi yapmakta ve
doal aydnlk dzeyi yeterli olmad zaman masa stndeki toplam aydnlk
dzeyini 500 lxe getirecek ekilde yapay aydnlatma salamaktadr. Doal aydnlk
dzeyi 500 lx mertebesini atnda ise yapay aydnlatmay otomatik olarak devre
d brakmaktadr.
Deneylerin yapld zaman boyunca hava durumu da gnlk olarak kaydedilmitir.

Buna gre deney sresi olan 174 gn boyunca 109 gn ak, 27 gn kapal, 28 gn
de paral bulutlu hava gereklemitir [4].
KI LK BAHAR YAZ SONBAHAR
ekil 3.5 Klasik sistemde hava durumu deiimine gre oluan gnlk ortalama
enerji tketimi
Deneylerin sonucunda bir yl iin bulunan gnlk ortalama enerji tketimi ekil
3.5de, salanan enerji tasarrufu deerleri Tablo 3.1de gsterilmitir. Hi bir
kontroln olmad geleneksel sistemde, srekli kullanmda enerji tketimi gnlk
4600Whdir.
12
Elde edilen enerji tasarrufu deerleri, mevsimlere aylara ve hava durumlarna gre
farkllk gstermektedir. Bu alma gsteriyor ki gn na duyarl otomatik
kontrol sistemlerinden faydalanlarak yaklak %30luk bir enerji tasarrufu
salanmas mmkndr [4]. Ayrca sisteme eklenecek zamanlama kontrol
sayesinde daha nceden belirlenen zamanlarda (mesai balangc, mesai bitimi,
temizlik saatleri, len tatili) aydnlatmann kendiliinden alp kapanmasnn
salanmas durumunda enerji tasarrufu daha da arttrlabilir.
Gn na bal kontrol yapan sistemler, alanlarn kiisel isteklerine cevap

vermekte yetersiz kalrlar. alanlar ya, cinsiyet, gz bozukluu gibi deiken
zelliklerine bakmazszn ayn aydnlk dzeylerinde alma durumunda brakr.
3.2.3 Ofislerde Kullanc Kontroll Aydnlatma Sistemlerinin alanlar

Tarafndan Sorgulanmas
Bu alma ngilterede bulunan 7si kullanc kontroll aydnlatmas olan 7si de

kullanc kontroll aydnlatmas olmayan (otomatik) toplam 14 ofiste, alanlar
zerinde yaplan aratrmalar sonucu sistemlerden ne dzeyde memnun olduklarn
ve sistemleri ne lde verimli kullandklarn aratrmaktadr.
Aratrmalara balamadan nce kullanc kontroll aydnlatma sistemi olan ofislerde

alanlarn sistemi toplam aydnlatma kapasitesinin yarsna yakn bir deerde
kullandklar bilinmekteydi. Bu da enerji tasarrufu iin nemli bir potansiyele sahip
olunduunun bir gstergesidir [5].
Deneye katlan 14 ofisin alanlarna 4 blmden oluan bir anket yaplmtr.

Ankete toplam 352 kii katlmtr. Yaplan anketin blmleri unlardr [5].
- Kiisel
- Aydnlatmann grsel yeterlilii
- Aydnlatmann konfor yeterlilii
- Aydnlatma sisteminin kontrol seeneklerinin yeterlilii
13
Tablo 3.1 Gn na duyarl aydnlatma sistemleri ile salanan aylk, mevsimlik ve yllk enerji tasarrufu deerleri
Aylk Mevsimlere Gre Yllk
Aylar Tasarruf (%) Mevsim Tasarruf (%) Hava Durumu Tasarruf (%) Hava Durumu Tasarruf (%) Toplam Kazan (%)
Aralk 20 Ak 25
Ocak 21 K 21 Paral bulutlu 26 Ak 35
ubat 24 Kapal 11
Mart 34 Ak 39
Nisan 37 lkbahar 35 Paral bulutlu 31
Mays 40 Kapal 28 Paral Bulutlu 33 %31
Haziran 47 Ak 46
Temmuz 47 Yaz 45 Paral bulutlu 41
Austos 44 Kapal -
Eyll 39 Ak 34 Kapal 16
Ekim 30 Sonbahar 34 Paral bulutlu 37
14
Kasm 27 Kapal 26
Anket sonularndan bazlar aada tablolar eklinde verilmitir.
Salanan ortalama aydnlk dzeylerinin birbirinden nemli lde farkllk

gstermemesine ramen kullanc kontrolne sahip ofis alanlar daha
memnundurlar. Ankete katlan alanlarn %80i masas zerindeki aydnlk
dzeyini kontrol etmenin nemli olduunu, %82si ise kendi alma alann dier
alma alanlarndan ayr olarak kontrol etmenin de nemli olduunu dile
getirmilerdir [5]. alanlarn kontrol kendi ellerine alma ihtiyacn ortadan
kaldrmak iin onlarn ihtiyalarn iyi tahmin edebilecek sistemler kurulmaldr.
Tablo 3.2 Kiisel bilgiler

Cinsiyet Tanm % Gnn
Aydnlatma Ya alma
% Memur, Uzman, Masa Ba
eidi Grubu sresi (yl)
(kadn) Ynetici Zaman (%)
Kontrolsz 25-34 %64 %52, %36 ,%12 3,4 %78
Kontroll 25-34 %61 %63, %26, %11 4,8 %79
TTablo 3.3 alma dzlemi zerindeki aydnlk dzeyleri

Aydnlk dzeyi (lx)
Aydnlatma
Ortalama Minimum Maksimum
eidi
Kontrolsz 390 105 803
Kontroll 319 18 1114
Tablo 3.4 Gr alanna giren blgelerin parltlar

Parlt (cd/m2 )
Masa zeri Yakn evre Uzak evre
Kontroll Kontrolsz Kontroll Kontrolsz Kontroll Kontrolsz
Ortalama 33 27 33 27 36 25
Minimum 2 1 2 2 7 6
Maksimum 539 330 92 110 513 305
15
Tablo 3.5 Aydnlatma kalitesi ile ilgili sorulara verilen ortalama yantlar
Kontroll Kontrolsz Anket Sorular
Masa zerindeki aydnlk dzeyini ayarlamak
4,21 3,78 sizce ne kadar nemli?
(1= nemsiz, 5= nemli)
Masa zerindeki aydnlk dzeyini ne lde
2,98 1,51 ayarlayabiliyorsunuz?
(1= hi, 5= tamamen)
Bu kontrolden ne kadar memnunsunuz?
3,04 2,33 (1= hi memnun deilim, 5 = ok
memnunum)
Kendi ksmnzdaki aydnlk dzeyini dier
blmlerden ayr olarak da ayarlayabilmek
4,22 3,92
sizce ne kadar nemli?
(1= nemli, 5= nemsiz)
alma blmnzde gn na bal
3 2,68 kontrol ne derecede yaplyor?
(1= hi, 5= tamamen)
16
4. BULANIK MANTIK
4.1 Bulank Mantk Kavram
Bulank kmeler 1965 ylnda Zadeh tarafndan ortaya atlmtr. Bulank kmeler
gnlk hayatta da sk sk karlalan belirsizlik ieren durumlara matematiksel bir
yaklam ortaya koyar [6]. Klasik kmeler ve matematiksel mantk dnyay evet ve
hayr, siyah ve beyaz, doru ve yanl diye ikiye blerler. Bulank kmeler ve
bulank mantk ise olaylar derecelendirirler. Klasik kmelerin kolay cevap
veremedii karmak durumlarda zellikle iyi bir yaklak cevap aranyorsa bulank
mantk kullanlmas byk kolaylk getirir. Bulank kmeler ve mantk artk bilimin
ve mhendisliin her dalnda yerini alm durumdadr. Bulank mantk kontrol
gnlk hayatmza da elektrik sprgeleri, amar makinalar gibi ev aletleri ile
girmi bulunmaktadr. Bulank kmelerin temel fikrini kavramak basittir. rnein,
krmz kta durmas gereken bir ofre yaya geidinden 25 metre nce frene
basmasn sylemek yerine, yaya geidine olduka yaklanca frene basmasn
sylemek, uygulamas daha kolay bir eylem olduu iin daha geerlidir. Bu rnekte
olduu gibi kesinlik her zaman en iyi sonucu getirmez [6].
Durumlarn bulank yorumlar, eitli problemleri zmenin ve bir kalba sokmann

ok doal, sezgisel ve makul bir yoludur [7]. Klasik kmelerde yelik fonksiyonlar
iin ok kesin zellikler aranr. Klasik kmelerde 6dan 8e kadar saylarn toplam
says iin aadaki tanm yaplr.
H r l6 r 8 (4.1)
Hnin karakteristik fonksiyonu ise u ekilde tanmlanr.
1; 6 r 8
mH r mH : 0,1 (4.2)
0; aksi halde
17
Klasik H fonksiyonunun ve yelik fonksiyonunun grafikleri srasyla ekil 4.1 (a) ve
4.1 (b)de yer almaktadr.
1 mH
H
6 7 8
(a) 0
6 7 8
(b)
ekil 4.1 Klasik kme iin yelik fonksiyonun gsterimi
Klasik setler iki sonulu manta uygundurlar: ak yada kapal, siyah yada beyaz, 1
yada 0. H kmesinin yelik fonksiyonunu bulmak iin kullanlan referans sorusu; r,
Hnin iinde mi? sorusudur. Cevap, sadece ve sadece mH(r)=1 ise, evet olacaktr.
rnek olarak, 7ye yakn olan reel saylar kmesi aransn. zellik 7ye yakn olmak
ise bu bir bulank kmedir ve tek bir cevab yoktur [7].
Bu kmeye F kmesi denirse, bu kmenin zellikleri;
- mf (7) = 1,
- monotonluk (r 7ye ne kadar yaknsa mf (r) de 1e o kadar yakndr),
- simetri (7ye sadan ve soldan ayn derecede yakn olan rler ayn yelik
fonksiyonuna sahiptirler),
eklindedir. Bulank F kmesinin yelik fonksiyonu aada gsterilen ekilde olur.
Bulank mantk konusunda imdiye kadar en ok sorulan ve hala sorulmaya devam

eden soru bulank mantn olasln klk deitirmi hali olup olmaddr. Bu
sorunun cevab, "hayr"dr [7]. Basit bir rnekle bu aklanabilir.
Tm svlar kmesi btn maddelerin evreni olsun ve tm iilebilir svlar da L

bulank kmesi olsun. Bir haftadr lde susuz kalm birisi ilerinde sv olan iki
ie buluyor. Bu ieler A ve B ieleri olsun.
18
mF
1
0.8
0
6 6.8 7 8
ekil 4.2 Bulank F kmesinin yelik fonksiyonu
A iesi m (A L) = 0.91
(4.3)
B iesi p (B L) = 0.91
(4.4)
A iesi yukarda da yer ald gibi suyun iilebilirliine ait 0.91 yelik fonksiyonuna
sahip bir bulank kmeyle eletirilmiken, B iesi 0.91 olaslkla iilebilir bir suyu
temsil etmektedir. Bu durumda hangi ienin iindeki sv iilmeli? lk bakta pek
bir fark yokmu gibi gelse de A iesi iindeki suyun iilmesi daha emniyetli
olacaktr. nk A iesinin iindeki su %91 saflk derecesine sahip bir sudur ve
iilmesi durumunda hayati bir tehlike olmayacaktr [7] . B iesindeki su ise %91
olaslkla iilebilir bir sudur, yani %9 olaslkla bu su iilirse insan hayat tehlikeye
girebilir. Eer bu rnekteki deerler 0.91 yerine iki ie iin de 0.5 olsa idi o zaman
B iesini semek daha avantajl olacakt. nk %50si saf su %50si ise
iilemeyecek bir sv olacak olan A iesindeki svy imek hayati tehlike arz
edebilecekti. B iesinde ise en azndan yar yarya tamamen temiz su ime ihtimali
doacakt [6].
zet olarak, bu rnek gsteriyor ki olaslk ve bulank mantk tamamen farkl olarak
olaylara yaklamaktadr [6].
19
4.2 Bulank Kmeler
Bulank kmelerin karakteristik fonksiyonlar daha nce de bahsedildii gibi klasik

kmelerin karakteristik fonksiyonlar gibi sadece 1 ve 0dan olumazlar. rnein,
U x1 , x 2 , x 3 , x 4 , x 5 , x 6 in elemanlarnn A x 2 , x 3 , x 5 in de elemanlar olup
olmadna ait karakteristik fonksiyon sadece 1 ve 0 deerlerini alr. Karakteristik
fonksiyonun [0,1] aralnda da deerler alabilecei varsaylsn. Bu yolla yelik
kavram derece bildiren bir bulank kme halini alm olur [7].
A (x, mA (x)) l x A, mA (x) 0,1 (4.5)
Bu ifadede yer alan A(x) xin A bulank kmesine ait olma derecesini bildiren yelik
fonksiyonudur.
4.2.1 Bulank Kmelerin Temel Operatrleri
U evreninde A ve B gibi iki bulank kme olsun.
A ( x, m A ( x )) , m A (x) 0,1 ,
(4.6)
B ( x, m B ( x )) , m B (x) 0,1 .
Aada yer alan bulank kme operatrlerinin gsterimi bu iki kme zerinde
yaplacaktr.
4.2.1.1 Eitlik
A ve B bulank kmeleri sadece ve sadece her x U iin mA(x)=mB(x) ise eit

saylabilir ve A=B olarak gsterilebilirler [7].
4.2.1.2 Kapsama
B bulank kmesi sadece ve sadece her x U iin mA ( x ) m B ( x) ise A bulank

kmesini kapsyor denebilir ve A B olarak gsterilir [8].
20
4.2.1.3 Tmleyen
A kmesinin tmleyeni de yine bir bulank kmedir ve aadaki gibi gsterilir.
m _ (x) 1 m A (x) (4.7)

A
m _ (x) m A (x) 1 (4.8)

A
Bir bulank kme tmleyeni ile 0.5 dereceli yelik fonksiyonuna gre simetriktir [7].
4.2.1.4 Kesiim
A ve B bulank kmelerinin kesiimi A B olarak gsterilir ve,
mA B (x) min( m A (x), m B (x)), x U (4.9)
olarak ifade edilir [8].
4.2.1.5 Birleim
A ve B bulank kmelerinin birleimi A B olarak gsterilir ve,
mA B (x) max( m A (x), m B (x)), x U (4.10)
4.2.1.6 Fark
A ve B bulank kmelerinin fark A B olarak gsterilir ve,
m A B (x) min( m A (x), m _ (x)), x U (4.11)

B
21
4.3 Bulank Kontrol Uygulamas
Ofis Aydnlatmas uygulamasna benzerlii nedeniyle bulank mantk konusunun

anlatmna bir rnek ile devam etmek faydal olacaktr.
4.3.1 Bulank Mantk ile Ters Sarka Kontrol
Bu blmde bulank mantk kontrol mekanizmas adm adm , klasik bir mekanik
sistem olan ters sarka modeli uygulamasyla incelenecektir. Sistem x dzleminde
ileri ve geri hareket eden bir araba ve onun zerinde Oxy dzleminde dnen bir ters
sarkatan olumaktadr [7]. Giri byklkleri as ve arabann hz vdir. k
bykl ise arabaya uygulanan kuvvettir. Kontroln amac ( v) iftine karlk
gelen, arabaya uygulanacak kuvveti bulup, sarkac dengede tutmaktr[7]. Aada
sistemin daha kolay anlalmasn salayacak ekil bulunmaktadr.
ekil 4.3 Ters sarka kontrol sistemi
1) Arabaya uygulanacak kuvvetin giri byklklerine gre belirlenmesini

salayacak, kurallara ihtiya vardr. Kurallar, EER .. SE .. , yada
EER..VE/VEYA..SE.. eklindedir. llen giri byklkleri bu
kurallara uygulanr ve k byklnn elde edilmesi iin ilk adm atlm
olur. Bu kurallardan birka tane rnek aadadr.
22
1) Eer a negatif orta ve hz pozitif kk ise kuvvet negatif kktr
2) Eer a negatif orta ve hz pozitif orta ise kuvvet pozitif kktr
3) Eer a negatif kk ve hz pozitif kk ise kuvvet pozitif kktr
4) Eer a negatif kk ve hz pozitif orta ise kuvvet pozitif kk tr
Negatif orta, pozitif kk, negatif kk ve pozitif orta, a, hz ve kuvvetin dilsel

deikenleridir. Bu kurallarn belirlenmesi bilgi ve tecrbeye dayanmaktadr [7].
Dilsel deikenler A, B ve C kmeleri olarak modellenebilir.
Ai ( x, m Ai ( x )) I x A i U1 , i 1, , n,
Bj ( y, m B j ( y)) I y B j U2 , j 1, , m, (4.12)
Ck (z, m Ck ( z )) I z C k U3 , k 1, , l.
Dilsel deiken kmelerinin seilmesinde dikkat edilecek hususlar unlardr [7]:
- Ai, Bj, Ck kmelerinin yelik fonksiyonlarnn seilmesi (Genellikle gen, veya

trapezoid ekilleri kullanlr).
- Terim saylarnn belirlenmesi: n, m, l. (Genellikle bu saylar 3 ile 10 arasnda

seilir.)
- Ai, Bj, Ck iin desteklenen aralklarn belirlenmesi.
Balang olarak, n = m = l = 6 , U1 :a, U2 :hz, U3 :kuvvet olarak seilirse, dilsel

deikenler deiken iin de (a, hz ve kuvvet) ayn olur [7].
NB = Negatif Byk, yelik fonksiyonu, mNB(w)
NO = Negatif Orta, yelik fonksiyonu, mNO(w)
NK = Negatif Kk, yelik fonksiyonu, mNK(w)
PK = Pozitif Kk , yelik fonksiyonu, mNB(w)
PO = Pozitif Orta, yelik fonksiyonu, mNB(w)
PB = Pozitif Byk, yelik fonksiyonu, mPB(w)
23
Bu deikenin yelik fonksiyonlar ekil 4.4, ekil 4.5, ve ekil 4.6daki gibi
seilsin. [7].
Bir sonraki adm kurallarn belirlenmesidir. Giri deikenlerinin saysnn arpm

kadar yani; n x m = 36 adet kural olmaldr.
ekil 4.4 Giri deikeni a
ekil 4. 5 Giri deikeni hz
ekil 4. 6 k deikeni kuvvet
24
Kurallarn kalb u ekildedir:
Eer x , Ai ve y , Bj ise z , Ck dr. (4.13)
x , Ai yerine pi
y , Bj yerine qj
z , Ck yerine de rk , yazarsak yeni kural kalb aadaki gibi olur[7].
Eer pi ve qj ise rk dr . (4.14)
Bu bulank ilikinin yelik fonksiyonu ;
pi qj min( mAi ( x ) , mBi ( y)) , ( x, y) A B U1 U 2

pi qj rk min( mAi ( x ) , mBi ( y), mCij (z)) , i 1,..., n , j 1,..., m , k 1,..., l (4.15)
ve ( x, y, z) A B C U1 U 2 U3 .
Bu kalba gre Tablo 4.1de grld zere kurallar oluturulur.
Tablo 4.1 Ters sarka iin kural tablosu

Hz B
NB NO NK PK PO PB
A A
NB NB NB NB NO NK PK
NO NB NB NO NK PK PK
NK NB NO NK PK PK PO
PK NO NK NK PK PO PB
PO NK NK PK PO PB PB
PB NK PK PO PB PB PB
Giri parametrelerinin okunan deerleri dilsel deikenlere evrilmelidir. Okunan

deerler dilsel deikenleri temsil eden yelik fonksiyonlar ile eletirilir.
lk kontrol aamasnda daha nce verilen 4 kuraln uygulanabilecei durumun

gereklendiini varsaylsn.
25
Kural 1: Eer x , A(i 0) ve y , B(j0) ise z , Ci j dir,
Kural 2: Eer x , A(i 0) ve y , B(j01) ise z , Ci , j 1 dir,
Kural 3: Eer x , A(i 01) ve y , B(j0) ise z , Ci 1, j dir, (4.16)
( 0) ( 0)
Kural 4: Eer x , A i 1 ve y , B j 1 ise z , Ci 1, j 1 dir.
Burada ve ile balanan ksma kuraln gc denir, u ekilde ifade edilir [6]:
i, j m Ai ( x 0 ) m Bj ( y 0 ) min (m Ai ( x 0 ) , m Bj ( y 0 )) ,
i,j 1 m Ai ( x 0 ) m Bj 1 ( y 0 ) min (m Ai ( x 0 ) , m Bj 1 ( y 0 )) ,
(4.17)
i 1, j m Ai 1 ( x 0 ) m Bj ( y 0 ) min (m Ai 1 ( x 0 ) , m Bj ( y 0 )) ,
i 1, j 1 m Ai 1 ( x 0 ) m Bj 1 ( y 0 ) min (m Ai 1 ( x 0 ) , m Bj 1 ( y 0 )) .
Tablo yeniden oluturulacak olursa, Tablo 4.2 elde edilir.
Tablo 4.2 Kural g tablosu

0 mBj (yo ) MBj+1 (yo ) 0
0 0 0 0 0

M A i (x0 ) 0 i,j i , j+1 0
m A j+1 (x0 ) 0 i+1, j i+1 , j+1 0

0 0 0 0 0
Bu drt hcredeki elemanlar kontrol kn elde etmek iin kullanlrlar. Her kuraln
kontrol klar (K), Denklem (4.18)de gsterildii gibi, glerine uygulanan
operasyon balalar ve sonular ile tanmlanrlar [6].
K kural1 : i , j m C ij (z) min( i , j , m C ij (z)),

K kural 2 : i , j 1 m C i , j 1 (z) min( i , j 1 , m C i , j 1 (z)),
(4.18)
K kural 3 : i 1, j mCi 1, j ( z) min( i 1, j , mCi 1, j (z)),
K kural 4 : i 1, j 1 mCi 1, j 1 (z) min( i 1, j 1 , mCi 1, j 1 (z)).
Kontrol klar Denklem (4.15)de, x = xo , y = yo , yazld taktirde elde edilebilir.
Bu kurallarn yeniden dzenlenmi hali Tablo 4.3de yer almaktadr.
26
Tablo 4.3 Kontrol klar

i, j mC I ,j(z) i , j+1 mC i,j+1 (z)
I+1 j mC I+1,j (z) i+1, j+1 mC i+1,j+1 (z)

Elemanlar sfr olan hcreler tabloda gsterilmemitir. imdi tabloda yer alan
kurallarn klar tek bir sonu oluturmak iin birletirilmelidir. Bu klar veya
operatr ile birletirilirse, aada yer alan sonu elde edilir [6].
mBirlestirilmis(z) ( i , j mC ij (z)) ( i , j 1 mC i , j 1 (z)) ( i 1, j mC i 1, j (z))

( i 1, j 1 mC i 1, j 1 (z))
(4.19)
max (i , j mC i , j (z)) , (i , j 1 mC i , j 1 (z)) , (i 1, j mC i 1, j (z)) ,
( i 1, j 1 mC i 1, j 1 (z))
Ters sarka problemi iin, a = -11 ve hz = 2 ilk deerlerinin okunduu

varsaylrsa, buna gre giri deerleri, ekil 4.7 ve ekil 4.8de gzkt zere;
(i) a: mNO(-11) = 0.35 , mNK(-11) = 0.7,
(ii) hz: mPO (2) = 0.25 , mPK (2) = 0.8,
eklinde olur.
ekil 4.7 A giri deerleri.
27
ekil 4.8 Hz giri deerleri.
Tablo 4.4 ndirgenmi karar tablosu

0 0 0 mPK(y0 )=0.8 mPO(y0 )=0.25 0
0 0 0 0 0 0 0
mNO(x0 )=0.35 0 0 0 mNK(z) mPK(z) 0
mNK(x0 )=0.7 0 0 0 mPK(z) mPK(z) 0
0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0
ndirgenmi karar tablosunda da grld gibi sadece drt aktif kural vardr ve bu
kurallara ait gler aadaki gibidir:
24 m NO ( x 0 ) m PK ( y 0 ) min( 0.35 , 0.8) 0.35

25 m NO ( x 0 ) m PO ( y 0 ) min( 0.35 , 0.25) 0.25
(4.20)
34 m NK ( x 0 ) m PK ( y 0 ) min( 0.7 , 0.8) 0.7
35 m NK ( x 0 ) m PO ( y 0 ) min( 0.7 , 0.25) 0.25
Bu sonular Tablo 4.5 kural g tablosunda gsterilmitir.
Tablo 4.5 Kural g tablosu

0 0 0 mPK(y0)=0.8 mPO(y0)=0.25 0
0 0 0 0 0 0 0
mNO(x0)=0.35 0 0 0 0.35 0.25 0
mNK(x0)=0.7 0 0 0 0.7 0.25 0
0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0
28
Elde edilen kurallarn kontrol klar;
K kural 1 : 24 m NK (z) min( 0.35, m NK (z)),

K kural 2 : 25 m PK (z) min( 0.25, m PK (z)),
eklinde olur. Tablo halinde gsterimi ise aadadr.
Tablo 4.6 Kontrol klar

0.35 mNK(z) 0.25 mPK(z)
0.7 mPK(z) 0.25 mPK(z)

ekil 4.9da ilk iki stundaki bulank girilerin arasnda yer alan min operatrleri
oklarla gsterilmi olan ikinci stunla nc stun arasndaki kurallarn srasyla
0.35, 0.25, 0.7, 0.25 olan glerini belirler [7].
ekil 4.9un sonular tepesi kesilmi genler olan 1, 2, 3, 4 ikizkenar

genleridir. Birletirilmi kontrol klarn elde etmek iin denklem (4.15)
kullanlacaktr.
Bu elde edilen ikizkenar genlerin ayn koordinat ekseninde (z,m) geometrik adan
st ste getirilmesi anlamna gelir. 2 ve 4nc klar en byk g deerine
sahip olan 3nc k tarafndan kapsandklar iin, bu klarn dikkate alnmasna
gerek yoktur. Sadece 1 ve 3 numaral klarn birletirilmesi yeterli olacaktr. Buna
gre birletirilmi k, ekil 4.10da geometrik olarak gsterilmitir [7].
mbirletirilmi max min( 0.35, m NK (z)), min( 0.7, m PK (z)) (4.21)
29
ekil 4.9 Kontrol klar
ekil 4.10 Birletirilmi k
30
ekil 4.11 Durulama operasyonu
4.3.1.1 Arlk Merkezi Yntemi
Birletirilmi kontrol kurallarnn ekil 4.11deki yelik fonksiyonuna ( mbirl (z))

sahip olduunu dnlrse;
ve [z0 ,zq] araln yaklak eit q blmeye blnrse, kesin deer olarak tanmlanan
deer zA* aadaki gibi olur [7].
q 1
z k m birl (z k )
zA* k 1
q 1 (4.22)
m birl (z k )
k 1
Bu yntemde bulank kontrol eyleminin olaslksal dalmnn arlk merkezi kesin

kontrol eylemini belirler.
4.3.1.2 Maksimumlarn Ortalamas Yntemi
Arlk merkezi yntemindeki yelik fonksiyonu mbirl(z) ele alnrsa, fonksiyonun iki
tane z-eksenine paralel ksm olduu grlr. Bu ksmn en yksek noktas olan
P1 P2 nin izdm olan [ aralk olarak seilir. Daha sonra z* bu araln orta
noktas olur [7].
31
z*m 1 2
(4.23)
2
Maksimumlarn ortalamas yntemi kullanlarak ters sarka probleminin durulama

operasyonu aada olduu gibi gereklenir.
P1 P2 dz kesimi, PK (pozitif kk) dilsel deikenin snrlar iindedir ve 0.7

izgisi ile kesimektedir. PKnn gen yelik fonksiyonunun noktalarnn
(-12,12,50) olduu varsaylrsa, mPK(z) aadaki gibi olur.
z 12
12 z 12
24
m PK (z ) (4.24)
50 z
12 z 50
38
z 12 50 z
m PK ve m PK ayr ayr m = 0.7ye eitlenirse;
24 38
ve olarak bulunurlar. Bu iki deerin ortalamas da kesin deer olan

z*i verir.
4.8 23.4
z*m 14.1 (4.25)
2
Bulunan bu deer okunan a = -11 , hz = 2 deerlerine karn bulank mantk

sisteminin verdii, sarkac dengede tutmak iin uygulanmas gereken kuvvettir.
Ofis aydnlatmasnda kullanlacak bulank mantk sisteminde de burada a ve hz

olan giri byklkleri ya, doal aydnlk dzeyi ve cinsiyet, k bykl ise
kuvvet yerine yapay aydnlk dzeyi olacaktr.
32
5. DENEY DZENENN TANITILMASI VE DENEYN YAPILII
Ofis alanlarnn aydnlatma isteklerinin, otomatik olarak nceden ayarlanarak en

doru ekilde tahmin edilebilmesi iin deneysel verilere ihtiya vardr. Bu
deneylerde ofis alanlarnn deiken artlarda nasl bir aydnlatma tercihleri
olduu saptanabilirse, bu erevede bir bulank model oluturulabilir. Bu gereklilik
dorultusunda, stanbul Teknik niversitesi, Elektrik Mhendislii Blmnde
konuya ilikin aratrmalar yapmak amac ile bir deney dzenei kurulmutur.
5.1 Deney Dzenei
Deneylerin yaplm olduu ofis bulunduu binann nc katnda, kuzey douya

bakan bir konuma sahiptir. Ofis, 3.35m eninde, 6.25m boyunda ve 3.25m
yksekliindedir. Tavan beyaz, duvarlar gri, zemin ak mavidir. Ofisin pencere
alan ise 3.03 m2 dir. Yapay aydnlatma, asma tavana gmme olarak yerletirilmi,
sra toplam alt adet, her birinin iinde ikier Osram L58/21-840 Luminux T26
fluoresan lamba bulunan, Zumtobel Staff RED-A kodlu armatrlerle salanmaktadr.
Odann plan ekil 5.1de gzkmektedir.
Ofiste alma dzleminde maksimum 1500 lx yapay aydnlk dzeyi

salanabilmektedir. Her biri ayr lolatrlabilen elektronik balast zerinden bal
olan 12 fluoresan lamba LUXMATE k kontrol sistemi zerinden beslenmektedir.
Sistem pencereyi grebilecek ekilde yerletirilmi olan alglayclar sayesinde
ierdeki yapay aydnlatmay, doal aydnlatmaya bal olarak ayarlayabilmektedir.
Alglayclar, kap kenar(A1), kar duvar(A4), Pencere zeri(A6), kap tarafndaki
bilgisayar arkas(A3), alma masas zeri(A2), cam kenarndaki bilgisayar
zeri(A5), kap tarafndaki bilgisayar zeri(A7) olmak zere toplam yedi tanedir.
Ayrca bir uzaktan kumanda sayesinde yapay aydnlk dzeyi kullanc tarafndan
%1 ile %100 arasnda istenilen bir deere ayarlanabilmektedir.
33
Daha nceden kullancnn ayarlad aydnlatma senaryolar da bu kumanda aracl
ile kullanlabilmektedir.
Kapya bir hareket sensr yerletirilmi olup, bu sayede ofisin bo olduu saatlerde
aydnlatmann otomatik olarak kapatlmas salanmtr. Luxmate aydnlatma kontrol
sistemi ile i saatleri ayarlanmak suretiyle mesai saatleri dnda aydnlatmann
kapal tutulmas salanabilmektedir. stenildii taktirde zamanlayc ayarlar ve
aydnlatma senaryolar kolayca deitirilebilmektedir [10].
ekil 5.1 Deney ofisinin yerleim plan
5.2 Luxmate Aydnlatma Kontrol Sistemi
Luxmate Bir Avusturya firmas olan ZUMTOBEL STAFFn k kontrol sisteminin

addr. Daha nce de bahsettiimiz gibi bu sistem aydnlatmada geni bir kontrol
imkan salar. Luxmate kontrol sisteminin en temel zellikleri aadaki gibidir [11].
34
- Etkin kullanmda %75e yakn enerji tasarrufu salamaktadr.
- Luxmate sistemi, lolatrma zellii bulunan balastlarla birlikte kullanld

zaman, kullancnn lambalar %1 ile %100 aras lolatrmasna imkan tanr.
- Ayrca, daha nce ayarlanm aydnlatma sahnelerini , daha sonradan geri

arma imkan vardr. Bu ilemi gerekletirmek iin uzaktan kumanda da
kullanlabilir.
- Gn na duyarl alabilen bir sistemdir.
- ok sayda armatre kumanda etme ans tanmaktadr.
- Zamana bal olarak nceden programlanma zelliine sahiptir.
- Aydnlatma otomasyonunda dijital teknolojinin kullanld ilk sistemdir. Bu

teknoloji sayesinde normal kablo ve anahtar kullanm, olas hatalara kar
polaritesiz kablajlama imkan salamaktadr.
- Dijital haberleme hattna sahiptir. Dier bina otomasyonu aralar ile birlikte
alabilmektedir.
Gn nn alglanabilmesi iin sistemde bir LSD alglayc bulunmaktadr. Bu

alglayc gn n ve yapay grecek ekilde yerletirilir. Yapay aydnlk
dzeyi ayarlar kontrol panosunun zerinden yaplabilecei gibi, sisteme dahil
edilmi bir uzaktan kumanda ile de yaplabilir. Uzaktan kumandann zerinde 1 adet
lolatrma butonu, 1 adet ama kapama butonu, 3 adet sahne butonu ve 5 adet de
grup butonu bulunmaktadr. Bu sayede ayr aydnlatma gruplarna da kumanda etme
olana verilmi olur.
Bu ilemlerin gerekletirilmesi iin ayrca bir bilgisayar sisteminin kurulmasna

gerek yoktur. Luxmate ilemleri kendi iinde yapmaktadr. Ayrca esnek bir sistem
olma zelliini de tar. Yaplacak ilave balantlarla geni bir kontrol yelpazesi
sunmaya aktr [11].
35
5.3 Deneyin Yapl
Deneyler toplam on (12+1) kii zeride yaplmtr. Deneklerden her biri ofiste iki
gnlerini geirmilerdir. lk gn, deneklerin ofis ortamna uyum salamalar
amacyla yapay aydnlatma Luxmate kontrol sisteminin gn na bal kontrol
mekanizmas ile ayarlanmtr. kinci gn ise yapay aydnlatmay denekler tamamen
kendi istekleri dorultusunda ayarlamlardr. Ofiste bulunduklar srece denekler
normal gnlk ileri ile uramlardr (telefon, bilgisayar, yaz yazmak,
okumakvb). Ofisin eitli yerlerinde bulunan toplam yedi k alglaycsndan her
alt dakikada bir veri toplanmtr. Gn sonunda ise toplanan verilerin yarmar
saatlik ortalamalar alnmtr. Bu alglayclardan alnan veriler Data Electronics
DataTaker marka DT-600 tipi bilgi toplaycs (datalogger) tarafndan bilgisayar
ortamna aktarlmtr. Alglayclar toplam aydnlk dzeyini lerler. Masa
stndeki sadece doal aydnlatmann oluturduu aydnlk dzeyini bulabilmek iin
ek bir sisteme ihtiya vardr. Bu sistem iki aamadan olumaktadr. Birinci aama
ofisin tamamen doal aydnlatmadan yoksun braklarak, ayarlanan yapay
aydnlatmann masa stnde oluturduu aydnlk dzeylerinin ve ebekeden ektii
gcn belirlenmesidir. Ufak artlarla 0-1500 lx aras masa st aydnlk dzeyine
karlk den g deerlerinin bulunmas ile bir eri yada tablo hazrlanr. kinci
aama ise deney srasnda yapay aydnlatmann ebekeden ektii g llr. Deney
dzeneinde bu lm Siemens WIN-Scada program gerekletirmektedir.
Program sayesinde aktif g, reaktif g, gerilim, akm, g faktr llebilir.
llen g deerlerine karlk gelecek yapay aydnlk dzeyleri, alglaycnn tespit
ettii toplam aydnlk dzeyi deerinden karlrsa, masa stnde oluan doal
aydnlk dzeyi deeri elde edilmi olur. Deney srasnda, deneklerin ayarlama
yapmay unutmamalar iin, yapay aydnlatma her bir saatte bir kendiliinden
kapatlmtr. Deneye katlmadan nce deneklere ait bilgiler, snflandrma yaplmas
amacyla ile toplanmtr.
36
Bu kriterler unlardr:
- Ya
- Cinsiyet
- Gz kusurlar
- Meslek
Toplanan bu veriler deneklere ait kriterlerdir. Dier giri byklklerini oluturmas

amac ile;
- Tarih
- Oda scakl
- Oda nemi
- Hava durumu
bilgileri de her deneyde kaydedilmitir. Bu bilgilerin toplanma amac her ofis

alannn farkl aydnlatma tercihlerinin olduunun bilinmesidir. Farkl aydnlatma
isteklerinin bir sebebi olmas gerektii dnldnden olabildiince ok veri
toplayp bu veriler arasndan gze arpanlarn kullanlmas hedeflenmitir.
Btn bu giri verilerinin yannda en baskn olan gn nn meydana getirdii

doal aydnlk dzeyidir. Gn nn seviyesi, baz dnemlerde ofislerde hi yapay
aydnlatmaya gerek duyulmadan allabilmesine imkan tanyacak dzeyde
yksektir. Sadece gn na bal kontrol yapan sistemler gnmzde de yaygn
olarak kullanlmaktadr.
Btn bu verilerin toplanmas deneyin nemli bir ksmn tekil etmektedir, ama bir o
kadar nemli olan da toplanan bu verilerin etkin bir ekilde deerlendirilip, doru
sonularn ortaya koyulabilmesidir.
37
6. GR BYKLKLERNN SELMES, BULANIK MANTIK
KURALLARININ VE YELK FONKSYONLARININ BELRLENMES
Yaplan deneylerin ikinci gnlerinde deneklerin doal aydnlk dzeylerine kar elle
ayarlam olduklar, yapay aydnlk dzeylerinin yarm saatlik ortalamalar alnarak
tablo haline getirilmitir. Bu tablolar Ek-Ada yer almaktadr. Tablolarda da, her otuz
dakika iin alglayclardan alnan aydnlk dzeyleri deerleri, bu zaman zarfnda
ekilen ortalama ani gler, alma dzlemindeki doal aydnlk dzeyleri ve yapay
aydnlk dzeyleri yer almaktadr. Tablolarn alt ksmnda ise deney ortamnn
scakl ve nemi, o gnk hava durumu, denein ya, cinsiyeti, varsa gz
bozukluu ve meslei grlmektedir. Bu blmde ilk nce bu verilerden hangilerinin
bulank mantk sisteminde giri bykl olarak kullanlabileceine karar
verilecektir.
Bu ilem iin deney verileri tek tek irdelenmelidir.
6.1 Giri Byklklerinin Seilmesi
Giri bykl iin aadaki veriler incelenecektir:
- Ya
- Cinsiyet
- Doal Aydnlk Dzeyi
- Nem
- Meslek
- Oda Scakl
38
6.1.1 Ya
Deneye katlanlarn yalarnn, tercih ettikleri aydnlk dzeyleri ile bir ilikisi olup
olmadn en iyi ekilde anlamann yolu bir eri oluturmaktr. Hazrlanacak
erideki aydnlk dzeyi deerlerinin toplam aydnlk dzeyi deerleri olmas gn
nn deikenliinin douraca olas bir yanlgy da ortadan kaldracaktr.
1400
ORTALAMA AYD. DZEY(LX)
1200
1000
800
600
400
200
0
15 25 35 45 55 65
YA
ekil 6.1 Ya & alma dzlemi aydnlk dzeyi
ekil 6.1de elde edilen eri ok dzgn artan bir eri olmamasna ramen, bu tip bir
alma iin kabul edilebilir snrlardadr. Grld gibi deneklerin ya arttka
talep ettikleri aydnlk dzeyleri deerleri de artmaktadr. Bulank mantk kontrol
sistemine, ya giri bykl olarak seilebilir.
6.1.2 Cinsiyet
Deneye katlan 12 kiinin 7si bayan, 5i de erkektir. Deneklerin tercih ettikleri

toplam aydnlk dzeylerini topluca gsteren Tablo 6.1e baktmzda; erkek
deneklerin ya ortalamalar 37.2 iken bayanlarn ya ortalamas 30.7dir. Buna karn
erkek deneklerin tercih ettikleri ortalama toplam aydnlk dzeyi yaklak 870 lx iken
bayanlarn tercihi 830 lx civarnda gereklemitir. Bayanlarn ya ortalamas
yaklak yedi ya kk olmasna ramen, tercih edilen aydnlk dzeyleri hemen
hemen ayn mertebededir. ekil 6.1deki eri basite indirgenip incelendiinde 30
yala 37 yan arasndaki farkn, yaklak 150-200 lx olmas gerekirken, sadece 40 lx
olmas, bayanlarn erkeklere gre daha fazla aydnlk dzeyine ihtiya duyduklarnn
bir gstergesidir. Cinsiyet bir giri deikeni olarak kullanlabilir etkinliktedir .
39
Tablo 6.1 Denekler tarafndan tercih edilen ortalama aydnlk dzeyleri
Denek No Cinsiyet Ya Ort. Ayd. Dz (lx)
1 E 24 651
2 E 56 1156
3 E 33 743
4 K 32 549
5 K 23 630
6 K 23 820
7 E 50 1107
8 E 23 581
9 K 25 750
10 K 39 1209
11 K 32 795
12 K 41 945
Doal aydnlk dzeyi bu deneyin en baskn giri bykl olmaya aday bir
deikendir. Tablo 6.2deki doal aydnlk yapay aydnlk dzeyleri ikilileri
incelenecek olursa, genel gr yapay aydnlk dzeyi ile doal aydnlk dzeyinin
birbirleri ile bir ters orantl olduu ynnde olacaktr. Bu ve bunun gibi birok
almada doal aydnlk dzeyinin tercih edilen yapay aydnlk dzeyine ok byk
etkisi olduu ortaya kmtr.
6.1.4 Scaklk
Deneyler srasnda not edilen scaklk bilgileri ile toplam aydnlk dzeyinin ortalama
deerleri bir tabloda toplanrsa, Tablo 6.3 elde edilir. Tablodan da grlecei zere,
deien ortam scaklnn tercih edilen toplam aydnlk dzeyine belirgin bir etkisi
yoktur. Tablo xy-koordinatlarna tanrsa bu daha iyi ortaya kacaktr. ekil 6.2den
de anlalyor ki, scaklk ile aydnlk dzeyi talebi arasnda dalgal bir iliki vardr.
Scaklk giri bykl olarak kullanlamaz.
40
Tablo 6.2 Deneklerin tercih ettikleri toplam aydnlk dzeylerinin doal ve yapay
bileenleri
Denek No:1 Denek No:2 Denek No:3 Denek No:4 Denek No:5
Edoal Ey apay Edoal Ey apay Edoal Ey apay Edoal Ey apay Edoal Ey apay
828 169 1243 443 239 340 174 308 929 296
571 305 1366 430 187 595 187 470 712 298
500 129 1266 279 211 593 181 424 549 149
288 106 937 291 219 591 80 390 575 151
164 110 734 755 227 455 125 408 423 252
26 312 637 752 233 333 104 444 378 247
193 433 435 711 230 542 371 308
226 435 349 708 54 897 319 324
221 441 318 706 224 170
222 441 299 708 231 135
264 438 294 671 172 52
279 438 288 644 193 104
202 547 328 600
284 542 253 711
207 443 219 708
256 681
260 668
275 600
Denek No:6 Denek No:7 Denek No:8 Denek No:9 Denek No:10
Edoal Ey apay Edoal Ey apay Edoal Ey apay Edoal Ey apay Edoal Ey apay
965 276 1798 15 762 281 620 589 282 784
788 333 1292 31 545 382 638 397 1424 788
701 310 1064 489 295 452 398 427 917 703
644 291 811 467 387 390 278 464 702 706
605 291 563 156 469 216 214 486 539 630
512 326 436 163 372 223 200 486 402 630
378 331 437 424 314 233 208 486 101 818
326 349 415 424 264 233 251 489 18 865
296 354 389 427 248 247 243 564 487 516
296 342 403 632 209 267 178 495 681 422
297 338 372 642 188 255 202 424 446 438
157 335 324 1064 190 225 207 438
329 1041 172 225 190 416
381 630 171 259 131 387
361 632 159 247
168 242
Denek No:11 Denek No:12

Edoal Ey apay Edoal Ey apay
408 700 413 414
123 395 563 267
374 385 699 238
622 372
292 492
63 688
187 684
177 726
28 909
34 925
393 761
571 771
329 671
41
Tablo 6.3 Scaklk & Ortalama aydnlk dzeyi
Denek No Scaklk( o C ) Ort. Ayd. Dz (lx)
1 28 651
2 28 1156
3 30 743
4 30 549
5 30 630
6 33 820
7 33 1107
8 23 581
9 33 750
10 26 1209
11 28 795
12 21 945
1400
O RTALAMA AYD. DZZEY ( LX)
1200
1000
800
600
400
200
0
20 22 24 26 28 30 32 34
SICAKLIK C
ekil 6.2 Scaklk & Ortalama aydnlk dzeyi
6.1.5 Nem
Tablo 6.4 ve ekil 6.3e bakldnda tercih edilen ortalama aydnlk dzeyinin nem
ile de nemli saylabilecek bir balantsnn olmad aka gzlemlenebilmektedir.
6.1.6 Meslek
Deneklerin tamamna yakn elektrik mhendisi olduu iin bu verinin giri

bykl olarak kullanlmas sz konusu olamaz, nk karlatrma imkan
tanmamaktadr. Meslek giri byklnn deerlendirmeye alnabilmesi iin
eitli meslek gruplarn ieren daha kapsaml bir alma yaplmas gerekmektedir.
42
1400
ORTALAMA AYD. DZEY (LX)

1200
1000
800
600
400
200
0
30 35 40 45 50 55 60 65
NEM (%)
ekil 6.3 Nem & Ortalama aydnlk dzeyi
Tablo 6.4 Nem & Ortalama aydnlk dzey

Denek No Nem (%) Ort. Ayd. Dz (lx)
1 42 651
2 52 1156
3 35 743
4 35 549
5 58 630
6 40 820
7 43 1107
8 55 581
9 33 750
10 60 1209
11 39 795
12 49 945
6.2 Giri Byklklerinin Bulank Mantk Sistemine Uygulanmas
Bulank mantk sisteminde belirlenen giri deerlerinin kullanlmas ile k elde

edilebilmesi iin;
1. Tm girilere ait yelik fonksiyonlarnn,
2. ka ait yelik fonksiyonlarnn,
3. Bulank mantk kurallarnn,
tanmlanmas gerekmektedir. Bir sonraki adm, kullanlacak girilere ait yelik

fonksiyonlarnn belirlenmesidir.
43
Gn nn alma dzlemi stnde oluturduu, doal aydnlk dzeyinin yelik

fonksiyonunun tipinin ikizkenar yamuk (trapez) olarak seilmesi uygun grlmtr.
Deneklerin doal aydnlatmaya gsterdikleri hassasiyete gre ka aralk
tanmlanmas gerektii belirlenmelidir. Yaplan deneylerde 100-150 lxlk bir
araln uygun olaca grlmektedir.
Buna gre masa zerindeki doal aydnlk dzeyleri 1 en dk, 10 en yksek

dereceli dilsel deiken olmak zere toplam on paraya blnrse, yelik
fonksiyonlar da aada grld ekilde seilebilir.
1 Noktalar (0,0,75,120) olan ikizkenar yamuk
2 Noktalar (100,125,175,220) olan ikiz kenar yamuk
Oluturulan yelik fonksiyonlar ekil 6.4de grld gibidir. Belirli periyotlarla

llen masa st doal aydnlk dzeyi deerleri bu yelik fonksiyonlarna gre
deerlendirilecektir.
44
6.2.2 Ya
Deneye katlan bireylerin de ya gruplar gz nne alnarak yaa ait yelik

fonksiyonlar oluturulur.
CG (ok Gen) : Noktalar (0,0,21,27) olan ikiz kenar yamuk
G (Gen) : Noktalar (26,29,33,38) olan ikiz kenar yamuk
OY (Orya Yal) : Noktalar (36,39,43,46) olan ikiz kenar yamuk
BY (Biraz Yal) : Noktalar (44,48,50,53) olan ikiz kenar yamuk
Y (Yal) : Noktalar (51,55,70,70) olan ikiz kenar yamuk
Bu yelik fonksiyonlarnn grafiksel gsterimi ekil 6.5dedir.
ekil 6. 4 Doal aydnlk dzeyi yelik fonksiyonlar
ekil 6.5 Ya yelik fonksiyonu
45
6.2.3 Cinsiyet
Cinsiyetle ilgili yelik fonksiyonlar iki tanedir.
1 Erkek
0 Kadn
Cinsiyet grafiksel gsterimi ekil 6.6daki gibidir.
ekil 6.6 Cinsiyet giri deikenine ait yelik fonksiyonu
Giri bykllklerinin yelik fonksiyonlarndan sonra, k bykl olan yapay

aydnlk de yelik fonksiyonlarnn belirlenmesi gerekmektedir.
6.2.4 Yapay Aydnlk Dzeyi
alma dzlemindeki yapay aydnlk dzeyinin yelik fonksiyonlar 0 en dk

10 en yksek dereceli dilsel deiken olmak zere on bir tane olarak seilmitir.
0 Noktalar (0,0,50,120) olan ikizkenar yamuk
46
Bu yelik fonksiyonlar ekil 6.7de gzkmektedir.Girilere ve klara ait yelik

fonksiyonlar belirlendikten sonra, bu iki elemann arasnda grev yapacak olan,
kurallarn belirlenmesi gerekmektedir.
ekil 6.7 Yapay aydnlk dzeyi yelik fonksiyonlar
6.2.5 Bulank mantk Kurallar
Kurallar ekil 6.8de de grld gibi, girilerin deerlendirilip, k deerlerinin

elde edilmesini salamaktadrlar.
Kurallar oluturulurken btn olaslklarn deerlendirilmesi gerekmektedir. Bu

yzden kural says, giri deerleri olan ya, cinsiyet ve doal aydnlk dzeylerinin
yelik fonksiyonlarnn saylarnn arpm olan, 100dr.
47
ekil 6. 8 Bulank Mantk Ak emas
Kural says = m n l 10 5 2 100 (6.1)
m : Doal aydnlk dzeyine ait yelik fonksiyonu says
n : Yaa ait yelik fonksiyonu says
l : Cinsiyete ait yelik fonksiyonu says
Sistem iin, deney sonular dikkate alnarak hazrlanan kurallar aada grld
gibidir.
1. Eer (ya Y) ve (Ed 1) ve (cinsiyet 0) ise (Ey 10)
11. Eer (ya BY) ve (Ed 1) ve (cinsiyet 0) ise (Ey 10)
48
21. Eer (ya OY) ve (Ed 1) ve (cinsiyet 0) ise (Ey 8)
31. Eer (ya G) ve (Ed 1) ve (cinsiyet 0) ise (Ey 4)
49
41. Eer (ya CG) ve (Ed 1) ve (cinsiyet 0) ise (Ey 5)
50
51
52
yelik fonksiyonlarnn ve kurallarn belirlenmesinden sonra, bunlarn

deerlendirilip sonu alma dzlemi yapay aydnlk dzeyini belirleyecek bulank
mantk sistemine geilebilir. Bu bilgileri blm 5teki ters sarka rneinde olduu
gibi elle hesaplayarak deerlendirmek ok uzun zaman alaca iin, MATLAB adl
bilgisayar programnn kullanlmas ngrlmtr. Bir sonraki blm girilerin ve
kurallarn bilgisayar programna tantlmas ve elde edilen sonularn tartlmasn
iermektedir.
53
7. BULANIK MANTIK SSTEMNN UYGULAMASI VE ELDE EDLEN
SONULAR
Seilen giri yelik fonksiyonlar ve bulank mantk kurallar, Matlab bilgisayar

programnn bir blm olan Bulank Mantk arabirimi kullanlarak k haline
getirilecektir. Buradaki ama deneyler srasnda deneklerin deiken girilere gre
tercih ettikleri alma dzlemi yapay aydnlk dzeylerine en yakn sonular
bilgisayar programndan alabilmektedir. Bylece aydnlatma kontrol sistemine
adapte edilecek bir bulank kontrolr ile alanlar tarafndan tercih edilecek yapay
aydnlk seviyeleri en iyi ekilde tahmin edilebilecektir.
7.1 Girilerin Programa Tantlmas
Altnc blmde belirlenmi olan giri byklklerinin programa girilmesi iin

adet giriin tanmlanmas gerekmektedir (ekil 7.1).
ekil 7.1 Bulank mantk program ana sayfas
Bu giriler oluturulduktan sonra yelik fonksiyonlar her bir kutunun iine girilerek
sisteme tantlr. Fonksiyonlarn tanmlanmas fonksiyon tipi seildikten sonra nokta
nokta ilenmek suretiyle yaplr (ekil 7.2).
54
ekil 7. 2 yelik fonksiyonlarnn girilmesi
Ayn ekilde k yelik fonksiyonlar da sol taraftaki, ka ait kutunun iine

girilerek sisteme tantlr. Daha sonra, nceden belirlenen bulank mantk kurallar
giri ile k arasndaki kutuya girilerek tek tek yazlr. Artk program alabilir
haldedir. Olas giriler verilerek sonu alnabilir, deikenler arasndaki grafikler
grntlenebilir.
7.2 Bilgisayar Program Sonular
Sonular, bulank mantk bilgisayar programnn deneylerde kaydedilen, ya, alma

dzlemindeki doal aydnlk dzeyi ve cinsiyet girilerine karn tercih edilen
alma dzlemi yapay aydnlk dzeyi byklne bilgisayar program ile ne kadar
yaklalabildii ile deerlendirilebilir.
Deney sonucunda elde edilen verilerin, bilgisayar programndan bulunan sonularla

karlatrlmas EK-Bdeki tablolarda verilmektedir. Aada yer alan Tablo 7.1de
ise tm denklemler iin ortalama genel hata grlmektedir.
55
Tablo 7.1 Ortalama hata
Denek No % hata
1 %23,0
2 %10,0
3 %17,5
4 %15,0
5 %30,0
6 %18,0
7 %16,0
8 %24,0
9 %14,0
10 %16,0
11 %23,0
12 %22,0
Ort. Hata % 19,0
Bu sonutan, bilgisayar program ile btn deneklerin isteklerine ortalama %19luk

bir hata ile cevap verilebilecei dnlebilir. Deneyler srasnda alma
dzleminde kaydedilen;
Ortalama doal aydnlk dzeyi: 375 lx,
Ortalama yapay aydnlk dzeyi: 453 lx,
olduu durumda yapay aydnlk dzeyinde ortalama yaplan %19luk bir hata
yaklak 160 lxe karlk gelir ki, ortalama aydnlk dzeyinin yaklak 830 lx
olduu bir durumda bu oran kabul edilebilir bir hatadr.
Yapay aydnlatmann doal aydnlatmaya, alanlarn yana ve cinsiyete gre nasl

bir deiim izledii de bu almann amalar arasndadr. Bu deiimlerden birer
rnek ekil 7.3 ve 7.4de yer almaktadr. Btn olaslklar gz nne alan ekillerin
tamam Ek-Cde verilmektedir.
ekil 7.3de grld gibi doal aydnlk dzeyi arttka yapay aydnlk dzeyi
istei azalmaktadr. Bu beklenen bir sonutur. ekil 7.4de ise alanlarn yann
arttka daha yksek aydnlk dzeylerine ihtiya duyulduu aka grlmektedir.
Bu sonular yaplan almalar dorular yndedir.
56
ekil 7. 3 Doal aydnlk dzeyi (Ed) & Yapay aydnlk dzeyi (Ey )
(32 ya, erkek iin)
ekil 7. 4 Yapay aydnlk dzeyi (Ey ) & Ya (300 lx, erkek iin)
Ayrca deney sonularndan anlald zere, cinsiyetin de dier giri byklkleri

gibi tercih edilen yapay aydnlk dzeyleri zerinde etkisi vardr. Aradaki fark az da
olsa erkek denekler kadnlara gre %10-15 daha az aydnlk dzeylerine ihtiya
duymaktadrlar.
7.3 Elde Edilen Bilgisayar Program Sonularnn Yeni Bir Denek zerinde
Denenmesi
Gerekletirilen deney sonularna gre, yapay aydnlk dzeyi tercihlerini nceden

tahmin etmek zere tasarlanan bilgisayar program, %19 hata ile bu ii baarmtr.
57
Bulunan bu sonucun, yeni deneylerde yada gerek uygulamalarda tekrarlanp
tekrarlanmayaca nemli bir konudur. nk, bir grup insann farkl isteklerine
cevap verecek bir program her koul altnda gelitirilebilir, nemli olan bu insanlarn
tercihlerinin d dnya ile ne kadar badatdr. rnein, lo ktan holanan on
be kiiyi bir araya toplayp, seri deneyler yaptktan sonra onlarn ihtiyalarna cevap
veren bir program tasarland zaman o almann bir deeri ve gerek hayata
uygulanabilirlii olmayacaktr.
Bu nedenlerden dolay deney gruptan olmayan yeni bir denek zerinde de

denenmitir. Deney yntemi ve koullar ayndr. Tek fark bu deney daha ncekilerin
olduu gibi yaplacak bilgisayar programnn bir kayna olmayp, tam tersine
programn bir salamas niteliindedir. Bu deneye ait bilgiler Tablo 7.2de yer
almaktadr.
Tablo 7.2 Salama amal yaplan deneye ait sonular

ETO PLAM(lx) EYAPAY(lx) EDO AL(lx)
10:00-10:30 440 421 19
10:30-11:00 528 511 17
11:00-11:30 402 390 12
11:30-12:00 419 382 37
12:00-12:30 358 310 48
13:00-13:30 280 230 50
13:30-14:00 508 452 56
14:00-14:30 464 330 134
14:30-15:00 524 456 68
15:00-15:30 564 460 104
15:30-16:00 522 467 55
16:00-16:30 482 440 42
Denek No : 13
Ya : 23
Cinsiyet : Erkek
Gz Bozukluu : Yok
Oda Scakl : 24 0C
Oda Nemi : %44
Hava Durumu : Yamurlu
Yaplan deneyin sonularnn, bilgisayar programndan elde edilen tahminlerle

karlatrmas Tablo 7.3te verilmektedir.
58
Tablo 7.3 Deney sonularnn karlatrlmas.
EDO AL[lx] EYAPAY program [lx] EYAPAY de ne y [lx] HATA[%]

19 457 421 8,6
17 457 511 10,6
12 457 390 17,2
37 457 382 19,6
48 457 310 47,4
50 457 230 98,7
56 457 452 1,1
134 257 330 22,1
68 457 456 0,2
104 394 460 14,3
55 457 467 2,1
42 457 440 3,9
ORT. HATA (%) 20,5
Yeni denek iin bulunan %20.5lik hata, asl deneyler sonucunda bulunan %19luk
hataya ok yakndr. Bu da bulank mantk yntemi kullanlarak yaplan bu
programn gerek uygulamalarda da kullanlabilir seviyede olduunu gstermektedir.
Uygulamada, her ofis alan tasarlanacak kontrolre ya ve cinsiyet girileri ile

tantlarak, llen doal aydnlk dzeylerine karlk gelen yapay aydnlk
dzeylerinin ayarlanaca bir sistem oluturulabilir. Byle bir sistemle kullanc
kontrolne gerek duyulmadan kiilerin isteklerine uygun bir aydnlatma salanabilir.
59
8. SONULAR VE GENEL DEERLENDRME
Otomatik aydnlatma kontrol sistemlerinin amac elektrik enerjisini en verimli

ekilde kullanmaktr. Enerjiyi yeteri kadar verimli kullanan, sadece gn na bal
kontrol yaplan aydnlatma sistemlerinden kullanclarn pek de honut olmad
bilinmektedir. Bunun nedenini kiilerin farkl aydnlk dzeyleri tercihlerine
balanabilir. Kullanclarn en iyi performansla alabilecekleri ideal ortam,
kendilerinin bir kopyasnn srekli olarak aydnlatmay ayarlayaca bir ortam
olurdu, demek pek yanl olmaz. Aydnlatmann bir ara olup ama olmamas
nedeniyle bir alann kendi isteklerinin gereklenebilmesi iin srekli aydnlatma
ile uramay dnmesi, i performansnn daha da dmesine neden olur. Her
insann bir kopyas bu ii yapamayacana gre otomatik sistemlere ihtiya vardr.
Bulank mantk, bir matematik modelin oluturulmasnn ok zor olduu

durumlarda, etkin bir yol olarak karmza kar. Etkinliini kolay
uygulanabilirliinden ve esnekliinden alr. Aydnlatma kontrol sistemleri bir ok
parametre ve srekli deien koullara sahiptir. Bu sistemlerde her koula uyacak ve
esnek bir matematik modele ulamak ok zordur ve geni diferansiyel denklemler
iermek zorundadr. Bu nedenle bu almada bulank mantn aydnlatma kontrol
sistemlerinde kullanlmas dnlmtr.
Deneye belli ya gruplarndan on iki kii katlm ve aydnlatmay ellerindeki

kumanda ile kendi istekleri dorultusunda ayarlamlardr. Yaptklar ayarlamalar
kaydedilmi, yaplan aydnlk dzeyi tercihleri nda bir bulank mantk model
oluturulmutur. Bu model deneklerin tercih ettii aydnlk dzeylerini %19luk bir
hata ile tahmin edebilir seviyededir. Daha sonra salama niteliinde ayn deney
baka bir denek zerinde uygulanmtr. Yaplan deneyin sonular ise gelitirilen
bulank mantk modelin tahminlerine %20.5lik bir hata ile yaklamtr.
Bu sonular bulank mantn otomatik aydnlatma kontrol sistemlerinde

kullanlabileceini gstermektedir.
60
8.1 deal Sistem
Hibir insan bir dierinin ayns deildir. Dolaysyla kiisel tercihler de

birbirlerinden farkldr. Aydnlatma iin de bu kural geerlidir. nsanlar aydnlatma
tercihleri asndan belki de yzlerce snfa ayrlabilirler. nemli olan en baskn olan
kriterleri semek ve bunlar zerine bir sistem kurmaktr. nsanlar bu baskn olan
snflara sokabilmek iin, ya ok iyi ve kapsaml bir aratrma ya da ok sayda
deney yaplmaldr. Bylelikle belki de zerinde hi durulmayan baz kriterler nem
kazanacak, karanlkta kalan taraflar aydnlanacaktr. Belirli gruplamalar ortaya
kmas halinde, tek bir cevap yerine oluan gruplara ayr ayr cevap verilecektir.
Byle bir sistem kurulduu zaman, arkasnda byk bir bilgi daarc olaca iin
hata oran uygulamada minimum seviyelere ekilmi olacaktr.
8.2 Elektrik Asndan Tasarruf
Ofis alanlarnn aydnlatma isteklerine cevap verirken bizi snrlandran en nemli

etken enerji tasarrufudur. Ofislerde, aydnlatma iin harcanan elektrik enerjisi toplam
kullanlan enerjinin byk bir blmn kapsamaktadr. Ofis alanlarnn yksek
aydnlk dzeylerinde daha verimli altklar bilinmektedir. Bunun yannda yksek
aydnlatma ile artan enerji tketimi sonucunda bir optimum nokta bulma zorunluluu
domutur. Psikolojik ve fizyolojik adan alanlar rahatsz etmeyecek,
performanslarn azaltmayacak en dk aydnlk dzeylerini bulmak bu problemin
zmdr.
Klasik sisteme adapte edilmi zamanlama kontrolnn eitli uygulamalar, daha

nce bahsettiimiz gn na bal sabit aydnlk dzeyli kontrol yapan sistem ve
bulank mantk sisteminin uyguland aydnlatma kontrol sistemlerinin enerji
tasarruflar asndan incelenmesi Tablo 8.1de yer almaktadr. Deerlendirmeler
deney ofisindeki lambalar, armatrler ve oluan alma dzlemi doal aydnlk
dzeylerinin ayn olduu kabulne gre yaplmtr.
61
Yaplan deneyler srasnda alma dzlemine ait ;
Ortalama doal aydnlk dzeyi : 375 lx
Ortalama toplam aydnlk dzeyi : 828 lx
olarak gereklemitir.
Yaplan karlatrmalarda bu iki deer ve deney ofisinin genel donanm temel

alnmtr.
Aydnlatma sisteminden istenilen en nemli iki unsurun deiken isteklere cevap

verebilme ve elektrik tasarrufu olduu daha nce vurgulanmt. Karlatrma
tablosuna baklrsa otomatik kontroll aydnlatma sistemlerinin dierlerinden stn
olduu grlmektedir. En bata kontrolsz sistemlerde aydnlatma gn
faktrnden yoksundur. Onun iin ofiste kimi zaman gereksiz yksek aydnlk
dzeyleri, kimi zaman ise dk aydnlk dzeyleri oluabilecektir. Aydnlatmann
srekli yksek seviyelerde ak kald 1 numaral durumda enerji tasarrufundan
bahsedilemez. Otomatik kontroll sistemlerle hemen hemen ayn derecede enerji
tketen 3 numaral sistemde de gn seviyesinin azald ve artt dnemlerde
sknt ba gsterecektir. Tm bunlarn yannda eer bir alan elektrik dmeleri ile
snrl kontrol hakkn kullansa dahi, deiken isteklere bulank mantk sisteminde
olduu gibi esnek bir biimde yant verilemeyecektir. Gn na bal sabit aydnlk
dzeyi salayan 5. sistemin eksii de ayn noktadr. verenler enerji tasarrufu
salayacak, alanlar ise kendi deiken isteklerine cevap verecek esnek bir
aydnlatma kontrol sistemi arzulamaktadrlar. ki durumun da
gereklendii sistem bulank mantk aydnlatma kontrol sistemi olabilir.
62
Tablo 8.1 Elektrik tasarrufu asndan aydnlatma sistemlerinin karlatrmas
5.OAKS* 1000lx sabit
2.len saatleri 3.Yar gte tm 4.Yar g len 6.Bulank mantk
1.Tm gn akken Ayd. Dzeyine
kapalyken gn akken Kapalyken sistemi ile
ekilen ortalama ani ayarlanmken
ekilen ortalama ekilen ortalama ekilen ortalama ortalama ekilen
g [w] ortalama ekilen ani
ani g [w] ani g [w] ani g [w] ani g [w]
g [w]
726 484 363 242 370 345
Top.Ort Ayd. Dz.(lx) Top.Ort Ayd. Top.Ort Ayd. Top.Ort Ayd. Top.Ort Ayd. Dz.(lx) Top.Ort Ayd.
Dz.(lx) Dz.(lx) Dz.(lx) Dz.(lx)
1534 1170 990 807 1000 828
Gnlk ortalama Gnlk ortalama Gnlk ortalama Gnlk ortalama Gnlk ortalama Gnlk ortalama
sarfiyat [kWs] sarfiyat [kWs] sarfiyat [kWs] sarfiyat [kWs] sarfiyat [kWs] sarfiyat [kWs]
6,53 4,36 3,27 2,18 3,33 3,11
63
Yllk tahmini Yllk tahmini Yllk tahmini Yllk tahmini

Yllk tahmini ortalama Yllk tahmini ortalama
ortalama sarfiyat ortalama sarfiyat ortalama sarfiyat ortalama sarfiyat
sarfiyat [kWs] sarfiyat [kWs]
[kWs] [kWs] [kWs] [kWs]
1535,49 1023,66 767,745 511,83 782,55 729,675
Tm gn ak: 8:00-12:00 ve 1300:-18:00 aras aydnlatma devrede
len saatleri kapal: 8:00-11:00 ve 15:00-18:00 aras aydnlatma devrede
Yar g tm gn ak: 8:00-12:00 ve 1300:-18:00 aras aydnlatma %50 kapasite ile devrede
Yar g len saatleri
8:00-11:00 ve 15:00-18:00 aras aydnlatma %50 kapasite ile devrede
kapal:
OAKS* 1000lx sabit
le tatili hari srekli 1000lx salanacak ekilde aydnlatma otomatik olarak ayarlanyor
Ayd. Dzeyine ayarl:
Bulank Mantk: le tatili kapal olmak suretiyle, aydnlatma otomatik kontrolr tarafndan ayrlanyor
* Otomatik aydnlatma kontrol sistemi
KAYNAKLAR
[1] ZKAYA, M. Aydnlatma Teknii, Birsen Yaynevi, stanbul, (1994).
[2] OLAK, N. Ofis Aydnlatma Kontrol Sistemlerinde Kullanlacak Verilerin

Yapay Sinir Alar ile Belirlenmesi, Doktora Tezi, .T.. Fen Bilimleri
Enstits, stanbul, (1999).
[3] ONAYGL, S., OLAK, N. Prediction of artificial illuminance using neural

networks, [Lighting Research & Technology, (312), pp. 63-66, (1999).
[4] ONAYGL, S. , OLAK, N. , ENARUN, D. , YENER, A. , Energy Saving

By Daylight Responsive Lighting Control Systems, Lux Europa 2001, the 9th
European Lighting Conference, pp.110-115, Reykjavik, (June 2001).
[5] MOORE, T. , DAVD, J. , ANTHONY, I. , A Comparative study of user

opinion in offices with and without individually controlled lighting, Etap
Lighting, Telford Road, Houndmills, Basingstoke, Hants, UK, (2000).
[6] BEZDEK J.C., "Editorial Fuzzy Models-What are They and Why? ", IEEE
Transactions on Fuzzy Systems, Vol.11, No.1, (1993).
[7] BOJADZIEV, G. , BOJADZIEV, M. , Fuzzy Sets, Fuzzy Logic,

Applications, World Scientific Publishing, Singapore, (1995).
[8] WANG, L., A Course in Fuzzy Systems and Control, Prentice Hall, (1997).
[9] KLIR, J.G, YUAN, B., Fuzzy Sets and Fuzzy Logic: Theory and
Applications, Prentice Hall, N.Y., (1995)
[10] TMER, P., Ofis Aydnlatma Kontrol Sistemlerinin Giri Verilerinin

Bulank Mantk le Belirlenmesi, Yksek Lisans Tezi, .T.., stanbul,
(2001).
[11] ZUMTOBEL STAFF, System Lighting, Technical Reference Catalogue,

Dornbirn, (2001).
64
EK-A
Tablo A.1 Deneyler srasnda elde edilen aydnlk dzeyi deerleri
Tarih Zaman A1 (lx) A2 (lx) A4 (lx) A6 (lx) P hesap. (W) E yapay(Ix) E doal(Ix)
14.06.2001 9:30-10:00 808.19 996.73 380.60 26396.83 226 169 828
14.06.2001 10:00-10:30 687.04 876.41 321.57 23844.83 287 305 571
14.062.001 10:30-11:00 533.14 628.73 222.21 17820.67 204 129 500
14.06.2001 11:00-11:30 407.99 394.33 133.49 15683.50 191 106 288
14.06.2001 11:30-12:00 330.67 273.79 59.38 10200.17 193 110 164
14.06.2001 12:00-12:30 263.82 337.95 43.18 6818.52 290 312 26
65
14.06.2001 12:30-13:00 253.22 626.00 67.44 6128.15 338 433 193

14.06.2001 13:00-13:30 272.74 660.64 71.55 5997.67 339 435 226
14.06.2001 13:30-14:00 290.19 662.20 75.51 6116.72 341 441 221
14.06.2001 14:00-14:30 290.68 662.56 77.18 6501.60 341 441 222
14.06.2001 14:30-15:00 34596 702.35 99.21 7944.02 340 438 264
14.06.2001 15:00-15:30 346.09 716.62 100.95 9001.55 340 438 279
14.06.2001 15:30-16:00 411.54 748.96 93.99 7921.15 379 547 202
14.06.2001 16:00-16:30 434.78 826.19 91.33 7036.53 377 542 284
14.06.2001 16:30-17:00 395.82 650.26 71.46 7219.07 342 443 207
Denek no 1
Ya 24
Cinsiyet Erkek
Gz Bozukluu var
Oda Scakl 28 o C
Oda Nemi %60
HHava Durumu AAk
Tarih Zaman A1(Ix)kap A2(Ix)masa A4(Ix)kar duv. A6(Ix)pencere P hesap.(W) E yapay(Ix) E doaL(Ix)
03.08.2000 09:00-09 30 1240 2786 1787 26258 342 443 2343
03 08.2000 09:30-10:00 907 1796 1341 19015 337 430 1366
03.08.2000 10:00-10:30 796 1545 1499 16471 276 279 1266
03.08.2000 10:30-11:00 658 1228 1365 15996 281 291 937
03.08,2000 11:00-11:30 718 1489 1195 15088 461 755 734
03.08.2000 11:30-12:00 636 1389 918 12395 459 752 637
03.08.2000 12:00-12:30 566 1146 617 7852 443 711 435
03 08.2000 12:30-13:00 541 1057 547 6231 442 708 349
03.08.2000 13:00-13:30 536 1024 524 5838 441 706 318
03 08.2000 13.30-14:00 536 1007 522 5847 442 708 299
03 08.2000 14:00-14:30 485 965 518 5862 430 671 294
03 08.2000 14:30-15:00 546 932 498 5917 421 644 288
66
03 08.2000 15:00-15:30 562 928 483 6056 418 600 328

03.08.2000 15:30-16:00 500 964 468 6232 443 711 253
03.08.2000 16:00-16:30 573 927 442 6269 442 708 219
03.08.2000 16:30-17:00 565 937 423 6492 433 681 256
03.08.2000 17:00-17:30 620 928 399 6827 429 668 260
03 08.2000 17:30-18:00 644 875 375 6732 406 600 275
Denek No 2
Ya 56
Cinsiyet Erkek
Gz Bozukluu Var
Oda Scakl 28 o C
Oda Nemi %43
Hava Durumu Ak
Tarih saat A1 (lx) A2 (lx) A4 (lx) A6 (lx) P hesap.(W) E yapay(Ix) E doaI(Ix)
11.07.2001 12:00-12:30 32656 578,89 122,14 8113,73 302 340 239
11.07.2001 12:30-13:00 327,44 781,62 132,12 6453,97 400 595 187
11.07.2001 13:00-13:30 328,1 803,52 130,91 5782,95 399 593 211
11.07.2001 13:30-14:00 347,99 809,91 135,4 5635,94 398 591 219
11.07.2001 14:00-14:30 335,57 68231 122,74 5709,39 346 455 227
11.07.2001 14:30-15:00 327,57 565,6 112,25 5867,5 299 333 233
11.07.2001 15:00-15:30 408,94 772,22 139,54 6105,43 377 542 230
11.07.2001 15:30-16:00 476,35 950,86 160,1 6294,02 514 897 54
Denek no 3
Ya 33
Cinsiyet Erkek
Gz Bozukluu Var
67
Oda Scakl 30 o C
Oda Nemi %58
Hava Durumu Ak
Tarih Zaman A1(lx) A2 (lx) A4 (lx) A6 (lx) P hesap.(W) E yapay(lx) E doaI(Ix)
23.07.2001 14:30-15:00 249,59 482,11 282,25 6.025,64 288 308 174
23.07.2001 15:00-15:30 311,02 657,06 307,43 6.176,26 351 470 167
23.07.2001 15:30-16:00 302,71 605,03 258,28 6.228,30 335 424 181
23.07.2001 16:00-16:30 245,08 . 469,92 253,77 6.296,60 322 390 80
23.07.2001 16:30-17:00 320,78 532,74 256,66 6.520,58 329 408 125
23.07.2001 17:00-1 7:30 337,2 54833 255,2 6.574,66 342 444 104
Denek no 4
Ya 32
Cinsiyet Bayan
Gz Bozukluu Var
Oda Scakl 30 o C
Oda Nemi %52
68
Hava Durumu Ak
Tablo A.5. Deneyler srasnda elde edilen aydnlk dzeyi deerleri
Tarih Zaman A1(lx) A2(lx) A4(lx) A6(lx) P hesap.(W) E yapay(Ix) E doaI(Ix)
06.08.2000 10:30-11:00 665 1225 1137 15259 283 296 929
06.08.2000 11:00-11:30 599 1010 1124 16573 284 298 712
06.08.2000 11:30-12:00 448 698 740 12876 215 149 549
06.08.2000 12:00-12:30 419 726 662 11702 216 151 575
06.08.2000 12:30-13:00 420 675 589 9054 265 252 423
06.08.2000 13:00-13:30 411 625 552 8214 263 247 378
06.08.2000 13:30-14:00 430 679 550 8454 288 308 371
06.08.2000 14:00-14:30 429 643 503 7228 295 324 319
Denek no 5
Ya 23
Cinsiyet Bayan
69
Gz Bozukluu Yok
Oda Scakl 30 o C
Oda Nemi %55
Hava Durumu Ak
Tarih Zaman A1 (lx) kap A2(Ix)masa A6(Ix)peneere P hesap.(W) E yapay (lx) E doaI(lx)
07.07.2000 10:30-11:00 737 1241 694 17246 275 276 965
07.07.2000 11:00-11:30 615 1121 510 15303 299 333 78&
07.07.2000 11:30-12:00 578 1011 444 15355 289 310 701
07.07.2000 12:00-12:30 526 935 385 11430 281 291 644
07.07.2000 12:30-13:00 500 896 395 10924 281 291 605
07.07.2000 13:00-13:30 462 838 352 9931 296 326 512
07.07.2~00 13:30-14:00 430 709 308 7874 298 331 378
07.07.2000 14:00-14:30 441 675 248 6264 306 349 326
07.07.2000 14:30-15:00 462 650 234 5874 308 354 296
07.07.2000 15:00-15:30 493 638 234 6311 303 342 296
07.07.2000 15:30-16:00 547 635 238 6159 301 338 297
Denek no 6
70
Ya 23
Cinsiyet Bayan
Gz Bozukluu Var
Oda Scakl 33 o C
Oda Nemi %49
Hava Durumu Ak
Tarih Zaman A1(Ix)kap A2(Ix)masa A4(Ix)karduv. A6(Ix)pencere P hesap (W) E yapay(Ix) E doal(lx)
27.07.2000 09:30-1000 851 1813 1551 19728 133 15 1798
27.07.2000 9:30-10:00 691 1323 1346 16724 144 31 1292
27.07.2000 10:30-11:00 709 1553 1205 15448 357 489 1064
27.07.2000 11:00-11:30 589 1278 973 14243 350 467 811
27.07.2000 11:30-12:00 382 719 645 11598 219 156 563
27.07 2000 12:00-12:30 329 599 468 7665 223 163 436
27.07 2000 12:30-1300 407 861 498 6228 335 424 437
27.07.2000 13700-13:30 416 839 488 5969 335 424 415
27.07.2000 1330-14:00 429 816 484 5983 336 427 389
27.07.2000 1400-14:30 530 1035 533 6186 416 632 403
27.07 2000 14 30-15:00 559 1014 529 6406 420 642 372
27.07 2000 15:00-15:30 709 1388 585 6521 586 1064 324
71
27.07 2000 15:30-16:00 724 1370 565 6595 577 1041 329
27.07 2000 16:00-16:30 632 1011 473 6592 415 630 381
27.07 2000 16:30-17:00 630 993 451 6713 416 632 361
Denek no 7
Ya 50
Cinsiyet Erkek
Gz Bozukluu Var
Oda Scakl 33 o C
Oda Nemi %40
Hava Durumu Ak
Tarih Zaman A1 (lx) A2 (lx) A4 (lx) A6 (lx) P hesap.(W) E yapay(Ix) E doal(Ix)
10.04.2000 09:00-09:30 701 1043 895 25777 277 281 762
10.04.2000 09:30-10:00 577 927 719 16354 319 382 545
10.04.2000 10:00-10:30 454 747 487 12903 345 452 295
10.04.2000 10:30-11:00 467 777 554 12867 322 390 387
10.04.2000 11:00-11:30 430 685 457 10658 250 216 469
10.04.2000 11:30-12:00 376 595 251 8255 253 223 372
10 04.2000 12:00-12:30 350 547 209 6238 257 233 314
10 04.2000 12:30-13:00 339 497 185 5735 257 233 264
10.04.2000 13:00-13:30 358 495 191 5747 263 247 248
10.04.2000 13:30-14:00 394 476 190 5769 271 267 209
10.04.2000 14:00-14:30 379 443 181 5832 266 255 188
10.042.000 14:30-1500 407 415 177 6027 254 225 190
10.04.2000 15:00-15:30 421 397 170 6148 254 225 172
72
10.04.2000 15:30-16:00 457 430 176 6306 268 259 171

10.04.2000 16:00-16:30 464 406 163 6295 263 247 159
10.04.2000 16:30-17:00 452 410 157 6060 261 242 168
Denek no 8
Ya 23
Cinsiyet Erkek
Gz Bozukluu yok
Oda Scakl 23 o C
Oda Nemi %33
Hava Durumu Ak
Tarih Zaman A1 (lx) A2 (lx) A4 (lx) A6 (lx) P hesap.(W) E yapay(Ix) E doaI(Ix)
06.04.2000 10:00-10:30 812 1209 999 13411 397 589 620
06.04.2000 10:30-11:00 578 1035 890 11883 325 397 638
06.04.2000 11:00-11:30 458 825 590 8998 336 427 398
06.04.2000 11:30-12:00 402 742 294 6665 349 464 278
06.04.2000 12:00-12:30 380 700 229 4459 356 486 214
06.04.2000 12:30-13:00 391 686 228 4450 356 486 200
06.04.2000 13:00-13.30 398 694 247 5121 356 486 208
06.04.2000 13:30-14:00 463 740 271 5976 357 489 251
06 04.2000 14:00-14 30 504 807 294 6188 386 564 243
06.04.2000 14:30-1500 499 673 252 5859 359 495 178
06.04.2000 15:00-15:30 506 626 236 5999 335 424 202
06.04.2000 15:30-16:00 518 645 239 6220 340 438 207
73
06.04.2000 16:00-16:30 532 606 225 6341 332 416 190

Denek no 9
Ya 23
Cinsiyet Bayan
Gz Bozukluu Var
Oda Scakl 33 o C
Oda Nemi %49
Hava Durumu Ak
Tarih Zaman A1 A2 A4 A6 P hesap. (W) E yapay(Ix) E doaI(Ix)
28.03.2000 1030-11:00 1129 1066 1150 25063 476 784 282
28.03.2000 11 00-11:30 1080 2212 1184 16206 478 788 1424
28.03.2000 11:30-12:00 825 1620 1029 13653 440 703 917
28.03.2000 12:00-12:30 686 1408 820 10887 441 706 702
28.03.2000 12:30-13:00 570 1169 513 9013 415 630 539
28.03.2000 13:00-13.30 482 1032 343 6130 415 630 402
28.03.2000 1330-14:00 454 919 301 5437 489 818 101
28.03.2000 14:00-14:30 454 883 283 5397 503 865 18
28.03.2000 14:30-15:00 490 1003 313 5583 367 516 487
28.03.2000 15:00-15:30 574 1103 353 5904 334 422 681
28.03.2000 15:30-16:00 534 884 311 6054 340 438 446
74
Denek no 10
Ya 39
Cinsiyet Bayan
Gz Bozukluu Var
Oda Scakl 26 o C
Oda Nemi %35
Hava Durumu Ak
Tarih Zaman A1(lx) A2 (lx) A4 (lx) A6 (lx) P hesap.(W) E yapay(lx) E doaI(Ix)
19.06.2001 15:30-16:00 474,82 1108,17 153,75 8.786,76 438 700 408
19.06.2001 16:00-16:30 303,98 517,92 99,12 9.405,95 324 395 123
19.06.2001 16:30-17:00 374,89 758,57 118,62 8.922,08 320 385 374
Denek no 11
Ya 32
Cinsiyet Bayan
Gz Bozukluu yok
Oda Scakl 28 o C
Oda Nemi %39
Hava Durumu Ak
75
Tarih Zaman A1(Ix) kap A2(Ix)masa A4(Ix)kar duv. A6(Ix) pencere P hesap.(W) E yapay(Ix) EdoaI(Ix)
02.03.2000 09:30-1000 807 827 565 3867 331 414 413
02.03.2000 10:00-10:30 628 830 674 4336 271 267 563
02.03.2000 1030-1100 496 937 677 4730 259 238 699
02.03.2000 11:00-1130 590 994 916 11011 315 372 622
02.03.2000 11:30-12:00 482 784 561 10243 358 492 292
02.03.2000 12:00-12:30 492 751 348 7270 435 688 63
02.03.2000 13:00-13:30 535 871 325 5046 434 684 187
02.03.2000 13:30-14:00 520 903 335 4968 449 726 177
02.03.2000 14:00-14:30 563 937 357 5530 520 909 28
02.03.2000 14:30-15:00 599 959 396 6255 528 925 34
02.03.2000 16:00-16:30 715 1154 374 5454 464 761 393
02.03.2000 16:30-17:00 623 1342 344 3827 469 771 571
76
02.03.2000 17:00-17:30 478 1000 271 4059 430 671 329

Denek no 12
Ya 41
Cinsiyet Bayan
Gz Bozukluu Var
Oda Scakl 21 o C
Oda Nemi %35
Hava Durumu Ak
EK-B
Tablo B.1 Deney sonularnn bilgisayar program ile karlatrlmas

DENEK NO: 2 DENEK NO: 7
DOAL PRG DENEY HATA[%] DOAL PRG DENEY HATA[%]
2343 356 443 19,6 1064 456 489 6,7
1366 356 430 17,2 811 458 467 1,9
1266 356 279 27,6 437 456 424 7,5
937 360 291 23,7 415 491 424 15,8
734 656 755 13,1 389 657 427 53,9
637 656 752 12,8 403 605 632 4,3
435 656 711 7,7 372 656 642 2,2
349 656 708 7,3 324 656 1064 38,3
318 657 706 6,9 329 656 1041 37,0
299 658 708 7,1 381 656 630 4,1
294 657 671 2,1 361 656 632 3,8
288 657 644 2,0
328 656 600 9,3
253 656 711 7,7
219 664 708 6,2
256 656 681 3,7
260 656 668 1,8
275 656 600 9,3
ORT. HATA[%] 10,3 ORT. HATA [%] 16,0
DENEK NO: 9 DENEK NO: 6

620 257 589 56,4 965 258 276 6,5
638 257 397 35,3 788 257 333 22,8
398 358 427 16,2 701 258 310 16,8
278 458 464 1,3 644 257 291 11,7
214 458 486 5,8 605 258 291 11,3
200 458 486 5,8 512 258 326 20,9
208 458 486 5,8 378 357 331 7,9
251 458 489 6,3 326 357 349 2,3
243 458 564 18,8 296 458 354 29,4
178 458 495 7,5 296 458 342 33,9
202 458 424 8,0 297 458 338 35,5
207 458 438 4,6
190 458 416 10,1
ORT. HATA[%] 14,0 ORT. HATA[%] 18,1
DOAL : Doal aydnlk dzeyi [lx] , PRG: Bilgisayar programnn yapay aydnlk
dzeyi tahmini [lx] , DENEY: Deneklerin ayarlad yapay aydnlk dzeyi[lx].
HATA[%]: deneklerin ayarlad yapay aydnlk dzeyleri ile bilgisayar programnn
tahmin ettii yapay aydnlk dzeyleri arasndaki bal hata.
77
DENEK NO: 3 DENEK NO:1
239 456 340 34,1 828 157 169 7,1
187 557 595 6,4 571 357 305 17,0
211 477 593 19,6 193 288 433 33,5
219 459 591 22,3 226 357 435 17,9
227 456 455 0,2 221 357 441 19,0
233 456 333 36,9 222 357 441 19,0
230 456 542 15,9 264 357 438 18,5
54 855 897 4,7 279 357 438 18,5
202 317 547 42,0
284 357 542 34,1
207 324 443 26,9
DENEK NO : 5 DENEK NO:4

929 261 296 11,8 174 456 308 48,1
712 258 298 13,4 187 456 470 3,0
549 257 149 72,5 181 456 424 7,5
575 257 151 70,2 80 456 390 16,9
423 257 252 2,0 125 456 408 11,8
378 357 247 44,5 104 458 444 3,2
371 357 308 15,9
319 361 324 11,4
78
DENEK NO:12 DENEK NO:10
413 536 414 29,5 282 756 784 3,6
563 356 267 33,3 702 359 706 49,2
699 358 238 50,4 539 356 630 43,5
622 356 372 4,3 402 702 630 11,4
292 757 492 53,9 101 848 818 3,7
63 855 688 24,3 18 855 865 1,2
187 756 684 10,5 487 456 516 11,6
177 756 726 4,1 681 356 422 15,6
28 855 909 5,9 446 456 438 4,1
34 855 925 7,6
393 757 761 0,5
571 356 771 53,8
329 756 671 12,7
DENEK NO:8 DENEK NO:11)

762 257 281 8,5 408 458 700 34,6
545 357 382 6,5 123 456 395 15,4
295 357 452 21,0 374 456 385 18,4
387 357 390 8,5
469 357 216 65,3
372 357 223 60,1
314 357 233 53,2
264 357 233 53,2
248 357 247 44,5
209 328 267 22,8
188 257 255 0,8
190 266 225 18,2
172 257 225 14,2
171 257 259 0,8
159 257 247 4,0
168 257 242 6,2
79
EK C
ekil C.1 Ed = 1000 lx, cinsiyet = Erkek Girileri sabitken, alma dzlemi
yapay aydnlk dzeyi (Ey) ile ya arasndaki iliki
ekil C.2 Ed = 800 lx, cinsiyet = Erkek Girileri sabitken,

alma dzlemi yapay aydnlk dzeyi (Ey) ile ya arasndaki iliki
80

81
ekil C.6 Ed = 800 lx, cinsiyet = Bayan Girileri sabitken,


82

alma dzlemi yapay aydnlk dzeyi(Ey) ile ya arasndaki iliki
83
ekil C.10 ya=23, cinsiyet = Erkek girileri sabitken, alma dzlemindeki

yapay aydnlk dzeyi (Ey) ile doal aydnlk dzeyli (Ed) arasndaki iliki
84
ekil C.11 ya=33, cinsiyet = Erkek girileri sabitken, alma dzlemindeki
yapay aydnlk dzeyi (Ey) ile doal aydnlk dzeyi (Ed) arasndaki iliki
ekil C.12 ya = 40, cinsiyet = Erkek girileri sabitken, alma dzlemindeki

yapay aydnlk dzeyi (Ey) ile doal aydnlk dzeyi ( Ed) arasndaki iliki
85
ekil C.13 ya = 55, cinsiyet = Erkek girileri sabitken, alma dzlemindeki
ekil C.14 ya = 23, cinsiyet = Bayan girileri sabitken, alma dzlemindeki

86

87
88
ZGEM
Eralp Hikmet Grsoy, 1978 ylnda stanbulda dodu. lk ve orta eitimini srasyla
Yeilbahar lkokulu ve zel Ahmet imek Kolejinde tamamlad. 2000 ylnda
stanbul Teknik niversitesi Elektrik-Elektronik Fakltesi, Elektrik Mhendislii
Blmn bitirdi. Ayn yl .T.. Fen Bilimleri Enstits, Elektrik Mhendislii
Yksek Lisans Programna kabul edildi.
89

Aydınlatma Kont. Sist. Bulanık Mantık Yönteminin Kull. İrdelenmesi

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

Aydınlatma Kont. Sist. Bulanık Mantık Yönteminin Kull. İrdelenmesi

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

STANBUL TEKNK NVERSTES FEN BLMLER ENSTTS

AYDINLATMA KONTROL SSTEMLERNDE BULANIK MANTIK

YNTEMNN KULLANILABLRLNN RDELENMES

YKSEK LSANS TEZ

Elk.Mh. Eralp Hikmet GRSOY

Anabilim Dal: Elektrik Mhendislii

Program: Elektrik Mhendislii

Tez Danman: Prof. Dr. Sermin ONAYGL

AYDINLATMA KONTROL SSTEMLERNDE BULANIK MANTIK

YNTEMNN KULLANILABLRLNN RDELENMES

YKSEK LSANS TEZ

Elk.Mh. Eralp Hikmet GRSOY

Tezin Enstitye Verildii Tarih : 25 Haziran 2003

Tez Danman: Prof. Dr. Sermin ONAYGL

Juri yeleri : Prof. Dr. Adnan KAYPMAZ

Do. Dr. Nurettin UMURKAN

almalarm srasnda gsterdii yakn ilgi ve yardmlarndan dolay tez

Mays 2003 Eralp Hikmet GRSOY

2. OFS AYDINLATMASININ AMACI VE BAZI TEMEL 3

2.1 Ofis Aydnlatmasnn Amac 3

2.2 Aydnlatma Tekniinin Temel Kavramlar 3

3. OFS AYDINLATMA SSTEMLER VE DAHA NCE 7

3.1 Kullanc Kontroll Sistemler 7

3.1.1 Klasik Sistem (Ama-Kapama) 7

3.2 Otomatik Kontroll Sistemler 8

3.2.1 Yapay Sinir Alar Yardm le Aydnlatma Kontrol

4.1 Bulank Mantk Kavram 17

4.2 Bulank Kmeler 20

4.2.1 Bulank Kmelerin Temel Operatrleri 20

4.3 Bulank Kontrol Uygulamas 22

4.3.1 Bulank Kontrol ile Ters Sarka Uygulamas 22

5. DENEY DZENENN TANITILMASI VE DENEYN 33

5.1 Deney Dzenei 33

5.2 Luxmate Aydnlatma Kontrol Sistemi 34

5.3 Deneyin Yapl 36

6. GR BYKLKLERNN SELMES, BULANIK MANTIK

6.1 Giri Byklklerinin Seilmesi 38

6.2 Giri Byklklerinin Bulank Mantk Sistemine 43

6.2.1 Doal Aydnlk Dzeyi 44

7.1 Girilerin Programa Tantlmas 54

7.2 Bilgisayar Program Sonular 55

7.3 Elde Edilen Bilgisayar Program Sonularnn 57

8. GENEL DEERLENDRME VE SONU 60

8.1 deal Sistem 61

8.2 Elektrik Asndan Tasarruf 61

YNTEMNN KULLANILABLRLNN RDELENMES

Ofislerde, aydnlatma iin harcanan elektrik enerjisi toplam kullanlan enerjinin

Aydnlatma kontrol sistemlerinin en nemli giri bykl ofiste oluan doal

Deney sonular gz nne alnarak bir bulank mantk model gelitirilmitir. Bu

Anahtar Kelimeler: Ofis Aydnlatmas, Bulank Mantk, Gn Kontrol

LIGHTING CONTROL SYSTEMS

Keywords: Office Lighting, Fuzzy Logic, Daylight Control

Ofislerde, aydnlatma iin harcanan elektrik enerjisi toplam kullanlan enerjinin

1970li yllardan bu yana birok aratrmac farkl yntemlerle bu probleme en uygun

Bugne kadar yaplan almalarn ounun ortak amac elektrik enerjisinden

Drdnc blmde bulank mantk sistemi, bulank kme kavram ve uygulama

Beinci blmde, aratrmada kullanlan mevcut deney dzeneinin tantlmas ve

Altnc blmde ise giri byklklerinin seilmesi, bulank mantk yelik

Yedinci blm bulank mantk ynteminin uygulanmas, elde edilen sonular ve bu

Sekizinci blmde yaplan almann genel deerlendirmesi, ideal sistem

2.1 Ofis Aydnlatmasnn Amac

Ofis aydnlatmasnn iki temel amac vardr; alanlarn grme yeteneklerini

Aydnlatma sistemini tasarlayan kiilerin minimum enerji sarfiyat ile maksimum

2.2 Aydnlatma Tekniinin Temel Kavramlar