E5122 Sistem Komunikasi

E5122 SISTEM KOMUNIKASI i
MODUL
POLITEKNIK
KEMENTERIAN
PENDIDIKAN MALAYSIA
E5122
SISTEM KOMUNIKASI
SARGUNAN A/L AINAL(PSA)

ZARINA BT. MD AMIN (PSA)
download@
http://modul2poli.blogspot.com
E5122 SISTEM KOMUNIKASI ii
GRID KURIKULUM
Grid kurikulum modul ini adalah berdasarkan kepada kurikulum yang sedang digunakan di
Politeknik Kementerian Pendidikan Malaysia.
BIL TOPIK UNIT

1 SISTEM TELEFON 1 2
2 RADIO SELULAR 3 4
3 GENTIAN OPTIK 5 6
4 SATELIT 7 8
5 RADAR 9 10
UNIT 1 : PENSUISAN DAN PENGISYARATAN TELEFONI

1.1. Ibusawat
1.2. Rangkaian Pensuisan
1.3. Pensusisan
1.3.1. Pensuisan SPC
1.4. Pengisyaratan
1.4.1 Pengisyaratan antara pemanggil atau yang dipanggil
dengan ibusawat
1.4.2 Kaedah pengisyaratan antara ibusawat dengan ibusawat
UNIT 2 : PENSUISAN DAN PENGISYARATAN TELEFONI

2.1. Trafik
2.2. Istilah dan Kiraan Teletrafik
2.2.1. Keamatan Panggilan, Y
2.2.2. Pemerhatian Dalam 1 Jam, T
2.2.3. Tempoh Purata Panggilan, S
2.2.4. Bilangan Panggilan Yang Dicuba, N
2.2.5. Bilangan Panggilan Yang Berjaya
UNIT 3 : RADIO SELULAR

3.1. Prinsip Radio Selular
3.2. Unit Telefon Selular
3.3. Saluran Radio
3.3.1. Saluran Kawalan
3.3.2. Saluran Suara
3.4. Antena
UNIT 4 : RADIO SELULAR

4.1. Penggunaan Semula Frekuensi (Reuse Frequency)
4.2. Pemecahan Sel
4.3. Paging
4.4. Hand-off
4.5. Nisbah Isyarat per Hingar (SNR)
4.6. Proses Panggilan
4.7. Pelepasan Panggilan
4.8. Spektrum Frekuensi
download@
E5122 SISTEM KOMUNIKASI iii
4.9. Pengendali Sistem Selular Di Malaysia

4.10. Teknologi WAP
UNIT 5 : GENTIAN OPTIK

5.1. Talian Gentian Optik
5.2. Sistem Gentian Optik dan Kendaliannya
5.3. Mod Gentian Optik
5.3.1. Indeks kabel gentian
5.3.2. Mod Kabel Gentian
5.4. Perbandingan Antara Ketiga-tiga Mod
5.5. Penyambung Dan Pengganding
UNIT 6 : GENTIAN OPTIK

6.1. Proses Splicing
6.1.1. Kaedah Fusion Splicing
6.1.2. Kaedah Mekanikal Splicing
6.2. Kehilangan Dalam Gentian Optik
6.2.1. Kehilangan dalam kabel
6.2.2. Kehilangan dalam splicing
6.2.3. Kehilangan disebabkan oleh penyambung
6.2.3.1. Kehilangan disebabkan oleh crimpling
6.2.3.2. Kehilangan disebabkan oleh jarak
6.2.4. Kehilangan Disebabkan Bahan
6.2.5. Kehilangan Isyarat
UNIT 7 : SATELIT
7.1. Prinsip Komunikasi Satelit
7.2. Satelit Angkasa
7.3. Satelit Bumi
7.4. Transponder
7.5. Kaedah Pensaluran (Channelization)
7.6. Jalur-Jalur Frekuensi Dalam Komunikasi Satelit
UNIT 8 : SATELIT
8.1. Istilah dan Maksud
8.1.1. Up-link dan Down-link
8.1.2. Footprint
8.1.3. Sudut Dongak
8.1.4. Sudut Azimuth
8.2. Aplikasi Sistem Satelilt
8.2.1. Global Positioning System
8.2.2. Sistem Pertahanan Satelit
8.2.3. Satelit Kajicuaca
UNIT 9 : RADAR
9.1. Radar
9.1.1. Pengesan Sasaran
9.1.2. Mengira Jarak Sasaran
9.1.3. Menentukan Arah (Bearing)
9.2. Kendalian dan Gambarajah Blok Radar
download@
9.2.1. Radar Primer
E5122 SISTEM KOMUNIKASI iv
9.2.2. Radar Sekunder

9.2.3. Perbezaan Radar Primer dengan Sekunder
UNIT 10 : RADAR
10.1. Radar Gelombang-Terus (Continuous Wave, CW)
10.2. Radar Denyut
10.3. Penggunaan Radar
PANDUAN MENGGUNAKAN MODUL
Modul-modul yang disediakan, dapat menafaatkan diri anda dalam proses pembelajaran.
Oleh yang demikian, sila ikuti semua arahan dan aktiviti yang telah disediakan.
i. Modul ini dibahagikan kepada 10 unit dan setiap unit disediakan dalam jilid yang
berbeza.
ii. Muka surat dinomborkan berdasarkan kepada modul dan unit (sila rujuk contoh di
bawah).
Contoh
E5122 / U3 / 3
Modul Unit 3 Halaman 3
iii. Isi kandungan unit akan dinyatakan pada kulit muka depan.
iv. Objektif am dan khursus unit dinyatakan pada halaman pertama setiap unit. Anda
dihendaki baca dan fahamkan.
v. Setiap unit mengandungi urutan aktiviti dan simbol tertentu. Setiap simbol
mempunyai identiti tersendiri.
download@
E5122 SISTEM KOMUNIKASI v
OBJEKTIF
Bahagian ini mengandungi objektif am dan khusus
setiap pembelajaran.
INPUT
Maklumat atau data yang akan dipelajari
AKTIVITI
Bahagian ini melibatkan komitmen anda dalam
proses pembelajaran serta menguji kefahaman anda
RESPON KEPADA AKTIVITI

Bahagian ini mengandungi jawapan bagi soalan-
soalan yang dikemukakan dalam aktiviti ini.
PENILAIAN KENDIRI
Bahagian ini menguji kefahaman anda secara
keseluruhan bagi unit tersebut
RESPON KEPADA PENILAIAN KENDIRI

Bahagian ini menyedikan jawapan bagi anda setelah
menguji tahap pemahaman anda.
vi. Anda dihendaki mengikuti modul ini dari unit pertama sehingga unit terakhir.
vii. Setiap unit mempunyai aktiviti penilaian. Setelah anda berjaya melalui sesebuah unit,
sila teruskan ke unit hadapan.
PERNYATAAN TUJUAN
Modul ini disediakan untuk kegunaan pelajar-pelajar Semester 6, yang mengikuti kursus
Diploma Kejuruteraan Elektrik & Elektronik di Politeknik-Politeknik Malaysia. Selain
daripada itu, modul ini akan memberi pendedahan kepada pelajar tentang konsep sesuatu unit
ke arah pembelajaran kendiri atau dengan bimbangan daripada pensyarah.
download@
E5122 SISTEM KOMUNIKASI vi
PRA-SYARAT KEMAHIRAN & PENGETAHUAN
Pra-syarat untuk mengikuti modul ini adalah lulus modul Telekomunikasi di peringkat sijil
politeknik.
PERALATAN & SUMBER YANG PERLU DIGUNAKAN

BERSAMA MODUL
i. Kalkulator
ii. Kertas graf
iii. Carta Smith
RUJUKAN
i. Frenzel, L.E., Communication Electronic, Macmillan/McGraw-Hill, 1994.

ii. Lawton, L.S., Digital Networks, Sigma Press, 1993.
iii. Tomasi, W., Advanced Electronic Communications System, Prentice-Hall, 1994.
iv. Clark, M.P., Network & Telecommunication, Design & Operation, John Wiley &
Sons, 1997
v. Flood, J.E., Telecomunication Switching, Traffic & Networks, Prentice Hall, 1994.
vi. Hioki, W, Telecommunication, Prentice Hall, 1998.
vii. Miller, G.M., Modern Electronic Communication, Prentice Hall, 1999.
viii. Gould, F.L., Radar Technicians; Istallation, Maintenance & Repair, Tab Books,
Division of McGraw-Hill, Inc, 1995.
ix. Edde, B., Radar; Principle, Technology, Application. Prentice Hall, 1993.
x. Rishharia, M., Satellite Communication System. Mc-Graw Hill, 1999.
xi. Smith, C., Practical Cellular & Design. McGraw Hill, 1998
xii. Roddy, D., Satellite Communication. Mc-Graw Hill. 1996.
download@
PENSUISAN & PENGISYARATAN E5122/U1/1
SISTEM KOMUNIKASI
OBJEKTIF
Objektif Am :
- Mengetahui dan memahami pensuisan dan pengisyaratan dalam sistem

telefoni
Objektif Khusus :
Menakrif dan menghuraikan prinsip asas dan fungsi ibusawat

Mengenal rangkaian pensuisan serta istilah concentrator, distributor
expander dan multipleks
Melukis dan melabelkan rajah blok bagi pensuisan SPC
Menghuraikan ciri-ciri, kelebihan dan kelemahan serta kendalian panggilan
bagi SPC.
Mengenal dan menghuraikan prinsip pengisyaratan iaitu:
i. jenis-jenis pengisyaratan
ii. jenis-jenis isyarat dalam pengisyaratan antara ibusawat dengan
pelanggan
iii. jenis-jenis pengisyaratan antara ibusawat dengan ibusawat
download@
SISTEM KOMUNIKASI
Cuba teka bagaimana talian

telefoni ini disambungkan
1.0. Pengenalan
Tele berasal daripada perkataan Greek iaitu jarak jauh , manakala Foni bererti
bunyi atau pertuturan . Perhubungan telefoni bermaksud penghantaran pertuturan
pada jarak yang jauh, dimana di bahagian pemancar gelombang suara ditukarkan
kepada bentuk isyarat elektrik. Isyarat elektrik tersebut dipancarkan melalui talian
penghantaran dan di bahagian penerima pula, isyarat tersebut ditukarkan kembali
kepada gelombang suara.
Lebar jalur frekuensi yang digunakan bagi perkhidmatan telefoni ialah 300-
3400Hz yang mana ia merupakan frekuensi suara manusia. Oleh itu, semua
peralatan telefoni dan talian sambungan di antara peralatan-peralatan tersebut
mestilah berupaya berkendali di dalam lebar jalur tersebut. Di Malaysia, stesen
yang menghubungkan di antara satu pengguna dengan pengguna yang lain di
kenali sebagai ibusawat (exchange). Penghimpunan ibusawat-ibusawat dalam
rangkaian telefoni akan menghasilkan satu Hiraki Kebangsaan, seperti di Rajah
1.1.
1.1. Ibusawat
Ibusawat merupakan satu pusat di mana semua talian telefon dapat disambungkan
bagi membolehkan perhubungan pertuturan tercapai. Peralatan yang terdapat pada
ibusawat berfungsi sebagai suis untuk menyenangkan proses penyambungan .
Kini, kebanyakan ibusawat adalah jenis GSC (Group Switching Centre).
download@
SISTEM KOMUNIKASI
PPU
PPZ PPZ
PPK PPK PPK PPK
PPT PPT PPT PPT PPT PPT PPT PPT
P P P P P P P P P P P P P P P P
PPU - Pusat Pensuisan Utama PPZ - Pusat Pensuisan Zon

PPK Pusat Pensuisan Kawasan PPT Pusat Pensuisan Tempatan
P Pelanggan Kabel dua dawai
Rajah 1.1 Hiraki Kebangsaan
Ibusawat boleh dibahagikan kepada 3 jenis iaitu :

i. ibusawat tempatan terdapat dalam satu kawasan yang sama
ii. ibusawat tandem menghubungkan dua atau lebih ibusawat
tempatan dan ciri utamanya tidak disambungkan
kepada pelanggan
iii. ibusawat antarabangsa ibusawat yang menghubungkan ibusawat tandem
keseluruh negara.
Antara fungsi utama ibusawat adalah :-

i. Mencatit meter pelanggan yang membuat penggilan, bermula dari
panggilan dibuat, masa, nombor telefon yang dipanggil bagi
panggilan ke ibusawat yang lain, dan juga panggilan ke ibusawat
utama yang sama.
download@
SISTEM KOMUNIKASI
ii. Mengawasi proses penyuisan antara pelanggan dan ibusawat.

iii. Mencatit permintaan pelanggan seperti menyediakan nombor
telefon, membuat permotongan meter untuk sementara dan
sebagainya.
iv. Menyediakan isyarat penyeliaan seperti nada dail, dering, sibuk,
nada gangguan dan nombor yang tidak dapat dihubungi .
v. Mengawal kualiti perbualan serta merekodkan mutu perkhidmatan
ibusawat.
1.2. Rangkaian Pensuisan

Pernakah anda terfikir, bagaimana maklumat suara anda dihantar kepada
penerima panggilan ? Ya, proses penghantaran maklumat ini memerlukan
beberapa rangkaian pensuisan seperti concentrator, distributor, expander
dan multiplexer. Jadi, gandingan rangkaian ini akan mengujudkan sistem
Public Switching Telephony Network (PSTN) yang lengkap.
Macam mana nak

sambung, ini
(a) Concentrator (Penumpuan)

Rajah 1.2 menunjukan konsep penumpuan dalam rangkaian PSTN. Di
mana, penyambungan litar-pensuisan secara tetap dilakukan dalam
rangkaian PSTN. Unit penumpu ini dikawal oleh ibusawat pensuisan
tempatan secara langsung. Maka, semua pengguna telefon dapat
download@
SISTEM KOMUNIKASI
dihubungkan pada masa yang sama serta pada saluran yang berbeza.
Untuk pengetahuan anda, penumpu ini mampu mengendalikan beribu-ribu
pengguna dalam masa yang sama. Jadi, ia dapat mengurangkan kos
penggunaan talian berulang, repeater dan lain-lain.
Pengagih
Pengguna Concertrator (Penumpu)
Rajah 1.2 Penumpuan trafik dalam rangkaian PSTN
(b) Distributor (Pengagih)

Pengagih (distributor) merupakan peranti di antara penumpu
(concentrator) dan expander (Rajah 1.3). Peranti ini menghubungkan
ribuan pengguna dalam rangkaian PSTN secara berperingkat. Di mana,
lebihkurang 1000 talian tempatan akan memasuki penumpu dan hanya
mengeluarkan 100 talian keluaran sahaja. Seterusnya, kesemua 100 talian
akan memasuki pengagih Ini bermakna, setiap pengagih mampu
mengendalikan 100 talian daripada penumpu. Kemudian, talian daripada
pengagih ini, akan memasuki expander.
Saluran masukan Saluran keluaran
Talian tempatan 1 Talian tempatan 1

Expander
Penumpu
Pengagih
Talian tempatan 1000 Talian tempatan 1000
Rajah 1.3 Rangkaian pensuisan PSTN
download@
SISTEM KOMUNIKASI
(c) Expander
Unit ini mengembalikan bilangan talian asal yang memasuki penumpu.
Daripada pengagih, kesemua 100 talian akan memasuki expander dan
mengeluarkan semula sebanyak 1000 talian pengguna di destinasi
bersingan. Proses pensuisan expander dan penumpu bergantung kepada
bilang talian yang diaktifkan secara serentak, rujuk Rajah 1.3.
(d) Multipleks (Multiplexer)

Peranti in merupakan suatu alatan yang mampu mengurangkan bilangan
talian kabel yang hendak digunakan dalam suatu proses penghantaran dan
penerima isyarat maklumat. Proses ini dilakukan dengan mengabungkan
beberapa isyarat maklumat masukan dan seterusnya, menghasilkan satu
keluaran sahaja, rujuk Rajah 1.4. Teknik pengabungan ini dikenali sebagai
pemultipleksan (multiplexing). Antara kaedah-kaedah pemultipleksan
yang lazim digunakan ialah Time Division Multiplexing (TDM) dan
Frequency Division Multiplexing (FDM).
Maklumat yang telah digabungkan, perlu dipisahkan semula kepada

keadaan asal maka, teknik penyahmultipleksan (Demultiplexing) akan
digunakan.
Isyarat maklumat 1 Isyarat maklumat 1

DEMUX
MUX
Rajah 1.4 Teknik pemultipleksan dan penyahmultipleksan
download@
SISTEM KOMUNIKASI
AKTIVITI Untuk memantapkan pemahaman anda sila

1.A jawap soalan berikut.
1. Berapakah lebar jalur suara anda ?

2. Dalam sistem komunikasi ibusawat dirujuk sebagai .
3. Nyatakan jenis-jenis ibusawat yang digunakan di Malaysia
Untuk mengetahui jawapan anda betul atau salah, sila rujuk di bahagian respon bagi unit
ini (mukasurat 17).
download@
SISTEM KOMUNIKASI
1.3. Pensuisan (Switching)

Sistem pensuisan dan pengisyaratan, merupakan keperluan kepada operasi
rangkaian telekomunikasi. Fungsi yang dihasilkan oleh sistem pensuisan atau sub-
sistemnya, bertujuan untuk menyediakan perkidmatan kepada pelanggan yang
dikenali sebagai fasiliti. Sepanjang perkembangan sistem komunikasi, rekabentuk
sistem pensuisan telah menjadi semakin canggih. Ia bertujaan untuk menyediakan
kemudahan tambahan yang membolehkan rangkaian komunikasi menyediakan
lebih perkhidmatan kepada pengguna serta mengawasi operasi dan
penyenggaraan. Jenis pensuisan yang digunakan di Malaysia ialah Stored
Program Control (SPC). Selain daripada SPC, teknik agihan saluran berperingkat
juga digunakan.
1.3.1. Pensuisan SPC

SPC merupakan kaedah pensuisan ibusawat telefoni, di mana ia
menggunakan kawalan komputer bagi memproses panggilan secara
automatik. Komputer akan beropersai mengikut aturcara yang telah
ditetapkan dan, aturcara ini boleh diubahsuai mengikut keperluan semasa.
Fungsi setiap blok dalam Rajah 1.6;
Ingatan (Memory)
- menyimpanan status aktiviti pengguna dalam bentuk perisian.
Pengarah kawalan (Control Director)

- aturcara yang mengawal dan mengarah keseluruhan sistem
Fail (File)
- menyimpan maklumat bayaran
- menyediakan jadual-jadual khas untuk perkhidmatan istimewa
atau perkhidmatan-perkhidmatan lain
DTMF/decodic
- menyahkod isyarat yang dihasilkan semasa proses mendail.
download@
SISTEM KOMUNIKASI
Pengimbas (scanner)
- mengesan status ganggang telefon dan pengisyaratan dari talian
selular.
Pemacu (driver)
- menyambung/memutuskan suis.
- memberi laluan kepada isyarat nada dan isyarat dail.
CPU (unit pemprosesan pusat)

- mengawal dan melaksanakan aturcara yang telah diprogramkan
.
Penjana nada/pendering
- menghasilkan isyarat pemberitahuan atau tanda panggilan.
Unit Talian Pensuisan Unit Saluran
#1 #1
#2
#M
Penjana Nada
DTMF/ Decadic
#n
Pengimbas Pemacu
1 2 n
Pendering CPU
Ingatan Pengarah Fail

Kawalan
Rajah 1.6 Gambarajah blok pensuisan SPC
download@
SISTEM KOMUNIKASI
Proses kendalian ibusawat SPC;
i. Apabila pemanggil A mengangkat gangang, talian pemanggil A

akan menjadi aktif dan dengan automatik dapat dikesan oleh
pengimbas.
ii. Pengimbas akan mengenalpasti kedudukan dan keadaan A pada
CPU.
iii. Apabila laporan diterima, CPU akan menyemak laporan tentang A
dan disimpan dalam ingatan.
iv. Selepas itu CPU akan menyambungkan laluan antara A dengan
peralatan pensuisan melalui pemacu.
v. Nada dail daripada penjana nada dail akan dihantar ke A
vi. Apabila A mula mendail, nada dail akan dihentikan oleh DTMF
(Dual Tone Multi Frequency)
vii. Digit-digit nombor yang didial akan dihantar dan disimpan di dalam
ingatan.
viii. CPU akan mengenal pasti jenis panggilan dan menentukan destinasi.
ix. Selepas nombor dial dihantar, pemacu akan memacu peralatan
pensuisan untuk menyediakan laluan antara A dan B.
x. CPU akan memberi arahan kepada pendering untuk menghasilkan
nada dering dan dihantar kepada penerima B. Pada masa yang sama,
nada dering juga dihantar ke A.
xi. Apabila B mengangkat ganggang, pengimbas akan mengesan isyarat
menjawap dan dihantar kepada CPU. CPU akan mengarahkan
pendering untuk memberhentikan nada dering dan mula mencatit
masa dan lokasi panggilan.
xii. Selepas perbualan, apabila samada A atau B meletakkan ganggang
pengimbas akan mengesan isyarat pelepasan dan dihantar kepada
CPU.
xiii. CPU pula akan menyediakan bil (bayaran) dan rekod disimpan
dalam fail.
Kelebihan SPC
a) Memudahkan kerja penyelenggaran dan pengawasan kerana cara

kendalian ibusawat boleh diubah pada bila-bila masa dengan
mengubah kawalan aturcara terstor.
b) Pengisyaratan dari ibusawat dapat dikendalikan dengan lebih
mudah dan berkesan. Pertambahan talian tidak memerlukan
pertambahan alat pengisyaratan.
c) Kos penyelenggaraan yang rendah.
d) Prosesnya lebih cepat daripada kaedah manual.
download@
SISTEM KOMUNIKASI
Keburukan SPC.
a) Kerosakan yang sedikit boleh menyebabkan pemberhentian operasi

ibusawat.
b) Memerlukan khidmat peralatan bangunan tambahan (contohnya
bilik berhawa dingin dan aturcara)
c) Perlu melatih semua pekerja mengenai teknik baru dan cara
pengendalian
d) Penyelenggaran terlalu bergantung kepada pembekal.
1.4. Pengisyaratan
Hello, hello Tak

d l h T li t
Pengisyaratan ditakrifkan sebagai pemindahan atau pertukaran arahan atau

maklumat antara bahagian-bahagian yang berbeza yang terdapat di dalam satu
sistem telekomunikasi. Dalam sistem telefoni, bahagian-bahagian yang terlibat
dengan pengisyaratan adalah di antara (rujuk Rajah 1.7):
Pemanggil dengan ibu sawat

Ibusawat dengan ibusawat
Ibusawat dengan yang dipanggil
download@
SISTEM KOMUNIKASI
Pemanggil Ibusawat A Ibusawat B Penerima
Pengisyaratan Isyarat hadapan Isyarat Kembali
Rajah 1.7 Proses pengisyaratan
Dalam proses komunikasi di antara dua pengguna telefon, terdapat dua jenis
pengisyaratan yang biasa digunakan iaitu;
i. Pengisyaratan antara pemanggil atau yang dipanggil dengan
ibusawat.
ii. Pengisyaratan antara ibusawat dengan ibusawat
1.4.1. Pengisyaratan antara pemanggil atau yang dipanggil dengan

ibusawat
Kaedah ini merupakan cara komunikasi di antara si pemanggil atau si

penerima, dengan ibusawat yang bertindak sebagai media perantaraan.
Jenis-jenis pengisyaratan adalah seperti berikut;
a) Antara pemanggil kepada ibusawat
Jenis isyarat Maksud

Isyarat merampas (seizure) isyarat apabila ganggang diangkat (off-
hook)
Isyarat clear forward isyarat apabila ganggang diletakkan (on-
hook)
Isyarat address Denyut-denyut pendailan ke ibusawat.
download@
SISTEM KOMUNIKASI
b) Antara ibusawat kepada yang dipanggil

Isyarat deringan Isyarat yang menunjukan adanya
panggilan masuk
c) Antara yang dipanggil kepada ibusawat

Isyarat menjawab Apabila yang dipanggil mengangkat
ganggang telefon (off-hook)
Isyarat clear back Apabila yang dipanggil meletakkan
ganggang (on-hook)
d) Isyarat daripada ibusawat kepada pemanggil atau yang dipanggil

(nada-nada khidmat piawai)
Jenis nada Maksud

Nada dail Nada yang terhasil pada pemanggil
setelah pemanggil mengangkat
ganggang. Bunyi nada yang
berpanjangan (contoh ; tuuuuuuuuuu)
Nada sibuk Nada yang akan diterima oleh pemanggil
apabila nombor yang didial sedang
digunakan (contoh ; tuut,tuut,tuut)
Nada tiada nombor Suatu pesanan suara akan dihasilkan
apabila nombor yang didial tiada dalam
perkhidmatan (contoh ; Harap maaf,
nombor yang anda dial tiada dalam
perkhidmatan)
Nada dering Nada yang diterima oleh pemanggil
apabila panggilan yang dibuat berjaya
disambungkan. (contoh ; tut tuut, tut tuut,
tut tuut,)
download@
SISTEM KOMUNIKASI
1.4.2. Kaedah pengisyaratan antara ibusawat dengan ibusawat.
Apabila si pemanggil membuat panggilan jarak jauh yang memerlukan

lebih daripada satu ibusawat sebagai perantara maka, setiap ibusawat
tersebut mestilah mampu untuk menghantar dan menerima isyarat antara
satu sama lain. Dalam pengisyaratan antara ibusawat dengan ibusawat dua
kaedah pengisyaratan boleh digunakan iaitu:
a) Pengisyaratan Saluran Bersekutu (Channel Associated Signalling,

CAS)
CAS merupakan satu kaedah pengisyaratan dimana isyarat suara
dan isyarat kawalan dihantar pada saluran atau litar yang sama.
Kaedah ini boleh dikawal oleh ibusawat digital atau bukan digital.
Kelajuan pengisyaratan adalah rendah.
Ibusawat A Ibusawat B
Litar trafik
Penghantar atau Penerima Pengisyaratan
Rajah 1.8 Pengisyaratan Saluran Bersekutu - CAS
b) Pengisyaratan Saluran Sepunya(Common Channel Signalling,

CCS)
CCS merupakan satu kaedah pengisyaratan dimana isyarat suara
dan isyarat kawalan dihantar melalui saluran yang berlainan.
Isyarat kawalan akan dikesan dan melaksanakan tugas kawalan
serta pensuisan talian. Kaedah ini dikawal sepenuhnya oleh
komputer. CCS bertindak sebagai rangkaian data/isyarat yang
berasingan untuk melaksanakan pertukaran isyarat-isyarat kawalan
antara komputer-komputer.
download@
SISTEM KOMUNIKASI
Ibusawat C Ibusawat D
Litar trafik
Talian Pengisyaratan
Penghantar dan Penerima Pengisyaratan
Rajah 1.9 Pengisyaratan Saluran Sepunya - CCS

1.B jawap soalan berikut.
1. Apa yang dimaksudkan dengan pensuisan ?

2. Nyatakan 2 kebaikan dan keburukan SPC.
3. Jelaskan pengisyaratan dalam sistem komunikas.
4. Jelaskan pengisyaratan yang digunakan di antara pemanggil dengan
ibusawat
ini (mukasurat 14).
download@
SISTEM KOMUNIKASI
PENILAIAN Penilaian untuk tujuan pemahaman unit

KENDIRI ini.
1. Nyatakan 3 fungsi utama ibusawat.

2. Lukiskan gambarajah blok sistem pensuisan SPC dan terangkan
fungsi setiap blok.
3. Terangkan proses kendalian panggilan menggunakan ibusawat SPC.
4. Nyatakan bahagian-bahagian yang terlibat dengan pengisyaratan
didalam sistem telefoni.
5. Terdapat dua kaedah pengisyaratan antara ibusawat dengan ibusawat.
Nyatakan dan terangkan kedua-dua kaedah tersebut. (Bantuan
gambarajah digalakkan).
ini (mukasurat 17).
download@
SISTEM KOMUNIKASI
RESPON Sila semak jawapan anda dengan jawapan

1.A dibawah.
1. 300 Hz hingga 3.4 kHz

2. Stesen yang menghubungkan di antara satu pengguna dengan
pengguna yang lain
3. Ibusawat tandem, tempatan, antarabangsa

1.B dibawah.
1. Suatu proses menghubungkan pelanggan-pelanggan dari satu lokasi

ke lokasi yang lain melalui ibusawat sebagai media perantaraan.
2. Rujuk nota 1.2.1.
3. Pengisyaratan ditakrifkan sebagai pemindahan atau pertukaran
arahan atau maklumat antara bahagian-bahagian yang berbeza yang
terdapat di dalam satu sistem telekomunikasi
4. Rujuk nota 1.3.1. (a).
RESPON Semak jawapan anda.

KENDIRI
1. Rujuk nota 1.1, fungsi ibusawat

2. Rujuk nota 1.2.1, Rajah 1.3
3. Rujuk nota 1.2.1, proses kendalian ibusawat
4. Pemanggil dengan ibusawat, ibusawawt dengan ibusawat, dan
ibusawat dengan yang dipanggil.
5. CAS dan CCS, untuk penerangan sila rujuk nota 1.3.2.
download@
SISTEM KOMUNIKASI
OBJEKTIF
Objektif Am :
- Mengetahui dan memahami konsep asas Kejuruteraan Teletrafik dalam

Sistem Telefoni.
Objektif Khusus :
Menakrifkan unit trafik.

Mengenalpasti dan menerangkan jenis-jenis trafik dan simbol.
Menakrifkan istilah, maksud dan pengiraan bagi traffic intensity(A), call
intensity(Y), average call duration(S), observation in 1 hour(T), number
of call atemps(N), dan Grade of Service(B)
download@
SISTEM KOMUNIKASI
Kenapa lama sangat,

trafik light ini merah !!!
2.0. Pengenalan
Dalam kejuruteraan teletrafik, istilah saluran (trunk) digunakan untuk
menerangkan sebarang talian yang membawa suatu panggilan. Ianya mungkin
boleh terdiri dari litar antarabangsa yang panjangnya beribu kilometer ataupun
beberapa meter wayar yang menyambung antara ibusawat dalaman yang sama
sahaja.
Bagi sistem telekomunikasi yang besar seperti ibusawat, sekiranya pemantauan

dibuat untuk beberapa panggilan yang berlangsung dalam masa beberapa minit,
graf yang akan terhasil adalah seperti Rajah 2.1.
Panggilan dalam proses
1 2 3 4
Masa dalam minit
Rajah 2.1 Perubahan trafik bagi jangka masa pendek
download@
SISTEM KOMUNIKASI
Dari Rajah 2.1 dapati, panggilan yang dibuat berubah secara rawak, apabila
pemanggil memulakan dan menamatkan panggilan untuk seketika. Jika perubahan
secara rawak ini dikaji secara purata, maka didapati bilangan panggilan dibuat
berubah sepanjang hari seperti di Rajah 2.2. Dari Rajah 2.2, didapati hanya
beberapa panggilan sahaja dibuat di waktu malam. Tetapi keadaan sebalik berlaku
pada waktu siang, di mana bilangan panggilan meningkat pada waktu kerja
bermulanya dan kemudian, menjadi maksimum di pertengahan pagi. Manakala, di
waktu tengahari graf menurun dan selepas waktu tengahari ia mula meningkat
semula sehingga waktu petang. Pada waktu petang pula, bilangan panggilan mula
menurun kerana orangramai sibuk pulang dari kerja. Graf mula menaik sekali lagi
pada waktu malam kerana orangramai mula membuat panggilan persendirian.
Panggilan dalam proses
1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23
Masa dalam sehari
Rajah 2.2 Perubahan trafik bagi tempoh sehari
2.1. Trafik
Keamatan Trafik (Traffic intensity) didefinisikan sebagai bilangan purata
panggilan yang sedang berlangsung. Unit ukuranya ialah Erlang, sempena nama
A.K Erlang, orang yang pertama mangkaji teori trafik dalam telefoni.
download@
SISTEM KOMUNIKASI
Bagi satu kumpulan saluran (trunk), purata bilangan panggilan yang berlangsung
bergantung kepada bilangan panggilan yang dibuat dan jangkamasanya.
Jangkamasa panggilan biasanya dipanggil tempoh penahanan (holding time),
sebab ia menahan saluran talian telefon bagi masa tersebut. Dari definisi Erlang,
trafik yang dibawa oleh satu kumpulan saluran diberi sebagai :-
A = Ch . [2.1]
T
A - Keamatan Trafik dalam Erlang

C - Purata bilangan panggilan sepanjang masa, t.
h - Purata panggilan bagi tempoh penahanan (holding time)
Contoh 2.1
Secara purata, ketika waktu sibuk, satu syarikat membuat 120 panggilan keluar
dalam jangkamasa purata 2 minit. Ia menerima 200 panggilan masuk dalam
jangkamasa purata 3 minit. Kirakan trafik keluar, masuk dan jumlah trafik.
Penyelesaian
Trafik keluar, A = Ch = 120 panggilan x 2 minit

T 60 saat
= 4E
Trafik masuk, A = Ch = 200 panggilan x 3 minit

T 60 saat
= 10 E
Jumlah trafik = 4 E + 10 E = 14 E
Nota : Secara purata, 4 panggilan keluar dibuat dalam masa purata 2 minit
dan 10 panggilan diterima dalam masa purata 3 minit
download@
SISTEM KOMUNIKASI
Adalah tidak praktikal untuk menyediakan peralatan yang secukupnya untuk

membawa ke semua trafik yang berkemungkinan ditawarkan oleh sistem
telekomunikasi. Secara teorinya kebarangkalian seseorang pelanggan membuat
panggilan pada masa yang sama melalui ibusawat adalah tinggi. Oleh yang
demikian, keadaan sebegini tidak dapat dielakkan tetapi boleh dikurangkan.
Keadaan sebegini boleh terjadi apabila kesemua saluran sibuk dan tidak boleh
menerima panggilan lain, status ini dikenali sebagai kesesakan talian
(congestion). Dalam sistem pensuisan seperti di ibusawat, sebarang pendailan
terhadap satu kumpulan saluran yang sesak tidak akan berjaya. Keadaan ini
dipanggil sistem kehilangan-panggilan (lost-call system). Ketika sistem
kehilangan-panggilan berlaku, yang diakibatkan oleh kesesakan saluaran, jumlah
saluaran yang dibawa adalah kurang daripada yang ditawarkan. Maka, ia dapat
diringkaskan seperti berikut :-
Trafik yang dibawa = (Trafik yang ditawarkan) (Trafik yang hilang) [2.2]
Perkadaran bagi panggilan yang hilang atau lengah yang disebabkan oleh
kesesakan, diukur berdasarkan kepada perkhidmatan yang dibekalkan. Ianya
dipanggil sebagai gred perkhidmatan - B (grade of service - B). Bagi sistem
kehilangan-panggilan, gred perkhidmatan (B) boleh didefinisikan sebagai :-
B = Bilangan panggilan yang hilang .
Bilangan panggilan yang ditawarkan
= Trafik yang hilang . [2.3]

Trafik yang ditawarkan
Macam mana nak guna

formula-formula ni, ya. !
download@
SISTEM KOMUNIKASI
Contoh 2.2
Semasa sibuk, 1200 panggilan ditawarkan kepada satu kumpulan saluran dan 6
panggilan telah hilang. Purata masa panggilan ialah 3 minit. Cari :
i. trafik yang ditawarkan
ii. trafik yang dibawa
iii. trafik yang hilang
iv. gred perkhidmatan
v. jumlah jangka masa kesesakan
Penyelesaian
i. Trafik ditawarkan, A = Ch = 1200 panggilan x 3 minit

T 60 saat
= 60 E
ii. Trafik yang dibawa = (1200 6)panggilan x 3 minit

60 saat
= 59.7 E
iii. Trafik yang hilang = 6 panggilan x 3 minit

60 saat
= 0.3 E
iv. B = Bilangan panggilan yang hilang .
Bilangan panggilan yang ditawarkan
= 6
1200
= 0.005
v. Jumlah jangkamasa kesesakan = B x tempoh sejam dalam saat

= 0.005 x (60 x 60)
= 18 saat
download@
SISTEM KOMUNIKASI

1. Takrifkan keamatan trafik dan nyatakan unitnya.
2. Secara keseluruhan rangkaian telefon bagi satu tempat yang kerap

mengalami kesesakan talian telah membuat panggilan keluar
sebanyak 180 panggilan selama 330 saat. Manakala, panggilan
masuk adalah 200 panggilan masa purata 240 saat. Kirakan trafik
keluar, masuk dan jumlah trafik.
3. Trafik jam sibuk yang ditawarkan = 100E, tempoh purata panggilan

ialah 3 minit. Jika terdapat 10 panggilan hilang dalam tempoh jam
sibuk, kirakan:
i) Bilangan panggilan yang ditawarkan

ii) Gred perkhidmatan
iii) Bilangan panggilan yang dibawa
ini (mukasurat 14).
download@
SISTEM KOMUNIKASI
2.2. Istilah dan Kiraan Teletrafik
Jangan potong
Q lahhh
Hello, kawan
orang lain pun
mahu pergi kerja.
Dalam keadaan yang sebenar, penggunaan talian secara optimum oleh seseorang
pengguna sangat terhad kerana bilangan pengguna bertambah secara mendadak
pada sesuatu masa tertentu. Oleh yang demikian, talian mula menjadi sesak dan
seterusnya, mengakibatkan kesesakan trafik. Untuk mengatasi masalah ini, pihak
pembekal perlulah mengkaji statistik pengguna terkini dan di masa yang akan
datang. Justeru itu, ia dapat mengurangkan kesesakan talian untuk jangka masa
panjang
2.2.1. Keamatan Panggilan (Call Intensity, Y)

Secara teorinya, keamatan panggilan, Y, bermaksud jumlah panggilan
yang ditawarkan per unit masa. Ia diperlukan apabila menghitung
keamatan trafik. Berikut merupakan formula yang digunakan untuk
mendapatkan keamatan panggilan, .
= A/s [2.4]
download@
SISTEM KOMUNIKASI
di mana;
A - keamatan trafik
s - tempoh purata perkhidmatan panggilan
2.2.2. Pemerhatian Dalam 1 Jam (Observation in 1 hour, T)

Dalam melakukan pengiraan untuk menentukan keamatan trafik, tempoh
masa yang tertentu adalah amat penting. Dengan melakukan pemerhatian
dalam masa 1 jam yang mana selalunya diberi unit T, kita boleh
memperolehi purata keamatan trafik dalam satu saluran. Ia dikira dalam
unit jam-Erlang. Rajah 2.3 menunjukkan contoh pemerhatian dalam masa
1 jam.
Bilangan talian sibuk, n(t)
C
D
t
T Tempoh
Rajah 2.3 Graf kesesakan trafik
Daripada Rajah 2.3, pemerhatian dalam 1 jam menunjukan;

T adalah tempoh masa dalam 1 jam manakala, C menunjukkan keamatan
trafik dalam bilangan saluran yang tertentu. Tempoh pemerhatian ini
merupakan satu cara untuk menetapkan saiz masa bagi memudahkan
penghitungan purata keamatan trafik.
download@
SISTEM KOMUNIKASI
2.2.3. Tempoh Purata Panggilan (Average Call Duration, S)

Dalam sistem penghantaran data, tempoh perkhidmatan tidak
dibincangkan, tetapi yang penting adalah kehendak sistem penghantaran.
Sesuatu kerja boleh dihantar melalui unit S samada dalam bit atau bait.
Manakala kelajuan kapasiti sistem dikira dalam unit saat. Maka, tempoh
perkhidmatan ini adalah bit/saat. Dalam sistem telefoni, tempoh purata
perkhidmatan panggilan, S, merupakan penghantaran data suara dalam
saat pada satu-satu saluran yang digunakan.
2.2.4. Bilangan Panggilan Yang Dicuba (Number of call attemps, N)
Bilangan panggilan yang dicuba oleh pengguna merupakan bilangan yang

tidak terhad. Ia merupakan bilangan panggilan yang dibuat oleh pengguna
pada satu-satu masa tetapi tidak berjaya disambungkan akibat kesibukan
talian. Pada keadaan di mana keamatan trafik adalah maksima, bilangan
panggilan yang dicuba pada jam sibuk akan meningkat secara berterusan.
Ini seterusnya menyebabkan kesesakan talian. Namun bilangan panggilan
yang dicuba ini amat sukar diperolehi memandangkan pengguna
mempunyai kekerapan yang tinggi dalam mencuba mendapatkan
panggilan. Ia hanya boleh diukur secara tepat dengan mengawasi setiap
talian pengguna secara individual.
Tiada jawapan Pn
A Ralat-A Sekatan dan

B - Sibuk Pb
ralat teknikal
B - menjawab Pa
Pe Ps
Rajah 2.4: Kemungkinan status ini akan berlaku dalam membuat panggilan
Merujuk kepada Rajah 2.4, berikut merupakan kemungkinan situasi

kerosakan yang akan dihadapi ketika membuat panggilan:
i) Pe merupakan kemungkinan pemanggil A mengalami kerosakan
download@
SISTEM KOMUNIKASI
ii) Ps merujuk kepada kemungkinan kesesakan talian dan kerosakan

teknikal
iii) Pn merujuk kepada ketiadaan jawapan dari yang dipanggil
iv) Pb merujuk kepada talian sedang digunakan
v) Pa merujuk kepada talian berjaya disambungkan
2.2.5. Bilangan Panggilan Yang Berjaya

Bilangan panggilan yang berjaya, membawa maksud bilangan pendailan
yang berjaya dicapai atau bilangan panggilan yang mana pengguna yang
dipanggil berjaya dihubungi. Bilangan ini adalah penting bagi
memperolehi gred perkhidmatan yang ditawarkan.
Gred perkhidmatan, B = P T [2.5]

P
dimana;
P - Bilangan panggilan mencuba pada jam sibuk
T - Bilangan panggilan yang berjaya pada jam sibuk
Contoh 2.3:
Sebanyak 2000 bilangan panggilan yang telah dicuba pada satu kumpulan
saluran pada jam sibuk. Hanya 500 panggilan yang berjaya dilakukan pada jam
sibuk tersebut. Kirakan gred perkhidmatan bagi saluran tersebut.
Penyelesaian
Gred perkhidmatan, B = 2000 500

2000
= 1500
2000
= 0.75
download@
SISTEM KOMUNIKASI
Contoh 2.4:
Dapatkan keamatan panggilan bagi sistem telefoni yang mempunyai kesesakan
trafik sebanyak 2000 dan purata masa kesesakan adalah 2 minit.
Penyelesaian
Keamatan trafik, = A/s
= 2000
(2 x 60)
= 16.67

1. Berikan definisi keamatan panggilan.
2. Nyatakan maksud bagi bilangan panggilan yang berjaya.
3 Suatu talian mempuyai gred perkhidmatan sebanyak 0.25 dan, ia

hanya mampu membenarkan 820 panggilan yang keluar ketika talian
sibuk. Dapatkan jumlah panggilan yang mampu dikendalikan oleh
talian ini.
ini (mukasurat 14).
download@
SISTEM KOMUNIKASI

KENDIRI ini.
1. Satu kumpulan 20 saluran didapati 10 saluran mengalami kesesakan

pada pukul 10.00 pagi, 15 saluran pada pukul 10.10 pagi, 16 saluran
pada pukul 10.20 pagi dan 11 saluran pada 10.30 pagi. Kirakan
purata keamatan trafik pada tempoh tersebut.
2. Apakah yang dimaksudkan dengan sistem kehilangan panggilan.
ini (mukasurat 14).
download@
SISTEM KOMUNIKASI
RESPON Sila semak jawpan anda dengan jawapan

2.A dibawah.
1. Bilangan purata panggilan yang sedang berlangsung, unitnya ialah

Erlang.
2. 16.5 E, 13.3 E, 29.8 E
3. i. 2000E
ii. 0.005
iii. 99.5 E

2.B dibawah.
1. Jumlah panggilan yang ditawarkan per unit masa

2 bilangan pendailan yang berjaya dicapai atau bilangan panggilan
yang mana pengguna yang dipanggil berjaya dihubungi
3 1093 panggilan

KENDIRI
1. 13 E
2. Sebarang pendailan terhadap satu kumpulan saluran yang sesak tidak
akan berjaya.
download@
SISTEM SELULAR E5122/U3/ 1
SISTEM KOMUNIKASI
OBJEKTIF
Objektif Am :
- Mengetahui dan memahami prinsip serta ciri-ciri sistem radio selular,

saluran radio dan antena.
- Memahami gambarajah blok sistem radio selular.
Objektif Khusus :
Mengenali sistem radio selular

Menerangkan prinsip serta ciri-ciri radio selular
Melukis gambarjah blok komunikasi mobile
Menerangkan fungsi bagi setiap blok komunikasi mobile
Membezakan saluran kawalan dan saluran suara
Mengenali jenis-jenis dan ciri-ciri antena
download@
SISTEM KOMUNIKASI
3.0 Pengenalan
Sistem Komunikasi Radio Selular merupakan satu bentuk komunikasi dua hala
antara pengguna unit mobile dengan menggunakan penghantaran gelombang
radio. Selain daripada, radio selular atau telefon biasa yang dipasang di kereta,
juga terdapat model telefon selular mudah-alih yang boleh dibawa kemana-mana.
Setiap telefon selular, membenarkan penggunanya disambungkan dengan sistem
telefon talian, yang membolehkan mereka membuat panggilan ke serata dunia.
Syarikat Bell Telephone Company, bahagian AT&T telah mereka sistem radio
selular diakhir tahun 70-an dan dilaksanakan sepenuhnya pada awal 1980. Pada
masa sekarang, perkhidmatan telefon radio selular boleh didapati di seluruh dunia.
Ianya dikenali sebagai Advanced Mobile Phone Service(AMPS).
Agaknya macam mana telefon

yang tak ada kabel ni boleh
digunakan untuk bercakap.
3.1. Prinsip Radio Selular

Konsep asas sistem radio selular, selain menyediakan satu kawasan dengan
pemancar dan penerima, sistem ini membahagikan perkhidmatannya kepada
kawasan yanag lebih kecil yang dipanggil sel seperti dalam Rajah 3.1
download@
SISTEM KOMUNIKASI
MTSO
Sel
Rajah 3.1 Pembahagian sel dan kedudukan stesen selular
Setiap sel terdiri dari penerima dan pemancar berkuasa rendahnya sendiri yang
dipanggil Radio Base Station(RBS) bagi membolehkan ia menyediakan
perkhidmatan kepada penggunanya dalam liputan beberapa kilometer persegi.
Setiap sel disambungkan dengan talian telefon atau gelombang mikro kepada
Pusat Kawalan Utama yang dikenali sebagai Mobile Telephone Switching
Office(MTSO).
Ciri-ciri Sistem Komunikasi Radio Selular ;

Apabila kenderaan bergerak keluar dari satu sel kepada sel yang lain, maka
secara automatik sistem akan mensuiskan kepada RBS yang berikutnya.
Penerima pada setiap sel akan mengawasi kekuatan isyarat unit mobile
tersebut. Apabila kekuatan isyarat jatuh ke paras bawah daripada aras yang
ditetapkan atau rujukan, maka ia secara automatik akan disuiskan pada paras
yang lebih tinggi melalui RBS yang terdekat.
Komponen-komponen asas Sistem Komunikasi Radio Selular yang terdapat

dalam perkhidmatan komunikasi ialah Unit mobile, Radio Base Station (RBS) dan
Mobile Telephone Switching Office (MTSO). Fungsi-fungsi bagi komponen asas
ini adalah seperti berikut ;
download@
SISTEM KOMUNIKASI
i) Unit Mobile
Merupakan peralatan pengguna yang digunakan untuk membuat dan
menerima panggilan.
ii) Radio Base Station (RBS)

Merupakan stesen sel pengawal-luar site controlleryang berfungsi
mengikut arahan-arahan dari MTSO.
Menggunakan setiap saluran radio yang terdapat dalam setiap sel yang
merangkumi saluran suara dan saluran kawalan.
Menyelia panggilan yang merangkumi pengawasan terhadap kualiti
percakapan dan pengukuran terhadap kekuatan isyarat suara.
Menghantar dan menerima isyarat suara dan data daripada dan kepada
pengguna.
Bertindak sebagai perantaramuka di antara pengguna dan sistem.
iii) Mobile Telephone Switching Office (MTSO)

Merupakan pusat pensuisan telefon berdigit yang bertindak sebagai
jantung kepada sistem
Melaksanakan pensuisan iaitu penyambungan dan pemutusan antara
rangkaian selular dengan rangkaian telefon awam.
Menerima dan memproses data-data yang diterima daripada RBS
merangkumi status unit-unit mobile, data-data diagnostik, maklumat-
maklumat bil, data-data berteks dan sebagainya.
Melaksanakan pengaliran bagi menentukan sel-sel yang sesuai dan
saluran radio yang diperlukan apabila panggilan hendak dibuat.
Melaksanakan penyeliaan yang menentukan dan mengemaskini lokasi-
lokasi unit mobile apabila berlaku pergerakan daripada satu sel ke sel
yang lain.

1. Nyatakan ciri-ciri sistem komunikasi radio selular.

2. Berikan fungsi asas bagi RBS dan MTSO
ini (mukasurat 13).
download@
SISTEM KOMUNIKASI
3.2. Unit Telefon Selular

Rajah 3.2 menunjukan gambarajah blok asas bagi unit radio selular. Ia boleh
diaplikasikan kepada unit yang besar seperti unit yang dipasang di dalam
kenderaan (mobile radio) atau unit mudah-alih seperti telefon bimbit (telefon
mudah-alih). Namun, kedua-dua unit mempunyai fungsi yang sama, tetapi unit
yang besar ini menggunakan kuasa yang amat besar berbanding dengan telefon
bimbit.
Telefon ini mengandungi lima bahagian utama iaitu pemancar, penerima,

synthesizer, unit logik dan unit kawalan. Radio mobile dan telefon bimbit
berkongsi satu antena untuk proses penghantaran dan penerimaan.
Fungsi setiap blok bagi Rajah 3.2 ;
i. Pemancar
Merupakan pemancar FM berkuasa rendah, berjulat frekuensi 825
MHz hingga 845 MHz.
Terdapat 666 saluran penghantaran pada jarak 30 kHz antara satu sama
lain. Contohnya, Saluran 1 berfrekuensi 825.03 MHz, Saluran 2 pada
825.06 MHz; maka perbezaan frekuensinya adalah 30 kHz dan ia akan
berterusan sehingga 666 saluran.
Kuasa pancaran bagi antena radio mobile ialah 3 W manakala, bagi
telefon bimbit kuasa pancarannya ialah 500 mW.
ii. Penerima
Merupakan penukar-berkembar (dual-conversion) superhetrodin.
Semasa penerimaan isyarat dari RBS, kuasa penerimaan unit telefon
selular adalah rendah. Maka, penguat RF digunakan dalam penerima
untuk menaikan paras kuasa.
Julat frekuensi bagi penerima ialah 870.03 MHz hingga 870.98 MHz.
Juga, terdapat 666 saluaran penerima pada jarak frekuensi 30 kHz
antara satu sama lain.
Bagi setiap saluran, frekuensi pemancaran dan penerimaan dibezakan
pada jarak 45 MHz. Contohnya; pada Saluran 1 frekuensi pemancaran
adalah 825.03 MHz manakala, frekuensi penerimaan bagi Saluran 1
adalah 870.03 MHz, maka nila perbezaan antara kedua-duanya ialah
45 MHz.
download@
SISTEM KOMUNIKASI
Pemancar
Frequency
Synthesizer
Penerima
Unit Logik
Unit Kawalan
Telefon bimbit
Rajah 3.2 Blok asas bagi radio selular.
iii. Frequency Synthesizer

Merupakan bahagian yang menjana isyarat bagi penggunaan pemancar
dan penerima.
Unit ini menggunakan litar PLL (Phasa Locked Loop), dimana osilator
hablor akan menyediakan frekuensi yang diperlukan.
Apabila satu unit selular hendak menerima panggilan, komputer di
MTSO akan memilih saluran yang tidak digunakan. Kemudian, MTSO
akan menghantar isyarat berkod digit kepada penerima.
download@
SISTEM KOMUNIKASI
iv. Unit Logik

Ia mengandungi litar kawalan utama bagi unit selular.
Bahagian ini menggunakan mikroprosessor iaitu RAM dan ROM.
Selain itu, ia mengandungi litar tambahan yang digunakan untuk
mentafsirkan isyarat dari MTSO atau sel, serta menjana isyarat
kawalan bagi pemancar dan penerima.
v. Unit Kawalan
Terdiri daripada speaker dan mikrofon, serta litar pendailan nada-
sentuh (touch-tone).
Mikroprosessor di Unit Kawalan mengawal paparan LCD dan
penunjuk-penunjuk di unit telefon bimbit.
Di samping itu, ingatan dalam mikroprosessor di Unit Kawalan
mampu menyimpan nombor yang kerap dipanggil dan juga sistem
pendailan automatik.

1. Senaraikan 5 bahagian utama unit telefon selular.

2. Nyatakan perbezaan frekuensi diantara pemancar dan penerima.
3. Kuasa keluaran maksimum bagi pemancar unit mobile ialah .
4. Frekuensi pemancar berjulat dari hingga .
ini (mukasurat 13).
download@
SISTEM KOMUNIKASI
3.3. Saluran Radio

Saluran radio merupakan laluan dua arah pencaran radio antara RBS dan unit
mobile. Setiap saluaran menggunakan frekuensi yang berlainan untuk pancaran
daripada RBS dan satu lagi pancaran dari unit moblie ke RBS. Frekuensi yang
berbeza digunakan bertujuan untuk mengelakkan gangguan atau pertindihan
isyarat penghantar dan penerima. Namun begitu, frekuensi atau saluran yang sama
boleh digunakan oleh sel-sel yang lain yang berada jauh antara satu sama lain.
Terdapat dua jenis saluran radio iaitu:

i) Saluran kawalan
ii) Saluran suara
3.3.1. Saluran Kawalan

Setiap sel mempunyai satu saluran kawalan yang hanya digunakan
untuk penghantaran data (bukan suara).
Saluran kawalan mengawal aliran data secara berterusan apabila unit
mobile diONkan.
Apabila pengguna bergerak dari satu sel ke sel yang lain, terminalnya
akan diselaraskan kepada satu saluran kawalan yang baru. Pertukaran
ini berlaku secara automatik oleh kesemua sistem kawalan yang
beroperasi dalam sistem tersebut.
Saluran kawalan dengan kualiti penerimaan yang terbaik akan dipilih
dan terminal set mobile seterusnya akan diselaraskan kepada saluran
ini sehinggalah kualiti penerimaannya berkurangan.
3.3.2. Saluran Suara

Ialah saluran yang membawa isyarat perbualan dan ianya digunakan
semasa perbualan berlangsung.
Setiap sel biasanya mempunyai antara 7 hingga 23 saluran suara.
download@
SISTEM KOMUNIKASI
Disamping membawa isyarat perbualan, saluran ini juga berfungsi

sebagai laluan untuk:
a) penjana nada SAT (Supervisory Audio Tone)
b) pesanan data
c) pengesanan pengisyaratan nada
d) penghantaran ringging order
Untuk makluman anda, antena digunakan

sebagai media perantaraan di antara
penghantar dan penerima isyarat.
3.4. Antena
Terdapat dua jenis antena yang digunakan di RBS iaitu omnidirectional dan
directional.
i. Omnidirectional
Merupakan antena yang mempunyai keseimbangan dalam
penghantaran dan penerimaan isyarat.
Ianya digunakan di kawasan kurang penduduk
Kawasan liputannya berbentuk bulat dan setiap penghujung
bulatan kawasan liputan akan bertindih antara satu sama lain,
rujuk Rajah 3.3.
Hanya menggunakan satu elemen sahaja
download@
SISTEM KOMUNIKASI
Kawasan liputan
RBS
Rajah 3.3 Kawasan liputan antena omnidirectional.
ii. Keberarahan (Directional)

Suatu antena yang mempunyai sifat keberarahan, di mana
pemancaran adalah pada arah-arah yang tertentu.
Memerlukan tiga antena yang disusun secara berdekatan
supaya setiap antena mempunyai sudut 1200 liputan, rujuk
Rajah 3.4.
Ianya digunakan dikawasan yang luas penggunaanya seperti di
bandar-bandar.
Antena
Sel
Rajah 3.4 Antena directional.
download@
SISTEM KOMUNIKASI

3.C jawap soalan berikut.
1. Terangkan konsep saluran kawalan

2. Jelaskan konsep antena directional.
ini (mukasurat 13).
download@
SISTEM KOMUNIKASI

KENDIRI ini.
1. Berikan fungsi RBS dan MTSO.

2. Lukiskan gambarajah blok asas bagi sistem selular.
3. Terangkan fungsi bagi setiap blok di atas.
4. Berikan perbezaan di antara antena omnidirectional dan directional.
ini (mukasurat 14).
download@
SISTEM KOMUNIKASI

3.A dibawah.
1. - Apabila kenderaan bergerak keluar dari satu sel kepada sel yang
lain, maka secara automatik sistem akan mensuiskan kepada RBS
yang berikutnya.
- Penerima pada setiap sel akan mengawasi kekuatan isyarat unit
mobile tersebut. Apabila kekuatan isyarat jatuh ke paras bawah
daripada aras yang ditetapkan atau rujukan, maka ia secara automatik
akan disuiskan pada paras yang lebih tinggi melalui RBS yang
terdekat.
2. Rujuk nota 3.1.

3.B dibawah.
1. Pemancar, penerima, synthesizer, unit logik dan unit kawalan

2. 45 MHz
3. 3 Watt
4. 825 845 MHz

3.C dibawah.
1. rujuk nota 3.3.1.

2. rujuk nota 3.4.(ii)
download@
SISTEM KOMUNIKASI

KENDIRI
1. Rujuk nota 3.1, (i) dan (ii).

2. Rujuk Rajah 3.2.
3. Rujuk nota 3.2.
4.
Omnidirectional Directional
Kawasan liputan berbentuk Kawasan liputan seimbang dna
bulatan dan bertindih antara satu tersusun secara heksagon dan
sama lain tidak bertindih
Kawasan pancaran antena 3600 Kawasan pancaran antena 1200
perRBS. perRBS
RBS berkedudukan ditengah- RBS berkedudukan dipinggir sel.
tengah sel
Digunakan di kawasan Digunakan di kawasan bandar
pendalaman atau pengguna ramai.
download@
E5122/U4/ 1
SISTEM KOMUNIKASI SISTEM SELULAR
OBJEKTIF
Objektif Am :
- Mengetahui dan memahami istilah-istilah dalam radio selular dan prosedur

membuat panggilan.
- Mengetahui pengunaan frekuensi radio selular dalam Malaysia dan teknologi
WAP.
Objektif Khusus :
Mentakrifkan maksud bagi penggunaan frekuensi tetap, pemecahan sel, hand-

off, nisbah S/N dan paging.
Menerangkan prosedur membuat panggilan dan menerima panggilan.
Mengenali spektrum frekuensi.
Menyenaraikan pengendali-pengendali sistem selular di Malaysia.
Mengenali penggunaan sistem WAP
download@
E5122/U4/ 2
4.0 Pengenalan
Tahukah anda, hampir kesemua pembekal talian

selular berada pada takat maksimum. Keadaan ini
disebabkan oleh kekurangan ruang spektrum di
atmosfera yang disebabkan oleh perkembangan
teknologi yang pesat.
Seperti mana yang anda telah ketahui, sistem radio selular beroperasi dari 800 MHz
hingga 900 MHz, yang mana frekuensi ini diperuntukkan bagi saluaran tv UHF. Pada
dasarnya, terdapat 666 saluran berlebar jalur 33 kHz dupleks-penuh (full-duplex)
dalam perhubungan selular. Namun begitu, kini, pelbagai pendekatan telah digunakan
bagi memaksimumkan lagi penggunaan julat frekuensi, antaranya ialah penggunaan
semula frekuensi pemecahan sel, hand-off, nibah S/N dan paging.
4.1. Penggunaan Semula Frekuensi
Konsep ini membenarkan frekuensi saluran

yang telah digunakan untuk satu sel
digunakan semula pada sel-sel yang lain
download@
E5122/U4/ 3
Walaubagaimanapun, kedudukan sel-sel hendaklah jauh antara satu sama lain untuk
menggelakkan gangguan. Sila rujuk Rajah 4.1. Dengan penggunaan semula frekuensi,
sistem selular dapat mengendalikan sejumlah besar sambungan secara serentak, jauh
melebihi jumlah saluran yang diperuntukan.
S4 S2 S5 S4
S1 S3 S3
S5 S4 S1 S5
S3 S2 S2
S2 S5 S4 S1
S1 S3 S3
Rajah 4.1 Penggunaan frekuensi-semula dalam sel.
Rajah 4.1 jelas menunjukan penggunaan frekuensi-semula, di mana sel-sel

bersebelahan tidak mungkin akan menggunakan frekuensi yang sama tetapi sel-sel
berikutnya akan menggunakan. Katakan peruntukan frekuensi bagi RBS S1 - 988.2
MHz, S2 - 988.3 MHz, S3 - 988.4 MHz, S4 - 988.5 MHz dan S5 - 988.6 MHz, maka
dengan pengagihan frekuensi sebegini, ia dapat mengelakkan pertindihan di antara
satu sama lain. Seterusnya, frekuensi tersebut dapat diguna semula di sel yang tidak
bertindih dengan frekuensi yang hendak diguna semula tadi.
4.2. Pemecahan Sel

Konsep ini membolehkan sel yang besar dibahagikan kepada sel-sel kecil yang
dilengkapi dengan penghantar (RBS) berkuasa kecil. Oleh itu jarak ulangan
penggunaan semula frekuensi menjadi lebih rendah dan jumlah saluran di antara
kawasan akan bertambah jauh melebihi kapasiti satu sel besar yang asal, rujuk Rajah
4.2. Keadaan ini disebabkan oleh lebih banyak pengguna di suatu kawasan. Kebiasaan,
download@
E5122/U4/ 4
pemecahan sel dilakukan di kawasan bandar, di mana penggunaan telefon selular

adalah lebih meluas. Oleh yang demikian, lebih banyak stesen RBS dan saluran
disediakan. Keadaan ini jelas kita dapat lihat di bandar-bandar seperti Kuala Lumpur,
Shah Alam, Georgetown, Ipoh dan Johor Bahru, di mana kepadatan sel adalah lebih
tinggi berbanding dengan kawasan luar bandar seperti Rawang, Teluk Intan, Segamat
dan lain-lain, lihat Gambarajah 4.3.
Kawasan
bandar
Kawasan luar
bandar
Rajah 4.2 Pemecahan sel besar ke sel kecil.
Gambarajah menunjukan
taburan pengguna telefon
bimbit (kawasan berbintik-
bintik).
Gambarajah 4.3 Pemecahan sel di Semenanjung Malaysia

download@
E5122/U4/ 5
4.3. Paging
Ketika anda menerima panggilan, telefon selular anda akan memberi isyarat yang
bermaksud ada panggilan masuk. Proses ini dipanggil paging. Ia merupakan pesanan
saluran kawalan yang mengandungi Nombor Identiti Telefon Selular (Mobile
Identification Number) dan secara tidak langsung, ia memberitahu bahawa adanya
panggilan masuk. Nombor yang dihantar oleh pemanggil kepada penerima akan
diperiksa oleh MTSO. Kemudian, MTSO tersebut akan menghantar isyarat nombor
yang dipanggil kepada semua MTSO lain. Setelah kedudukan penerima dikenalpasti,
MTSO berhampiran akan menghantar Nombor Identiti Telefon Selular kepada RBS
pemanggil. RBS tersebut akan menghubungi nombor yang dipanggil. Penerima akan
menerima paparan nombor si pemanggil pada telofon selularnya. Pada masa yang
sama, pemanggil juga akan menerima paparan nombor yang dipanggil melalui
RBSnya.
4.4. Hand-Off
Hello, kawan I
tengah drive ini
dari KL ke JB
Apabila pengguna bergerak keluar dari sel asal ke sel berdekatan, beliau akan
kehilangan perhubungan radio pada saluran kawalan sel asal. Terminalnya akan
diselaraskan secara automatik pada saluran kawalan sel yang baru. Proses ini berlaku
sangat cepat sehingga tidak disedari oleh pengguna. Ketika perbualan sedang
berlangsung, pengguna hanya akan mendengar bunyi beep yang sekejap, sewaktu
Hand-Off dilakukan, rujuk Rajah 4.4.
download@
E5122/U4/ 6
RBS MSTO Ke PSTN
SALURAN Kawalan
Kedudukan asal Baru (Hand-Off)
telefon bimbit
RBS
Kedudukan baru
bagi telefon bimbit
Rajah 4.4 Proses hand-off dari suatu RBS ke suatu RBS
4.5. Nisbah Isyarat per Hingar (SNR)

Nisbah SNR adalah sangat penting untuk menentukan keberkesanan pengoperasian
atau kebolehan sistem selular untuk memperbaiki semula isyarat yang lemah. Selain
daripada itu, SNR juga boleh mengesan kekuatan isyarat berbanding dengan hingar
yang tidak diperlukan. Nisbah SNR dinyatakan dalam bentuk dB di mana;
SNR (dB) = 10 log Isyarat (S) [4.1]

Hingar (N)
download@
E5122/U4/ 7
di mana; S kuasa isyarat

N kuasa hingar
Jika isyarat yang diterima adalah lemah maka, ia perlu dikuatkan dengan
menggunakan penguat. Tetapi, ia akan menyebabkan julat isyarat dan juga hingar
dinaikkan secara serentak. Keadaan ini tidak diingini. Pada hakikatnya, hanya isyarat
sahaja yang perlu ditinggikan dan bukan hingar.
Untuk memperolehi isyarat yang baik, nisbah SNR perlulah tinggi. Di mana, gandaan
isyarat melebihi gandaan hingar. Jika, gandaan hingar tinggi, maka nisbah SNR akan
rendah, akibatnya, isyarat yang diterima akan mengalami lebih banyak gangguan.

1. Nyatakan dua sebab mengapa terdapat lebih banyak saluran dalam

sistem selular pada masa kini berbanding dahulu.
2. Telefon selular beroperasi dengan menggunakan dupleks-penuh.
(Betul/ Salah).
3. Untuk memperolehi SNR yang baik, gandaan hingar mestilah
___________ dan gandaan isyarat mestilah _____________.
4. Jika sistem selular yang digunakan mempunyai kuasa isyarat
sebanyak 18 W serta nilai kuasa bagi gangguan ialah 0.5 W. Kirakan
SNR bagi sistem tersebut.
ini (mukasurat 18).
download@
E5122/U4/ 8
4.6. Proses Panggilan
Agaknya macam mana

mereka ini boleh
berkomunikasi antara selular
dengan selular atau selular
dengan telefon
Panggilan telefon melalui rangkaian selular memerlukan penggunaan dua saluran

suara dupleks-penuh serentak iaitu saluran pengguna dan saluran kawalan. Stesen
RBS memancarkan dan menerima isyarat menggunakan saluran-saluran yang
dipanggil saluran kawalan hadapan dan saluran suara hadapan. Manakala unit
selular pula memancarkan dan menerima isyarat menggunakan saluran kawalan
belakang dan saluran suara belakang.
Melengkapkan panggilan menerusi sistem radio selular adalah lebih kurang sama
dengan rangkaian pensuisan telefon awam. Apabila unit selular mula di aktifkan, ia
akan melaksanakan satu siri prosedur memula (start-up) dan kemudiannya
mensampelkan kekuatan isyarat yang diterima pada saluran pengguna. Unit ini akan
menala secara automatik kepada saluran yang isyarat yang paling kuat/baik dan
seterusnya, mengawal data yang dihantar oleh RBS. Unit ini akan menterjemahkan
data tersebut dan seterusnya, memerhatikan saluran kawalan.
Dalam sistem radio selular, panggilan boleh dilakukan antara pengguna telefon awam
dengan pengguna telefon selular atau antara dua pengguan telefon selular. Berikut
menunjukan carta alir (Carta Alir 4.1, Carta Alir 4.2, dan Carta Alir 4.3) bagi
panggilan menggunakan unit selular.
download@
E5122/U4/ 9
MTSO terima panggilan daripada pemanggil melalui PSTN.
MTSO akan memeriksa digit pendailan dan menentukan

samada unit selular tersebut digunakan atau tidak.
Jika digunakan (on-hook), MTSO akan suiskan secara paging

kepada pengguna selular dan cuba mendapatkan saluran bebas
serta mengarahkannya supaya menala kepada saluran tersebut
Unit selular akan menghantar pengesahan saluran kepada

MTSO melalui RBS dan kemudiannya menghantar nada
progres panggilan yang menghasilkan deringan.
MTSO akan memberhentikan nada ini apabila ia menerima

isyarat positif bahawa pengguna selular telah menjawab
panggilan dan perbualan boleh dimulakan.
Carta Alir 4.1 Cara panggilan dari PSTN ke unit selular
download@
E5122/U4/ 10
Pengguna selular mendail nombor yang dikehendaki dan

menekan butang SEND. Tindakan ini akan menyebabkan
nombor yang didail dan pendail selular akan dihantar ke MTSO
Jika nombor pengenalan sahih, MTSO akan menyambungkan

panggilan tersebut kepada rangkaian PSTN. Seterusnya
melengkapkannya kepada pengguna yang dipanggil
Melalui RBS, MTSO akan mendapatkan saluran pengguna yang

tidak sibuk dan mengarahkan unit selular supaya menalakan
kepada saluran tersebut
Selepas MTSO menerima pengesahan bahawa unit selular

tersebut menala, pengguna selular akan menerima nada progres
daripada MTSO.
MTSO akan memberhentikan nada ini apabila pengguna selular

mula menjawab panggilan dan perbualan pun bermula.
Carta Alir 4.2 Cara panggilan dari unit selular ke PSTN
download@
E5122/U4/ 11
Pengguna selular yang ingin memanggil akan mendail nombor

yang dikehendaki dan menekan butang SEND.
MTSO akan menerima nombor pengenalan pemanggil dan

nombor yang dipanggil kemudiannya diperiksa kesahihannya
serta ia menentukan samada yang dipanggil sedang
mengunakan unit selular (on-hook) atau tidak (off-hook).
MTSO akan menghantar arahan paging kepada semua RBS

dan pengguna yang dipanggil akan menerima arahan tersebut
Isyarat positif daripada pengguna yang dipanggil akan

menyebabkan MTSO cuba mendapatkan saluran pengguna
yang bebas dan mengarahkan kedua-dua pengguna menalakan
kepada saluran masing-masing. Kemudian unit selular yang
dipanggil akan berdering.
MTSO akan memberhentikan deringan ini apabila pengguna

yang dipanggil mula menjawab dan perbualan boleh dimulakan
oleh kedua-dua pengguna.
Carta Alir 4.3 Cara panggilan dari unit selular ke unit selular lain.
download@
E5122/U4/ 12
4.7. Pelepasan Panggilan (Call Release)

Ia merupakan satu proses dimana pemanggil menamatkan panggilannya. MTSO akan
mencari status yang baru kepada unit selular tersebut yang kini dalam keadaan normal,
iaitu ia boleh menerima dan membuat panggilan yang lain, rujuk Carta Alir 4.4.
Pengguna selular menamatkan panggilan dengan menekan

butang END. Maklumat ini akan dihantar kepada RBS dan
seterusnya dihantar kepada MTSO.
Apabila isyarat penamatan diterima oleh MTSO, tempoh

panggilan untuk proses bayaran dilakukan.
RBS akan menghentikan penghantaran maklumat pada saluran

pengguna tersebut dan kini ia berada dalam keadaan normal.
Pengguna selular juga akan menghentikan penghantaran

maklumat dan cuba untuk mendapatkan saluran kawalan yang
terbaik pada sesebuah sel.
Carta Alir 4.4 Cara-cara pelepasan panggilan yang dibuat oleh unit selular
download@
E5122/U4/ 13
4.8. Spektrum Frekuensi
60 20k 500k 50M 1G 300G Hz
Infrared
Radar & Data
Visible Light
Ultra violet
Audio/Sound
Radio
Komunikasi
TV
X-ray
Penerima (MHz) Pemancar (MHz)
Rajah 4.5 Spektrum frekuensi bagi sistem selular
Sistem selular telah menetapkan julat frekuensi untuk pengoperasianya. Daripada

Rajah 4.5, kita dapat lihat, pengendali A dan B dibenarkan menggunakan sejumlah 25
MHz daripada spektrum radio pemancar dan penerima yang telah ditetapkan. Daripada
julat 25 MHz pemancar, ianya dibahagikan kepada 2 bahagian iaitu julat 12.5 MHz
untuk frekuensi pemancar pengendali A dan julat 12.5 MHz untuk frekuensi pemancar
bagi setiap pengendali B. Saluran radio yang digunakan dalam sistem selular
dijarakkan sebanyak 30 kHz setiap satu saluran. Setiap pengendali mempunyai julat
12.5 MHz bagi pemancar dan 12.5 MHz bagi penerima. Ini bermakna setiap
pengendali mempunyai 416 saluran radio (12.5 MHz/30 kHz = 416 saluaran).
Daripada 416 saluran, ia dibahagikan kepada 395 saluran suara dan 21 saluaran
kawalan.
download@
E5122/U4/ 14
4.9. Pengendali Sistem Selular Di Malaysia
Daripada pengetahuan anda,

agak-agak ada berapa pengendali
sistem selular di Malaysia !
Di Malaysia terdapat beberapa pengendali telefon selular yang giat mengembangkan

teknologi sistem selularnya. Antara pengendali-pengendali tersebut adalah seperti di
dalam Jadual 4.1.
Syarikat Sistem Frekuensi(MHz) Standard Kod
Celcom ART 900 900 ETACS 010

Time Telekom ATUR 450 450 NMT 011
Maxis Mobile Maxis 900 GSM 012
STM TM Touch 1800 PCN 013
Digi 1800 Digi 1800 1800 PCN 016
Time Cel Time Cel 1800 PCN 017
Mobikom Mobifon 800 800 AMPS 018
Celcom Celcom GSM 930 GSM 019
Jadual 4.1 Pengendali telefon selular di Malaysia
4.10. Teknologi WAP

Perkembangan teknologi dalam telekomunikasi telah membuka lembaran baru dalam
era penciptaan telefon bimbit, dan salah satunya ialah teknologi WAP. WAP atau
Wireless Application Protocol, merupakan peranti mudahalih tanpa wayar, yang
menyediakan perkhidmatan mengakses maklumat terus dari sumber. Antara peranti-
peranti mudahalih yang mampu mengendalikan teknologi WAP adalah telefon bimbit,
pager, radio dua-hala, smartfon dan komunikator.
download@
E5122/U4/ 15
WAP mampu mengendalikan rangkaian-rangkaian tanpa wayar seperti GSM, PDC,

PHS, CDPD, CDMA, TDMA, DataTAC, iDEN dan lain-lain. Manakala, sistem
pengoperasi yang mampu mengendalikan WAP adalah PalmOS, EPOC, Windows CE,
FLEXOS, OS/9 dan JavaOS. Oleh kerana, pengaksesan maklumat daripada WAP
adalah dalam bentuk teks, gambar dan lain-lain, maka skrin yang besar serta padat
perlu disediakan. Contohnya, katakan anda ingin melayari halaman web (internet),
maka, microbrowsers perlu digunakan untuk mengakses halaman tersebut. Dalam
konteks ini, browser membawa maksud suatu fail kecil yang menggunakan ingatan
(memory) yang kecil sahaja. Maka, lebar jalur frekuensi penghantaran maklumat juga
akan menjadi kecil. Ini memudahkan penggunaan peranti mudahalih ini.
Syarikat yang mula-mula sekali bertanggungjawab terhadap pembangunan dan

perkembangan teknologi WAP adalah Unwired Planet, Nokia, Motorola dan Ericsson,
Rajah 4.6 Teknologi WAP daripada Nokia
download@
E5122/U4/ 16

1. Lakarkan carta alir bagi penggunaan sistem selular ke selular.

2. Berapakah julat frekuensi yang digunakan bagi komunikasi selular.
3. Nyatakan frekuensi bagi sistem PCN dan GSM.
ini (mukasurat 18).
download@
E5122/U4/ 17

KENDIRI ini.
1. Terangkan konsep pemecahan sel dalam sistem selular

2. Apakah yang dimaksudkan dengan konsep hand-off.
3. Terangkan proses panggilan dari PSTN ke selular
Untuk mengetahui jawapan anda betul atau salah, sila rujuk di mukasurat akhir bagi unit
ini (mukasurat 18).
download@
E5122/U4/ 18

4.A dibawah.
1. Penggunaan semula frekuensi, terdapatnya lebih banyak ruang

spektrum frekuensi
2. Betul
3. rendah, tinggi
4. 15.56 dB

4.B dibawah.
1. Rujuk Carta Alir 4.3

2. 825 845 MHz
3. 1800 MHz dan 900 MHz

KENDIRI
1. Rujuk Nota 4.2. Pemecahan Sel

2. Rujuk nota 4.4. Hand-off
3. Rujuk Carta Alir 4.1.
download@
E5122/U10/ 1
SISTEM KOMUNIKASI SISTEM KOMUNIKASI RADAR
OBJEKTIF
Objektif Am :
- Mengetahui kategori radar dan contoh-contoh penggunaan radar.
Objektif Khusus :
Menerangkan kendalian dua kategori radar iaitu: radar gelombang-terus

Continuous Wave (CW) dan radar denyut.
Menyatakan contoh-contoh penggunaan radar.
download@
E5122/U10/ 2
10.0 Pengenalan
Halaju dikesan 100km/h
Halaju sebenar 105km/h
Sebelum unit ini, kita sudah mengetahui konsep radar dan kini mari kita melihat
kegunaan seharian. Untuk makluman anda, radar ini bukan sahaja digunakan dalam
teknologi penerebangan malah turut digunakan dalam mengesan halaju sebagai
perangkap laju, mengesan kelajuan angin dan arah, sudut kedudukan suatu objek dan
lain-lain. Sebagai contoh terdekat, cuba lihat karton di atas, ia menyatakan pengesanan
halaju kereta pada sudut 17.50. Sistem radar ini boleh dikategorikan kepada dua jenis
iaitu radar gelombang-terus (continuous wave, CW) dan radar denyut.
10.1. Radar Gelombang-Terus (CW)
download@
E5122/U10/ 3
Dalam radar CW, isyarat yang dipancarkan dalam bentuk gelombang sinus.
Gelombang sinus ini merupakan gelombang mikro dengan amplitud yang tetap dan
berterusan. Gema yang dihasilkan juga dalam bentuk gelombang sinus dengan
amplitud tetap pada frekuensi yang sama. Tetapi dalam denyut gema, amplitudnya
adalah lebih kecil. Gelombang sinus amplitud tetap bergerak berterusan pada unit
radar. Ia mengesan pergerakan kapal terbang, kapal laut, kereta dan lain-lain dengan
isyarat terpantul mengalami perubahan frekuensi. Perubahan frekuensi di antara
isyarat terpancar dan isyarat terpantul digunakan untuk menentukan kelajuan sasaran.
Ini adalah merujuk kepada kesan doppler.
Kesan doppler merupakan anjakan frekuensi yang berlaku apabila terdapat pergerakan
relatif di antara stesen pemancar dan objek sasaran. Nilai frekuensi adalah tinggi
apabila jarak stesen pemancar dan objek sasaran berjauhan. Pengukuran perbezaan
jumlah frekuensi di antara isyarat terpancar dan isyarat terpantul dapat menentukan
kelajuan di antara unit radar dan objek yang dilihat. Perkaitan ini dapat dilihat melalui
persamaan di bawah:
V = 1.1 f [10.1]
dimana:
f = perbezaan frekuensi di antara isyarat terpancar dan terpantul dalam
Hz.
= panjang gelombang bagi isyarat terpancar dalam meter.
V = kelajuan relatif di antara dua objek dalam mi/h
Dalam radar CW, kesan doppler menyediakan pemodulatan frekuensi pembawa.

Untuk membolehkan frekuensi berubah, objek yang dilihat mestilah bergerak
kehadapan atau semakin jauh daripada unit radar. Ini kerana jika objek bergerak selari
dengan unit radar, tiada perubahan relatif berlaku di antara dua objek dan tiada
pemodulatan frekuensi berlaku.
Kebaikan radar CW adalah ia berkebolehan untuk mengukur kelajuan objek sasaran.

Ianya biasa digunakan oleh polis untuk mengukur kelajuan kereta dan trak. Sesetengah
sistem radar menggunakan menggunakan kombinasi denyut dan kesan doppler untuk
memperbaiki prestasi dan kebolehan pengukuran.
download@
E5122/U10/ 4
Antena
Pemancar Keluaran
Pembeza
Penerima Masukan
Keluaran
Rajah 10.1. Radar Continuous Wave
Kendalian bagi blok Rajah 10.1
a) Antena Keluaran & Antena Masukan

Antena ini membuat pusingan denyut daripada pemancar, bersinar di
dalam alur yang lurus (directional beam), mengambil semula gema dan
menghantarnya ke penerima dengan kehilangan yang rendah.
Sistem Antena ini merangkumi talian penghantaran pandu gelombang
daripada pemancar ke antena dan talian penghantaran pandu
gelombang dari antena ke penerima.
(b) Penerima
Semasa penerima mengesan sasaran, ia menerima isyarat gema yang
lemah daripada antena masukan kemudian menguatkannya,mengesan
sampul denyut, menguatkan isyarat denyut dan menghantarnya ke
paparan.
Salah satu daripada fungsi utama penerima ialah menukarkan frekuensi
isyarat gema yang diterima kepada frekeunsi yang rendah supaya
mudah untuk di kuatkan. Ini kerana frekuensi radar adalah tinggi, sukar
untuk dikuatkan. Frekuensi yang rendah ini dikenali sebagai frekuensi
pertengahan.
download@
E5122/U10/ 5
(c) Pemancar
Pemancar menjana denyut yang berkuasa tinggi. Kuasa yang
diperlukan, ia diperolehi dengan menggunakan pengayun gelombang
mikro berkuasa tinggi. Contohnya magnetron atau klystron.
d) Pembeza
Membezakan antara isyarat masukan dengan isyarat yang hendak
dipancarkan.
e) Keluaran
Digunakan untuk menerima isyarat yang masuk daripada penerima
untuk menghasilkan maklumat paparan .
10.2 Radar Denyut
Radar denyut, hemmm.

Apakah benda itu sebenarnya,
mari kita lihat sama-sama
Radar Denyut ini merupakan jenis Radar yang paling biasa digunakan. Isyarat yang
dipancarkan adalah dalam bentuk satu denyut seperti yang ditunjukkan dalam Rajah
10.2.
download@
E5122/U10/ 6
PRT
Isyarat
terpancar
W W
Gema
Masa Lengah, T
Rajah 10.2 : Isyarat denyut radar
Isyarat terpancar dan gema bergerak secara berjujukan (denyut gema berlaku selepas
denyut terpancar). Lebar (W) denyut adalah pendek iaitu bergantung kepada
kegunaan. Ianya kurang daripada mikrosaat (s) atau beberapa mikrosaat. Melalui
Rajah 10.2, kita mendapati;
masa diantara denyut terpancar dikenali sebagai masa pengulangan denyut

(PRT pulse repetition time).
dari PRT, nilai frekuensi pengulangan denyut (PRF pulse repetition
frequency) boleh ditentukan.
Persamaan 10.2 memberikan perkaitan antara PRT dan PRF.
PRF = 1/PRT [10.2]
Nisbah lebar denyut, W berbanding PRT dikenali sebagai kitar pusingan (duty
cycle). Kitar pusingan biasanya dinyatakan dalam bentuk peratus seperti
ditunjukkan dalam persamaan 10.3.
Kitar kerja = W/PRT x 100% [10.3]
download@
E5122/U10/ 7
Prestasi dan kegunaan radar ditentukan oleh lebar denyut terpancar dan PRT. Radar
dalam julat pendek menggunakan lebar denyut yang sempit dan PRT yang pendek. Ini
kerana jika objek berada pada jarak dekat, masa gema juga pendek.
Lebar denyut yang sempit memastikan denyut terhenti sebelum gema mencapai
sasarannya. Jika denyut terlalu panjang, isyarat yang kembali berkemungkinan
bertopeng bagi denyut terpancar. Jika PRT terlalu pendek digunakan berbanding jarak
sasaran, gema tidak akan kembali pada masanya. Ianya hanya kembali selepas denyut
terpancar yang kedua. Keadaan ini dinamakan julat berkembar (double range or
second return echo). Oleh itu, lebar denyut adalah berkadaran dengan PRT. Jika julat
radar panjang, maka lebar denyut turut dipanjangkan dan nilai PRT yang lebih panjang
digunakan.
Antena Bekalan
Penguat RF Pemodulat
Kuasa
a
r
r Suap Penjana
a Penapis & Exciter Isyarat
y Dupleks
Pemproses Pemproses
RF Pre- Penguat IF Isyarat
pandu alur Amp &
Mixer
Pemproses Kawalan Paparan

Pengesan Komputer
Rajah 10.3 Gambarajah blok bagi radar denyut
download@
E5122/U10/ 8
Dalam radar denyut operasi, kendalian dikawal oleh penyegerak, di mana ia

memulakan denyut bagi pemancar. Dan pada masa yang sama, penyegarak juga
mengawal logik picuan, pemproses isyarat (signal processor) dan pemapar (display).
Penyegerak juga berfungsi sebagai frekuensi rujukan yang digunakan dalam exciter
untuk menjana isyarat pandu RF. Frekuensi pembawa (fo) ke pemancar adalah
merupakan isyarat pengayun tempatan yang digunakan untuk penukaran isyarat
tersebut ke frekuensi pertengahan (fc) dalam penerima superheterodin. Sistem ini
berkaitan dengan tempoh secara logik kerana exciter menetapkan frekuensi
pemancaran fasa sejajar dengan isyarat pengayun tempatan.
Denyut pemancaran dijanakan dengan pemacu exciter (fr), ketika denyut dibekalkan
oleh pemodulat dan pemancar oleh penyegerak. Maka denyut ini, akan dihantar ke
antena melalui pendupleks. Pada masa yang sama, RF suis akan menyambungkan
pemancar dengan antena ketika denyut penghantaran. Antena yang digunakan adalah
jenis pemantul parabola yang mengarah secara mekanikal. Isyarat yang diterima,
daripada antena akan dihantar ke penerima melalui pendupleks, yang mana tidak
menghubungkan pemancar dengan meletakkan laluan kehilangan-rendah pada
terminal penerima. Penguat gangguan rendah digunakan pada masukan penerima.
Mixer akan membuat penukaran ke frekuensi pertengahan (IF). Mengikut penguatan

dalam unit desibel (dB), isyarat yang dihantar ke pemprosesan isyarat, adalah untuk
memperolehi nilai optimumnya. Keluaran di paparan terdiri daripada gema sasaran,
kemunculan pada lokasi, kedudukan dan sudut sasaran. Array radar diprogramkan
untuk melaksanakan berbagai fungsi sepeti rangkaian pantas, penjejakan sasaran serta
panduan bagi galangan peluru berpandu.

10 A jawap soalan berikut.
1. Pemancar dan penerima dalam sistem radar berkongsi antena yang

sama. Betul atau Salah
2. Dua jenis radar utama ialah ..
3. Jarak boleh diukur dengan menggunakan CW radar. Betul atau Salah
ini (mukasurat 15).
download@
E5122/U10/ 9
10.3 Penggunaan Radar
Saya ada banyak kegunaan

seperti mengesan kelajuan,
kedudukan, kaji cuaca dan
lain-lain
Untuk memahami secara terperinci mengenai radar, mari kita lihat penggunaanya
dalam era globalisasi ini, antaranya ialah :
i. Radar cuaca
- Jumlah titisan hujan diperolehi daripada ukuran kabus dan embun yang
hampir tidak kelihatan pada pandanagn manusia. Untuk pengetahuan anda,
ukuran yang diperolehi ini hanya beberapa mm sahaja.
- Untuk pengukur menggunakan radar, panjang gelombang yang berukuran 3
cm kebawah sahaja dapat memberi semua jenis pembacaan bagi hujan.
- Sebuah radar berukuran 3 cm memperlihatkan suatu polar yang bagus dari
geme-gema yang jauhnya 160 km atau lebih pada sesaat angin ribut yang
berlalu.
- Mata angin ribut dapat di kesan dengan intensitinya.
- Kegunaan radar secara efektif di dalam meramalkan kaji cuaca adalah amat
terbatas, kerana ia hanya dapat mengesan setakat angin ribut sahaja.
- Selain daripada itu, ia juga dapat mengesan hujan dan salji dapat keadaan
atmosfera yang kurang menyenangkan, kerana lapisanya tidak setebal ribut
taufan atau lain-lain.
- Kesimpulan, peramal cuaca akan mendapatkan informasi yang tepat dan
boleh dipercayai tentang keadaan cuaca sejauh beratus-ratus km, dan juga
masa bila hujan akan turun disesuatu wilayah/kawasan.
download@
E5122/U10/ 10
ii. Radar astronomi

- Kesesuaian radar telah membawa kepada perkembangan ilmu
perbintangan, yang dikelolakan dengan radar astronomi.
- Dalam konsep ini, sesuatu denyut radar akan dikirimkan ker uang angkasa.
Ketika denyut itu terkena atau terhentam pada sesuatu yang keras atau
suatu media gas maka, gema akan terhasil lalu dikembalikan ke stesen asal.
Gema yang kembali akan membawa banyak informasi tentang sasaran-
sasaran angkasa.
- Manakala, dengan yang terpantul daripada bulan akan menunjukkan seluk-
belok permukaan bulan. Hasilnya, suatu gambar maya akan menunjukan
permukaan bulan yang tidak rata.
- Juga, aliran-aliran gas yang diionisasikan oleh matahari, berjaya
dianalisakan oleh para saintis dengan menggunakan denyut pantulan radar.
- Radar astronomi juga telah membuktikan keberkesanan dalam
penyelidikan meteor-meteor di angkasa.
- Ketika meteorit meluncur melewati lapisan asmosfera, metorit itu akan
meninggalkan suatu jejak gas yang terionias, yang mana dapat dikesan oleh
radar. Maka, dengan menganalisa gema-gema jejak meteor, para pengamat
dapat memperhitungkan ukuran, garis edar, serta kelajuan meteorit yang
meninggalkan jejak di dalam lapisa asmosfera.
iii. Radar untuk keselamatan pelayaran.
Gambarajah 10.1 Contoh paparan

bagi radar di lautan
download@
E5122/U10/ 11
Kepentingan radar dalam pelayaran adalah untuk menjamin keselamatan

di lautan.
Alat ini dapat memberikan informasi tentang kapal-kapal lain, daerah
sekitarannya, tepi-tepi pantai dan posisi-posisi pelampung.
Pelampung-pelampung yang menggunakan pemantul jenis logam,
mampu meningkatkan pengesanan tempat pelampungpelampung
tersebut, melalui radar.
Selain daripada itu, penggunaan radar juga dapat mempercepatkan
perjalanan sesuatu kapal laut pada waktu malam serta mengawal
kesesakan lalulintas.
iv. Radar pengukur ketinggian.

Piawaian pengukuran ketinggian tekanan, atau indikator ketinggian,
digunakan pada kapal terbang, bertujuan untuk menentukur ketinggian
paras penerbangan yang sebenar.
Untuk pengetahuan anda, tekanan akan berkurangan di atmosfera pada
ketinggian melebihi permukaan aras laut. Semakin tinggi di atmosfera
maka, semakin rendah tekanan udara.
Alat ini juga mampu menunjukkan kedudukan serta ketinggian kapal
terbang.
Alat yang digunakan untuk menunjukkan jarak ketinggian yang
sebenarnya dikenali sebagai radar altimeter, yang juga disebut radio
altimeter.
Alat ini beroperasi dengan menghantar suatu gelombang denyut ke
permukaan bumi dari kapal terbang. Gelombang yang dihantar tersebut
akan dipantulan semula ke kapal terbang pada sela masa yang berlainan.
Hasil daripada perbezaan sela masa tersebut, kita dapat menterjemahkan
jarak ketinggian penerbangan sesuatu kapal terbang.
v. Radar kawalan lalulintas udara

Radar kawalan lalulintas udara biasanya dipasang di pusat-pusat kawalan
kapal terbang di setiap lapangan terbang.
Radar ini dapat mengesan jarak sesebuah kapalterbang di antara 50 batu
hingga 300 batu jauh, iaitu jarak yang telah ditetapkan dalam sistem ini.
Ia biasanya menggunakan PRF yang rendah dan DOPPER bagi
mengesan pergerakan objek.
Semasa pengoperasian, sistem kawalan lalu-lintas udara ini akan
menggunakan 2 radar supaya dapat menguatkan punca-punca pengesan.
Tujuan kawalan lalulintas udara diwujudkan adalah untuk membantu
atau memudahkan proses pendaratan dan penerbangan di setiap
destinasi.
download@
E5122/U10/ 12
Gambarajah 10.2 Radar

Kawalan Lalulintas Udara
Selain daripada itu, ia bertindak sebagai pengawal trafik udara, demi

melicinkan operasi sesebuah pesawat.
Sebuah sistem radar juga dikenali sebagai satu pusat penerbangan yang
dikendalikan dari darat yang berfungsi untuk menunjuk arah tuju
sesebuah kapalterbang yang hendak mendarat dan berlepas, ketika cuaca
buruk atau keadaan yang dapat menghalang penglihatan para
juruterbang.
Lazimnya, ia diletakkan berdekatan dengan hujung landasan iaitu tempat
yang paling strategik untuk mengawal perjalanan sesebuah kapal
terbang.
Radar ini berfungsi apabila terdapat objek yang masuk ke dalam
kawasan imbasannya. Tanda-tanda seperti sekumpulan titik-titik pada
layar radar akan menunjukkan bahawa terdapat objek seperti
kapalterbang yang akan mendarat atau menuju ke lapangan.
Selepas mendapat isyarat bahawa terdapat kapalterbang yang hendak
mendarat, radar tersebut akan memeriksa kawasan landasan kapal
terbang bagi memastikan tiada perselisihan di antara setiap pesawat.
Jika terdapat kapal terbang yang menggunakan landasan untuk berlepas
maka, pesawat yang hendak melakukan pendaratan akan diminta oleh
pengawal trafik udara untuk berlegar-legar buat sementara waktu diudara
sehingga diberi kebenaran untuk mendarat.
Dari kita dapat melihat betapa pentingnya radar bagi mengawal lalulintas
di udara yang berisiko tinggi.
Dalam sistem radar penerbangan yang terdahulu, proses pendaratan
pesawat dilakukan dengan cara operator menara kawalan akan memberi
download@
E5122/U10/ 13
petunjuk-petunjuk secara berterusan kepada juruterbang sehinggalah

juruterbang dapat mencapai laluan pendaratan yang ditetapkan.
Dalam peningkatan sistem radar pada era moden, juruterbang mungkin
dapat mendaratkan pesawat dengan sendirinya kerana telah terpasang
radar di semua bandar-bandar utama sepertimana yang terpasang di
pesawat-pesawat yang canggih masakini

1. Sebagai aktiviti kelas, anda dikehendaki mendapatkan dua contoh

lain dari segi penggunaan radar.
ini (mukasurat 15).
download@
E5122/U10/ 14

KENDIRI ini.
1. Nyatakan komponen-komponen yang terdapat dalam rajah blok CW

serta terangkan dua daripadanya.
2. Terangkan konsep bagi kesan doppler.
ini (mukasurat 15).
download@
E5122/U10/ 15

10.A dibawah.
1. Betul
2. Gelombang-terus dan denyut
3. Salah

10.B dibawah.
1. Sila rujuk kepada pensyarah anda bagi setiap contoh yang telah anda
perolehi.

KENDIRI
1. Rujuk nota Rajah 10.1 dan peneranganya

2. Anjakan frekuensi bagi bunyi, radio atau gelombang cahaya yang
terjadi disebabkan oleh pergerakan pemantulan di antara objek.
download@
E5122/U10/ 16
download@
E5122/U5/ 1
SISTEM KOMUNIKASI GENTIAN OPTIK
OBJEKTIF
Objektif Am :
- Memahami sistem gentian optik dari sudut rajah blok dan jenis-jenis mod yang
lazimnya digunakan.
Objektif Khusus :
Melukis serta melabelkan rajah blok bagi sistem gentian optik.

Menerangkan fungsi setiap blok dalam gentian optik.
Mengenalpasti jenis-jenis mod gentain optik.
Melakar dan membezakan kriteria bagi mod Indeks Langkah Pelbagai-Mod,
Indeks Gred Pelbagai-Mod dan Mod Tunggal.
Membandingkan persamaan dan perbezaan antara jenis-jenis mod gentian optik.
Menyatakan jenis-jenis penyambungan dan penggandingan.
download@
E5122/U5/ 2
5.0 Sejarah dan Pengenalan Gentian Optik

Sebelum kita mempelajari tentang gentian optik, mari kita melihat sejarah gentia
optik. Pada 1870 John Tyndall, seorang ahli falsafah peribumi yang tinggal di England
telah pun membuktikan Sistem Cahaya yang pertama kepada Royal Society
Experiment. Ujikajinya telah menggunakan air sebagai suatu medium dan
membuktikan sinaran cahaya dalam air adalah melengkung.
Semasa awal 1950s, seorang penyelidik menggunakan kajian rod kaca boleh dilentur
untuk memeriksa organ-organ di dalam tubuh manusia. Pada tahun 1958, Charles
Townes dan Arthur Schawlow dari Bell Laboratories telah membuat teori
penggunaan Laser sebagai keamatan punca cahaya. Pada 1960, Theodore Maiman
dari Hughes Research Laboratory telah membuat eksperimen yang pertama tentang
laser. Pada 1962, semikonduktor laser yang pertama wujud sebagai tunas permulaan.
Pada tahun 1973, Airbone Light Optical Fiber Technology (ALOFT) telah
melaksanakan program penggantian 302 kabel yang beratnya 40 kg dengan gentian
fiber yang beratnya hanya 1.7kg. Di akhir 1970 dan awal 1980, hampir kesemua
syarikat telekomunikasi telah menggunakan sistem gentian optik yang mempunyai
kecekapan yang lebih tinggi.
Gentian optik, apa tu ?
Untuk pengetahuan anda, era pembangunan gentian optik telahpun bermula pada awal
60-an dan menjadi semakin pesat kini. Kini, gentian optik digunakan sebagai medium
penghantaran isyarat dalam bentuk gelombang cahaya melalui gentian kaca atau
plastik. Gelombang cahaya yang bergerak dalam gentian optik mematuhi Prinsip
Hukum Snells iaitu pada kelajuan cahaya iaitu 3 x 108 m/s.
Di Malaysia, Syarikat Telekom Malaysia Berhad (STMB) telah menggunakan gentian

optik sebagai litar sambungan jarak jauh dan juga sebagai sistem penghantaran data.
download@
E5122/U5/ 3
Ini kerana, gentian optik mempunyai kehilangan kuasa yang kurang, kos yang murah
dan senang diselenggarakan.
Terdapat 3 elemen utama dalam sistem komunikasi gentian optik iaitu sumber cahaya
(Pemancar), gentian optik dan pengesan cahaya (Penerima). Rajah 5.1 dibawah
menunjukkan elemen asas bagi sistem gentian optik.
Sumber Pengesan
Cahaya Cahaya
Pemancar Gentian Optik Penerima
Rajah 5.1. Elemen asas bagi sistem gentian optik
Dalam pemancar gentian optik, punca-punca cahaya boleh dihasilkan melalui LED
(Light Emitting Diode) atau ILD (Injection Laser Diode). Manakala, di bahagian
penerima, pengesan cahaya digunakan untuk mengesan cahaya yang dipancarkan oleh
punca cahaya. Pengesan cahaya yang biasa digunakan adalah Pin Diod, Avalanche
Photo Diode (APD) atau Photo Transistor.
Pernahkah anda melihat tali tangsi (tali

yang digunakan untuk memancing) ?
5.1. Talian Gentian Optik
download@
E5122/U5/ 4
Untuk pengetahuan anda, rupabentuk dan warna gentian optik adalah hampir serupa
dengan tali tangsi. Manakala, saiz diameter gentian optik adalah lebih halus daripada
sehelai rambut, kebiasaanya lebihkurang 120 m.
Struktur binaan gentian optik terdiri daripada teras kaca (core) yang dilindungi
oleh lapisan salutan (cladding). Teras kaca berfungsi sebagai media yang
merambatkan gelombang cahaya. Manakala, lapisan salutan pula menghalang
cahaya menebus keluar daripada teras kaca. Ini disebabkan oleh indeks
pembiasan bagi lapisan teras dan salutan berbeza (Rajah 5.2). Untuk
meningkatkan kecekapan pergerakkan cahaya dalam gentian, teras kaca
mestilah tulen atau tiada bendasing semasa penghasilan gentian tersebut.
Kebiasaanya, bahan yang digunakan untuk pembuatan gentian ialah:
i. Kaca berasaskan silika

ii. Silika berbagai campuran dan plastik berkualiti tinggi.
Jaket Pelindung
Salutan (Cladding)
Teras (Core)
Tahukah Anda?
Kabel gentian optik

a) Teras Tunggal (Single Core) jenis plastik adalah
lebih murah dan
fleksibel berbanding
dengan kaca.
Salut Politin
Gentian optik
Dawai Besi
Salut
Aluminium
download@
E5122/U5/ 5
b) Pelbagai Teras (Multi Core)
Rajah 5.2 Stuktur binaan gentian optik.

Merujuk kepada Rajah 5.2 :
teras dikelilingi oleh pelindung yang dikenali sebagai salutan (cladding).

Bahagian ini digunakan untuk penghantaran maklumat dalam bentuk
cahaya.
salutan mempunyai indeks biasan yang lebih rendah daripada teras. Ia

bertujuan untuk memastikan pengantaramukaan yang sesuai dicapai dan
gelombang cahaya kekal melalui teras. Selain itu, pelindung bertujuan
untuk menambahkan ketahanan teras gentian. Lapisan ini diperbuat
daripada plastik yang berfungsi sebagai penebat.
Oleh kerana, struktur binaan gentian adalah bebas daripada bendasing, isyarat
tenaga yang hilang adalah kecil iaitu lebih kurang 0.1 0.6 dB per kilometer.
Jika dibandingkan gentian optik dengan kabel logam, gentian optik
mempunyai ciri-ciri yang jauh lebih baik daripada kabel logam. Ini jelas dapat
dilihat dalam Jadual 5.1 dan Gambarajah 5.1.
Ciri-Ciri Gentian Optik Kabel Logam
Kehilangan 0.1-0.6 dB/km 18 dB/km
Lebar Jalur Melebihi 1GHz bagi Lebih kurang 600MHz

gentian optik tunggal bagi kabel sepaksi
Diameter 0.125mm 9.5mm
Berat 40 km per 1 kg 0.7 km per 1 kg
Aruhan Gelombang Tidak terdapat Akibatnya ketara

Elektromagnet
Kos Untuk jangka masa Kos pembuatan yang

panjang, kos menurun. tinggi
Bahan Mentah Tak Terhingga Semakin berkurangan
download@
E5122/U5/ 6
Kualiti maklumat Baik Terdapat gangguan
Jadual 5.1 Perbandingan di antara gentian optik dengan kebel logam
Kabel Sepaksi
Gentian Optik
Pelbagai Teras
Gambarajah 5.1 Perbandingan rupabentuk fizikal di antara gentian optik dan kabel sepaksi

1. Gentian optik diperbuat daripada __________ atau ______________.

2. Kelebihan utama gentian optik berbanding dengan kabel logam ialah
____________________________.
3. Pada jarak yang jauh kabel gentian optik mengalami kehilangan yang
tinggi berbanding dengan kabel logam. (Betul/Salah).
4. Kabel gentian optik adalah lebih kecil, ringan dan kuat berbanding
dengan kabel logam (Betul/Salah).
5. Nyatakan dua punca cahaya yang kerap digunakan dalam gentian optik.
download@
E5122/U5/ 7
ini (mukasurat 22).
5.1 Sistem Gentian Optik Dan Kendaliannya
denyut
Isyarat Pengkod Penghantar
masukan atau Punca
Penukar Cahaya
Gentian optik
denyut
Maklumat
Pembentuk Penyahkod asal
Pengesan Penguat
Cahaya
Rajah 5.4 Rajah blok asas bagi sistem komunikasi gentian optik
Rajah 5.4 menunjukan sistem gentian optik asas bagi penghantaran maklumat melalui
gentian. Isyarat yang hendak dihantar melalui penghantar boleh terdiri daripada isyarat
suara, video atau data komputer. Kendalian bagi Rajah 5.4 adalah seperti berikut ;
download@
E5122/U5/ 8
Isyarat maklumat asal dalam analog akan ditukarkan ke dalam bentuk denyut-
denyut digital. Proses ini dilakukan dengan menggunakan penukar analog ke
digital (Analog Digital Converter, ADC).
Di bahagian Penghantar Punca Cahaya, denyut-denyut tersebut akan

ditukarkan dari bentuk voltan kepada arus dengan menggunakan penukar
voltan ke arus. Seterusnya, arus ini akan ditukarkan kepada bentuk cahaya
dengan menggunakan punca cahaya seperti LED atau ILD. Keamatan cahaya
bergantung kepada jumlah arus yang mengalir.
Penganding digunakan untuk menyambung punca cahaya dengan gentian
optik.
Kini, sumber cahaya tersebut akan disalurkan ke dalam gentian optik di mana,
cahaya ini akan dipantulkan sepanjang talian.
Di bahagian penerima, pengganding sekali lagi digunakan sebagai
penyambung antara gentian dan pengesan cahaya. Komponen pengesan cahaya
seperti foto-sel, foto transistor atau APD akan digunakan sebagai pengesan
sumber cahaya dari gentian. Cahaya tersebut akan ditukarkan semula ke bentuk
arus dan seterusnya, ditukarkan ke bentuk voltan.
Isyarat voltan yang terhasil akan dikuatkan dengan menggunakan penguat.
Isyarat voltan yang dihasilkan selepas penguat tidak mempunyai bentuk denyut
yang sebenar (rujuk Rajah 5.5). Oleh yang demikian, pembentuk (shaper)
diperlukan untuk membentuk semula denyut tersebut.
Isyarat denyut sebelum

memasuki pembentuk
Isyarat denyut selepas 5V

pembentuk
0V
Rajah 5.5 Rupabentuk denyut sebelum dan selepas memasuki pembentuk (shaper).
download@
E5122/U5/ 9
Isyarat denyut-denyut berdigit kini ditukarkan ke bentuk analog dengan

menggunakan penyahkod. Hasil keluarannya adalah isyarat maklumat asal.
5.3 Mod Gentian Optik
Cuba.. cuba, ya! Macam mana nak

mengklasifikasikan gentian optik, fikirkan
Sebenarnya, terdapat 2 cara untuk mengklasifikasikan jenis-jenis gentian optik iaitu

melalui indeks pembiasan dan melalui mod-mod yang terdapat pada setiap kabel. Di
mana, mod-mod ini boleh dirujuk kepada tindakan yang diambil oleh sesuatu sinaran
cahaya yang dipancar melalui kabel gentian optik. Kedua-dua cara kelasifikasi ini
akan digabungkan untuk membezakan jenis kabel gentian optik. Terdapat dua cara
untuk menerangkan perubahan indeks pembiasan yang melalui sesuatu kabel gentian
optik iaitu Indeks Langkah (Step Index) dan Indeks Gred (Graded Index).
Tahu tak apa itu, indeks lamgkah

dan indek gred !!!!! Kalau ingin
tahu mari kita lihat bersama-sama
5.3.1 Indeks Kabel Gentian

Indeks kabel gentian optik boleh dibahagikan kepada dua jenis iaitu:
(i) Indeks Langkah (Step Index)
Indeks Langkah merujuk kepada indeks pembiasan antaramuka bagi

teras dan salutan. Ini bermakna teras mempunyai indeks pembiasan
yang malar, N1. Manakala, pula salutan mempunyai indeks pembiasan
download@
E5122/U5/ 10
yang malar, N2. Gabungan kedua-dua indeks pembiasan ini (N1 dan N2)
akan menghasilkan perbezaan langkah. Jika anda, plotkan lengkungan
untuk menunjukan indeks pembiasan bagi N1 dan N2, maka anda akan
memperolehi suatu keadaan menegak dari kiri ke kanan, lihat Rajah
5.6.
Salutan
Antaramuka
Teras
Indeks
Pembiasan (N) N1
N2
Rajah 5.6 Keratan rentas dan lengkungan indeks pembiasan bagi indeks langkah
Salutan
Indeks pembiasan teras
yang berubah-ubah
Indeks
Pembiasan (N)
download@
E5122/U5/ 11
Rajah 5.7 Keratan rentas dan lengkungan indeks pembiasan bagi indeks gred
(ii) Indeks Gred
Bagi Indeks Gred, indeks pembiasan bagi teras adalah tidak tetap
manakala, bagi salutan gentian adalah tetap. Indeks pembiasan teras
berubah dengan perlahan-lahan dan berterusan berpandukan kepada
diameter teras gentian optik. Apabila anda menghampiri pada titik
tengah teras, indeks pembiasannya akan meningkat secara perlahan-
lahan, mencapai tahap maksimum di titik tengah teras dan
kemudiannya mula menurun selepas melalui titik tengah tersebut. Ini
akan membentuk satu separuh bulatan saiz seperti diameter teras. Ini
dapat dilihat seperti dalam Rajah 5.7.

1. Isyarat suara dan video ditukarkan ke bentuk _____________

sebelum dipancarkan dalam bentuk sinaran cahaya.
2. Peranti yang berfungsi sebagai penukar denyut cahaya kepada isyarat
elektrik ialah ______________.
3. Nyatakan dua jenis indeks yang terdapat pada gentian optik
ini (mukasurat 22).
download@
E5122/U5/ 12
5.3.2 Mod Kabel Gentian

Mod adalah merujuk kepada bilangan saluran bagi pancaran cahaya yang
terdapat pada sesuatu gentian optik. Terdapat 2 kelasifikasi mod iaitu Mod
Tunggal (single mode) dan Mod Pelbagai (multimode). Dalam mod tunggal,
sinaran cahaya hanya mengikut satu laluan tunggal untuk melalui pada teras
gentian manakala bagi mod pelbagai pula, sinaran cahaya dapat melalui
beberapa laluan di dalam teras gentian optik. Setiap jenis kabel gentian optik
dapat dibezakan dengan kadar indeks dan mod. Terdapat 3 jenis kabel gentian
optik yang biasa digunakan iaitu Indeks Langkah Pelbagai-Mod (Multimode
Step Index), Indeks Gred Pelbagai-Mod (Multimode Graded Index) dan Mod
Tunggal (Single Mode).
(i) Indeks Langkah Pelbagai-Mod (Multimode Step Index)
Indeks Langkah Pelbagai-Mod merupakan jenis gentian optik yang

mempunyai satu teras berdiameter daripada 50 m hingga 100 m.
Saiz diameter yang besar ini menjadi pendorong kepada penumpuan
cahaya dan memancarkannya dengan berkesan. Ini bermakna punca
cahaya yang murah seperti LED boleh digunakan untuk menghasilkan
denyut-denyut cahaya. Cahaya boleh bergerak dalam teras dengan
melalui beribu-ribu laluan, seperti di Rajah 5.8.
Dispersion
Jaket
Pelindung
Teras
C
Punca A
Cahaya
B
Salutan download@
E5122/U5/ 13
Rajah 5.8 Laluan cahaya dalam Indeks Langkah Pelbagai-Mod
Perhatikan Rajah 5.8, apa yang

anda nampak
Anda dapat lihat bahawa sinaran cahaya bergerak dalam bentuk zigzag.
Disebabkan cahaya bergerak dalam laluan yang pelbagai maka setiap
laluan mempunyai jarak yang berbeza. Ini jelas dilihat pada, cahaya A,
B dan C. Dalam jenis gentian optik ini, pelbagai maklumat dapat
dihantar dalam bentuk cahaya pada masa yag sama tetapi denyut-
denyut cahaya tersebut akan sampai ke penghujung kabel pada masa
yang berlainan bagi setiap laluan. Dari Rajah 5.8, Cahaya A akan
sampai ke penghujung gentian dahulu, diikuti oleh cahaya B dan C.
Keadaan ini dinamakan Modal Dispersion, dimana denyut yang sampai
ke penghujung gentian mempunyai amplitud yang rendah. Ini
disebabkan oleh pelemahan (attenuation) di sepanjang talian gentian
dan kenaikkan dalam tempoh, akibat daripada denyut cahaya yang
sampai pada masa yang berlainan. Oleh yang demikian, kabel gentian
ini hanya sesuai digunakan untuk jarak dekat dan sederhana.
(ii) Indeks Gred Pelbagai-Mod (Multimode Graded Index)
Gentian Indeks Gred Pelbagai-Mod mempunyai banyak mod, atau

laluan bagi penghantaran denyut cahaya melalui kabel gentian. Rajah
5.9 menunjukan pergerakan cahaya di dalam kabel gentian ini. Gentian
ini mempunyai indeks pembiasan yang berubah-ubah secara berterusan
di sepanjang teras maka, sinaran cahaya dengan perlahan-lahan akan
naik membengkok dan menurun semula hingga menumpu di suatu titik,
proses ini akan berulang di sepanjang kabel gentian. Cahaya yang
berada di pinggir teras akan mengambil laluan yang lebih jauh tetapi
bergerak dengan kelajuan yang lebih tinggi. Ini disebabkan oleh indeks
pembiasan pada pinggir teras adalah rendah. Kesemua mod atau laluan
cahaya cuba untuk sampai ke satu titik secara serentak. Ini akan
menyebabkan kurangnya berlaku modal dispersion. Oleh sebab itu,
download@
E5122/U5/ 14
gentian ini boleh digunakan pada kadar denyutan yang sangat tinggi
maka, lebih banyak maklumat boleh dihantar. Gentian in berdiameter
teras antara 50 -85 m.
Salutan
Teras
Pergerakan
cahaya
Rajah 5.9 Laluan cahaya dalam Indeks Gred Pelbagai-Mod
(iii) Mod Tunggal (Single-Mode)
Mod Tunggal ialah satu gentian kaca tunggal yang mempunyai hanya
satu mod untuk pancaran cahaya dengan diameter teras dari 7 - 10 m.
Cahaya hanya bergerak melalui laluan tengah teras, seperti di Rajah
5.10. Gentian ini mengalami pembiasan yang kecil. Denyut keluaran
mempunyai tempoh yanng sama dengan denyut masukan. Jadi, kadar
ulangan denyut tersebut boleh ditinggikan. Hasilnya, lebih banyak
maklumat dapat dibawa pada jarak yang lebih jauh.
Salutan
Teras
Pergerakan
cahaya
download@
E5122/U5/ 15
Rajah 5.10 Laluan cahaya dalam Mod Tunggal
5.4 Perbandingan Antara Ketiga-Tiga Mod
Inginkah anda tahu perbezaan ketiga-tiga

mod tersebut?
Sila rujuk Jadual 5.2 dan telitikanya
Pelbagai-Mod
Ciri-Ciri Mod Tunggal
Indeks Langkah Indeks Gred
Saiz teras 50 - 100 m 50 -85 m 7 - 10 m
lebih kurang sama
Sudut pantulan linear dan kurang
Lebih tajam. seperti bentuk
cahaya pemantulan
gelombang.
Kecil (15 MHz/km 500 MHz/km 1500 Luas dan lebar sehingga
Lebar jalur
50 MHz/km.) MHz/km. beberapa ribu MHz/km.
Jarak Jarak dekat dan sederhana (lebihkurang 50 jarak jauh ( lebihkurang
Penghantaran km) 500 km)
Penghantaran
300 M bit per saat 1 G bit per saat
isyarat
Panjang
850 nm dan 1300 nm. 1300 nm dan 1550 nm.
gelombang ()
cahaya berkuasa tinggi
Menggunakan ultraviolet sebagai pembawa
seperti cahaya laser
Sumber cahaya maklumat, kerana ia berkemampuan
untuk penghantaran jarak
membawa lebih banyak data.
yang jauh.
Penyenggaraan
penyambungan adalah
Penyambungan rumit, kerana gentian
dan murah, serta mudah diperbaiki. yang halus serta
penyenggaraan memerlukan mikroskop
untuk memudahkan
penglihatan semasa
download@
E5122/U5/ 16
menjalankan kerja.
Jarang digunakan, sesuai
Banyak digunakan untuk penghantaran
Aplikasi untuk kegunaan komersil
jarak dekat seperti bangunan, pejabat,LAN.
seperti Syarikat Telefoni.
Jadual 5.2 Perbandingan di antara mod gentian optik
Agak-agak macam mana nak

sambungkan gentian optik, haa!!
Mesir
USA Australia
5.5 Penyambungan Dan Penggandingan

Masalah ini dapat diatasi dengan menggunakan teknik penyambungan dan
penggandingan. Apabila kabel gentian yang panjang diperlukan, dua atau lebih
gentian perlu disambungkan. Proses penyambungan ini didahului dengan teknik
splicing, kemudian kedua-dua penghujung gentian dicantumkan sejajar dihujung
gentian dan dilakurkan (fusion) dengan menggunakan kepanasan. Terdapat pelbagai
jenis penyambung yang boleh digunakan bagi memudahkan proses splicing dan
seterusnya, mencantumkannya kepada gentian lain, pemancar, penerima dan
pengulang (repeaters)
Terdapat pelbagai jenis penyambungan yang digunakan bagi kegunaan yang berlainan
tetapi yang biasa digunakan ialah
i. Sejajaran lurah V (V grove allignment)

- Empat rod bulat mengelilingi gentian membentuk empat lurah dan empat titik
sentuhan untuk memegang gentian agar tetap di kedudukannya, rujuk Rajah
5.11.
ii. Pengisian menggunakan bahan-bahan anjal mengelilingi gentian, rujuk

Rajah 5.12. Melalui rajah tersebut, kita dapat melihat gentian berada di antara
download@
E5122/U5/ 17
logam anjal. Logam ini terletak di dalam taper bush di kedua-dua hujung.
Taper akan menekan logam anjal supaya ia dapat masuk kedalam bushnya.
Daya tekanan ini akan menyebabkan penyambung bercantum sejajar pada
satah yang sama.
Lengan
Pin penentu
kedudukan Rajah 5.11 Sejajar lurah V
Logam anjal Gentian
Taper bushing
Logam anjal
Rajah 5.12 Pengisian

menggunakan logam anjal
Logam
dimampatkan
kedalam bush
Gambarajah 5.13 Jenis-

jenis penyambung
download@
E5122/U5/ 18
Dari Gambarajah 5.13, dapat dilihat beberapa jenis penyambung dan pengganding
yang sering digunakan dalam gentian optik, antaranya Penyambung SMA, SC, ST dan
FC.
(i) Penyambung SMA, merupakan penyambung yang digunakan pada

peringkat awal, bermulanya era gentian optik. Kini, ianya kurang
popular.
(ii) Penyambung SC (Snap-in Single-Fibre Connectors), digunakan untuk

penyambungan gentian optik Mod Tunggal. Kosnya murah, berkualiti
sederhana dan mempunyai daya ketahanan yang baik. Ia memberikan
kedudukan yang tepat dengan pemegang logam (ferrule), Rajah 5.14
(a) menunjukan contoh penyambung SC dan Gambarajah 5.15 (d)
menunjukan pengganding SC.
(a) Penyambung SC (b) Penyambung ST (c) Penyambung FC/PC
Rajah 5.14 Contoh-contoh penganding gentian optik
(iii) Penyambung dan pengganding ST (Twist on Single) seperti di Rajah

5.14 (b) dan Gambarajah 5.15 (a) dan (b), menyerupai pengganding
BNC (Banana Jack Connector). Ia digunakan pada gentian optik Mod
Tunggal dan Mod-Pelbagai. Pengganding ini menggunakan spring dan
kekunci untuk disambungkan dengan baik.
download@
E5122/U5/ 19
(iv) Pengganding FC (Fiber Connector) seperti di Gambarajah 5.16, juga

dikenali sebagai pengganding PC. Binaan asas bagi penyambung ini
hampir sama dengan ST tetapi tidak mempuyai kekunci. Malah
digantikan dengan bebenang skru. Pengganding FC digunakan pada
Mod Tunggal sahaja.
(a) Penyambung SC (b) Pengganding FC
Gambarajah 5.15 Penyambung dan Pengganding gentian optik
(c) Pengganding terus (d) Pengganding Double- SC
download@
E5122/U5/ 20

5.C jawap soalan berikut.
1. Indeks pembiasan adalah tinggi di bahagian

(a). teras
(b) salutan
2. Nyatakan tiga jenis kabel gentian optik.
3. Pemanjangan denyut cahaya dipanggil _____________
4. Senaraikan dua jenis gentian di mana wujudnya pemanjangan
denyut cahaya.
5. Denyut berfrekuensi tinggi boleh dihantar melalui kabel gentian
optik bermod _____________________.
6. Teras Mod Tunggal mempunyai julat diameter
(a) 100 1000 mikrometer
(b) 50 - 100 mikrometer
(c) 2 15 mikrometer
ini (mukasurat 22).
download@
E5122/U5/ 21

KENDIRI ini.
1. Berikan empat perbezaan antara gentian optik dan kabel logam.

2. Lukiskan gambarajah blok bagi sistem gentian optik dan terangkan
fungsi blok tersebut.
3. Terangkan cara pergerakan cahaya bagi kabel gentian optik dalam
Indeks Langkah Pelbagai-Mod.
4. Nyatakan perbezaan bagi ketiga-tiga mod gentian optik dari aspek
panjang gelombang dan lebar jalur.
5. Bagaimanakah penghujung gentian optik dan penyambung
(connector) dapat disambungkan ?
Untuk mengetahui jawapan anda betul atau salah, sila rujuk di mukasurat akhir bagi unit
ini (mukasurat 23).
download@
E5122/U5/ 22
RESPON Sila semak jawpan anda dengan jawapan

5.A dibawah.
1. kaca, plastik
2. lebar jalur yang luas
3. Salah
4. Betul
5. LED, Laser

5.B dibawah.
1. digital
2. fotosel atau pengesan cahaya
3. indeks langkah, indeks pelbagai

5.C dibawah.
1. (a)
2. Indeks Langkah Pelbagai-Mod, Indeks Gred Pelbagai-Mod, Mod
Tunggal.
3. Modal dispersion
4. Indeks Langkah Pelbagai-Mod, Indeks Gred Pelbagai-Mod
5. Mod Tunggal download@
6. (c)
E5122/U5/ 23

KENDIRI
1. Rujuk Jadual 5.1

2. Rujuk nota 5.3. Gambarajah Blok Sistem Gentian Optik dan
Kendalian
3. Rujuk nota 5.4.2.1. Indeks Langkah Pelbagai-Mod
4.
Perbezaan Indeks Indeks Gred Mod Tunggal
Langkah
Luas dan lebar
15 MHz/km 500 MHz/km
Lebar jalur sehingga beberapa
50 MHz/km. 1500 MHz/km.
ribu MHz/km.
Panjang 1300 nm dan 1550
850 nm dan 1300 nm.
gelombang () nm.
5. Proses penyambungan ini didahului dengan teknik splicing,

kemudian kedua-dua penghujung gentian dicantumkan sejajar
dihujung gentian dan dilakurkan (fusion) dengan menggunakan
kepanasan.
download@
E5122/U6/ 1
OBJEKTIF
Objektif Am :
- Mengetahui dan memahami kaedah splicing dan kehilangan dalam gentian

optik
- Mengaplikasikan prinsip jarak, kehilangan dan kuasa yang diterima dalam
gentian optik
Objektif Khusus :
Menyatakan jenis-jenis splicing : Fusion Splicing dan Mechanical Splicing.

Menerangkan kaedah-kaedah splicing Fusion Splicing dan Mechanical
Splicing.
Menerangkan jenis-jenis kehilangan dalam gentian optik : kabel, penyambung,
pengganding, splicing dan bahan.
Mengira jarak, kehilangan dan kuasa yang diterima dalam gentian optik
download@
E5122/U6/ 2
Aduh!!! Panasnya arka elektrik ini
6.0 Pengenalan
Seperti yang telah anda ketahui, gentian optik merupakan talian berdiameter kecil
dan mudah lentur. Sekiranya, talian tersebut putus atau ingin disambungkan supaya
ia menjadi lebih panjang maka satu proses yang dikenali sebagai splicing
diperlukan. Adakah anda ingin tahu, apa yang dikatakan dengan splicing dan jenis-
jenisnya ? Sila teruskan pembacaan anda bagi unit ini.
6.1 Proses Splicing

Kita mengetahui bahawa, setiap talian yang panjang memerlukan proses
penyambungan di antara kedua-dua penghujung talian. Oleh yang demikian, dalam
gentian optik proses splicing digunakan untuk menyambung kedua-dua
penghujung gentian optik. Kaedah splicing ini dapat mengurangkan kadar
kehilangan maklumat dalam talian serta dapat memperbaiki kecekapan sistem
gentian tersebut, dan ia hanya sesuai dilakukan di tempat-tempat yang tidak perlu
pengubahsuaian talian.
Untuk makluman anda, kaedah splicing ini terbahagi kepada dua jenis iaitu Fusion
Splicing dan Mechanical Splicing. Tujuan kedua-dua kaedah ini adalah untuk
download@
E5122/U6/ 3
mengoptimumkan proses splicing dari segi penyambungan kedua-dua

penghujungan gentian (contoh; mengurangkan kadar kehilangan insertion).
Lazimnya, kadar kehilangan splicing insertion bagi gentian Mod-Pelbagai adalah
0.1 dB hingga 0.2 dB dan julat kehilangan ini amat minimum berbanding dengan
penyambungan menggunakan penyambung (connectors).
6.1.1 Kaedah Fusion Splicing
Aduiiiiii, panasnya arka

elektrik ini, kena kat
badan saya.
Kaedah ini dicapai melalui proses peleburan di permukaan gentian optik

dengan menggunakan haba yang tinggi, contohnya; penggunaan percikkan
elektrik, di mana kedua-dua permukaan dileburkan agar ia menjadi lembut
dan seterusnya, disambungkan secara sejajar. Oleh kerana, bahagian teras
dalam gentian optik sahaja yang perlu disambungkan maka permukaan luar
seperti penebat, pelapis atau pelindung boleh dibuang. Ini bertujuan untuk
memperolehi pelarasan serta kedudukkan yang betul bagi kedua-dua
penghujung gentian.
Rajah 6.1 (a) menunjukan kedudukan gentian optik dalam lurah

pembolehubah dan etap. Kedua-dua penghujung gentian ditetapkan
kedudukan yang sejajar melalui pembolehubah-mikro. Setelah dirapatkan
dan dibetulkan kedudukan maka berlakulah proses pencatuman melalui
arka elektrik. Manakala, Rajah 6.1 (b) memaparkan proses pengarkaan
berperingkat seperti:
1. Peringkat permulaan
Gentian diletakkan secara lurus dan selari.
2. Peringkat penyusunan permukaan gentian

Elektrod yang berada bertentangan dengan gentian akan
mengeluarkan arka bertenaga rendah. Ini bertujuan untuk
menyediakan satu permukaan yang sama rata pada kedua-
download@
E5122/U6/ 4
dua penghujung dan meleburkan bahagian cladding dan

penebat.
3. Peringkat pencantuman
Dengan hanya adanya bahagian teras gentian sahaja maka
proses pencantuman akan dilakukan di mana, suatu arka
bertenaga tinggi akan dibekalkan disekeliling gentian. Ini
bertujuan untuk meleburkan permukaan teras gentian dan
seterusnya, dicantumkan.
4. Peringkat akhir
Setelah dicantum maka ia dibiarkan sejuk untuk seketika.
Pada ketika ini, elektrod tidak akan mengeluarkan sebarang
arka. Kini dapat dilihat proses pencantuman yang sejajar
selesai.
Elektrod Blok bergerak

Blok Tetap
Gentian
Lurah pembolehubah
gentian
Lengan henti Lengan

Penolak
Pembolehubah
mikro
Spring
(a)
1) Permulaan Elektrod 3) Pencantuman Elektrod
gentian gentian
Pecikan Elektrik
2) Penyusunan 4) Lengkap Proses

permukaan gentian Elektrod
Splicing
gentian gentian
Pecikan
Elektrik
(b)
download@
E5122/U6/ 5
Rajah 6.1 Fusion splicing menggunakan arka elektrik

(a) Peralatan fusion splicing, (b) ilustrasi skematik bagi teknik splicing.
6.1.2 Kaedah Mechanical Splicing
Pada pandangan anda, apakah yang terlintas

dalam pemikiran jika disebutkan mengenai
Mechanical Splicing?
Untuk penerangan yang lebih lanjut mari kita

lihat sama-sama
Jika anda telitikan dengan jelas, kita akan mendapati kaedah ini lebih
mudah daripada fusion splicing dan merupakan satu teknik penyambungan
kedua-dua hujung gentian optik yang akan disusun dalam satu garis lurus
dan, celah di antara gentian optik tersebut akan diisi dengan epoksi atau
lebih dikenali denganepoxy resin. Kaedahnya adalah dengan
menggunakan tuib kapilari di mana, hujung gentian optik akan dimasukkan
ke dalam tiub kapilari dan sedikit epoksi akan diletakkan ke salah satu
hujung gentian optik sebelum ia dimasukkan ke dalam tuib. Kaedah ini
juga boleh dibahagikan kepada dua bahagian iaitu :
i. Splicing tiub kapilari yang diketatkan

Rajah 6.2 (a) menunjukan penggunaan tiub kapilari jenis
bulat dan mempunyai saiz diameter dalaman tiub tersebut
yang sedikit lebih besar daripada saiz diameter gentian
optik. Ini bertujuan untuk memudahkan penyuntikkan epoksi
jenis lutsinar iaitu epoxy resin, di antara gentian optik dan
tiub kapilari. Epoksi ini akan mengukuhkan pelekatan di
antara gentian tersebut secara mekanikal. Teknik ini
mempunyai kadar kehilangan sisipan yang rendah sehingga
0.1 dB bagi gentian optik multimod gred indeks dan juga
mod tunggal.
ii. Splicing tiub kapilari longgar

Kaedah ini menggunakan tiub kapilari jenis segiempat serta
saiz diameter kapilari yang lebih besar, untuk memudahkan
proses cantuman gentian optik.
Pada peringkat permulaan epoksi akan dimasukan dalam
kapilari dan seterusnya, diikuti dengan gentian optik.
Manakala, penghujung gentian yang satu lagi akan
diletakkan ke dalam kapilari tersebut dan ditolak ke dalam
sehingga ia bertemu dengan penghujung gentian yang
download@
E5122/U6/ 6
sediada. Pada ketika ini, kedua-dua penghujung gentian

tersebut akan berada di penjuru kapilari, ini dapat dilihat
dalam Rajah 6.2 (b).
Kapilari kaca atau seramik Kertan rentas kapilari
Gentian optik
Keratan rentas
Gentian optik
(a) (b)
Rajah 6.2 Teknik splicing bertiub, (a) Splicing tiub diketatkan, (b) Splicing tiub longgar
dengan menggunakan kapilari segiempat
Selain daripada, kaedah splicing tiub diketatkan dan splicing tiub longgar,
juga terdapat teknik penggunaan splicing lurah-V di mana, kedua-dua
penghujung gentian dimampatkan. Rajah 6.3 (a) menunujukan penggunaan
lurah-V dalam proses pencantuman gentian optik secara mekanikal. Teknik
ini dibuat agar ia dapat dicantumkan untuk selama-lama dengan
menggunakan epoksi resin.
Dalam teknik splicing ini (Rajah 6.3), kedua-dua penghujung gentian akan
diletakkan dibawah lurah-V dan seterusnya, dimampatkan dengan
menggunakan plat kaca yang mempunyai permukaan yang rata. Setelah
proses pemampatan selesai, maka wujudlah satu gentian yang panjang.
Selain daripada teknik lurah-V, juga terdapat pelbagi teknik splicing
mechanical seperti elastomeric splicing, springroove splicing, splicing
menggunakan kapilari kaca bagi mod perlbagai., splicing berputar untuk
mod tunggal dan lain-lain.
download@
E5122/U6/ 7
Epoksi
Plat kaca rata
Penghujung
Lurah substrak gentian
(a)
Substrak kaca
lurah-V
Sambungan penghujung
gentian
(b)
Rajah 6.3 Splicing menggunakan lurah-V
download@
E5122/U6/ 8

1. Apakah yang dimaksudkan dengan proses splicing?

2. Nyatakan kelebihan menggunakan teknik splicing.
3. Berapakah kadar kehilangan sisipan gentian bagi teknik
penyambungan menggunakan splicing tiub kapilari ketat?
4. Dalam prosos pencantuman kedua-dua penghujung gentian dengan
menggunakan kaedah splicing mekanikal, anda memerlukan sejenis
pelekat yang dikenali ..
Untuk mengetahui jawapan anda betul atau salah, sila rujuk di bahagian respon bagi
unit ini (mukasurat 19).
download@
E5122/U6/ 9
6.2 Kehilangan Dalam Gentian Optik

Seperti yang kita sedia maklum, semasa penghantaran maklumat melalui sebarang
talian penghantaran akan berlaku kehilangan isyarat. Kehilangan isyarat ini boleh
disebabkan oleh beberapa faktor dalaman dan luaran. Keadaan ini juga berlaku
kepada talian gentian optik tetapi kadar kehilangan isyarat bagi gentian optik
adalah rendah. Untuk pengetahuan anda, terdapat beberapa jenis kehilangan dalam
gentian optik antaranya ialah kehilangan dalam kabel, penyambung, penganding,
splicing dan bahan yang digunakan. Anda ingin mengetahui setiap satunya, sila
tumpukan perhatian anda dalam input yang seterusnya.
6.2.1 Kehilangan Dalam Kabel

Kehilangan dalam gentian dikenali sebagai kehilangan instrinsik
Kehilangan instrinsik ini disebabkan oleh faktor dalaman kabel itu sendiri.
Antara kehilangan di dalam kabel adalah disebabkan oleh ialah :
(a) Kesilapan penumpuan bagi teras

Dengan merujuk kepada Rajah 6.4 (a), apabila paksi teras dan
gentian tidak sejajar, ia menyebabkan berlaku kehilangan
isyarat.
Ini kerana teras tidak berada di tengah gentian.
Masalah ini ialah masalah untuk gentian mod pelbagai dan mod
tunggal
(b) Bentuk teras kelihatan elips

Walaupun gentian yang dihasilkan adalah selalunya tetap,
namun begitu, sering terjadi ellipticity iaitu penghasilan teras
yang berbentuk elips.
Apabila gentian dipotong dan disambung kembali kepada
orientasi teras, selalunya teras tetap tidak akan sepadan. Sedikit
sinaran atau cahaya akan hilang
Sila rujuk Rajah 6.4 (b)
download@
E5122/U6/ 10
(a) Kesilapan penumpuan bagi teras (b) Bentuk teras kelihatan elips
(c) Diameter teras yang tidak sama (d) Diameter pelindung (cladding)
yang tidak sama
Rajah 6.4 Jenis-jenis kehilangan dalam kabel gentian
(c) Diameter teras yang tidak sama

Merujuk kepada Rajah 6.4 (c), kita dapat melihat diameter teras
yang berbeza, ini akan menyebabkan kehilangan sinaran
Tetapi jika berlaku keadaan di mana, sinaran bergerak dari teras
berdiameter kecil ke teras berdiameter besar maka tiada
kehilangan yang akan berlaku.
Teras yang berbeza diameter selalu digunakan unutk
menghantar sinaran sahaja. Contohnya, teras gentian 62.5m
disambungkan kepada teras gentian 50m, kerana kebanyakan
peralatan komunikasi data menggunakan gentian MM 62.5
micron.
download@
E5122/U6/ 11
(d) Diameter pelindung yang tidak sama

Rajah 6.4 (d) menunjukan penurapan pelindung (cladding) tidak
seimbang. Ini akan menyebabkan saiz diameter pelindung yang
berbeza di antara satu lapisan dengan lapisan yang lain.
Akibatnya, berlakulah ketidak sejajaran pada teras.
6.2.2 Kehilangan Dalam Splicing

Kehilangan ini disebabkan oleh proses penyambungan di antara dua
gentian. Ianya boleh dibahagikan kepada lima jenis kehilangan iaitu (Rajah
6.5):
a) Ketidaksejajaran longitud (Longitudinal misallignment)

Kehilangan ini juga dikenali sebagai pemisahan hujung permukaan
dan, mempunyai dua kesan kehilangan iaitu:
i. Kehilangan kuasa isyarat yang disebabkan oleh sinaran dari

permukaan yang terkeluar dan tersebar ke luar (bergantung
kepada jumlah penyebaran)
ii. Penyebaran hujung permukaan ini akan menjadikan keadaan
Fabry-Perot interferometer yang bergantung kepada
panjang gelombang dan jarak sebenar untuk hujung
permukaan.
b) Ketidaksejajaran mendatar (Lateral misallignment)

Kehilangan ini adalah disebabkan oleh dua penghujug gentian yang
tidak disambungkan dengan betul atau sejajar semasa proses
splicing dilakukan.
c) Hujung gentian yang tidak dipotong secara lurus (Fiber end not cut
square)
Apabila salah satu hujung gentian tidak dipotong secara lurus, ini
menyebabkan kedua-dua gentian tidak dapat disambung walaupun
berada pada jarak yang paling dekat.
d) Ketidaksejajaran sudut (angular misallignment)

Apabila kedua-dua penghujung gentian optik tidak disambungkan
secara tepat atau mendatar maka akan wujudlah satu sudut bukaan
di antara kedua-dua gentian optik tersebut. Ini akan menyebabkan
kehilangan sinaran cahaya dari satu gentian ke gentian yang lain.
e) Hujung gentian yang tidak rata (Fibre end irregular or rough)
download@
E5122/U6/ 12
Apabila, hujung gentian tidak rata, maka ia akan menyebabkan

kedua-dua hujung gentian tidak dapat didekatkan dan seterusnya,
menyebabkan kehilangan sinaran cahaya.
(a)
(b)
(c)
(d)
(e)
download@
E5122/U6/ 13
Rajah 6.5 Kehilangan dalam splicing
6.2.3 Kehilangan Disebabkan oleh Penyambung

Penggunaan penyambung bagi satu gentian optik selalunya menyebabkan
lebihan kehilangan yang dikenali sebagai kehilangan sisipan (insertion
loss). Punca utama berlakunya kehilangan ini adalah disebabkan oleh
kesilapan dalam penjajarannnya, permukaan gentian optik yang tidak elok
atau kesilapan dalam memilih alat penyambungan.
6.2.3.1 Kehilangan Disebabkan Oleh Crimping

Punca kehilangan ini adalah disebabkan oleh pencacatan
dalam geometri teras itu sendiri. Renyukkan pada gentian
akan menyebabkan sinaran terlepas dari pelindung
(cladding) . Kewujudan kehilangan ini pada amnya
mempunyai hubungan dengan penggunaan peralatan
crimping yang tidak sesuai.
Pemegang
Pelindung Penyambung
Pelindung
optik
Bahagian yang tidak rata
Teras disebabkan oleh kesan
himpitan dari penyambung
Rajah 6.6 Kesan penyambungan pada gentian optik
download@
E5122/U6/ 14
6.2.3.2 Kehilangan Disebabkan Oleh Jarak

Sinaran dari pemancar gentian akan terpancar dalam bentuk
kon yang mana separuh sudut dari puncak adalah bersamaan
dengan max. Oleh kerana itu penerimaan sinaran yang lebih
baik di penerima akan diperolehi apabila jarak perpisahan di
antara dua gentian, d, adalah kecil. Dengan menganggap
bahawa terdapat penyebaran kuasa yang sekata di dalam
gentian, kehilangan kuasa tersebut boleh ditentukan dengan
membandingkan di antara bahagian penerimaan masukan di
bahagian penerima gentian, bahagian teras dan kawasan
yang menerima cahaya dari pemancar gentian. Kehilangan
di tentukan dalam unit dB berdasarkan formula yang
berikut:-
jarak = - 10 log 10 1 + 2d tan max [6.1]

D
Di mana D adalah diameter teras fiber dan d pula adalah

jarak. Kehilangan adalah berkadaran dengan jarak sekiranya
jarak adalah kecil (d < D/6).
Bagi keadaan dimana diameter teras gentian optik adalah
1mm dan Numerical Appreture adalah 0.5, keputusan
berikut akan diperolehi :-
Untuk d = 100 dist = - 0.94 dB

Untuk d = 10m dist = - 0.09 dB
Sinaran yang
max terlepas
Teras optik yang Teras optik yang Sinaran
memancar d D terjodoh
memerima
D + d tan max
2
download@
E5122/U6/ 15
Rajah 6.7 Pemisahan secara mendatar

6.2.4 Kehilangan Disebabkan Bahan
Kewujudan bahan asing dipermukaan teras gentian optik akan
menyebabkan kehilangan yang disebabakan oleh penyerapan dan
penyerakan cahaya. Oleh itu adalah perlu untuk memastikan permukaan ini
bersih. Faktor yang menyebabkan rosotan kuasa optik dalam gentian optik
ialah:
a) Serapan Intrinsik
- Serapan yang disebabkan oleh bahan yang digunakan umtuk
membuat gentian seperti silikon oksida (SiO2)
- Penyerapan sebahagian daripada tenaga cahaya oleh molekul-
molekul kaca.
b) Serapan Ekstrinsik
- Serapan yang disebabkan oleh bahanbahan asing yang tidak
diperlukan semasa membuat bahan gentian optik. Tetapi wujud
dalam gentian optik di mana bahan-bahan ini adalah susah untuk
dikeluarkan
6.2.5 Kehilangan Isyarat

Salah satu perkara yang penting dalam sisitem perhubungan data adalah
mengesan ralat bagi isyarat yang telah dihantar. Dalam gentian optik juga
terdapat ralat atau lebih dikenali sebagai kehilangan. Walaubagaimanapun
gentian optik mempunyai keupayaan yang tinggi bagi penghantaran
maklumat jarak jauh dengan kadar ralat yang kecil.
Contoh 6.1
Diberi kabel gentian optik jenis mod tunggal, di mana kehilangan pada gentian optik
sahaja adalah 1.5dB/km. Manakala, kehilangan pada penyambungan pula bernilai 0.5dB
dan pada peranti penyambung (patch cord) pula mempunyai nilai kehilangan yang normal
sebanyak 0.5 dB. Dapatkan jumlah kehilangan sekirannya panjang gentian optik sepanjang
10km dan menggunakan dua patch cord?
download@
E5122/U6/ 16
Penyelesaian
Kehilangan pada gentian : 10 km x 1.5 dB = 15 dB
Kehilangan pada patch cord : 2unit x 0.5 dB = 1 dB
Kehilangan pada splicing : 2 unit splicing x 0.5 dB= 1 dB
Maka jumlah keseluruhan : 15 dB + 1dB + 1 dB = 17 dB
Contoh 6.2
Penyambungan kabel gentian optik pada jarak 15km mempunyai kehilangan sebanyak
0.5dB/km. Setelah diperiksa dengan menggunakan meter kuasa, didapati jumlah keluaran
adalah 20W manakala, kuasa masukan adalah separuh daripada kuasa keluaran. Kirakan
jumlah kuasa yang hilang dalam gentian?
Penyelesaian
Kehilangan kabel : 15km x 0.5 db = 7.5 dB
Kuasa keluaran : Po = 20W

Kuasa masukan : Pi = x Po = 10W
Maka :
dB = 10 log Po/Pi
dB = 10 log 20W/10W
dB = 10 log 2
dB = 3.01 dB
download@
E5122/U6/ 17
Jumlah kehilangan = (3.01 + 7.5) dB

= 10.6 dB
Contoh 6.3
Satu gentian optik telah di pasang dengan menggunakan kaedah hujung ke hujung (end to
end). Gentian tersebut mempunyai kehilangan sebanyak 8.1 dB dan dan patch cord
berkehilangan sebanyak 0.5dB maka dapatkan jumlah kehilangan talian tersebut?
Penyelesaian
Dengan kaedah pengiraan hujung ke hujung,
Kehilangan = Kehilangan dalam gentian - Kehilangan patch

= 8.1 dB + 0.5 dB
= 8.6 dB

1. Kehilangan dalam gentian optik yang disebabkan oleh faktor talian

tersendiri dikenali sebagai ..
2. Suatu talian gentian optik dipasang dengan kaedah suapbalik

sepanjang 10km dan diketahui bahawa kehilangan pada patch cord
adalah sebanyak 0.5dB manakala, kehilangan suapbalik bernilai
separuh daripada kehilanagn patch cord. Kirakan nilai kehilangan
yang disebabkan oleh peranti perantaraan dalam sistem tersebut jika
gentian tersebut mempunyai kehilangan 1.5 dB/km.
Untuk mengetahui jawapan anda betul atau salah, sila rujuk di bahagian respon bagi
unit ini (mukasurat 19).
download@
E5122/U6/ 18

KENDIRI ini.
1. Berikan dua jenis splicing yang terdapat dalam sistem gentian optik?
2. Terangkan kaedah mekanikal splicing yang menggunakan tiub
kapilari ketat.
3. Apakah yang di maksudkan dengan kehilangan sisipan?
Untuk mengetahui jawapan anda betul atau salah, sila rujuk di mukasurat 20 unit ini.
download@
E5122/U6/ 19

6.A dibawah.
1. untuk menyambung kedua-dua penghujung gentian optik

2. dapat mengurangkan kadar kehilangan dan memperbaiki kecekapan
gentian.
3. 0.1 dB
4. epoksi resin

6.B dibawah.
1. Instrinsik
2. Kehilangan kabel = 10km x 1.5dB/km
= 15dB
Kehilangan patch back = 0.5 dB

Kehilangan suapbaliak = 0.5/2 dB
Kehilangan disebabkan oleh peranti perantaraan

= 15dB 0.5 dB 0.5 dB /2
= 14.25 dB.
download@
E5122/U6/ 20

KENDIRI
1. Fusion spicing dan Mechanical splicing

2. Rujuk Rajah 6.2 (a), ia menunjukan penggunaan tiub kapilari jenis
bulat dan mempunyai saiz diameter dalaman tiub tersebut yang
sedikit lebih besar daripada saiz diameter gentian optik. Ini
bertujuan untuk memudahkan penyuntikkan epoksi jenis lutsinar
iaitu epoxy resin, di antara gentian optik dan tiub kapilari. Epoksi
ini akan mengukuhkan pelekatan di antara gentian tersebut secara
mekanikal.
3. Penggunaan penyambung bagi satu gentian optik yang akan
menyebabkan lebihan kehilanganya
download@
SISTEM KOMUNIKASI SATELIT E5122/U7/ 1
SISTEM KOMUNIKASI
OBJEKTIF
Objektif Am :
- Mengetahui dan memahami sistem komunikasi satelit angkasa dan satelit

bumi.
Objektif Khusus :
Mengenali dan menakrifkan sistem komunikasi satelit

Melukis gambarajah blok bagi satelit angkasa dan menerangkan fungsi setiap
blok
Melukis gambarajah blok bagi satelit bumi dan menerangkan fungsi setiap
blok
Menerangkan transponder serta kegunaannya.
Menerangkan kaedah pensaluran (channelization) bagi transponder.
Mengenali jalur-jalur frekuensi dalam komunikasi satelit.
download@
SISTEM KOMUNIKASI
Siapa kenal
saya ..
7.0. Pengenalan
Sistem komunikasi satelit merupakan satu bentuk komunikasi yang sangat penting
dan canggih kepada semua penduduk bumi. Perkembangan sistem komunikasi ini
dapat dilihat hari ini dengan terdapat banyak antena-antena atau parabola yang
dipasangkan pada rumah-rumah kediaman untuk tujuan penerimaan isyarat
televisyen satelit.
Di samping berkebolehan membawa banyak saluran telefon dan saluran

televisyen, sistem komunikasi satelit juga menawarkan beberapa ciri penting yang
tidak terdapat pada sistem-sistem komukikasi yang lain. Antaranya ialah
pertambahan keluasan kawasan yang liputan. Oleh kerana sistem komunikasi
satelit dapat merangkumi kawasan yang sangat luas, maka ia boleh membentuk
satu rangkaian bintang yang menyambungkan ramai pengguna secara serentak
walaupun dipisahkan secara geografi.
Oleh kerana kos pada peringkat permulaan adalah sangat tinggi, maka sistem ini
lebih ekonomi jika digunakan untuk jangka masa yang lama. Secara
keseluruhannya, sistem komunikasi satelit adalah lebih fleksible berbanding
sistem-sistem komunikasi yang lain.
Satelit adalah satu objek fizikal yang bergerak mengelilingi bumi. Satelit terjadi
samada secara semulajadi atau secara buatan manusia. Contohnya, bumi dan
planet lain adalah satelit yang mengelilingi matahari. Manakala bulan pula adalah
satelit kepada bumi. Satelit buatan manusia yang dilancarkan ke angkasa lepas
mempunyai banyak kegunaan, dan yang paling penting adalah untuk tujuan
komunikasi.
Kebolehan satelit mengelilingi bumi pada orbitnya adalah kerana daya pecutan
bagi satelit yang seimbang dengan daya tarikan graviti bumi. Lebih dekat
kedudukan suatu satelit dengan permukaan bumi, maka daya tarikan graviti bumi
adalah lebih kuat untuk menariknya ke bumi. Oleh itu, suatu satelit perlu
mempunyai kelajuan yang tinggi untuk mengekalkan kedudukan di orbit.
Secara praktikal, orbit yang paling rendah ialah 100 batu dari permukaan bumi.
Pada ketinggian ini, kelajuan satelit adalah pada anggaran 17,500 batu sejam
download@
SISTEM KOMUNIKASI
untuk membolehkan ia kekal pada orbit. Dengan kelajuan ini, satelit akan
mengelilingi bumi dalam masa 1 jam.
Bagi tujuan komunikasi, kebiasaanya satelit perlu berada pada orbit yang lebih
tinggi iatu pada kedudukan 22,282 batu. Pada ketinggian ini, satelit perlu bergerak
pada kelajuan 6800 batu sejam untuk kekal pada orbit dan ia akan berputar
mengelilingi bumi dalam masa 24 jam iaitu sama dengan masa putaran bumi.
Di samping keseimbangan antara daya pecutan satelit dan daya tarikan graviti
bumi, satelit juga perlu dipastikan berada pada kedudukannya yang betul dari
masa ke semasa. Ini adalah disebabkan oleh pelbagai faktor, antaranya adalah
daya tarikan dari matahari dan bulan. Begitu juga dengan daya tarikan graviti
bumi yang tidak sama pada semua permukaan. Oleh yang demikian, satelit perlu
dilaraskan pada masa-masa yang tertentu.
Kebanyakan satelit mempunyai roket kecil yang dipanggil thruster jet yang
digunakan untuk memberi daya tolakan samada untuk meningkatkan kelajuan
ataupun sebaliknya bagi mengimbangi masalah hanyut. Semua arahan untuk
mengaktifkan mekanisma ini dilakukan dari pusat kawalan bumi. Proses ini
dikenali sebagai station keeping.
Selain daripada mengatasi masalah hanyut, satelit juga perlu dilaraskan pada
kedudukan yang tertentu supaya dapat memaksimakan keupayaannya. Pelarasan
ini dikenali sebagai altitude control dan ia perlu dikawal supaya antena boleh
dihalakan ke bumi pada kedudukan yang betul. Ini adalah juga untuk memastikan
panel solar diarahkan kepada matahari supaya kuasa maksima dapat dihasilkan
serta distorkan dari masa ke semasa.
7.1. Prinsip Komunikasi Satelit
Charlie transponder
contact, Charlie
earth station, come
in pleaseee
download@
SISTEM KOMUNIKASI
Untuk tujuan komunikasi, satelit ditakrifkan sebagai stesen komunikasi angkasa

yang berada pada orbit tertentu diatas permukaan bumi yang berkeupayaan untuk
menerima isyarat, menukarkan nilai frekuensi kepada nilai yang berbeza,
menguatkan dan seterusnya memancarkan semula isyarat gelombang radio
tersebut antara stesen-stesen di bumi.
Stesen pemancar di bumi akan menghantar isyarat ke satelit di angkasa pada

frekuensi up-link. Penerima di satelit akan menerima isyarat tersebut, menguatkan
dan menukarkannya kepada frekuensi down-link sebelum dipancarkan semula ke
stesen penerima di bumi. Kebiasannya frekuensi down-link adalah lebih rendah
daripada frekuesi up-link. Bagi sistem 4/6 GHz dan 12/14 GHz, 4 GHz dan 12
GHz adalah frekuensi-frekuensi down-link manakala 6 GHz dan 14 GHz pula
adalah frekuensi-frekuensi up-link. Rajah 7.1 dibawah menunjukkan konsep asas
bagi komunikasi satelit.
Transponder
komunikasi
Uplink 6GHz
Downlink 4GHz
Stesen Pemancar Stesen Penerima
Rajah 7.1 Penggunaan satelit sebagai media pemancar dan penerima
download@
SISTEM KOMUNIKASI
Panel Solar
Bekalan kuasa sub-sistem
Bateri & Pengatur : Pelindung Penukar DC/DC

Pengecas & Pensyaratan Pengubah DC/AC
Bekalan DC untuk Bekalan DC & AC untuk

semua sub-sistem semua sub-sistem khas
Sub-sistem komunikasi
Sub-sistem
Penerima Penukar Pemancar kawalan
frekuensi attitude
Transponder
Transponder lain
Sub-sistem
antena
Masukan Sub-sistem
Antena Telemeteri, Pemacu Daya
daripada
komunikasi Pengesan & sub- Gerakan
senser
pengkalan sistem kawalan
AKM
Pengawal
Antena telemetri isyarat
Jet
kepada
semua
sub-sistem
Rajah 7.2 Gambarajah blok asas bagi sistem komunikasi satelit
download@
SISTEM KOMUNIKASI
7.2. Satelit Angkasa
Aaaaa!!!!
Ah, u tau tak tv Sejak bila
Astro kita guna tuu..
satelit..
Secara lazimnya, sistem komunikasi satelit terdiri dari dua bahagian utama iaitu:
satelit angkasa dan stesen bumi. Satelit angkasa bertindak sebagai pengulang
radio atau stesen pengulang. Manakala, dua atau lebih stesen bumi boleh
berhubung antara satu sama lain melalui satelit. Satelit komunikasi beroperasi
dengan kuasa yang dibekalkan oleh sejumlah bateri yang telah dicaskan, yang
diperolehi daripada panel-panel solar.
a) Sub-sistem Komunikasi
Ia terdiri daripada beberapa buah transponder.yang menerima isyarat
daripada bumi. Sub-sistem komunikasi terdiri daripada:
i) Penerima menerima isyarat asal (Up-link). Isyarat yang

biasa diterima adalah isyarat suara, video atau data
komputer.
ii) Penukar frekuensi menukar frekuensi yang diterima

kepada frekuensi yang tertentu dengan mencampurkan
isyarat yang diterima tadi dengan isyarat yang dihasilkan
oleh osilator tempatan.
iii) Pemancar - isyarat yang ditukar tadi, dipancarkan semula

ke stesen bumi.
Biasanya bagi Jalur-C isyarat up-link ialah 6 GHz dan isyarat down-link
pula 4 GHz. Tujuan pertukaran frekuensi dibahagian penukar frekuensi
adalah untuk mengelakkkan daripada frekuensi yang dipancar sama
dengan frekuensi yang diterima, yang mana boleh menyebabkan
gangguan.
download@
SISTEM KOMUNIKASI
b) Sub-sistem Bekalan Kuasa
Bahagian ini berfungsi sebagai pembekal tenaga elektrik kepada sistem-

sistem dalam transponder, ianya terdiri daripada:
i) Panel Solar menukarkan tenaga cahaya kepada tenaga

elektrik, seterusnya membekalkan tenaga elektrik kepada
bahagian Sub-sistem bekalan.
ii) Bateri dan Pengecas merupakan sistem sokongan, jika

berlakunya bekalan kuasa terputus.
iii) Pengatur membekalkan arus terus (dc) kepada semua

bahagian subsistem
iv) Penukar DC/AC & Penukar AC/DC membekalkan arus

terus (dc) atau ulangalik (ac) kepada sistem yang
menggunakannnya.
c) Telemeteri, Pengesan dan Kawalan Sub-sistem
Bahagian ini membolehkan stesen di bumi mengawasi dan mengawal

peralatan dalaman yang terdapat di dalam satelit.
i) Telemeteri digunakan untuk menghantar laporan semasa,

berkenaan satelit dari ruang angkasa ke stesen bumi.
ii) Pengesan dan Kawalan Sub-sistem membolehkan stesen

dibumi mengawal peralatan dan kendalian dari bumi.
Pengawalan ini dilakukan dengan menggunakan kod-kod
tertentu. Ia dikawal dengan menggunakan Aturcara
Kawalan Induk (Master Control Program) melalui
komputer.
d) Aplikasi Sub-sistem
Terdiri daripada beberapa komponen yang istimewa, membolehkan

sesebuah satelit itu menjalankan tugas-tugas tertentu. Contohnya satelit
komunikasi terdiri dari transponder yang digunakan untuk perhubungan.
Untuk meninjau keadaan suhu dan cuaca ia akan menggunakan senser
infra-merah.
download@
SISTEM KOMUNIKASI
7.3. Satelit Bumi
Inikah yang di
namakan satelit
bumi
a) Pengantaramuka
Sebagai antaramuka yang menyambungkan komponen antara
stesen bumi dengan rangkaian terrestrial (daratan).
b) Pemprosesan Jalur Laluan

Memproses isyarat baseband dan hantar isyarat ke pemodulat dan
menerima isyarat dari penyahmodulat.
Mengabungkan semua saluran telefon lalu menghasilkan isyarat
berformat multipleks.
c) Pemodulat
Isyarat multipleks dimodulat dengan gelombang pembawa untuk
menghasilkan frekuensi IF (Intermediate Frequency), biasanya 70
MHz.
d) Penukar Tinggi (Up converter)

Isyarat modulat digubah (up-converted) untuk menghasilkan
frekuensi pembawa gelombang mikro yang diperlukan, (6 GHz
atau 14 GHz).
e) HPA, High Power Amplifier

Selepas melalui penukar tinggi, isyarat pembawa akan dicampur
dan isyarat jalur-lebar (wideband) lalu akan dikuatkan.
Isyarat kuasa jalur-labar diganding kepada antena melalui
pendupleks, dimana antena yang berfungsi sebagai penghantaran
dan penerimaan.
download@
SISTEM KOMUNIKASI
Pemodulat Penukar-tinggi HPA
Dari/Ke sistem
Bumi Pengantaramuka Pemproses Sistem
Jalur Laluan penyuap
Penyahmodulat Penukar-rendah LNA
Sistem Pemacu
Pengesan Motor
Rajah 7.3 Sistem satelit bumi
f) Sistem Suap
Menerangkan pemantul utama
Memisahkan jalur penghantar dan penerima.
Memisah atau mencampur polarisasi dalam sistem dual
pengkutuban (polarized).
Memberi isyarat ralat bagi sebahagian dari sistem pengesan satelit.
g) LNA, Low Noise Amplifier

Dalam cawangan penerima, isyarat wideband yang diterima akan
digunakan oleh LNA dan dihantar kepada pembahagi (diveder
network) untuk memisahkan isyarat pembawa mikro yang tertentu.
h) Penukar-Rendah (Down-convertor)
Menukar isyarat pembawa gelombang mikro kepada jalur IF dan
hantar ke blok multipleks.
download@
SISTEM KOMUNIKASI
i) Penyahmodulat
Isyarat multipleks dinyahmodulat untuk isyarat yang diperlukan
oleh rangkaian bumi.
j) Sistem Pengesan
Pengesan penting untuk mengerakkan satelit. Ia mengesan serta
mengerakkan antena ke arah isyarat terima.
Memberi isyarat kepada pengerak motor.
k) Pemacu Motor
Mengerakkan antena secara mendatar dan menegak mengikut
azimuth dan elevation yang diberi oleh sistem pengesan (tracking
system).

1. Terangkan konsep asas sistem satelit.

2. ____________ merupakan frekuensi yang digunakan untuk
penghantaran isyarat dari stesen bumi ke satelit angkasa.
3. Nyatakan subsistem-subsistem yang wujud bagi satelit angkasa.
4. Apakah fungsi blok up-converter dan down-converter bagi rajah blok
stesen bumi
Untuk mengetahui jawapan anda betul atau salah, sila rujuk di bahagian
respon bagi unit ini (mukasurat 17).
download@
SISTEM KOMUNIKASI
7.4. Transponder
Inginkah anda tahu bagaimana

saya berfungsi.
Ikut pembelajaran seterusnya
Kombinasi penghantar-penerima pada satelit dikenali sebagai transponder. Fungsi

asas transponder adalah sebagai penguat dan penterjemah atau penukar frekuensi.
Penukaran frekuensi perlu dilakukan kerana transponder tidak boleh menghantar
dan menerima isyarat pada frekuensi yang sama. Dengan penukaran frekuensi ini,
gangguan antara penghantar dan penerima tidak akan berlaku. Isyarat asal yang
dipancar oleh stesen bumi dikenali sebagai up-link dan isyarat yang dipancarkan
balik dikenali sebagai down-link.
Transponder mengandungi lebar jalur yang besar supaya ia dapat menerima dan
memancar lebih dari satu isyarat. Walaupun transponder mempunyai lebar jalur
yang luas, ia hanya digunakan dengan satu isyarat up-link dan down-link untuk
meminimumkan perantaramuka dan meningkatkan kebolehan berkomunikasi.
Untuk lebih ekonomi, sesebuah satelit itu mestilah boleh menyediakan beberapa
saluran.
Kebanyakan satelit mempunyai banyak transponder dan setiap transponder

beroperasi dengan frekuensi yang tertentu. Kebiasaannya, satelit perhubungan
mempunyai 12, 24 atau lebih transponder dan setiap transponder disambungkan
dengan saluran komunikasi yang sendiri mengikut frekuensi-frekuensi tertentu.
Kebanyakan satelit beroperasi pada frekuensi gelombang mikro yang

menggunakan lebar jalur C dan Ku. Rajah 7.4 menunjukkan perhubungan satelit
menggunakan jalur C. Antena penerima menerima isyarat asal iaitu up-link,
kemudiannya isyarat tersebut ditapis oleh Low-noise amplifier (LNA). Isyarat
yang ditapis tadi kemudiannya akan dicampurkan dengan isyarat yang dihasilkan
download@
SISTEM KOMUNIKASI
oleh pengayun tempatan (Local Oscillator) dibahagian pencampur. Isyarat yang

telah dicampur tadi kemudiannya akan dikuatkan oleh power amplifier dan
seterusnya dihantar oleh antena pemancar ke stesen bumi.
Antena Pemancar Penerima Antena
Penguat Berkuasa
Mixer
LNA 4 GHz
2 GHz
Pengayun
Tempatan
Rajah 7.4 Transponder satelit asas.
7.5. Kaedah Pensaluran (Channelization)
Semua jalan sesak,

kan baiknya jika ada
sistem halaan jalan
yang teratur,
download@
SISTEM KOMUNIKASI
Kita mengetahui bahawa frekuensi Jalur-C mempunyai julat 500 MHz, dimana
5925-6425 MHz diperuntukkan untuk up-link manakala 3700-4200 MHz
digunakan untuk down-link. Julat 500MHz ini mampu menampung pelbagai
isyarat dalam proses penghantaran dan penerimaan. Kita boleh anggapkan bahawa
julat ini mampu merangkumi spektrum radio VLF hingga VHF, sedangkan kita
hanya memerlukan salah satu jalur radio tersebut untuk mendapat siaran.
Oleh kerana julat 500MHz agak besar maka ia dibahagikan kepada 12 saluran
penghantar dimana setiap saluran berukuran 36 MHz lebar. Disamping itu, julat
4MHz digunakan sebagai jalur pemisah (Guard Band) Tujuan penggunaan jalur
pemisah adalah untuk mengurangkan gangguan saluran bersebelahan (adjacent
channel), keadaan ini jelas dapat dilihat dalam Rajah 7.5.
Walaupun julat 36 MHz bagi setiap saluran agak sempit tetapi ia mampu
membawa banyak maklumat dan data sekaligus. Sebagai contoh, satu transponder
mampu mengendalikan 1000 komunikasi telefon analog dalam sehala, bersamaan
dengan satu jalur penuh siaran TV warna. Selain daripada itu, setiap saluran
mampu membawa data berdigit dengan halaju yang tinggi iaitu lebih kurang 60
Mbit/s dalam satu saluran bersaiz 36 MHz.
7.6. Jalur-Jalur Frekuensi Dalam Komunikasi Satelit

Kebanyakan komunikasi satelit beroperasi di dalam spektrum frekuensi
gelombang mikro. Spektrum gelombang mikro ini dibahagikan kepada beberapa
jalur frekuensi. Untuk memahami secara terperinci tentang jalur frekuensi, mari
kita lihat Jadual 7.1.
Frekuensi (MHz) Jalur

225 390 MHz P
350 530 MHz J
1530 - 2700 MHz L
2500 - 2700 MHz S
3400 - 6425 MHz C
7250 - 8400 MHz X
10.95 - 14.5 GHz Ku
17.7 - 21.2 GHz Kc
27.5 - 31 GHz K
36 - 46 GHz Q
46 - 56 GHz V
56 - 100 GHz W
Jadual 7.1 Jalur-jalur frekuensi
download@
SISTEM KOMUNIKASI
Lebar Jalur Penerima - 500MHz
3700 MHz 4200 MHz
Satu saluran-36MHz
Jalur pemisah-4MHz
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
3760
3840 3920 4000 4080 4160
3720 3800 3880 3960 4040 4120
Saluran Pemancar
Rajah 7.5 Lebar jalur penerimaan dan pemancaran bagi Jalur-C sistem satelit
Jalur C merupakan jalur frekuensi yang digunakan secara meluas dalam sistem
komunikasi satelit. Frekuensi up-link adalah dalam julat 5.925-6.425 GHz
manakala frekuensi down-link berada dalam julat 3.7-4.2 GHz. Tetapi untuk
tujuan perbincangan selalunya frekuensi up-link dirujuk sebagai 6 GHz dan
frekuensi down-link dirujuk sebagai 4 GHz.
download@
SISTEM KOMUNIKASI
Walaupun kebanyakan komunikasi satelit menggunakan jalur C, perkembangan

teknologi sekarang menyebabkan sistem komuniaksi satelit menggunakan
frekuensi yang lebih tinggi. Dalam tahun 1989 sistem satelit telah beralih arah ke
jalur Ku. Frekuensi up-link berada dalam julat 14-14.5 GHz dan frekuensi down-
link berada dalam julat 11.7-12.2 GHz. Selalunya, semasa membincangkan jalur
Ku bagi komuniakasi satelit, ianya dirujukkan sebagai 14/12 GHz. Pada masa
kini, hampir kebanyakan sistem komunikasi satelit berkendali dalam julat Ku. Ini
adalah disebabkan oleh jular-C telah menjadi terlalu padat.
Dua lagi jalur yang mendapat perhatian adalah jalur X dan jalur L. Pihak tentera
menggunakan jalur X bagi komunikasi satelit dan radar, manakala jalur L
digunakan dalam bidang marin, komunikasi angkasalepas dan juga radar.

1. Hampir kebanyakan sistem satelit beroperasi pada julat frekuensi ..

2. Sistem satelit tentera beroperasi pada jalur frekuensi
3. Nyatakan litar masukan bagi transponder.
4. Litar yang membuat pensaluran dalam transponder dikenali sebagai
.
5. Bekalan kuasa utama dalam satelit adalah ..
ini (mukasurat 17).
download@
SISTEM KOMUNIKASI

KENDIRI ini.
1. Pembetulan attitude dilakukan oleh .

2. Senaraikan tiga fungsi utama transponder di obit.
3. Nyatakan fungsi komponen mixer dalam transponder.
4. Satu Jalur-C mampu membawa .. saluran dan setiap
saluran mempunyai lebar ..MHz.
ini (mukasurat 17).
download@
SISTEM KOMUNIKASI

7A dibawah.
1. Rujuk nota 7.1

2. Up-link
3. Communication Subsystem, Power Subsystem, Telemetry, Command
and Control Subsystem (TC&C) subsystem, Application Subsystem.
4. Rujuk nota 7.3

7B dibawah.
1. Gelombang mikro
2. X
3. Low Noise Amplifier
4. Penapis Laluan Jalur (Bandpass filter)
5. Panel solar

KENDIRI
1. Jet Thrust
2. Penguat isyarat, penukar frekuensi, penguat berkuasa
3. litar yang menukarkan frekuensi uplink kepada downlink
4. 12, 36
download@
SISTEM KOMUNIKASI SATELIT E5122/U8/1
SISTEM KOMUNIKASI
OBJEKTIF
Objektif Am :
- Memahami istilah-istilah yang digunakan dalam sistem komunikasi satelit.
Objektif Khusus :
Menakrifkan istilah dan maksud bagi up-link, down-link, footprint, sudut

dongak dan sudut azimuth.
Menyatakan contoh-contoh penggunaan satelit: Global Positioning System,
Sistem Pertahanan dan Maklumat Kajicuaca.
download@
SISTEM KOMUNIKASI
8.0. Pengenalan
I would like too.

Name me the place
Hello dear, how are and I fix the time.
you, would you like to
have dinner with me to
night !!!
Pernahkah anda terfikir bagaimana isyarat dihantar dan diterima melalui sistem
satelit. Di mana sistem ini mempunyai kebolehan yang unik, dari segi membuat
liputan secara menyeluruh. Fenomena ini telah mendorongkan perkembangan
teknologi satelit secara berterusan, seperti menyediakan perkhidmatan komunikasi
mudahalih kepada kapal layar, kapal terbang, kenderaan serta individu; dan
rangkaian penyiaran bunyi/pengguna tv dan pengagihan/pengumpulan data dari
teminal pengagih.
Di Unit 7, kita telah melihat konsep sistem satelit bumi dan angkasa, serta media
pemancar dan penerima isyarat dengan menggunakan transponder. Maka dalam
unit ini, kita akan melihat secara terperinci bagaimana isyarat tersebut dipancar,
diterima serta sudut dongakkan.
download@
SISTEM KOMUNIKASI
8.1. Istilah dan Maksud
Ruang Pengetahuan
Negara China mencipta roket yang pada
tahun 1232. Manakala, sistem satelit
geostationary pertama sekali digunakan
adalah pada tahun 1957 oleh Rusia.
8.1.1. Up-link dan Down-link
Transponder
Uplink
Downlink
Stesen Bumi
Rajah 8.1 : Penghantaran isyarat secara Up-link dan Down-link
download@
SISTEM KOMUNIKASI
Rajah 8.1 menunjukan pengoperasian sistem satelit asas, di mana, stesen

bumi akan menghantar maklumat ke satelit angkasa. Pada masa yang
sama stesen angkasa tersebut akan menerima serta menguatkan
maklumat dan seterusnya, menukarkan kepada frekuensi baru. Frekuensi
baru ini akan di pancar ke stesen penerima bumi.
Isyarat asal yang dipancarkan dari stesen bumi ke satelit angkasa dikenali
sebagai up-link, dan isyarat berfrekuensi baru yang dipancarkan semula
ke stesen bumi melalui satelit dikenali sebagai down-link. Kebiasaanya
nilai frekuensi down-link lebih rendah berbanding dengan frekuensi up-
link. Contohnya; frekuensi up-link menjangkau lebih kurang 6 GHz,
manakala frekuensi down-link pula bernilai lebih kurang 4GHz. Ini jelas
dapat dilihat pada Jadual 8.1;
Frekuensi (GHz) Agihan frekuensi Penghantaran Penggunan

6 5925-6425 MHz Up-liknk Komersial
4 3700-4200 MHz Down-link
8 7900-8400 MHz Up-liknk Ketenteraan
7 7250-7750 MHz Down-link
14 14.0-14.5 GHz Up-liknk Komersial
11 11.7-20.2GHz Down-link
30 27.5-30.5 GHz Up-liknk Komersial
20 17.7-20.2 GHz Down-link
30 30.0-31.0 GHz Up-liknk Ketenteraan
44 43.5-45.5 GHz Up-liknk Ketenteraan
Jadual 8.1 Penggunaan frekuensi
8.1.2. Footprint
Penggunaan satelit dapat menghubungkan lebih banyak pengguna pada
sesuatu masa. Ini memudahkan perhubungan di antara dua hala (dupleks).
Untuk mewujudkan perhubungan sebegini, satelit angkasa mestilah
mampu mempunyai keluasan liputan yang luas di muka bumi. Liputan ini
di kenali sebagai footprint. Footprint yang dimaksudkan adalah patern
radiasi atau kawasan liputan bagi sesebuah satelit. Oleh yang demikian,
semua stesen bumi diletakkan di bawah kawasan liputan satelit angkasa.
download@
SISTEM KOMUNIKASI
Saiz footprint dipengaruhi oleh rekabentuk antena dan kuasa

penghantaran. Pancaran antena satelit akan membentuk kawasan liputan
yang tertentu, seperti di Rajah 8.2.
Rajah 2.4 : Footprints
Rajah 8.2 Footprint satelit
8.1.3. Sudut Dongak (Elevation Angle)
Aduh!!! Sakitnya
kepala mendongak
download@
SISTEM KOMUNIKASI
Sudut dongak bagi satelit adalah sudut yang wujud di antara garisan
tangen dari antena stesen bumi ke permukaan bumi, dan di antara stesen
bumi ke transponder. Ia merupakan sudut putaran menegak bagi antena
yang bersudut antara 0 hingga 90, rujuk Rajah 8.3.
Sudut dongak juga merupakan darjah pengarahan antena di antara stesen

bumi dan satelit. Sekiranya sudut dongak tersebut adalah terlalu kecil,
maka sinaran gelombang yang dipancarkan melalui stesen bumi akan
mengalami kemerosotan isyarat, gangguan hinggar, jarak pancaran yang
jauh serta kehilangan tenaga yang tinggi. Ini disebabkan oleh perggerakan
gelombang pancaran yang terpaksa menembusi lapisan atmosfera yang
tebal dari stesen bumi ke transponder.
Transponder
Stesen bumi
Sudut dongak
Orbit
Rajah 8.3 Sudut dongakan
download@
SISTEM KOMUNIKASI

1. Isyarat yang dihantar dari satelit angkasa ke stesen bumi dikenali

sebagai
2. Nyatakan satu perbezaan frekuensi yang menunjukan ia adalah up-
link dan down-link.
3. Terangkan maksud footprint.
ini (mukasurat 17).
download@
SISTEM KOMUNIKASI
8.1.4. Sudut Azimuth
Tahukah Anda ?
Saya berputar secara mendatar
mengelilingi bumi pada garisan Khatulistiwa
Sudut Azimut diistilahkan sebagai pengarahan secara mendatar bagi

antena (0 - 360). Biasanya ia diukur mengikut arah jam dari kutub utara
00, di mana kutub utara dijadikan sebagai rujukan.
Utara, 00
Arah Antena
Sudut Azimuth
2700 900
1800
Rajah 8.4 Sudut azimuth
download@
SISTEM KOMUNIKASI
Contoh 8.1
Rajah 8.5 menunjukan kedudukan stesen bumi dan cara mengesan kedudukan
stesen tersebut.
Penyelesaian
Berpandukan kepada sudut azimuth pada longitud, stesen bumi berkedudukan 770
ke barat (770 W) pada garis khatulistiwa. Manakala, sudut dongakan pada latitud,
390 ke utara (390 N) dari khatulistiwa.
770 W
Kedudukan 00
stesen bumi
Sudut latitud
Khatulistiwa (00)
Sudut longitud
Rajah 8.5 Mencari kedudukan sesebuah stesen bumi
download@
SISTEM KOMUNIKASI
8.2. Aplikasi Sistem Satelit

Pencetusan idea menggunakan tiga satelit geostationary mampu membuat liputan
secara menyeluruh pada permukaan bumi. Kewujudan sistem satelit ini telah
memudahkan komunikasi secara global dan pengaplikasian pelbagai, contohnya;
perhubungan video-conference, Radarsat, GPS, kajian cuaca, sistem pertahanan,
komunikasi selular, komunikasi data dan lain-lain.
8.2.1. Global Positioning System (GPS)
Sistem ini merupakan penentu kedudukan menyeluruh atau sistem

pelayaran yang pertama kali membekalkan ketepatan kedudukan tiga
dimensi pada jarak 33 kaki (10 meter) pada ketepatan halaju 0.1 kaki/s
(0.03m/s), dan pada julat masa atomik. Sistem ini turut membekalkan
satelit, stesen kawalan dan peralatan penggunaan. Oleh demikian, sistem
ini perlu dibekalkan sebanyak 18 satelit aktif yang mengelilingi orbit
(Rajah 8.6). Dimana stesen utama dan stesen pengawasan satelit
mengawal penghantaran data pada setiap satelit. Penggunaan teknologi
yang tinggi memudahkan pemeriksaan GPS pada setiap peringkat. Maka
peralatan pengguna ini dipasang pada objek yang bergerak seperti; kapal
terbang, kapal layar dan kenderaan bergerak.
Rajah 8.6 Satelit pada orbit untuk sistem GPS
download@
SISTEM KOMUNIKASI
Gambarajah 8.7 menunjukan salah satu jenis satelit GPS bernama

NAVSTAR. Ia mempunyai lapan sub-sistem utama serta lebih daripada
33,000 komponen dalaman dan mampu bertahan selama lima tahun. Ciri-
ciri utama sistem GPS ini adalah sentiasa menentukan ketepatan masa.
Selain daripada itu, ia juga digunakan sebagai alat pengintipan tentera,
semasa melakukan operasi pada kawasan yang sukar untuk menentukan
arah atau posisi, contohnya di padang pasir dan lautan. GPS juga
digunakan pada kenderaan seperti kereta kebal, kapal terbang, helikopter,
pesawat pejuang dan sebagainya.
Gambarajah 8.7 Satelit GPS di orbit
Selain daripada di atas, GPS juga digunakan dalam bidang lain seperti;
i. Kegiatan luar
Digunakan sebagai alat untuk menentukan kedudukan dan arah
dari suatu tempat pada muka bumi, seperti pengembaraan, dan
sukan bermotor Rally Paris-Dakkar.
download@
SISTEM KOMUNIKASI
ii. Bidang maritin

GPS dipasang pada kapal yang digunakan sebagai maritin laut
yang dapat menunjukkan arah dan posisi kapal pada muka bumi,
dan juga untuk keperluan penangkapan ikan dengan penambahan
alat sonar.
8.2.2. Sistem Pertahanan Satelit

Dalam bidang pertahanan, penggunaan satelit amat popular demi
keselamatan sesebuah negara. Contohnya, negara Rusia mempunyai
bilangan satelit dua kali ganda daripada negara Amerika dan hampir
kesemua satelit tersebut digunakan untuk komunikasi pelayaran,
meterologi, goedesy, pengujian nuklear, pengesanan radiasi dan
penyelidikan teknologi.
Sistem komunikasi yang pantas, berkesan dan cekap mendorong

memperbaiki keperluan serta permintaan dalam bidang ketenteraan. Ini
disebabkan kos pembinaan tinggi serta reka bentuk yang canggih
berteknologi mempercepatkan pembangunan satelit komunikasi
ketenteraan. Ini dapat dibuktikan dengan pelancaran satelit Initial Defense
Communication Satellite Program (IDCSP), pada tahun 1962 dan 1968.
Satelit ini menggunakan Jalur-X untuk berkomunikasi dengan stesen
bumi. Setelit IDCSP mampu menyediakan frekuensi perhubungan
bergerak di darat, laut dan udara. Selain daripada itu, ia juga dapat
menentukan kedudukan/lokasi sesuatu sasaran.
Sistem Fleet Satellite Communications (FLTSATCOM) seperti di

Gambarajah 8.8 dan Satellite Data System (SDS) adalah salah satu
bahagian daripada Komunikasi Satelit Tentera Udara (AFSATCOM),
untuk berkomunikasi sepenuh masa di antara pihak yang membuat
keputusan serta elemen-elemen ketenteraan. Pesawat ini mempunyai 23
saluran komunikasi dan sepuluh daripada ditempatkan di tentera laut
untuk pengawasan udara, darat dan laut. Manakala dua belas daripadanya,
dibekalkan kepada angkatan udara sebagai AFSATCOM, untuk
pengawasan secara menyeluruh dan mengawal nuklear. Dan satu saluran
lagi sebagai simpanan untuk National Command Autorities. Selain
daripada itu, AFSATCOM juga boleh menggunakan pesawat angkasa
dalam penerbangan untuk berkomunikasi dengan kapal laut dan stesen
bumi, yang berada sejauh 1000 batu.
download@
SISTEM KOMUNIKASI
Gambarajah 8.8 Fleet Satellite Communications (FLTSATCOM)
8.2.3. Satelit Kajicuaca

Satelit cuaca boleh mengukur pancaran lebar spektrum dalam panjang
gelombang elektromagnet. Melalui satelit cuaca, para pengkaji cuaca
boleh mendapat maklumat/data tambahan dengan mengkaji bentuk
keadaan kelompak awan dengan menggunakan visual sensor, permukaan
bumi, awan, suhu serta kelembapan lapisan atmosfera.
i. Visual
Imej yang diterbitkan daripada data visual menunjukkan warna
kelabu, hitam dan putih. Visual sebegini boleh digunakan dalam
mengesan asas bentuk awan dan struktur awan secara terperinci.
Walaubagaimanapun, data yang diperolehi tidaklah setepat dengan
ketebalan awan sebenar. Dengan menggunakan bahan visual
sebegini, pengkaji cuaca oleh mengumpul/mendapat
maklumat/data mengenai kekuatan dan lokasi sistem cuaca,
contohnya; pergerakan kilat dengan mengkaji bentuk awan
download@
SISTEM KOMUNIKASI
ii. Mengukur angin

Dengan adanya satelit geosynchronous, kita dapat mengesan
kedudukan elemen awan di sepanjang masa. Secara andaian, kita
dapat menukarkan pergerakan awan kepada pengukuran angin.
Kaedah ini dapat menentukan pergerakan angin peringkat rendah
(perlahan), khasnya kawasan laut tropika. Selain daripada itu, ia
juga dapat mengesan angin peringkat tinggi iaitu ribut petir.
iii. Ribut petir

Ribut petir wujud akibat daripada putaran angin di atmostera serta
haba yang tidak seimbang. Untuk mengetahui ramalan ribut petir
yang akan berlaku, satelit digunakan sebagai media pemerhati
disepanjang masa, di mana pertemuan di antara angin mengikut
arah lawan jam dari hemisfera utara dan angin mengikut arah jam
dari hemifera selatan, akan mengakibatkan berlakunya taufan atau
hurricane. Daripada pergerakan angin tersebut, kita dapat
menganggarkan bila, dimana dan bagaimana ribut petir atau taufan
akan berlaku, rujuk Gambarajah 8.9
download@
SISTEM KOMUNIKASI
Gambarajah 8.9 Contoh gambar satelit yang menunjukan pergerakan awan
download@
SISTEM KOMUNIKASI

1. Apakah maksud sudut azimuth?

2. Nyatakan maksud sistem GPS
3. Nyatakan aplikasi teknologi GPS.
4. Berikan kegunaan sistem satelit kajicuaca.
ini (mukasurat 17).
download@
SISTEM KOMUNIKASI

KENDIRI ini.
1. Apakah yang dimaksudkan sudut dongakan?

2. Bagaimanakah cara untuk menentukan kedudukan yang bersesuaian
bagi sesebuah stesen bumi.
3. Nyatakan bilangan sub-sistem satelit yang terdapat pada sistem GPS.
4. Sebagai tugasan, anda dihendaki mencari kedudukan orbit (longitud),
jalur frekuensi dan pengendali bagi satelit yang terdapat diorbit.
ini (mukasurat 17).
download@
SISTEM KOMUNIKASI

8.A dibawah.
1. Down-link
2. Sila rujuk Jadual 8.1
3. Patern radiasi atau kawasan liputan bagi sesebuah satelit, maka
semua stesen bumi diletakkan di bawah kawasan liputan satelit
angkasa.

8.B dibawah..
1. Pengarahan secara mendatar bagi antena (0 - 360), diukur mengikut

arah jam dari kutub utara 00, di mana kutub utara dijadikan sebagai
rujukan.
2. Penentu kedudukan menyeluruh atau sistem pelayaran, dari aspek
ketepatan jarak, halaju dan masa.
3. Ketenteraan, kenderaan bermotor, kapal terbang, pelayaran dan
telekomunikasi.
4. Mendapat maklumat/data tambahan dengan mengkaji bentuk keadaan
kelompak awan dengan menggunakan visual sensor.

KENDIRI
1. Sudut yang wujud di antara garisan tangen dari antena stesen bumi
ke permukaan bumi, dan di antara stesen bumi ke transponder.
2. Sila rujuk Rajah 8.5.
3. 8 unit
download@
SISTEM KOMUNIKASI RADAR E5122/U9/1
SISTEM KOMUNIKASI
OBJEKTIF
Objektif Am :
- Memahami prinsip asas sistem radar dan penggunaan di dalam bantuan

pelayaran dan penerbangan.
Objektif Khusus :
Menerangkan prinsip asas radar sebagai satu kaedah pengesanan sasaran.

Menerangkan prinsip asas radar sebagai satu kaedah mengira jarak sasaran.
Menerangkan prinsip asas radar sebagai satu kaedah menentukan arah atau
bering.
Menerangkan kendalian radar prima dan radar sekunder dengan menggunakan
bantuan gambarajah blok.
download@
SISTEM KOMUNIKASI
9.0. Pengenalan
Pernahkah anda melihat radar, jika ia, kenapa antena radar berputar atau
mengimbas dan memaparkan bintik-bintik pada skrin pengawasan. Ya, untuk
pengetahuan anda, ahli saintis German pada tahun 1930 merupakan kumpulan
yang pertama sekali mendemontrasikan operasi sistem radar dengan
menggunakan pergerakkan kapal di laut. Sistem radar mengalami perkembangan
pesat pada ketika Perang Dunia Pertama dan seterusnya, mula digunakan sebagai
alat pengesan dan penentu jarak dalam bidang perkapalan, penerbangan dan lain-
lain.
Hai, jumpa
juga kapal
orang asing
masuk
perairan kita.
Pada kebiasaannya, radar menggunakan gelombang radio untuk mengesan sesuatu

objek serta mencari destinasi pada sesuatu kawasan yang tiada petanda. Walau
bagaimanapun, radar selalunya digunakan oleh syarikat-syarikat penerbangan dan
juga perkapalan. Ini adalah kerana, bagi syarikat-syarikat penerbangan, laluan
mereka adalah di udara dan seperti yang diketahui di udara sememangnya tidak
petanda laluan. Maka dengan adanya sistem radar, mereka dapat mengesan
sesuatu objek dihadapan mereka. Selain daripada itu, ia juga dapat mengelakkan
dari berlakunya kemalangan di udara. Begitu juga dengan syarikat perkapalan,
dengan keadaan lautan yang sungguh luas, mereka yang terlibat dalam bidang ini
amat memerlukan radar untuk mengawal pelanggaran. Justeru itu, dapatlah kita
menterjemahkan bahawa radar adalah satu kumpulan peralatan gelombang mikro
yang digunakan untuk memancarkan gelombang radio serta menerimanya
download@
SISTEM KOMUNIKASI
kembalinya. Selepas menerima isyarat tersebut, maklumat akan diproses dan

seterusnya, memperolehi keputusan di terminal keluaran atau penunjuk radar.
Radar membawa maksud Radio Detection And Ranging, Gambarajah 9.1

menunjukan antena radar. Dalam sistem penerbangan, kebiasaannya radar
digunakan untuk mengesan cuaca bagi memastikan laluan yang dilalui oleh
pesawat itu berada dalam keadaan selamat. Radar juga berkebolehan untuk
mengesan cuaca pada jarak yang tertentu dan seterusnya, memaparkan cuaca yang
dikesan tersebut pada PPI (Plan Polar Indicator) sebagai panduan kepada
pemandu pesawat. Kebanyakkan radar yang digunakan, menggunakan teknik
pemodulatan denyut (pulse modulated). Antena yang digunakan mestilah
mempunyai ciri-ciri pengarahan serta polasinaran yang kecil, supaya pengesanan
dapat dilaksanakan dengan lebih berkesan
Gambarajah 9.1 Antena radar jenis pengimbas udara
download@
SISTEM KOMUNIKASI
9.1 Radar
Radar melibatkan pemancaran denyut-denyut gelombang elektromagnetik melalui
pengarahan antena di mana, sebahagian daripada denyut-denyut gelombang
elektromagnetik dipantul semula ke radar apabila terkena pada sesuatu permukaan
objek atau sasaran, seperti yang digambarkan dalam Rajah 9.2. Oleh itu,
kedudukan sasaran dapat dikesan degan tepat. Jika gelombang elektromagnetik
yang dipancarkan itu dalam bentuk rangkaian denyut maka, jarak di antara
sasaran dari antena pemancar boleh dikira dengan mudah. Kita dapat mengiranya
dengan menggunakan halaju gelombang elektromagnetik dalam udara pada Vc =
3 x 108 m/s.
Dengan ini kita dapat menyatakan bahawa radar amat popular dalam aspek
pengesanan sasaran, pengiraan jarak sasaran dan menentukan arah atau bering
sasaran
9.1.1. Pengesan Sasaran

Kita perlu memahami bahawa radar bukanlah pembawa maklumat,
sebagaimana sistem komunikasi yang lain, tetapi membantu kita untuk
mendapatkan maklumat seperti jarak, ketinggian dan sebagainya. Kaedah
pengukuran dapat dilihat dalam Rajah 9.3.
Denyut Pancar
Sasaran
Denyut Gema
Radar
Rajah 9.2 Konsep asas Sistem Komunikasi Radar
download@
SISTEM KOMUNIKASI
Denyut Pancaran
Denyut Gema
Sasaran
Radar
Rajah 9.3 Pengesanan sasaran
Daripada Rajah 9.3, kita dapat mengetahui bahawa radar merupakan

media pemancar isyarat serta penerima isyarat secara serentak. Di mana,
antena radar memancarkan denyut pancaran dan ia mengena pada sasaran.
Setelah denyut pancaran terkena pada sasaran, maka ia akan dipantul
semula dan diterima oleh antena yang sama, isyarat tersebut dikenali
sebagai denyut pantulan atau gema. Denyut pancaran dan denyut pantulan
kemudian dikesan di atas skrin paparan. Daripada denyut gema yang
diperolehi, maka dapatlah diketahui kedudukan sesuatu sasaran. Sela masa
di antara denyut pancaran dan denyut pantulan akan terpapar pada skrin
paparan, maka masa di antara dua denyut tersebut merupakan jumlah masa
yang diambil oleh isyarat tersebut mengena sasaran dan kembali ke stesen
radar. Sela denyut pancaran dan pantulan adalah seperti di Rajah 9.4.
Denyut Pancaran
Denyut Gema
t- selang masa diantara denyut pancar dan denyut gema.
Rajah 9.4 Denyut pancar dan denyut gema bagi sistem radar
download@
SISTEM KOMUNIKASI
9.1.2. Mengira Jarak Sasaran

Jarak sasaran diketahui melalui pengukur sela masa di antara pemancaran
dan penerimaan isyarat sasaran (Rajah 9.4). Masa ditentukan dari
pertengahan denyut pemancar hingga pertengahan denyut gema. Melalui
denyut pemancar dan denyut gema yang diterima oleh radar, kedudukan
atau jarak sesuatu sasaran dapat diketahui dengan menggunakan formula
berikut;
Jarak = Halaju x Masa (meter)

2
s = v x t (meter) [9.1]
2
s jarak sasaran dalam meter

v halaju perambatan, 3 x 108 m/s
t perambatan masa dalam satu kitar (saat)
Contoh 9.1
Bagi satu sistem komunikasi radar, masa yang diambil untuk denyut pergi
dan balik adalah 1s, dapatkan jarak sasaran.
Penyelesaian
s = v x t (meter)
2
s = (3 x 108 m/s) x (1s)

2
= 150 m
Sasaran berada 150 m dari stesen radar
Contoh 9.2
Sasaran ditemui pada tempoh 129.30 s selepas radar memancar isyarat.

Kirakan jarak dari radar ke sasaran dalam batu notika, rujuk Rajah 9.5
download@
SISTEM KOMUNIKASI
pemancar gama
masa
Tempoh perambatan satu kitar, 129.30 s
Rajah 9.5
Penyelesaian
s = v x t (meter)
2
s = (3 x 108 m/s) x (129.30s)

2
= 19395 m
Jarak sasaran adalah 19.395 km. Kita mengetahui bahawa 1852 m

bersamaan dengan satu batu notika, maka;
Jarak sasaran (batu notika) = 19395 m

1852 m
= 10.47 nmi
download@
SISTEM KOMUNIKASI
9.1.3. Menentukan Arah (Bearing)
Tuan tau tak kito

kat mano!!! Entah-
entah kito dah
sesat kot
Kebiasaanya, antena mempunyai ciri-ciri pengarahan yang tinggi. Oleh

yang demikian, ia diputarkan supaya dapat mengimbas keseluruhan satah
secara mendatar pada setiap pusingan. Semasa antena berputar, bering
relatif utara akan ditukarkan kepada bentuk isyarat elektrik analog ataupun
digital. Seterusnya, isyarat tersebuut disuapkan kepada unit paparan,
seperti mana ditunjukkan dalam Rajah 9.6 dan Gambarajah 9.7.
00
N
3300 300
Surihan yang berputar mengikut jam menunjukkan ber
3000
600
Surih terang disebabkan oleh denyut pantulan dari sa
2700 W
E 900
2400 1200
Bulatan ditentukur mengikut jarak dari pusat
2100 1500
S
1800
Rajah 9.6 Paparan yang menunjukkan bering sasaran
download@
SISTEM KOMUNIKASI
Gambarajah 9.7 Imej sasaran kapalterbang sebenar dalam skrin paparan radar

1. Singkatan radar membawa maksud ..

2. Isyarat gema ialah.
3. Jika satu kapal layar berada 1 km dari darat, maka berapakah masa
yang diambil oleh radar untuk megesan kewujudan kapal tersebut.
ini (mukasurat 18).
download@
SISTEM KOMUNIKASI
9.2. Kendalian Dan Gambarajah Blok Radar
Ahh Skrin bulat putih

itulah yang dinamakan
skrin paparan radar
Dalam dunia teknologi radar, kita dapat lihat pelbagai penggunaan, jenis radar
dan mod radar. Walaubagaimanapun tugas utama radar adalah untuk mengesan
objek dan mengukur parameter sesaran seperti kedudukan, halaju dan ketepatan.
Lazimnya tugas sesuatu radar ditentukan berasaskan kepada ukuran-ukuran yang
hendak diperolehi.
9.2.1. Radar Primer

Radar primer merupakan unit yang mana isyarat dihantar pada sasaran dan
dikembalikan semula kepada antena melalui proses pantulan, rujuk Rajah
9.8. Sasaran radar primer boleh terdiri secara kelompok, neutral atau
samar.
download@
SISTEM KOMUNIKASI
Sasaran
Isyarat
pantulan
Isyarat dari
antena
Antena Radar
Rajah 9.8 Radar primer
Antena/Kawalan Antena
Sasaran
Penghantar/ Penjana Frekuensi,

Pemodulat Pemasa & Kawalan
Dupleks
Penerima Pemproses Pemproses Data,
Isyarat Paparan & Lain-lain
Rajah 9.9 Rajah blok radar primer
download@
SISTEM KOMUNIKASI
Rajah 9.9 menunjukkan komponen-komponen terkandung di dalam rajah

blok radar primer. Berikut adalah fungsi setiap blok.
i. Penjana frekeuensi, pemasa dan kawalan

Blok ini menjana frekuensi dan isyarat segerak. Ini untuk
menentukan masa untuk pemancar menembak isyarat,
menyeragamkan sela masa bagi sistem lain. Untuk makluman
anda, peranti ini tidak dihubungterus dengan peranti lain.
ii. Penghantar
Penghantar menjana isyarat radio untuk dipancarkan pada sasaran.
Penghantar juga boleh bertindak sebagai penguat untuk
menguatkan isyarat rendah dan seterusnya, dipancarkan.
iii. Pemodulat
Pemodulat bertindak sebagai suis pembuka dan penutup bagi
menghantar denyut pada sasaran.
iv. Dupleks (Duplexer)

Ia bertindak sebagai suis yang mengaktifkan pemancar atau
penerima pada masa yang berlainan. Oleh kerana, masa pensuisan
yang perlu dilakukan adalah dalam nano saat maka suis elektronik
digunakan sebagai media pensuisan
v. Antena
Antena akan menumpukan isyarat pancaran pada alur sempit
(narrow beam) dan seterusnya dipancarkan ke sasaran. Manakala
isyarat gema yang diterima dari sasaran akan ditumpukan pada
antena dan seterusnya dihantar ke penerima.
vi Kawalan antena
Unit ini akan mengawal kedudukan antena dari sudut dongakan
dan azimuth agar sasaran dapat ditemui.
vii Penerima
Isyarat yang diterima akan dikuatkan serta ditapiskan daripada
hinggar dan jalur frekuensi yang tidak dikehendaki. Ini
membolehkan isyarat yang diterima adalah optimum.
viii. Pemproses data

Ia memproses dan menyimpan data yang diperolehi. Kemudian
data tersebut digunakan untuk mengenalpasti kedudukan sasaran
dalam kordinat. Penterjemahan data dalam bentuk kordinat yang
tepat, dilakukan secara elektronik.
download@
SISTEM KOMUNIKASI
ix. Paparan
Menunjukan kedudukan satu sasaran pada skrin. Maklumat
diperolehi daripada pemproses data.
Kendalian Rajah 9.9;
Sistem penjana frekuensi dan pemasa akan menyebabkan

pemancar menghasilkan letusan atau denyut dalam bentuk
elektromagnetik. Parameter denyut ditentukan mengikut misi, jenis
radar, dan mod pengoperasianya. Ia mungkin berjulat kuasa di
antara miliwatt hingga megawatt tetapi kadar penjanaan denyut
(pulse repetition frequency, PRF) hampir mencapai beribu denyut
persaat.
Semasa penghantaran denyut, pemasa mula diaktifkan. Di mana

denyut pancaran dari antena akan ditumpukan oleh gandaan antena
dan seterusnya dirambat ke sasaran. Denyut ini berada di atmosfera
pada halaju cahaya dan mempunyai medan elektrik dan magnetik
pada kadar 120 (377 ohm). Apabila gelombang denyut terkena
pada sasaran maka ciri-ciri medan magnetik dan elektrik akan
terganggu, akibatnya terdapat pantulan daripada sasaran.
Gelombang pantulan ini kemudian akan bergerak menuju ke
antena. Antena mula menumpukan gelombang tersebut dan
seterusnya, menukarkan kepada isyarat denyut.
Penerima akan menapis isyarat yang tidak dikehendaki dan seterusnya,

menguatkan isyarat tersebut. Isyarat pantulan kini, diproses dan
diterjemahkan pada skrin paparan. Pada masa yang sama denyut pantulan
akan dibandingkan dengan denyut penghantaran dengan menggunakan
pemasaan.
9.2.2. Radar Sekunder

Radar sekunder mempunyai ciri-ciri yang hampir sama dengan radar
primer, tetapi isyarat gema tidak dipantul. Sebenarnya, isyarat dipancar
oleh antena, manakala isyarat yang diterima adalah isyarat respon dari
sasaran. Di mana isyarat respon ini diperolehi akibat daripada picuan
komponen aktif pada sasaran. Sistem ini hanya digunakan untuk sasaran
berkelompok.
Daripada Rajah 9.10, kita dapat melihat bahawa antena radar akan
menghantar satu isyarat berkod kepada transponder diorbit atau dikenali
download@
SISTEM KOMUNIKASI
sebagai sasaran beacon. Kemudian, transponder tersebut akan mengesan

sasaran objek dan seterusnya, maklumat yang diperolehi akan dihantar
semula dalam bentuk kod ke antena radar di bumi. Untuk mengelakkan
pertembungan di antara isyarat pancaran dari antena radar dan isyarat
pancaran dari transponder, maka kedua-dua isyarat tersebut dibezakan
dengan menggunakan frekuensi yang berlainan. Transponder atau beacon
juga digelar sebagai RACON, atau radar beacon.
Isyarat pancaran
ke sasaran
Isyarat pancaran
transponder
Isyarat pantulan
Isyarat dari dari sasaran
Antena Radar antena
Rajah 9.10 Radar Sekunder
Sistem radar primer juga dikenali sebagai monostatik. Manakala, radar

sekunder dikenali sebagai bistatik. Fungsi bistatik hampir sama dengan
monostatik, hanya bistatik tidak mempunyai dupleks. Oleh yang demikian,
bistatik mungkin akan menghadapi masalah penyegerakan masa bagi
setiap sub-sistem, jika jarak sasaran agak jauh.
Kendalian Rajah 9.11;
Dalam perbincangan ini, kita akan menggunakan Semi-Active

Radar Homing (SACH) sebagai radar bistatik. Di mana rajah blok
ini terdiri daripada peluru berpandu, pelantar pemancar dan
download@
SISTEM KOMUNIKASI
sasaran. Pelantar pemancar peluru merupakan radar pemancar

manakala penerima pula diletakkan pada peluru antena hadapan
penerima. Kini pemancar pelantar akan menghantar isyarat ke
sasaran, akibat daripada itu, hasil pantulan isyarat daripada sasaran
akan diterima oleh antena hadapan peluru berpandu.
Pada masa yang sama pelantar pemancar akan menghantar isyarat

pancaran kepada antena rujukan belakang, peluru berpandu.
Apabila kedua-dua isyarat tersebut telah diterima oleh peluru
berpandu maka kedua-dua isyarat tersebut akan dikuatkan. Denyut
dari penerima hadapan dan penerima rujukan akan dibandingkan
oleh pemproses isyarat dan seterusnya, disimpan.
Nilai perbandingan kedua-dua isyarat tersebut akan menghasilkan

anjakan doppler. Anjakan doppler ditakrifkan sebagai perubahan
nilai frekeuensi akibat daripada pantulan sasaran dan dirujuk
kepada frekuensi asal (denyut pemancar).
Antena
Pelantar
Pemancar
Pemancaran
rujukan
belakang
Sistem rujukan
Penerima Pemproses Penerima rujukan

Antena hadapan hadapan isyarat belakang
Peluru berpandu
Rajah 9.11 Gambarajah blok radar sekunder SARH
download@
SISTEM KOMUNIKASI
9.2.3. Perbezaan Radar Primer Dengan Sekunder
Radar Primer Radar Sekunder

Menggunakan satu antena Menggunakan lebih daripada dua
untuk tujuan penghantaran antena dibahagian pemancar dan
dan penerimaan isyarat. penerima untuk penghantaran dan
penerimaan isyarat.
Menggunakan suis dupleks Menggunakan talian segerak sebagai
sebagai pensuisan antara pengantara antara bahagian
bahagian pemancar dan penghantar dan bahagian penerima
penerima.
Sistem agak ringkas dan Sistem lebih komplek dan hanya
mudah dikendalikan. pakar dalam bidang tersebut mampu
mengendalikannya.
Sasaran memantulkan isyarat Sasaran bertindak sebagai
dan dikesan oleh antena dan transponder yang menerima dan
menerima melalui antena menghantar isyarat. Isyarat yang
yang sama. dihantar oleh antena penghantar
akan diterima oleh antena
dibahagian penerima.
Jadual 9.1 Perbandingan antara radar primer dan sekunder

1. Radar primer juga dikenali sebagai dan radar

sekunder pula dikenali sebagai
2. Nyatakan fungsi duplexer dalam radar primer.
3. Singkatan RACON membawa maksud .
4. Nyatakan perbezaan antara radar bistatik dan monostatik.
5. Nyatakan satu perbezaan yang amat ketara di antara radar primer dan
sekunder.
ini (mukasurat 18).
download@
SISTEM KOMUNIKASI

KENDIRI ini.
1. Takrifkan formula bagi jarak sasaran.

2. Kapal X telah berlayar sejauh 20 nmi dalam tempoh 30 minit,
Kirakan halaju kapal tersebut.
3. Nyatakan fungsi utama penjana frekuensi, pemasa dan kawalan
dalam radar primer.
ini (mukasurat 18).
download@
SISTEM KOMUNIKASI

9.A dibawah.
1. Radio Detection And Ranging

2. denyutan pantulan dari sasaran ke antena radar
3. 6.67 s

9.B dibawah..
1. Monostastik, bistatik
2. Ia bertindak sebagai suis yang mengaktifkan pemancar atau penerima
pada masa yang berlainan. Masa pensuisan dilakukan adalah dalam
nano saat
3. Radar Beacon
4. Bistatik tidak mempunyai unit duplexer
5. Sila rujuk Jadual 9.1

KENDIRI
1. Jarak = Halaju x Masa (meter)

2
s = v x t (meter)
2
2. 41.15 m/s
3. Blok ini menjana frekuensi dan isyarat segerak. Ini untuk
menentukan bila sepatutnya pemancar menembak isyarat, dan sistem
lain berfungsi pada sela masa yang seragam. Kesemua blok akan
berkomunikasi antara satu sama lain melain blok ini
download@

Bahasa

Selamat datang di Scribd!

E5122 Sistem Komunikasi

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Deskripsi:

Data diunggah

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Deskripsi:

Hak Cipta:

Format Tersedia

E5122 Sistem Komunikasi

Diunggah oleh

Deskripsi:

Hak Cipta:

Format Tersedia

Judul terkait

E5122 SISTEM KOMUNIKASI i

SARGUNAN A/L AINAL(PSA)

BIL TOPIK UNIT

UNIT 1 : PENSUISAN DAN PENGISYARATAN TELEFONI

UNIT 2 : PENSUISAN DAN PENGISYARATAN TELEFONI

UNIT 3 : RADIO SELULAR

UNIT 4 : RADIO SELULAR

4.9. Pengendali Sistem Selular Di Malaysia

UNIT 5 : GENTIAN OPTIK

UNIT 6 : GENTIAN OPTIK

9.2.2. Radar Sekunder

PANDUAN MENGGUNAKAN MODUL

Modul Unit 3 Halaman 3

RESPON KEPADA AKTIVITI

RESPON KEPADA PENILAIAN KENDIRI

PRA-SYARAT KEMAHIRAN & PENGETAHUAN

PERALATAN & SUMBER YANG PERLU DIGUNAKAN

i. Frenzel, L.E., Communication Electronic, Macmillan/McGraw-Hill, 1994.

- Mengetahui dan memahami pensuisan dan pengisyaratan dalam sistem

Menakrif dan menghuraikan prinsip asas dan fungsi ibusawat

Cuba teka bagaimana talian

PPK PPK PPK PPK

PPT PPT PPT PPT PPT PPT PPT PPT

PPU - Pusat Pensuisan Utama PPZ - Pusat Pensuisan Zon

Rajah 1.1 Hiraki Kebangsaan

Ibusawat boleh dibahagikan kepada 3 jenis iaitu :

Antara fungsi utama ibusawat adalah :-

ii. Mengawasi proses penyuisan antara pelanggan dan ibusawat.

1.2. Rangkaian Pensuisan

Macam mana nak

(a) Concentrator (Penumpuan)

Pengguna Concertrator (Penumpu)

Rajah 1.2 Penumpuan trafik dalam rangkaian PSTN

(b) Distributor (Pengagih)

Saluran masukan Saluran keluaran

Talian tempatan 1 Talian tempatan 1

Talian tempatan 1000 Talian tempatan 1000

Rajah 1.3 Rangkaian pensuisan PSTN

(d) Multipleks (Multiplexer)

Maklumat yang telah digabungkan, perlu dipisahkan semula kepada

Isyarat maklumat 1 Isyarat maklumat 1

Isyarat maklumat 10 Isyarat maklumat 10

Rajah 1.4 Teknik pemultipleksan dan penyahmultipleksan

AKTIVITI Untuk memantapkan pemahaman anda sila

1. Berapakah lebar jalur suara anda ?

1.3. Pensuisan (Switching)

1.3.1. Pensuisan SPC

Fungsi setiap blok dalam Rajah 1.6;

Pengarah kawalan (Control Director)

CPU (unit pemprosesan pusat)

Unit Talian Pensuisan Unit Saluran

Ingatan Pengarah Fail

Rajah 1.6 Gambarajah blok pensuisan SPC

Proses kendalian ibusawat SPC;

i. Apabila pemanggil A mengangkat gangang, talian pemanggil A

a) Memudahkan kerja penyelenggaran dan pengawasan kerana cara

a) Kerosakan yang sedikit boleh menyebabkan pemberhentian operasi