Anda di halaman 1dari 774

^^kt

r SOUND BV F. BEDFORD

t: ^ \i^'{

tTaTOTiaTtaint^-aiK
H fnK wwcm wWWW^wwm

iik:
^.^.'^.^^M^^^^^JTM^^.^^M^MWMm^^^^.^^^^^M
^I^BI^ffi

tv

tiii>SWiti3y|
||y
TK JTH <r?\

R I TV A r
2v
INSTITVCION DE CVllAS.PARA
ADMINISTRAR A LOS NATVRALES DE.
cfte Reyno ,os aiitos Sacramentos del Baptifmo, Con-
firmacin, Eucariitia, y Viatico, Penitencia, Extre-
mavacon,y Matrimonio, Con aduerteocias
muyneceTarias,
I^OR EL BACHILLER IVAN PREZ SO*
megrd^ Prejbttero , ef^ la lengua ^u^echmgeneml: ex&minadoY eU'

dl ^yenU Aymara efj cfle Ohijpado, B eneficiado p ro^icta -


,

riadd^uebb dejan Pedro de AntahuayA


^ lachicd,
i^LlNSlGNE SEOR LICENCIAD OFRAN-
Cifco Caldern de Robles y Pea fiel. Arcediano de k Ca-
tedral de la Cuidad del Cuzco,Prouibr,y
Vicario General del.

CON LICENCIA
IMPRESSO EN LIMA:POR GERONYMO
de Cntreras^lunto al Cunuento de faato Domingo
. . t / 7 ' i* I I tt. I tt. rjvjrm

. SVMA DE XA TASSA
TJSSJMON LOS SENOnES
Treftdente^jOjdofsyenelRed acuerd i
ejie bro Rimdtorrmilam .p e mftitmin de
Curas i(^ompueftapr el Bacbillrr imm Wtre^^o*
cmegm ) (km ddFmhlo de jnmh^njIJa la ehtcd-^
4Rt4caddflmg. ^nk Fmmtfio flore, (mm
no de la Audiencia Mmimd^JgGfi^yde iMH
oA^os.
0^ ^* " ^7**^
C'Ty-ryOyTTt
r^f^/:^^/^ ^/T^^'^/:W^^^:^'<^^^^^^^^r?^/^.^^^f^

srMui DE LA ucencia:
lO LICENCIA, EL EXCELEN
tilimo cor Marques deGuadalca^ar,
para imprimir efte Ritual formularo,inftuu-
cion de Curas 5 Compuefto por el Bachil Jer lua'
Prez Bocanegra.Enlo^ Reyes,entrezcd No-
uiembre de i Ante doa lofef de
(>i%. aos. Ca*^
ccEcs, Secretario de CQuiemot a
t > f I . r ' l.t.l..
f^^qJT

JB R EJ TAS.
Folio z.coTuna.i lnea i9.vtilidacI,di.vti!!aad,foI.4.c],i,rm.tr.roamcntc,tfi
y
Icnemente.Fol.c.col.z.lin.M-ei Obifpo^di^arobirpc.rd.iy.cc]
i.L-n.vr. rr
ornamentosjdi.oporrunamenrc. Fl,zo.co!.2.in.vlti. a los Indjcs, d,a
los l^uu
roI.i2.col.i.lin.4.para d baptifmoj.diipc'rra adminiftrar d bjipcilmo.
Toi-ib' "oi i*
Iin.3.1icncko,di,liGncccito.Fol50.col r.lin..i2.1as pcrrcnecicrc,d!,Jas
q cj pn'txi.'re
FoL3i.eol.iJ^,.aduiefivafe,di,aduimnr(r.FoJ.45..coJ.iJi.i4.chaiilapaftaAl,cKa!jVi
rada Fol.4(5.col.i.I).4.bapuzad,di,bapti2.Fol.5 5.coJ.iain.ri.tedcprcccr
di
tedeprecor.Fol.62.col,2jin.i5.aduloco,di,adulo. FoLJ^.tol.i.n.rj.phcrun^/
qui,di,pu]iflunaiquipachuan. Ibid. col.i.lm.i r.poriga
ei aIpr,no,d!,pi-.a txcmplo'
enaIgunoJ^o[.d4.col.iJin.&.churimpaccaman,di,chLin,paenmam:ib.dcoi
a4.upaicaman,di,cupa]caniam.Fol.67.col.i.lin.7.aiianneajqui,pacbuaii.di
aii;di,calk-
c
r]ncajqujpachuan,Eol.76.col.i.lin.io.cormaaon,d,confirmacion.}o].8/co': ^
ua
l.conhidosdl,co^firmados.Fo.L.82.coI.IJm.II.dbllIacpilKlmcuJol.S^.coI
V^^
.hanoc,di,huaoc.bid.cd.2.in.r.hacaichan^u,,d],iii.aeaidianoiii. Foi
84 'col r
in.i5.uyayquni,di,vyaypum.Fol.85.col.iJin.i.ynarpan,di,h,na^^^^^^
J^^n.3.yachaic,d^yachaiIbid.coLzl,n.z2.coc.quiniampas,d>,coca'qiumanvnns.Fol

ab^.dua,fino.FoI..ii2 coUd,n,5..de^Ia,d.,dczu^Fol.z^4.adc^er
114^^
onllo.di.vnouillo Foi-ijo coi.2.1i.24.oaslobfucaiado.^di,as
los quemado Fol i>8
a defer ii8.coI.i.Iin.i3.cuIpas,d,^opulas.FoJ..i4r.a
de fer ixx2u.\,..a.r.^^,^^

Wm,jman,di,eamn.huarmy^
T0I.Z0 .coj.z.hn 6.yaea,d,,yanca. F0.Z09.
col.z.Jin.iz.copaix,u,,di,apamu, lo?
a47XoI.iIr.ip.ashuacapfuncaiquipac,d,ashucaIIpa>qui,capu^
coI.z.I,n.(natapiu.rpa,di,antapunrpapas.Fol.z5i.col.zJ,n5.cnnca^
ca,qu,pacJb,dcol,z hn.iz.cia,d.,xni.
Fol.z5z.cGlaJ,n..3.enfekfeM, cnoa
ToI.zpi.coI.z.Preguta5.caraaa,dr.5araaaFo].,zc>3.cl.zPix>P.zi.mi;d'^
S
ap5.coLz.l,n.d.punl,di,punJam. F0I.Z75. defer
.pg.cefea'rT. o rt^p c-
5lmpl,<^.r^napcacmmp^Fol.3o5.coI.zJ,n.6.1ipfi,dl/apfi.Fo.307.colzJm4'L
cacuna.pa.d^huacacunaaaFol.334-col.iJm./8,cuarc.qu.cn
340,cohzJ..5^eras,A,eresFoI.345.coJ.i.lin.i.cana,queL,d>^
col z.Im.Z5 cafi.d.,ca5^Fol.34P.coi.zd,.5.zapa,di,capa.
Fo.358.col^idi.o ^
d.rura,pacFoL3 3.col.r h.zi.vcufachama^d..vcupacl.miL
cha,d.,ca^chu.Fol.,p7^oLzd^^.recchac,dI,rcd.ac.Fo.40JxoI;IdL,teVi^^^^

ro[.4 8 co.r.h.iS.co tu padre c tu


made,di,c fu padre, cj'm.dre
Fo ir^
co.idK8.huchalImfuncu,daucha!licuruncu.FoI.44?.L]..r;i^4RrdT^E^^^^^
cd.z.Lao.fute de toda fate,d,Jute detoA.
virtud FoI.49r.tor1t^^^^^^^^

tfe d :. S^
^^''^^ qucchua.para q todo, L
M^MMM^^^^J^^^^^ ^M^/k^^k^ji^^s:^I^/^'/^^^^
7 / T .' # I 'JHWJi

'APROVAGION
DEL MVY REVERENDO PADRE *4
Prefentado Fr.Iuan Ei'cudero, dc la Oaicn
dc Santo Doniino;o.

POR Mandado del Exccltilimo feor


Guadalca9ar,Virrey,y Capitn General de los Rey-
Marques de

nos del Pir, Chile, y Tierra -firme, examin, y pae


con atencin vn libro de mano^in titulado Ritual frmula
riOj Inftitucion de Curas,compuefto por el Bacher lu^
Prez Bocanegra; y no challado en el cofa contra nueftra'
lantaF Ca tolica, y loables coftumbrcs-.antes muchas co-
fas mnybuenas,pias,y deuotaSjquedefcubreD bien ej zelo^
ycrPiritudefu Autor, ytodasdegrandiffima vrilidad, y
prouecho para todos los Curas de almas defte Reynoi y
para el bien efpiritual de los Naturales, y fauacion de fus
almas. Porque con efte Formulario (viniendo a manos de
todos jrernueftro Seor eruido, y honrado en el Culto
diuinOjCongrandiilima puntualidad, y vniFormidadiguar
dandoe en todas partes vnas mimas ceremonias, y neos
en la adminiftracion de los Tantos Sacramentos , cofa tan
cncomendada,y^mandada en los Concilios generales, y t
amoncftada,y encargada de los Sumos Ptifces, y Padres
dc laglefia. Vltra defto, los Curas dealnias tendrn muy
in promptu todo lo eleneial , y necelaro de las materias
de todos los icte Sacramentos , fuera de lo ceremonia
y ,

fe harn en ellas muy doctos leyendo en el. VItmamente


eftudiando en efte libro podran falir muy grandes Icngua-
razes en la lengua general de los Naturales ,
y por coni-
guiente muy grandes Predicadores del JEuangeiio en elia,
f6rlos modos, y frafis,tantos, tan varios, y elegantes co- ,

mo tiene, porque obfcrua fu Autor en la traducicm de la


lengua

.
Sal. i0
m^m^MMMJStMmm '.Iy|i^skli4!j&^:J^J^/4l/^?^

^l APP.OVACION

v,

feo^ua de los Naturales grandilfima propiedad con ele-


,

gancia, y fama claridad con eloquencia. Pralos Natura-.


les fer importantillimo porque feran enfeados, indu^
;

triados,amonelados, y catequizados en todo loquedeu


creer,y obrar,para confeguir li rakiacioD;con muy buena
folida,y fana Dotrna,y con vn modo el ariirimo,y muy c6
forraeal q Chrito nueftro Redemptor encarga a fus Pre-
dicadores,y Curas de almas,que es dar leche a losniiios,y
manjar fol do a los adultos, que de todo tiene,- para vnos,
i

y otros. Y all juzgo efte libro,no folo por vti, y prouecho


fo,rino por neceTariIimo en todo el Reyno del Piru, para
el bien de las almas detos pobres Naturales y verdadera
,

conuerion Tuya. Y que fe deue mandar imprimir, para


que vega a manos de todos los Curas de almas dete Rey-
no. Y lo firme de mi nombre^en efte Conuento de nueftra
Seora del Rofario de Lima, en onze dias del raes de Nq-
uiembre^de mil y ey fcientos y veinte y ocho aos.

Fray lun Efcudero


Trejenmdoyj Predicador eneraL

: )

^ CARTA

^^ssss's^^^mss
rn n n MMMMJSJiMKJnmwwwwwwK^

CA
ILVSTRISSIMO SEOH
DON LORENZO PREZ DE
Grado Obifpo de la gran Ciudad del Cuzc>
,

del Confejo de u Mageftad^ecrita al Aucor


defte Ritual Formulario Romano.
Cuyo obre efcrito dize afi.

Al Bachiller lun Prez Bocanegra nueftro ,

Cura del pueblo de Antahuailla.

M La viftaque emos hecho de la mayor varte


de nmJtroO^iJbado^ emos echado de ''uer^ que
los Curas noJe canfor ma/hene I mcdo de admtmjYr
Icsantm Sacramentos^ a los Natmules enju lengua
o^nemtQ^chua, T a venido anuejira nttcia-,que
elfenuT Machita h T^ere^fccafiegra a comfucjio
{con el buen miento ^j defre^a 3 que en eHahweJiro
Seor le a comunicado) njn Al anual ^ figutcndo el
KomanosPam la dicha admirfiraciQn ijquejacan-
dol a luijera de mucha i^tLdad^Vara los Natura-
h les
y

y/:!^'^)^'^^^^^^^^
jg^r^^'^^'*'*

lcsrj los QiTosfe infimlra en lo quedetten ba:{er,pa^


racnmoitrconf^j ofuio.y ol^^acion^T por la qnenos
mirar por lo vno,jpor lo otro Je peamos,
corre de
encardamos , que pues Je, a ocupado en obra tnn
imporwite {de queje ferulra nue[iro Seor) procure
queje imprima , con hreuedad. Qj^e en ejco^j en la
que ma le efcuuiere bien J.efacreceremos, ajudi y
remos. Guarde nuefiro Seor y^e^ Cf^co
*vejnteyfejs de Otubre y de miljjyj^^
Cientosj'uejntej dos anos^

L. Obipo del CmzcoI


t\

\iV>
A.^*?.
c^ f*i)f\S:^-'\C-. '^''^<%^^\'i^^ ft)<;'i

<j%

APRO;
.<..*.V.4.*.l.t.i. Kwwwrm irwmf irwirjK]

"APROVACIO
7 DO.

MAESTRO FR. LVYS


CORNEIO PROVINCIAL DE ,

la fagrada Orden de Piedicadoiesde


fanto Domingo del Pi.

LEYDO CON ATENCIN


^-ele libro.intituladoFormulaiO lofliru
ciondeCuras,compueftopore Bacbliec
lun Prez Bocanegra Cura y Beneficiado ea
:,

propiedad del pueblo de S.Pedro de Antahuay


I!alachica,y que lo idodelaPcrroquiade Be
len del Cuzco,y Examinador general en la lea
gua Quechua y Ay mai ^ por los liuftrifimos
,

eaores^ don Antonio de Raya^ don Fernando


de Mendoija y don Lorenc^o Prez de Gradoj
,

Obifpos de la dicha ciudad dei Cuzco^y con fu


vidaexemp!ar,y feruorenia predicacin dlos
Naturales 5 hecho entre el ios ftutodijno de
fer premiado , y hallo er muy vti,v ncccirario
b 2 para.
para !os Curas, ydems Sacerdotes^ que tratan
de !a con ueron,y bien epiritual de los Natu-
rales,y que no contiene cofa que no fea cfor-
me a nucftra lanta Fe, y Dotrina de los Santos^
yeftar muy elegante^ y conforme a la lengua
general Q^^chua.que los Ingas deftos Reynos
varonj van el da deoy fus fuccTores. Por la
qual me parece fedeue imprimir que de
,
para
clTci manera fe diuulgue, y eftienda por todo el
4
Reyno,y digno de que los eores lluftrillimos
manden Curas lo tengan,para faber admi
a los
niftrarios fantos Sacramcncos.Fechoen el puc
hlo de fan lun Baptifla de Guaroc Obifpacta ,

I del Cuzco^en veynte dias del mes de No-


uiembrcde mil y feyfcientosy
veynte y dos aos*

fr.Lujs Corneja

mmi
'""^,m^-^^
APROJ

t
'/^TrH^>?1>?^t^^v;f>^^>^>^;^N^.^>^.^N^;>^
APROVACI

DON FERN
.SALAZAR, TESORERO DE LA
'^
Catedral del Cuzco,Viitador General
del biTpado^y aora AiaeTecfcucIa
deladichalgleia.

EL Licenciado Don Fernando De Salazar


Teforero de la Catedral del Cuzco, Vi (itador Gene
raldelObifpado. Eleydo, y viftocon fingularad-
uertcnca y cuydado cada rengln y parte defte Ritual
, ,

fornaulario,cinftitucion de Curas/aTi en el Roniance,co-


mo cn^la traduccin dla lengua Quechua general dcfta
tierra, compuefto por el Bachiller lun Prez Bocane-
gra, Cura Beneficiado de Antahuaylla: yantesqueen el
me remirafe, le el Ritual cerimonial, de la admniftraci
de Sacramentos fantos nueuamente ordenado y maa
los
dado guardar por la Santidad de Paulo Quinto coyas ru-
,

bricas, y reglas a traduzido el autor en nuetro vulgar, taa


exada,y regularmente,quanto era neceario,para queco
dos le entendieTen; y efpecialmente para los Curas, y Sa-
cerdotes, queandeadminiftrarlos Tantos Sacramentos
al pueblo ; porque declara como fe an de poner en platica
todas las cerimonias,que fe an de obferuar en la aplicaci
y execucion dellos,y jntamete la traduccin enla lengua
general Quechua de los Indios eti las cofas, que en ella fe
,

an de dezir,y enear a eftos Naturales, acerca de cada Sa


b j era ment
WS W^M'^MW^^Jf^JS^^J^J^M^J^M^,^
j'PiorjcioN.
cmmcto.quec^uncontanra pr pi^d -dc^znch^y cl
Tl^d cc.CiCas^quanca aiguna otra peii( na en todo el Pira
p dj ni pucd craJu7,irhis;porq:it dennsde crcan anti-
guo Cura, y can graa Predicador dla ley Eoangcica; con
el fruto n'.torio en ros Naturales: y con el apauu que fuj
letras m-recen. Es conltnnadilimoenlakn^uah Quechua
de los indios y examinador en eU y eo la Aymara mu-
, ,

chos a fios a y cloraciifo dlos Curas de todociPif: por


lo qui I juzgo, que fem jante Ritua formulario,! otro le
pocria componer, ni qucadeer ninguno buen Cura ia
tenerle;pnra: adniinilrar bien legal, ticl,y deuotamente, y
que es nece]ariIinio,//////'/i-/Vfr, en eVa tierra, y no To e
lepuede dar licencia para k imprimir, fino mandarfelt>
apretadamente, y con granes penas ordenar tambin 2
todos los Crasele vrea.,y tengan, gouernandore, y rigien-
dofe por el. Y lo firm de mi nombre , en la Ciudad del
Cuzco, a priaiero de Mayo, del iio de mil y Icyfcieiuos ^
Veyateyfeys.

Licenciado den Fernanda


i

I y^
iS

A PRO-?

^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^g^^^^^l^^H
^%...:^

EPROVACION
DEL PADRE FRA
CISCO DE CONTRERAS RETOR.
del Colegio de la Compaia de I E S Y S
del Cuzco.

Vin:o con fin^nlarciiydadoel Ritual formulario,


iJnfticLicionde Curas que a compucto el Bachiliec
,

Ju^n Prez Bocanegra, traduciendo el Ricuai,que nuelro


muy S.P. Papa Paulo V. mand eguardaif en iaadnini-
lracioD de los ancos Sacramentos en la vniuerfal gleia.
Es obra digna de er muy eliinada>por ia ingujar elegan-
ciaen ia lengua Quechua, aduertencias doctas para laad-
xnioidracion de los anto.s Sacramentos epecial para el
,

de la Penitencia, y (agrada Comunin , por la propiedad


coque traduce las Rubricas del Manual deN.SS.P.y por-
que fera de grandiilima vrilidada todos los Curas dla-
dios , que con prouecbr,>,curiodad , y decencia quiieren
adminiitrar iosiaotos Sacramcos, que fon los arcaduzes
por donde fe nos comunica !a vida de ia gracia. Es obra,c|
suian de folicitar fu iraprcllion los feores Obirpos,y Cu-
ras porque en etepreot-'roin duda fe eua la prima y el
, ,

clamparfe ersa de gran fcruicio de Dios, y bien de las al-


ias que es el blanco a que deuen afpirar los que tienea
,

cuydadodecofa tan precioi'a,comoei el repartira angrc


de IBSV Chrito.quc fe c<: nricne en los Sacranicntiis, co-
nvoen vgf pfectoliffimos lla.Fechaenel Colegio deia
-.

C< an pama acIiiSVS del Cuco] a 4. de goto, de 1627,

aos
okmwi m K WM W w m woMMannKMm
ii

DO
DON FRANCISCO
CALDERN DE ROBLES Y
J?eafiel,Arcedano de la Ctedra! delCuz-
I

- I ^x-P'^^ humilde ieruo deea

-i'i
alud.

rCHAS.T MVT IFSTAS CAFSAS


_ __ tienen obligado mi ^Io,para ofrecer a y, m.ejlepeqm,
oprejente-jndicio, y reconocimiento de la gratitud que a Ip.m*
dem. T porque todMrejplandecen en D, merced con gran-i

de^fin igual , dir algmm en particular aponiendopor aora 4


td demofdencio^ pues hablar detodopor extenfo, quando me.
atreuiejfea imprejja detanta alte^ , {Jtkien,quela Verdad,
enriquecerla mi pobre ingenio) cqfiejjo no llegara alpunto dejo^
que a tanto mentfe deue^y puede de^r.La Dna cauja es, co^

fderaryoJi^y pmifejlarfe en general] elyalor delP.mJujha


do con tanta noble^a^prudencia,'virtudes ^y letr^. ue los q
efie conocen, lerejpetan^y tienen en laDeneracin deuida :y a
los que del tienen noticia llena de admiracion.Otra es la mtere.

^/e^itudjimpie^yy admirable goukrno, con quefiemp'e T.


m.en las coft arduas y menos granes ^a exercido [ con^prnuer-

Jal aceptacin ] los cargos de Gouernador^Prouifor , Vicario

General,y Fipador dejle Obleado,pues de todo eb d redun-


' ~ ""
. > dado
DEDICx^TORIA.
'ddo y)u ref^-m^con tanajuJUda a i)Irtiid, quanto t^^Iaf
dtceoy[:on efirana.y nuem emdicwn)'n todo el Clero-Ja quaL
con mena 'Polmtad^dem.ts de aprouechar a todos^ mmenta -ij.
tn.con nclimr oido algunos preceptos mw [mm de tan hu
el

m.'ldejermdor^y Capelln de -t). ra, de cuyo tituloyo me


pre'^
ciare] a la lengua )uechua general dejle Reyno, en
que a;, m!
es ta-'i Prfido ;; auerpue;io los ojospiadojos
, \,y de ajicinm
mperJo:u [fin nraguno^ mritos della ] a engrandecido^
yfi^
pre iran creciendo mu dejjed::, y mwMt^ obligaciones. T la yU
tima esjaher,que ^UM.a ejlepequem trabajo darafupiadofa
ypoderofa rnano.yfauor ,para que mi intento tenga el lugar
deuido a tanjujh traba'o,
Hufnildejuplico a TJ.m.le reciba dehaxo de
fu amparo,pa^
ra quefiendok grato Jofea a todos y yaya aumentando]e en
,

exer ciclo demo yirtud, muy larga yi da dla perjona


con
de -.m, la qualfuplico a Dios projf ere en muy alta digmdai.
I
largosyfelicsimos aos. Dejlepueblo de ntahmylk
la chi^

Capellan.de v.m.

El "Bachiller lun
l^ere^'Bocanegra,

EL

S^^l^^^^g^^aj^HI^^^ggHgagg^^^gm
IH^S^CSrKSEK'

NICENO
C
SA.TRlDVZ b O EN LA
lengua Quechua.

CHECANCHACun'im,hacgapaDoshfnaritio:atpic
yayman;hanac pacha p pachap niraqiieamta/utl
cai
f urec mana ncureccunap,camaquc marapas. FIuc yaya
lESVCbrifto, Dio$pa9apaichuria manhuampas. Voya-
manca pacarimac man manaracbnantim pacha tecceca
captin. Dios, Diosmaora, canchan cancharijrnanta, checa
Dios, checan Dosmanta churiacuca, mana lurarcaman,
yayahuan caifjniyocmaii; pairaicijni tvjcui rrsa cae cuna*
pas ruraca carean, caimcana ocncbic nmi cunaraicu,
quefpi cayaochic raicupas, banac pacha cunamaota vrai-
cumurcsnjEpjrirufandto manutac sicha ruracurcn, Pii
rumTazque Virgen Mjnamanra;riinaiarcantacmi. !. ru-
na ruracurcaDn.ii.ncanchic raicii chcara Cruzp,chi]Ur
catac carca ; Poncio Piacop camachijninmsnta machiir
cao, patBpafcatac carca. QLiim^a pimchauoimpica Li^a-
rimpurcan,iriianam checan qnelica cuna fim hiaa.hanaoi
pachaman Vchai rircatac yayappaarapi tiachcan, chai-
;

manca huc cuti acacm,cuicainnhuan,cau9ac, a hua


ccunathuamp3s,pauchachdmunca;caipa Capar pa
chairi

.^^^^k^
p^^^aMiM ^mLMmMmMm^U^msmjs^jm

chanri puciuc*annarmi canea. I. mapa piich caifyac


,

micanca.Capac yaya Erpirtufaddo manhuaD,can9achec


rDanhuan;caQii yayamnnta, churimantahiian Ilocfimun:
p^ai.racmiyaya,churihuan,huaquimucharca,cuffiufichirca
tac.Hamauta,vnanchac,cococ,profetas cunamata, rimac
carean. Huc rand:a,cacyac,catho]ica,apoftoIica,Iglefada'
huan.linirahucarmacui,mailacui,Baptirmoa:a,hucha-
~ cunap pampachainimpc. Suyacunitcaliuaoc ^;

cunap cau^arimpuiDnta. Hamoc pachap


cau9aiaintahuan,Amen,
(AJ

^
"I

.JJ

L:i' .

S^t1ti^iiF<i^SSlSi^l
I
M

EL PAD
FR ADRIN DE
,ALESIO DEL ORDEN
DE PREDICADORES.
AL LICENCIADO IVAN T E-
re "^ocanegra^.

D E ZI Al A.

VSmah Indiana gentc^x


G^ue oj?rmida^jjiaca ora.^
2)^ mano trbumdora^y
Q^as no de labio eloquentt^ .

Hajla:>quetudiligentc^x
{Tanto el\elo te troboc^tJ)
Con dichafuy ano vocOL^,
Refarofuijie aju mengua^-h
Vues tufluma le da lengut^:^
T tu nombre le da boca^*
[NCIPO SINE
PRINCIPIO DEO>,
LAVDET OMNIS LINGVA.
QJECH'yA SIMJPI , CFCHF-i
I chafca rimd^Sonetontica.

'%^Jf^naracPachaptecfenJayarij?:n
Jl\ JL Adanarac Intiochd^cap mntau cuna]
Adauczmc Tunchat4:,Pacfa,fitcc cuna^

oJ/Ka^jap^ Cochap hurcan pocchiripnl


/vanarac Picb'mcunay F anearcuna ^
//anarac ^u?nacyricchac:, naurakanap
^lng^lpafkjtimpaSjCalUmniptm:
Cai?uiccdl?MacD0S3camqmqujquiphnl
'a?npa cainijquipi (^amlL m carcan c^ m^
^Uinai cainijllaiqtiipicochocHJja^:
(^apac mimacocymaftjuac camtjqwp;??u
lnth^achaci.^'.pa>Syniraturcmqm>
zydngclpaX:,rmaacrecachC-:jp{L^.

i
L^^^l^g^lgQ^g^^^^Q^I^^^raHM
WTfWnSWXKM /.. *'.* I*. -*

AL avtor; anagrama
DE DON
JVI
PONCE DE LEN, FISCAL DEL
Academia Real del Cazco.
'ImnTere^ Bocmegra Aietffs likris.

Encubra en agro jape.

cubra en agroj^^e
E]<[
La memoriafelt^^mfeli{pedmj
Tirana de (^ ampajl^e,
^elfamofo Alexandro aluajsdra^
^nefmfanim no ejihno^
Fu valor en tu ingenio efta ma^sprifna^.^
De jd leXandr ladiefcra
Tm liberal confortne afi decoro^
Aa^s tu libro nos muejira
En cada letra vn rico (rano de orol
Encubra en agroja^e
La FamaMrqtie <vm(fJiaa??if^Jjw.
iBiPS!3^tgfl^l

DE VN RELIGIOSO
LEGO DEL ORDEN
DE NVESTRO PADRE SAN
Francifco. Al Autor.

SONETO.
Oca de oro ejmalmda a de amarfey
'Trocando Bocdnegrafu apellido ^
^jc el oro de qmlates masfuhtdo)
^JJe fmakci negros puede perflarje^
T el oro de ChriJ&fiomo aplicarje
Tmde af Bocanegra,pu&s aftdo
Bn 7^elo->y caridad tun encendido ^
^j^e predica:,j efcrmejin canfmje. y^

^J^redica la Catlica Dotrmay

^ la Amerua baruaranaaony
ConftntOij jipojlolicodefuelo,
T cfcrme la Chrijiiana diaplina,
Efn'.almndo con arte.j perfecicny

i JLlorojino de^ amor^j \clj,

epstola

Y^^^^vr^^r'i-.x'^-mw^^ ^r^T
LJg AJiHli lJi A JILIW Jf 1t

"ESPITLA \t ZO'Si CFRjfS


Beneficiados,y z^aefiros de^Dotrmk,jex0'-^
citados adminmdor&s de los fantos Sackt^.^ :
i

mentos a los Jsfatumle dejias am^


,

vlipmas tierras delPim,


^:.

MAs de veytite aos (Sacerdotes del akilimo


Dios,y corapresby tros mios)^ acab de ccre-
ur vn Formulario , Inftitucion de Curas, racndoio
jdc laobra principal,de las Epiftolas yliQgclios, que
para todo el ao,traduzido enla lengua Quechua;co
brmc a la ocalQn,que tune en la traducion dellos,pa
.a tratar de los fantos Sacramentos. Y el mifmo tiein 41
poauia,que loseftaua enmendandojimando.ycorri-
giendojbafta darle la vkima mano. Y tratando adual
mentede la imprelion deljlcg a las mias(<por buena
rucrtej\^n Ritual Romano, mandado publicarpor la
'Santidad de Paulo V. de eterna recordacin^ Pootifi-
ce MaximoJmpreTo en Antuerpia en la Oficina Plan <3
^tiniana,ao de 1 620. c5 vn Breue,y Paulina $ fu nii-

jna Santidad,en que mand^^qucinuiolablemce vep


^4delen toda la Chriltiandad,todas las pcrfonas a que-
f^ues incumbe, la adminiftracion dlos Sacramentos
- fantiliraos de nueftra ley de Gracia ; conformandofe

^|con el,en los Ritus,y cermonas,acercardea admini-


^ tracioD dellos.
CJ Con que celfaran tantos cermoniaes,y Manuales,
^Breues,y mas ad longum,impreIos,y de mabo.como
-eneftasIndasOcidentaicscorrian;finmasattoridad
que la que les queran dar ios Autores deilos. Que fo-
fo pretendan breuedad.raenos polcia,y ninguna cu-
riofidad, en la pratica, y folene adminftraci t^Wos.
,^

^?-4?? aulod^utaoPontiiceesdad (comoa regla


C y iorma^ <

<
y norma dla gleia;^ y.np ocraalgun Paftor)reccbf^
apro,uar,y aiitorizar,os ritus, y cerimppias^^en I'afole-
nediiiiniftrcion dlos letfantiffinAbsSacramt?^
coniopafece ppr lo qne la acrfanta Triteotina Sy-
nodo,eii la rtili.-y.cip. 13. decret deTos^rituSj por ef-
tas i^A^bi'a.s:Sju^ dxenij receftos,c^ appr-4)batos, Ecclefia

CatholicdL ritm^ in folcmni ficmmentorum admif^ijlratione ad*


't
'hiberecvffetosYAut contmm;autfme feccato %mimftrM pr.O'^

El qual dicho Canon,.


'jiorem.mutir )oje^an'athemdftL
^piieftoal principiodeteRitualRom^nof^ vtiacet) a-
|>rou6,y autoriz fii Santidad. Y aunque loque tena-
cfcrito era, conformndome con el Manual Romano
(con quien efte Ritual concuerda ,y ymboliza, en la
ubtncia y principales ccrimbnias) tienecon todo,
,

algunas cofas breueSjOtras mas ad longum, yotras de


'codo punto quitadas, del primer 3/anul Romano. Y
para cada Sacrameriro particulares notas>que es fuer
9a adu'ertrlas por fer de fuma entidad, para la exada.
-aditiniftracion dello^'^'^'^ Hjrni.o

i
- ''

; Y parfeciendome nii vida corta, y que la impreli^


'Ide feis cuerpos grandes que tengo e ritos-, va muy
,

de efpaciof^por no tener hombre que me d lamano,'y



faorezca tan grande afumpto, y tanneceTarioala
-Iglefia, que nuelro Senr tiene edificada en eftas par

tes det Pira } acorde traduzir- efte nouilimo Ritual,
Formulario,einterrogatorio,alli en Romance,' coma
v'rt lengua Qu^ecliua y remirarme en el. Qnitindo
I ,

'
much;V$ofas,qaeauia hallad,ali impreTascomoef
ericas de mano y aadiendo otras de grande neceH*
:

dad,cimprtancia,para adminiftrar valida, y deuida-



meote,(ns fantos Sacramentos ^ei particular el dla
'
Penitencia j a cftas tiernas plantas, qtieoyfonmuy
tv
ancuas , en la ley de Chrifto, y deius minilcrios por -,

uii'ju
....
dcfetQ

i
(iftik
I
MAv<ai-mi'^^^;'i^%^n
rmrji

t^ LOS CVRJS.
nefata Bncftro bien conocido , c la negligctieitan
grande que cenenaos, en las eaear, exempliScar, y
,

predicar. ;,
'

; AUegandofe a elo la disfornii<l3d,y dillbnrincia^ea


la adminiftracion de los Sacramentosde lajey de Gra
C!a,inftitudos por Cbrifto Maeftro,y Rederaptor eu
Uro en cuyas Formas, y materias va embuelca fapre-
:

cioiirima fangre, infinitos mritos de o P^b Que .

aunque nos conformamos con los MBuaes Roeiar


10^ y otros muchos mas breues imprelos, en las c^rir
jnonias , celebracin , y ritus dellos ; no fomos vhaoi-
ines,ni vniformes,en las exectitar. Efpecialmeisteea
a
'traduzirlas enla IguaQuedvua;en eta nsuchp mas di
latada.y de todos vniuerfalnite mejor encdida,y ha-
blada, que la lengua Amara; difcil menoSj comn, y
.Tnasfucmta. Demanera ^ que cada VfiQdeioforps>
conforme la cieneia,deuocion,6 priela ^ue.tieiie,pre
gunta, traduze,y adminftr, quita, y pone , haziendo
inueuos Rituales^ y vicindolas formas de los Sacra-
mentoSjfm propiedad. Con blecirmos,y baruarimos
en el modo dlas aplicar a las materias. Y lo mmo en
la bene celebracin delios. Caufando dudas ^idixo
bien la forma , la aplic a la materia,comoel mpj-
ilro de Dios. De condicin, que fea necejiario pregua
"
tar lo que ai A potoi an Pablo fe prfeguntd en U- pri-
. mera Bpitolaa los Corintios,capitlo quartoydoodc
mo^'^Sic nosexiflimct homfl/ut mimfiros ch^i^^^
'fatQYesminifteoTumViet. Bic inm qu&Yttir inHr t:-cnfa,
tores , vt fdelis quls inuenhiur Aqui fe preguita en efte
Reyno del Pxru, entre los dippnrgdores deles Sacra-
lueitos, quien fea iel admimLador dellos^qnien los
.icxercitifegal: y fielmente*, ;
.-, ,

Iijitandopiiesen vno, lai manefas dcdezirenla


lengua Quechuaj ehalkdg2iRi$st,y tan nialtraduzi-
'""-""'
^"'

c dasi; .

-^t
WW^^^^^l^SS^^^^^^^^^^BS3^S^
:^r-7>^^

'r IS TOLZd
dcts.qaQ cflnuo bien quitar totalmente, muchas loca^
ciones,interrcjtgiacones,rerpoDioncs; aadir, y fnplc
ocras,nudar las copulas,y vcrbos,frafis, cimpertinea
cas, en codos ellos, hafta las reduzravn lenguaje va
<lo,cafto, inafetado, inteligible, aE a todos los Ca-
ras como a los Indios y otras perfonas dele ReynOi
, ,

Para que como (por la mifericordia de Diosjen la cela


bracon de y reglas de rezar el Oficio diu&cv
la MilTa,
fomos conformes , tambin lo fea mas, en laadmini-
i:racion,y pradtica de ios Sacramentos rantos,y en la
profcdionde nuefcra Chriliana Religin, profelda
en ellos; que es uer9aio feamos , llguiedo efte Ritual
Romanoicon tan granacucrdo,y con tanca auEoridatt
pubUcado,y mandado guardar.
Lo primero,que en efte Ritual FormuIario,cInfti-
tucion.fe A de notar,y aduercir, es, que folo ecriuo la
3pralica,y exercicio de los Sacramentos: en quanto es
tiecelfaria, y pertenece a los Curas (6 fean propieta-
,

rios,coad]utores,feculares, reglares,; para que con


sperfecion^puedan adminiftrarlos, Y para elto c pone
algunas notas, y aducrtencias en romance: y eftect
menos efcabrofo y mas compendilo que upc y aU
, ,

canc; {jorque tambin lofueTe cUenguaje, y tradu-


i-cion de la lengua CHiechua: n defuiarmc de las rubri
cas, y Cam:)nes,dl nouiiimo Ritual Romano. de quie
.general,y vniuerjaimeate, fe a de vfar en todo el nua
*<lo,y en cbe nueuo, cuyas rubricas y trotas, irc tradu-
,

zi'?ndoea romarice,paralos que no cVuuieren tan a-


dante en la iateUgencia del atin-.y as necclarias ea
la -^icchua/^qneencada Sacra ment fe mandan guar
4Jar;adpedem Hcerc, como pudiere, y nuelro Seoc i

me diere a entender, para mayor gloria de fu diuin*


JvageVad.
Lo fegundo que no
, ft rcfucluea en cftc Ritual , y
FormuUrio '

lSstis^miii)^Mm^<^^^ '^r''vny^^^T'r.^'
^ tos C^RJS.
formulario , dudas, acerca de las materias, y forma?,^
&c.dc los SacramcDtos;ino blamente lo que a de ha
zerel Cura,en la folene celebracin dellos. Sin cmba %
ra^arfe cd la inteligencia dlas rubricas del RiciiaU
|3
Ni difputar de la verdad dell2S;pues van fielm'nte tra
du2das:y nos enefisn a quienes emos de ocurrir, pa-
ra las refoluerj los autores a quien fe a de confukar.
Lo tercero , que el lenguaje, y traducion en la len-
gua , es el mas propio, y mas genuy no, al Romance,
que la Quechua tQc, y haHado;y fu perfccioD,y fra - 41
is,lo declara .Que el ercreuir,y leer la lengua,no tiene
mas cifra, y dificultad, que e efcrcuir, leer Romaa-
:e,6 Latn. Ex cepto,que porque en algunos boca blos
p
e de herir la letra, u. como bocal y en otros como
,

confonante al pronunciar , y efcreuir el nombre, 6 e


,

verbo , otra quaquer diccin, en que fe hallare e-


mejante letra, c a de efcreuir, y pronunciar, con visa
li. antes dla. u. porque allikquitealabocsi. u. la

ilicr9a que tiene de bocal ; y la baga confonante. De


que cada tenglon,e hallaran exemplos, a cuya cau-
Ca no los pongo aqu.
Lo quarto,que lo que en cfte Ritual Formularia ef
i^
criuo,y tradazgo en ia lengua Qechua,no es n)end -
gado,ni adquirido de otro Rituatni manufcrito algu-
no f aunque el que anda de molde tengo vilo J na
,
V'l
propio trabajo mi: y i algunas peronas EclefiaticaS
en algunos Curatos c dizc bien, y adminitra en k
Qaecbu*,con propio,y congruo lenguaje, es acado,y
trasladado defte mi, O que yole ayaccmuoicadoa
otros Sacerdetes,6a otras perfonas,y permitido e a -
proucchen defte m trabajo : ai en la celebracin de
fos Sacramentos, como en oraciones denotas, quea-
'
^ui van cfcritas , en profa, en verfo, y modos de de-
^x ca las Epiftola$^ y EuaagcUos^ ^ue tengo trsduz i-

ds>
EF ISTO LA
dos. d Qoe el auer tantos anos que by examinador, Ctt
ambas lenguas, Qoechua, y Aymar,en efte Argobifpa
dodelCuzco,y mas detreynta^quequeadminiftro
a los Naturales, los antosSacranieatos,y les predico
eirantoEuangelio{conIa aceptacin notoria)mefa
cilitado^el hablarla, y traduzirlajcon la propiepadjCle
gancia.y curioidad,que e! que le leyere,podranocar.
Porque de mas de fer tan inteligible , affi para los que
adminiftran los Tantos Sacramentos , como para los
Indios , a quien eadmiaiftran , efta traduizdo en el
vulgar de los Naturales dela tierra ; con el lenguaje,
y modo de dezir polido de la ciudad del Cozco que ,

es el Atenas, deta tan amplia, y tan geueral lengua^


que fe llama Quechua y no Qujchua, como f comua
,

mente fe nombra enrre todos j infalirvn punto, ni


exceder de las rubricas reglas y Caones del Ritual
, ,

nouilimo Romano. Dlas quales no es licito paiar,


quitar aadir, anteponer, ni pofponer en poco, ea
,

i mocho cofa alguna : affi en larublanciadeloquefc


nian da hazer,como en las cerimonias,que en el fe or-,
denan, para adminilrar bien, y con polica, los Tantos
Sacramentos;Tegun el Canon arriba eTcrito,del Con-
cilio fantiffimo Tridcntino.
Lovltimo, pidoalChriftianoletor, por el amor,
queanuelro Scordeuemos (^ en particular Tus
mi-
niaros, y regales Sacerdotes , ; que lea con caridad,
y
beuolencia , las aducrtencias , que acerca de cada Sa-
cramento, van notadas, y fealadas, fin dexar alquna;
i que ellas declaran con diftincion, el modo de admini-
ftrar: y o que fe a deconiderar, y notar , antes de en-
trar en a medula de cada Sacramento. Y el que ente-
ramente las leyere, experimentara, la congruy dad de
i las dicciones, y lenguaje de los Indios ylagrauedaj
,
de Us coTh que contienen que aunque parezcan me
:

QudenciS

m^mmmwWt^^simb'
I ^
E^ tos CVKAS.
dencias, bafta que fe trate de cofas tan sitas, como
de los Sacramentos antiimos ; para que luzgan ea-
medio de tan denfas, y palpables tinieblas, como fon
lasque ao tocado, todos los o^^it hata aora an admJni-
tradjCali a ciegas,}' alucinaudo, iQ cita X:u\ aucnaji
da traducicn.
Lo que va efcrito, es, egun la humildad y peque-
,

nez de mi ingenio, y como de tal pido fe reciba. Yel


que le tuuiere mas copiofo , y mas lleno, que fon to-
(

dos, jpueslefer facil;emende, aada^quiteaea in-


ueocion mia , lo que conuiniere. Que mi intento es,,
feruir a nuetro Seot,con ele pequeo talento,y can
dal , que fue fu voluntad comunicarme ; y agradar y ,

complacera todos, en el mifmo Dos,debaxodecuya


correcion , y de nueftra fanta Madre gleia Romana,
humillo,poftro,y fujeto,todo lo que ecriuOjV digo ea
cfte Ritual,y formulario: y en las tr aduciones,que ten
go hechas , de las Epilolas, y Euangeos del Mill: y
de las dems cofas , que voy efcriuiendo para ,

mayor gloria fuya,y de fu Madre Santiii-


ma,cuya es,en los %los^de los
igloSjin fia.
mmmmmess
Fol.

CRA MENTO S EN
GENERA L.

LOS SACER. dla nueua leynos comu


dores les incum- nic eficazmente el fruto
be de oficiOja ad de u ntilima Paffion.y
miiiftracion de los an- quib q co certeza/us mx
tos S acramentos ,
por lo ritos e nos aplicalen por
qual a ellos deocar-
e ellos(de lege ordinariajy
i-ir,y preguntar^ por la ley in ellos de potentia ab-
(

clel Seor ^ como dize el bluta )


que como Autor
Profeta Ageo.i. Interroga de la gracia^ la puede dar
Sacerdotes legem. Pregun-. acjuien , y como le pare,
ta la ley a los Sacerdoresj ciere.Mas quando aL?u--
que ellos reponderan lo no, pudiendoe aproue,
que deila quifieren aber, char delios^ no los va,
para que por s reJDiie.^ no da Dios fu gracia fia.
ilas e hagan miniftros ellos.
idneos de Chrilo Dios Y el benigiiiflimo Se-
y Seornueftro, liorjaconioddoe a nue^.
El qual por el kgitimo fixa flaqueza^ y a la condi,
vfo de los Sacramentos cion debil^y frgil deiiue
A ftra
y

2 TDe los Sacramentos


lia naturaleza j coolaii- qual dellos_,confl:apn ne-
cio notros de alma, plmente de dos colas^co
^
cuerpo nos dio , y entre^
,
mo de parres elenciales;
go s dones erpinciiales^ de palabras, y de elemen-
^
debaxo de colas corpo- tos:de formas^y materias:
rales: como lo enfea n las palabras,con la inuoca
lun ChriolomOj fobre cion de la Santilima Tri-
anMateOjEpift.Sj. dizi- nidadjbn las formas (en
:

do :, Situ mcorporeii^s ejfesj algunosjdel agua: del p? n


nuda ipfa dona incorprea^ y vino, y de las dems co
traddidij]et tib ChrsiiM^ fas, como de materia.

fedquomam corpor comn- . Todos eftos fiete Sacra-


^a e ayiii^^ tuajn rehiis mentos fueron inftituy-'
,

Je^ijihilthi^s^nttlligibiliadO' dos por Chrifto , y pro-


na^ tihi traduntnr. Los Sa- mugados por fus agra-

cramentos de la ley de dos Aportles: hazen gra


gracia con los quales , a-
(
diofifluTias ventajas a los

quel que por elencia es de la ley antigua:mayorcs


bio el buen Samaritano, en virtud: en vcilidadime
Lucx I o.)e acerca al mife jores : en los recebir mas
rabie llagado,y le cura fus manuales, y mas facilesren
llaeas, imi la orimnaLco- numero y cantidad mu-
,

molaaclual)fonicte,Ba-^ cno menos,


ptifmo, Cfirmacion,Pe- Fueron inlituydos por
nitencia,Ecari]:ia,Orde trescoasj por la hu mil-
Sacerdotal , Matrimonio, dad ,
por la erudicin , y
yE;aremavncion:y cada enfean^a por laexerci-
tacion

i
^^^msM^mm
'
En general. 3

tacion. Como lo dize el y nos exortamos al amor


Maero de las fentecias: y caridad fratemal.Y a o~
La humildad fe guarda, tras (antas, y Ciriftianas

quaiido por el precepto coumhres y fon final-


:

del Criador , nos lujeta- mente, los Sacramentos,


nios a las criaturas ,
para feiales verdaderas,.y me-
adquirir la gracia ,
por la morales de la, y
Paflion
qual fe alcanza la remif muerte d Chrifto bien
ion de los pecados. So- nueftro , y prendas de la

mos enfeados por los futura gloria.


Sacramtos porque por^
Es comn en todos los
aquellas cofas exteriores, Sacramtosjque el mini-
ciLie fe vn , conocemos ftro, dij3fador de qual
la virtud in uiible,que in quiera deilos,no reprefen
teriormente obran. Fue- ta tu perfona , fino la de
ron inituydos por la e- nueftro Maeftro , y Dios
xercitacion-porque quan lefu Chrifto. Y
afli tiene

do admuiiftramos , re- obligacin, en la admini


cebimos los Sacramen- ftracion de qualquiera
tos, nos apartamos de las dellos a atender , y hazer
vanas , y 'aoas ocupa- lo que la glefia preten-
clones. de^y quiere, que es lo que
Tambin fueron infti- Chrifto inftitiiy''y man
tuydosjporque los Sacra- do le iiziee.

mentos fon lales , que Y aunque qualquiera


defpiertan en nofotros,la Sacramento dla nueua
OTtud Teologal de la Fe, ley , confta de dos coasj
Ai como
4 T>elos Sacramentos
como de partes efcncia-. ras , e infu flexiones. Y
les, y elas conlainren- para hazer pateares los
cion del miniPcto , fean enridos a que oygaii los
de necciridad del Sacra- mylerios
y preceptos

menro,ybaleii paraha- diuiios. El Careciimo,


zerle y donde eftas
^ fe. esvna explcita nftriicio
hallan , ea completa la y eofeiian^a de las cofas-
integridad del^y lo es ver- que fe an de creer , las
cbdero. Fuera deftas par- quales preceden al Rap-
tes, nueftra fanta Madre tiftno, y nunca fe le li-.

Iglefia , anadio muchas guen. Y a ele modo fe


anras ceremonias y ri-
, a de filofofar en los de-
tos, para la celebre admi- mas Sacramentos,
nilracondelosSacrame Deftos iere Sacranie^-
tQs:y no olo para los her tos, tres fon los que no fe
nioear,y honrar, fino t-^ pueden rey terar El Bap- :

bien para norar/ealar, timo: La Confirmacin:::


y
i cncarnos las coas que Y el Sacramenro del Or-j
en los Sacramentos fe o- den Sacerdotal porque5

cukan,y encierran. Yali imprimen en el alma de -

anadio al Baptifmo , fola- los que los reciben , vna/


menrc celebrado,e.l exor-. feal indeleble, Uamadx
cifmoj que aunque no es Caradtcr, qu es vna cier-
Sacramenro,es facramen-^ ta virrud epiritual, por la-
tal del :
y el efero yo, es qual marca el al-
fe fella,y
ia cxpiilion del Demo- ma,para recebir, admini
nio
por fus palabras fan- ftrar a otros, las cos que
tk
Ibu

"^B^imkmMmmtm mms^mmsmam
En General, :3
5
fon del diiiiiio Culto, a ^cncralmcDte an de cr
qcs diferente el Carader guardadas en la admini-
que e imprime en el Ba- ftracion de los Sacram.en %
ptimo, del que e impri-^ cos^ traduciendo fielmen
me en la Confirmacin, te el Latn ,
que e Ritual
y en el Sacramicnto del Romano,pone(ecriuieii
Orden Sacerdotal. dol primero comedio
Y porque no es mi in del rengln^ y j<yuiendo
tent , ni alumpto tratar luego u declaracin) pa-
de las particularidades de ra que fean oberuadas^
los Sacmmentos en gene con la religin^ y diligen <4
ral 5 ni de lasque en cada cia ^
que tan antas ^ y tan
Sacramento e hallan : fi- ncceflarias coas piden^
y
no bio el modo de cele- fucefsiuamente tratare de
brar, los que a los Natura ca da Sacramento, y de la
les e les admintran ,
y pratica del, guardando
como e les inilruyra en el orden del Ritual
fu lengua, y enfudezir en todo fin apar
vulgar mejor: comenta- tarme del
r por aquellas cofas,que
^^,^^y^^9/a^^t^^^'iRimMnNKmi^

6 ^e los Sacramentos
T>E US QFjE IN SACKAMEN-
torum adjTimiJiraonegeneraliterferuanda

COSAS QJV^E AN DE SER OB-^


eruadas generalmente en la adminiftra-
cion de los Sacramentos.,

%,XimigituY ^^c po elle aparejado parac-


xercitar oficio de tan an

COmo En La iGLE-
de Dios ningu-
fia
taadminijftracion..

na coa mas fanta , mas . i\am obremj^c. .

prouechoa , y ninguna
mas
i na fe
excelente^
halle,
mas diui
que los Sacra-
POr tenga co
tinuo cuydado de
lo qual,
vi
mentos inliruydos por uir muy entero muy ca-^ ,

vChrillo nueltro Seor, y con fuma religin:/


fto^

Eara la falud del genero porque aunque la limpie


umano : el Paroco, o- za de los Sacramtos, no
tro qualquier Sacerdote, pueda manchada con
fer

a quien pertenece laad- la iniquidad de. los que


miniftracion dellos^qu- los aclminill:ran,ni el efe-
to a lo primero deue te- to dellos pueda 1er impe-
ner en memoria, que tra- dido de los malos rnini
ta , y manija coas antas^ ftros , con todo , los que
y que ali cufi en todo ti los adminilran , no lim--
pios,

[\

raitggt>^lg&^^^^
En General, 7
pos, indignamente,in- amoneftara al pueblomu
curren en pena de eterna chas vezes , egun la oca-

condenacion. fon que fe ofreciere, que


El Sacerdote.pucs^que todas las vezes que fuere
tuuiere conciencia de pe necelario adminitrar al

cado mortal(lo que Dios gunSacramento.le llam


no quiera ) no featreuaa muy prefto , fin atender

llegar a adminiftrarlos, al tiepo, otra qualquier


fin procurar tener prime incomodidad.
ro contricin del ^ antes
teniendo copia deCon-
feTor^y permitindolo el
tiempo y lugar-, conuen- Ntes que el k lle^
drafecorfiele antes que /gue a eftaadmini-
losadminilre. ftracion (fi tuuiere opor-
tunidad) le dar vn poco
a oracin, y a la medi-
la

tacin del Sacramento^


N
Eel
qualquier hora
del dia,y noche,que
Cura fuere lIamado_,pa
que va a adminilrar^y ve
xa , y leer primero
den de adminirar , y las
el or-

ra admiiiiftrar qualquier ceremonias fegel tipo,


Sacramento^iio interpon
ga tardanza alguna en ad :. In omni Sacramento-
miniftrariu oficio (parti- rum^ifc.
xularmente fi la nccefli- TT? N qualquier admi
edad lo pidicre,)y por clo JLL niftracioii de:Sacra-
A4 mcntos.
Jtv^'J^MiM^M>^:I^Mv$^

8 T)e los SaanmcntQs


mcntos , e ponga obre- ^os ^ y vafos del minile-
peiliz^y obre ella la ello- rio^elen enteros,polidos
a (le la color que la cere- y limpios,
nionia del Sacramento
pidiere jfiiio es que en ad . InSacrammtcnnm^c,
minil'rar el Sacramento
de la Penitencia , la oca- 'p N la adminilfecio
fion ,
colkimbre, lugar J_/ de los Sacramentos
pida algunas vezes fe ha- declarar con diligencia,
ga de otra fuerte. quando cmodamente
pudiere , la virtud, vfo,
y
$. Adhlbebit , Isfc vtilidad dellos^y las igni
ficaciones de las ceremo
Leuar tambienpor como el Cocilio de
nias,
lo menos vn Cien- Trento lo manda^ por la
go^ le vuiere, muchos dotrina de los antos Pa-
(fegun lo pidiere la digni dres^y del Catecimo Ro
dad del lugar, y del Sacra mano,
ment) vellidos con ha-
bito decente^y con fobre $. Diim Sacramenttmjjf.
pelliz.

OVando adminiftra
alpun Sacramento
pronunciara,aten
TEndr tambic cuy- ta, dilinta,
y piamente,y
dado,que la alhaja, co voz clara,todas las pa-
velidos^ornamentos, lie labras que pertenecen a
la

tfc^ii^<ri>^^^g! r^^
i*

^n 3
general.
la forma y minifteno
,
Iiazer , lo que en aquello
dcL De la niifma manera baze la Igleia.
t
o
dir las dems oraciones.
yPreces,deuota,y religio . lUudporro ^Isfc,
amente. Y no fiara faciU
mete de fu memoiia^que Ernas defto^aduier
muchas vezes &lra fino j ta diligcntemcnre.
todo lo dir por el libro, que en la adminiracion
Dems derto har las de- de los Sacramentos , no
mas ceremonias , y ritos, aque, pida cofa alguna,
con tal decencia^y graue-^ por ninguna cau^ni oca
dad,que leuante a ios pre ion,direla5ni indirebi-
fentes a la meditacin de mente^fino que los admi
las cos celeliales , y los niftre de gracia : y eft
buelua^y haga atentos. muy lexos , no blo del
crim, fino de qualqu ier
. Adminijlrandtm , l^e. fopecha de fymonia ,
auaricia. Y fi algo fe ofre
^Rocediendo admi ciere voluntariamte por
niftrar, eft atento a los fie!es,con nom.bre de
cofaque de tratar^ y no hiTiofna^ por deuocion,
hable con otro coL de a- defpues de adminiitrado
quellas,que pertenecen a el Sacram.ento , lo podr
en la adminillracio
3
clla.-y recebir licitamente, fegu
procure tener alual in- lacuflumbre de los luga
tencin, por lo m.enos res.Sino es que el Qbipo
virtual^con intencin de le parezca otra cofa.
' -^ ^.Fiddibm
\<.
ao T)elos Sacramentos
. Fidelib^^fc. necelario) tendr ee li-
O adminiftrara bro ceremonialconigOi
los Sacramentos a y guardara con diligcia
los fieles de agena Perro^ los ritos^yceremoiiias en

quia_,fino es a caula de ne el ecritas.

cellidad^ c licencia de
fuParocOjdeliOrdina.. . Deuterumillorum.
rio.

D
f

Ernas defto^enetc
. Omnes autem , Uc. libro folamente
ecriu lasceremonias de
A todos losquc los Sacramentos,cuya ad
J., reciben los Sacra- miniftracion pertenece a
mentos los amoneftara
_,
los CurasjCjue fon^el Bap
en lugar , y tiempo opor timo , la Penitencia, Eu-
tuno que apartada qual-
,
cariflia,Extremavncion,
quier vana conueracion y Matrimonio.Y los dos
liabito,y alo indecente, Sacramtos reliantes , de
alilan pa,y deuotam- la Confii-macion,y Orde
te a los Sacramtos, y los como e propios de los
leciban con la reuercia ObipoSjtienen ceremo-
deuida. nias determinadas en el

Ptifical. Y las cofas que


. Libnim hmc, tfc. deftos, y de los dems Sa
cramcntos deuen faber,

Icmpie -que admini- guardar,y enfeiiarlos Cu


llrarc ( quando fuere ras, podran tomarfe de
.otros

m^ff^stimi^^
:MK'MMWKmKMWMMMM^

En Genera!.. r-v.

otros libros, y principal- ^ado a adminlRrar los


mete del Catecifino Ro- Sacramentos, tenga los ii

mano.Porque aqui la ra- bros necelarios^pertene-


zon dla preente obra cientes a u oficio Y par-

pide , que blamente fe ticularmente aquelIos,en


trate de aquellas cofas,, los quales eaa efcritas,
que pertenecen a las cerc para futura memoria , al-
monias dlos dichos cia gunas aduertencias de
co fantos Sacramentos. los vfos de varias Perro-
qiaSjde baptizados,cafa-

$. POjlremo.lsfc- dos, &c. como fe con-


tiene en el fin de
'

Inalnalmente , qual- ee Ritual .

quiera que cfta obli- (*?*)

DEL
12
DEL SACRAMENTO DEL
Baprirno.

DE SACRAMENTO "BAFTIMI
BJte admtriilirando^

LAS CEREMONIAS QJV" E AN


I defer guardadas en la adminiftracion
del Sacramento del Bapti nio.

10, wn poten introire m rc^


gmm Dei.Y affi para le ad
L Sagrado Bap- minirar deuida, y opor-
tiiTio(qLic es puer- tunamente,y para le rece-
ta de la P^clieion Chrilia bir/e a de poner fuma di-
iin^y de la vida cr emanen- ligencia,y cuy dado.
ticlos dems Sacramen-
tos intituydos porChri- . Cumaiitem^Uc,
fro)fele deae el primer lu
'as cofas fon abb
y que para que
gar: codos
c alucn, lea neceflario la lutamente necea-
mirma vcrdad.Chrifto lo rias de derecho diuino,pa
.rfirma, Dor aquellas pala- rala adminiftracio dce
bras ; Nifiqtds renatusjue- Sacramento,como fonja
rit^ex aqua^^ Spritufan- materLaJa forma^y el mi-
niroi

^tlg1l#li!^^ll^'^l^^
Lf./.ff >/>.;.*

EnGcnerdL' '

ij
nifiro^ y otms pertenecen dad no e pueden dexan 'i*

a la olenidad del , como delas fe an de tratar algu-

fon los ritos^y ceremonias as coas^. para que eftc la^

aceptadas^y aprouadas por grado miniilerio fe admU


antiquifima tradicin A- nirtre bien , y anrameiii^:

potoIica,queinneceIi- te.

"DE ^l ATERA "BAPriSMl:


DLA MATERIA DEL
Baptifmo,

. Acprlmum^ljfc, ftrar folenemen te, fea hen


dita aquel ao, en e! Sba-
Vanto a Lo Pri do fanto, Vigilia de la Pat m
mero , entienda el cua deReurrecion en- ,

Paroco,que como el Sbado Vigilia de Pen


agua verdadera, y natu- tecoil:es: la qual e confer-
ral, ca la materia dete Sa- ue con cu pura
cramento ningn otro
, y limpia en fu fuente,y pi-<
qualquier licor e puede la
y quando fe vuiere de
:

yar para efte efeto. bendecir otra nueua, la an


tes bendita e dexe colar
. Aquayero^yc. en el Sagrario del Batile-
rio de la Iglefia.
7^ El agua con que fe
vuiere de admini-
*i4 T)ei Sacramento
I el a2ua
a bendita elu pia^y aleada, y la bendiga
minuyda, y fue-
uiere por la forma que abaxo
re tan poca^ que no e pue ir efcripra.

davar della, e le puede


i^ezclar oa'a agua no ben . S aqua^c.
dita , como fea en menor
cantidad. Si e! agua e vuierc
elado^procuree ca-
. Sil) ero corrupta^ tfc. lentar. Y la vna parte e-
tuuiere elada , eluuiere
fAs ! eftuuiere cor demaladamente fria , e
rompida^ fe vuie- puede calentar vna poca
re colado por el orificio de agua natural no bendi
de la fuente, por otra ta^y mezclarla conel agua
qualquiera caufa vuiere Baptifmal,en vn vafito pa
faltado , el Paroco ponga ra ello apercebido j y affi

otra agua claia, y reci co- templada fe vfe della,por-


i
gida en la pila , muy lini. que no dae a la criatura.

"DE FORMA "BAVriSML


D E L FORMA DEL
x\

Baptifmo.

mpmamBaptijmi^c. dicha con eas palabras:


iOr Qvanto La EgoteBaptT^ ^ in nomine
forma del Baptirno^ Patm^ f Filijy tf Spiritus
J'ani

mmm's^^smsmr^^^
del'Baptifmo.- i r
?. Es de taao punto forma condicional^ no es

iiecelariorpor elb.de nin licito evie a cada palo.

2un modo e a de mudar ligeramente , fino con


ue en vno y en el
uno que ei
,
prudenciary quanclo auie-^

mimo tiempo en quee do hecho diligente exa-

izierela ablucin , an de men vuiere prouable du-


fer pronunciadas,y dichas da fi la criatura no fue Ba-
las palabras, tizada.

. Latinmpr^sbyter. . Baptifmm^lsfc.

L Presbytero de la Icitamente fe puede


IgleCa Latina, v fi hazer el Baptifmo,
pre la forma Latina. echado el agua fobre la ca
be^a del Baptizando, en
. Cum Bapnfmum. trandolo dentro della ^
rociandole co e ajuc?. do
COmo que
Baptifmo, de ningu-
quiera el todo^el primero, el eg
do modo (los quaes eftaii

na fuerte fe puede reyte- en vio, conforme a la co-


rar , fi alguno e vuiere de ftumbre de las Iglefas ) fe

Baptizar condicionalmen an de g^uardar, demanera


te (de que abaxo diremos) que e vaya echando el a--
la tal condicin a de er gua tresvezes en la cabe-
deca rada.defta fuerte: Si ra del Baptizando, entra
non es Bapti^^atm, Pgo te dol en e aj^ua en modo
Bapth^^ 7c. Pero de la tal de Cruz , al miimo tiem^-^

po
fC^^I

i<) ^ el Sacramento
po, que fe pronuncian las cayere de la cabeca del \i\

palabras,yca el mimo en fanre, no corra en la fueii-


que fe echare el agua , y te , fino que vaya al Sagra-^
pronunciaren rio que en el Baprilkrio
,

efia hecho cerca de la mi'

ma fuente^ pila, e reco


jaen algn vafo, para efte
yT Donde el Baptif- vio apercebido,y auiendo
i

i. mo e hiziere derra cado"" en el , fe eche en el


inando elaguaenlacabe Sagrario del Bapcirtedo
^a mire , que el agua que
i de la Iglefia.

"pE ^INISTKO BAFTISMI^


DEL MINISTRO DEL
Baptifmo.
t
de muerte, puede fer Bap-
tizado en qualquier len-
Propio, Y Legi^
EL timo muiitro del
gua,finfolenidad,por qual
quier pcrfona/ea Clrigo,
Bapcimo , es el Paroco, o lego, aunque cit exco-
otro SacerdotCjCon licen- mulgadorea Fiel, Infiel,
cia delCura,del Ordina Catoiico, Herejcjora fea
i*iodeUugar : pero todas varn, muger con que \

las vezes que el infante , guarde la forma, inten-


d adulto tumere peligro cin de la Iglefia.

v^ir^re llgi^\j^^i^^'igg^<(iijt^
jRcxKJTAiiiLsiiJiinanucjrfnurinntfiyUjriiK

del'BapfiJ^/if. -i^

f , ^1 adjitjjc^,
.
cipalmentc las parteras,)!?;

r ' . : rr: pan b,y guarden c pun

Y Si le hallare prc-
cnte Sacerdote, ea
preferido al Dicono, y el
tualidad,el
baptizar.
rito,ymodo de
i
r3

Dicono al Subdiacono: $. Paterautjjfc.


el Clrigo al lego : el va-

ron a la muger. Sino fuere


que conuenga mas bapti- ELno padre la madrc^
,

deuen baptizar
zar la rnuger, por caula de fus hijos,fino es cftdo en
honeftidad,al nio,que la articulo de mu crte,y qu-
madre no acabado de pa dono fe halle otro que
rir.O a la muger , fupiere baptize ^y entonces no co I

mejor la forma , y modo traen ningn parentefco,


debaptizar,qelvaron:por que les impida el vfodcl
lo qual tenga cuy dado el matrimonio.
Cura,deque los ficles(pria

ri. -
' \

DE TAFTIZJNDIS PJRFFLIS.
DE LOS NIOS QVE AN DE
fer Baptizados.

J. Opportme^tfc. \ . tnentos, a aquellos a qui


il no nbr/rnT: pertenece elie cuydado,

A MoNE s TE El
Paroco, por orna-
que traygan las criatu ras,

(ora fcan baptizadas, por


b bapti-
);\!^C^y[^"'

IV
"fs DelSacmmento
baptizar) a la Igleia, lo a baptizar. Mas fimoftrarc

I mas breue que er pudiere otro miembro en el , nual


c aquella modcftia^y de- pareciere tener vida, mo
cencia Chriliana conue- uerler vuiere peligro, ba-

niente, fin pompa^ni vani ptizefe.Y fi naciere con vi


dad:para que vn Sacram- da, de fer baptizado con-
t t necclario como ele dicional mente , de la ma-
ala'alacion,noedifie- era que arriba queda di-
r mucho tiempo, con pe cho : Si non es hapti':^tm^

ligro della. Y para q aque- Egote hapti^^tfc. Y fi el

los qpornecelidad fue- baptizado ( como dicho


ren baptizados finfoleni- es) aliere muerto , a de for
dad , e les uplan las cere- enterrado en lugar aeta-
monias , y ritos acoftunt- 'do. ^Efnioi. I

brados,dexando la forma,
nja '

y la ablucin. f. Slmdter^lffc.
I
Hilando preada la
SImadre muriere, aqiie

nguno puede fer le la criatura lo mas brc-

baptizado eftando ue que er pueda. Y fi fue-

cn el vientre de fu madre; re viua e baptize. Mas i


pero fi el infante lala- porfalir muerta, no pu-
r la cabe9a,y tuuiere peli- diere fer baptizada , no ea
gro de muerte , baptizefe enterrada en lugar fagra-
en i^n!'-.
la y delpues fi
cabera : do.
naciere viuo, no e buelua . .

$. Itu

^t^mmi^i'^'m'^f^^^^

MMLmkmMniwfaniMMKMKitWMMMKWWifww

tfmo, s ^9
^i:fc: ^Ipeciehuinana, no di?
f. Infantes
er baptizado. Y en el que
As criacuras echadas vuiere duda , fi la tiene,
il
a las puertas de la no,baptizee condicionat

Iglcfia , halladas en otra maMaSes homoSgPt^M


cjualquier parte , i auien-
do hecho diligente in-

quificion, conilare,qe
o fon baptizadas, fe bap^
cizen condicionalmente. Aquel Monftruo^
de quien ay duda, I
f fe vna^ muchas perfonas
wv o fea baptizado , hafta q
N los Baptifmos de delo fe juzgue. Puedefe
los Moni truos(ia- juzgar, fi mu-
tiene vna,
conteciere aueros ) tenga chas cabecas vno , 6 mu- ,

el Cura gran cautela,y cu chos pechos y entonces j

taen eftojdando primero tendr tantos cora^oncs,y


parte .a. u Ordinario , a anin3as,yferhobrcs diliii

otras perfonas bi enea- tos. Y cnee cafo ao de fer


das, y dodlas jino taaiere batizados cada vno en par
peligro dla vida. ticlarjdizido- a cada vno
Ego te hapt(^^ y c. Pero

tuuiere peligro de, muerte


y- el tiepo no. diere lugar a
LMonftruo que no q e baptiz fi.ngularmcnr
tuiere apariencia de tcj puede el mioiftro infu
S6 T^ el Sacramento
dir el agua en la cabera de . GHiandoyero ^lfc.
cada vno en particular,di-
To'.EgolPO^ hapti:^o^!fc,
Mas dcfta forma en
YQuando no fta
plural cierto, que el Mon-
e a de var,en eftos Mon- lruo tega dos perbnas, o
lruos olamte^y en otros porq no tiene bien dillin-
femejantes q tuuier peli- tas dos caberas
, y dos pe-

gro de muerte.Y para bap chos^entonces e a de bap


muchos juntamen
tizar a tizar, el primero aboluta-
e^y quando el tiempo no mete, y el otro depucs co
permitiere que e baptiza dicionalmente ^ dizendo
dos en particular , pero en delc modo:6'/ non es bap
ninguno otro tiempo e ^tiujgo te^!/c.
de var de la tal forma.
\p-?

T>E T A TR INIS.
DE LOS PADRINOS.
$. Parochus ante^ip'c^ ccogidos, para que tenga
la criaturajobre la fuente^
'
A ^^TES QVE EL fean Padrinosry no lean
Jljl Paroco admuiiftrc mas de los conuenientes;
pregunte diligentemente, ni admita a los Indios ,
a aquellos a quien deue, inhbiles.
a quantos, y a quien traca
tv

J. Patrinm

tsmmssmsmsK
timo. 5 1
"^
Epan dems defto los
v3 Pirocos, y Curas, que
L Padrino, fea varo para Padrinos , no an de <4

muger , de fer v 1er infieles^ herejes, ni los

no , a lo umo vno^y v- publicamente excomulga


na, por Decreto del*anto dos, o entredichos , ni los
Concilio de Trentoj pero pblicos criminofos , ni
lio fe admitan dos varo-, las perfonas infames , ni
es , ni dos mugeres, ni al los faltos de entendimien
padre , ni a la madre del cj to , ni los que ignoran los
de fer Baptizado. principios de la Fe ,
porq :a
los Padrinos tienen obli-
gacin de enfear a iis hi
jos epirituales,qudo fce^
Stos Padrinos^ an de re necerario,y au tiempo
tener edad de puber- ellas cofas.
tad (
que el varn a de te-
ner catorze aos, y la mu- . Puterea^l^c.
ger doze , ) y conuendra
mucho queayan recebi-
, Ernas defto, no e
I

do Sacramento de
el la an de admitir para
Confirmacin. Padrinos,los Moijes, las

Religiofas , ni a ningn '3

. Sciant pr^ctere^t. Frayle de qualquer Reli-


gion,apartados del figlo.

h-

Bi DE

1.

tm. . K.j.iM jfc i


?.T..T.jt-. i. 4 -*-*.='

22. T>el Sacramento

TEAdVORE^ET LOCO :AD^


rmnijirandi "Baptijmunu.

I
DEL TIEMPO, Y LVGAR PAR -
'.ij
elBaptifmo,.

conagra el agua dla pi-


la,y fuente,fegun buena,
y
AVnq^ve El Bap- ordenada columbre. La.
tifino fe pueda ad- qual(en quanto fe pudiere
miniftrar en qualquier tic hazer cmodamente en
po, aunque fea de entredi- el Baptifnio dejos adultos
cho, de ceTacion a diui- ino vuiere peligro de-
nis , principalmente , le muerte) conuiene , que fe
pide la neceidadicon to- retenga,y gurdelo no de
i
do por antiquifimo rito
, xarlo de hazer en eftos
dla Iglefia, dos dias ay dias de todo punto: y efpe,
particulares , en los quales cialmente e guarde en h
conuiene que cfte Sacra- Iglefias Metropolitanas^ o:
mento fe adminilre con Catedrales.
folenc ceremonia es a : fa-

ber^el Sbado nto de Paf $. AcUcet^yCy,


cua de Flores, y el Sbado,

tv
antes del dia de Pcnteco-
ftcs : en los quales dias , fe Y Aunque
necelidad,ninguna
auiendo>

i
cola impide Baptizar en bendita Baptifmal , egiin
qualquier parte, con todo escolumbre. w
el propio lugar de admini
ftrar el Baptimo,es lalgk . Baptifcerhm^ '7c. 3
Caj en la qual a de auer pi-
lado fuete Baptimal, cer- L Baptilerio, fueri
ca de la Igleia el Baptiftc- ee en decente u
te,

tio. gar, y en forma conucni-


te,y de materia firme,y ai

, Ita^neceJJe^l^c. tera,c[ue retenga bien el a-

gua,y ordenada con dec


Sfi ,
que excepta la cia,cercada, y cerrada con
necellidad, ningu- Uaue, y de fuerte tapada,
no deue fcr Baptizado en ^ue el poluo , ni otras in-
lugares particulares fino mundicias no entren en
l
fueren los hijos dlos Re- ella> Y
donde fe pudiere
yes , de grandes Princi-. Iiazer cmodamente , c m
pes,y efto pidindolo los pinte la imagen de au
mmos y con tal-, que e
: lun Baptilia Baptizando
haga en fus Capillas , en a Ghrifto nueftro Seor,
us Oratorios , y con ;agua .
y

24 T> el Sacramenta
Ift^.

"DE SACRIS OLIS ; ET


aljsrequifitis.

DE LOS SAGRADOS OLIOS,!


de otras cofas neceTarias.

5. Sacrum Chnfma^ isfc,.

EL agrado Chrima,)r
elantoOlio,quee
L los Olios del aa
pafado (
fino fuere
dize de los Catecmenos,, que laneceffidad lo pida)
de los quales en el
fe va no ao venidero.
e vfe el
Baptifmo, fean bendiros,^ Y i vuiere pocos Olios,
en el mimo ao/egun le no fe pudiere auer Olio be ^

acoumbia por el Obit diro^aadafe azeyte de or*N


I po, en la feria quinta de la uasno bendito pero en.
;

Cena del Seor. menor cantidad.

J. Curet ParoctM^V'c, . ChrJmayl!fc:.


l
% TEnga cuy dado eICu LChri.iiia,yOlioco
radetcnerlosjuep-o fagrado, eftens
a fu tiempo^y entonces fe ampolletas de plata, por
quemen los palados en lo menos de elao bica ,

h Iglea. foldadas ; los quales vafos


^ elea

^^^^^11^'^^mimimvvxiKmmm^sii^l^^s^mii^m

fKWKMMmMMMMMMKMmMWWKM^^^^ y^

Del Baptffno, 2
clen diffintos y aparta^ baftare^ porque el peligro
,

de derramarle fe eitor :e.


dos los vaos de los otros:
y tenga cada vno grauado Y feria cofa cmoda , ':|ie

de letras grandes, lo que aya en ellos vaos v upo-


contiene,porque no fe co co de algodn , o coxa le-
meta algn yerro. mejante , rociado aparte
con el Olio bendito,y a-
Adyfumlpero^l:fc. grado Ciirifria^ ,
para que
.
IS
quando fuere necelario,
y Para el vfo cotidia letoque , y moje el dedo
no,aya otros meno pulgar hazido qualquiet
res valbs , (y i pudiere cr vncion.
de plata , eaio) aparta-
dos^o juntos pero dirtin- . Ecec yafcula.tfc.
j

tos , bien atapados


y con
fus rtulos (
como emos Eftas ampolletas,.

dicho.)porque Cura no el __ preparad as fe- "5,

fe yerre tomado vno por guarden en fu propio lu


otro \ que de aduertir co gar,decente,y limpio j de
cuydado. '^
baxo de ilaiie, v "uarda e-
gura, para q ninguna pcr-

. In ea gitur^ Ijfc. bna,temeraria^y prciump


tufaniente^- los toque, fi-

Che, pues, de los va^ no fuere el Sacerdote, o


fos mayores en los porc| alguno no venial
menores,del a^radoChri dellos acriieiyamente.
fma,y Olio bdito^l que

^^ngitam Ji

-W^
'^.i.y.j..^. '-'^- i.''.

2<5 DelSacmwento
. Paroclm^^c, no , ni a aquellas pcifonas
que la vuieren trado para
N quanto el Paroco bendecir, la bueluan a lle^
,. pudie]-e,procure,que uar; fino guardefe para los
ios antos Olios no e lie, que an de fer Baptizados,
uen de vna a otra pait echefe ,m el Sagrario Ba
I por perfonas legas,' fino ptifmaL
por i miiiio^ por lo me
nos por otro minilro de
. Cumigitur^lsfc,
lalgjeia. Iten guardefe
,
para enipre de dar algo
Vando,pues,e vuic
dellos a alguna perona,
fon color de coa alguna. Q} re de adminiftrar el
Sacramto del Ba-
ptifmo, de tener el ura
$. Sal^quodmoSyip'c. preparadas , y a mano las
colas figuiences.

i LA al,

ner en
que
la
del
q
fe

boca
a de po-

ade cr Baptizado, ea ben


con
L
dita u particular ben As ampo-^etas, o va-
dicion,qucirabaxoecri ros del
, Olio
_ de los
ta:
y no ve de la fal que le Catecmenos bendito "y
I bendixo para el agua ben del conigrado Chriiik
i oitarque eil primero que
brantada, y bien molida,
J. Tafculum^tfc.
feca,y]impia.Yellaalafl[
bendita, no le d a ningu- VN que de
alero

cr
con lal,

benci-

w^^^^^mwW^^^^&smi^
.<..*. .

4<

Up que tenga la ya bcndi qualquier femejante, para


tascme eft dicho eftregar los lugares vngi-
dos c los (agrados Olios.
^. VafcuIumfeuJjfc.
StoU diujjfc.

VN caldereta
vafo,
de plata, de otro Os donde
elolas (

metal rnuy limpia ^ y re- _ comodamete fepu


plandeciente para den:-j
dieren tener)vna morada,
mar el agua fobre la cabe- y otra blanca para mudar
^a del baptizando: el qual a,Gomo abaxo fe dira:y i
vab no de feruir det no pudiere fer^aura vna o^
puesaotro vfo^niminifte la.

rio^ . MedulU^t^c.

Namigadepan^pi
que con ella fe
ra

V Na vacia, lebrillo
en que fe reciba
agua, que corre de la cabe
el
limpie los dedos el Sacer-
dote^delos agrados Olios
que toc: y otro vab^para
a del baptizado , fino es que fe laue las manos det
que luego corra alfagra- pues de auer Baptizado :
y
grario Baptihial.. conuiene que blo firua a
cle minifterio; I'!

$. Gojapium^Uc]
Lgodon , cofa de ^. JBayeJii^t^c:
fedabelluda^otra
Vna
2^ Del Sacramento
VNa c^ a
vea-idiira oan-

manera de capi
las manos, vaya a admini,
ftrar tan gran Sacramento
lio, o vn liencito muy bl vefiido de fobrepelliz
co , para poner en
, y
la cabe- pendiente al cuello vna
S:a del infante. elolamorada con otro j

Clrigo , mas pudiere,


con fobrepellizes puertas,
para que le adminiftren.

VN cadela de
cirio,

cera, que fea de en-


^. ItaparatHs^c.
tregar encendida al Bapti
zado.
YAIi apercebido,
alga al vmbral dla
^. Ecden(jul^lfc, Iglefia, en cuyas puertas ef
i peren los que traen

Y
la cria
Finalmente tenga tura,
efte libro aperccbi-
do. Iten, el libro Baptit ^. Interrogef^t^c,

iBal^en que
i e an de ecre-
uir los Baptizados,
Regunte(ino eftu..
uiere antes bien in-
^. Omnibisigitur^l^c, formado) fi es de fu Cura-

to ,y Perroquia? Si es varo,
^^T^Odas eftas
"^"" coas.
^^^'*^ 6 muger?Si elBaptizado
^^i'-igciroieitaix')ptizacl(
y
JL pues, comodamen- en caa quie le Baptiz
, y
te preucnidas,auiendoe
el Y f fue bien baptizado?Y
Sacerdote lauado primero
quienes ion los Padrmos,
que
tLWtkmmmmmMLW m sarsii
T rntc-mr'

que an de tener el infante, ean incitados a viuir leli-


que rcfpondan por el? Y a gioa, y Chriftianamentc,

cos,que aliftan decente, y ean amparados con lu


y rcligioamente.Y(i con defcnfa,y ayuda.
mnierc)les encc a refpo-
der las repucftas que fe an $. Eisigitur^l^c,

dchazerpor el baptizan-
do. finalmente , apcrcebi-
I
das afli todas ettas co

J. Etquoniam^is^c, fasy auiendo rcccbido el


,

nombre del que de fer

Y Porque a aquellos
que ion baptizados,
e les pone nombre,como
baptizado. Y fi fuere varo
auicndole reclinado 'obre
el bra90 derecho del Pa-
a hijos de Dios , y que an drino^ Madrina, proceda
de fer regenerados en el Paroco, Cura al Baptif
Chrilo, y matriculados mo, preguntando ww/w4*
en milicia. procure,que timben cfte modo:
no fe les pogan nombres Por la grauedad deftas
fucios,fabulobs, ridicu- reglas, y rubricas, podra el
los , de vanos Diocs , Sacerdote colegir, cuca la

non)bres de Gentiles, im- ta , y recato con que a de


piSj irriligiobs-, fino an adminiftrar tan gran Sa-
tes ( en quanto fe pudiere cramento. Y la uma dili-
hazer) les pongan nom- gencia que de poner en
bres de Santos,cuyos ex- la oberuancia deftas fan-
pos imiten los fieles : y tas rubricas,aprouadas por
la
.y.*: .. i ."S. i.S.i,

30 ^el Sacramento
laSede Apololica, part- cxercer efre Sacramento:
cularmte catre eftos Na- y lo que deue guarda en
crales^ que tanto miran el Baptifmo de los nmos^

en las ceremonias Eclefia- y de los adultos^con lo to


Hcas y exterior culto de
,
cante a los Padrinos, fe aii
las colas diumas^en que es de notar las colas figuien^
juftonos coiiformemosi tes.

pues(egun el Canon arri- La obligacin general


ba efcrito) ninguno puede del Cura,quees vifto eftar
aadir, ni quitar algo en lo , a tener entera noticia
cllasraunque e pueden de de lo que efle Ritual man
que perteneciere
clarar,las y con particular cuyd
2i^

tener alguna duda , como do bien entendidas fus ru


fe enderece ala fublcia, bricas,y preceptos, fiendd

ya lo que pretende la Igle cuydadoo en las ieet,v ad


ia en efte u Ritual Ro- uertir , como e an de ha-
mano, zer las ceremonias,y a que
Para tratar, pues, la pra- tiempoX^e por la priela
tica de la adminitracion y por no las aua* vilo , y
defte Sacramento del Bap ledo e cometen muy gr
tihio ; affi de la obligado des yerros, en coa en que
que tiene el Cura que bap canto va: porque de no e^
tiza, como de la que le di- tudiarlas,y hazerlas a poco
ta,de tener inftruidos vno mas, menos,los eculares
mas de fus feligrees,que y Sacerdotes que fe uelen
en aufencia fuya , y en ca- hallar prefentes, villa la in
ios de neccllidad epan aduerccncia del Cura , ha-
gan

la^tt^iiaftw^^
[XKX "^^Hilii^
Tel'Ba^tffno. n
can del fabuLi , y trifca de tima uya, y en menos re-i

fus accioies^y los Natura- uerencia , a la tan grande,

les lo echen de y al ca
ver, que fe deue a ek magni-.
bo reulta todo en poca ef fico Sacramento. [3

ORDO "BAPriSMl TJRVVLO


runu,

'RACTICA/ Y ORDEN DE AD-!


miniftar el Baptimo a los nios.

DVIERVASE, QVE que baptizare, ira iguicii-


quando pregunta- do los exorciimos y de- ,

re el Sacerdote utdpem : mas oraciones^y preces^co


ab Ecclefia De)K de refpo- mo van vnas tras otras eC
der elPadrino.F//.^.Y lo criptas en Ritual.Y liazi-

mimo a todas las pregan do lo que nos enfean , y


tas,que el Sacerdote hizie- mandan las letras colora-

re pues haze las vezes del das entre las negras.


j

>baptizando nio : porque Teniendo el Cura piic

:en el Baptifmo dlos adul l:a ibbrepelliZjCon eitola

tos , aunque tambin de al cuello (


como arriba e

rejponder el Padrino^el a- dixo ) decbierta la cabe-

dulto-, pues tiene edad/et ga:y primero preparada la

po n da por i propio . Cruzla cdela de cera cn-


El Cura , Sacerdote cendida.-auiendo bendeci-
do M

3
.y.* .'. ^.'S- >..i . t . 1 . v.

32 T)elSacramento

do el a^ra en fu fuente.c vno,cl otro la toqucj por-
la bendicin que el Ritual que los que fiendo feala
pone preparados los Tan-
: dos para Padrinos tocaren
tos Olios^y Chriina, para al baptizando a la azon
q
vngir los que an de er ba- e le echa el agua, ion ver-
iptizados : la al que fe de daderamente Padrinos \ y
bendecir con la bendicio contraen el parenteco de
que el Ritual ordena, para cognacin eipiritual , que
que firua a efte minifte- impide,y dirime el matri-^

rio. monio.Y repondiendo a


Puefto al vmbral de la las preguntas quehazeel
puerta de la Iglefa^preg- Cura, al exorcifmo , y Ca-
tara fi es varn , muaer tecifmo ( fin tener la cria-
Ja criatura que traen para tura al echar el agua ) folo
baptizar.Y fi es varn, m contraen impedimenta,
dar, que el Padrino, le re- que impide, mas ik) diri-
i
cline bbre fu bra^o dere- me el matrimonio con-
cho Y fi es hembra,fobre traido,por razn de los e-
fu bra^o izquierdo. xorcilmos a que repon-
Preguntar , por que
el dieron.
a de er Padrino ,
que es Procure fiempre el Cu-
fuerza fea vno, vna, a lo ra.que el Padrino delCate
mas doSjVno, y vnary a e- cimo,y exorcifmojlo ea
tos conocer y admitir
, /el Baptimo,y al contra-
por tales Padrinos del bap riorpara no multiplicar pa
tizando ;
para que tengan rentecos. Y porque los
la criatura, tenindola el preentes conciban me-

mmmim^mmmmmm^smm * -.ft- >*./ -jr.


LJf MJtfcMg "

jor,lo tocante a efte Sacra por forma queaquic


la

ment ,piara las preguntas jgiie que es el que el Ku


,
t
al Padrino, y Naturales en tual manda,y ordena.
(u legua mifina Quechua^

TORMA T>E TREGVNTAR.r.


rejponder m el Catecifmo :,
y Bapjhio de
los infantes.

S3

EL pregunte
Sacrdote
al Prdri-
oAccipe^i^cY antes que
diga Oracin Omnipa*
la

no ; nid petU ab Ecclefia tensfempiternC Deus ^ ijfc^,


Dei} Y el Padrino repon- ponga la mano bbre la
de: Fidem, Pregunta el Sa- cabera del infante, y proi
cerdote : Fides quid tib ga la Oracin.
a
fr^JlatRefponde el Pa-
? Bendiga luego el Ss.-^

drino Fitam <ternam. Y


: cerdo te la a : que i eftu-
el Sacerdote dize: 6*/ igitur uiere ya bendita puede :
iPHj tfc. que depues de feruir (
fin boluerla a ben-
dicho , exfuffle tres vezes decir ) al mifmo vfo, y di-
rnanamente, el roftro de ga Exorci^te creaturafa^
:

la criatura, y diga vna vez; h^l^c Y acabada efta ben


Exi abeo^ijd ah ea^ i^c. Y dicion, tome vna poca o,
luego haga de la
la fcal lia,
y pngala en la boca
Gruz en la frente , y en el del infante: y llamndo-
pecho del infante, dizien- le por u nombre diga:
'
C Accip^

{
3;4', T)el Sacramenta
'Accipefdem, l^fc. Y auien^ efte fe diga en la mifma lei

gua Quechua de los In--


H<!l<^'

dol repondido , Amen,


dip-a iPax team. Refpc Et dios,y no en lann,pues ay

cnmfpirmtuo.Y profigui muy poccis Indios que lo


do las Oraciones , y exor- fepan en romance: y ce-
dfmos^en diziendo.'^oc^- cutiuamte el Paternofter
re dignatm ei^ Signe ai in- en la mima lengua:yhaga.
fante con el dedo pulgar lue^o los exorcimos, an-
en la frente^diziendo: H?r tes que entre enelBapti-
fgnumfanls Cruck ^ b^c, i\cnOjydigx:Exorct^oteom
Y auiendole refpondido, mJpirM mmunde^tfc. lia
Amen ,
ponga el Sacerdo- ta que le repond. Am.
te la mano obre la cabe- Y defpues el Sacerdote
a del infante, diziendo: tome de la aliua de fu bo-
Oremm : JEurnam , lifc. ca,,y toque las orejas^y na-

Y refpondiendole,Amen, rizes del infante y tocan- ,

ponga la extrema parte de do la oreja derecha , y h


la eftqla bbre el infante^y nieftra, diga lEpheta^ quod

ntrele en la Iglefia,dizien e adaperire : y luego to-


N do iJngredere , C/r. Y r ef que I as narizes , diziendo:
pondan^Amcn. Jn odoremfiauitatk, proi-
En auiendo entrado en guiendo haa lo vltimo..

la Iglea ,
yendo el Sacer- Defpues preguntar el Sa^

dote a la fuente j untamen cerdote,nombrando al ba


te con los Padrinos , dir ptizdo N. Abrmuntm
.
Sa
el Credo de los Aportles ^/^^.Refponda el Padrino
ca voz clara,hafta el fin q Abrmmtw. P. Et mnibui
'
operibusi

m
I I * t 1 Al

DelBdp imo. 35
1 1 TI
Operlhm ehis} ^. Abrenuntio, dexar alguna^como abax I
t
P. Fj omnihispomph em. ^ e dirn. Y auiendo repon 'li
1


%
Jkemnto, Luego el Sacer dido a la N\mj\:Credo: lu %
go pronunciando el Sacer

dote moje el dedo pulgar
en Olio de los Catec-
el dore el nombre del bapti-
1

menos, y vnja el pecho, y zaodo,diga:'N.F bapti^


Rcfponda Padrino: ^
ntrelas epaldas al infan- ri} el Itl
^
dizendo en modo de Folo. Y ela pregunta fe a
te ,

Y
s
Cmz'.Fgo te linio t ^^- de hazer fola va vez.
1
^
^
refpodan5Amen. Y luego Entonces el Padrino,o
Sacerdote fe limpie el ]amadrina, ambos(i fon i:
i
3
<
el
^41
i
dedo pulgar, y los lugares admitidos)teniendo al in-
^
^
q vngio en el infante, con
j^lgodon, co otraemej
fante, el Sacerdote
del agua bapcifmal
tome
en el
P ^
m
te coa. Y pregunte expref vafito caldereta peque-
,
^
a, y derrame della tres ve 3J
1

fando el nOTe del baptiza


<j
do, y rerpoiidiendo el Pa- zes fobre la cabera de! in- <n
<M
drino ( aqu fe quite el Sa- fante en m.odo de Gruz,y <n
jcerdote la elola morada, pronuciando juntamxnte ;

.'
^
<H
y fe pop^a vna blanca) que las palabras vna fola vez,

e podra hazcr fcilmente atenta, y dii1:inramente,di


1

i la mifma eftola morada ga: N. Ego te Babti-z^in


i

1
M
nomine Patm^'\
\

eftuuiere aforrada en otra isf Fil^^f


blanca, boluiendola en ef iSf Spirituifantli f en la-
,

ta ocafion.) N. Credi^l^c. tin , como lo manda efte


Xiguiendo elas preguntas Rii"ual, enfeando a qual
en Ja lengua Quechua,fin quier Indio , o a las parte-
C i tas
\ <4
1

<i
'i'

ii'll H 1 '
. _
36 T>l Sacramento
ras Indias a baptizar,la pue m c ]a primera vez el ap^ui*
den dezir en la Quechuaj en modo de Cruz: y quai
c orno abaxo dire. do dixerc,^ i^/73/,derramc
Y e de notar, que al fegda vez el agua en mo-
deiram.ar del agua obre la do de Cruz: y qudo dixe
cabcca del infante , ablu- re, Isf SpiritmJanHi^itn^i*
cion , y palabras a de er a me tercera vez el agua eni
vn mimo tiempo , poco modo deCruz/odo fobrc
mas o menos porque la
, : la cabera del baptizado,
i necelidad^y obligacin Y donde ay coftubre de
q
ay , de que fe j unte la ma^ baptizar por inmer{ion,el
teria con la forma , es co- Sacerdote toma el infante
mun a todos los Sacrame (aduirtido \\o le laflime)
tos de la ley de Gracia. Y y cautamte le ^abulia en
afli la ablucin fe comen- elagua: y le baptize zabu-
cara antes de las palabras, llendole tre^^ezes; y diga
que fon la forma^y durara fo la vna vez: N.%> te bap
otro tanto el derramar el t9;p in nomine Patm "j"
3^

agua fobre la cabera del Filtj f i^f Spiriti \fan6ik


q
fe baptiza , quanto la for- luego el Padrino, ambos
madurare en epronun- jramete alc al infantede
ciar echando el agua po-
: la agrada fute/ecibido-
co a poco porque ali e
,
le de la mano del Sacerdo
juntara fcilmente lama- te. Y fi |duda fi el infante
teria con la forma. efta baptizado , vfe defta
Y dizicndo: Ego te Bapti-* forma: N. Si no es bapti^
|j? in nomine Patm ^ derra, tm^Ego^l^f.y acabado efto
toque

mmim^itmmm^sm^^ I A' A- * *
^

oque el dedo pulgar enc <:fc, Y refpoiidicndoic^A:


acnado Chiiiiiaj vnja al meii,le dize lo vltimo.N.

inante en lo mas alto de Vade mpace , Domina. U


la cabe9a , en modo de fttecum. i^.Amcn.
CmZjdizicnoiDei^ mni-
pomsJjfcrhknoiRe-^ . Siyero.^c.

mtpomm omnium pccato-


m^.enelelugairvnjala XZ Si fieren muchos
coronita de la cabera dla i los que an de er ba
ptizados, ora ean varones
criatura,a modo de Cruzi
oracin hafta miigercs , quando haga
y acabe' la "
Catccimo a los varo.
que le refpondan,Amen. el

Y di^a el Sacerdote: nes, hgalos tener a la die-

PaxthL %. Et ctmipirm fttavy fueren miigeTcs.a


nielra y todo ie diga
m.Y acabado/e limpie el la fi :

dedo pulgar,con algodn c la mifma iuerre^aue ar-


con otra cola femcjte: ribaqueda dicho, confor-

y el lugar Que vngio en la me a la propio genero , y


4abe^ de la criatura: y po en numero plural.
el

oa en ella vn liencecico Mas la primera pregu-


&anco en lugar de vcfti- ta del nombrc.y la exiufla

dura blanca,diziendo: Ac- cion, y la impreTion de la

apeye(lm^:fcX auiendo- Cruz la fignacion con


,

le refpondido,Amen,!e da ella , y el tocar con u faii-

a la criatura , al Padrino, ua,las orejas , y las narizes,

vna candela encendida, di las preguntas de las abre-


zicndo ; ccipe lampadm^ nunciacioncsja vacio del
'
C 3 olio
3
8'
Del Sacramento
olio de los Catecmenos,
las preguntas dcla Fe, SinonJJc.
del Symbolo, y el mfmo
Baptimo, y a vncion del ^'^
Ino fe pudiere auer el
anto Chniiia,el poner el agua bendita baptil
capillo velidura blan- mal
,
, y vuiere peliaro de
ca,Ia entrega de la candela muerte vfe el Sacerdote
,

encendida j fe de hazer de qualquier agua fimplc.


particularmente a cada v-
no, primero a los varones.
J Deinde^l^fc.
y luego a las mugeres.

YLue^Ojfi tuuiere e
. Siinfansl^c. f
anto Chrifma,vnja
al infante en lo alto dla
aduLinfante
SIto elluuiere muyen^
el , el cabe9a,diziendo. Deiis cm^
mpotens.i^^c. como arriba
fermo , que fe tema tenga el dicho.-y dele luego el
peligro de muerte antes capillo blanco
;
, diziendo:
que haga elBaptifmo, Accipey>eflem,lsfc. Y final-
el Sacerdote , dexadas las mente,la candela encend
cofas que preceden al Ba- da,diziendo: Accipe lampa^
ptifmo tres vezes, echan dem, efe. como arriba di-
do vna ola vez el agua fo~ go. Y fi viniere, uplfe las
bre fu cabera en modo de dems ceremonias , que
Cruz,diga 'Ego te bapti'^y quedaron por hazer..

i, Ad:

f^i'l''* I f , % t
3

% Admonendi^jsfc, .$. Cmmnendi,

H ^Amblen an de
LOs Padrinos
que V ulerea recebi-
, los ^

amoneftados los
er

pa
do la criatura de mano <le dres de los infantes y los
,

el Sacerdote, an deera- dems (fi conuinicre) que


moneftados del parentet no den a criar , ni dar
e

co de la cognacin epiri- el pecho a fus hijos a los

tual que contraxeron con Hebreos, a otros infieles


el baptizado , y con u pa- o a las mugeres herejes;,
dre,y madre j laqual cog- de los herejes.
nacin impide el matri-
monio ,y le dirime. . Ante^uam^c.

. CuretParochus. ANtcs que el infante


felleuedelalglcfia
Rocure el Sacerdote e vayan los Padrinos-, el
de amonelar a lospa Paroco efcriua con dilige

dresy a las amas , que no


,
cia los nombres dellos y ;

duerman en vna cama co de como fe adminiftr el


la criatura j
por el peligro Baptifmo,en el libro bap-
de la ahoganantes la guar tifmal : cuya forma,y mo-
d CQ diligcia, y la intru do de los ecreuir, e poiv-
yan,y eneen en la Chri- draabaxo.
luana diciplina.
.y. > .:. -.J. .5.

40 ^elSacramento

LAS F REGVNTA S QJ^E 14


depreguntnr e Sacerdote en U lengua G^uechuO-^
en el Baptijmo de los nios ^ a los Padrinos
j

enjk nombre o fon como


figuen^

D I ospA Iiuacn ]^^ Vinai caugaitam!^


. Iglcia mcam5ma
d:aiTi apaniunquichicPcari Sto es lo que fe pre^
l'acliu^ caiii hurmita- guiita a la puerta, an-
chu? tes de comentar los exor-
ReorMn. Caridam, cimos.' Yquando vuieiG
I.hurmidaiTi. de entrar en la ojcfia ,an-
I)ira luego el CuraCm ca- tes de entrar a la Pila , de
pcin j paaricraicjuipi ciri- dezir el Sacerdote el Sym-
chij. Huarmi capnnri^llo- boloj Credo compuefto
que riemiquipi cirichij. por los Apololcs , junta-
P. Imam iirin canea? mente con los Padrinos,
]^ PcdromJ.Lianmi. enla lengua Quechua,que
P. Igleiamanta imad-am comienza IimDiosya :

niaanqui? ya , llapa atipacman , Scc,


^. Fjicuiram,l.iriijtam. como anda de molde^y c
P.Fc Iijii,!. icuiri, inia- dize cada dia. Y acabado,
lam colunqui. 1. imada fe de dezir la oraci del
virachilunqui? Patcr nocr , tambin en
k

> .1.- >'..>*


h mifoa legua Cluichua, como anda impreTo, y lo
fabcn los nii^s de la do.
que comienza Yayaycu- :

haoacpachacuaapicac^acc trina hafta el fin. \\\

41

LO QJE SE TKEGVNTA SO^^


delhpti-
he laTla.exfrepndo elnowbre
z^ando.y ref^ondiendo los Padrinos,
e con7ofefigue.

llapa ninta^aicliap caugarimpa


N. Diosyaya
atipacman haliua ininta ,mana puchucaini-
__ . ,

paehap, caipachap cama- yoccaugaita, Iinquitac-


quen,ruracjuenmanjin- chu?
quichu? ^t. Iiiiim.

]^. Liiiim. P. Baptizafcacaitamu^

P. lefu Chrifto yayan- nanquichu?


un
chic^apai chunn pacari- ^. Lmunanim.
mufca cacman.mchucui 'A
aK
pi hiiauchiGa cacman
Ininquichu>
COn lo dicho
que acerca
fueko , lo

]^. I. iiiim. del Baptifcno, que fol ene-

P. Efpiritu an toman I mente de hazer el Cura


inquichu?rancla Iglefia a los nios, fe a de tratar,

Catholicada , fandocu- orafean varones, muge-


nap hucllacha cuininta, res, vno que con variar
:

huchacunap pampachai- los nmeros ingulares


42 ^el Sacramento
en plurales, fe baptizaran, de que entienda el Indio
Y por cjuanto acaece, que baptiza lo que haze,
cftar auentes^ enfermos pondr aqu el mejor que
muchas vezes los Curas, y pude hallar en la lengua
correr riesgo los recin na Quechua para que elo
,

cidos, eft ordeQado,y m entienda, y epa la obliga-


dado , q en todos los pue- cion que tiene quanto a
;

blos aya dos, mas Indios intencin que deue te-


la

(dems dlas parteras)que ner a la forma ,


y palabras
clen dielros en admini^ que de dezir, y el paren-
fe lrar efte Sacramento vali tefco que contrado por
damente y porque el ha-
: aiier baptizado,
zere eftobicn, depende
r

TORMA "DE ENSENAR U


'vn Indio ^ como baf tiznar a a los nios en

nece^tdad,

1 O primero,fe le de y alTi yo te nombro , para


' eiiear delta mane- que quando yo elle auen
manera. Hijo, as de faber, te,enfermo, baptizes los
c|ue a qualquier hombre, nios que eluuieren para
o m uger, le a dado Dios h morir , fino me pudieren
cencia para baptizarfen ex erperar a mi.
trema necelidad^ porque Eflo dir afii en la lengua
fino la ay,blo el Sacerdo- GJuechua,
te es el que a de baptizar,) Huc yachancaiquim chu-

delTalt'Jhw. 43^

ti^maican carijhuarmipc arrepienta, como fi fuera


pas Capac Diosoiiicliic,
,
precepto de la Igleia.y di
atipai cailpadam con j pi- lai.

lapas baptizan campac, Lo egundo ya que tu' ,

(huaunayac pachapij ma eres miniftto de Dios^yde


na cailiiiia-caprinri jSacer- fu Igleia ^ as de procurar,,
dotecapallapac cocam ba quan do quifi eres baptizar

ptizai buchaca ) chai rai^ elar amigo de Dios^ arre-

cuari, camta noca utiyay- pintiendore de todos tus ^


qui , iraaipachach oncoi- pecados , fi tienes alguno,^

man chayalac, huc liada algunos .-porque como


Eicalacpas , huaunayac tu hazes amiftades entre
uarma cunada baptizan Dios', y el que baptizas, as
caiquipac chailla pad:a,o de er tu tambin amigo
'3
cada luyachcancupi, ma- de Dios
na vnuyoc huanun man. EJfofegudofe di^:^ afi en
Eloegundo queefi la lengua.

gue, aunque no es neceTa lcaiequen yachancai


rio que fe le diga al Indio; quim cana ca : am ari-

pues no peca baptizando cunan camca , Diospa-


in extremisrcou todo, por chan canqui, Iglefiap ran-
eneiiarle a tener efte bu timpac huampas churaca
I !

ado de contricin , y que tiyacatac,baptizaita ma


baptize con reuerencia , y napaca ari,tucui llapa ion
rpeto,es bien que fe le di coiquihuan,Diosmian cu-
ga^como aconejandole,y tiricuncaiquim^paipagra-
uo mandndole, que e ciampi cancai quipac, hu-
chaiquii
:S. V.U. '--*. 5.5. i. t . ^ . Y. ',

I
^^^SMfeB!<l

44 DelSacramento
chaiqui mnnta llaquicui- Preparada pues e! agua
pa^ puticupa : huc achca- preguntars , i la criatura
pafcaptin.Imananiari cam eshombre, mugcr^y que
ca^baDtizafcaiquiSla Dios- nombre le quieren poner
p2L churinman tucuchin- fus padres ; a quien nom-
quijiinatacmi campas,pai bran por fu Padrino'y ha^?^
pa churin cancaiqui ya^ i's que el Padrino tome
chacun. la criatura en bracos, y te-

Lo tercero, abras, que niendola ali,la echars el

lio puedes baptizar^ fino agua fobre la cabeca,dizi


Kiy
con agua defta comn n'e do eftas pakbrasrin dexar

que vamos,del rio.o de la algunarluan^ Maria,yo te


fuente, de la primera aze baprizo,en el nombre del

quia que topares. Padre^y del Hijo,y del Et


piritu anto,Amen.
D/^p afi en la lengna. Y as de aber ,
que
Quimba yachancai- quando vayas dizicndo
'quimcai , manam pida elas palabras, juntam-en-
pas mana caichuya vpian te vayas echando el agua
canchicpacchavnuhiTan- y leuantars el coracoi]
caj^atizanca oui yacbacu a Dios , y dirasle Seora :

chu^ amaiaccachuciuia- yo quiero hazcr lo que


manta chumacavnuhu, vos niandays , y lo que
ichaca^miayum.ta, pucyu, me tiene m.andado mi Cu
pr.cchamanra , cairi rarca, ra. Y aduerciras mas hijo,
iiaupactincucaiquiman- que por auer baptizado
ta vnulla huanmi. elle mo, niiia jio te puc
des

>'.. -^'-
t, t i 'A' t i,- i.
UOki

JffW. 45
5iiedes cafar con ella / ni vn uia hicha o Qi ui .So n coi
:on fu madre porq que-
^
quilariDiosman hocarif
das hecho fu pariente et pa inqui. Ayaya? campa
piritual. rurai camachihiiafcaiqui-

Todo ejlo traducido en la ta ruraitam munani, mi-


lengua /i i':^ api: cheqiiei Curaipa yacha-
Na vnu camarifca ca- chihuacanta liuampas: hi
dn tapunqui chai hua-
, , napa , vnanchai racatac
ua,cari, huarmichuch? churi?Cai huahuada bap-
chaimantarijimafutic tach tizafcaiqui raicuca , mana
churaita munancu yayan- punim yachacupufunqui
cuna ifpa Hinafpari pi-
: chu ,
paihuan hiiarmi ya-
iach marcaricoquempac cuijCairicogayacui ^ mana
acllancu, cai acllafcantam rae yayan huampafchu
cana , huahuada marcari- paihuan anima runa ma-
chinqui. Hia marcara cichacuipi, runa macicha-

yachcacman miari vnu- , cufcaiqui m,anta.


huan hichanqui vmha- A fe de notar,que en la
hua, caifimcunaia rimaf forma del Baptifmo ,
que
pa , mai callantapas, mana en la Quechua a-
lengua
^aquepa.Iu(cairi) Maria: cabe de poner no mude ,

ocam Bapdzaiqui, Ya- ele verbo Bapti'^ , ino


yap, Churip , Efpiritu an- que vfe del , al modo que

top futimpi^Amen. Ca/i- fi fueralndic^ conjugn-


cui atacarj, imaipachach dole como tal: porque en
cai fimicunacla riraanqui romance v en ladn le di-
,

chai cunahuan huaquilla ze la glefia , quando dize


/, 'f^ /. >. / V'

46 T>el Sacramento
'cftaforma aunque de b : ualentes , fealan la mati
manera, que realmente ba ra eFedliue del Baptifmo,
ptizra, el que con verbos entendiendo efte efeliuo
equiualentes a baptizado, Ac^ua , el qual no fe puede
dixera la forma, como di- entender, fi fuera ea for-
ziendo; LahQUyaUwte^ af- mr.nocamjutijayquij y afi
pergote^mergotejjfc, los que en lugar de Bapti-
Tambin dixera,poni (^iqw^an dichoiSutiyaiqui
do en la lengua , en lugar en ninguna manera an ba
de Bapti^ otros verbos e- ptizado , fino cometido
quiualentes , como fon; vna graue ignorancia, y a
hocam mallaiqui. Armaiqu crilegio y iol o an puelo
:

challaiqui^chullaicuiqui^ifc, nom ore , au n que ayan te-


Ycon qualquiera deftos nido intencin debapti-
verbos,q ion equiualentes zar,por las razones dichas,
a Bapli^o^pucc qualquie- Y dezr, que largo mo-
ra dezir la forma y ,
bapt-. do: Sutiyam^ figniHca Ba^
zar con ella. Lo qual no e pti'^^ tampoco Ueua cami
puede liazer en lugar de no,porque tambin pudie
Bapti7,o : wcamfutiayqui^ ra yo dczirJatine: Ego te ef
porque Sutiyani^ no equi- copo^Lmundo^l^c. y no ba-
uale a 5//^/^7 , ni a los de- ptizaria, aunque quifiera
mas equiualentes que di dezir , que ejcopo^ 1. mundo^
cho pues fignifica poner
,
largo modo , fignifica la-
nom bre , fcalar, nom- uar:y, no fignifica fino bar
brar,y no baptizar.Demas rer,ylimpiar-Y en ningn
de que Baptiv^^^y us equi-^ autor hallado, que diga,
quD

llSKSK I * i'*' i'* i i < A


.x..i.*.....* r y.jL

Af ;3
T^el'Baffinol
pti^^o en la lengua Qtie.-
mcefcopo, y mundo, ion e- ,

chua,ni en la Aymara, cu-


quiualentes a Bafti^o , y
que e pueden poner en k yaforma dize afi:N.iV4>z
Ebrma del Baptifmo.. Lnahua Baptr^ajka, auqm-
T en cofa de tanta im-^ najMuquinha, Tocqfa, BJpi-

portancia , no fe de ha-
ritufanaonfafutipana.A^

hhv largo modo Jmopro-^ men. con que queda clara


prijj^im pues efta lengua, la manera de enear a ba-..
,

Quechua tiene propie- ptizar a vn Indio las cri-


en calo de nece^
y por
fus diciones: turas
dad en
cfta ocafi on , es muy bien dad.

no mudar eftc verbo 5^-

q)E "BJPriSMO JDVLrORFM.


i?

DEL B APTISMO DE LOS ADVL^


tos..

en fantas colmbres y :

que fe exercite enlas obras


algua adulto vuiere de piedad, y mifericordia,
por algunos dias.y ccudri
Sde fer baptizado , lo

primero deueferinftruy- fiar muchas vezes fu volu

do con cuydado , y folici- tad j propofitory no deuc


tud/egun la regla Apofto fer baptizado,fino queri-

Kea, en la Fe Ciriftiana, y dolo fer , y fabicndolo : y


auiendolc:

m^WL^k^Uei^
i

i .y.> .'. '-'?. 5. y. . ' .


48 ^elSacramento
auiendole muy bien in-
lruydo,y eiifeiiado,
COa
que
conuenente es,'

femej ate Bapti t


mo, por initucion Apo-
ftolica , fe celebre folenc-

mente en el Sbado anto


As fi el aduIto,mi de la Pafcua , Vigilia de
tras le inftruyen^ Pentccoftes.
cayere en algn peligro
de muerte ,
y quifiere fer . Guarejicirca,l!fc.
baptizado, auiendo prime
ro vifto necelidad, y el
la

peligro que tiene fea bap-


POr
de
lo qual, vuicren
fer baptizados los
tizado. Catccumenos(fino lo im-
pide nada ) cerca defle ti-
. Adultorum^ij'c. po , conuienc que fe dific-
ra,y dilate el Baptifmo,ha-
L Baptifmo de los a- ta eftos dias.
dultos (
donde fe pu-
diere hazer cmodamen-
te) fe dexe al Obipo para ^

que i tuuiere gilo le ba- Mpero, fi algunos fe


Etize fe>lenementej y fino vuieren conuertido
aptizele el mifmo Cura, cerca dele tiempo', det
con ia cerimonia ellable- pues de Pentecoles, y lic-
cida. uaren peTadamente , que
fe les difiera el Baptifmo,
. Dece autem^i^c. para largo tiempo j y ellos
dieren

1M!
'iercn prlcflk a que ean uiene ,
que el Sacerdote
baptizados , y fe conozca, que vuiere de baptizar los
que eftan bien inftruidos, adultos, y los mimos a-
y aparejados y pueden fer dultos , ( fi eftuuicren a^
taptizados mas breuc. nos)cften ayunos.
ii

i
$. Cattchumenus,

J. uarefon^lf as

EL inftrudo Catec-
meno, fea baptizado
POr qual no lo c ce-
en la Iglcfia, en el Bapti- lebren BaptiC los
ftcrio y afliftale fu Padri-
: mosdelos tales, depucs
no :
y refponda el Catec- de los banquetes, deC
meno a las preguntas que pues de comer, fino antes
le hizicre el Sacerdote , fi- de medio dia ( fino es que
no fuere mudo, de todo por caua puelb en razn
punto brdo , de lengua e aya de hazer de otra ma
no conocida: y en efte ca- era.)
fo , fi el Padrino la entien-
de , o por otro interprete, J. Admonmdus^l^c.
o por fcas, declare fu con
M
fentimiento.
EL fer
Catecmeno de
amoneftado,quc
a

$. Prohuim^Ut, le pee de fus pecados.

Or
p cftc
la veneracin de
Sacramento , co-
J. Amentesyisfc.

^ftk^
)m.vhopvm ^%pa
ij-aibK (ecp iba piiaardop ^a3^Krtfibif.ctaob^: fptp^
fe>0) iiiisre <qil e^ q katin fa qtreiddGf baptisaoa^
tela mente
j
qmh^o ^^4|fi:*
ronces ^9nu^,jfiis4|a(<icJo depmtxr^(S(enfe4J2fift(^
la minia maaera , que de miento fino : es que aya
infantes :
y pueden er ba- peiigi;3fei8tiiiuei^>: f^ pri-

pcizci^;vim ^A lafgle^ mero fe vio en el delco


la. dsei^cbridLBaptifotcf, f
*5i l ofi fenp o 1^3 /T
g:>f(il^l> ^^lr.i ro "^b ?orft Jibtv- uS tciiUiP (
oni'

F^ R;duiid>eLn {Sac^'d*
^i
p ^m diHgp>denen tcr;^
f t

pC3pa}Q$(fiji cJe } M^ mA i celt^iiciiffo ^d^t cfl-doij y!


iraSi lelatir, fb4| jiUai aiY| ad nioimsj^daqifi Uhs^^g
firmitfss? qba pcift! bij^is ec[kSl bii^si qb p4Q^ "QI ^Bapif-i

fen, vuicren morirac{c^tfef nao '\l ipB>nc\i pdlniente do >

feo de recebir el Bapti- W' da ia eftbac^ d q


i?i 1

lTio/^\|^'Syytt^^-ip%r| de guale^s ib lay rbeicbD >dill^


muerte , ean baptizados, gi8ntg'iiiqiii6bipn,M uvfu
o ya baptizadoKi,^ylDn4

|y >b.>u<Mnf. lA ^ | y aduierta fi el que efta ya


i
bapti^M Q^ vfo^ti&rq^bol-
. Idemque , &7V. uer a baptizar fraudulen-
L,-&iit.mQiEr i^c de- tfriKnte'^t o t>GB cng^l,
i
zir de aquel que tie- aniq igiiojiamc ,iGirc|^

gi^^witrrriii^^^^^
*.<.....*. I. i ! I

m
o por hazerfe limofaero, au de baptizar/egun buc-

qualquicr cola, brc.Pero conozcan pti-


^^
mero la maldad de fus er-
OX3 ^YJ^bornij adpiiesijr
at emeiiaaox cMiraio
Todos aqllMpb%i e en la Fe Catlica.
Mas,^\<te\^gliaj|l la

diligente informa^}>,^ la deuida materia , y for-

s tp^fkrob de:

d@%k{^fpeist

:iqi.S.iLtP,^j^ bb
C-l: > { f bV . <*< H" Mff 'H> \ *>b o f Ft
|7> .Baiife i( yviJBa^&
%
al fe

iAliBip^ifimfi^l^d 1"^

-nsrnfi;3b onp nr/|.^arCI M


^Dp^ol ^ofbo^l wj l "^ iEl lelil fnribi Jj-icq '^^J

omlpqEH b ifd^^-i -ib nc


sfisib oiooo Eitjyj^J el tonmibojbxJK b ix^^nxjk
Jilq osma b n^

^
53 ^elSacramento

ORDO "BAFTISMl UDFLTO^


runu.

ORDEN DEL BAPTISMO DE


los adultos/
$. Inprmlsyls^c, lo permitiere cl tiempo:

U primero , temen- Beus m adutorlum, Ifc. co.


.w^
do el Sacerdote a- mo eft en el Ritual pro- :

|)ercebidas co-
aquellas figuiendo con los dems
as,que arriba e an dicho. Clrigos la Antfona ; Ef
de lo que c de guardar fmdam Isfc, con los Pial-
,

acerca de la adminiftraci mos Domine Dominm no'


del Sacramto del Baptif- fter,:fc,Afferte Domm^if.
modelos nios, veftido 6uem adtnodum defiderat,
de fobrelliz , y eftola, de ^'r.hafta el fin,con Gloria
capa morada, e llegue a la Patri , Isfc. Y repetida la
grada de cl altar con fus Antifona,diga: Kyrie elei*
Clrigos, y hincadas las fon, i^c, con cl Pater no-
rodilla'* , haze oracin a ftcr y vcrfos y las tres
, ,

Dios,para que dignamen- oraciones que fe les figu;


te pueda adminiftrar tan y i fuere muchos ios que
gran Sacramento an de reccbir el Baptifmo
y para -,

alcanzar el auxilio diurno; la tercera oracin digala


y leuantandolc fcfignei en el numero plural.
$. Di

-It/i-l'rVrVr m^fmft^^u
mMmmwMMmmMMm.

5, Demde^bfc. P, Fides^ quid tib prsfratt

Fe Inicuiri ^ imaamcofi
Vego el Sacerdote, fmjui}
vaya a las puercas de ^t. Fitam cefernam

la glefia , eftando en el Vidi cau^aitam.


vmbral y los Cate-
dellas ,
El Sacerdote diga: Si a)h
cmenos fuera delryfi fon haber ejjfc.h^k^. i^ non ni^
muchos varones , eft a la fiDna diuinitts. Y otra vez -I

mano derecha delSacer- pregunte:


dote,y las mugeres fe pon ^, AbrenunPs Satan}
gan a la mano inielra ^ y "B^t. Abrenmtio.
pregunte el Sacerdote. P, Et omniim dperihm
P. }uo nomine Docaris} ei} ^. Abrenimtio.
Que en la lengua Que- P. Etomnibmpomp' eim

chua dira: ^. Abrenmtio.


SutljquC^ imamcanca} Qnc eftas preguntas
Refpda el Catecmeno: an de preguntar a los nu
N. El Sacerdote pregunte osjtambien en Latn, co^ 1^
luego: mo en la Quechua , dele
N. uidptk ahEcck- modo.
-
P. AtiilchaJ.amjJu Sata
Que en la ! c ngua dir: afia ^iunqichi<}
P. Dojpa Iglefian mantaca^ ^,I^mi!lamm.
imaBam mafianqup P. Llapa binantinrurai

^, FidcT^. Iicu^Feifca-^ nlncUantakMamp^j ckt(i

!.l Sacerdote pregunte: V. ! kpm hinantin a- 3

m^^^k^^ 3
mmamm
i 4 5 Del Sacramento
pu^ca cha'minta huapafchul huampM. Y haga vna Cruz
^.I.millamm. con el dedo pulgar en la
L uego el Sacerdote pre- frente,y pecho del adulto,
gunte del Symbolodcla diziendo: N.Accipefgntm
F.diziendo: Cred^ijjfc. co Crum.isfc. hafta que le re
po atrs queda efcrito, a(l pondan^ Amen,
fi ea Latiii^coino en la lea Aqu fe a de aduertir,.
gua CHiechua , hafta que que ellas palabras: Horref
vltimamente le refponda. ce idola , rej^uefimulacra, fe
el V^no:Credo ., an de dezir al Catecumc-
Entonces el Sacerdote in- no,que del error Gentil,
fufle tres vezes el roftro de los Gtil es idolatras vV
del adulto, diziendo vna. no a la Iglefia Catlica.
vez:,E:\;/ abeo immmde,i:fc. Mas alCatecumeno ludio
i Y dicho hafta el cabo , e^ q fe vino de los Hebreos,,
ehando el Sacerdote de fu en lugar de aquellas pala-
anhelito obre el loflro bns^igx. Horrefce Judaica
del adulto, en modo de ifc. Pero al Catecmeno
i Cruz^diga: Accipef^iritum,, Sarraceno , al Turco , .
Is^c. halla Benedidimem. Pera , a los que de la ley
En efte lugar ade hazer la Mahometana vienen a la
inLiflacion j y hecha diga: Pe,en lugar de aquellas pa
Paxtecum. ^.Et cumjpiri- labras,diga: Horrefce Maho
I tumo, que diraTicnla. mecam[^c. Y al que de
lengua; Hereje fe viene a la Iglefia
Caci quejpi caucai cam- en el qual no e guard la
t hmn cachun. ^.Ejpirim^ui deuida forma en fu baptif
nio,

mmmmimmw\
'tifrm, S^
tno,y fe baptiza, fe le diga: en el pecho, y en las efpal-
Horrefce b^reticam , (sfc. 6 das y en todo el cuerpo,
5

declarefe el propio nom- no tocandole'con la ma-


bre de la Seta de que fe hi- no produzga la feal de la
zo Catecmeno. Y fi fue- Cruz , y diga: Signo te,i^c.
ren muchos los elegidos, y refpondanle Amen. Y
digan todas las coas di- profiguicndo las dos ora-
fc

chas en particular fobre ca ciones guientcs , antes q

da vno. diga Oremus. Ormipotens


Y luego fedigalaora- Jimpiterne Dem , l^c. pon-
cion: Te decrecer , tfc. y ga la mano fobre la cabe-

tefpondanle,Amen. Si fue ra del efcogido, y digala


ten muchos losecogidos toda haa que le refpon-
digafe la precedente ora-, dan Amen. Y fuere mu-
numero plural. chos, efta, y las paiadas o-
cion en el

Mas las figuientes figna- laciones ie hagan en el nu


ciones,fe hagan co us pa- mero plural.
labras fobre cada vno en Y el Sacerdote bendi-
ga la Catecume
para el
|)articular : y ealando a fal

cada vno con laealde no , con la bendicin que


la Cruz,hecha conel dedo fe fip-ue ,
que comienza:
pulgar en la frente diga: Exorci^ te creatura fahs,
,

Signte i^c. y en las ore- tfcy refpondiendole A-


,

jas diga : Signte y en


: men, toma de la al con el
los ojos diga; Signte^ y en dedo pulgar, y el indize, y
lasnarizcs igxSinote^i^. ponela en la boca del Ca-

y lo mifmo en la boca ^ y tecmeno , dizieiidp:

4 N
S<* 'Del Sacramento
K.Accipefal, fe
y aui en- Ora elele,ifc. y el eleio
dol repondido Amcn,di hiiicado de rod-Ila. di^a
g^iPaxtecm. p/. Et cim el Pater noll-er;y auicodo-
>rm tuo.y k oracin que ledicho , y orado iiafta.
k iguc ,
que comieii9a:. Sed libranos a malo, indu-
Cremus Dem pamm no- iuamence dioa el Sacer
;,

fimmn:fc. halla la refpue dore.:L.7V.y refponda-


ita Ameniy ii fueren mu- le Amen r y diga kieeo el
chos ,
digafc a cada vno:. Sacerdote al Padrioof.?/^-
J:/e>/,7=-. con lacra- naeum,i:fc.y\<^aeao
Clon precedente: De^ispa- Accede.^ el Paddno con el
mmmfirorum , /c. en el dedo pulgar ene en la
Ic
numero Plural. frente^diziendo: In nomim
-
Feroli. el Catecmeno. Parr^s.tf FiULi:^ Spirim.
tucre Gentil
,y viniere a la, fani. Entonces hgale el
Fe de la adoracin de los Sacerdote tibien la Cruz;
lolos auiendabendcci- en la frente, diziendo : Ja
do la !al,anccs que gute fu nomine Vatm, , Hsf Filj , jf
iTiedicina , aada la oraci. Sipintmfanahy puella ea
q fe igue;Oremus Do'mim cima la mano, dize la ora-
jmae PovP'.hafla que cion que fe %ue: Ogm ^,
k refpondan Amen y x : raaai,ifc.lh la refpue
tueren muchos , digafe la fta Amen,coa los exorci-
preccdente oracin en el mos Jguites, que comie-
numero plural. Y luego el. im:Ergo>nalediae,}fc.h^
Sacerdote, fi fuere varn,
'

llalarepuc-ftaAmen.
k diga a el tan folamence: Maslituereii mucho
loS)

awwawiirwtt^tfiM>tt^^^ l-'ri.' r i^y^sjr'.^'^


mjinit MJ i

los Catecmenos, aqui en Mas fi fuere miiger, du


las colas que fe figuen di- 2a el Sacerdote: Qra eleEla-^

ga en el numero plural: {j7V.haiia la oracin: D^/0


Orate ekcii , fle5ltt genna^ Ahraham^tJx\\xmQ:y ^^UQ"

i^c. como arriba hafta el a la mano fobre ella ^ di-


fin del exorcifmo prece- 2e:Cremus Dem cd/, tfc,
enterque comiena:Er^a haa la repuefta Amen:
maledicle Diahok.c. Iten y diga luego el exorcifmo
obre el vno fe diga fegun Ergo makdie Diahle.ifc
da vez Ora^
: sfc. y las de- como arriba,
mas cofas dichas arriba, Yfifucrenmueliaslas
hafta la oracin : Dem A- Catecumenas, el Sacerdo^
braham , excluuamentc. te aqui^ y en las figuientes
Y luego pone la mano o oraciones^diga enel nume
bre el^ydizeiOremus Dem ro plural:Onz te ele^.y lo

immortalepr^Jidmm.ifc.CQ dems hafta la oracin:


los exorcifmos que fei- Bem Abraham.isfc.cxdu-*
guen hafta la refpuefta A- finamente y pone la mi h '
:

menXuego diga obre vn no fobre las caberas de ca


varn tercera vez: Ora ele- da vna y luego en
: el mi^
8'^ ilfc. hafta la oracin: mo numero plural,y enfa
Dem Ahraham , exclufiue j propio genero, como arri

y leponelamanOjdizien- baefta dicho.


o\Exorci';^te^i:fc.yiQ^V2i Y acabadas eascoaSj'
todo Ergo maled5le Diaho el Sacerdote tom e la ma- a
le , como arriba eft di- no derecha del cledo, cer
dio ca del brago, dndole la
extrema
KAV<M^A!r^Kn(^^9^i^

58 'DclSac ramento
r extrema parte de la elola mifmo modo fi fuere mu
le entra en la Iglfia,dizi. chos, pone la mano fobrc
o N. Ingredere^ infana
: la cabera de cada vno,y di
w Ecclefiam Dei^i^c. y repo- ze el miTio exorcimo;
^ dan Amen:y f fueren mu en el numero plural , y en
chos , diga en el numox'o fu genero: y depues el Sa-^
plural Ingredmini^ sfc
: cerdote toma con dedo
y el
ntrelos en la Iglefia, co- pulgar.de la faliua defu bo
mo arriba digo. Y auien- ca,y toca las narizes,y ore-
do entrado el elecSio indi jas del ecogido j y tocn-
nee, poftree en el ielo dole oreja diera, y la
la

y adore:y leuantado, el Sa finietra^diga Ephetaqiiod:

i cerdote le pone lamano eadaperire. Y luego to-


bbre la cabe^a,y jntame que las narizes, y diga In :

te con el eleto rezara el odorifuauitati


,
y profiga :

I Symbolo dlos Apofto- Tu autem^ tfc. y pregunte


ks, y la oracio Dominica. lueeo al eleVo: &uid Doca^
De la mifma fuerce fi fue- r?Que en la Quechua di
ren muchos^ todos fe leu tkSutj quca imam} y el ref
tcn,y juntamente dizen el ponde.N.y pregunte el Sa
Symbolo dlos Apofto- cerdote Ah-emntivs^
: ijfc.
:c

les.y el Pater nokr: y ac-. con fus refpucftas , como


bandolo, el Sacerdote po- arriba digo, en la lengua
i
jiG la mano otra vez en la Latina,y Quechua.
t cabera del elcd:o,y dize el Entonces el Sacerdote
cxorcifmo: NeteUtet^lsfc. moja el dedo pulgar de u
halla (]uc diga Amen. Del iTiano derecha en el acro
t
Olio

t>:Btww%i^%irtrTyi^^tf^^^
tifno, '59

DliO e los Catecamenos N. le pregunte N. : Creis^

y vnja al eledo primero : i^c.con dems pregun


las

en el pecho, y luego entre tas^que atrs dexo efcritas,

las e pal das en modo de y traducidas en la Que-


CmzAizkndoiEgote linio^: chua hafta la pregunta. H
ijfcy auiendole rel'pondi- Bapti^fca caita munanquU
do Amen diga iPax tib'
,
chul ^. l.mtmanim.
a^. Et cumfpiritu tuov y lue~ Entonces el Fadrn o,
go conalgodonj con co Madrina, o ambos
la emejante , fe limpie el
la

ambos fon admitidos)ala


(i
^
dedo pulgar: y los lugares gando la mano, o tenien-^
ijue vngio y diga luego: : do, tocando al ciedlo, a
Exi immundej^iritu^yl5^c, a la elecla , auiendole deC
Quando fon muchos cubierto la cabera , y aflo-
los elelos fe de hazer lo jndole las veliduras del
\M
mifmo en cada vno
y : el cuello,efl:ando inclinado,

clelo felleuaalBaptie- el Sacerdote aque del a*


rio,y i alU por alguna cau guade la fuente Baptifmal
a no lo aya, no,e1: pre- en el vaico, caldereta, j
parada el agua Baptifmal, baptize con ella al elefto,
hagafe la bendicin de la o ala ele<5la fobre u cabe-,
fuente^como abaxo fe po- ca derramndola tres ve-
,

ne: y eftando cerca de la zes en modo de Cruz ^ ea


fuente , pregunte el Sacer- el nombre dla antilma
dote ^idyocaml como
: Trinidad, dizido aIi:H^a
arriba digo y en la Que- \
te Bapti^^tfc. como arria-
chua : y repondiendole ba dixc en el Baptimo de
los.

mMM^k^^i
l &jniMMj
6o T> el Sacramento
(
Ios inrantcs. Y fi el aeua
o go fe eftriegue el dedo pul
c|ue corre de fu cabera del gar con algodn, cofa fe
baptizado, no fe desliza al mejante^ yponefobrela
agrario del Baptillerio^co cabera del eledo, el Chrif
xae en vn lebrillo, vazia mal o liencecito blanco,
,

y efta fe eche defpues en el y le da efta veftidura di-


,
dicho agrario. Y quando ziendo: Ar/^ -Z'ejlem^tfc,
fon muchos los ecogidos Y repondanle Amen.
cada vno en fingular a de Y el elelo , auiendole
er preguntado, y baptiza- quitado fus propias vefti- ;

do,como arriba digo y fi : duras, le vifla de otras nuc


''

fon varones, y mugeres, uas blancas , por lo me-


primero fea a los varones, nos que fea la haz blanca,
yluego mugeres.Mas
a las
y efta la reciba del Sacer-
i prouablcmenre fe duda dote y luego le da el Sa-
:

re,fi eleledo euuiere en cerdote vn cirio, cande-


otro tiempo baprizado,di la encendida en la mano
ga el Sacerdote Si non es^ : derecha, diziendo : Acdpe
i isfc.Luego el Sacerdote lampadem,i:fc. y repond-
moje el dedo pulgar de fu Amen :v efte nueuam-
I le,
dieilra en el fa^rado Chrif te conucrtido, tensa el cu
ma , y vnja a corona del rio encendido hata el ca-
elcdo en m.odo de Cruz, bo, fino fuere mientras le
i diziendo: Dei4 mr//iipotens^ confirman
i^c.y auiendole rejpondi- Y en las fijlefias donde
do Amen v;:x.PaxtecU'm. fe haze el Eaptiino.cabu^

T^.Et cumjpirau uto :


y luc- llcndo todo el cuerpo en
d

^ytH>taw%-irtrititFJ^^i ft-^
DelBaptiJmo. 6i
t\ agua, o fola la cabera, el dote , aulcndofc mojado
Sacerdote reciba alclcdo el dedo pulgar dla ma-
por los bracos cerca dlos no derecha en el fagrado
ombros, y dcfnuda la par- Chriina^vnjale en la coro i3
te iiperior del cuerpo,y la nadelacabc^ en modo
dems honeftamene cu- de Cruz, diziendo : Deus
bierta,9abullale tres vczes, omnipotens^l^fc, como arri-
o fola la cabe^ajy otras ta- ba eft dicho. Y luego el
tas vezes le leuante ,y le Sacerdote pone en la ca
le

baptize por tres inmerfio- be^a el capillo, liencezi-

nes inuocando tan fola-


: to,y le da la velidura blJ.
mente vna vez la fantili- c2^\ziaxo: ccipe yejlem^

ma Trinidad , diziendo; is^c.

Ego te hapti^in nomine Pa Ydepues le da elSa-^


tm, zabllale vna vez , 7* cerdote la candela encen-
Fil/, ^abuUale fegda vez, dida,que la tenga en la ma
57* Spiritm SanSl , ntrele no derecha, diziendo: Ju
en el agua tercera vez to- : cipe lampadem^lsf cY i fue-
candle, tenindole el ren muchos, fe a de ha-
Padrino, la madrina, zer de la mifma mane-
ambos, ra fobrc cada vno y luc- :

Y quando eleletoc godiga; N. Fade inpace,


Icuantarc de la fuente , el ^^c.como dexo traducido
Padrino, la madrina, te- en la lengua Quechua,
niendo vna toalla en las Y i le hallare el Obi^
manos, le reciba de mano po prefente,que legitima-
del Sacerdote. Y d Sacer- mente pudiere admini-
ftraf
dlrqriercI'-Saiitiniieat^oiilla ldprt>a[>cjz' (cbqo^rcn &
o&glis ij fijjeireliora^^feQe ^bte acantec^n j^) yocDc
dfecIMil^islq.'qutai^ ^pujliiDdn.guatdipQsfcios

$1WR^WA ^IlUl '/A P4^lA>fe^^ 'lijis

JEj 3cklIjilQSiyi:taS3iofofe fe^cj^aks: bs px.Qt}^imi-

-^STfiabapt'xaK,i Eias ifo f p&i dfiapt6n,cg?^y^


.gg h 43afe teoa en Ja fo^- de au er hecho las d^^fr

&?mlua,^v}eabip0i^ kl^cfc!^i1itl8h$b^^7;:JnsmI

^idtaf:j>ic^qi]tfroca ialitiaS^jEattienobeiiiQ

2t^|jytt|H
fp^w
til ) ^^^d@;^feb)etTpiltefap}
cuiata
It^mfi^^j
mad%a^taTbsgritina
fc^hbf^i^iuc^kalliiia,
c.c|laj|)arj0iidohio^
c3aki>tmArpaca^adii.&|

iisiifliaia bimif aci fti r,r


Diopalglefian manfai4

^ ^oIpia Rcfaa^iqui-
fiaci&atiaui pacl^agteeiT.m
pa)f^iliinpiijti. p^tti^uanj^
I

mppcA^chaGaicftiB,<sif aifs lfipopia wlfifM3

Dfostq ^
'juh.:jm mmt
| iSte :I>los > fiSiVi^f-pio^ l;saEaiioqp etel radr|iJi
que Grio ci oek)7,}l la /okjji clros i^eai rmaHidm-Q k^txnp

ta,yfctKo,c}r|d at^|Qn^ tifep c {)0ijf 4wj osi, j.lis mn


p*iafoalo6fl4brds >na . () niuolio/ y. liiicrasmiim
J>a|a K^ajO^ai gTaYdaeiiiS- lai

laista^/(|io fepc^iitmieeii lleua aifCf^ioMYa^ios'^ta


je^ t,Mdmbicnros/uyoti n-gmifd^m bHaik ys^an-
Efto en la len^uatdi^em: >
ri> (kiOdsi/hii^f pipila
de
64 ^elSacramenti
de ay grauiffimas penas, y en perfonas: y eftas perfot
tormentos, en que penan, as e llaman Padre, y Hi-
jo,y Epiritu anto: dema*
y padecen fin fin.
En la leng a dt^^ aJ^L era que ion tres perfonas
Runa cuna, caichunca y vn Dios verdadero:y no
camachicufca fimipi pai- ay otro Dios fino cftc, q
pa camachis can rurac cu- los que adoraron tus paila
nadacaj churimpac cama dos eran Demonios,y co-
hatallin , ancha atacmi as fingidas de los hom-
paicunala muan , cau^ brcs.

cancuman cana, ancha co Yachancaiquitacm,


llanan cuyayta cama con. cai Diofca,pana huccai ni
ahuauptinca,hanac ca- yoc quimba &-
capapas ,

ciquifpi cau^aininm puf yac peronam cay quim- ,

fen.Caicamachicufca fimi 9a pcrfonari,Yaya, Churi,


mana huacaichac pampa ,
fpiritu fanto,utiyocmi.

chac cunadari, huaupti- Quimba ^apa yayniyoc


llapunim,huc yanacozi, cas papas,huc checa DioC
quicai, acaricui, huatai Uam. Hynantin caiteccc

huaciman carcun.Chaipi- muyu pachapiri,mana cai


natacmi , Dioscancan ca- cafpaca, huc Diofca an,
jiia,mana puchucacoc,ma manamcanchu Apuzquij .

natucuc,allparicuncan,a quicunap muchacancu-


cai'icuncan camapac. naca ari, 9upai camancar-
Y as defaber queeftc cancu-, runap hamutafcan
Dios,aunquc es vno en fu camallatac.
fcr, juntamente es Trino Dems dcfto asdc-
^:. bcr

^^^ByOTiyBffly<i^^^
njmo. 6s
bcr , que todos los hbres pulancam pacmiar , cay
por vn pecado que come- quim^a,Dioscainiyoc per
ti nucftro primer padre lona cunamanta , licai e-
Adan^quedardeftcrrados qu(capac Diosyayap chu
del cielo , y para licuarlos rin)hanac pachamta, cay
alL\de aquellas tres pero- pachaman hamupa , hue
as diuinas , la fegunda, quefpillumpac purumco
(que es el Hijo de Dios) vi yap , Mara utiyocpa vic-
no al mundo defde el cie- ^ampi , Epiritu fandop
lo, y en las entraas de vna hapacafcan , runa ruracur-
Seora llamada Maria,por ca : manarac huachaptin,
obra del E.pintii anto/e huachainimpija huachaf
hizo hombre quedando j
papas , hinapurun razquc
ella virgen , antes del par- que parimuptin. CaiDios,
to , en y del pues
el parto , runa acacri , euChri-
del parto. Ele Dios he-- lo futiyoc quepichec.
cho hombre,(e llama lea nifcam.
Ghrifto que quiere dezir
5 Y viuio con los bom-
Saluador. bres_,y padeci por ellos,
y
chai hahuamanta, ya fe pulo en vna Cruz,dodc
chancaiquiracmi : tucui le mataron los ludios por
llapa runa cunaca, huc ca- pora inuidia.Yrefucit luc
liac yayaycup , Adn futi- go al tercero da. Y de.
yoc hucha raracan raicu. pues libio a los cielos_,do-

carcufcam carcancu, ha- declaPvcynando eterna-


nac pachacunaman viciai mentc:y elle es el que nos
r inca ra pac c hai man paita de aluar; y aqucle as de ^

E creer;
66 T) el Sacramento
creer.-y efperar enel como mo^cjue aora pideSjy as de
en tu Dios. recebir.
Can^arcantacmi^runa Chai mantari yachai
Vcupi , paicuna raicu mu- huchanchic cunada Dios
churcanrac : huc chcara pampachapuancachicpac,
Cruz uciyocpiri chutaC animanchilaii capacch
cacarea, ludio fuyu runa campac hnampas , can-
cunari , chcara pi paira chiz Sacramento ica
huau chircancu , chiqui cunalam,camachirca pa-
cuillamanta : hinapari, carichirca. Caicunari ca-
hanac pachaman vichairi na, canchizpac cha , capac
purea , chaipiri mana pu- cainincunap churacui
chucainiyoc Capac cau- inmi.Caicanchizpaiiau
ijairam caucan. Caimiari paqucnri , cunanchaz-
quepichiquenchic cay quiifac is caiqui Baptil
manaracmi Iifpa che- mom.
cachacuncaiqui. Dios nij- Y para que con efle Ba
quimanhina ,(uyancaiqu prirao quedes hmpio, y
tacmi. comiences vnavida nueua
Dems delo fabras,quc Chriliana , es mencfter
q
para perdonar Dios nuc- te arrepienras de !a mala
ftros pecados y enrique-
,
vida que harta aora as he-
2er nuellras ahTias,orden cho^y propondrs la emi-
iete Sacramentos ,
que da. Y porq epas en fuma
fon fiete fuentes , donde lo que as de creer,y como
tiene fus riquezas. El pri- as de hablar con cite Dios
mero de todos, es el Baptif para pedirle lo q as mcne-
ftei:
nrimmTTirginrnMM Jiifif JfiTKTiMiiHjm WWW.

fter y es neccTado que fe- chi cuinimpa puchuca cui


pas de memoria el Credo, niii cunari cana , caimi
y el Pater noler. D-ofl:anlunqi,tucui ima
Cai armacui Baptirmo haica6la yalliipa j cam hi-
huaii , maiilaca queparin na runa cunatari^qui qaij
caiquipacca, mooc Chri- quicla hinatac.
ftiano caucaita , callara Depues que el adulto
caiqui,pachu,pudcun cai CatecumenOjfiiere inlrui
quim , manalli millai cu- do en eftas coas referidas

nancama cau^acaiqui de Fe, y religin Chri-


la

manca, huanaTacmi ipa ftiana , viene a la Iglcfia, y


incaiquitaemi yachacu- de rodillas ante us puci>
pufunqui. Pifi rimaipiri tas , delante el Sacerdote,
7ncaiquila yachancai- le preguntar las prcgun-
quipac, imanatac cai Dios tas arriba en la lengua eC
huan rimanacuncaiqui- critas, a las quales a de ref-
pac, cuyacchana cafcaiqui ponder el mifmo, y el Pa-
<5la maancaiqui pac hu- drno con el, pues tiene c^
pas , Iiim ica ,
yaya y- dad. Preguntarafele primx
cuifcada huan , vmalla- ro por el Cura eftas cofas,
yancaiquuTi foncoiquipi y depues profeguir al
yachancaiquim. Baptilnio, como atrs que
Y la urna de la ley de da ecrito.
Dios, es amarle a el mas c] Eermano^para q recibas ejle
a todas las coas,y a tu pro Sacramento del Baptijm)^ te
ximo como a ti mifmo. j^regto^rejfdeme tu propio.
Dios ninchicpa cama- Huauquc , caiBaptiC
E z mo
mmm^am
VI 6% DelacmS ment
fno SacramentO(^a chaz- R.T,munanim.
quin caiquipac , ta pucai P. Sutij quica,imam ca
quiracmi camiiari haii ca?
I :

huai. R.Pcdrom, 1. Mariam.


f^.
P. Hermano, herma- P. N. Imadam I^lefia
lia,'bis baptizado? manta maanqui?
^ R.No Pv.IefuCliriltop Iicui
P.Deleais fer baptiza- intam.
do > P.Icfu Chriftop Inicui-
R.Si dcfeo. inri , imadam campac
P. Como os queris lia con?
'

mar? R.Viai caucaitam.


R.PedrOj Maria. Profiga luego el Sacerdo
P. Que pedis a la Igle- te,guarddo elorden atrs
Ca? dicho , en el Baptifmo de
R.La Fe de efuChrifto. los adultos , ai en Lacin,
P.La Fe de lefu Chrillo, como en la lengua Que-
que os da? chua.
i R. La vida perdurable. Lo vltimo c a de tra-

tar lo que toca a los Padr-


I
"B^AS premntM di'^n en la nos; y lo primero que e a
lengua gjuechua. de aducrtir,cs,que el Con-
I P HuaUv"|ue-l.pana?Ba- cilio Limenc/n la accin
ptizafca chucanqui? z.c.^. ordena, que para que
R.Manam. no e multipliquen los pa
P. Baprizafca caita mu- rentecos ,
que nacen del
nanquichu. Padrinazgo en el Baptit
t mo.
HBJuuMjnargMimaMMJUgJCi

'

ino,ya encada Perroquici Clon.-

y Curato^vn Padrino ea Lo fegundo que por


,

lado para que faquc los ni quanto cfte nio ^ nia,


os de la fuete Baptifmal oue as facado de pila, es tu
y fi la Perrquia uere gr hijo epiritual, no te pue-
de j e podran fealar los q des caar cOn ellary fi te ca
el Ordinario viere ferne- fares el matrimonio es nu
celarios
y que
los. tales,
: lov (
Lo mifmo e diga a la
fcan Indios de razn; y -
madrina/cfpefcO del ahija-
Ghriftiandad aprouada:de: do.) '

manera que e pueda fiar . Lo tercero, labras tam-


delios, el aber inftruira bin, que con la madre de
fus ahijados las cofas de efta nia, nio,no te pue

nuelra Fe. A eftos pues fe des ca^ar y fi te cafares co


:

les puede dezir lo figuien- ella no es valido el matri-

re. monio porque por


: efte

Lo primero, hijo"' ya q Sacramento quedis pari


vienes a er Padrino^ dos^ tes ei primer grado.
obligaciones tienes,aue as^ Lo quarto,qe fi bapti^

deaduertir mucho.La pri- zas a tu hijo 3 contraes el

mera^que efts obligado a mifmo parenteco epiri-


cneara cfie tu ahijado^ - tual; fino es en cafo que el
las coas de la Fe, y endere nio fe cit muriendo q ^

^arie a todo lo boeno^y a- ehtonceSjporno auer qui


partarlede lo malo:y cfto le baptize , te da la Iglefia

ade er , no auiendo orro^ liccia para baptizarle ^-fin


^ue te faquc defta obliga- que tengas im. pedimento

E 3 de
70: T>eIS4crdmentd
<3e llegara tu mugcr
y fi liuarmi yacnaiqui iuar-
:.
,

le baptizas fin eta necell mi yacuptij qiiirj, huarm


d.c\ ,,no puecks. llegar a. yacufcaiqui, cacini^mani
ella.: ^-;!!'r-^ or:::^'; :''rTj-:> yupaichu. ct'!^'^

^odo e)o por fm nmeros J 5 c:>uim^a neqn:en ^ y


Z^eap en hi lengua. chancaiquim.caihahuap
I Chri
huahuap-? ca rcamanhuan manatacmi ,

marcaricoquepac hamuf- pchacunchu tiiarmiya-


paari,ycaiclia)aqiieiqui,.' ciincaqui paihuan hu'ar-
i
caiDaiqiid-a liihvnaiv miya cLJptij qairi ; paz ca?
cban caiquini.'iaupaquen cuncancacmi Matriino-
ini : caimar caricufcaiqui. nio. Cay Sacuameato raW
la yachachin caiquim^ cu, animap ranamaciiW
iincla Fe ifcanchicpa ya tin tucurcaiquimanta, au
chaquen cunadartucuialli pac viaipL7 rs^-
'^^^''"''

cacman checacbachin cai 4 Tahua yach caiquim^f


quiracmi j llapa manalli cbutij quida baptizapa,
cay manta, paita anchoico runa raa cintacmi tucuiii^
chipa : Mana yacbachiii quilina na huahua huaiiu^
ca!quila,Curaiqui,yacIia- na yachcaptin chaipacha. :

chiptuimi an canea. ca ari, gleia, yanca baptK.


2. yuyan caiquim,
Ycai zachun ifunquira,mana-i
'

cayhuarma huahuad'a, p- buc baptizac captin,caihi-


lamta marcaricus calqui nacaptinri, huarmij qui-
raicu anima pi runa macij man chayancaiqui allin-
quui, mana tacmi yacha- mi miaa caihina huau-
i :

CLipulimiquichu ,
paita naya^a baptizaipaca, may >

na

^^ismmiOT^ttttt^^^iig! 'i'%'i'\i ; msmmmmsa^


laapunim allichujiuarmij quiman chayancaiqm.

ORDO SFFPLENDI OMISSA

ORDEN DE SVPLIR EN EL BA^


ptizado lo que fe dex.

, Cumyrgente, fe guarde^y cumpla: exccp


tonque la pregunta:Si quie
Van do por aur ai re cr baptizado , y la forr

do peligro demuei' na del Baptimo ,.y la ab-


re^ otra nccelidad que lo lucion,no e de Iiazer, fi-
vuiele conftreido , ora no dexarerycxrtas bracio
fea infance^ adulto/evuie nes, y exorcimos ,
que en
icn dexado las agradas ce fu lugar an de ier muda-
nmonias y oraciones
, j li dos, eonio abaxo e dir.
eluuiere bapDzado,luego
qucconualezca^ ceiare . Sacerdo^l:fc. ^

el peligro , y fuere rraido a


a Igleia , uple rodas las L Sacerdote pues,an-
cotas que e dexaron. Y el tesque ponga la al
miiirio orden y rito ,
que CD la boca del baptizado,
en elBaptifmo dlos ni- ponidole lamanoobre
.os (fi fuere criatura,) y de la 2hQC2i^'&VLt\Gmmpotens
los adultosfifuere adulto) fempteme Dem :, Ijfc. baila
E 4 que
mmmmam
IV
T2 ^el S.cfami^nto
que. le refpon Jan A men. nam is^c. ccn la rcfpucliit ,

Yde'pues que a pucfio vn Amen. Y en el Baptifmo


poco de.fal en la boca d ' de los adulros dems de
,

baptizado, diziendor-^rr/- aquellas cofas


, quearnba
pejakm , Is^c. y auiendole elan notadas quando fe
,

repondido Amen , dize: fuplen las que fe dexaron,.


OicmusiDmpatrem^lsfc. \
fean de mudar elas. Lo
Iiaftalarefpueta^Amen. primero en el exorcifmo:
Y depucs deltas cofas,^ Audimakdiae Satana, ado
auiendo hecho la eal de de dize ihabitaculiim perfil
la Cruz en la frente del ba, c/at.igxhahtaadumpefe-^
ptizado ,y dichas aquellas m-j luego en el exorcit
palabras iHocfignum tfc, moiNec te /4rg/,adonde di
puerta la mano fobre la zc:7lfa,[cdiga:FrJereK
i cabcca,di^a:Orem^. jter

KirVS. S E RFJ N D FS . C VM
SpifiopHS bavti^at.
r-

LOS R T OS I QY E S E A N D E
guardar quando baptiza el Obipo.

As cerimonias y ri- ,
Ritual ordena.no las pon-
tos quee an de guar
'

go aqui porque : raras ve-


dar , quando el Obipo zes baptizan lus Seorias
i ,

Cardenal baptizare,que el en ella tierra, que porla


micri-

ii^'^vuvw^^w^^m^^ ^ mxmm
.mnsKiDcxii

mifaxorJia de Dios no , c Ritual ^i^f^ aura c


ay adultos, que no lo elle pUdo coa fus cerii-nonias:

y eria alargar mucho ,


quando et-
muchos aos ;y
vuicren de bapnzar/igiii criuiendo tambin eas
do las reglas y rubricas, Epicopales notas.
, q

BENEDICTIO FONTIS BAPTISMI


extra Sahhatum Pafch^ , Isf Penthzcojles.cum aqua

confecratanonbahetun

LA BENDICIN QVE SE A D E HAZER


de la fuente Baptimal , fuera del Sbado de Pafcua Flo^
rida^ydelaVigiliadePentecoes, quando na
ay agua confagrada, a de fer en
ela forma.

. PrirKum^l^fc. del fanto Chrima, y OliO'


de los CatecumiCnos , de-

LO primero,
limpia el
fe laua.y
valon pila
ciende a
ante
la

el altar
fuente y alU,
:

del Eaptifte-

del Baptilerio y e hin- no, dize las Letanas ordi-


^

che de agua hmpidiliima: nanaSjComo e figuen def

y el Sacerdote con us Ce pues de los Pfalmos Peni-


rigos otros prefoyteros, tencialesry antes del Vera
yendo delante la Cruz , y Ft nos exaudir cgnen^ di-
dos y el inciario,
ciriales, ga primero^ repita legua
da vez el figuiente Verfo:.
y encienojcon los vaitos
74 ^
el Sacramento
Vtfontm iflim tfc. liala ter bfc. hala que
,
le ayiii ,

T rogamiis aiidi nos.Vu^Q rcfpondido


Amen,
dczir tambin k Letana Entonces inufle tres
mas breue ,
que eft en el vezes fobre el aaua en efta
Milal, en el oficio del Sa-
bado anro. Y auiendo i-^
figura
encieno en
, ^ y luego pone
el incenario
cho el vltimo Kyrie eld.
y encienfa la fuente. Y det
Jon.igz elSacerdote:/Ver pues de echado el Olio de
Twfter.^c.y Credo m Deum, los Catecmenos en el a-
i^fc. toQo en voz clara m. gua,en modo de Craz^di-
tehgibie ze en voz clara r'^^^/^Vg.
Lo qual acabado diga tur ^jfc. hafta
, , la refpuefta
los verlos figuientes: Apud Amen; y derrame el faino
te Domme;t^c. con us ref- Chrima , por el modo
puei:as,y oracin :0;^,'^.^^- queda dicho^diziendo: l2
tens,7c.ycndcxoi:cimo Chrifmam Jfc. hala
fifio
del agua,
y quando vuiere que repondan Amen
KhoiQme deparadifoma
:
y
toma ambas ampolle.las
mre mfit.mida el agua.y tas del anto Olio del fa.
derrame della , fuera del gradoChrima,y echando
margen de la fuente zia jntamete de ambas
,
a dos
las quarro partes del mun en modo de Cruz , dize:
do.ProiguiendGr.^Y/;^ ^//^ CoK:mxtw Cirrfmatls i'^c
tmrJhimmibM,,isfcMia la hala repucla
la Am'cn
conclu]on,y rerpucta A- Y lue.ao auiendo pue-
rnen y projga diziendo:
:
i\o en u'lugar las anipo.
Orcmus DomineJan^e Pa lleras, mezcla el Olio an,
t.

tfcjySOT^iiOTrft^i^^^ \m ihi h iiiii^


wmmim nnrTirwywn wu'mwrmmLWwm

to , y el agraao Chrima rna fuerte^ an ele fcr obfer-


con agua ^ y rocela por
el tiadaSjiii adicin, ni dimi
toda la fuente. Y luego co niicion ni es licito var de
j

vna miga de pao/e limoie otro Manual , ni de otras


la mano. Y i vuiere algu- cerinionias,ino dele Pvi-
no que bapdzar,bapcizele tual y de las que manda
,

como arriba digo. Y fino var. Mas en el ioterin que

vaiere a quien baptizar,la- ay copia de Rituales/e de-


uefe las manos , y el agua ue adminiftrar por el Ma-
cn que e ^= vuiere lauado nual Romano,
y no por
derrmela en el Sagrario otro alguno, pues en lo u
BaptifmaL blancial, conforma con
EPasfonconminiflros ele tan nueuo. Con todo
miosjas reglas, y cerimo- lo qual (e cuplido, eguii
nias, que el Ritual Roma- los aTumiptos,que para tra
no mda obfcruar,y guar- tar deas miaterias acerca
dar en la adminilracion del Baptifmo tome. Solo
del agrado Baptifmo refta norar,que las coas di
, y
dems Sacra
puerta de los chas de los Catecimos, fe
mentos,como en el e ha- pueden dezir a los negros
liaran en latin,fin ehr tra adultos, quando los traen
ducidas en lengua alguna, a baptizar,dexando lo que
acuya caua
y por quitar , fe traduce enla legua Que
de tiabrajo , las romancee chua , para los Naturales
al pie de la letra,y dla mif defte Reyno.

Fm del Sacramento del Baptifmo,


DEL
DEL SACRAMENTO
DE LA CONFIRMACIN.
La ricA QvE el iiacion,y bien de los hom
Obirpo(eii(do erui- bres. Dicho afli, porque
do) a de mandar hazer a acrecienta la gracia que
los Indios en la leno-ua enel Baptifmo reccbimos.
vulgar, y traducida en la Conforta,arma,y da forta-
Quechua , antes de admi- leza contra las alechaucas
nitrar el anto Sacramco denueftrcs enemigos ef
dla Corinacion.-para c]ue pirituales,con quien tene-
epan los Indios lo que es mos perpetua guerra, y pe
cle Sacramentoru inlita lea. Ei\c Sacramento im-
cion^matcna^y forma, y la prime vna e al en el al-
dignidad del minirtro alma, que nunca fe puede
q
leadminirtta. Ladipoi- quitar , ni borrar , por la^

Clon con que fe de rece- qual los Confirmados , fe

bir.y la obligacin del Pa^ diferencian de los Baptiza


drino , que le puede hazer dos,que no ion Confirma
en cla forma. dos. Y como caualleros de
Al Sacramento del Ba- Iesv Chrillo,(e arman co-
ptimo fe le figue ti de la rra las tentaciones de nue- ,

Confirmacin: inlitido firos adueriarios


y recibc' :

de Chrilojtambi como mayor abundancia decf-


el del Baptiimo paraj
la al piritu , y fuerzas para pro-
te lar
rvAJn tt I tt I * I 1^* ^

De la(^onfrmackn. 77
^cTar nura Tanta Fe Ca- cmo lo fabemos y crcc-^ ,

tolica. rhos dclos nios que mu


y como es neceTario, ren baptizados, no confir-

que el nio deJ3ucs de na mados. 1 41

cido crezca para llegar a Y todos los baptizados,


edad perfeta , ali en la de lo auian de recebir , antes

vida efpirituaL fue necefla que ninguno dlos dcma li

rio, que el hbre, que por Sacramcos,luego que He-


t\ Baptifmo fue reengen- gaflen a fete aos ,
que es

drado en Chrifto.por eltc edad , en la qual halla el

de la Confirmacin, crez- vb de la razn. Y dePca


ca , y reciba angmenio , y edad no le an recebido,ea
fuerzas efpirituales ,
para qualquier edad lo puedeni
obrar, conforme a la ley,y recebir , aunque ea en la
vida ,
que en el Baptifmo decrepita. Las cofas hijos,
profefl. que aueis de guardar , y a-

Y dado,que ele Sacra- ber para le recebir digna-


mento no es tan , neceTa, mente , como lo manda
rio como el del Baptifrno, Dios , y u Iglcfia , os dir
con todo es excelentiffi- breuemente^eladnie atea
mo , y es tambin Sacra- tos.

ment como el del Baptif Lo primero, bedhi-


mo. Sin el del Baptimo, jos , queque os a de ad-
el

ninguno fe puede aluany minilrar cile Sacramen-


fin el de la Confirmacin to, es oloelObipo el :

fi , (fino es que dexe de re- qual,y los dems Obifpos


ccbrle pormenofprecio) quedaron en lugar de ios
Apollles
78 el S^icramento ^
Apodles y ninguno o- : ma ChnGiaa)vngiendo en
tro .Sacerdote le puede ad- modo de Cruz la frente
minilrar pues folo al O-
, del que fe confirma para :

bipo dex Chrifto poder fignificar la ofadia que an


para admmilrarle alos fie de tener los confirmados,
les baptizados. Y aflie en cofelar la Fe, (que pro-
vfado defde el principio felaron en el Baptimo)
de la Iglefia y e vfar ha-
; fin miedo , ni vergenza,
fa que fe acabe el mun- delante de los enemigos
do. del nombre Chriliano:
Y quando le recibiere- aunque por confeffarla, a-
des,aueis de eftar con mu- yan de padecer tormento,
cha deuocion, y atentos a derramar fuangre , y dar
las palabras que el Obipo fu vida. Y por auer rccebi-
dixere. Y tened gran Fe, do corroboracin del Et
q fi eais amigos de Dios, piritu fanto,deuen confet
alcanzareis la gracia del Ef larfirme , y publicamente
piritu anto,que efte Sacra delante de todos , ela Fe
i inento da. que tienen en el coraron.
Lo fcgundo/abreis,quc La qual deue luzir , y la an
ai como el Baptimo , fe de manifclar a u tiempo
haze lauando con agua la con palabras, y con el bu
cabcga del baptizado j ali olor de fus coftumbres,
I cfe de la Confirmacin, exemplo de vida,y buenas
fe haze con azeite, y balfa- obras.
jnio , bendito por el ObiL Lo ccrcero,fbreis, que
po^ ( juc todo junto c lia- eftc Saa-amco no fe a de
recehk

ltfl^ifti^trriia<is^^iitftirffiij
....i..*..*. ^JLX

n)e la (^o?7Jirm acin. 79


reccbir mas quevna vez recebir en gracia porque j

rnlavida,porquedclama es Sacramento de viuos.


era ciie no os podis ba- Y fi tuuieredes alguno ,

ptzar dos vezes j affi tam- algunos pecados mortales


paco os podis confirmar confelaldos primero, a
porque elle Sa-
dos vezes-, lo menos arrepentios de
cramento, como el del todo coraron de auerlos
Baptimo,imprime vn ca- cometido, con propofito
raer , y fcal en e] alma, de los cfelar lo mas bre-
gue ( como os dixe no fe ) ue que pudieredes.-porquc
I

puede borrar dellaj y dura de otra fuerte, aunque re- 3

: mientras viuisjydepues cibais el Sacramento , 110


je muertos , aunque ee fe os dar la gracia ,
que es
i^ucftra alma en el cielo, fu efetoy cometeris vn
5

rn el infierno que Dios


, (
pecado mortal de nueuo
10 quiera ) porque como grauiimo , que e llama
J alma es inmortal, affi la Sacrilegio,
eal que efta imprefa en Lo quinto,abreis tamJ t
lla,jamas muere.Y le re bien hijos,que de la mane
:cbis dos vezes , cometis ra,que quando os baptiza-
m graue pecado,llamado es tuuiftes neceffidad de
Sacrilegio ^
porque hazeis Padrinos^affi aora para c6- M
/na graue injuria al Sacra- firmaros , tenis tambin
neto dla Confirmacin neceffidad de efcojer Pa-
^ue vna vez ya recebiG drino , que os toque , os
^^' tenga al tiempo que el O-
Loquarto, le aueisdc bipo os confirmaxc t el

qual

M^^^
W^K^KS^fSKKn^mnS^ii

so . "Deis. cramento'-'
g^al PacIrilTO os de ene- tener a fu hermano, o a fi

i ar cQiiio qs aiieis de aucr hermana y el abuelo : a i

pn laconklion de laFe^y nieta, nietory el aniance


en la rcilcncia,
y pelea c bado no tenga a fu man
pintual,ctra las tentacio- ceba,n ella a el,quando S
nes de los enemigos del confirmaren ,
por el grar
alma. peligro a que os ponis d(
Lo exto,abreis, que el cometer facrilegios y po: j,

1^^
Padrino que os cuuiere que impedir, que no o
quando os confirmaron, cafeisjy fi os caaredes , i

i contrae parentcfco epiri- deshar el matrimonio.


tual coa el confirmado, Lo eptimo, vendrei;
que es fu ahijado, y con fu lauadas las caras , las va
padre, y madre y que no : cortadaSjCon buenos vell
puede auer matrimonio dos los tuuicredcs
i ( fi.
, ) j

entre ellcs.Y affi os auio, limpiosry traeris vn lien-

que la muger no tenga en to ,


para que os liguen h
la Confirmacin a u ma- frente donde os confirma
i rido, ni el marido a fu mu ron:y vna candela de cera
gerj porque quedareis pa- que ofrezcis al bi'po,
)
rientes epiritualcs,y no os no os fal^ais de la I^iei]

podris ptgar el debito c haca que osayanlauadc


jugal. Ni el padrc,ni la ma la frente , y ayais recebido
i dre tengan a u propio hi- la bendicin del Obipo,))
jo, hija en la Confirma- os ayan ecrito vuellros
do n .E m perOjcl her man o nombres , y el de vucih'os
i la hermana Lien pueden Padrmos,cn el libro don-
de
9e fc aflientan los confir-
dos.
Lo otauo y vltimo^fi fue

i'c polible , llegad a rece,


birle en ayunas',y a(fi qui
Geredes)auiendo ayunado
el dia antes ; por la reue-

renciajCjue can gra Sacra, Aptifmop cateque a

aiento deueis tener, a lo crametOjCfirmacio


'

nienos abfleneos de be- futiyocmi imanatac ari,


uer chicha el dia a ntcs^y el Santo BaptifmOjChnlop
mifiTio diarpues auque no pacarichifcan,runap,quef-
vengis embriagados da- _,
pijnin , allijnimpac, hina-

ris mal olor, y es poca re- tac Confirmacin Sacra-


uerencia , la que tendris jntopas, Chriftop recceC
haziendo lo contrario , a can pacarchicantacmi
tan gran Sacramento , ya cafca.Confirmacin Sa-
perona tan venerable del cramento ifcarac cai V-,

Dbifpo, que os le de ad- raipi iac nifcaicuna rai-

minillrar^que hecho to- cu.


do lo que os tengo dicho, Baptifmo armacuipi-
cofiad en el Seor,q alean Diofpa gracia callpan cof
preis en la Gofirmacio, el cantam^mirachin:animan>
augmento de la gracia del chicpa aucancunap cau-
Epiritu fanto^el qual viue mijnimpim , animacSlam
y rey na con el Padrc,y co cinchichan choncallchin
[EsvChrifto fu vnico Hi- tacyachintac caic una hu
S- F mi

vm^^kAk
s:2 DefacraS ment
mi ari,mana tanijta tincCi- yancampac, hinatacmi ei
chic,aucanacunchic maca pintual ifca cau^aipi ya-

riacuncliic^adpanacchic- GlacLin^ runa a baptimc


tacmi. huan Chtilopi nioo<
Cay ConiriTiaeio Sacra- pacanchifca capa^cai Co-
mentoca ari animadam , firmacion Sacramcntorai
quellcan,vnanchan,mana ca,viiancan yachacupuj
pichana, mana huacllina epitual ifcap callpan-
vnachaicufcuihuanxaiv- cunada chazquinan ya^
nchaillapim ari,cfuma chacupuntac (ando Ba^
,

cacuna ^aricuncu, huac- ptifmopi moloc cauca*


-pi , ricuncu mana Confc ica iifcanhina, allirura!
mafca, abaptizafcacac- cunada rurapa j. caugan^
Gunamata. lESV Chriop campac.
auquin , cinchicuna hi- Pana cai Confirmacic
jaatac huallparinacuncum jfacramtG,mana ancha Ba
aucanchiccunap huacecai ptifinohina chazquina cal

ninman , aftahuantac ari papas , cai tucuihuancac,


Efpiritup callpanta ha- huaquin Sacramentocu-
picuncu^Cathohcaanda namanra curachaca pu-
, I iacanchida; fonco nim^achcacunapi atacmi
cama manchanninnac L aliichac cahuchic. Yupai
incancupac. chana Sacram.ento tacmi
Ymanam ari a pacari caica, Baptifmo Sacramcn
nioc huahuap vinamin ya tohina. Baptifmonnacca,
chacupun,puchucarca,tac manam pi maicapas qud
yalcaearip eamanm cha- pinmanchuConirmacG
t
' '

HCrIi^-V^
De la (Confirmacin. S3 lll
r3
11 i**
tamaa cliazqueccuiiar, Ghuricunaya ? liaca- i '
<*i

quefpinGutacmi. ( Ycha- cliancaiqui.,y_achancaiqui,' lili %


ca cai Sacramento Confie camallampi chazquicn- 11 %
inacionta pifliman yupaf. caiquichicpac, cunan it
1
< '-
9
pa,maoa chazquecca, ma- fac icaimi pifli nmai^ II
'
'-m
t
'41
Hapim, puchucapncaiqui
f

iiam quefpinmanchu)cai- i
'

'm
1
'
'

^-^i
tam yachanchic I inchic c hic Sococaraalla ari vya
.
^
tac baptizafca na hanoc rihuaichic
'

1
^
<^
5

<^
liuahuacLinamanta^mana- aupala
i

huailluiliiia*^

rae Gofirmafca huaupa a churijcuna yacliaichic- i l^


i)as,quepincum ari Caiacramcnto6ta camcu^ ilH
h jISII
H^ VA

r- Chaimi ari hinantin aman chazquichiquci-


t
m ^1
Baptizafca armachicacu- quichic, Obipop ^apall*- '

h \
^
,^
[1

na^allim chazquin yacha mi.Cai hynantin Opipo-


cunman,manarac maican cunapas^anla glefiapim
Sacramento6la,chazquiC queparircancu , Apoiiol
parac , cancliisliuataman cunaprEntin.Manataemi, ' '
'
'

1^^
chayapalla. Cai chica hua pi maican Saccrdotecu^
\
<n
taman
1

cliayac huarmacii- nap chazquichinaochu, 1

1
ll

1
i
;^
Obifpo ^^apaadlam
1

naca, yuyay iiiyoc iiam ari

ari.Manaiac caihina huata Chrio,cai camayoc can-


ma chayac chazqucccuna c ampac calipacharcan hi- ^ .
V*

''
li^ chazquinan punim ya- naocin baptizafca Ciri- 11
'i'
^
chacun imana huataman
, lianocunaman chazqui- ':
\\ iit

cbayapapas, pana miipa chincampac. Igleia tec-


til fe
<3
machn^ruciipaya camama cefca cacanmantari ,
pai-
chayafpapas.. cunali chazqichec car-
F 2. caucu 1
I
'I <^
1 '

i"^
1 <
'

I 1
'^
1 i
'
<
1 1 <f^

1 11 li <K
wShL ]^
^4 T)el Sacramenta
cancu ; chazquichincan- (cahuu tucuillam cana
tacmi caaca,pachacutin-^ Chrifma utiyocmi) Con-
cania. irmachicocpa matinra^
Chaimi ari imai pa- fanlaCruzpa vnanchai
eliach chazquichifunqui- ninhuan hauipufpa , Uui-
chiCjDiom checa Tonco pufpa.CaihuanmiConfir-
. c caiquichicmi yachacu- maca cunap ( baptizacui-
puunquipbifpop imi ri impi Iiiicuita , tucui ima
mactahujfoncocama- ruraflacmiifcanchichua)
tac, vyanncaiquichidac- callpachacuininta vnan-
mi.Hinarpari collanancha. chacun, Manchanninnac,
cuichicIicuipi.Diofpaco pcncacunnac , Chnftop
clion captijqu'chicca , ca. utimpa atillchancunap,
lacramentop gracian calL Daupaqucmpi Ca iicui-
pan cocunctam vla chi- ta vyayquni, Iifcan maii-
cunquichic. ta,y ma haica muchuncta
Ifcaiiiequempim ya- yahuarinta hichancanta-,
chanquichic imanam ari
w : huauncanta yachafpa-
Bapaizafpa^ vnuliuan bap- pas.EpiritLi anlop cali-
- tizachicocpa vnnanta ho- panta chazquican raicum
cochee , maillachcc can- cai Confirmacoccuna.fu-
ehic^hinallatacmi, cai Co- tinchancanmi, yachacun,
firmacioii Sacramento ru tacyac foncohuanhina-
i racim^miquian-iainiyoc, par vyaypunirac tucu-
ballanio icahuan , azei- pa aupaqucmpi foncoii
tehuampaSjaquiquinO- vcupi cai Iicui hatailit
bipop bendizacanhuan, cancuda.Caipam ari citu-
naii

j^4aiitwrirgirawirj^^c
h Qonfitmackn g5
iaan yachacbun ,
ynafpari chapicachun.vcupachap
'cairatacmi mitpi pacha- cachuinpas ( amatac Dios
llampi , allin rimaihuan, caita inunachuiicliu) Ani-
cau^ainimpa cochochij- ma ari mana h uaoc cail
miThuaii ;, fucinchancan pa, quiquin aaimapi quell
yachacun j alliti cau^aipa caica vnancliaca cacpas,
catichicLiininhuan, alli ru- manam liuaclcunmtac
raicunahuampas. Quinfa cliu. cai cutkliu chaz-
hahua yachancaiquichic quinquicbic chaita,anclia
caimi Cai Sacraiiientoca, hatuii liuchadaoi fecrile-
Iiuc cuti chazquinallam gio iicadam liachallicuJ
cau^ai pachapi. Imanam <|uichicjahucmiracliaz
ari, mana yachacupufun- cjuifcaiquiaa^allcochakai
quichicchu, licaicutiba- quiraku.
ptizacuncaiquica , chaihi- Tahuah ahuapi.yack
nacacmi,mana yacliacupu cIiidac,caiConfirmacGa
anquichidacchu^Icaimi Sacrametoca , huaui hu-
taConfirmachicuna. Cai channaccunap chazqiiina
Confirmacin Sacramcn- mi j anircapicai'^ac cunap
toari, aniniailam vnan- Sacramento cafcan raycu
chan,qucllcan ,( yaca ij- hucchus, achcachus hua-
quichichina)manahLiac- ui huchayoc caipa ari,
Ilichina vnanchaihua.Cay aupa confeIacuichic,ya-
vnanchaica ari, cancanean chacuprin : manaca.hti-
chiccama , a h uauptij- chaiquichic mantarac,ch
<]uichicpas viaipacmi tac ca fonco llaqi icuichicj ya
yan. Animaiqui caflipa- chacupunca,chailIamco-
F 3 Fcfacu-
\mM9M^Mmsamm
^^p^
86 T> el Sacramento
elacGc nifparac ijchic cai cunada llafancaiquu
huc haniurijCai iacramcn- lajCunafuncaiquipac.
tocia chazquifpapas ma- ^odaequcmpirn, ya-
nam gracia concarita,cof-. chaic ya? Confirmachicuf
funquichicmanchu : chai pa hatalliqueiqui padrinoi
hahuainanra atac ,'mot quica,churimpac hapicuil
foc huaui huchalam fa- cm, ahijadonliuaii, yaya,
crilecTo ifcalam hucha* tnamanhuampas, manaiiv
llicunquichic. caTaracunan yachacupuii
Pichcapi yachaichidac chu animampa runama-
:

munafcai churicuna.Ima- cin ayllumacin.atucufca.

nam aii baptizacufpajmar manta.Chaimi aii aticUai*


'Cadcoqueiqui runapac car quichic, Confirmachicuf-
canquichic , hinallatac- pa , ama huarmi ,
cojanca.

micunampas ^ munafcai- hataUichunchu, cocari, a-


qui ruada , Obipo con-^ ma huarmintapas,animap
firmapcijqui hatallico- runamacinhina, queparij
queiquipac, chcacoquei- huacchic pada-, quepa m
^quipacpas.acllancaiquirac taa, huaui huchada ru-
jTii canea. Cai chanca co- rarpa,mana yacha cupufuii
quciqui runa padrinoiqui quichicmanchujiuarmij-
.pac yaycocca ,
yachachit quiman , co^aquimanpas,
unquim,Fehiincaiquida. chayancaiquida.Yayapas,
futjnchancaiquipac v ^ini-
mamapas amatac yumaU
,

map aucancunanta,atipan can churinta , huahuanta-


caiquipac. Cal cpiricual pas,Confirmachicuipiha-
dfcaaucanacuipij hi:atc- tallayachumchu. Hataca,
huauquc

m ^1itWgMta tfy^jgg
.....< I i ' f / *

VDeU (Confirmacin, s/
liuauqnc^pana cacpas, ba- i!lu cLicIiufcapas/ilin pa*'

talli nanmi yachacun ,


pa- chaliiian pachaliicufca (ca

iirajturantajhuauquenta- pufuptijquijmanacajtac^

pas. Machuri^yachacupu- rica pachahuanipas pacha


ni , haliLiai iiinta , maicaii llicuichic.HinafpaJiuchui

runa macinta hatallin c- paollada apaniqui chi-


pac. Sallayoc mancebafca lac , cliailiuan matijcjui-
huamiijcarips,amahucba da maitupufuncaiquipac.
Ilicocmacin huarmi^ cari- Huc mapacandelalahua,
da hatallichunchu Con- apamunquichiCjCapacO-
irmachicui pachapi j
pa- bifpoman , cocuncaiqui-
taillapitac, hatun chiqui- pac.Chaimantan,aiTia Igle
man vrmaicuhuacchic, iamanta Uocfinquichic
huaui hucha acrilegio chu, matijqui maillafca c
nifcada huchallicuncai- can cama. Obipopben*
quichicpac.Chaihahuam dicionninhuan/amcuna-
ta atac cai hia hatalhcai da cuinchaluncaiqui ca-
quihuan , mana yachacu- ma.Sutijquida , hatalHco-
puunquichicmanchu, caf queiquip^utinta huampas
lara cuncaiquichicpacxay quellcaca cacancamapas,
hinahuchapijCaflaracup- Confirmafcacunap taca
tijquichicpas,manamyu- quellcan librompi.
paichucanm.an^pafcacu- Ancha quepa pugace
nanmi caTaracufcaiqui- quen, yachaichic. Yacba-
chila.Canchizfequen/u cupdnca ari, mallac, min-
rancaiquichicca, caimi,y- ni,mana micucarac.Con-
pacufca cama hamunqui; firmac hic ccman chayay-
F 4 chic.
'SS, ^e! Sacramento
cliic : munafj^apas, caina- cai tueui iiircalcnaapriij
huan, GunanbuanJiuaGai- ea. Confirmacin Sacra-
cha cuich:c;cai iicranicn- mentola, chazquifpa a-
ha yipaiehanaGa
to ariCiia viDaielianaGaf- tac^yayapi Liyaychic.EfpK
e:n manta : manan ifpGa, rita aniop gradan ta ba-
ama caina pune hai pi,C6- ptiinop chazquicampa
firm.achicuncaiqii pun- yapa inin ta chazc[uinq ui-
cliai^pipas,akaciam.allin- diic ptinim. Cai gracia
quichicch,manamachaf callpadam cana ,
pvan-
acaj>apas,akaakad:a,az- chic I E s V Chrilo cu-
ianquiehicmanmi. Sacra- yaycoTunquichic. Caimi
n: G nroda pi i pi y pac: ari yayahuan, Efpiritu an-
, u
hinacahuacchiiat. Chai- lohuanjCaLi^an^cainacun
fnantari, eapac chazqui- camachicun atac,huc ga-
ehiqnciquichicCbipoda pai Dioscainimpi,callaria
piflipi atac hatallec hia, nac , puchucannan , viai
cahuaechidac. pacha cama^ Amen es vs,.
Palluaica puchucaca.

^^9^'S^ '^S^^ ^.S^l^ w^^K^sS

!D

W^NieuKVKmaims^-^i^x
W-R?."! 7^
ll

4i
1

1^
pE SJCRJMElSrO FOENl-^ 1
1^

DEL SACRAMENTO DE LA
Penitencia*
^H 3
los pecados ,
y a prxima
H
fon los alos del peniten-

Hl 1
L Sacramento de la te : conuiene a aber i con-
Hnflit
Penitencia 3 inftitui- tricion^confelio n, y fati-
1

do por Chrilo nuelro facion Y la formacin las '%


Seor , para reftituir en la palabras de la abolucion:
gracia de Dios, a los que Ego te abjoluoy ijfc. y finis
an cado defpues del Bap- mente el minilro,es el Sa

tifmo
por eFo fe a de ad- cerdote , que tiene pote-
miniflrar con mayor cui- ad, fea delegada, ordi*
r i
i' '

dado ^ poique es mas fie- naria para abfoluer. '1

qute el vfo del^ porque Mas fi vuiere peligro


y i,

fe requieren muchas mas de muerte .y faltare Con-


Toas^para tratarlo,y digna feTor aprouado,quaquer
ij

y retamente recebirlo. Sacerdote puede aboluer


Y como para le confti de qualefquier cenras, y
luir, concurran tres cos, pecados. En el minillro t
nateria/orma,y miniftro del ,. fe requiere tambica
la remota materia del^foa bondad^icencia^y pruden.-
ciai

'1 ^
oEnS Mk^'k s
a

^o ^el Sacramento
da^con fello de peifeto,
y T)'^^''^ ^^^ pueda pue!
perpetuo iilencio de la ia- X juzgar derechamen
grada confeflion. Y para re,y c[icernir,y apartar, en-

que en eftas c oas, y en las tre lepra, y lepra , y para c

dems ,ean muy bien, y cure prudentemente , co-


conuenientemente,infl:ru mo fabio, y experro med
dos an de ,
procurarlo co co las enfermedades dela
todo cuidado,y diligencia almas, y fepa tambin apl
los Confelores. car a cada vno , remedios
mas apaos,y conuenientes
. Inprmhylfc, procure adquirir toda la

mayor c iencia , y pruden-

LO fe el
primero, acuerde-
que
Confelor ,
cia que pudiere:ali con
raciones hechas amenudo
o-

jntamete es perfona que a Dios, como bufcandola


juzga, y medico , y que es de Autores aprouadosrpar
minilro conftituido por ticularmente del Cateci
Dios,juntamente de fu di- mo Pvomano^y confulte
uina julicia, y de fu mie- los hombres abios, expe-
ricordia : porque como rimentados,y prudentes,
quien trata de paz entre
Dios,ylos hombres,acuda . Sciatcafm^lsfc,
a honra diuina, y a la fa-
la

lud,y bien de las ahr.as. Epa los cabs,y las ceJ


furas reruadas a la
. Vtergoree^lsfc, Sede Apoftohca,y a u Or
dinariory las Conlitucio-
nes

^jyteOTiiiigiKr
^elaTemt enca. 91 ;3

Lies Je la Iglefia de cada v- te toda la dotrina defle Sa

que obferue, y guarde


LIO,
cramento y rodas : las de-

pon diligencia,y cuidado., mas coas ncceiaiias a la


reda adminiftraeiondel;
ee minifte
y proceda en
rio , como abaxo ir pret

Inalmente trabaje de pripto,y ordenado..

F conocer derechamea

ORDO ,UD MINISTRANDI


Sacmmentum TcenitentU.

ORDEN DE ADMINISTRAR EI^


Sacramento de la Penitencia.

,. Sacerdos , ijfc. ., In Ecclefiayisfa


L Sacerdote que fue*
re llamado a confef- O oyga las confet
far, prompto^ preo,^
defe fiones en cafas par-

y fcil Y primero que va- ticularesjfino en la Iglea:*


l!;

ya a conferar(i el tiempo {fino fuerecon caua pue-


diere lugar) para que fanta, a en razn) y quando et
y redmente exercite efte to aconteciere,procure ef.

minifterio, pedir con ve- tar en lugar decente, y pa-^

bem.encia,y oraciones pia. tente a todos.,

dofas el auxilio diuino..


,.fahea^

:.k^ti(
92 T> el Sacrament
$. Haheanm.ifc, con la fcal de la Cruz
hincado de rodillas.
^ "^Enga en la Iglefia
I
'

J^ vncofellionano, en . Moxconfejfarm^ijfc}
que reciba las agradas c5-
feliones^ el qual elle pat
LVego el ConfeToi
te,cIaro,
y puefto en apto, le pregunte, que c
y conueniente lugar.-y aya do tienePfi'^por otra part(
en el vn rallo , que diuida no lo Tupiere, y quanto a
)

al penitete, y al Sacerdote, que fe confel ? y fi cum-


pli la penitencia que le

. Superpelliceo^ifc, fue impuerta ?


y fi fe con-
fel bien , y enteramente
,^ TSe de fobrepelliz , y en otras confeliones ? y fi
I

V de eftola morada j ahecho primero diligen-


conforme al tiempo, co- cia,examcn,y dicufion de
mo lo permite la collum- fu conciencia como deue.
bre de los lugares.

. GuodJ,^c,
$. Poenhens^lffc.

que
monefte al penirentc,
Y Si eftuuiere el pe-

nitente ligado
alguna cenra , caf
con
re-
e llegue a la confef- cruado,del qual no le puc
fion con la humildad y
, ,
daaboiucr , fino auiendo
habito que e requiere. Y primero impetrado lie en
que fe forcifiquc , y arme cia del Superior.

mLMsamssBMSMMmi
.*..<.* '.<....< . / ' * ! t I * I

^e UTmtencm. 93 ;3

f. Si l-^ero y isfc. y K^cgo confice fus peca^.


dos j ayudndole el Sacer-
As fi el Confelbr dote , todas las vezes que
no
^ ,
'
^ (cgu la calidad de fuere neeelario.Elqual

las peifonas ) conociere,, reprehender al confeTaii


^ue el penitete: ignora los te,fino auiendo acabadofe
rudimentos de la Fe Chri- de cofeflar (como fe dir,)

[liana tiempo lo pi-


i el ni le preguntar, fino fue-
(

diere)inftruyale breuem- re necelario entender al-

teren los Articulos dla F guna cofa mejor. Y por ef


y cofas que tiene neceli- to le d efperana. Aconfe
dad defaber, parau fala- jele blandamente, que co-

cion. Y corrijalefus igno- fieTe bien,y enteramente


irancias.Y amoneftele,que todos fus pecados. Quita-
con diligencia,las aprenda da la torpe vergenza de
defpues,cn breue tiempo., algunos ,
que impedidos
della ,
por perfuacion del
Diablo,no eatreuen a co
fear los pecados.

Y Luego el

te diga la Confefli o
general en la lengua Lati^
peniten-
J.
Sipcenitens yl;fc.

penitente no ex-
na, en fu vulgar: conuie- el

ne a (ahcrXfteorDeo^tfc.
SIprelare numero,las el

o por lo menos vfe delas efpecies y circunfiancias ,

palabras: C);^/?^ me a Das de los pecados nccelkrias


tQcopderoJo,j; alpos Padre, de explicar , el Sacerdote
9., T)dSicramento
le pregunte con pruden- tes , como viere le eftar
ca. bien: y trigale a la memc
ra con palabras eficazes
I ,

. Caueat^tfc. a que tenga dolor , y con


tricion, induzgale a h
As suardee de de- emienda dla vidajy a qu(
tener a alguno^ co mejor y le dar
la repare :

preguntas curilas, inuti remedios contra los pga-


les j particularmente a mo- dos.
^os,y mog;as,o a otros, pre
guntandoles impertinen- j. PoJlremOyisfc.
tmete aquello,cj ignoran,
porque no les ecandalize O poftrero(en quan-
y delo les enfee a pecar. to epiritu, ypru^
dencia le infpirare ) le im-
. Demum^isfc. ponga la atisfacion con-
ueniente,y faludablercon-
'Inalmente , auiendo dcrando el eftado , el e-
i oidolaConfeffion,y xo , la edad , y difooficion

i pelado la grauedad,y mu de los penitentes. Y mire


titud deles pecados,que el que no imponga penitea
a cometido , egun la gra- cias leues,y lijcras, por pe-

iicdad dellos,y la condicio cados graues porque ac. :

i del penitente, con candad fo no caligando, difimu-

y amor paternal, le diga al lando , conGntiendo los


gunas amoneftaciones y ,
pecados e haga participa-
c orreciones conuenien- te de los agenos.Tenga de
lante

^Mt'^f^ifmfmii^mt^
.*.* .t. i. $.*.. i . ir > * I.

T^eUT enhnela, f5
lante de los ojos,qiie la a- mos pecados, feria vtilil-

tisfacion no ca tan fola- macoiaaconejarles^ que


mente remedio denueca fe confiefien a meiiudo'^

vida , y medicina de la en- como vna vez en el mes,


fermedad ino tambi pa
j o en ciertos dias , y fieitas

ra cafti^o de los pecados blenes:y fi coni;iiniere,co

paflados. iiulguen.
'

}mrecuret^lfc,
^
. :

Or lo qual procure, Os CofeTores no ir


!
(en qiianto fe pudiere pongan penitencias
hazer)imponcr las penit- pecuniarias ,
para i mif-
^ias contrarias a los peca- mos : ni pidan, nirecibaa
dos,y viciosrconuiene a a de los penitentes alguna
ber : A los anarientos,.que cofa,porprecio, o premio
den limofna a los libidi-
: de fu minilerio,y trabajo,
iiofos y luxuriofos , ayu-
,.

nos, otras afperezas de la . Propeccatii Jsfc. -

arne ; a los foberuios,ofi-


Cos de humildad: a los pe Or pecados ocultos,
rezofos,y negligenteSjapli (aunque feaa muy
caries obras , y trabajos de graues ) no impongan pe-
deuocion JVlas a los que fe nitencia publica , notoria,
GonfieTan raras vezes, de ni maniiefta- r
13
tarde en tarde, que reinci
dea fcilmente en los miC . Videat aiitem^^c.

3
f6 n)elSacmmento
Diligentemente mire $. Siyerofils ^lfel
el Sacerdote, quan-
do,y a que perfonas e a de T) Ero fi alguno eftdc
dar,negar, diferir, dilatar JL en peligo d^ muerte^
la abolucion porque
; no e confelare , de fer ab-
abfuelua, a los q de tal be- uelto de todos fus peca-
neficio fon incapazesxo- dos,y cefuras, aunque ma
mo fon aquellos, q no da referuadas fe,(porque enn
algunas feales de dolor; tonces ceTaqual quiera re
que no quieren dexar los fcruacion ) mas primero a-
odios^ni enemiftades: que tisfaga (fi pudiere) a quien
pudiendo , no quieren re- deue y fi del peligro en
:
q
ftituir lo ageno que no
^ cft fe librare ,
y por qual-
^
<5uieren dexar la ocafion quier razon,auia de fer ab.
prxima de pecar-, dexar uelto en otra ocafion poi
por otro modo^ manera el Superior, efte obligado
los pecados,yque no quie a fe prefentar ante el , luc-
ren emendar la vida a me- go que pueda ^ para cum-
i
joreftadoj que andado plr con lo que deue, fe
publico efcandalo; fino es le ordenare,
fatisfaciendo publicamen
te; yquitadoclefcandalo. . Quodjiirter^lfc,
Ni tampoco abfueluan a
aquellos cuyos pecados ef 'XZ* Si elandoe cfef^
tan rccruados a los Supe- JL ndo, antes que fe
liores. comience a cofclar el en-
fermo , le faltare la voz ,
k
H. I .<.. <..! /

cle quitare la habla ^


pro = Sacerdote,quea los enfer-
cure quanto en fi fuere)
(
mos no fe les de impo-
por feas. demonftracio ner graue, trabajofa peni

lies conocer los pecados


,
tencia jpero tan folamentc

del penitente ^ y auiendo- fe les a de hazer faber aque


los conocido de qualquie lla,que coualeciendo pue-

ra fuerteen general, ef-


,
da cumplir , en oportuno
pecialmente, fi dio por fi tiempo.Y enel entretanto
por otros/feales, de- auiendole impueflo algu-
eos de fe confeflar, decr na oracion, ligera fatisfa-

abuelto. cionjy el acetandoIa,con-


forme a la grauedad de 1;^

. Meminerit^l^, enfermedad, por otra ra


zon , como fuere necela-

Configuientemen :rio,an de er abfueltos.


te ha^a memoria el

oABSOLFTlONlS FORMJ:
FORMA DE LA ABSOLVCIOR
^. CumigitU7\l^c, puefto penitencia faluda-
ble^ y acetadola) primera-
QVado quifiere, pues mente dize. Mifereatur mi ^
abbluer al pemten Ommpotem Dem^ tf dimif-
te(auiendole primero im> fspeccattd tm ,
perducat te
. G ^d

:irw W:-MmwgMw
^
9^ T^elSacramenf
ad Yitam ^cternam.Amen. Y Sanaorum.qidqidknlfe
luego caliendo alca la ma- ces.ls^ maIJiiHmem,Jh
io, z;a el penitente, dize: /Z'/ /"^ remifionem peccato
Incul^nta m^ abjahuionm, rum , augmentumgratU^ b
i:^ rempo/em peccatcnim prmmmyiu^tern^^^Amet.
ttionum^ trihuat tib
Omnipo
tensjj mifcncors DominM^ In confejimihis ^fc,
J.
Amen.
Bomlnm nojler lESVS N las confelones
i Ch/ijliis te abjoluat ; bf ego mas flequen tes, y brc
maomate ipfm u abjoluo nes, fepuede dexar : kife^
ab omm ymculo excommunL reatur tui.tfc.y baar de-
catjmJuf>)enonh, jf nter zir; Donmm noier mSFS
diii, m qmntumpqJIm, f chriflm , ^c. como arriba
tmndigesMemde.tlgoteab^ efl dicho,hafta,/V/, Do
Joluo a peccam nmjn nomine mini nolri lESrChrili tf
I Patm.-tlsfFd^,tfSpi- Pero quando ay alguna
taJanai.Amen, g,aue neceTidad en peli-
I Si e penitente fuere fe gro de muerre,fe puede de
eglar,o lego,e dexe aque- zir breuemente Hgo te ab-.
:

\\^^2yoi:\{Si^ef^Qmi) fohtc^ab mnibus cenjurl^^ Isf


Pafio Domini nq[ri lE^ peccatn in nomine Patni^s,
SV Clmjli^nm'na beatn Ma f
i if Filj , tf Spirm^sfanh^
ru Virg/m^ , bf omnimm Amen.
i
!l

DR

i
ilaMWai>ffliSQfty^1ft-|rlftCT^
. 1 1 - L
W la^emtendd.

PE ^"BSOLVTIONE 'UB EX-


wmmumcatwm infiro exteriorL
DE LA 1
DE LA ABSOLVCION
excomunin eit el fuero exterior.

. SipotefiM,tfc. O Primero^que el ex
r comulgado atisfaga II i
vuiere pnmero(fi puede) a aque-
El Superior
SIdado facultad al Sa- lla perona, por cuya ofen

ccrdote,paraque pueda ab fa incurri en la excomu^ ^

fiuer de la entencia de nion. Y


por entcesno
fi

la excomunionj y en el tal puede, haga vna caucin


mandato vuiere puela al- uficientej por lo menos
ino la pudiere dar jure
guna cierta foiimajCalidad (
)

con que e de guardar de la fatisfazer,lo mas bre^


puntual mete. Pero i dize ue que pudiere.
en la comiflioo^ manda-
to , abfueluale en la forma . Secundof^lfd

ac (lumbrada per la gle-

fia:e an de guardar las co- O eodo.iel crim 41


fas figuientes. porelqualcayenla I'
'

excomumon , raer gra^


ue, pidac le jora ment de-
bedecer los mancamieii
G 2 ros

\\

trmwmwmnrw^m M
5.r. i.y.
'f-/. /. / I . / z'

lop) Tl'el Sacrament


tos de la gleia,c|ue por la los dems Veifos ] y ref-
tal caua le flieren hechos: pueas, mudando el fexo,.
yerpecialmte,denoboL como eft en el Ritual;
uer a delinquir de alUade- hafta que acabe la ora-
knte,conrra aquel Canon cion ; Deiis cui proprium
Decreto , contra el qual efl, tfc. y refpondiendole
delinquiendo, incurri ea Amen , e buelue a enrarj
la. cen Lira.
y cubierta la cabecadize:
Domimu mjier y !fc, hafta.

i ., Deniquejlsfc. que diga ; Et Spritusfan^'

'Inalmente guardara
efterito enabfoluer,. .. }updJSacerdos^l^c:.
(fi fuere varn) eftando el
^
penitte delante de fi Jiin- Si el Sacerdote no>
cadas ambas rodillas en el tuuiere del Supe-
fuelo , denudos los om- rior, ninguna forma pre-
bros, hafta lacamifa exclu fcripta , ni tuuiere manda-
Cuamente, hirale ligera- to particular para que
,

mente con vna vara, 6 ra- en forma comn de la


la
mal; eftando alentado: y Tglefia o en la viada ab-
,

diga el Palmo de Mifen- uelua , con todo enton-


ce mei.isfc. con Glona Pa- ees , conforme a la ^raue-
tri.t^c. Y luego en dad
I teniendo decubierta
pie,

la ca
y del cafo,
dicha cernnoni'a
haga laYobre.
y las di-
j
I. tera dize iKyrie eleijon^ chas preces. Mas fi el cafo-
'(2'c,.Pater nojer ,, ifc. con no fuere tan graue, le pue-
de

WSJtl'ttiS^li!^^^
fta, loi
eaboIuer,dizicndo; Do- En cl fuero inte-

min!44 nojkr 1 ESF Chriflm^ rior, teniendo Iicen


eia de aboluer al cxco-
tfc: euardando todo lo ar

riba dicho.
mulgadojle abueluaj con
foi'nae ala forma comn
. Inforoautem^ifc. arriba efcrita en la abolu--

cion acramental.

KirVS tiABSOLFENDl E X-^.

tommtinicatum iam mortuurru.

FORMA DE ABSOLVER AL Ex-


comulgado ya muerto.

algn excomulgado I el cuerpo aun no et


SI muriere auiendo da-
,
tuiere iepultado , fea

do muelras de contricio, aotado,y ablueltojcomo


(porque no carezca de ie- abaxo e dira.Y depues de
polturaEclefialica , antes abue!to,ie entierrcn en lu

goze de los ufragios de la gar iaiirado.


Igleia ,
) en cjuanto fe pu-
diere hazer,'ea ayudado: y Si yero fuerit^lfc.

delta "^ 4 AsilcviieCn e-


puede 1er abueito

manera. paitado en lugar


G 3
picaao
10 2 T> el Sacramento
profano, y cmodamente el fepulci'o. Y m.entras fe
e pudiere hazf r,deenner- acota el cuerpo^ la fepiiK
rce:y fea de la mifma fuer tu'ra , diga el Sacerdote la
te ncorado. Y depuesde Antfona Exiabmt^tfc,
abiieltoleentierrenenlu con el Pa!m.o, A/z/fm-^
gar figrado. Pero fino fe meiDeM^,tfc.c\ qual dicho
pudiere defenterrar,como fe abfuelua diziendo: Auto
damente , n^otefe el lugar rtate mihi concejfa.^c. ha-
de lafepultara- y luego lea fta que le refpondan,Am
abfuelco. Y diga luego el Plalmo,
Deprofundi , tfc. y al fin

. mdfiml:fc. del , Rquiem ^ternam, tfc.


con los dems
verfos , ret
Si fuere fepultado pueas,y oracin es.hata^
:n lugar fagrado^no Amen.,
fe defentierre: fino actele

DE c^ODO zABSOLVENDI A
fifpenftone , ^elab interdicto extra , ^elintra
picramenmlem coneonerru.

EL MODO DE ABSOLVER DE
la fufpenfion,o entredicho/uea, en la
facramental confelon.
. Si SacerdotiJJc. facultad de abfolucr a alou
Q I el Sacerdote tuuierc no^ de la upenfion, en-
tredicha

wirt:irt^%iK&i
i^]feftlitw
.... 1*. <.*.*. 4 .. # ...'. i .?
De la Tendencia, i^ 3
aunque no aya entonces defpues de le ^1
redicho ,

Jounas palabras determ- uer abuelto de los peca-'

i^das para efto particular^ dos.anada confecutiuame

mente podr var dela te: Et eadem auhoritae,^.

ormula.
,

h^a que diga Amen. ,


Y
Diga el penitte la Co- fino tiene algn orden, di

feffion generaby el Sacer^ ga Hahikm.iS'c.o para o-


:
i

dote Mifereatur mi ^c.


: ,
tras cofas, conforme al te-

Indulgentiam.Uc, y luego: or del mandato.


Authoritate^tfcAihyA-"
men. lodJ,sfc.

. Si yero , fe, Q fuere neceTario re--

iJJ llituirle al titulo de fu


Si al ConfeTor le beneficio,perdonar!e los

fuere dada poteftad frutos mal adquiridos^ re


__
de dipenar en la irregula cbidos, aada : Et refiituo

ridad , ea en el fuero de ,5^;.haib,Amen,

la conciencia , o fuera del,

DESTE SACRAMENTO DE LA
Penitencia ad longum,en quanto perte-
nece a los Naturales.

tan fcilmente conferuar


Porque el hombre fra
gil.por la corrupcin la inocencia, que le fue re-

de la naturaleza, no puede iiitaida en ei Baptifmo;an


G 4 tse

V /1
^ ^ 4- Del Sacramento
res eb eftola
y vetidnra,ra abrir el cclalas qales
blanca , que en el recibi tres cofas alcar9a
verda el
(mientras viue)!a contami dero penrentc conuiene :

na,enfc:-;i, :;fea Chrlo a aber,anidad para las


y j
lia
Iesvs Saluador nuelro, gas^qeenfii almacaiii-
(inicuidor c!e los fiere Sa- ron los pecados^arma con
cramentos) prouey de re rra las allechancas del
ene-
medio eficazilinio
, para migo: y abnri/las puertas
Jemejantes cadas maculas del Reyno celetial.
y faltas- inftituyendo el Y porque (cerno nos
lantilinio Sacramento de enfca la experiencia ) vc^
Ja Penitencia , con el qual mos,que muchosSacerda
c hombre apartado por
( tes yerran en la pratica y
el pecado deDiosje torne deuida adminiftracion, de
y buelua a el , y fe acerque ete tan necelaro Sacra,
a u vltimofin , de donde mento,y diuino remedio:
aiia deuiado. particularmente en hazer
De aqui cs,que el Satua- a los Naturales las pregun
dor viniendo al mundo, tas y repreguntas comie^
,

como buen medico, acn nientes^paraquc hagan co-


cjo a los epirituales enfer feion , que a (is almas a-
mosjiizielemos peniten- proueche me a parecido
;

ca como
lanar
: medicina para hazer elle formulario^ m
la enfermedad eo^ ; tfiTOgatorio,affi en rom3^
mo arma para entrar en la ce. como en la legua Que
con nueftio cruel
batalla
chua^para que tenindole
i cnemigo.y como llaue pa. en las manos, el facerdote
pucda^

?S^iytiitttt%^irtf^gw^K
.*..*../-/..'.* .f./f

T>e la Temtenda, idf


pSei', y fepa con diftin- quifitas^que tienen los In-

cio ,
preguntar por el a los dios de pecar:y no rciTiitif

penitentes , los pecados, las a la y mal


infipiencia ,

que contra nuelro Seor examinada conciencia del


pueden auer cometido. Indio , o India penitentq
-
Y como fon tantas las que jamas e confielan
I I

cofas^qetiene obligacio a bien, fino muy pregunta-


preguntar en la conkflio, dos,y entonces ay duda,fi
(a ellos Naturales,que tan dize todo loque hizo mal
mal e aben confelar y : y lo que tiene que confet
las mas confe ilones que lar.

haz fon anuales, y de mu Demas,de que el Con-


cho mas t:empo)con difi- felbr eft obligado a pre-
cultad podr ir]formarre,y guntar al penitente inlia- V i

preguntar de todo ,
quien biljtorpe^y vergon^ofo en
Rotuuiere algn memo- fe confelar; en doscafos
nal, interrogatorio dla- particularmente. El pnme
te de fi
,
para eguirfe por ro, quando es ignorante,y
el. noabeacufare defuspe*
Y a ela caua ecriuo efte cados ( como lo fon eios

formulario,no co la breue Naturales,qne tantas con-


hazen informes,
Un ^

dad que otros ConfeTio- iiiones


fl'
narios(que de molde, y de y aropelladas,por u gran i
'
'

raano) viilo , fino muy rudeza , y fuma ignoran-


ad long , declarando por ca.) El fegundo , quando iitii
muy menudo , todas las confiela el pecado , y no
maneras comunes , y ex^
^j
la circunitancia del los
pecados
:

:
1

''
i'

i i
'

To6: ^el Sacramento
pecados,que comecio ane cado de hurto , que fe "
c-
xos a el: como fi conficTa pregtar la cantidad de lo
vn pecado de carne,! e de que hurcila circunftancia
i preguntar las circunlan* del lugar (agrado, que mu
c ias del :es aber,fi requi- da efpecie.Como en la for
rio^ procur, mand re nicacon,y qualquiera vo*
i querir a la parte,para la in- luntaria polucion,homici
citar,yprouocar al pecado, dio, herida, hurto de
Y aunque en efto no fea qualquiera cofa. Y fino es,
neceTario declarar las par- que al Indio fe le pregun-
ticularidades,que en el in- te efto , de ningunamane-
teruiencn, es lo con todo, ra lo confielfa-, aunque aya
confelar lasque mudan la cometido cftos pecados
epecie del pecado. muchas vezes.
Como claramente pa- Y fobre todo efto , es
recera ,
por las preguntas, neceario declarar el na-
que enel exto Mandami mero de los pecados, para.
to e harn. Y afli el Con- que la confefion fea enrc4
i felor es obligado a preg ra. Y quando al penitente
ar la circuntancia, que no e le acuerda determi-
muda la elpecie del peca- nadamentc,eneele de-
do.'como fi pec con cafa zir quantos pecados le pa-
da,virgen,anenta, Reli- rece cometido , poco
gioa,&c Y ali milmo la mas. menos. Y aun eCl
Circuniancia^que aunque to no lo dize , no e le a-

no muda la cpecieja agr cuerda,diga por lo menos:


ua much.Como en el pe quanto tiempo , que elii
en

i
^jbtikvaVfKmtisraL^m^^
^"fl^^R^^^j:^

^elaTcnitencU. '167

'zn aqoel pccado.Y fi es pe callando el nombre de la ^


perfora con quien co-
cado que va a la larga j co-
meti. Y
la

no-
I
mo de odio, deshonefti- fi la qiiifiere

dad de mucho tiempo , brar, y declarar, reprehen-

dias , fi tiene columbre dale , auiandole no lo ha-

de caer en algn pecado, ga mas .aunque fe lo prc-

todas las vezes que fe le o- gunten y porque podria


:

frece ocafion para com.e- cr^que en las confeliones

terloxomo de jurar,codi- paladas^vucle cometido


ciar mugeres , emborra- el penitente alguna falta
charfe , y otros exemplos, notable,quc anulafle el Sa
que en cada mandamien- cramento, y fiieTc necel'a

to fe hallaran.Y fiendo ef- rio tornare a confeffar de


to tanto para conderar.y aquclla,le preguntara qual

mirar,tan neceario, y e- fue la falta,

fenciat para la integridad Como fi call alg pe-

de la confelion , ay gran- cado mortal a fibiendas,te


dilimo decuido , affi en niendo por tallo que ca*
ios Confeores, como en llaua. Si minti en la con- ;l ;

los penitentes. fiffion, en materia de peca


Tambin tiene obliga do miOrtal.Siauiendo dias-
cion el Confeffor, de enfe que no fe confiela^no exa
aral penitentejque quan min fu conciencia para
do fe acare no no mbre, aueredecoffelar :
y aui-
al cmplice porfunom- farlc ,
que en ee cafo, no
bre-jfino que diga fj culpa le excua el oluido j antes
quanto fuere neceiario,, acula mas al penitente , fi
tuuo
108 T>e! Sacramento
tuno propoico firme de mandaron reftrur alga
.lalir del pecado en que ef- na cofa , y no la reftituyc
taua.Como de enemibd, pudiendo; que fe aparta
deshoneftidad,no pagarlo e de algn pecado en qu(
no relituir, no tuuo do- elbua, de alguna ocaic
lor balate de us pecados, prxima de pecar, y no ct
Si alguno detos caos le plio lo prometido. Si fue

vuiere acontecidojdeclare trabajar por mandado de


lecomo a confeflion fue otros Indios , y en que o-
nula acrilega, y como fi-
, bras fe ocup.Pregre poi
no e confelara , y que es los lugares en que a anda-
obligado a reiterarla. Y ai- do , las conueracones , y
mimo le mande exami compaas que tenidory
nar u conciencia,ypenfar fino trae hecha diligencia

I lus pecados. Ylomifmo no le confice.


fe , fi para la confelion Si trae dolr,y arrepen
preeute, no la examina- timiento de los pecados
do , que por entonces e palados, y firme propofi-
vaya,y pieneen ello. to de e apartar dequaU
Eneandole^quelama- quiera pecado morral,
I era para hazcr efto me- ocafon en que elle. Yfino
jor, es dicurrir por los la traxere^por ninguna via
diez m.andamicntoc^y por le abutlua: y hechas clas
los ietc pecados capitales, prc^untas , mndele dczir
porlas obras de Miericor us pecados, como mejor
d:a(LOiP.o va declarado en los lupiere dezir : fin irle a
cite interrogatorio ) fi le la mano , ni por gelo , ni .

t palabra

^iWiM^iginraraMgirg iB-tBQr<i!6-tt-yttsyj
mirivff f^lfJWr?5:?rigiH^

Palabra afearfelos ; no !e aceixa iiefto,ce ritual dc-

ca ocafion dc hazerle dc[ xa atras efcritas y notadas;


iiayar.Y pieguntarale por ni de eftar mirado el ro

ordeD,que acerca de ca- tro al penitentcjni tenerle

ja mandamito le eala- delante de fi , fino a vn la-

re abaxo la pregunta que doj ni trate co el palabras,,

quifiere hazerle. Aduirtien cofas prouocatiuas a ri-


do tambin , cue quando fa fino a deuocion , y gra-

vuiere de oyr cfeffiones,. uedad, ni haga ademanes,


porQuarefma en otro ,
. meneos con la cabera,
cjempo(como no fea a en ojos ,
pies, manos. De
fermos)feafiente a oyrlas,^ fuerte que los circunftan-
en lugar fin fo [pecha alga tes lo vean,y los efcandali-;
na donde puede fer vio^
j zej el penitente fe ater/iO'
de todos,y de ninguno o rize.

do. Particularmente con- Y fi le pareciere al Sa-

fclando Indias,y no oyga cerdote,que el Indio^ In-


ningunas confeliones,en dia caUa, oculta al gnn pe
apofentos y dormito-
ps cado,halagueledulcemen
nosocomo haz algunos j. te^con palabras amoroas,,
delante de us camas , en y blandas ayudndole y
, ,

la facriftia , c himcneas animandole,a qdiga todas


de fus cafas, pues fe v ca- us culpas : epecialmente
rOjer cofa indecenrilima aquellas,que(porfus razo- a
y llena de fopechas , para nes)quiere ocultar, que fa-
los Indiosjconform.ando- cilmente fe echar de vr^ I
nos con las rubric as ,
que por el tragar amenudo la.

aliua:

[iLukiii 3
lio' dcmmento
aliua.v no oeaar de rodi puclo en lugar de Dos:j
Iks, cocij mirar a vna-,y o- de mis pies te lenantaras
tra parte, y otras enalcs^ perdonado,y de enemigc
que Dios quiere qne mu de Dios por tus pecados^
,

lre^cjuanclo quiere come- te har amigo fuyo.


ter eie acrilegio. Dizien-
doie elas razones , otras 'Bfia amonedacin dir afi
lemejantes en fu lengua: en la lengua.
Amado hijo^por la abun- Huailluihuaa churi3
dancia de la diuina gracia, Cai hatun cuyacui cocoi-
tenemos ele gran don tam Diofpa callpan gracia
,y
faludable remedio ,
que mata huacaichanchic ca ,

por nueflra verdadera co- alliana yachacuitahuan,


feffion^al candamos perdo checa confelacuininchic
de nueros pecados. No manta, vlachicuncanchic
ayas pues vergenza ,
por pac, huchanchiccunap pa
y bien de tu alma,
la al ud, pachaininta. Chai ari capa
de dezir la verdad en pre- churillai?ama pcacuichii
lencia miarpues yo oy can animaiquip allijnimpac,
gran pecador como tu: y aupaqucipijchecan villa-
L]icaaur cometido mu- cuita Nocan(huauque ya,
chos, y mas granes peca- I. panallai) cammanta at
dos,que los que me as co- huan ancha huchacapa ru
fclado , y te quedan por nam cani. Palaillapirac-
confcfiarry en elelui^ar mi, huchaiqui a confel
nijo mo , no te oygo yo cucaiquimanta, confela-'
como hbre, fino como cuac icaiquimantah a-
uas.
T>eUTe nlt enca. in"
pas5aslinan acicacli^ashu de ciertos quioos^udoSj-y
hatuiiclia manach
, millai memorias que ,
traen para
ari nocap huchaica. Cuna coufeTare, como ecriru-
ca churi } maiiam runahi- ras , y memoriales dellos.
iiachu , huchaiquila vya- Porque ellos tales indios,
dni ichaca Dios hinall:
j
y particularmente las In-
pai pachn, ratmpitacmi, dias, enfean a otras a fe
caipi tiaycuni , caclicani. confear por ellos nudos
Cay concorhuan fayafcai- y lales j
que los tiene de
quimantari,cag:i cjueipilla, muchos colores , para ha-
huchannaiSiracmi, fayarin- zer diuiion dlos peca-
qui,hatarinqui.Dopa au- dos, y el numero dlos
canhuchaiquicunahuan ,
que an cometido, no, en
cafcaiquimcarijcochonia efta manera.
cichanacupufcaiquim, ca- Antes quejvayaeiln-
pac huchapapacliac Dios- dio, India penitente alos
huan. pies del Confelor, y Sacer
Aduierta tambin mu- dote,ya fe a confefiado ca
cho elConfelor ^ que en eftas Indias, Indiosde to
efta ciudad , y fuera della dos los pecados , ora feaii
haz vna coa algunos n- los que an com eti do, los
dios, Indias (que fe llama genos, que nunca come-
hermanos mayores,y her- tieron. Porque les pregun-
manas mayores enere e- tan, que tanto tiempo a
llosmifmos: } y fe les pue- que no fe confieTan y fi :

de poner nombres de alu- ocukaro algn pecado ea


U'ados^y aturdidos, acerca las conejliones pafadas,
que

rafcjijTMfcM'Ka -,
)

~^^.^^J^M9J^J^.^J^S^^Sf!^I

acmment
que pecados eran , las ve- por las preguntas, y repi^

5:es,y numero dellos:y par guntas que les hago, haft;

ticularmcnte^ que les diga que viene a dezia: Affi m*


los nombres de las muge- lo mandaron, y dixero o

res , varones con quien hermanos,y hermanas, k


ofendieron a Dios y lue- : dixefe por eos udos ;
]

go los mandan dezir al Pa dizen, que onconfeflio


dre. Y para elle efeto , les nes generales.
mandan uayan atando u Demanera que no ,
a-

dos en fus hilos^que llama ben lo que fe confielan

Caitu^ y fon los pecados ni dizen, y ponen al Con


que les enfean, (los mae- feTor en confufion , al

llros,y maeras defta ma juzgando,como abfolui


era de eonfeTar) los qua- do y hallado, que guar
:

lesparecen aadiendo, y
:
dan emejantes udos,pa.
poniendo en fus udos o- ra otra confelion,aunqu(

tros,que jamas cometiero la hagan dentro de breu(


iTiandandoles , y enfean- tiempo,o para otro ano. i

doles^a que digan es peca- que los prelH, y daa los


do el que no lo es, y al co- que fe an de confelar d<
trario. nueuo , ora fean mo^os, (
Y lo mas comn les mo^as,viejos, viejas : ad

hazen leuantare infinitos uirtiendoles, que pecado;


tclimonios,y confelar lo an de dezir en cada color
que nuca hizieron, ni ima udo y mudan vno
:
,

ginaron hazer: como mu- otroConfeTor.porque nc

chas vczes facado a luz los ^onozcan.


Enre
MMLi akmmMKmm

mlefck, fi
;? "Enrcdaiidofe en milla- cofeles pbr eflbs quipos^'
res de errores, con cftos y iiudos,que no hazes buc
quipos , y memorias. De- na confeflon , y te leuan*
mas de que no confiean tas teftimonio ,
jamas le

los pecados quean hecho: creen , niaTienten a eftas


porque eftos no los dizen razcnesjfino lo que les an
al Coofelor^fino foios los dicho los maellros dei1:os
que les an enfeiiado eos enredos para fus almas. Y,
tales Indios, Indias \
que defpues de fe auer confeC
los tienen por pecados , y ado con el Sacerdote, vaii
los que an cometido no. a tratar con cit

Y-Ypareceles queauiendo- lo que el Padre les dixo, y


e confeTado por tales u- la penitencia que les dio*
dos, y auiendo dicho fus Haziendo burla del,dizi-
pecados deftauerte , que- do,que no abe preguntar
dan antificados,y que pue al penitente que no les ,

den muy dignamente co- entiende u lengua: y mo-


mulgar. Y aunque comul- fan de u manera de aboL
gan mas dignamente, que Lier j c6 otras cofas que yo
los que e cielan de me abido dcUcs^harto cica,-

moriaj n eftos udos/y daloas.E! remedio que yo


em hurtes. eliallo es , mandarles no fe
Y fi es dize e! ConfeC junten a cmejantescon-
for,hijo elo no es pecado fcjos , caftigandolos l los
o no puede er,que fien do hizieren,que no fe confief
tan mo^o, moga ayas co en por elios udos qui- ,

metido ellas colas. Note tandolelos, fin dexarks de


H zir
f 3'4 ..T>el Sacrament
zirpprellospalaibTa: Yo enere fi juntas, y roedas;
villo confelar,y confct tratando de las cofas de h
fado (antes que aduirticle Fe y de las confefliones
,

Jo que voy ecriuido)mu de los Sacramentos, parti-


-cbos Iridios, Indias , que cularmente del tremendo
tracn va orillo deftos u^ de la "Bucariftia', y de le
^doSj mayores que el gran- que el Predicador dixo V }
dor de vna bola de bolos, dizen los mayores difpara
Y conuencidos del gran tes, que fe pueden imagi-
^da que hazenjn fe con nar: y los enean alos de

felar demanera dicha,


la mas en fus ca(as,en las ch

cnearles a confelar con caras y en otras partas d-

forme erteConfeffionario de fe juntan,porque el Pa-

quitndoles aquellas cuen dre no vea donde fe ha-

'tas,yudos^yquemadolos zen :
( y fin los danos d<
en prefencia. Y no dar- elas platicas l^^-'i juntas;

'les el Sacramento d-e la Eu refukan muchas '

ofena

carifl:ia,hafta tenerlos red contra Dios nueftro Se-


zidos, al buen orden de fe or.
-confelar fin emcjates en- Lo que couiene es pre-

^re.dos,y defecos. dicarles atnenudo, y rcprc


Deftos mifmos maelros henderles, fin confentir,

y hermanos,y hermanaste que e hagan tales juntas


vifto otros dicipulos, affi ni que hablen entre fi o-

en Indiosjcomo en Indias tras razones , que no ean

(particularmente entre ce oraciones , de las quale

cTOSvV ciceas 3 )
que haze fon obli^ados a aber. \
^ ""
^^ '^ ^ '
. Catezif
ijtwwmnaaasMKMKmaa ! t t * l

Catezifmos , GC^aius can- nado. Que cai&adas bil


tares diuiiios jj^e prece, muy grandes errores^coii;^
los canten, y re-, tra nueftra anta Religin^
muy bien
zen. Eloruandoles lio ha- y irapiflima Chiiitian-
blen 5 ni traten otras jcofa?;
fuera de las dichas. , Aunque parezca que
Que no hagan juntas, en cada; rnandamiento fe
las noches de Nauidad,de pone" vna pregunta dos

Refurrecion , y Pafciias vezes , no lo ePc , fino fo-

deEpiricu fanto, (porcpe la.via; porque elara a, di-.-,

fe juntan a efperarle,ence- uerb-spropoiltos:, y mu-


rrados en algunas cafas, dao^as de circunftancias,
que para efto fealan , y odeexos. Y preguntada
en otras partes ,
eipeciaL tambin a diuerfas ocafio-

mente mops :
(
que lo ef- nes,y a deyguales fujetos^

criuo porque lo vi , y oi, como lo ver claro,el que


en la ciudad del Cuzco, con atencin las leye-

en la Parroquia de feora re.

fanta Ana.) Ni en otros Tambin fe aduiert,


dias olenes, como fon en que mochas de eftas pre-
las Fieftas folenes de us guntas , no fon pecados
pueblos y Cofradias.'por- mortales ; antes ay algu-
,

que entonces edizen, y nas,, que folo ion venia-


hazen muy malas cofas, les. Y otros quefe ponen ^
diziendo ,
que el Padre] para que entienda el pe-^

los Padres con quien e ni ten te. Indio ,. o India,


an criado fe las an enfe- que abe el Confelor
H i us
11^ ?/ Sacramento
fusfupeiicioncs, iicchi- era confican crcunC
zcms , y ageros. Y affi, rancia,ni aduicrcen fi nmJ
suncjue de uyo no eaa da !a epecie del pecado,
liiorales ,
{pues qualquier no. Porque fi es de defl
pecado mortal , venial honePiidad , no dizen fl
e epecifica del fin) mere- fue con cafada , virgen^^
cen reprcheofion : por- parienta, a fin , olrera^
que no vengan a crlo^, comadre ; y ali de los
dexandoles de reprehen demas.Sino es preguntan-
der. Particularmente en- doelo^ y entonces vando
tre gente ,
que hala el da de cautela con ellos,
de oy , lazen todo , lo Lo mimo es en los;
mas ,
que fe les pregunta pecados de penamien*
en efl: e Confeffionario., Y tos. Ni tampoco confiell
cftan demanera ciegos y , an la circunlancia que:
,

torpes^enciascGas^co- aunque no muda la e^


mo f jamas fe les vuiet pccie , agraua mucho et
fe predicado elfantoEuaa pecado. Como fi con-
gelio, nifevuiefencon- ficla algn pecado de
ieJLado en fu vida.. liurto, jamas dize la can*
Dems de que la ex- tidad de lo que hurto;:
pcriencia ,
que de con- ni la circunftancia de el.

elarlos tengo, rae a o- higar agrado, pues mu*


bligado a ecreuir tantas da la. epecie que le ha-
,

preguntas, porque en las ze Sacrilegio. Ni miran


mas, en todas caen. Y la irreuerencia de el lu-
los Indios de ninguna ma gar fagrado , donde co-^
mttcm

igyffgiittf^ROtfgttirj
^e la ^entt enca, r 3 7
Tneten la fornicacin, po- vna vez la hagan General-
lucion , o el homicidio , mente por el temor que
hurto de qiialcjuiera coa. puede auer^f
,

e an confcl
%
Ni Tampoco declara el fado bien, no, Y por los
numero de los pecados^ pecado.^ de la juuencid,
(poco maSj menos)que a que no e uelen confear
cometido, que es necela- tan cauahnentCjpor la ver
rio para la integridad de la guen^a^ por el diftraim.i 19
confellion. Antes dize to de aquella edad.
jur diez vezes^ otras diez^ En los pecados de def.
e emborrach , fornic, honeftidad ( en que ion
hurt fin aidir ,ni quitar
: muy frequentes ) de pol
en quantos pecados con- Gones,de fodomia, de beu
fican efte numero. lialidad ; es muy iiecera*'
Lo mirao esjfi los quie- rio hazerles las preguntas
ren reduzir a mayor. me abaxo difpueftas: afli a los
or numero.Y todas eftas varones,como a las muee
cofas , y otras (q iie por no res de qualquier citado, y
,

er prlijodcxo)e preguii edad que fean ( variaodd


tan eon claridad: , y difula- pecas cofis )
porque e ha-
mente en cada precepto-.y liado por experiencia , e^
parcicuiarmre ion necef tar muchos adultos, niaii^
larias todas elas pregun- chados con tales pecadosi
tas, Dar hazer ak?iina con- que jamas ios an confela.'
^
feion de mucnos das , do ^ viios por ignorancia^'
para general :que es oo otros por oluido
la
, y otros
coaicjo que
, iadziries; a
f G ir:.verg en^a,y o tros por .

. H 3 po-^

i ff 1 1 I 1 <
mif^'
.. ..?. ;.f.i.t. 4 ..y.
l^ffS^ftsSnmSSSKKtSti

if 3;8' Del Sacramento


}i:opoico que ticDcn de lespecados: y de tal fucit
jamas confesarlos. Y por- crece en ellos efta tan ma-
que us Confclores no les la inclinacion,quc aun en
an preguntado tales peca- la madura edad ^ jamas fe
dos en ninguna confelio.. les quita. Y preguntarles
Los que e excufan por ig- tales coas, no es enear-

norancia,.diz, que nunca les a pecar,ino a aber c-


oyeron, ni rupieron,que ta felare. Y fi por clas prc-

es a(5ros eran pecados.. Y guntas aprendieren a pc-

Baziendoles las preguntas car ermoy acidentalm


efcritas , los vienen a con- te :
y es mejor remediarles
felar, de la manera que co las almas,aduirtiendorcs,q
fieflan las culpas,que an te no fe condenen, por el te-
mdo,con varones, muge: mor de no enlearles a pe
lies., car. Quanromas^quevaii
Por lo qual no fe de- las preguntas en la lengua
temer mucho,! o que algu conla mayor honeftidad,
nos temen ^que preguntar y recato que e podido ef.
les femejantes. preguntas,, creuiri para no ecandali-
no fea enlearles a pecar, zarles, ni prouocarlcsa aU
particularmente a mucha: guna tentacin;
ehos,y muchachas, y a los Ni fe an de preguntar
de proucda edad) pues ve todas las preguntas atodas
mos(por la corrupcin de las perfonas j fino las prin-
la naturaleza)que mucha- cipales, conforme a la cal
dios de cinco, y cis aos,, dad, elbdojcdad, inclina^
fiaiiinclinados a hazcr ta- clon, y oficio, que tiene eli

peni-r

tfci^T>^yTOftigyaytf %gytt
De la Temtenm. 1 3f
|I|!

Penitente. Aduirtieiido fi En Romance.


<cs perfona que comulga^ yeme herraano, her
fi eft cate0uizacla en las mana venearete alguna?
cofas de nueftra fanta Fe cofas ,
para que te conie-

Catlica: que en fu modo es bien.Todos los Efpao


de confeflar fe echar de les y todos los Indios
,

vr,como eJe a de preg- Chriftianos, defde el tiem

tar. Si es frequente en fus po que fon baptizados, t-


confeTioiies^ fi ion anua niendo pecados mortales,
les, de mas tiempo. No no irn al cielG,ri auiendo
confintiendoles confeflar Padre quelos coniefre,no
por quipos, udos(co-
le fe confiefln. Porque efta

mo atrs dexo dicho)pues confcfion ,


Chrifto nue^

eftas preguntas compre- ftro Seor la a mandado,


henden lo que por ellos, Por lo qual todos losChri
pueden confeflar,quitadas ftianos fe conieflan cada

ampertinencias. ao^comotu lo vs: y aU


Todo lo qual notado, gunos muchas vezes al a-
:fe puede hazer al penite
le o'otros cada mes:y otros
te efta amoncftacion , an- cada Domingo. Y affi fi

tes de dezir la confefion tu quieres aora confeTarte

general:que(riend necef. como hombre quedize:


fario ) e haga defpues que A fi me perdonafe Dios
el varn, India, e vuiere mis pecados por efta con-
ignado con la feal de la fcffion que quiero hazer:
Cruz. as de hazer tres coas para

iconfeiartc bienXo prime


H 4 ro,
'1 40 ^ el Sacramento
ro ,
dolerte mucho de to- pecados genos , iiioo
dos tus pecados, y de auer tuyos: y 110 ayas vero-uen^
ido tradoi a Dios.acord ^a de dezirlos : ni temas
q
dore Je fu infinica bodad: te aborrecer, ni earticrar;
de lo mucho que le deues,, ni dir a nadie lo queme
de la gracia que as perdis confe]ares,aunq,ue me ha
do^^ y del infierno que re gan pedneos. Antes yo r.o-
eft efperando. Lo 'egun- gare a Dos por ti y as de :

o ,
de tener propoiro
as hazer todo lo que te maiv
firmilmio de emendarte darej; porque re eonudr,.
de aquiadelanre -,
y de no para el remedio de tu aC
pecar , ni enojar mas a ma..
DiosXo tercerojtraer m ui
bien penados los pecados Bflo dinl afi en akngttt-
que as contra Dios come, GHiecbua.
tidoralcon el penfamieii Vyarihuai^hauque.l. pa-
to, como con la palabra,y na.auraicunalam yacha
con la obra. chicaiqui , alli caman ca-
No leuantandote a ti malla confellacuncaiqui;^
mimo teftmionio , ni u pac.Llapa hinantin viraco
zicndo lo incierto, por lo chacuna, cocho Ijapantiq
cierro;
y procurando acor cari runacuna, huarmipas,
darte del numero de los Chriliano capa,a arma^
i pecados que as hecho y : chica baptizaca caica pa^
no declarando el compli- chamanta,jiuaiiui hucha,
ce con quien a Dios ofcn- yoc captin^mana mlianac
dille : lu Cnelando io^ paghaman rinmanchu, Vm
% c dcG.

yaijtti>tty
jrn

' la ^ei \tencta. -141

iJre Corifefor captin, ma- quenridioanaTac mi/ocaf


na paiman huciianta ca- iacmi checaion colla Ji 11 a-
manra villacuptin.Cai hu- nuncaiqui pachacama,in
cha villacui confelacica- caiquitacmi yachacujma-
ri, Diosyayanchicmica- na atacmi huc huchala
anachicuarcanchic , chai- pas ruralacchLi^Diosoijca
raictim llapaChriibanocu rnanarac aftahu piachif
na^huataiicunapi coiifeila acchu , ocaiquitacmu
CLincu /camricLinqui ima- Quimba eque m ri cana,!
mai hinajhuaqumin Chid yuyapallaiicaiquim Hini
ianocunaca,hchnta vi tin Diosmaii huchallicul
llacumocmi , achcacuci caiquida : yuyay huan , q*
hatampi-, huaquiinrica malhuan^ruralhuampas. 1

iia^quillampi, huaquiiiniia Amatac ququijquila t


li viaiDomingopi.Cam pacupachu. Ama atac
li ari, confeilacuita munaf mana checan caSla,chcca-
paca. Dios huchaica pam- ta hia rimaripa. Hinapa
pachapuanman cc hiiia-, yuyaiijtac. Haica mitach
quim^ada rurancaiquim huchacunalarufarcaqui,
yachacun, aUi cfeTacii- ama chuncajji ,
pichcam,,
caiquipac. aupaquenmi. quim^apas ipachu icha-
Llapa hinantin huchaiqui ca \ huc lcai, piffiqueyoc,!
manta , Diosman pallco- yaliiqueyocllada , chi-
foiico ,
yicai yaca ,
queue- ca cutim hucballicurcaai
cpc ca!cai quimancahuan ipa* Manatac huchal;-
checa Uaquicuncaiquihu coc macijquita fucinchar
puticuucaiquira^ ilcaie- pa. Huccunap huchanta
/"x-. / y.*. / /O-; >< /^a X >

142 ^ el Sacramento ^*
'Viacfpapas: ichaca hu- reguarde.
cbaiquicamallata .*
chai- 4. Quieres te confelki?
rmantari : ama pencacui- j. Como te llamas?
.chu hinantillanta villacui (>. Eres cafado , folte-
ta : amatac man-ari cana, ro?
chan quichusyay a Padrem 7ioDe que tierra eres?
<checnihuancamuchuchi- 8. Quanto a que te con
'

vhuca lpapachu: ocap feTafte cfta vltima vez?


. ri man hucha villa huat ^9. Gonfelafte te el ao
caiquila pimampas,villa- paflado?
cuncaiyachacunmanchu; 10 Sueles te cofeTarca-
panahuchuichacmanay- da ao?
charcarahuaptimpas ,
ya- 11. Para confelartc ao^
llinracmi aahuan huciai a"a as penfado bien tus pe-
^quida villahuacaiquim- cados?
ta,cuyacaiqui-,Diosta mu 31. Sabes la Confclion
chapufcaiqui atacmi.Hy general? Dila.

I napa tucui camachifcai^ 13. Con quien te con-


tam ruranqui,animaiquip felafte?

,querpijnimpacmi arican- 14. Sabia la legua Que-


ca. chua? la z^ymara?Enten-
J}icho ejlo , dir al penitente .tendiate?

loque fefigue, ij. Cumpliftela penitc


I. Hinca ambas rodi- rCia que te dio el Padre?

3 las. 16. Que oficio tienes?


2>. Perfinate. 17. Traes dolor de tus

c 5. Dios nucftro Seor pecados?


Dimc

tktik^'vwvvwiv^Vt^t^Q^VivBva^m^Mif^vmwaM^^a^
5Df la Temfenm. T43'

C Dime aora, as ce co- 2:3. Qniais me dezir ao^-


feflado fin penfar biaitu$ ra todo tu coraco ? Yome-
pecados? huelgo mucIiOjde ver quc"
9. Teniendo verguen- te quieras confeflarbien,y

^a, temor al Padre^as en- que me quieres decubrir


cubierto alguno, algu- todo fu pecho. Pero hijo
nos pecados? yeme. Por los pecados
que as encubierto, rus coa
1^0 Quan tos aos ^que
feliones no an tenido va-
%
gncubrile elprimer pcca^
do? .. ;,1u^;v o ., zi:i Ipr. Por tanto dime todos
II. Quantas- vezes te as los pecados que as hecho,,
Gonfelado depues, ap en; dede la mala conferioii
cubrindolo?? ; . 1 - - que que as o^
hiziftery los

ti. Acuerdanfe te ios^ cuitado hafta aoraxo pro.


pecados que as hecho def- pofito de emdafte hafla
pues que te confeilafte, o- la muerte. Y mira tambin

Gulcandoele pecado? tcasdeacufaraora,(en ef


Si dixere ,
que no fe Ic" taconfelion penauas em
scuerda,dirale.. >
cjp ; cubrir efle pecado -porque'
-cPues hijQ,defde el tipo^ dems de que ninguna ea
qiie ocultae eTe pecado fclion dlas que as hecho

hafta aora,pienfa tus peca- teaaprouechado ni fe tc"


,.

dos bien y penados ven--


,
an perdonado tus peca-
re, que yo te confcare dos, as cometido otro pe---
, y
atuerdate de las vezes^que' cado mortal grauffimo'
re as confeflado en elle' de nueuo.-
ij

tiempo;. 24.. Rezas por ventura?'

tJLft AMaauM^
K4tU#i>fR9KdKnK^m9a

144 el Sacrament ^
25. Queesloquedizes 33. YanueraScnora,]
quando rezas? a fus Imagines?
2.6. Haa donde fabes 34. Y a los Satos, y a fu:
i'c2^^r-^ Imagines,y bultos?
Z7. Hafta donde as apr 3;. As dudado algun
*^i<^o- cofa de la Fe , o as la nega-
i8. Quando te acueftas do dizido,que no es alii
oteleuantas,perfinale? 3. Las buenas obras c]

29. Bendizes la mefa an hazes^ quando te confiel


tes de comer Das gracias
'
as , comulgas , das l.

a Dios, porque te dio de mona, rezas, hazeslo


comer? mas porque re vea los ho-
30. As perfeguido a los bres,y te tengan por anto
ieruos de Dios As dicho que por amor de Dios ^ i

mal de los que fe confiet 37. Crees bien, y vcrda-


lan a menudo^ llamando- deran-ienre de todo cra-
los hypocritas^y que ellos on,rodas Lis coas quelos
fon lolos los que fe an de Chnlianos creen vqueoii
faluar ^
y otras cofas fem las que cree, y tiene la fan-
jantes? ta Madre Igleia de Ro-
31. As dicho mal de ma'-
Dios, o de nuelra Seora, 38. Sabes los Artculos
I
de los Sancos, de las ma de la F^Dui-iclos, di co-
i
gineSj glcfias"* migo.
33. Con que adoracin 39. Quando el Padre di
adores a Dios,y a laCruz,y ze Mila ,a quien adoras en
a us Imagines? laOitia
Crees

i
>^T^ttyg^iyagyg^g yaBigiewecffygiig
T^e la Tenit enca 125
,0 Crees que cnla Olia Jo que los Snccrdotes y
ft el cuerpo de nuero los dems Chriftianos
dL
eor Iesv Chriftojvcrda zeii de Dios , no es ver-
ero Dios,y verdadero ho dad? m
^f^'
47 Sueles comulpar?
1 Crees que en elCa- 48 As te preparando fc-
:Z, e la angre verdade- gun as podido , para rece-
adenueroSenorlEs V bir al Seor?
^
^'^^*^^^^-
49 Comulgas por Pat 3
Crees,que loqueado
2 cua de Refurecion^ 3
Ulan tus ancepalados era jo Quien te dio licen-
)ios verdadero? da?
3 Epcras , y crees, que 51 Antes que comulga m
' ''^^
^^ ^luar? ras venias en ayunas?
4 As dudado que te per /2 Sueles conferartec5
onara Dios tus pecados? viios Padres vnos pecados
$ Por quien eperas el y con otros Padres otros
ielo ? C^ a efia pregun- 3-3 Tienes la Bula de la
i reponder. Cruzada,dela vltima ore-
:. Los CliriPdanos efpe dicacion? ^

imos alczar la vida ter- Diga luego el Sacerdo


a,por dos coas.La prime te : Hijo mi, dime todos
i,por Chrifio. Y la egun tus pecadosxomo te acor
a
,
porFe , y mediante
la dares.que depues yo te ir
s buenas obras que iiizie preguntando los que acra
;iiios con u gracia. leteoluidaren.
[
Penale,odmfle,4 i4 Sabes la ley de Dios?
Dim.e'
46 ^ el Sacramento

Dime los Mandamien- nos , con publicidad nada


tos.
delo ) ay algo fueta del, y
en raras partes.

PRIMER MANDA-^ I Crees las c oas que di

miento. zen los indios viejos , u-


perfticiofos? Ha^es lo quc

L primer Mandami antiguamente folian ha-


to de la ley de Dios, zer?
\j

dize: Amaras a Dios fobre 1 As adorado algn Ido


todas las cofas. lo?

En las preguntas igui 3 As te confelado/eg]

tes/e contienen todos los la coumbre de tus ante-

litos, cerimonias, y adora^ paTados?


^

dones, que antiguamente 4 As cado en la upert


los indios tenian.Iuntam
cion,de cantar, bailar,po]

te con fus agueros,y hechi razn de alguna enferme-


zerias que aunque aora dad?
,

por la mifericordia de 5 Ascaido enlafuperft


Dios^no aya mucho defto cion de calentar los ido
ciudad del Cuzco, los, los hombres, con p
en efta
hecho de maz?
y aya perbnas que digan,
As adorado las Hua
y e'ngafien a fu Magellad
6

Rey Don Felipe nue- cas para que te den buer


del ,

firo eor c falfedad, que viaje ,


aFx a la ida, como

dizenlo por la buelta?


ay idolatrias ,

Ms interees,y ambiciones 7 Crees los fueos , di-


lo me- zicndo bien, mal e oila
y no porque aya, a
^ ^ de
De laTenitenca. 147
lo' acontecido me co- trine?
no lo io? 14 Si fueas lea de que-
\ Sueles los contar , y ua, clizes, que as de tener
Dcdir la oltura dellos? mucha ropa.
) Quando durmiendo I j Si fuenas quinua . di-

mafias entre fueos alguna zes, q te as de ver abatido'


uente^ueles dezir^que es i6 Si entre fueos ves el
3ara apartarte de alguna foljuna^dizes^quefete
)erona?, de morir algn pariente?
;o Affi mifinOjfi fueas 17 Siasoado,queto-
]ue tomas pefcado, fueles mas paxaros , trtolas,
lezir , que aquel da te as. otras aues, dizes, que as de
le emborrachar? tener pauor5miedOj alg
:l Affi mifmo foando efpanto?
?enados, peronas defca- 18 Viendo entre ucos:
)egadas,manicortados, cu algn negro , o puerco o ,

ebras, perdizes, dizes,


q perro,dizes,que es para ver
o que penae acollando degracias, o que te a de u
e^no de fcr ali. Y creeC ceder alguna'
o? 19 Viendo entre fueos
:i Viendb en fueos al alguna perona arreboca-
loneSjobueitreSjdizeSjque da con manta, ueles dezir
is de tener algn hijo?(y i que es feal que te ay de
smuger) hijo tengo de morir'
>irn'? 20 Todo lo que a^ foa
3 Soando lana, ore- do,y ueii'/uele creerlo,
les, dizes que as de eilar y dize^, que de er ver-
dad^

fwa|
1 2 8 Del Sacmmeni
dad'. Dime, que fueles de- za, al raicor,6 al buhd^
zir qiiaiido defpierras acer cierto paxarp que can.

ca de lo que ueas? ra de noche , ladrar alg


2.1 As tomado por age pero^Sueles temer,dizien-
^ ro tropezar quando ales do , quilas caer en algiir
decaa? peligro?

zi Quando as tropera- 2.6 Cantando la lechuz;

do, fueles agujerear la par- as dicho fobre ti veng;

te donde tropecale,conel ele canto. Y efcupiend


prendedero? azia ella,as dicho,en los i\

2-3 Quando tropiecas yos fe enuelua?


con el pie izquierdo, yen- 27 As temido a la culc

do penfando en algo, fue- bra, a la maripofa?


les dezir,no a de fer lo que 28 As lauado algn cue
i pienfo ? Y ali mifmo tro- po de varn de mugei
,

pecando con el pie derc- con maz buclto el gran(


i cho,dizes, efeto de tener zia auiba^y con maz bl

.lo que voy penando. co?


Z4 En topando culebra, z<) As quebrado en c

I maripofa grande , dizcs, cuerpo de alguna pcron


yo me tengo de morir? Y algn hilo deiana torcid
diziendolo fuelesla matar, ai reues ,
diziendo , que 1

y depues de muerta pilar- quiebra us degracias,de


la con el pie izquierdo? dichas,y pecados?
1)- Quando vs alguna 30 As viilo tus fucrc

culebra, alguna fierpe , en algn cuy' en los be

oyes cantar alguna leghu- fes de algn carnero'-


31 Qunnd

<f:OtfgJi<ri^^
AAutJii
T>e laTemtemta, 12^
I Quando vas a alguna tengo ^ algo tengo de
arte , hazes cerimonia c ver?

i chicha, tomndola con 3#;a:i'QLB^"^^^^ ^^^^ '^


os dedos,y dando papiro mano ^ fueles dezir ,
qui9a

!s al aire^para que vayas,y me darn algo ^ quando


ueluas con bien? te come el pie,dizes a algU
I Quando paFas alg na parte de ir?

io grande, pequeo, fue 37 Quando te retien

zs adorar el agua ^ y beuer las orejas ^ fueles dezir,

II poco della 5 para que que alguna perfona ha-


10 te lleue el rio , y dizes, bla de ti ? Y quando te rc^
[ue es para paflarle bien? tie la oreiadereel^a)di-

3 Si es muger fe le a zes, que hablan bien de

y quando
la izquie%
lepreguntar: As adorado ti ,

Igunas huaeas, porque te da , dizes , que hablan mal


lagan buena hilandera , y de ti?
exedera
0...1. v.v^ ' 38 Quando e te pierde
14 Sueles adorar ea algo,vasalos viejos,vie-

ierra donde eftas, dizien- jas, a los abios, licencia

lo
O madre tierra, ma, dos,paraque te digan don
y eftendi-
Jre tierra larga deloballaras?
j

da ,traeme acueas , o 39 Quando te hurtan

entre tus bracos con algo, vas a los hechizef.


"*

bien^ ros para que te lo hagan -S


3y
Quando te tiem- parecer?

bla el parparo del ojo, 40 As alquilado al-


fueles dezk ., de llorar gun hechicero, para que

I te
130 T> el Sacramenta
Ce ayude en alguna co- vezes los lIamac,o ncar
fa? fejafte a otros que los lia
41 Quando eftas enfer- mal'en?
mo,tu niLiger, hijo, \\u 47 Por amor de tu Cu.
ja^tj deudoj alguno de ru raca, de tus amigos,y co-
caa, ueles llamar los he- paeros,as adorado algur
chizei'os que te los curen? dolo?
4, :
'
Hazes lo qnc los he- 48 Oluidado de Diof?
chizeros re mandan? as adorado las huacas lo
43 Vnras a los enfer- cerros , las Uientes
f( , o nos

mos el vientre
y ca- , pies, eIl,laluna,laserel!as
be9a,con ebo, langre de el luzero,et rayo, y las de^
cuy ,
9ihumas!oscon ag mas caas, como en tiem-
eco-baaslos con chicha' po del Inca?' .>|

adoras las huacas de tus aa 49 As dado de com er

tepalados^ pididolcs que. algn cuerpo muerto V c


te los anen?? ayudado
as le a dar de cOh
44. As les pagado porque mer, quando le dan de cq
tecuren en tus enfermeda mer otros?
des deta manera?^ 50 As adorado los cuei
45 Que les as dado? pos muertos , j^uando les
i\G As es odo hablar al' pones comida, y chicha,G
gunas palabras,quando cu asios enterrado fuera de
ran delta fuerce que pala;-
las glefias, hermicas, as
bras eran ^ creile que con Job suemado?
eftas cofas podran dar fa^ ji Auiendofe te muc^
lud a cu doliente '
q^uaiatas to algn pariente tuyoi,
o de
MlUlMJtM JtH MU -M U JMK ITWCTl

De laTemtemM. J^H
c tu niugcr 5 llora* jj Qiiando beues chi-
kle viitandole la cara, cha^dizesiO madre chicha
I fuie a velarle el cuer- clara como el oro, guarda
10? me bien, y no me embor-
t Vasalafcpokurado radies?
le e enterrado, a licuar- 57 As hecho a tus hijos
: de comer^y chicha? el ruttuhicui el quicuchicu^

3
Qando le enter- qudo a tu hija le viene e
aftc, entcrrale con el primer menftruo
nucho matalotaje , ropa, jS As tomado tus braga
^
'
lo dems que tenia di- '
as re horadado las orejas
:iendo , que lo lleuaTe as beuido quando hazes
)ara comer , ea fuperfticion*
y para velir, :^
[donde iua. Sueles que- j^ Sfueremuger.Qm.n
nar la ropa de tus diiun- do te viene la primera co-
os quando los cntier- flumbre,hizifte el ritu qu
;as?

las indias van?

^4 Quando muere al- 4o Asidoafclcjaralos


nui Curaca , ueles enter- que toman bragas^horad
'ar con el a fu muger , o las orcjas,traqi!anjVelaii

bijos , a alguncriado u- y hazen otras colas uper-^

pi dizicndo, que vaya licioas'

:ras el ,
para que en el otro 61 Yendo a emcjantfs
mundo le firua? fielas ,
que ccrimonias as

f^ Maleando coca, fue- hccho,o y.-ado

leslaechara volar,dizien- 6t Quando e leuanta


do madre coga? a'gun humean , torceUi-
I z lio

- mmm.m.WLW
i32: T>e Sacramento
no, remolino, adorasl,, adorado las efl:reIIas?As ti

quefuelesdezir?.>-^-Vfb.r,r}: confelado al hechizero


6y Sueles te colgar al: dizendo, deta fuerte lio.

cuello , al de tus hijos el uer,y aura buen ao.


S
hilo torcido al re.ues, paiu 6Bi r iGomen^ando a ha
I
no encofrar con el.demo- zer tus chacaras^que uele
nio' para no caer en algu.
nim
'' hadeigracia?
dezir?,

69 Dizesjiuacas;villca
; .-..

% ^4 Quan do te cortas, que tenis el maiz^y las c<

fes. vas; de los pies , de midas^hazed queelle mai'


las manos , entierraslas falga bueno y no permi
,

. diziendo, no las quiero an; tais que fe dae?


dar a. bufcar defpues; dej yoj Defde que comen
muerto?.^ ^afte a embrar , hala qu
6j; Tienes ganado ai cogifte tus chcaras, quai
quien ueles adorar, defuc;. tas. hecho cftas c
vezes as
landote todaia, noche, pa- rimonias de que maner,

taque multiplique? las as hecho^que es lo qu

6 Sueles dezirjadoran- as dichoc:

i do : O feoras cabril!as,e{- 71 Al tipo de fembrai


treIlas,lagunas,chinchaico y quando eH el maiz ei
cha,chocllococha,que u- majorca , quando lo hs
ftentaisy tenis ouejas, y
,
zes montones y qudo ,
I

corderos, multiplcalas echas en latrox, luelesa


nias,y mis corderos. dorar al maz calentand* ,

67 Auicndo mal ao, vn poco de ma^amorr


)j' faltndote, comida as. efpela , ueles dar de co
me
DelaFemtencia. X3 3

'incr el maiz, para que aun nllo, y dadoles de comen


que Taques mucho no fe O madre fuente, laguna,
acabe? manantial, dame agua fin
72. Quando fiembras ccfar^orina fin parar?
las papas, y las ocas , hazes 76 Cogiendo las papas,
lo propio Que es lo que elmaiz,laquinua,apar
hazes^como? cando las ouejas.haziendo
75 Ali mifmo en tus cafa nueua ,as ofrecido ,
chacras de papas,yocas,ue as adorado con algn cor
lesatar la paja c muchos dero,agi,ebo,coca,chicha ^
udos, y acadixos, ayunan chaquira,plumas, plata,o-
do tu , y diziendo a aque- ro,ropa,con otras cofas?
los atados ,
que ayunen 77 Cogiendo el maiz,
por ti '
Que ueies hazer as papas, as apartado las
q
con el:o?dimelo todo? llamis hairihua llallahua^
74 No llouiendo , y fe- para adorarlas -y beuer por
candoe tu chacra ,fucles honra dellas?
adorar las nuues , y dczir- 78 En las ficftas del Ca-
les rogando : O madre pacrami^dtuajncaraimi,
y
mar, del cabo del mun- en dems fieftas de tus
las

do Uueue , y rocia pues te pallados, as hecho dan cas,


adoro? y bailes,adorando las hua-
75 Dizes a las fuentes, cas,que en tiempo del In-
y
a las lagunas, y a los man ca oiias adorar ? en tales
tiales,adorandolas, y hazi fieftas, as beuido nafta em
doles bailes,y vifticndolas borracharte , en honra de
como muger en vn canta las huacas , con los dems
^p^- I 3 Indios
134 ^el Sacramento
Indios'. 84 Haziendo dormida
79 Ea honra de las hua- en alguna eueua , fueles
cas deas icftas^qurasve malear iTiaiz,y coca, y em
zes as ido a hazer cachua plaftarlo en ci!a,diziendo:
ola as hecho hazer. otras Eta noche tengo de dor-
dancas , que foUan hazer mir en ti, adoro te porque
de noche- me des buen ueo , haz-
80 Como fe Hama la hua me osr bien'
ca de tu generacin ^ la 85 Quando caminas de
de tu Ayliu' Ea huaca as vna parte a otra y llegas a ,

la adorado fipre , algu- algn muchadero, adora


lias vezcs' torio, ayudas a adorarle, )
8^1 Sueles adorar y dar
,
pedirle lo quatecuiene
de comer a tu anima cada diziendo, quica me ir bic
ao,dizidole5gardemo- hablando con ela huaca
nos bien- y adorndola.
Sz. En acabando de te- 86 Dizes en tu cora9on,c
xer tus ropas, fueles tas ca^ con la boca, huacas, vilL

kntar, y votar con ^ancu, cas^dadme vida. Y tga a-

diziendo,que lo hazes pa^ lud,y todo elo adorandc


r.a que re duren mucho , y eftas huacas'

para q o o caigas enfermo '


87 En ene brando cerrc

^y Encotrando-cohal- alguno, en llegando a la

coneSjcon bueirrcs, di- apachitas, ueles tulleua


zeslcs adoros, porque vo piedras,y pelos de las ceja;
forros ibis los. que hazeis y torcer la paja al reues , j
los kombrc ponerla alli,diziendo,hua
ca

tfc JW^-ggifawgyaB g %g %ig yuvav^ c ftig \


T) a Tcmt enca. 1 3 5

cas,villcas,dexadmc cami- y diziendo efto fuelcsle e-i


nar con bien^ char de lo que comcs^y e-
88 Yendo a los Yuncas^y chasle chicha^ diziendo,
q
llegado ano a ellos fueles la de conier,y beucrPy ha
adorar aquella tierra, dizi ziendo efto adoraslo?
do : O
madre tierra de los 91 Cubriendo tu caa,
Yuncas, gurdame, y eft yendo fuera della, vinie-
yo en ti fin degracia,y i- do a tu caa de fuera/ueles
%Qs:Aputinyajmocotmyd vo dezir: A cafa hacon,a caa
fotros q ois el dueo dla buitre,yo, y tu nos guarde
coca , y de las plantas , ha- mos muchos aos,uimal
^ed que mi coca y plan-
, y fin dedicha. Y yo te ga-
tas no fe danen.Y vos na- arde, y rnire mucho tiem-
dre coca Diofes dla mbn po:y tu afli mimo guarda
taa. Amaru , aued piedad me a mi :
y dizido efto a-

de mi. dorasa, que hazes?


89 Comentando a co- 91 Quanras vezes as hq
xer la coca,y mazcando el cho velar a honra de tu ca
primer fruto,n acabando a,y calentar las puertas c5
la de cojer, as velado toda (cancu?)
la noche,adordo las hua- 93 Vas a la cafa nueua
cas'qie ueles hazer^ de tus parientes, y vezinos
90 Ali mimo lacado fue a ayudarles^a velar, y a do-
go, no acandolo rabien rarla
y yendo a ella , aslc
?

ueles adorarlo dizido,no echado chicha con los de


'

ble fuego,nca fuego, q ar- dos^adorandola?


des,aj untador de las gtesj 94 Quaodo ves Icuan-.
I 4 tar

exft^6^^:!
13 6, Del Sacrament''''
tirc el arco en el ciclo , a- fueles echar fal al fuego
ciorasle,echado de tus ori- para que efcampe?
nes,y regando con ellos,y 98 As ofrecido pe a los
ponidote tierra en las na- afcos,que hallado ene as

rizcs, diziendo, que lo ha- camino coca, harina, c


,

zes ,
porque no e te entre as echado en ellos algunc

en las tripas,y barriga? piedra , el efcobajo de h


95" Sueles adorar al fol, coca,que traas macando
diziendo : Padre fol, y a la 99 Quando truena , di
luna,diziendo:Madre luna. zes:0 trueno de oro. 2.
dame vida? trucno,y ruido,vienes cor
5)6. Quando ves la luna aguacero^y con agua, y dt
edipfadajdas vozes,ymuer ziendo elfo adoraslo?
des las orejas a los perros, roo Quando viene al
y,tocasatambores,clizien- guna enfermedad , y da
do ,
que lo hazes porque muchas pcronas , fuelesL
no e caiga- Y dizes:Madre adorar,y dezir: O rei de laj

I]na,mira quelos maridos enfermedades, pafla,y de-


dan,y aporrean a las muge xame,que oi pobre,y mi-
res , y diziendo ,
que pues , ferable , ten piedad de mi'
los perros ladran aya com Y diziendo ell:o as le da^

pfllon dellos, que ion fus , do de comer , y de lo qu(


tienes:

97 Quando quiere elar, loi Quando cubres tt


Q granizar, difteyozes pe- caa, fueles adorarla mad<
fndo que con ellas epan ra,y la paja^Y quando la a-

tauas el yeio, y el granizo^ cabs as colgado en ella e

mai;

tfca1i^Bifgina%g^^ig%iginginBtt^ffjgyg^
'^JIP^^

T>e laTemtemia. 137


iraiz en magorca feca, co- io(j As ayunado como
:i3,y chicha,para u mcalo en tiempo del Inca?
raje? 107 Eres hechizero,
[02 A las mugeres fe les confelor? ^
i.de preguntar .'Sueles de- 108 As hecho que los
ir al fogn, a las ollas, a Indios adoren las huacas?
os cantaros grandes,y pe- 109 As dicho a algu In-
queos : Guardmonos, dio, que no adore a Dios?
Diea el vno al otro mu- no As- dicho alguna
:hos aos, adorndolos? veZjqui^as es burla, y men
[05 Pariendo tu muger tira lo que los Padres,
y
Jos hijos, dos hijas devn Chriftianos enean?
vientre, as dicho , que fon ni: Matando algn car
lijos del rayo -O as hecho ero blanco, as le oplado
o que mandan los hechi- los bofes ,
que
para ver lo
leros, quando elos nios te a de fuceder? Y para que
lacen?. lashechizeras te digan tu.
:04 Quando cae rayo '
buena, mala fuerte'
m algn lugar , fueles po- 1 1 z. Echando el maiz en
ler en el comida,y chicha . tus troxes , fueles lo ^ahu-
3ara el rayo? mar co ebo, y con yahuar
[OS Eftando de parto ^
^ancu , para que no e pu-
is adorado alguna huaca, dra?
3or mandado dlos he- 113 Sueles beuer la an-
Jiizcros^. diziendOjO pen- gre de vn paxarojlamado ^
ando , que dela manera . machulla-
parirs bien- 114; Adoras los lugares
de-
1

"
138 T> el Sacramento
c las villcas, llamadas Ca- te la entoiicaron, epirt
paccocha^ ron.
115 As hecho loslaiia- 12.0 Quaiido tu criatu
torios, como en tiempo ra buelue el rollro ziaal
de! Inca? gunmono, zia algui

116 Quando tiembla la ahorcado, zia algn di

tierra , fueleste aflir de las funto y quando tu eft


,

partes fecreras ^ diziendo, preada, apartas los ojo


que no te Ueue la carne el delas colas, hazes q la
temblor'y que la dexa col criaturas no las vean^pon
gada en las efpnas' remedaran a lo que ali ai

1 7 Quando tiembla la vifto,y les dar la cnferm^


tierra,ueles dezir,que fe t dad que llamis Tnclma
,

ga la barriga porque no fe o que parirs con efta en


lalleueeltemblor-yueles fermedad lo que parie
dar de golpes a las troxes, res

porque el temblor note 121 Sueles ^ahumarla


lleue el maiz. criaturas con tierra de e
118 As puelo febo jun pulturas , o as te phuma
to a los ceftos de coca , do a ti, quando ebs pre
de agi de camarones,
5 nada con efta tierra '
a?

de otras cofas que quieres dicho,que con cierto oui


vender paraque ,
ai ten- lio de lana,que tefacan de
gas mas ganancia-, vientre , e te
y quita a ti,

119 Qudo dexasalgu- tu criatura efta enferme


na criatura en alguna caa dad'
ola,dizes,quc los muertos ui As eneado algn
col

mli/^^myeQ!wtvt^ ^ yg^ fi:K fis fiftMftttfitt <


I*. * %
De la Penitencia.
IF"^^
1 3 9
cofa deflas , la idolatria, a mi e me acuerda , todo i. 11^

n t
Da hcchzeria , a algu- telopreguntado il .:

la peifona Eres adiuino^ 128 Todas las vezes q as I,' i


is hecho algo para que te hecho, as deleado quai- H ^lii II' 1 '<k
liien- quiera cofa deftas.ashecho ^
miiiii "^
nj Efcoges algunos dias vn muy gran pecado, ilMiri""'! ^
llllUi'il^
je la

para

\
(emana, mas q otros^
caminar' para cafarte,
para hazer alguna cola,
Efis p'egmtM dirn afi
en la lengua p._echua aprime
Im^
lilil^
Bl HM^HnMlflB t*^-*

Jizido,q tal dia es aziago. ro Its /4. quefon prembulos


)ara hazer lo que quieres delu ii8.delprimer Manda B-i'^
lazerj tal, da no^- miento, T lo preguntas defle IIIni
(-14 As auifado al Padre, interrogatorio ^ en la lengua^
q
ty hechizeros^y mdicos' correjponden con los nmeros
[25 Qdo alguno haze
ilguna cofa de las que te
de la4pregmtd<s en Romace-,
11
Dregtado, as te holgado^ LENGVA QV'ECBVA |:
1
[ 16 De todas eftas cofas
q 1 lli
:e preguntado,ya queno Sanda Cruzta ij.
as as hecho, acordndote r Ifcai concorhuan fa- ^"m
je tus antigedades , as las yay.l. concorici ifcai coo
^
JeTeado hazer en tu cora- i':, \%
corijquihuan.
;on
M
-^
Dios ya ya n chic, euffii
tiy Acuerdaste de orras^ quel!poyod-a huacaichaA I3
nancras de adoraciones, unqui. ...: 3
m tu natural'.dime
juna otra ,
porque lo que
ay al 3

huaita
Huchaiquida
muan quichua
villa \mim
^^m '^

4 Sutiji. P^3
.
<n
<K

1 miMm
40 ^ el Sacramento

4 Sutijquicajmam^ caiquita vnanchacchq


5 ^/77^r?w,Huarmiyoc carca?

chu caqui A lamuger. Co


14 Huchaiquimata cai-

^ayocchu cqui^cairi ma^ ta muchui ,


quipicui, ayu-

nachu riai,rezai,huacchapac coy,

6 Maimi Ilaaiqui imadapas ruray ifcanta-

Ancha quepa confet huampas,ruiarcanquichu,


7
facufcaiquimanta -^ haica- puchucarcanquichu*-
g^\i\^. Ij Ima cau^ai niyoc m
8 Caina huata,K huaima nam canqui^ 1. Imacama^
huata, confelacurcanqui- yocmi canqui?
cl^Q 16 Hucha rurafcaiqui

'9 Huatampi confeTa. manta, Uaquicunquichu?


cocchu canqui? huanalacmi ,
tocaTacmi

10 Cunan conferacun* inquiracchu


caiquipac ri, llapa huchai- 17 ViUahuai ari cunan,
i mai impi manarac hu-
quidachu yuyacunqui.l.
yuyapafacurcanquichu chaiquitaallintayuyapa

11 oca hucha^apata, manatac llaquicpa, hua-

la Confelion general if- naTac ifpapas, cfelacog

cada,yachanquichu chu caqui?


ji PiPadremanmijCon 18 Padrela manchafpa
feOacurcanqui pencacupapas,huaqiiinia

33 Chai padreca, Que- huchaiquida huanllac-^

chiia fimida , cairi ayma- chu canqui


alajachacchu carca,cai- 19 aupac hucha huan-
,ri manachu y fimi rimaf- llafcaiqui, pacaqaiqui m-
ta.

mltkm^mw^M^v yg^c
TyeldTenttnM
a^jltaialitiata lian? quida maftaracukc if-
LO Cai huchaiquida pa; caiquimanrahuampas. Y-
zafpa, haica cutim.confc-.- chaca churij vyarihuay-

acurcaiiqui? rae. Chai hucha pacafca- ^


tfii Yuyacunquichu hu- qui raicu ,, llapa cunanca-^
ha ruracaiquida aupac ma confeIaGurcaiqui, caci
:ay h u chaola pacafcaiqui punin,rnanam asllapas yu
)achamanta? paichu carca.Chai raicu ari
Li Chai ari churij? Imai llapahucha (manalH con-
Mchamant chai huchac- feffacucaiqui pachaman-
a pacarcanqui, cunan pa- ta , cunancama ) ruracai-
Jiacamajlapa huchaiqui- qui^a pacafcaiquida -
aunada, yuyaricupui chai huampas villahuai , hua-^
:

lahuamantaatac yuyai^ nuncaicamahuanalacm


lijquiman: cutipacuca ca ipatac.
)cin cutimui ocari cana: Ricui ari. Cunampas;
:nfelafcaiqui. Hinafpari chatacuncaiquim yacha^
myaycac,haicamictaana cun : cai confeacuipi,
:hai pachamanca confe- chaiquiquin hucha pat
acurcanqui? ^ r^^( cacaiquida pacalacmi;
,

-3 Cunan ari churij; t- atac yuyafcaiqui.raanta..


rai oncoquida,villahuai Haica mitach arr confef-
munanquichu'. ^.
:a
I mu, facurcanqui manam con^
animyaya. felacurcaquicayupaichu
-cMncham cuflicuni,ch carca. Manatacmi hu-
a; confelaculac icai- chaiquicuna pampachaC
juimanta jilapa oncoi- cagaichu ashuanracmi ,^

i moloc-

Mi'iiS
143 ^elSa\:ramento^'
moloc huaui buchada 2.<) Diofman fonco runa
rumfca canqui , facrilegio cuna:a,catirecchu cqui
futiyoda. Penitencia Sa- caiii ipallamanta confef-

cramcola quccachacai- facoc,commulgacoccuna


quimanra. manta, millaimanada li
Z4 RczafpajDiofta mu^. nnacchu canqui ? iandoi-
chacchu canqui*rezacchu cachac runam iiifpa-cairi

canquil.rezaihuanDiola camllach ari quefpinqui'


muchac chu canqui? camllach donzella virger
2j Rezafpari , Imain- canqui, ifpa allcochac
quimi ima napatcuihuan- chu-', canqui. Manaifpa
tac.Dioib muchanqui? ri,huc huc , caimn hami
zG Haica camam, 1. mai fimicunahuampas, came<
camam rezanqui^ haica ca chu rimacchu,cipcicacoc
jnatac yacharcanqui? chu canqui ^
27 Tutapuuacirpa 30 Diofta,raamanchi(
pacaripipuunamanta ha ^apai coya virg Maria>a
tarifpapas/anda Cruz if- lando ,fancl:ac aada a ,

paquiquillaiquida vnan- cacchu canqui mana cha


chacocchu canqui? yaquenta caicunanianta
28 Manarac micufpa rimapa^ Cairi,Imagcun
meamantaiquidaculin da Igleada ,
procclio
chacchu canqui? micui ha nela, Miiada, tiicui ini

huamantari Diola rec- Chnftianocunap alHruia

cecuihuan muchacchu c canta, cacim,aucam ip

qui,micuita cman coica- yancanchacchu canqui?;:

raicu? 31 Ima muchaicui, hu


paicu

m^VNiUvmjsmMmwm:^ ^ %g%g r t'XilL'tk **>*


r ii I 4 t A Ji I

^elaTemtencta, 143
paicLiihuan mi,Diofta mu runa nihuacluin ipaclra
chaccanqui Dioipa Iniagi ruranqui^ Dioiraicuiia cai-
nesniirabud'uznintaca cunada mana rurafpa'.
in^a muchaihuan mimu- 36 Chriftianocunap Ila
:haccanqui? pa Iiicancud:a(caimi lan
)z Mamanchic virgen damamchclglejaplif
:oyada '
Imagines ninra^ cancuna)mana'tunquipa,
luanjma muchaicuihu- checa oncllaGliuIinqui
:ac,hupaicoG canqui 37 Artculos de a Fe -
,

13 Sanlo , iand:acuna- incchila yachaqichu


^a, Imagines fayaininra, ihuaian mana ipaca
5

^ultuncunanra , Ima nm- ifcaita cacichihuai.


:haicuihuantac muchac 38 Padre milachcaptin
'^"q"i- pida hoftiapi muchqui
i
4 Chriftianocunap 39 Caihoftiapiyaychc
ncanchila,cuncuibn leChrilop checan ru-
:ohuan Iecchu canqtii napvcunaychancacanca
I^airi manam hinachu Iinquichu i
ipa foncocama pantac- 40 Calizpi qniqdn capae
:hu canqui lefu Chrilop checan ya-
;
; Alli ruraicunada ru- huarin cafcanta liinqui.
,
afpa , confelacufpa co- cacchu
nulgafpapas , vcareda 41 aupa Inca pacham
luacchachanacunada: cu chuiquicunap apuzquijqu
^afpa/ezapapas , runa ri- eunapmucbafc^pacaric
uachun , yupaichahua- cunda^chec Diomi car
un ^ fando aia <iucfpi can ifpa necchu canqu
HanaG

Il:TJflI#I| mExamautJK^L^^'^k
1 44 T> el Sacramento
.41 Haiac pachamaii checachumrpa,yuyaccln:
quefpincaiquida, rincai- caui limacchu cancjui?

quida fuyanquichu? 4^ Santilimo Sacram(

Diofca manach ari to,Altarpi cae Diofpa vci


,43
hucbaita pampachapuan- ta,chazquicoc.achu can
cachuifpatquijcachac qui?

chucanqui? .. 47 Callpaiquicama pai


Piaicumhanacpa. ta chazquicuncaiquipa(
,44
chaman rincaiquida fu- animaiquida/vcu fonco:
yanqui? quita , allichacoc , pich

^. Llapa hinantin Te. coc cfeflacoc,camarico


Iicuiniyoc Chriftianocu Iicuihuan quiquijquia
naca, hanac pachama quef leccecocchu canqui?
pincanchiaamfuyanchic 48 Refurreccion hatu

Ifcai hammianta. aupa- pafquapi ,chazquicurcar

quenmi Chiifto Iesvs tai quichu?


cu. Ifcaiequenmi^alli ru- 49 Pi padrcm, chazqu

rafcanchicraicuj Fe Iinca iiiurcanqui?

chichuan tincuchifpa.Cai 50 Mallac minni cafp


slli chaniyoc rurafcanclii chu chazquicurcanqui^
dan, Diopagracian cali- 51 Padrcman huclis
pan yanapaininhuanmi^ quida villacupa, confel
rurancliic . Caita lurafpari cufpa , hucpadreman pa
quepillinpunim. manta villacchu canqi
45 Padtecunap, huaquin huc padre manri patmai
Chii-tianocunap Diolm ta?

ta yachachicanta,manam j^ ^Cai quepa Bulla


cha

^^ftWlWglfginilllMBE
..f.*.<i.<....4. /. ' .'.* r / * >4 I A

cliazquircanquinachu? 3 chiri,!. ichuricuia

y3 Chunllai ? llapa hu- man huchaiquita viilac-

chaiquida^yuyacaiquica ehu canqui?


na vilahuai , ocari que- 4 Taqui oncoita^^ara on
papiiatac tapufcaiqui, yu coita/tufuchecchu cqui^
Yachicaiquitac concacai cairi nia oocoimantapas
qui^a taquiulicocchu canqui

54 Dios pa pata cama- 5- Yahuar^ancuhujhua


chifcanta yachanquichu cacunala ,
runacunaia
Diospa camacbicucan fi- huampas,coichecchu c
minta vilahuai ari. qui'cairi micucliecchu, ca
raccliu canqui arpacac-

PRIMER MANDA- chu canqui-


miento. 6 Yuncaman maimaii ,

Biospa aupac camachicuf- rifpapaSjhuacacunaia mu


cafimin.pinm. Diosmanjon chacchu canqui, caci quef
co canqm tuculjma^ha- pilla rilac hamulac cu-
, ,

jycaSla ya^ timpulacpas iiifpa-

Ihfpa. 7 Moccofcaiquida Icc


\ Machucunapj Paya- chu canqui'allinram mo^
cunap, vmucunap pacari^ coni,manallitam mogco
canta,nmafcanta ec chu ni,moccocaim tup cha
canqui ^ aupa rurafcanta yapuan ipa ecchu can-
cain,ruracchu canqui'. qui?
1 Huacala > villcada, 8 Pimampas villacchu
ima haicadapas muchac- canqLii,vnanchapuay m.o
phu canqur cocaicailpa'-
K Pu-
^ el Sacramento
9 Punufpa mo^coijj- cha mfpa ecchu canqui
guipi c hacadla purifpa, ra- 14 Queah^yamta
qujpacmi mc^coni pa da mo^copa , nanac pa
ccchucanqui? chayocrai calac ifpa c<
10 Cliaihinaracchumoc ehu canqui?
coipi ,c hallua<5la bapipa. iS Quinuadamogcof
cuna punchaumi machaf pa vgupa runa caTac iC
c ipa ecchu canqui pa ecchu canqui?
II Chaihuiatac, 109- 16 ot puchauta,quilla-
coyijquipi , tarucala ri- (5la,moccoinijquipi ricuf
cufpa , runap vman corot pa/unamacijcha huaun-
cad:a,coro maquida, ma- ca ifpa ecchu canqui?
chachuaita yutua ricuf- 17 Pichiuta, vrpaira hu2
pa,puucufpa yuyafcaiqui quin pifcocunadapaj
d:a,collom,raquim,acoira moccoiijquipi hapifpa,ri
quim ifpa ecchu cqui^ eufpapas-, manchaypacmi
chaira Iirpatac' ricun, mo^conipasifps
12. Chai hinatacchujCj- ecchu canqui?
turta 5 huamanta mo^cof. 18 Yanarunala, cuchi,
pa^ chunjca carich cauca da, allcota,mo9cofpaj
ifpa ecchu canqui^ chiquim^Ima chiquiman-
T
a Us mugeres fe les cha chayalac ifpa cc-
preguntara.Cmdiachhm^ chucanqni?
chaac ipa ecchu can- 19 maican ruada mo^
qui comijquipi acutacufcada
5 MiHinata, IHcada ricufpa^ pipas huauncach
mojcopa , punculag.* ifpa ecchu canqui?
Tucui

/* * A
..i..*.<..*..4.7 /r 'ii /. / t % ! * f y* t A
WXW^IV^
DelaT^enitencia. 147
io Tuciii moccofcaiqui 14 Machachuaita , tapa-
da Iecchu canqui^mog- racuda carufpa,tapiahuaii lili %
cofcaichecanmi canea if mi Juiauilacmi,cai hua^i II II Iji l
pa ecchu cqui*.cain(chu pi cacmi huaunca ifpa,
ri villahuai) imaiiecmi ca- huauchifpapas , ifpaicui-

qui, mo^cofcaiquimanta pa,cucahachuhum, llo-

riccharifpa tucuinillanta que chaquijquihu^^aroc-


villahuai? chucanqui?
Huacimata Llalayola , amaru-

ll
zi llocfifpa 2;
maim rifpapas,mircapnj- da ncupa,chureta,tucu-
quj,atipacmi ifpa yuyae- da, chccolloda, pacpala
chu caquijCairi manachu? taquela vyaripa ,
paria

Huatquifpa , mircat pic chau tutapi buaca-


11
pa, pacha mitcacaiquida, ota vyarifpa^imaiiTiana C- Pll
tupuhuan,ima haicahuam nadapas , manchacchu
pas , hutcurecchu can- canqui,in:iachiqmch5ha- ;;
^
qui? muanca ifpa ^ acoiraqui-
2,3 Lloquechaquijqui- pac , tiu iraqu pac mi it i i i
huan mitcapa ,
purifpa- pa iiecchu canqui ' Ifcai

paSjimalladayuyaptijqui vmayoc machachuaita P' k


tac,manamhinachucan- ricupa , hatun raquim
ca , ipa ecchu can- ifpa edacchu can-
qui-Paachaquijquihuan qui?
mitcafpari , cliai hia tac- 16 Chufeda, Inaahaica
chujchecanLi cancayuyaf- cadapas huacacoda vya
caica ifpa edacchu can rifpa^paiman tocapa, qui-
qui? quijquiiTian.ayllui^:]uim-
K z pas

m 1
-

148 ^elSacra)fiento
pas chaitaquijnijqui cha- huan llamap ^urcan cu-
,

yachtin liiipa iiecchu can cupinhuan, ricoccha can-


.qiu'cairihuauilacmiif qui'
pa,edacchu canqui' 31 Maiman riac. if-
2,7 Llal:ayoda,machac papas chayachicocchu,
huaira , pilipincuda yana canqui,akad:a rucanai qui
I ,

taparacularicupa^ puca. huaii huairala. tincapa^


tapamcudapas, ati tapia- pirapa'rincaiquiia c/;aya.

^ d:am ricuni , huauilac- mucaiquidi-apasallilla cu-


cha , imadach hucha- timpuflacipa?
lljculac , imaipas hua- 31 Hacun mayu(5i:a,.
uncam iipa manchac- huchui mayudapas,chim,
x;hu , cairi ecchu caiv pafpa , al lilla chimpaf-
quii, iac qhai viuida muchai-
,

,z8: Cuti 9arahuan, yu- cuipa, asilada vpiacchuj,


rac carahuan 3 cari , cairi, humpaicocchu canqui^,
iuarmip vc.taarmachec- apahuanmancha, if
chu canqui': pa'
z% Lloque caiaihuan
.
33 Maican huacaftapai
chiquijquida piticbec^ muchacchu canqui ,allin.

chu canqui ? chiquijqui ahuada,puchcacod:a,cau-


cynada ima huchaiqui-
, poda canteda, ruraun-.
,

piti- caiquipac calacpanii it.


pachu-.

34 Allpa cai pachadla


niucha(pa,pachamania lul
ru mama , aliillada apara-,
yahuai.
,

* ! t I * ! * f * f t * i ik *

De la Temtencid.
'yabuai, marcarihuaimfpa tariilac ipa 'miiicacch
ecchu canqui? canqui?

3; aui j qui rapapapap- 39 Imaalapas ^uachi-


tin , huacaflaccha ipa cufpa, laica,vmucu namaii
ecchu canqui^ caii'i ima- xecchu canqui,iicunchi-
Iladach, alli manallidta- puiTuncaiquipac?
pas ricuilac edacchu ca- 40 Vmuda mincacchu
qui? canqui, imapipas yanapa-
36 maquijqui cecccp- huancach nipa?
tin,ima(5lach coanca ipa 41 Cam oncoptijqui
ec chu caqui^ chaquij qui huarmijquipas, chuiij qui.
cecceptimpas , icha ima- vulijqui, runamacijqui,
mampas riilac ifpaec- huacijquipicac,oDcoptim.
chucanqui^ paSjlaicacunada, vmuifta-
37 Rinrijqui cliun ip- paSjtnincacchu canqui^ha ^
tinj.cliuiiptim, pimai- pihuachun hampipua- ,

campas,rimacuanmi, ec- chumpasirpa^


chu canquipaa rinrijqui 41 VmUjlaica cuiiap c-
chun iprinii,allintam ri- machifcanta/uLacchu can
macuan , Hoque rinrijqui, qui'
chun iprinri cana,mana- 43 Paracai carahuan ^U
llilam ifpa ecchu can- macocchu cangui *
vira-
qui^ huaiJ,yanaCoyp yahuarin
58 imadlapas chinea huan j piracoccJiu canqui,
chicufpa, machuj paya/a- oncopa oiicochicuicai-
biocunada , huatoccuna- quip vic^anta chaquinta, ,

ia/icurichipuai, maipich vmanta hauichipufpa ^cha


K 3 ^ui

r I 1 f i 1 i ii rr . t j 'MJL^Li^
T 50 l^elSacmment^
qui vchurkia capachedac- ri runamacijqniraicu , coi
ch canqui akaiiuan
, ar- chomacijquiraicupa^, hn^
niacliecch canqui, har- eala , villcacia, apachita-
pipuayiiipa-apzquijqui- la , ima haicalapas, mu-
cunap huacanta^ muchac- chacchujiupaicocchu c-
cliu can qiii: qui?
44; Oncomijquicnnada 48 Diosra ccafpa lina-
ca hina hampipukincai ca cunada , orcocunada,
puipac, iir.allaci-apascoc- paccha , pucyucunada,
ciLi canqui? mayucunala , punchau
4j Imajmaflam corea- intida , quillaia , coillur-
lUl: cunada ^chazca coillurra,

i 46. Cai binadla Iiampif- hatun cicoc ,


pil9co:a,

rimacoda v-
ca ,,ima fimi muchaccha canqui illa-
SI yarccchu canqui Ima (i- ?. pada,iiT!a haicadapas. In-
minj chaicunaca carean' capachapihina,muchadac
I
CainccHaGn:iicunahua, chucanqui

Gaiaiirai ruraicunahuan 49 a huanoccunapa*


%
pas rimafpa , oncodam yanta , caiacchu canqui'
alliyachinca , ipa Iec- Cairi huccunacampnn,ca
chu canqui ? Haica mic- rauIicoccLu canquiPCairi
tim,cai laica,vmucunaia Imanam?
huacyar canqui? huccuna- jo Acuicunada mu-
i
da pas,huacyay chai V na chacchu canqui , micui,
da ipa cunacchu can- vpiaicahuampaschurapul-
<3ui? pa? PuitoccunapijA^uca'.

47 CgracaiquiraQUjCaiw pi,maipampa, orcopihu*


pas,

h'lk A tt'A fifB ]

rr-x"Tr- "* 'f'w'jn'w


1 '

wjRn^.ir;^
Ir
De la TenitencM, 1 5 1

pa;,acuicLina6la,pampac- qui? Hmafpa, pachantaj


cha canqui Cairi glefia-

manta ayacunadacuafpa,
cairi

checchu
imainianaota
canqai '
riipa-

cairi
1
niaihcrmitai^, cimenterio- cai cacuna , imam car-
mantahuampaSj maiman- ca? II

tapas aftafpa pampacchu Curaca huauptii\


*

^
M
ori
54 11''-''"
i'lii
^
'

' a m
canqui Cairi ma niiiapi harminra churinra , cu-
,
IB 1 %
rupachifpa
na(5la
, cay acuic-
mucbacchu can-
yafcayananrajCatiufichec-
chu canqui, chaihuc pa-
Wm
qui chapi, yanantacmi canea
1
ji Pi runama^illaiqui ifpa'
huauptin huarmijquip jj Cucad'a acuUicut
runamacimpas, paicupa, p3,pahuachecchu canqui^
huacacchu canqui, ar-
macoc
qui?
relacchu can-
A mama cuca liipa'
j Akada
majCorisKa, choque chu*
vpiap, ma*' 1 [:
i
ji Pampaca cacmaii ya , alhilarac huacaicha-
i
rifpa, micuncanta vpian- , huai , ama machachih uai-
cantahuampas , apapoc- chu , ipa ecchu can
chu canqui? qui?
Chaira pampaf- Churijqui cunadla
1
/3 57
pacocauchacchu carean- rutochecchu canquiUiua-
qm?
tapas
Pachanta., Imallan-
, micuncampac
chaUicuncampacpas a-
,

,
pa-
rallichccchu canqui
iijquip
vtaycupcin , quicuchicoc'^
huamac mapa
cairi

1 1
pach un/ ni pa , pai luan chu canqui?
huaqui pampacchu.can j 8
K
HuaralIiGhjcurcaii

4 quichu- III
Ir 1^
nf
H

hJ
15 2: T>el Sacramento
q,u!chii vrinrijquiifta huc- maii ri , huallcarichc(5lac-
C'^-iiurcquichu^pacaricoc, chu canqui?
chucaiiqiUiinapa^cai ru 64, Maqui,chaquijqnip,
raicunapijaupa pacha hU iiUunta cuchuipa,pampac
na vpiacchu canqui? chu canqui^cairi rupachec
59, Quicucurcanquichu?/ chu canqui , huaupa , a-
60 Huarallchicocmlrin. macal fillu-fta maccaica-
rihutcchicocm^rutucbi- chaffacchu irpa?
cocma,pacaricocraa,ima-- 6j Llamayoccarpa,pi-
mracmampas,ypiaulicoc dam muchac cauqui ca-
man^recchu canqui? n pacaricocchu, vpiacchu
61 Ca hia huarallichi- canqui jaUintamirapuan-
coc , rutchicoc , pacari- ca ipachu?
coc. ,
quicchicoccuna- 66 Vchucapac, huaita
man. ripa , imaimalam, capac,choclIococha, chin
ruracoc canqui-chaicuna- chaicocha,llamayoc,ya.
man nfpa imatam mu- , yoc,llamaita, vaira mira-
chac canqui. chipumuai ifpa,muchai-
6l Pariaconchoij^nta- cupanec chu canqui?
conchoi Pillancoy hata-
, 67 ManaUi pacha ca^

riptin , muchacchu caqui? ptin mic.uicuna: chulla-


cairi imaec.mi canqui' prin , coillurcunadla mu-
6y Lloque caituia ^u- chacchu, canqui ? vmu-
paihnan 5 chiquihuan ma- man confcflacocchucan-
natarinaculacifpjiuall qui , caihinach paranca,
carecchu canqui '
churij- al I i pacha atacmi canea
quimani'i,!. nuahuaiqui- ipa'.

Cha-

(j^ tfcMtffr^egygyirwgB yg%g ygggi / * ' 1 ***


t.i.t..t.tritjfs.ti * ! I A 1 A

^e la Tenhencia: 1 5 3'

jg: CFiacniiquifetarpui 73 Papa chacraiquif!*,

;a callaripa, imaecmi c- Oca chacraiquipihuam-


iQJP pasJchiKTaqiiipurcayapa

)9 A,hacacima, villca- ^agecchu canqui, rantij 9a

;un3,carayoc,micLiiriiyoc cinca irpajcaki manam?


:ai garaliaita yachacuchb Vilialiuaj,.tucuiimarurat

3uai,amatac huacHipu ca caiquilapas?

:hu,nipa.muchacchucr 74 Mana paraptin ,

lui': chacraiqui ,, chaquipcin,

70- Tarpuita callaris cai^ puyucunada mincapa ,

]ui pachamanta,aymuraiT cam mama cocha ,


recce

laiquicama ,, haica Ctim,. cocha parachimui ,


ypu-
sai muchaicachaccuna- chimuiipa,muchacchu
5ta,rurarcanqui' mahina- caiiqui?

ac rurarcanqui^ 7 Pucyucunala , co-


71; Tarpufpa,achocllo chacunaa.a , muchaccha
yoc captin,arcurpaa,coll canqui,taquichccchu can-
caman apaicupa parada qui^puiu,tecollapi, huar-
,

muchacchucanqui,9ancu midahina pachallichipa

buan cozichipajcarafpa- caradacchu canqui , ion-


racjamatucodahorcolac. collaiquipipaSj.huacyafpa,

nipachu' A puquiu mama, cocha


71 Chai hinataccha Pa^ mama,.ama chaquifpa, ta-
pada ,. Ocada tarpufpa, nipapasvnuiquida cacha
muchao canqui ima- nmuijjfpaicumui, nifpa
tam rurac canqui^raana. eccBuicanqui*-^

tac?' 7<'- Papada allafpa^^ara-


da

:ui^
,

1-54 ^eiSacramento
da callchafpa , aymuraC g:ituapi , Inca raimip
papas, quinuada tirafpa, campa pacarifcaiqui rai
^aruipapas , llamacuna- mijquipipas , tacjuiipa
(^a raquifpa , chi llpifpa- Iiuacaciinada niuchac
,

pas , moioc huacida hua- cliu canqui Huaqui.^

cichacufpa viia,llamahu, iiin ruranacunahuam-


vchuhuan , virahuan , cu- pas?
ca, akahuan, puca miillu. 79 Haica cutim hauran
yurac vtcamuHuhuan pi,tuta pacha , cachuache(
collque, cori, pachahiian, canqui ^ cachacmanta
paucar, ima haica caccu- rcc canqui quiqujjquipa:
iiahuarapas , cococchu, huancanqui,CLii]unqui,ca
cairi muchacchu can- raimicunap huacanta mu
'^^^- chafpa.yLipaichafpa?
77 ^araola
callcliaf- So Imam campa paca
pa, Papada allapa, hai- ricaiquip , cairi Ayllui-
nhuada cairi llallahua-
, quiphuacampaudn^ cai-
da, muchacuncaiquipac, tari, viaillachu muchac
i taquincaiquipacpas , cay- canqui cairi aipalla-
caycunada yupaichancai- chu
quipac,machaocaiquipac, ^i Animaiquida, ca-
raquicchu huacpirecchu maqueiquida,muchacoc-
^''^"S^^' chu canqui^huatancunapi
i 78 Hatun mittampi caracocchu canqui^ allla
Iiuatampi, vpiacchu can- tac huacaichanaculun i
qui , huacacunada mu- pa?
t chapa Capa^ raimipi^
I 8i Paihaiquida ahuai-
ta
T)'e la Penitencia. T55
pi!chuca"pa cozichcc- 86 G/Aii/miatae onco-

iii, canciihuan, hauichec llaiquipi, rimaiijqui/^ua--

cchu canqui,ama oneo- pas,/juacaya, villcaya, cau-

iihuanca, ainatac mauea ^amulac , ricc/jamulac,

kianca oipa' muefepa nifpa ecc c-

5
Cunturhuanjhuama qui?
uan, tarinaaipa, A, cun- 87 OrcOGunal cccaf-

ir 5 huaman , cari camac, pa , Apac/;itaman ekyat


iiarmi camac , nipa mu* pa , runiida apafpa , que*
hacchu caoqui' eepraiquii^uan pcuripa,,

4 Machaiman cluaya- Ic/;da lloqueman que-


a,chaipipuiuilaenifpa' uipa c^uracc/?u canqui.
\c Cucada chumcapa,
,
ca^i que^pillacae /^uacacu-
aftaccliucanqui cam - na , villcacuna ,
piuic/;i-

litn puuac , allilada- hu iipa,muc/;accu car


noccoc/;i/juai cunan tura, qui?
ipa mcAacci?u can- 2>^ Yuncaman rirpa;,

lui? G/;aiman natac c/jayapa^


ij C^aiman caimn pu yunca pachamama ca^U ,

ifpa,muc/;anaman , vill- querpiiiatae tiacMuai ,.

laman, arpacanaman ca- kiacaicMuai , Aputin-


^afpa , mucauicocc/;u ya,kiainatinya,cucayoc,,
manqui' imallaiquipacpasj mallquiyoc ,
allillada

/illacc/'UGanqui^caitanm mallquijra , cucaira ya


;;/;apa , villapa, allic caf- cbcuc/^ipuay. Mamacu-
iacipa' ca ac/:^acca,Amaru,ma-
cacuay , tucullaiqu-
pas.
156 T> el Sacramento
pas, cuyay cuaychic ipa, ci , cuntur uaci , apx/;a
inuchacchu canqui? vnay /^uatallatac uacai
8c) Cucala pal laica ca- cfenacuTun^maiiaoncc
li arifpa,villinapa, pallaita uan, mana cMqui^uai:
XLicuichafpapas^cainat tura vnai /^uata oca uacay
pacancari , imadam mu- c^ayquijrcuiquijcaniri c
chacoc canqiii- imactatac na cy^ay /^inallatac , /'uacai
TLiracoc canqui? cauanqui ipa muc/^ai
90 chai hinatacchu ni- cu canqui'cairi Imanam
nada horcopa, vyaca^pu- 91 Haica cutim uacij
yamanta,nina manalloc- quida pacarickc canqui
jptimpas, muchacliu can ^anciuan puneuncunai
quijthup nina, inca nina^ ta coicipa?
ahua raurac , runa tanrac, 'P3 Hue /;c runamacij
xunatitocjipamuchac- quip^cairi fipama cijquip
chu canqui?niicuncaiquic mofoc /;uacinm,pacanu
ta ,akaiqui6ta, hichapoc- /icoc muckuicoc, redai
c/;u canqui^micunca,vpia chn canqui? c/;aiiTian ri
can nirpa? fenapa, cai cu- pari aka/xian pirapa ck-
cuica rurafpa, ch^y niada yaulicoccki canqui, mu-
niuchacchu canqui? c^auTicOccAu canqui^
91 Chay /?inacacc/;u 94 CuycM /;acareda a-
uacic/;acu3a , /^uacijqui- yada ricufpa, niuc/;acc/;i]
i man maimancapas c/?aya canqui,irpaiijqui/;uca-
ruifpaacac , /^uacijquim llapa^ecaiquida allpa/;ua
ta,niaimampas rifpa , ua- /'auipa, vic^aiman yaieun
ci jquida. A uaman /;ua- man ipa?
Incida

tfcj^>^ti%ggyg%yg%g
.i. I * f ! * ! A } * I A

T>e la T^enitencia. 7
1 5
^
^
Intitfla, Piinchauta con, cacacunaninliuan,,
uchacchu canquijntiya hacud:a,cucata,imal lata
i
, Punchan yaya ,
quilla pas cccchii ciju- Saihua-
ama, Paca mama,cau^a. d:a rumida chaipi churac
iihuaiipa? chu fayachecchu canqui? m
;
Quilla o neo la ri- Cairi mana acuca cucada
irpajCaparifpa^allcop rin acullifcaiquip achontapas,
ita canicchu canqui^ rin chaima achc^vc^^occha
ida, huan carta huadafpa caoqui?
mancacknipa '
quilla 99 Pacha cunyamuptin,,
lama , fa co^a macaco- choque illapa, cacu illapa;
acmi ifpa , caparea- cununumuptin falla) la- ,

lacchu canqui -allcoda llaptin, paraiquihuanchu,;,

li huahuaiquida, cuyapa vnuiquhuanchu hamun-


ly ipa muchacchu ca qui, ifpa muchacchu c-
j? qui?
^ ChicchiptnjCa^apcim 100 Pampa oncoi, runa
3S , caparecchu canqui? mchayapnn,muchacoc-
i^adam,chicchidam/ij chu canqui' A^apac on-
idan) , mancharichilac,, co,yallirihuai,huaccham
iparijijhuan yuyapa- cani^quc^am canijCuyay-
iu-cairicachidanmam cuai, riipa caracchu can-
ichaicufparupachipatac qui '
cairi Imadapacoc-
ichachachecch canqui, cha canqui^
ira canincanypac , mana loi Huacijquidacarat
.licchincanipacpas'. pa,curcuiquidajchuiqui-
I an puricaiquip or- da^miichachu caqui -hua-
cijquL
158 T>el Sacramento
^ijquimanri (
a tucuichaf 104 IlJapa, caccha, ma
ca captin)cocauinta, cuca- pachaman chayaptin, rr

da huayuncada akata,
, , cui,vpiaitapas^ chaipi ch'
huarcupocchu canqui? racchu canquyuicunca
101 A Its mujeres. Con- pac?
chaiquila , Puiuiquidla, 10j Huachanayafpa 1

mancaiquida , tecoiqui- nachicupa, vmucunap I

la, vrpuiquida, humi- minmanta,maican huaci


huaiquida, muchaicufpa, dapas muchacchu cqu
allillatac huacaichacufiun caihina quefpilla huach
ancha vnay huacacama ciinqui ifpa?
muchafpa , eccliu can- lo Inca pachapi liin

qui? raimi pachapi, citua pac-

105 Huarmijqui, fcai pihina^quipicoc^^a^icoc


cari para huahuada hua- chu canqui?
hua
chaprin, cairi vifpada 107 Laicachu canqui^c
chacuptimpaSjillapap chu ri ichirichu canqui'
nnmi, (Sandiago ifcai- 108 Runacunamanhu:
quip) ifpa ecchu can- cacunada inucbaiij:
,

qui- Cairi^chacpada, hua- ecchu canqui'


chaptin, tac yanca m ec- 109 Runacunada am
chu canqui '
cairi cayhi- Diosta muchaichu ip;
na huahuacuna pacari- villacchu canqui?
muptin, vmucunap fimia no Mamimpi, Padree
ta yupaichafpa , camachil nap,Chril:ianocunap Iii

canta ruracchu canqui?^ cca,aucach, Hulla fimic


ipa ecchu canqui'
Tura

'i tfti^giygag<g^
L jmjfwi

T>e la T enhnela , 159 ,

I Yurac llamada na- canqui?


fpa, ^urcanta pucocchu 116 Paca cuyuptin, pe-
nquijimanach calac if cainiquila /jarallecc^u
ichaipi ricuncaiquipac- canqui,aic/;aitac/;apapuan
nucuna cliaica ricufpa, cairpa?Hinarpa,quicto-
ifli, quc^a cacaiquita, cunapi/;uarcuc/;irpa/?aqu
jatupuTuncaiquipachu catacmi,ipa Inecc^u ca-
is- qui^
z Clica 5 taqueiqui 117 Paca cuyuptin,vic
inaman,^araiqLi:a, iiia gaiquimanta /;acallicui-

uuiquilapas apaicupa, ;iCjpac/?acuyuynin, apan


rahuan ,
yaluiar ^ancu- man palampa inapa
lan , co9ichecchu ha- collca^c/^a/^uaijtaquecuna-
zhcccbxx cqui,mana ha- la, tacacc/;u canqui, ^ara-
CLincampac , mana ta- la apanman padla , mpa
mcampacpas Cairi mi- nccchu canqui^.
a ^arala c/^uracc^ucan- 1 1 8 Cuca runcnp , vc/;u
ii,aratam mic/;anca if runcup, yucra runcup cai-
? llampi , ima tiacZ/iciincai-

5 MayucuIIa pifcop, quip caillampi /guampas,


^uarinca , vpiacc^u can- virada, cairi ya/:'uar gan-
il? dida , c^uraccii canqui,
4 Huacap,villcap,cfe asMian mirat/;icuncaicjui-
icanta, Capacoc/^a ifca pac , vrmacicuncaiqui-
3,mucfacc/7u canqui- pac?
5 Inca pac^api ina,
acunaba , vpacoccu 11^ Culac /;uracipi

ua/;uai-
1 6o Del Sacramento
huahuaquicSla 9aquerpa, qui?

ayachcaicapuanmanec- iii Hnacamiic'aitaj);

ehucanqui- mu eaka,maican caicuna


lio Huahuaiqui ciigi- manta pimampas,
,
yac^

lliiecm,cahuarjptin,ru. checchu canqui? cairj,vi9

nahuaicucata ncupnn, chu canqui' tinquic/;ico(


ayala ricuptimpas , cairi, chu canqui , munanacur
canchichu cafpatac , caicu campac
namaiiranaijqui6la,hua 113 CancMs puncfai
huaiquip auintahuam- ^apafemanapicaccunarr
pas, anchorcochecchu c- ta /juquin punc^auta, acl

qujCucillu vrickia, huar:- cocchu canqui , anta pi

cuca uric/;ua, aya vric/^ua, nncaiquipac,/?uamiiyaci


tucunman nipa' cairi vii- caiquipac, ima /^aicacuii
.c/;ua'5rac/'j6uac/?aiman^if la rurancaiquipac , cain

pa eccki canqui^ cMqui puncau,iaiallad:

III Hua^uacunada a- pas i-urcaipac,c/?aimin


yap all pan/7an copickc na cMqui punc^auc/;u i
chu canqui cairi,cam chu
' pa

cbi capa , caiMna alpa- 124 Pacfreman villacci

/;uan.cocDicMcocc/;ucan- canqui,cai/;inavmu,laic

qui^ava vric^uackani it kiatoc cunamanra^


pa ? Cairi caicu curur/;uan, iij Caicunamanra in

nr;a;7aica/(7U2mpas , /;ua- dapas,ruia6lancufpaci


h.aiquimanWjVic^aiquipi ficoccAu canqui'
cacmanra/;uampas , vri- ii Cai llapan tapufa
c/;Liada , cuctcc c/;u can- ta, pana mana ruraptijqi

ijkkmsBBaoL MMl > if l> .


T>e la T enhnela. 1 6 1 ||hh^ 1^
as/oncoiquipica, paca rif man yuyarcanqu
ifpa II^^^Wl^
aiquila yuyarifpa, rurai- pas,chicacutim, ancha ha^
nan ipa ccchu can- tun huauihuchadiahu-
ui? challicurcanqui?
17 Yuyarinquichu huc
iue hamu pacarifca mu- Lareprehenfon que fe a de
haicuncaiquita' captin- dar a los Indios^que confejfa-^
aari, villahuai \ ocari, ten algmpecado contra efl
'04
uyafcaicamadam tapui- mandamiento primero de la

lui? ley de Dios , Da efcrita aba-


18 Haica mitach cay xo en Romance:y enla lengua
na tapufcaita rurarcan- uechua.

ui , bncoiquipi rurai-

S EG y ND O ^tA N DJ^
miento.

[7 L fegundo mandamie quichu muchanquicIiLi,


L-' co de la ley dc Dios, juranquichu.l.amacacima
<l

lize: ta^ucacupa^ faucacupa


"^o juraras el fanto nombre pas,Capac Diospa futinta, 'm
'e Dios en Dao. hocarinquichu Diospas,
Ycaiequen Diospa curupas irpa,&e.
amachicufca fimin in- 1 Que juramento asju
ni. lado- jurafte por Dios^por
i
Ama Diospa Capac fu la Cruz,a fe de Dios' por
Ltitaca^imanta, hocarin- los Santo? m
L luralc
1 .

z. lurale de Iiazeralg determinando de no B


tnaI,o de hazer alguna co- zcrlo en tu Gora^on?
a mala? 13 Eftando en o jado, as

3 lurac alguna cofa, amenazado con juramen


por verdadera , no abicn- to?
do Co era? 14 Defpues de fe te auei

4 Cumplie el jrame quitado el enojo.cumpli.


o que juraftc? ftc lo que auias jurado^
j. Hizic jurar algn ju 15, As tdo alguna vez
i:ament0 falfo? teigo^
6 Fuiftecaufaquealgu^ 16 luraftc mintido en
RO no cumpliee lo buc- vara de jufticia no abien
no que auia jurado? do , ni auiendo vifto ,1(3
7 Hizic jurar a alguno que dezias, fino ficndo aU
cn.vano?; quilado- y diziendote pri-

8; Cumplifle los votos mero lo q auias de jurar?


que as votado? 17 Qiie te dieron por*.

5>) Quando juras, fueles que ju rales mentira' y que


jurarfin mirar, lo que ju, dixille-

ras es verdad^ mentira? 1 8 Que dao vino a eC


10^ Tienes coftbre de fa perona, por tu juram-
jiirar? to falfo
li As jurado en-perjuy 19 As j urado por; las cria
zo de alguno?: turas-
1% Prometiendo de ha- zo As engaado a alguno
zer alguna cola buena , as jurando
Id jurado con ola lalgua 21. As j urado cotra alguno
para

j kiiIfttewinMn! t * 1 .
^eUfmtencU. 163
S qle vinieflc mal, a u tas fin neceffidad^

loiiFajhazkndajOaotra 31 As jurado de no ha^


jiialquiera cofa alguna^ zcr bien^ como de no prc I
ih Contra quien j
utafte, ftaT, fiar ' no Iiazcr otras

queperfonacra' colas buenas^

13 Era Corregidor', o Sa 31. Si ves jurar atush*


ccrdote Efpaoli jos,a tu muger, a otros a n
14 Era Curaca* menudo , as les reprehen-

^ Quitaro nle el Cura- dido que no juren?


cazgo, por tu juramento 33 lurafte de guardar al
Palo^^ gun fccrcto, y no lo guar-
iC Hizifte quitar a ai- dale'

gunaperfona. Ja chcara, 34 Que recreto era*


la cafado la hazicnda, por 3^ As induzido , al-
tu jui-amencofalQ quilado, a alguna perfona,
%-j As te echado mal di- que j tire , abicndo que
cioncSj para que te crean, de j urar falfo^

mintiendo^ 16 As dado palabra de


3^ Qu maldiciones c- cafartecon alguna mugcr
ran*como dczias con algn hombre, con
9As procurado, heoho firmndola con juramen^
no cumplile
q jure otro c hazer algu
,
to,y la

malf de matar, de heru*,de 37 nrafte falfo, cr^yen-

no d^xar lamaceba, el ga do que jurauas verdad^


lanotra cola femejante 38 A jurado afirmando
30 Que tantas vezs as lo que dudauas*.
jutadoconmcntira^y^ju 38 Promeril:c algo , y
L 2. no

M^
y

^?_?.^5r^'a5ic ;/ ':'cX'A\J^'/^^yis^v..<^'/S!!^/^A'/i:^:\

.164 T)el Sacramenta


no lo cimiplifte? EJhpregimtcU dirn ajlien
40 . 11 ra lc a alguna m u- la lengua u^echua.
ger,.queno hablauas a otra
hablando la, jurale efto i Yma juraihuanmi ju
fingidamente: rae cancjui Dioscachu^
.41 As jurado por tu a- Cruztaciuafde DiosiC
lud, por tu vida, por la pachu?San6lo,Statachu?
vida de tus hijos.con meii z Manaliilam ruralac
ii'^- ifpachujCairi huchallicuf

\'\ 42. As jurado de vengar acmi fiipachu jurarcan


tede alguno, haziendole. qui?
notable dao? 3 Checanmi irpachu
43 As jurado de no em jurac canqui,checachucli
borracharte ' y denoju- riifpa manara c yac hapa?
g^'-
4 Iura(caiqui6la,rurar^
44 Que tantas vezes te canquichu, puchucarcan^
cmborrachale,y jgale quichu?
defpues de auer jurado? j Runacuada Hulla Ci

4j As dicho contra Dios mid:a jurachecchu cau^^


algunas palabras malas , qui?
as hecho burla de Dios' di 6 Pidapas raieocchu car
zicndo.no e
< aucn es elle canqui.alli ruralac ifcan,
Dios, que no ama a los po ta,mana rurancampac ?

i bres,a vnos da h azi en da, 7 Piclapas ca^i mana


a otros no ja vnos da vida, cacmanta jurachecchu ci
y a otros no^ Para que me qui?
i cri^oxaU no me criara? 8 Diosman.mamanchic
Virgca

titftfftwygw: > f t f f
j s

lIlBSillPr*
-^*^

DeaTenit enca, i^5 . ^


virgen Manaman,an6to, a , jurafcaiquida puehu-
macunaman imallala carcanquichu?
las coTacmi ruralacmi 15 Huc mittallaca teftk

iipa ., Checa foncoiqui- go ya};occhu canqui?

luan vnanchapa, tucui- 16 LluUacupa ca^ima


hacchu canqui, cairi ma- ta jufticiap ca^pimpi mu
iachu*. chaicunaca ymam chacchu canqui mincafc
;arca? capa^ mana imallal apa
I Tunquifpachu jurac icufpa ^ vnanchapapasj,
:anqui, checachuch, ma- chai mincaqueiqui runap
lachuch/aupacraemana yachachifcallanta villa-

iuatupa,manayyaparac pa*
)afehu? 17 Ymadamcofllircfi
[O luraipi yachafca runa qui , j
urafpa IluUncaiquk
:hii canqui) pac camncana imallada ^

[ I lurainijquipi, I.jurai- corcanqui, chai llullatefti

lijquihuan, pidapas rai- gopac)


:urcanquichu? 18 Ymadam quechur-
II Ima allinta ruraTac if tanqui jurafpa, campa llu-

3a , callu fimillaiquihuan- lia rimafcaiquihuan?yma-


:hu ruraacmi ipa jurar tatac quechuchircanqui
zaiiqui^foncoiquipicama 19 luracuinijquihuan p
namruraimanchuifpa? dapas lluUacchu canqui^
13 Sonco nanaca pida 10 Diospa camafcan,ru-
pas camaicocchu canqui rafean raicu,jracchu can^
juraihuan? qui-

14 Soncoiqui tiaicuptin zi Pipas ima hucham


-
'^^^
^ ^
^haya

\lM^.
IV l^elSacramenia
i6r>
qliayachiui nifpa, ima ma- qui alliata villahuai cIiiK
'

ialli mam pas vrmachun^ ri?

y u pai homn^vgucachii^cac 2.5> Yma manalidapas.


iiin cuna huaclicachpas, rurancampac , runala hi-
pencaichafca cach ilpa- nancampac^quirichcam-
chujurarcanqiiil pac /allanta m.ana haquea
2.2, Yraana cae ninanec campac, caihma ruraicu-
manmi jurarGanquL^ nada rurancampac, pilo.-
3 Apuchu carca . Sacer pas juracheccliLi can-
dote Dioparaatinciu cae qui
ca- y mana cae runa cafcau p Haica mit-tam Ilullaf

ta villahuai ari? pa jurarcquirhaica mitta,


^4, Curacachu carca? yancallajCa^iitac?

Zf Curaca camintaca^i 31 Manam manuTac-

J
u rafea i q u i hua n c h u , qu e- chu,manam cuyalacchuj^
cllucliircanqui? ima allicadapas manam
%6. Runap chacranta,, i'uralacchu , ipa jurac-^

huacinta, Lia manta, ima cha canqu?


cacnintapas, ca^i jurafcai- 32 Churijqu6la, co9ai-
quihuan quechocchu ca quid'a , runama^ijquicla
qui? niaican runadapas^fifpalla

27 U al Iai5la ri mafpa , I^ manta jurada vyarifpa ja-


ihuachun ipa acacoG ma chicada juracchu can
i
chueaqui? canqui ipa anyacchu,cu
z8 Ima iaeacuimi nacchu canqui?
ehaicunacacarean ima 33 Yma pacaca fimillac
upaac ,
nacacoc cau- capasjurainuan ama villai
IV
chu

yj^ %tWiiKBaBam-yMtinBii
*.<.... .4 ./.'/.' ti * I 91 1 i

T>e la TemtencU. 167


cliu ifcafta villacchu, fu- da^chai huariilidapas,na^'
tinchacchu canqui? paicunichu ifpa juraihua

34 Yma pacaca fimim ccchu canqui^paihan ri

chaica carean? manacufpatac -cairihuata


LluUaxtam juranca llaiquipichii caita jurarc-
35
ifp3,pii:apas,yancajura qui-

nccchu cairi muicacchu 41 Caugainijquiraic,alli

yanqui? quepicayanijquiraicupas,

36 Pi carijhuarmimam- churijquiciinap allicainin


pas, caTaracuirunmi ifpa raiciipasjlullacufpa, jurac-

imi cacharifcaiquila/j- ehucanqui?


raihuan tacyachifpapas, ja 41 Ayicapulacmi niC
rafcaiquida, manachu pu- pa,hatun manaili mami pi
chucarcanqui? <5tapas chayacbiiac ifpa,

37 LluUala juracchu juracchu canqni? ^


>

canqiii , checantam jurani 43 ,mana macbalacch,


ipa? manacac chuncalacchu,

38 Hinachuch mana- ,
pichcaTacpafchu/iiaiiatac^

chuch tunquifcaiquida,
,
chccalacchjiurcaacpaf

chtcapunirn ifpa jurac- chuiipa juracchu caqui?


chucanqui? 44 Haica mirra atac ma
39 Iuraihuan,imallada- charcqui, chuncarcqiii,
pas cocaiquim ifcaiqui- tuminarcanqui, checarc-
da, corcanquichu cairi ^ qui.hurcarcanqui.a caica
manachu? nada raanam rurafaccha

40 Maican cari,huarmi jurafcaiqu imanta '^

mampas,manam chai cari 4; Dioiman manaili, ha


L 4 y"^>

4*1

Z-Jt2^
rlfit
V
1 68 Del Sacramento^
yaCjCaima fimila ecchu cunataricana, cau^achiil,,
canc|ui?caiDiosca,pichca huccunadla huauchin-,,

I Cun irpa,9p9cacchu c Atac imapacmi rurahuar-


qui
cai Diosca.ari, man ca,amapas rurahuanmaii-.
huacchai cuyacchujhuccLi chu carean ^ ifpa ecchu.
n
xiata huacchayachin, huc. panqui?

TE R C E R O ^[J N D A^
miento..

Ir
EL tercer Mandamiea
to de la ley de Dios,^
Cai rimaillapim
cun. Domingocunapi fie-
tiicuicha.

dize*- lacuna pipas, ^amacunqui

% Acurdate defantificar el Diostamuchaccaiquipac


i di.dMl. Sabado.No hars o- Ca punchaucunapiri, Mif
bra feruil en el : que es de- fada vyarinquirac.
^ir .-Santificars las fieftas, I As guardado,y fantifi-
i
no trabajando en ellas, y cado las Fielas, como eres
oirs en tales das Mila.. obligado^

^(
Diospa quimba cama- z. As trabaxado en eftos,

chicuca fimn iimmi. Yu das'.

yarinqui huacaichaita, Do 3 Que tantas vezcs


mingocunada, fielacuna 4 En que'
fiahiiampas.Ama Domin j Porque?
I gocunapi , fiefta camaicu- 6 Dcde que hora del

r apipas, imallatapas ru- da?


i;anqLUchu Uamcquichu. 7 Fue por todo el dia?

Mandarte

i
d. Ul^^U^iw^mvumnmiiBWJfiwm * . i,- > A
..*. .*.<...*.*./.?..'.* i. #.!.. JOEMMMWMMMl
De la 7enkencia\ 69 1

] Mandafte a tus criados,, as las guardado dexado ,

Kietrabaxaren^ a tu mu- deoirMiIaen ellas, no te


Ter-atushijos'enque'. niendo la Bula delaCru-
\ Elos das de Dingos,, Ctuzada,defl:a vlti;iiaPre..

i?FieH:as,as los ocupado en dicacion:

ugar^en comer, y beuer,o 16 Porque dcxafte de


:n palearte- oir Mia en eos diasPque
10 Nunca te encomien; tuuiftequehazer-
Jasa Dios- 17 Oiftela enter-

Li Tienes alguna obli-^ is A que parte dla Mif


^aciop, por voto que ayas a entrae en la Igleia^

becho,de rezar de oir Mif 19 Quando oyes MiTa,,


[a en tales dias, de hazer eflas oydo los dminos.

:n tales dias buenas, tales Oficios ,efts atento ,


con
obras, y no las as rezado'-. dcuocion,y reucrencia^ef-
Do las as cumplido? tas alli hablando , mor-
u. Quando as rezado,. m.urando,.mirando avna.
as eado. atento a lo que parte,y a otra,p rindote?

i:ezas? 2.0 As procurado que tu

13 As dexado de oyr Mif- muger,ts hijos, tus cria-


lalos Domingos del ao,, dos rus huepedes , oigan
,

y Fieftas,que tienes obliga Mila^


y
que vayan a la do.
cion de guardar?- trina?,

14 Qjiantas vezcs as de: 21 As te huido de la dotri


xado.de oira? na, de la Iglefia ,
quando
Iy Las dems Fieas, dizcn Miia'- as teenccr-
que, los Efpaoies guarda, rado en tu cafa ,
por no ir
^
~
^ ala.

:.a,aw mmMm.ikm.mm\ mM
^^^'-^
,-?k.;i:
'BasS\^^ys^Jh\^yjts/^/3^^rM'y. '/-.'/. 'fu /
)

I yo ^elSacmamento
a la dotrina^ las Vigilias'las quatro Te-
2L1 As eftorado q tu ma poras ^ la Quarefnia toda
ridoj tu mugcr , tus hi- fino efts impedido^
jos,tScnados,y Iiuepe- 28 As ayunado todos
ts^ no vayan a la dotrina? los Viernes de la Quaret

23 Quando tu vienes a ma-e Sbado fantoUa Vi-


Mil3jaladotrina,vienes gilia de Nauidad,como eC
de mala gana,ypor fuerza- tas obligado?
porque vienes deelafuer 29 Porque no ayunale
te? porque comifte carne en
Z4 As odo fermon '
ellos-tuuie neceffidad^-as
huyes de los fermones '
comido carne en femejan
as procurado que la gente tes das, particularmente el

de tu cafa los oiha, as te Sbado Tanto- en la Vigi


nido en poco la palabra liadeNauidad*. ueles ha-
de Dios zer que otros la coman en
25 DexaftedeoirMia, elosdias?
.porvenderturopa^por 30 Quando ayunas as

ganancia , por eftarte ju- cenado de noche, as he-


pandoj por irte a combi- cho las colaciones muy
tes, o a emborracharlo por largas?

nce^ligencia 3 1 Quando en las FicC


i 26 Pudicndo or MiTa. tas del CorpusChrii,yeii
as caminado algn da de lasdems Pa(cuas,yFielas
Fx'ttain oira- que los Chrilianos cclc-
27 No teniendo la Bula bran^dan^as, y cantas, y te
de la Cruzada as ayunado pones galano, hazeslo por
adorar

^1ifctgwri3WiagTg^
1

De la Tenkencia. 1 7

[dorar alguna huaca , de 38 As ciado lo pcor


Eji.upregunUs dirn en
y con pare ajl
US antiguos, cl

:er,dzes, que lo hazes por a lengua.

olo Dios del cielo? i Do mingo cunada fiea


^1 As ocultado a tus hi- camaipchaucunaaahu
os, hijas , a tu padre, pas,huacaichacchu cqui^

rjadre^ a tus viejos, vie- huacaichanaiqui yachacuf

as, a otros Indios^fiendo funquiiina

:nfielcs '-y por eia caua,ari 2 Cal Domingocunapi,^


fe n-iuerto algunos fin Bap amai punchaucunapihua ^
'\{]xq\
pasjlamcacchu canqui'-

QLiacos fe an muerto 3 Haica mittam IJam,


j3
Sacramto? y aora
fin efte
carcanqui,cai hia puchan

conoces algunos que au cunapi'-

infieles^ 4 madun llamcarcan-


34 Quan Jo amoncan qui-^

a los que fe an de cafar, a- S Chairi,imaraGum Il

biendo algn impedimen earcanqui?

tp; para que no fe puedan ^ Pacar pachamantachu*.


'

cafarlas lo callado? chaupunchaucama -


cairi

Que impcdimeto era? ehu ehilinecpichu mai


* '-

35
3 Efibs que tenan ele pachamantamUmai pacha
impedimento cafaronfe- camatac^

37 As pagado los diez- 7 Canat punchautacchu ^


inos,ylasprimicias que de llamcarcanqui' %
ues a Dios, como Chri- S Huarmijquida^ehurij-
.ftiano^ G[uida, yanaiquicia^ca hi-

t r* tr * 4
?^RM?1^I^^3S^HS
y^jr^^^Sir-

172 '^ el Sacramento


h na punchauc'Jiiapi , llam- 11 Rezafpa, rezafcai qni
cai ipa camachccchu c (Sla.yuyapafacchu canqui
c]ui imaladam llamea caidhuda yuyafpuchu re

chircanqui'- zaccanqui^
9 Cai Domingo, famai 13 Domiugocunapi,9a
Fielacunadahnampas ,
mai Fieftacunappas MiFa
Diosca muchaillahuchn, la vyarecchu canqui?
pachada chifiyachircan- I4 Caipuiicliaucunapi,
qircairi , chuncaihuan- haica mittam MiTaia all-
chu^ micui vpiaihuanchu.^ carcanqui pa^urcanqui?
queeiicui , puriricuihuan- 15 Viracochap huacal-
chu? chaan Fiellancunantaca,
10 Imai pacha pipas,ma huacaichacchu caqui^cai-
nachu Diosta muchac ca- li cai Fieftacunapi Mila-
qui? <5la allcacchu canqui, ma-
% Checa fonconqui- na cai quepa Bullayoc ca

% huanfimirimainiquihu- pa^
pas,cai chicad:am,maman iC Ymaraicum,chai pu
chicpac rezalac, cai pun- chaucunapi, Milada ma-
chaucunap, milala vya- na vyarircanquichu* rur-
riac^Fidta Domingo pu caiquica ari,iman carca'
chaucunapi, cai allin rural 17 Callaiifcanmanra,

i ta rurafiac ifpa,rpzarcan- puchucancancamachu v-


quichu hinapacaipun- yarir canqui
chaucunapi,allirura]acif 18 Padre MiTadla calla-
caiquita puchucarcanqui riprinchu Iglefiaman yay-
chn? -
curcanqui-cairi puchucap
tui-

kftUfttgygjnyggiyg^ * ' K * *
.. .*.. *....//./. 4 .1 I * I

Df la Penitencia . ^ry 5
n achuf cairi ni , chau CLinaiquila,corpaiquid-a-
dilacicaptinchu? ;u j ;n pas,amaracpas ama mariai t
3 Miladra vyarifpa, Pa m rijch/hacrani , mi-
recunap Iglefiapi rezac chiman rijracpas ifpa,,

i,taquicanta, vyaripapas camacchecchu canquiPcai


)iomn yuyaripailachu riimanam?
)iorman foncoyocchu, 23 Milaman, Dodrina
)iofta muchaihuanchu ,,
mampas hamupcijqui, ay-
yarec canc|ui cairi
nma- ^aearacehu , callpamanu
acufpachu ? ^lip^icafpa- puafca hamocchu can-
:iu?caita,chaica cahuafpa qui imaraicutac , ca hia
lu* acicufpachu^ vyarec aigafca hamunqui?
lacijquicunaa ,,
mana 24 Scrmontavyarccchu
^ann campa: , raicucuf- canqui cairi femionman-
3chu,chaipi cae canqui? ta,miticacchu canqni^cai-
5 Huarmijqui:a,chii> ri ma ? huacijquipi caccu-
)qaida,yanaiqi]ida,cor- naca , ermnra vyarich
liquida, milam rij if ifpa , camachecchu can-
1 camachecchu canqui? qui^ Diopa mintari, pi-
MiflachcaptiOjDotri ipiyupacchu canqui^
Jchcaprin , Iglefiamanta ij Pachaiqiida , imai- ^
'quccchu canqui ? cairi qnida , riachicuncaiqui
chcaicucocchu canqui? raycu , tumachicuncaiqii
Fada Dodrinada^ma- raycu niiraclHcuocaiqui
13
,

ivyarincaiquipac? raicupas cairi, piclicancai-


.. Huarmijquida^co^ai- qu raycti, puriricuncaiqui
aida,churijquida^yana~ raycu,,micoc,machaiman^
rn^

T-MirMKglHCMa"gft^'<l^1
174 ^eSacraametft
;c
rincaiqui raycu,cain^ que- canqui: cairi yma raycim
lia manalli cafcaiqui raicu micurcanqui * aychadar
pas,maiimpi, Millata a pimampas, micuchc(5ta(
I na mariatapaSjpa^occhu chu canqui , cai hma pur
canqut? chaucunapi?
z6 Milfala vyarmcai- 30 Ayunapajtiita pach:
qiiipac pac na
ha aiirac
al cap- pi micocchu canqui, ima
tin,f anta purecchu^cacha nam chaup puchaupi mi
rcc chu canqai amapas v- cqui hina?cairi, yalhchil

yariilacchu iiifpa? pachu, colacionca , rura

2.7 Quarefmap Vicrnct canqui^ -^

incunap, Sabbadoan- 31 CorpusChrilip ral

(ftopijNaciuidadpa Vigilia min chayamuptin , hu


t pi, ayunacaaquicapcintac, quin hatun Picua, Fiella

manachu ayunac canqui? cunapipas Chrilianocu


,

r8 Mana cai quepa Bulla napraimiyacucampi, ci

% ola chazqui fpa, Vigiliafcu- tuacufcam pi , tufu pa , ta

nadla, Quatrotemporafta quifpa , huallparicutin


tucui Quaremap ,
pun- hamupa , aupa pach
chauninta(alli ayunancai- hia . huacacunarayci
qui capcinjayunacchu can taquicocchu canqui' caii

qui huancacocchu canqui


Z9 ma raycum mana a- hahuapicac , Diorayc
yunarcquichuPimaraicu- taquicoc hinalla ricuril
I ,

taCjCai hua punchan cuna pa?


pi,aychamiiquii:n,micur- 31 Yayayquil3,mama
cqui-oncopachu micur- quita, chunjquidta, vu
ljqit
riTiwjm'jgpywp'Mjgj
'sm
'DelaTenitenca. 175
jqAa machia ,
payay- pataG,paremanvillacehu
uida, makan ruadla- pacacchileanquif
as , ama Chrifliano bap- 35 Ymanam chai mana
zafca cachunchu ipa, cararaGuncampaG , mana
acacchu canqui ? Ca hi- yachacurcarn'ymai-aycum^
apacafcaiqui ray cu, mai- chai carean.^
impas ca cunamanra,: 36 Cai hia mana ca&4
lana baprizaea capachui racuneampac yachacup^
uaaurcan? timpas^caflaracurcancutac
{ Haicam, mana Baw' ehu?
tifmo Saeramenroyoc,. 37 Diezmolla,primicias,'
uaurcan' Gunanri,mai- huamac ricuehicuirahuaii
m. runa mana baptizis Ghritiano hina,Piomaii:
lla rcccnquichu? palpa rantinSacerdotemi
j; Calaraeuica: mua- coGehu,,ricuchicocchu ca:

:a^ padre huaGyariprin,a4. qui?-

dlayachiptimpas ,.mana 38 ManaIIinra,cacranraj,


ilaracunampac ,
yacha- chulu cacla,hutud:a,Goc--
linin Gaptin, cam yachaf chu canqui?:

Q^V A RTO ^CA N DJ^ ^


m'mito.

[]7" Equartomandamie> Tahuaequcn Diofpa'


j to de la ley de Dios^ c aniachicuca imin ia-
ze '.Honraras a tu padrCy mi. YayayquL, mamai-
madre: Gui61a,yupaichanqui.
Tienes

\mxMjamwMim[h3\
mp^.^^^MmjsMi
Z.~r^2Z/r^

176 n)elSacmamento
i Tienes padrCj madre 1$ As aborrecido a ti

mucrer. deudos' padre efpiritual- a los vi


j'rrY tu (
muger ) tienes jos, y mayores que tu y ^

marido,padre-&c. los juezcs,y Curacas,hazi

3 _ Tienes hijos, hijas do burlu dellos*


4 Tienes uegro, ue- 16 As obedecido los ju
gra ftos mandamitos , de tu

5'j ..Tienes criados, cria- padres efpintuales, dlo


das- Corregidores^y de los qu
6 Honras a tu padre, temandanV
y
madre,yabuelos 17 Ean do enfermo ti

7 Aporreas , hieres laft- padre, tu madre as los d'

mas.a tu padre, madre, xado de curar, as los abo


abuclos,aunque fea ligera- recido,y oluidadof
mente 18 Viendo, fabiend
8 Obedecesles en las co que eftan tus padres coi
as buenas que te man- pobreza , y neceldad , a
dan' los ocorrido

9 Hazeslos Horar- 19 Si vs a tus padres de

io Hazesles afrenta* nudos , y con hambre, a:


1 1 Sueles es reir, y ha los venido , o dadoles d<
blarlesapcramente* comer-
II As los aborrecido*- 20 As honrado a los Sa

13 Tieneslos en poco ccrdotes ,y a los Religio


can viuoSjO muertos fos- asios tenido en poce
14 Sueles te huir de tu 11 As hecho efcarniOj
padre, madrea burla de los pobres*.
A

V tf t^ytttwrifgjfitygygify^
-.r.. ..*..*. .4. ' t * I I I I * I

De laTenltencia. 177
,z As re afrentado,de te 19 As muerto a tu padre,' ii

ler tales padres , como los madre, abuco, abuela


me tienes, porque ion po- 30 As hecho que tus hi-
ireSj humildeSj as los ne jos fe araaocebenjpara que
^adoporefto? defpues fe caeo con us
5 As les deffeado la muer mancebas '
as cafado a
^ ,
por heredar fus bienes tus hijos contra u volun-
ado peadumbres^porque rad?

: mueran prefto, y affi lo's 3 1 As los enfciado a eni


leredes? borrachar '
que adoren
4 Difte caua a tus pa- huacas- a que fe cfieeii

res, para que te echafen al con el hechizero '


as los

una maldicin? licuado a confear cada a-


j Cafaftete contra la no raand es Quee
oluntad de tus padres' conieffen , como haz los
a efcuas , y a econdidas buenos Chriftianos?
ellos? 31 Eftando tu hijo tu ,

[> As cumplido los te- hija amancebados, em-


:amentos y mandas de
,
borrachandofe, o adorado
}s padteSj de tus antepaC huacas, fieodo ladrones,y
idos? haziedo otros pecados pur
7 As dilatadolas mucho bucos, fecretos,as les reni
empOjn las cumplir? do caftip^ado, as
, calla-
S Dexale de cumplir do, diziendo ciue hagan lo
Igo de lo mand-
que te que quifieren?
5 los encomdado a Dios 3 3 As pueflo las m^anos
elpues de muertos? en tu muger, fin tener cul-
M pa

HfMl'MIfM Ml^
T7 S' T)el Sacramento
pa' as la abofeteado , o da- por quererla mal,y eftai
do de puadas , de puii- enojado con ella'
tillazos, con algn pa- 38 As le hecho algn
lo, piedra, tiradola de mal deftos, pormandado
los cabellos, heridola, as de rus mancebas'
le facado fangre , As la 39 Trataslaran mal,c|uc
hecho mouer, por auer- la as puefto en ocafion de
la dado algunos golpes' fe depear, de ahogar,
o cado enferma, pora- demacarfe'
uerle tu pcfto las manos, 40 As le dado co que fe
as la echado de tu cafa a uftte ella,y us hijos,y pa
la de us padres? ra que ce u ftenre a ci'.

34 As aborrecido a tu 41 As la conentido que


inuger'' as dicho en tu co- ancle con otros, porque
ra^on : O
muneTe bre-
te de de comer, y te vibj
ue' As reido con ella por y te pague la caa , y te de-
caua de tus mancebasfas xe andar con las mugeres
bufcado poncoa para ma que tu quieres?
tarla 41 As hecho alcahueta
35 As la querido ahogar, ato muger' Y tu ercslc
matar' dcUa'
36 As le dicho palabras 43 Siendo viua tu mu-
injurioaSjy de afrenta- gcr as te cai^ado con otra,
1 ii

37 As le tirado con la fuera de tu pueblo, en 0-


comida, beuida que te tra Prouincia'
da^por parecerte mejor, la 44 As de xa do a tu mu-
cjuctedan tus manccbai^ ger m^ucho tiempo , fin
que

kfftffctgWMfKJHtygJfg^
^
2^:

DeaTemtench. 179
que comer , Mi-
ni veftir 51 Y tu muger '
tratas

ziendo ,
que lo gane con mal a tu marido , no ha-
fu cuerpo? ziendofuvoluntad, ri-
^5 No fido tu Chriia- endole , dndole oca-
no, no tumugcr
lo fido fion ,
para que aya pcad-
^afaftete con e].G con ella? brcs en tu caa?

\6 Antes que tecafafcs 51 As le dado ocafio, pa


:on tu muger ,
pecale ra que trate mal del anto

:on u madrcj con u lii- matrimonio diga mal '

hermana mayor
ja,con fu de Dios-
%
omenor,confutia.,con 53 As aborrecido a tu m
[u fobrina^- marido as dicho algu-

^7 Eres muy zeloojfin as vezes, oxala fe murieC


darte tu muger ocaionpa feprcito'
L"a que lo feas? 54 As reido con el ,

48 Gaftas co tu muger as le afrentado de pala-


Jemafiadam.ente? bra-

^9 As trado a tu caa 55 As te huido de tu ma


[ndios,para que fe embor- rido'
achen ,y jueguen , y ali S6 As c goiado de coJ
!

:e2a tu mu^er ocafion de ^er, quando viene cana-

Dfender a Dios con al^u- dof


10 dellos' j7 Quando tu marido
I
o As la dexado mu- te pide el debito, confien -
:ho tiempo, para que ten- tcslo '
no as Querido de
^a mas lugar de ofender a enojada- por eftar cnfer-
Dios '

juaque ocafion as tenido


M z para

ir i * ti
n

ISO elSacramento ^
para no lo confentir? fido de comcon?
i 58 Que tantas vczes no Gc) As conentido que
lo as conentido? tus criados eften en peca-

/9 Aborreces a tu fue- do en tu caa, en tu hazi


gro uegra, a tus cua-
, da , y no lo as remediado
dos^ cunadas? podiendo?
C>o Aborreces a tus ente 70 As mal a tus
tratado
fiados? fujetos, manddolescoas
<?i As conentido a tus in juilas, cobrado dema-
hijos, hijas, que elen a- fiada tala dellos?
nicebados en otro pe- 71 As preo a alguno
cado morra! pudindolo ,
fiendo Alcalde , fin juft-
tu remediar? cia,ino por palion.poi:
(^L As pagado a tus cria que te d algo- o por ven-
dos ii jornal as les da- garte del?
do de comer, de veftir? 71 As dexado de hazer
63 Eres afpero con ellos? jufiicia, por alg cohecho
(>4 As los curado en us queteayandado?
enfermedades? 73 Que te dieron?
<?j Hazesles trabajar de- 74 Que fuelainjufticia
jnafiada mente? que hizifte
(6. As echado maldicio 7) Calligafte a alguno*,
nes a tus hijos hijas- a , hizilele caigar fin cul-
tus criados, criadas? pa'

^7 Que maldiciones an 70 Quitafle las borrache


fido? rns, los juegos, los peca
(& ETas maldiciones a dos pblicos del pueblo*
Man-

iift ^ t1ttiByKJgi yy^ f- ? 'f < i .


De la Tenhencia. i % i

7 Mandafte pagar a!gu nas,diabIo/7 dcmonio^Sa-*

la coa,<juc no k deuia? taoas^ ponerles nomFjres


'8 Quando algn po- que tenan las hoacas de
)re, binda, te pide le ha- tus anrepalados-poocs no
ras jnfticia,oyes!e'.hazcsle bres a tus prximos , de q
njuicia, porque es po- fe afrenten?

)i-e? EjJcU pre^unto.fe tradu^


'9 Eres defcuidado eni af en la lengua }uechua.
untar la gente a la dotri- i Yayayqni,mamaiqui,
i3,aMia,al ermon ya ,
huarmijqui/unama^ijqui
:onfelar? cauganracchu?
!o As murmurado del i Camripana-cogayoc-
:^adre,dl Corregidor, del chu canquiyayayqui,ma-
3uraea,del Alcalde, as te maiqui,vfuffijqui,rnama
]uexado dellos '
as los a- cijquicau^anchu?
terrecido ^
porque te re- 3 Churijquij huahuai^
prehenden as los depre- quicantacchu?
liado, y deleado la muer- 4 Quihuachijquijaquei
qui,quihuapas,caucancu-
\i As (do inetato a los tacchu?
bienes que te hazen tus 5 Yaoacunaiqui , cairi

bien hechores, oluidando huarm yanaiquipas can-


te delios? chu?
81 Tienes porcoum- Yayayquida,mainai-
bre , llamar a tu padre , quida, machuiquida, pa-
madrcj hijos, a tu muger yayquida , yupaichacchu
ydeudos, aotraspero- canqui?
M 3 Yayay-

yrf
WMWMlfM ;
I tz l^ elSacramenta
Y Yayayquida , njamai huchaiquida paccac Cu ,

guila, machi] payayquU i'3quila,ehecnccchu, ^^r


dapas macaccbu quiri-
, , ^ieacchu canqui
machu-
chacchucqui'-tumparoa Gunata payacunadaj
,

caihnan,qirichaihiipas? cararaanta aupa viac-


,

8 Pata , all camachicu t cunada, pacachac Apucu-


cant3,riiracchu canqui,cai nada, Curaeacuiiadahu-
rimanachu? pas, chccnecchu canqui,
5 Huaeacheecliu caqui^ aucapi hatallecchu can-
lilaq^uichec ,
putidaecchu qui?
canqui? i6 Padre MiTa ruracpa,
10 PeocaiGhacchtijCairi, checa camachicufcanta,
ima manallidapas vyan- , A.pucunap,l]apa yuyaquei
chacehu canqui,huacui ca quip camachicufcata hu-
yacehu canqui- pas,iuracchn ^puchucac-
u? Anyacehucaqui^cairi chu. canqui?
majiayae^caimajimihu, 17 Yayayquimamai- ,

aynipayacchu canqui? quipas oncoptin ham- ,

iz Cbecnecchu canqui^ picchu canqui cairi con-


acipayacchu canqui? cacchu ,
gaquecchu eaiv
13 Piffipiyupacchuca-. qui?
quijia hiiaoc cach, cau- 18 Yayayquip mamai- ,

achumpas? qujp,huaccha cacatajvja-


14; Yayayqui , mamai- iiuimuchucanta, yachaf-
quimatajmicicacchu, chin pa , vyaripapas, yanapac-
tapocchu cnn qui? chu , uchipoc , apachec*
JDX Padre Mila rurada^ chu canqui?
'

' Liaran,,

* ^ i r i * i Jf * A jt
.-.*.t .e.t.t.*.%.t.% i.ft.i.t
SiSMS^iW
--

1S3
1 ifa ^'^
enitencta,
chu canqni cairi vciiion*^
( ^
m
r<> Uatan,matiapachayo

fta rcfpa, yarcapapti i- coiquipi, huauininta mu


pas pachallichicocchu, napoccbu caqui*. cairi m*
,

cairi

canqui?
micininca cocchu
-yr^l
putichecchu Ikquichec-
chu caqui*- vtcalla huaun
1 P

to Sacerdote Diofpa- campac imantapas apaii"^
, II ^
:han, tucui Fraile, Monja- caiquipac? 11
:una6la,yupaicliacchu ca- 24 yayayqui,niamaiqiii 1
qui' Caicunada piffipi ha- iiacairuiicaiquipac , inia

lallecchu canqui' manallidapas ruracchu


L-i Huaccha vfcaeoccu- canqui?
^
i 1
It
iiad-a,iaucapayac , allco- 2j Huarmiyacmicaiqui I|L|
:hacchu,acipayaccliu can pac 5 cairi cocayacnncai-
yayayquip ma- IV '%
qui? quipac ,
,

Li Yayayqui, mamai- maiquip, fmiomanrachu


qui , liuaccha cafcanrai- caaracurcanqui '
fimin- Ito
:u , hatun runa , mitta- ca yupaicharcanquichu^
poc caicanraicupas pen- cairi paicunamanta paca-
:acoccha canqui
:aycurac , manam
,

'
Gai
cai-
cu fpachu
caoqui, CGcayacurcanqui-
huarniiyaciir-
i ii
ni
:unaca, yumaquei, hua- pas?
3
:baquei yayay , mamai- 16 a huaiioc yayay- |i M
^
Dafchu iipa pantacchu quip , a huaoc mamai- (
i^
:anqui? quip machuiquip
, , tefta-

1} Cacninta apancai meiitompi, tucui l!apa ca- Im


]uirayccu > chaiUa , vtca- machifcanta.puchiicarcan
3as huaunman 'iipa cc quici
i
M 4 Vnai
::' ^'1
<4
;1 L '

^m
<K
<^^

w.aiJiifMutimiJ ifti j
ar4 T^ elSacr amento
7 Vnai pachamra rac^ cuitaehu /yachachec canv
chn,tdtamcntompi,cama qui^caihuatampijgleja'
chicufcanta rurarcanqui? man confelacuncampac
28 Yma, camacliic ufca pulaGchu caqui^caiii ma'.
Uantapas , allcanquichu all Diosman onco,Chri-
'cairi^animaiiraicu, Diosra ftianohina , confclacoc
muchapocchu caiiqui'- rij ipa camachccchu ci
'7? Z5| ^ Yayay quida^mamai
;
qui^
.quda , machu, payayqui- 31 Chunjqui,vfulijqiii
.dapas , huauchircanqui- manceba capan 9ua cap.
,

4 ih? ti n h uacacu n a^la,


5 m u c ha-
5,0^ Cliurijquicunada,, ptimpas ima vyayhucha,,
% ,

iTiaican carijiuarmihuam pacallapi buchada rurap-


pas,aliayacui,mancebacui cimpas , buanana captim-
aipaiicccbu canquiVque- pas,anyaccbu canqui^ama
papi chai fallayacufcan- mfpa, mu-
caita ruraic bu
%
i huan,mancebanhuan caf- chuchecchu canqui caid, ^

aracuncampac cainchu- vpalla cacchu , millpoci


rjjquiia^vulijquida, pa- chu canqui/onconmanta.
iiaiqmcla^pirunama^ijqi cau^achun ipa?
tapas ,
callpamanra , ma- -33 Hucbannac huarmij-
i^amunaDUimanra,iicoc quila,,macacchu canqui?
ch^caiaracchecchucan^ inchacchu canqui ^ac-
Cj^-'i? macchu caqui? Hairacchu
.31; Vpiairachu, machai- canquica^pi.collcohuan,
tachu huaca muchaicacbu huadacchu canqui^uin-
8 laica., vmuhuan conidia, chaccbu canqm Yahua- '

rinta

i
tf%fcwiiicirgwraTOjKgE
I .<.<....././..'* ft f t ti* {A I

^
T)e la Tenitenca.
:inta hnmuchccthu can- huan imahaicahuampas' ,

]ui' cairi , macapa, 9uIIu- ehocaech canqui'mancc


:hccchu canqui' macacai baiquip caiiiman caracan
juiraic,oncoiman chaya ta,ashuan allinmi , ashuan
:hecc/?u canqui ' cairi ma yupaimi ifpa cairi huar-

p - Huacijqui manta car- mijquida chccipachu


:occhu canqui Yayay paihuan pianacupachui
pip, huacinman rij, ripi 38 Yma manallipipas,,

5i(pa?. quegachacchucanqui,m
Huarmijquila chcc^ cebaiquip camachijnin-
j4
nccchu canqui- oncoiqui manta?
piri , vtcapas huaunman 39> ManalIipicau^achiC
ipa ecch canqui fipa- caiquimanta, ^ipi jta,caca-
(jquiraicupas paihuan an- ta vrmaica vifchucuita,, i
yanacocchu canquicairi, hequecacuita ,
turpuchi-
ibi
ima hampi , miubpas cuita, yanachccchu can-

iTia9cacGhu canqui ,
paita; qi,camaicochecchu can-
huauchincaiquipac?cau- qui?

chuchu canqui? 40 Huarmijquip^churij:

35 Paita,9ipijta, cairi cha quip micuininta.pachalli-


paita hinaita , munacchu cuininta ,
Ga9aQUira, ca-
,

canqui?: maricoG,titupoechu ean-


36- Millaimana, pencai- qui'camta carauncaiqui-
mana fimila , villaccha pac, ymallaciapas, c, ca'-

canqui?: huan caraliuai ipa cc-

37 Camta carafcanhua, chu canqui?


vpiai icanhuan, pucu- 41^ Micuita,,vpiaira ,,pa.
chad'a:,

^^^Jti'l^i
T)e!Sacrdment0
eliada, coanman ifpa caf chu, manarac baptizac
huarmicu-
iaicjLiiraicupas, cafpa'
ahnan,huchapi cay^paira 4 Manarac huarmijqi
yanca huchappas purij, huan,ca]aracuptijqui, m
iTiaichuampas,ipa ec- manhuanjvfullinhuan,
I chu canqui? anhuan , uUcanhuam
11 1
41 Huarmijquimjiuar pas,ypanhuan, cairi quep
micunada, ilullapumuai manianhuan, muUanhu
ipa iiecchu canqui cari, huchamacinhujCairi,im
liuarmijnian^pi rnacan ca hia runamacinhuampa
ridapasjliillapocchjpuf. Iiuchallicurcanquichu
apocchucanqui? Mana imallalapa
4 47
^, 4 3 Harmijqui , cau- huarmijquimanta yacha
pchcapcinrac , huchuan pa,vyaL-i*pa,yuiafpapas,pa
huarmiyacocchu canqui tatumpacocchu canqui
cam lladaman , maiquiti- huachocmi canqui ipa
%
mampaSjCaTaracuncaiqui 48 Huarmijquidayall
i pac ripa? qucyolachu,allichac car
44 Huarmijquida, mi- qui, yinaiquila yalleds
cuncannac, pachannalac paihuan caruchapa , vcu-
vnaipac caquecchu can- chipa?
qui vcun aychanhuan,

49 Machan campacpuc
paQiaccachuo , ima hioa- Ilancampac, runacunada
pas , paica cancachun i- huacijquiman pulacchu
pa? canqui , niaican cam hia
45 Campasjiuarmijqui runa pulacaiquihuan ,

pas, calaracurcanquichic- huarmijquila huchaman


raicun-

P:

Miktii%uvtwmum^vm\
^n<?x
.-.f., .'t.i.t.4 .t.l.fi t .* ! t !.i f * t I t * i A I

JDelaTenltencd, 187
aicuncaiqipac. pica pencaic/'acc/;u can-
o Yanca huchallieu- qiii'

hun iiifpa , vnaicama 55 Vezque llocfecc^u


marmijquila , haquec- canqui '
cairi co^aiquila,

hu eanqui^ haitaratare- virc/;occu,^aqiieGcu c-


hu caiiqui' qui
I Cam,huarmiya m? j- Co^aiquiTaicufcaAa*-
ocaiquida , allichacchu moda ricupa,uaiGupoc-
:anqui* munaininra ru- e^u canqui , apapocc&u
acchu canquicairi pina- canqui^
:hecchu eanqui ima rai-
jy Co^aiqui puuTun
iiimanpas vrmachecehu BiTuptijquJj^uecc/jLi can
:anqui,-huacijquipi\anya- qui '
cairi piacurpacAa^,
i
iacui,pii anacui , calicha- mana hume canqui-
lacuicancampac? /8 Haica cutimpiimil
% Sandio matrimonio;, fun ifuptijqiii , manam
nanta^ Diofmantahuam- ircanqui'
)as,miDai pancaicariman y) Cacaiqiida , aquci-
lampac cogaiquita rai- quida ,. qui/?uacMjqui-
;occhu canqni- da , malanijquida ,
quir
",3; Co^aiqdacheenec uaiiijquida, cae^unnij-
^!

:hu canqui/. cairi mainin- quieta ,, c/;ecneccn can-


lapipas , vtcapas /?uau- qoi?
:hun ipa aeccliu can- 6o Caeaiquip, c/Airin-
jui- eunanta,.c/?ecneccu can-
'4 Paita anyaechu can- qui-
jui cairi peacaifimikian 6i Cterijquida , cairi

:v^^Jr:^,
:mw:wwMM MKHiLMy Mt^
1 8s 'T) el Sacramento
vulijciiuda, mancebaca taca, cucui foncoiquihua
cala ricupa^cairi imahna chu acarcanqui-
uihchapipas,caucacan 69 Huacijquipi. chacr
Ta yachapa , ama hia cai- quipi, quenchaiquipi , y;

chu nmaiquicaprin, yanca naiquicuna huchapi ca


lallayaciichumpas hucha- ^apti n , hia cachun m{\
pipas purichun ipa ec- manayachac , ricoc hin;
chucanqui? pas tucocchu canqui-
l Yanaiquicunapllam 70 Camachicunaiquir
cacampachaninta^pailla- nada millaichacchu ca
pocchucanquimicuinn qui, mana patada cam
ta pachantapas cocchu c chipa-cairi talada^ yalli
qui- tahua pacunamanta cha
6} Manahuchanmanta, quecchu canqui'
hayacfimihuan napaicoc 71 Alcalde^patachacca
chu canqui -huatvijcachac pa^pidapas, ca^imana ht
chu canqui chanmanta^ huatacchu c
64 Oncoptin hampi- qui paiman nanac fono
'

checchu canqui' capac/;u '.


cairiimallad
65 Yallintahuan llam- pas coTuncaiquipac '
caii

cachecchu canqui' paimantaaiicapullac


66 Churijqnida,vfulij pac/;u'
quida, yanacunaiquida- 71 Cacean pata cuzca,

pas^acacchu canqui' c^aijfticiada, panracc/;i


6-j Imaacacuimichai- canqui,unalluquipaillait
cunaca carean? c/;azquicaiquiiaicu'
6Z Chaiacacuicunac- 73 Imam cai Ihiquii
c/;ic

V i^ tiytttigMraficggMi wg^g:
V* 'c ir s

..<..< t I r ' f ! f t l r :! I 4 I A

'Dla Tenitencia, i s9

hifca, chazquifcaiqui car Ea,tocrij:a^

ui- 80 Padrela , apuciina^


t
|.
imam chai mana pa- dajCuracacunafla, Alcal-
,
jufticia ruracaiquica- deia,cip9cacchu canqiii
) Huellan na'fta , mu- imam chai ya 3 ifpa ec-
iuchircanquichii cairi, chu canqui^ imamaiialli-
mchuchichircaquchu tapas rimacch canqui^
6 Ama machaicLina cain paicunada chccnec-
ichunch ama pichcai-
, cbu caoqui , camta anya-
ina, amavyay hiichacu- can cunacan raic-cairi
icachunchu lladapi liif piffipi yupacchu canqui'
1, camachccchii caoqui? huaiiuiinrapas munapoc
7 Checa mana mana chu canqui-
ida, copoi nipa cama- 81 Aliichaqiieiqiila,
lecchu canqui? recgecoccho, yupaichac-
\ Huaccha que^a ru. chLicaDqui-cari,caiBman
3,icma huarmipas, pnrac all ruracancunada coii-
camachjpuai icala, cacchu canqui
^'arecchu canqui cairi, 8i Yayayquida,m.ama{
Liaccha cafcanta,icma caf quida, chorijquid-ajhuar-
mta ricufpa , mana para- mijquida, runama^ijqui-
a camachipocehu can- la,pimaican,ruDalapas,
^i- ^upai, Diablo, Satans, la-
) Quella cacchu can- das, nipa huacyacchu can
i, Mifiaman, Dodrina- qui- cairi aupa pacha hiia
ian,Sermonman,corifef- caconap utinhuaii , uti-
cuimampasj ruiiacanac- yacchu canqui ^ cairi,cani

hma.

MlMyMifMKMitMySHC
M ^j^^ i>i
1 9o ^ el Sacramento
hia ranacla,pencai mana quipac , futiyacchu ca

Litihuan ,
pencaichaneai- qui^

QFINTO Q^lANDAMlENrC
EL QUINTO MANDAMIENK
deJalcyde Dios,dze : No matars.
Biof^a pichca camachkiif- 7 As deleado deliber;
canfmi ninmi^ amap- damente matar herir, ,

lap^i^s huamchin- hazcr algn dao a algn


quichu. p^rona-
1 As muerto a alguna 8 As procurado hazer

perfona gu mal delos, otros m


2 As dado a alguien cu- yores, menores a alo-un
chillada^ herida? perona, por odio que I

3 As le dado de palos? rengas , por embidia , \

4 As le dado de puna- por auer fu hazienda , i

ladas, de cozes^as le tira- mugcr. hija?

do de los cabellos ? as le 9 As dado confejo , fi

dado de bofetones? arra- uor. ayuda para ello? a

radole? cpaaft a alguno par


5 Que perbna era a reir, matar a otro?
quien hizleele mah 10 Ellas enemiiado c(

6 Como le maltratafte, alguna perona?


hcrile,6 matale '
por- II Quitaftelc el habl

que le hiziik elc dao? II Quieresle mal en ti

coraron

tlf%U^mwt^uMa,^m^siu trivi x\ * .
De laTenit enca.
)X^on que tanto tiem-
)a 24 Qudo enferm por
As
vengado del
te tu caufa,cue tanto tiempo
Dt tus manos , o por otra eftuuo enrermo?
;rfona- ly Eres renzillofoj pen-
\
Perdonafte a! que te denciero?
jurio? 16 Sembrarte difcordia
'
As le pedido perdn entre algunos, as te liol-
liendole ofendido ,
por gado que tengan enemi-
Jabra, por obra* tades?
y Qucridote el hablar zy Asdexado quealgu-
le tu hablado? nos fematen, que rian,
7 Que tanto tiempo fe hiera, que een ene-
je no le hablas- milados, pudiendo tu po
I En tu coraron abor- nerlos en paz
:cesle,aunque le hablas? z% As pcrluadido , nci-
) As dicho que !e as de tado , dado concjo
,

jatar, que le as de hazer ido ocafion, dado con-


smpre mal,y dao? fentimiento para que al-
,

) As dicho, pluguiera a guno haga mal a tu pro-


pios, que muriele luego, ximo?
as fe lo pedido a Dios? 29 As amenazado, elor
[ A enfern}ado alguno uado a algunaperona^que
or auerle tu maltratadoj no firua, haga biaqui
a do, herido? tu quieres mal?
As afrentado a alg- 30 As hecho eocarcelarj
od e paiaDra acotar , trefquar , o ha-
zen-

KflZJGOEEMKXEH
192 1} el Sacramento
zer orro qualquier mala nial?
alguna perona injuftam 36 As te deTeado la muc
te' te ^ que tantas vezes pe

3 1 As cortado mano , o .
que
pie,mancado^ encoxado, 37 As te echado maldi
entoitadOj cortado mi- ciones,diziendo ; fi m O
bro a alguna perfona, con muriele prefto' me m
quien as reido , alo he- taen me ahorcafen '
(

cho otro por tu manda- me diele alguna enferm


do
dad que me matafle luc
,

31 As te airado demafia go' cofas em.ejantes-


dameote, holgandote de 38 Astedeleado ahoi
te auer enojado
car- as lo penfado as t

33 As deafiadoaalgu- echadolaogaalagargai
no, Tacndole a! campo, ta,dizido:Quiero macar
a otra parte con intencin me j
porque tu marido , (

de matarle^ herirle* de tu muger , te traca mal U


afrentarle* o as le hecho al porque te parece , que m
guna traycion' llueue^ yela, que de a
34 A muerto algn ho- uer mal ao? por algn;
bre 5 a u muger por amor pefadumbre que ayas ten
de alguna muger, a
ti- do' porque te piden 1;

muerto a u marido, por tafia' porque eres pobre

amor de ti? o por otra qualquier cau-


35 As purfto afechan- fa'

^as a alguno.para matarle, 39 As comido, bcuidc


'! i.
herirle, hazerle algn pon9on,para matarte*
Ai

Ult%iU^amwgwumm^ .*;>;
e UP 193
.6 As te echado algunas alguno para matarle' pa-
naldicioneSjCorao en - ra que enferme ' para que

)o del Inca ^ diziendo El : pierda el juyzio?

bl me coma , la rieria me 4 As te herido a ti pro-


rague , las huacas me ma- pio, por enojo, por otra
en, me ven^a algn no- quaquicr caufa?
able dao,6 me vea en al 47 As dado beuedizos
jLin peligro? alguna muger preada,
^r Sueles dezir:0 fi me aporreadola, para que mal
leuale el Diablo ,
el Dia- para as dadole conejo,
*

)lo me lleue , vn rayo peruadidola a que mue-


lie parca? ua la criatura?

[i As alquilado alg he 48 As tomado algn be


ihizero, que ce mace a ci^ uedizo, comido algo,
nate a alguno? hechoce fobar el vientre,

j3 Viendo a alguno mo cargado alguna coa , de


ir de hambre, con gran demafiado peo, traba-
le neceIidad,tcniendo cu jado demafiadamente,
iomida,as fe la negado, luxuriado apretadote
,

,10 le as otorrido, dizien- fuertemente el vientre,


Jo:Mas que fe muera? dadote golpes en las ca-

14 As tenido embida deras, por mouer, rnatai:

iel bien de tu proximo,de la criatura que traes en cl

maneia,que deernbidia,le vientre as te Cingrado


delees la muerte, otro por m>al parir pueLOC
qualquier mal? en nego de aborca?
45 As dado beuedizosa
'N As

..mm.M^iMMItMU.MUMM'mWMUti^it^'
^elSacranjento
49 As muerto a tu hijo, j-
3 Ma n dela m ac n r, o
por encubrir tu maldad- matrtele tu,por cafarte c6
porque no lo fepa tu pa- fu muger^ o por cafarte c6
dre, o madre, ta marido, u marido?
el Curaca , otra per- 54 Dixifte marido s^%
al

fona , a quien tienes te ta a tu mugcr,y caarenio-


nior? nos^- mata a tu miarido, y
j'O Era baptizado,quan- dcpues nos caaremios?
do le matate , !c man- I 5 Defpues de aueric
dafte matar- ahogale !a muerto, de auerle man-
criatura quando ,
le parias, dado matar, cafarte te con
abiendas ahogale
^ la el,con ella?

criatura luego en nacien- j As ahogado a la cra


do? tura en la camja, echndo-
5r Mata le a tu padre, le con cuydado, decuy-
madre, hijo, hjja,a cu her dadamente, el bra^o enci-
mano , hermana 6 a cu , ma ahogndola con el

muger, porque lo hallafte pecho, con a ropa?


en tornicacion- por aucr 57 Echarte a tu hijo, re-
fu hazida, por odio que cien nacido, o a otra qual-
les tuuieOes por otra quier criatura^recien naci-
caua? da , a la puerta de alguna
51 Matarte a tu rnupcr Ip-lefia. de alo-una pero-
G a tu marido, por odio na, in mirar primero no ,

que le cauieCcs , o por a- e muriele de fri mu-


mor que aotro , a otra rielc por falta de quien Ic

cuuicks? dice el pecho 'o la comic


CJ)

rri'v !
^e la Pe litencu, 105
en perros, le viniele al- do en cu j uy ^iOj - cai'i bor
mn dao femejte- mu- racbo?
jele fin Baptimo? 66 Sabiendo que re cm*
8 As dicho con rodo borrachas,y que pierdes el H
u coragon : Si mi mnger juizio, beuiendo pocas ve
ne hiziele adulterio la zes de chicha,as beuido to

nataria? da via^no fe te dando nada


[9 Quando alguno efta de re emborrachar?
iifermOj as le dado, he. 6j Eftas ipre con pro-
:hoalgo para que muera pofito de emborracharte?

as prefto? '^ Vas a las caas donde


o Porque IiiziReelo- bcu, folo por beuer,y em
juc pauas quando !o hi- borrac harte?
Liftcj mandafte hazer? 6c) As enfermado por a-

h As mirado a ru proxi uer beuido muchoj y em-


^o con o os ayrados?
j borrachadote?
i As tomado alguna be 70 As hecho que otros
Hda, comida, para no ha k emborrachen, brindan-
LQXtc preada o para no- doIeSj haziendoles beuer
engendrar? por fu crea?
35 Emborrachalete haf 71 A quantos quantas
laperderel jiiyzio? vezes?
t
H Que tantas vezes re 72 As beuido hafta vo-
as emborrachado de ela mitar?
manera? 73 A
s hecho que be nan

5^ Quantas vezes teas otros hafta vomitar?


emborrachado ,
quedan- 74 An cjuedado algunos
N 2, muertos

tMyMM! ^Mi
1 9^ ^elSacramento
muertos, por auerks cu he a tus hijos,o a tu padre,
cho que beua dcmaiado madre , a or as perfonaSj
que caigan enfermos de porque beuan, y le emboi
'4
mucho beuer? rachen contigo?
75 Qdo vienes a Mif 8o Qjjan do elas borra
fa,a la Dorrina, al fcrmo, cho, eres pendenciero , ri-

G a confeEirte/ueles veniv es con todos haa venir


borracho? a las manos?
y QuandoIIeuasatus 8i Peate quando te ri-

parientes, a los de tu ay- en porque te emborra-


^<
lo , a los de tu pueblo, a chas?

i cu chacra, a que te cubra 82 As dicho que Dios te


la cafa, al BaptimOjCafa- crio para comer,y beuer,y

f
m miento, mortuorio, das para emborracharte?
4 les de beoer hala que fe 85 ElHs pobre por gaf-
% emborrachen fueles de- rar todo quanto ganas en
I zirles,que fino fe an de em beuer?
borrachar , no vayan a tu 84 As comido demafia-
caa, a tu chacra? do, as te ahitado?
77 Suele te per, que to- 8; As enfermado de mu
1 dos los que fueren a tu ca- cho comer as te pueito
,

a^ chacra, no vayan bor- a peligro de enfermar?


i'Achos? 86 As comido hafta tro
78 As empeado tus car la comida?
vertidos por chicha, por 87 Qudo cith borracho
vino? hazes algunas idolatras,
75^ Aporreas a tu muger hazes algn dao?
Quando.

%
jgfj Jy^iftffgpyaFif MawT
'

DelaTenitenck. 197
'

Qnando te vas a c- eljuyzio^como chami- es


58

eTar para caarte , vas con co ^ahumarle con mu-


,

)roporo de emborra- chas emlas, que ay para

y de emborrachar
-harte efto?
As curado a alguna
\ tus deudos , y a los de tu 94
dems per- perooa fin faber lo que
iTucrer ?
y a las ,

bnas que van contigo a hazes^ 6 andas curando de


pueblo en pueblo, de ca
.^^ (-^fa>

a en caa fin aber lo que


%
?9 Tienes para efto he- ,

:ha mucha chicha? hazes?

JO Bufcas la mas fuerte 95 As mandado fangrar

que puedes, para que fe dado alguna purga, no


emborrachen mas prefto? abiendo aplicarla , de que

Llenas a tu caa In- muerto^ quedado mas I


'
\%
5,1

dios para que e emborra-- enfermo,por auerle tu cu- '^

chen,con la chicha que tu rado,no abiendo?

hazes^ y para que vendafe ^6 Trayendo vnas pe-


fabiendo que dre^uelas, hilos, lana, o
mas breue ,

otra qualquier cofa as di-


es buena , y que emborra-
,

cha mas prefto? cho que e la facafte del


^1 As echado en la chi-
..
pecho , de el vientre o ,

cha que hazes algo ,


para de otra p?rce enferma , y
que fea mas fuerte '
como que ya queda ano , por-
es vil!ca,huefos de finados que te tengan por medi-
fapos,y otras cofas? co , y te eftimen y te oxn,

93 As dado alguna cofa de comer, y beuer , o otra


a alguien para que pierda qualquier cola?
,
|sj
^
Curas

uamuBUOM kiikMt
T> elSacramento
57 Ciins con nlgtmas beuedizGs. hecho aJcrun
ycruas , Giiilias ,
J po- cofa , quando ayudas a
p
nos, inuocando primero nr,demanera,quepor elle
al Dcmonio' dizcs algu- ayas muerto la criarra,
nas pa!abras,que re eneaa la niadre porque telo p
r tus aiuepalados, fin las garon o porque te lo ro
,

entender cUjparccicndore, gaion,ypidierGotraspci


que fanas los enfermos co onas
ellas? lorAs aconfejado al
58 Mandas que t trai- muger preada, que qun
gcn Gues negros ^ancu, do el en el parto fe m
,

agi, otras cofas para curar te fobre la criatura, para <

los enfermos^ eme habl luego muera^ tu al ciem


con el hechizero fe ^a-
'.

po del nacer, as le apreta


hmen,por Tolo que te de do la boca,y las nanzes^p
dineros,y te emborrach? ra que e ahogue?
99 Siendo partera, ueles
matar la c;riatura,enlos vi Todd.sej}(i'S preguntan drot
tres de us madres^ ayu as en a lengua Ghucbua^
dado a parir por matar las manera,
defla
criaruras,!a madre, rom- 1 Ruada huauchec
pindole la madre, las pa chu canqui?
res,deuertequeaya muer- 2 R.unap aychanta nacac
to,por lo que tu hizile, o chu, cuchocchu canqui
por aueiie lobado el vien- quirichacchu canqui?
tre?
3 Runaia collconchac
iQo. As dado a<:^unos (?hu canqui 1. collcohuan
huata

ii^ sxssav:
.#. .'
V / / ' * f jr V I # * t a * f*

De la
malaccIiLicanqui? piclapas , rtiraimao C
Runata ^actDaccIiu pa , munapocchu can-
anquihaicacchii canqui qui?

:hcchant:a ciracchojlupi 9 Cai tiiciiimanallida U


Gccliii canqui- iochacchu rurancaiquipac , callpata

:anqui cairi , caratatada pimampas cocchu can-


li^acchu canqui? qu]il '.
yanapacchu can-
yanap

Chai hia mana aichaf qui cunacchu caoqui'


:aiqui runacSjpim carca? cair hoancam-
Das

; manam que^acharca- pac , anyaoacuncampac,


3ui,chocricharcanqni'hua pi carila huarmila/juam
uchircaqipas- cairijima- pas tinquichicocch can-
:aicum chai manaila ru qui , huaraan niacichana'-
[arcan qu i? cocchu canqui?
7 Pit5lapas huauchijra, 10 Pi maican runahiia-,
quirichaira, ima manai pas, checninacocchu can*.

rurairapas , tucui oncoi- qui?


quihuan , munacchu caii- 11 Manachu ma, paita

qui? Tiapaicunqui?
8 Piclapas cliecnecaiqui 1 2 Vcu foncoiquipi ,

raicu chiqiicfcaiqoirai- chccninquichu '


haica v-
,
^
cu , cacniota , man haL naiatac?
canrapas,apancaiquiraicu, 13 Qiquijquichu, cairi
h'jar minea , cairi, vuii li- hurchu caiTiraicUjC/;aichcG

ta .,
quechiincaiquiraicu, xicaiquida , aynicapur
<:aihina manallila , ai- can?
huan j hatuo manalli as 14 Qc
'^uf'^achaquciquic-
N 4 ta.

Jt^':
Tmg^wmrmwrmwmwmnuUMUtt^^it^
200 T)el Sacramento
ta ,
panipachapiucanqui- 21 Haica vnaimionco
chu? can?
I ij Siminmaihuan,m- 23 Pencai finiihuan pi

raihuampas, pidapas que- dapas, pencaichacchu ca


^achapa, pampachahuai qiii-haacyacchu, carnee
I ifpa iec chu canqui? chu canqui?
16 Camta napaicuita 24 lina pencai,millai fi
*^.
^'
munadaca, napaicocchu micaCjchaica carean?
canqui? 25 Hapllaicachac cali

17 Haica vnaiatn,ma- chaicachaCjtuquij cacha'


1:1a paira napaicunquichu? ruriachu canqui^huanana
18 HahuafimiUapi^na- timioaracchu?
paicufpapas, vea foncoL i6 Runacunala chec
quipica,chccnecchucanr nicocchu canqui cain ^

qui?, checninacLichiJpa culi

I 19 HuauchiTacmi^vU cocchucanqui^
iaipas,niillaitam ruralacj 27 All amachancaiqu
mana allidam quccacha- captin, yanca huauchin;
fac ifpa,iiec chu canqui? cuchun , anyanacuchun
Si
20 Vrcapas huaunm checninacnipi purichun
ifpaecchu canqui cai- ? pas iipa fiecchu canqui?
n huauchun ifpa, Diof-. 28 Pipas huauihuchnc
ta muchapocchu cnnqui? taruralac iptin yanc
,

21 Oncoiman pidapas, huchallicuipas ipafimi-


chayachecchu canqui,pai- da catichicocchu , cunnc
ta^macafpajiuadlapajqui- chu, hu ifpa raycocchi
richafpapas?
!pap: canqui?.

t
tifftif1iwwgitggygM:
De laTemtencU. 201
Piaapas camaicoc- yachecchu canqui cairi, '.

,9

hu canqui.raicocchu can mu
moc5capas, corocchu

ui pi checircaiquiaa- cqu&am raicu cairi^huc

)as ama all cachunchu, pas cai hinarcanchu


,

cachuncha Pmacainijquipi,3ch-
imarac yaoan
'
32..

cahatmpi,yallicheccha
^ifp3>

lo"^ Mana cacmanta pi canqul' chayapoqueyoc-


Jiecnifcaiquila , huata- chu caiiqui;^pmacucaiqi
diecchu canqui' miichu- manta cufficocchu can-
diichecch canqui ' yma qui'cairijVmaichujpu^iJ^a

manallilapas ,
rurachec- ^iifpa purinqiii?

chii canqin'. ainicapaocai- 33 Maipurunnian,paca


qui raicullaehu' cairijchec cacpi^apa pura tiocufiin
nifcaiquiman una mana- pilapas ecchu canqui^,

a liitapas ,chayachiacDai huaiichilacmi mpa-na.--

nipachu' cairi m pila- caflacmi, miamana chaf


facmi iiipacacchii ^.
cairi,,
pas harcacchu canqui, har ,

cachecpachu canqui^ama .
padalapi imampas, que :

richchu iipa'.mana cha uercocchojiuafsachacchu


yaquenmanra, harcafcai- canqui?

<]ui raicu , ima charuida- 34 Pi carijiuarminta.ca


'

pas, allicainimpi, cacnim- raicu ,


huauciiircaochu

pi, ima haicaiiipipas, cha- cairi,pihuarniipas,co5anta:

yapuncampac?- cam raicu^huanuchircam-


31 Anyanacucaiquiru- pafcii?

nap,maquinta, chaquiota, 35 Pidapas husiuchin^


corocchu. caoquif hanca. caiqiiipac ,
quirichancai -

j . T i : 1 i #1 * iMU. MJfc'MirgBrafg1#S^'^^
202 ^elSacTment
qoipac, ima manallila m talacca manafcan raicul
i;ii]caici]ipncpas, huareca- cairi huaccha cacaiqui rai
la. caumcfia, churaccha cu ymallaiqnipas hiuicap,
cancji? tinyniana cic raicupas?
36 Huaiiuimampas, ima 39 QuiqujquidacaLichu
paccha caug;uii ipa iiec- culac iiecchu canqui?
ch cancjui'haica mictam-^ 40 Ynca pachapi hia
ymaraictac? quiquijquila , acacoc-
37 Qy^-'^^inaiqicl"a,iia> chii canqui, cai hia imi-
cacoccha canqui vtcapas , (5ia ipa.pnchau,micua-
haiiimaUjhuaLichihu chuijpacha mama, ^uiru^
.mapas, h iiarc u/;ua n m ^tu r niama,miilpuachun- hua^
puhuanman , hiiaui 011- cacna, huauchihuach,
cojpas chayahuaoman , yma raicuimana, charui-
imamanailiman, vrmai- da, ima chiquipas, chaya-
mampasipa? huachun /punquijmanaC.
3 8 ^ipiculacmi ifpa acpasipa'
ccch canqui yuyapaf- ^
41 ChailIapaSj^upai apa
datflacchc ciquifcain liua^ huanman , cairi , apahua^
ca&.huallcancur canqui- champas, cae cha, caccha-
chu,^"'picuncaiqiii pac? co- huachumpas, ifpa cci-
caiqui, huarmijqui , mana chu canqui?
tamca al c
1 hacaraicu- ma- 41 Vmuifla, hnatoda,
na para can laicu? paraxa mincacchu canqui carnea
raicpas'c^i^aca raicu ma huauchifuDcaiquipaG -,

nali huata cacan raicii* cairi hula huauchinc-


ynja puticucaiqui raica? pacpas?
Pi

iiabn
..*..<.. ..I ./ V. I 'f 'i' .ti t ! I .1* A A i Al

31

43 Pirunaiflapas, mici 47 Chiciii huarmipac


-,o..
manta huaodra ricufpa,
, yiP.a nanapicapas , vpia-
cairi ymamuchucuipi ri- checchu canqui^ cairi nia^
cupapaSj micuiiiijqi ca- xacc/j canqui , iiakiada
pria, michapocchu cao- ^u i u n ca
1 m pa c^cu 11 un ca n-
qui-caiii, mana paira yana cannapas- cairi yaca^^uria^
palpa huachumpas it pas ipa,. waz cocqm
pa ecchu canqui? canqi]i/iipayacGo caqui:?

44 Cam hia ruadla 48 Chichu capa, yrna


alli can^-aininmanta , ima hampidapaSsVpiaGchu c
caquenmanrahupas, chi- qui,micocpacliu canqni
cjmcocchucanqui^cai chi vicgaiquiia,capichecchu,
quicinijquihianri , liua- IJapichec chu canqui ? an-
uinintajima manallida- cha llalala aparee , mar-
pas , munapocchu can- cacchu canqui- yallcdra,,
qui? lamcacchu canquiVcairi,
4) Pi(5lapas,cauchocchu ancha chirmaicachacchu
canqui- miula micochec canqui^ vic^aiquida ,cin-
chu canqui huauchin- chictamatecchu nicccchu
caiquipac , oncochincai- canqui f chunipijquiuan
quipaCjVtecyachincaiqui- cairi cfocaiquipi , cac/;a-
pacpas? coccii cqui^gullcaiqu-
46 Piacupachu, cairi, pac?/;ua/;a viccaiquipi ra-
ima raicupas quirichacoc- rifcaiquid:ap3s humuchin
chu canqui turpucocchu caiquipac '
cairi, circacoc,
canqui nanachicocchu tincac/?icocci? cqui^ cairi
canaui?; ima ciqui mapas, yaycoc-
A: ,

Timri # I f ij i s
204 Del Sacramento
"
chu canquj, huahuacla ^a co^aquida^/xiaucirca
llun caiquipc cairi , hua- qic/;u , h\izchoc huch^^
chacuipi , huahua hahuapi ima /;uc^alliciiipipas h
liaicupa , huauchccchu pifpa-cairijCacninta.^'jar

canqui? caiqui raycUjCiccicaiqi

4 9 Manalli caucafcai- Taycu,ima raicupas

qui ,
hucha ruracaiqui, ji Co^aquidtaj uarm
'pacaca cancampac, yayay quila, /?uanuc/;ircanqu
qui , mamaiquii , cocaiquij c/;u paita c/^ecnifpa '
cai

uracaiqu5p manchaicai hi\c carila munafpack


quipas,manayachancam- huc /'aarraida muiiafp^
.pac,churijqi]ila,hiiahuai- tacc^u-
qid:a,huauchec chuca- 53 Hucpa cocan/xiai
qui'- cogayaculac ifpa /;uai

50 Ymai pacham hua- minta /?uaiiuc/?it"canqui

huada huauchircanqui, chn '


cairi /;ucpa/?uarmin
baptizaca, armachifcachu uan , /juarmiyaculac il

carcan,cain, huachachca^ pa, co^anra ^uauc/?ircan

pachu irircanqui
,
'
cairi, quic/?u , uaiiucMc/;ircaii

huadaiquipichu huachaf- quipafc/^u'

ca pachaiia'da hauc/?ir- 54 Huarmijqaida /;ua


canqui ucMj ,c^aimancaaca]a
51 Yayaiquida^mamai- raculun ifpa co^anta vi

. quida,ckirijquida,vrij llaccki canqui' cain^co^a


quieta. ^uanqueiquida,tu- quida /;nauc/;ijiii(pa

raiquida, paraiquida,a- uarminca villacc/;u can

aiquida /Aiaimijquida, qui, /;inarpaa calaracu


fui

'
fez
De UT^enitencU^ 205
mirpa? i^ Huarmijchu huat
Huaiiochpa a,hua anchahuanman^huachoc
f

uchichi papas, caaracur pachiicanmaii , huau-


iqiiichu,huaocpa coca chijmanmi ipa, vcu fon
uan, linaDOcpa huarmn coiquipi ecchu canqu i?

uampas? /9 Oncocrunata, af-


$ Hahua6la,9pecchu hiian vtcallahuauncam-

mqui puunapijConcai- pac5ma6lapas cocchu c-


amanta, yuyapapas, ric- qui,ruracchu canqui'.
liquihuan itichifpa'cai- o Yma ifpam caita ru-
.
muquichifpachu huaa rarcanqui^yma yuyayhu-
hircanqui, mantana pa- mi caica hinarcanqui hi- ?

hahuampas? nachircanquipas

7 Pantafpa , huahuata- 61 Nanaconco, nauij,


ifcaiquila,ehaiUa pacarif quihuampachu , cam hi-
ala, cairi maicampa hiia na lunata, cahuaicoc cao i

iuanchailla pacaricanta- quiV


las, Iglefiap puncuman,, Gz Mana huahuada ta-

naicampa puncunmam- nDcaiquipac,chicliuyacij-

)as,vichocchu cquiaa caiquipacpas , cairi, mana.


)ada mana vnanchafpa^, churiyacuncaiquipac, yii-

)alailla chirip acic hua- macuncaiquipacpas ,


imai
iunman,cairi, imu raicu micui , vpiaicapas, micoc-
)as '.
allcopas mictinman' ehii,vpiacchu canqui^
^ma chauviman , vrman- 63 Yuyaynijquida chitii

Hampas mana baprizafca cachicuncaiquicama, ma-


iuaunmampasirpa> chaccha canqui*.
Hateas

\m Mw Mirgn
20^ ^elSacfamenfo
^4 Haica mittam,cai hi cutiatad
na macharcanqui? yi Qucpnancaiquc
6; Haica mittam,finca- rna,vpiacchu, machaccl
curcanqni^l. finca incalla canqui
niacharcanqui? 73 HucGunai:a, que
I 66 Huc icai quero hua- nanccama , vpiachcgct
irjachac capa ,
yuyaynij caiiqui?
quibchincanancama^v- j^ Yailela vpiachifc
pialacchcanqui,yanca quimanta pi maicamp
SuachacQlacpas ipa, ma tiufcachujuiaurcan^cai
na nianchacupa^- yma oncoipas,chayapun
y Viaichu,machancai chu, achcada vpiachilca
camam, vpiafiac ipa tac quimanra
yac foncoyquiliuan yuya- 7; Miaman, Dodritii
coc canqui' man^Sermonman^confc
<>8 Vpiaccancbamarec lacuimampas , hamufp
i chu canquijvpiafpa macha niachaca hamocchu car
caiqupac? qui*
C<) Akap tucan, achca- 76 Runamacijquid;
ta vpiapa, machapa a- ayHuiquid-a, Ilaiamac
raconcoman chayarcan- quidapas , mincafcaiqu
quichu? dahuan , chacraiquima
70 Huc cunadla ancof- pulafpa , huacjquiniai
alpajcirijCallpamanra V- mincafpapas, baptizacu:
piachi'pa machachecchu man,ca]aracuim, huai
canqui- chicuimaii pulapapa?
71 Haicadam haica machancjama, vpiachc
chi

^'> Jrtifteiwgiwyit3aiiii gy^ i r*T* . i


DelaT^emtcncm. 207
ucanqni-cairi, amahua canqui ? gicmanaciiica-
man , chacraimampas nia , iochaoacuicama,
muichu, mana macha- yahiiarchanacuncancaraa
jiifpaca, ilecchu caa- pas'
ll^ 81 Ama machaichu iiif-
Llapa huacijquimanj pa, pipas anyauptijqui Ha-
acraiquiman reccuna c|uicocchii canqui'
ana machafca cama ri- 82- Micuncaipac, vpiacai
ifcanmanta , Haquicoc- pac^machacaipacmi Dios
Eucancjuf ocadta camahuarca, rk
VncLiiqui6la,lIairui- rahuarcajifpa ccchu ca-
lida, yacollaiqiiidta, vf- quiV
caiquida , imapachai 85, Huaccriayacuquichii:
lidapas, akaraycu, vino- cacnijquida, ima tarifcai-
icu ,copocchu canqui- quilapas, vpiaypi , akapiv
lai manupadacgha lia- pas,vuchicipa'
lec canquii 84 Yallichipa , mieoc^
I
Harmijqui(5la,chu- chiicanqui ^accapucoc-
iqaida,yayayquid-a,ma- chacaiiqui'
laiquida ,
pi maican ru- 8/ Achcada micufpa-
idapas , raacacchu can- cliu,oncorcanqoi'. cairija^
ji, vpiay ifpa? oca- ca oncoiman chayaixan-
jan huaqui machaiii- quichua
ip3s' 8 Ciitichincaiqnicama,'
) Machafcacarpajiap- micocchucaaqui
aicachacchu canqui tu- 87 Machapaii, huac<ac*
jihuan ,^ macanacoc^ha: ta,ymadapas muchacchu'

-e&;<
. !r i i i* i'**i ri i"J 4 'M^m.
v^jL/\zy'jr'^c!X.'A^^y-\X>:r:L'A vl'y vl

20 s TDel Sacrament
cnnqui ? yma huchalapas pa yachafpapaSjchailla
yanca huchallicuicachac- ticuncampad
chucanqui? pi Villcadta , tarvil;

88 Caflaracuncaiquipac, ayap tulluncajiampatu


confcflacoc rifpatac ma- imaimanacunadapas,aki
chaiman ibncohuan rec- man ,
cachaicocchu cai

chu canqui'runamacijqui qi]i,ashuan callpayocxii

da, huarmijquip runama- chi cancampac tuilla m


cintahuampas huacijqui-
, chachincampacpasi -li

man rec macijquiiapas, 93 Chamicu3,pimar


machachiracmyifpatac pas cocchu canqui' irr

chyuyaccanqui co^ichiciiihuampas, p
85) Huacijquiman ha- tapas co^ichecchu ca
moccunada machachin- qui^ymaimana miulap;
caiquipac, achca akata- pimampas cocchucaqu
chu lurac canqui? paira vtecyachncaiqui

5)0 AUn cinchi akaa pac,vnaicamapuuncar


ma^cacchu canqui chailla pacpas, hnarminta huchi
machachincaiquipac mu^ Ilichilac, allcochalac i

p>aicachachincaiquipac- pa'
pas' 5>4 Cacimanta hamaui
5)1 Akacufcufcaiquihua cocchucqui,tnanahan'
niachancampac , runacu- pijra yachapa'cairi, lladl

naca huacijquiman puf- llalapurec- rumacocch


acchu canqui,alhn callpa canqui,huaci huacidn pi

yoc cafe.nra yachapa, rijcachacchu canqui, m


ciiailla machachccmi it na yacliacaiquihuan har

P'
t t * 9
oras:^
De laTenttencUl 209
Dijcacbafpar apuzquijquicunap/imiir
>y Oncola circachec- yachachifcanta ,
hampif-
:hu canc]ui,cain,ima ham pa,rimac villacchu caqui?
)ijcapas, vpiachecchu can chai fimicunatari ,
mana
]iii, mana imadapas ya- vnancharpa,I,caihuaiimi,
:hafpa chai vpiachicai- oncoccunada hampini
juihuan^ciicafcaiquihuan Tiipa?

luaurcanchu mana ha- 98 Yana Coy6la,9:ancu-


Djta yachapari.ashuan an <5la, vchu, niillmaaa, ima

:hayachircanquichu? haicatapas ,
oncoccuoa.
)G Huchuichac rumie- da ,
hampincaiquipac,
:a apaicachapa , caitoda, copamui iiifpa iiecchu
milimada , imahaicada- canqui cairi huatochuan I' I

paSjCacconmanra, vichan- rimacaciichon ifpa ca-


mantam, horconi ipa, machecchu canqui ^ coll-

llullafpa ecchu canqui' queda,imaladapas, coaii


allianam ecchu can- man ipa ancoiahuan-

[]ui*. hampicamayoc hi- man ipapachu


na, camta yupaichaTun- <?9 Huachachec huarmi
:aiquipac , micuica, vpiai- capajiuahuacunada hua-
ca,ymahaicadapas coTun uchecchu canqoi,mama
caiquipac? -
pavic^ampi'cain, malean
Ricchac yuyn ca- ciiichu huarmidapas, hua
P7 ,

chucunahuan , miuhuan, chachecchu canqui hua- ,

ima hacuhuampas ^ ham- huada hafiuchiocaiqui


pecchu canqui ,
^upaita raicu ,
mamanca huanu-
aupada huacyafpa cairi, chincaiqui raicupas ,
ra-

O min

r% r*i r* i f
2ro n) el Sacramento
min yiiyurn lliquiipa- hua- colean raicu^ cari, huec
hua rianaa , nanachipa, nap maafcan , villaca
tipcipapasjca hinst*:>a ru-
i ratcupas
racciicjiimco^ huahuala, 10 1 Chichu huarmipai
ttiamantapas , huauchi^ fimi^a cocchu canqu
pa^cain/apecchu cauqui, huac hachea 'pa,hahua h;
cacocchu canqi? dakni, hinaptijquj
hiialla
ICO Yma hampiiapas chailiam huahua huaun
..cairi^yaialadapas/chichu ca ija-caiii,ma quiquij
liuarmipac , vpiachecchu qiiila hayhuarifpa hua
canqujhuachacipij paita chacLiipachapi,huahLial;
yaoapapa; ca hia vpia- muquichecchu canqui
chiciiqiihuao.mamanca, ^cncantapaSjticchu can.
Ii u a h u a n ca pas h uauc h i t- qui,cai hinapa huauchic
pa- Imallalapas cammaa caiquipac

t SEXTO, Y NONO MANDA^


I
miento.

EL SEXTO MJNDAMIENTC
de la ley de 'Vios,d7^e:Noformciras,j elncue--,
<&
% no: No dejjearas la muger de tupcxmo.
noj]>a^oSianequencama clm canqui I^comeqimrt^
chiciifcafmm mmni , amapi inmi. Ama camhina runap
waicm huarmihimipcu, im- huarminta, co^antapai mna
challicmbu^ ama buacboc- payanmidm,

J^tiTg%gitfg%itawg^ig^
T^elaTemtencd. i
yiM pregunteos fe an de ha- tu madre con tu fobri-
9{er ^ los Daroms, n a hija
*
de tu hermano,
Eres cafado, oltero hermana^
Ellas amancebado^ 14 As pecado co tu pd^
Quantas mancebas ma*
ienes' 15 As pecado co tu nieta?
Defdc tvldmacon- 16 As pecado con tu a-
cffion, con qucas muge- buela?

es as ofendido a Dios 17 As pecado co tu ma-


Quantas a'an caa- draftra

ias 18 As pecado con tu cu


Quantas eran donze- ada' con tu uegra?
ias 39 As pecado conma-
'
Quantas folteras dre^yhija'
I Con quantas parlen- 20 As pecado con dos
as tuyas as pecado^ hermanas con cada vna

I Con quantas parieras quantas vezes^


!e tu mugcr'^ 11 Qoe tanto tiempo

o As pecado c tu ma- que es amancebado^


iief 2.1 Donde tienes efia tu

; I As pecado co tu hija^ manceba?cienesla en ru ca


1 As pecado con tu her a

nana> con hija de tu pa- 23 Hiuta (tele ea tu


ire^detumadre, detu manceba a iu marido- bur
i^adral-ra' taile con ella !a hazienda
[3 As pecado con tu ta de u marido , ropa, otra
[lermana de tu padre, de cofa'

O 2. Traesla

TVTrrr*-i * J f yn mtm
*f:'<4
T>ei Sacramento
24 Traesla contigo fiem 32 Elluuifte mucho tie
pre, de pueblo ca pueblo, po amancebado con to.

dizicndo^que cs mugei?
tii das juntas?
ij Qoanto tiempo , 33 Quantas vezes ofen
que te confelafte que efta difte a Dios con ellas, er
uasamancebado coneTa cada mes, en cada femana
muger cafada? en cada dia, noche?
26 Depies de tu vlti- 3 4 Corropifte ela don-
nia confeIOD, que tantas zella_, eas donzellas.poi
vezes as ofendido a Dios dadiuaSj promeIas,fal3s
conelia? 6 verdaderas por otros
'

4 Duermes juntos en
27 medios agunos,procuran
vna cama, aque no ofen- do eo mimo?
das a Dios con ella,poni- 3/ Engaa fteIa,promc.
dote a peligro de pecar? tiendo cafarte con ella?
28 Tienes hijos en eTa 3 Depues de calado,
muger cafada y picna fu
, con quantas mugeres fol-

marido que fon uyos? teras , caladas, donzellas


29 As corrompido al- as pecado?
guna donzclla algunas
37 Qiiantas vezes con
I
donzellas? cada vna dellas?
30 Quantasascorropi- 38 Antes de cafarte con
do contra fu voluntad
y
'
tu muger, eftuuilc aman-
qutas con voltad dellas? cebado con ella, para cafar
3 1 Quanto tiempo pe- te?

cafte delpues, c cada vna 39 Quantos aos, me.


deilas? fes?

Diftc
... .... <.*..*.. 4. i 'l

n)e la Tenlt enca 213 .

Difte palabra de ca- 46 Quaotas vezes as pe~


irte a algu na muger. a al cado eoo ella depucs que
;unasmugeres,dizieodo: te confcfiae eta vldma
y por
^afaremonos ;
ela vez?
)alabra que le difte , con- 47 Quantos aos que
ntio, con tigo? els amancebado con
li a quantas as dado ella?

>alabra de cafarte? 48 Quantas vezes as p^


\i A qual die la prime cado con ella , deidc que
a? efts amancebado, cada a-

[3 Efla a quien difte pri o^cada raes, cada fema-


nero la palabra , vuiftela na,cada dia, cada noche?
lonzella? 49 As pecado con la ma-
J4
por cafar , y
Eftafe ceba de tu hermanlo con
juierete por maridotaira fu muger?

^ue te as de caar con ella, $0 As pecado co la mu-


^ ino te iras al infierno.Y ger manceba de tu pa-
,

1 efta no te quiere por ma dre?

:ido , y la fegunda i,efts 5 1 As pecado con la ma


obligado a cafarte con la ceba de tu hijo?
fegunda.Y fi efta no quie- 51 As pecado con la ma
re cafar con tigo , eftas o- ceba, muger de tu tio?
bligado a cafarte con la 53 As pecado con mu-
tercera, a quien difte pala- ger infiel?

bradecafamiento? 54 As dado palabra de


41 ETamcebaquetie- cafarte con alguna mu-

es es foltera? ger, con juramento fin ,

O 3 el
c

I
2 1 4 ^ el Sacrament
el,pam ensaarla? do, abra^nclo, les as to^

jj As emborrachado a en do los pcchoSj las ver


alguna mugcr, para pecar gucas , e feguido lue^c
con ella? inmediatamente lacopu
5 A'^ pecado con mu- la con ella o con ellas c
, ,

I ger.en la lgleia, as derra- no Y qnantas vezes las b<


mado i miente en la Igle- falle, abracale , pal
ia^ as bcadOj abr.i^ado pale^n que le figniee h
o palpado a algunamuger copula

en eitos lugares^
57 As abra9ado, bea-
61 As hecho alcahuetc
a tu muger, madre, a tus
do, tocado ios pechos, hijos a tus hijas, a tus
,
4 otras parces, las vergueo- hermanos hermanas,di-
^
*^<
^as de alguna muger, con ziendo, qucrc engaen,
^(\ quien no as pecado, con traigan alguna muger c
t? ,

quien pecado , tomado


as mujeres -

deleite en eio^ as recoca .i As fido alcahuete de


do a alguna muger? algn hombre, muger,
58 Quantas vezes as he trado alguna muger,para
cho quaitjuicra dellas co- que peque con algn ho-
2s' :
bre? llamado algn hom
I /9 As metido los dedos bre,para que peque con al
algunas vezes enlus ver- gnnamuger^
guen9as^ as corrompido 63 Quantas mugeres,
i aalgunadonzelia con los hombres as trado?
<^dos? 64 QjLie tantas vezes
^.0 Qnando las as Lea- 6; Eran mujeres ea-'
t ladas^

i
S^avaOTryitaFEiTgg3ig:
Dela^emiencU 215
donzeilas , okc- teras,para que en ella ofen
faas ,

^.^g
danaDios^
^6 Ueuafte menajes, 70 As acompaado a al
algunos prefentes pa- ,
guna perona , que abias
peles , a algn hombre , lua a ofender a Dios , con

aalgunamugeroinduzi- alguna muger, con algu

fte a algunas perbnas a hombre?


que fe vicen pecalen'. 71 Andando en amo-'
y ,

dado algo por elb res paleaftete por la callc;,


An ce
qoehizile? fuiiie al pueblo donde

As dado lugar en tu los tenias? Hablarte hi- ,


67
para que pequen al- zifte feias ? Pufiete don-
cafa ,

de pudiecs ver , y er vit


cunas peronas*. as les da
-do cama para efto? to? ^ _

^8 As confentido en tu 71 Embiafle , recebit

cafa, perfonas amanceba- te menfajes , dadiuas*^

Taifte cantale o di-


das? as econdido muge- , ,

res cafadas, fokeras en fte muicas a tus amo-


tu cafa ,
para que us gala- res?

vean, y pequen? As
lies las 75 Viendo mugeres ,
a^s

lo confentido , porque te las deleado en tu corado,

den algo porque te v-


? diziendo : A quien pecara
u? por comer de lo que con cfta?

ellos traen? 74 Que tantas fokcras


9 As trado a tu cafa al- que tantas cacadas? que ta-

-gunas mugeres Epaolas, tas donzellas? P^eligiofas


o Eipaoles, cafadas^ ol- as defleado?

O 4 Q^

^T> 1*1*4 1
2 1 6 De/ Sacramento
7j Que tantas vezes as cometido otras vezcs *
(

dcleado deliberadamente de penar en la muoer (


,

pecar con cadamugerde mugeres con quien peca


eftas? le?

76 Delcitafte te en ellos 81 Sonale algunos fue


moroamente, aduirtien- osdeshonelos.porauei
do lo que hazias que tan- vifto eftdo antes defpier
to tiempo te deleitale en to^alguna muger con qui(
cada vno delos pcnami auias pecado , con quien
tos? delealle pecar?
Wm 77 Fuifte negligente en ^^ Holgae te defpues
refiftir con prefteza eflos de dcpierto, de auerlos fo
penfamientos? nadlo clbndodepierto^
78 Eftandoacoiadoas deleitafte te en elos fue-
te pucfto a par coas tor- nos?
pes,y fucias las cofas que 84 As deeado , y con-
palan entre cafados? fentido ofender a Dios,c6
7$> Fuile a las glefias^o quanras mugeres as vi 11 o,
aotrasjuntas.porvcrmu- diziendo en tu coraron:
g^f^s? Quifieta tener ocafionpa
80 Hizifle ferias en la ra pecar con efta muger,
Iglefia , en otra parte a fi tuuiera ocafion ofcn-
niugeres. eftuuileias mi diera a Dios con aquella?'
rando, dereando pecar co 8; Efls en ocafion pro
^*^^s? pinqua de ofender a Dios
8r As holgado de pe-
te con alguna, algunas mu-
far calos pecados que as geres'. como es tener tu

i^Uh^^vx wiMUVumira^ M'


De la Tenitenda. ^2
17
ranceba, de vnas puercas cados que as cometido co
Iciuro ^.
verla como y ,
mugeres' as Conrado a o-

jando tu quieres? muy mugeres y las ve,


tros las ,

tnenudo^ renerla en ca- zes que con cada vna pe-

de tu madre , de tu her- cafl:e?

As holgado de
lana. de ru muQ-er? 90 ce

mu-
oir
m
; Eftando cierto, que a otras pcronas/itos

ida vez que vs alguna mos pecados'as ntrete-


iuger, a tu mancebaj nido ea conueracion?

ue no peques con ella 91 As dicho las muge-


Dn la obra^ que pecaras res con quien as pecadora

Dn el penamiento d- otras mugeres, hombres

ando ofender a Dios co por incitarles que pequ


la vasla a ver
y ello es con mugeies, contigo'
luchas vezes? 92. As dicho que pecaC-
7 Codiciando algunas te con algmia muger caa-

lugeres , as te tocado tus da,ol:era,o donzeila, fien:

erguen^as, yporeftos do mentira^


enido en polucin que 93 As contado cuentos
mtas vezes? de amores, que otros te di

I As hablado palabras xeron a ti, diziendo, que a


Yu

Drpes '
as cantado canta- ti te paaron'

sdeshoneftosVastehol- 94 Solicitarte por pala-

ado de oyr cofas torpes,, bra, porecrito^ porter


olgandote con tales pla^ cera perfona, a alguna mu
cas' ger,para pecar con ella-

5t.
As te loado de ios pe 9); As contado cuen-

tos^

TVT if r* i
2 1 s Del Sacramento
tos dcshonelos^ joi Quantas vezes I
<)G As cantado dicho
, as tenido , acordndote (

coplaSj cantares lucios^ o cada vna de elas mug


as echado pullas dcsho- res'

neftas loi Defpuesdeaueri


5>7 Caifte en polucin, qido ellas poluciones
o pro curaitela voluntaria- tenido contento, de
mente' uerlas paTado , te pe
98 As tenido polucin do'
entre iieosj por auervil 103 Tocando las part
to elando defpierto algu- vergon^ofas^ los peche
as mugeres a quien as otras partes , befado,
lekado' por auer conii- abracado a tu muger, ai

do algunas coas demafia- manceba, a tu parienta,


damente calientes que te ,
a la de tu muger,as venid
pi? ocafen a efte peca- en polucin
as ceid
V..O ? por auer comido , alguna diftilacion?
i
bellido, o dormido dema- 104 Tocndote a ti mi
fiado' mo cus vergu^as,tocat(
99 Que tantas vezes as las con coracon deshoni
tenido emejantes polu- fto , deleitndote , y del

ciones? manera, as tenido poluci


100 Qiiando as ceido con cus propias manos ,

elas poluciones,as puelo de otra uerce'

el pcnan-iicnco en muge- 105 Que tancas vezes *

rcs,caradas^donzcllas,y ol tenido cita polucin co


ceras tigo mimo '
que car

ti

^ yttlg^y ifgBitaraiiggg^ ig
..*.*.<..*.*.!. //

^elaTemtencta. 2I)

) tiempo a, que das con gado Jas verpueocas de o--


CTO minio amanceba- tro muchacho de otra ,

o teniendo ellas polucio perona, de otro coniDa


es' ero tuyo, con deleite'
3 Qii^indo as tenido I I Durmiendo con tu
las poluciones, con tigo hermana , con tu hija,
ijmo^as pueLO e! pena- madre, con alguna pa-
liento en mo<!eres folte- rienta tuya , as la.i pal-
iS, cafadas, donzellas, Re- pado ios partes vergon-
piolas , o par en tas cuyas, cofas ^ los pechos, de^
tus afineSj en tus coma fuerte , que ayas venido
res. ahijadas' a de]carlas,y a tener polu-
T/ Que tantas vezes as cin-
nido poluciones y
eias ,
III Que tantas vezes
enamientos , con cada las as tocado,ytenido eftas
nadeasmuperes? poluciones, defieosde
d8 As tenido eIas po-^ pecar con ellas'.

!Cones,dede mucliacho I J3 Durmiendo con o-


aipdo, refregando tus tro h6bre, con alg mu-
^rguen^as' chacho, as le tocado las

:9 Que tanto epacio partes vergon^oas


y as
e tiempo,te refregauas, le hecho que vega en po-
t
; tocauas tus verguen- lucin ? as le tu encado
is , deleitndote en cfto, eTe pecado- Dime comul
jnc]ue no tuuieTes polu- gas ' depues de auer teni-
Lon' do polucioDj hecho algi
10 As palpado, refre. pecado deftos ,, as reccbi-

do m

:v1U!j^ 5ii
mmwiAMmmmM.^uii^m.m9tW9L:^i
2 2 O Del Sacramento
do el antiTimo Sacame- iii As pecado con al^
to del Alear, iii auerce co- animal, oueja,peiTa,cabr
fefado primero'y aunque gallina, burra, mua , ^at

te ayas confelado? pato, con alguna oue

n 114 As pecado con al- de la tierra^ Y es muge


giin hombrc' con algn pregntenle As pecad :

niD^o o con algn mu- con algn perro, con c


chacho? tro qalquier animal'

115 Co quantos hbres, 121 Con quantosanitr


nio^oSjy muchachos? les deftos as pecado?
116 Que tantas vezes co 12,3 Que tantas vezes ;

cada vno' pecado con cada vno?


117 Que tanto tiempo 114 Que tanto tiemp
que vas ele pecado' as a ,
que cometes ele pee;

lo ocultado en tus paila- do


das confelionesdiziendo 115 Astepuefcoafabic
Si lo digo al Padre , me an das , a ver animales, quan
de quemar' do fe toma carnalmentc
118 As pecado con tu 126 As conocido carn;
muger, con otra qual- mente, a la madre del
quiera, uera del vaonatu criatura, que tuuifte

raljO por otra parce? Baptifmo' tu ahijada


119 Que tantas vezes, quien facale de pila? a

que tanto tiempo a que lo madre de la perfona, a (

vas? hija, que tuuille en la Ce


1 10 Con que tantas mu firmacion
geres' 117 Era ya cafada eTat
comadf

rtiuxvwf^nt^
>-*^
#..<..*.*.<././.'.*.. f ./ * f .'

DelaTenltencU. 221
madre, ea tu ahijada, to , ni con palabra, ni con
ando pecafte con ella? obra?
3 Con quantas coma- 134 Prcciafte, y alabarte
:s tuyas -
y con guantas alabas a otros de eoamo
ijadas tuyas as pecado? rados'Huelgaftc, que te t
) Que tantas vezes co gan por ra-
da vna? 15 j As procurado ver
D Quanto tiempo , los que elan juntos car-
amancebado, c5
e eftas nalmente'- as procurado
comadre , con tu ahi- ver las partes ecretas de al
la? guna muger'
r Efts cafadoj eu- 136 As te veftido bue-
[le cafado, con tu coma nos vertidos , engalana-
s, con tu ahijada ,
que dtelo traes olores. para pa
aifte al Baptimo , a la recer bien a mugeres '
as
infirmacin? deleado andar bien verti-
i Cornea y beues y
, ,
do, er hermoo,tener gra-
ermes deftempladam- cias, haziendas, para agr

,
a cuya caua tienes fu- dar a mugeres, y ofender a
5s penfamientos? Dios con ellas'

3 As enrrado, incita 137 Comifte algn ma-


)a otros,para que vayan jar, para tener mas forcale-

a cafa de la muger rame za para pecar con muge-


*
alguna parte donde res

malas mugeres^aunque 1 38 Que majar era'qui


) entres con intencin te lo dio '
quien te ene
;pecar , con penamien- como lo auias de comer?
As

FKaHMtfliC
222 ^elSdcmment
r 139 As te^a!imado,c5 145 A quanraspcifoi
manarpu ,
para tener mas los as dadoj eneado,
vezes parte con mugeres mo los an de hazer
140 As te ^ahumado co 146 Tienes elas co
n chuiarpu^ojmarpu^Y'^idL ha guardadas, para efte efet

zerte impocce,y no eng- rraemelas rodas aqu 11

drar hijos en tu mupcr' go ,


para quemarlas en
141 As fahumado co
ce preencia,y fino no tep
huaUaquita^ para tener mas do aboiuei?
potencia para pecar con 147 As bnfcado ciyw;
mugercs
^ara^omauUic^arapcutica
141 As te vntado re- ^ en tiempo de coecha, f
fregado tus partes (ceretas ver i tu enamorada a
con ciertos goanillos, lia- boluer a amarte, tu a el
mados fucama ,
para mal Sueles guardar elos Ma
ckto zeSjpara efte efeto?
145 As vendido, dado^o 148 Sueles echar en ac
i
entenado a Indios, Indias, hando de comer la m
EpaooleSj Epaolas, eC gorcajcl maslillo dclla,p
que co ellas
tas coas, para ra que bouicndo la pui
ofendan a 3ios hagan, ta zia ti , digas ,
que e i

que otros otras pequen


, cuerda de ti tu dama, y r

conmugeres, conhom- boluiendo la punta az


i
bres^. ci,quiebraslo, y ccupc
144 Qjie tantas vezes as lo Enojailc dizicndo
'

viado delemejantes :ahu palabras de peadumbr


t
menos como li iucra cola viua^
I

J^^Tg^gyg^igyi
k'W^t "* 'i T ."TH

JtJtJtiiHi^'MB

jD^ la Venitncta, 223


\^ As beuido con los 151 Qipndo canta^ el
janos, que cran los ruifeou de cierta o-jane'-

uies en la cabe^a^dizien- ra , clizcs ,


que a ti ya tus
,

), qDcen juntandorecn amores, te traen en len-


ehicha citas conforme
, guas f Y
quando canta de
iel amor_, con tu enamo otra manera^dizes, que no
da-y quando le apartan, dizen de ti, ni de tus amo^
le no lo efi:as,y la llamas res nada
lemigaj otras cofas ijz Quando vn
paxa-
Andando por cafa, ro llamado hmichau , ean-
Dor los caminos, tu, y tu ta zia la oreja derecha
anceba , fi paila delante dizes y crees que te de
,

ti algn ratn, dizes', ir bien con tus amoresf


:es, que es para apartar- Y quando canta zia la
dclla, ella de ti ,por oreja izquierda, dizcs,
y
ucrte de vno de los dos, crees,que te de ir mal co
>orotracoia Dizcs lo tus amores '^

limo, quacdo paila dla j


jj Quando caminan-
, alguna culebra ? do juntos Jcon tus amores
de ti

ando come alguna cu- buela alguna perdiz delan


)ra apo o pelea con e!, te de ti,dczis,que ya
, 110 os
le as villo citando ena- aueis de ver mas
y que a-
'

Drado, crees ,
que por a- ueis de perecer arnbos , y
ello te as de apartar de acabaros-
1amores Crees lo mit 154 Traes contigo, y v-
3 qudo ves alguna ma ks q buacanfi ^ para
oiagraade gue as mugeres te amen,
y hagan M>

vu:m'w:mw:mwwnLw.WKW^m^i''[&'i
iASMMMMm

3S24 Del Sacramento


y hagan tu guftocomo es 157 A fe muerto alg
el huacanqui , llamado car* perfona por clo que
huayancbi;^^X2i que paian . zite , por mandallo
do cerca de alguna muger . zer-

vaya luego en tu feguimi 158 Que tatos an m


to- el huacanqm, llamado to dca manera a , <

buacapachi , con que ha- tantos as hecho e va'


zes llorar a qualquer mu- enflaqueciendo porau
ger por t^ traes otros hua les hecho efta maldad

canqim , de epinas de cha- mandadola hazer'


chacuma^dc quifar^o mot ij9 Quando hazei
quitosdelCollao, otros tincuchicu , hablas con
huacanqm^p^ira^maYjy fer Diablo^que palabras le
amado de mugeres' zes as le o ido hablar
,

i_f5 As hecho el tmcH- la hechizera, hechiz<


chicu muger
para que la que lo haze
,

que te aborrecerte ame 160 Que te an dado |

que que haga


tu quieres que hagas elo- y tu qui
tu gilo, para que tu la a- dado porebo que d -

mes a ella ^ haziendo Ggu- por auerlo mandado


rasde ebo , de tu figura, y zer

de la muger que dekas 161 A quantas muge


I j As ido a lashechi- quantos hombres
i zeras, a las perfonas que atrado a ti , con eftas .

tienen cle oficio^para que chizcriaSj huacanquis


hagan el tincuchicul
%
PECAD

tt:VB^[KME^lLMUMl
*

. *..tt. . *. < .. . . ,i /,/'> :.t.! *

^eiaPemtemd: 525
>
C -4 JD 5 fif no engdrar en tu mugtrl
puede auer entre cafados o para no concebir por ?

rwr< eflefexto ma- no tener mas hi os por j ^

damiento. otra cofa, as echado por


i Pagas el deuito a tu cfto fiiera la imieote?

lugcrpa tu marido? 168 Por tocamitos defl


63 As llegado a tu mu honefios que as tenido co
cr con animoj, que llega- tu muger,astenido alguna
as a ella, aunque no fuera po!ucion,en algono de t-
Limuger> O as llegado a los tocamientos?

u maridojCon animo que 16^ Hilando con tu mu


legaras a el,auque no fue- ger entlalo, as puefto
a tu marido? .
el penfamiento delibera-
6\ Hazes alguna cofa, damenie, en otramoger?
>or la qual e impida la ge as dormido con tu mu-
leracion , echando la fi- ger penfando que es mu-
iente fuera del vao de. ger de otro?
lido, de otra manera* d- 170 Que tantas vezes

elo? as tenido elle penfamien-


65 Guardas orden, yel to?
^afo natural ^on tu mu- 171 Que
_ elado teniaii
rar? eTas mugeres^eraolteras,
.66 Por culpa tuya as te caadas, donzellas^ pane
lido alguna polucin , tas tuyas. de tu marido'
fafon, fuera del vafo na- Religiofas^cn las que ela-
:ural de tu muger? uas pciiando ,
quando eG
167 As tomado algo para tauas con tu mu^er?
P . Hilando ^

^^nrr T^ j # r# r# i * if t * i * ; i f mWM
226 Del Sacramento
272, Eftando en el ado mirconella^
con marido , as tenido
cu 177 Biuicndo tu prii
el penamienco en algn ramuger. tu primen
hoi^'b^e? ndo, as te cafado fegun
173 Que elado tenia^ y tercera , y otras mas
era cafado , oltcro era zes
padre de Milfa o Relgio 178 Antesde certifi(
lo era conlanguineo tu- te de lamuerte de tu r
yo, pariente de tu mari- rido, v de tu muger, ca:
o ? era tu compadre, tu tete con otra , 6 con
ahijado
tro?
374 Por no aucr dado 179 As tenido acccl
cldeitoatumugcr,por tu muger , a tu ms
110 auer conentido que do, en la Iglcia , en
tu marido renga acceloa mcnteno que '^
tantas ^

ti, afc feguido alguna inco zes

i^cncia^ 180 As dado licenci


i7i Cafaftete por pala- turnando, a tu mtif
I bras deprcfcnte, iabieodo para que qiiando fuere
que auias pecado mortal- alguna parte, eluui<
mciire , im Qonfelarlo quaiquiera de los d
primero' auente ,
pueda pecar c<
17 Cafafletc por pala- otros hombres , con
bras de preente,
no entea tras mngeres ?

dicndo tomar por muger 281 Caaftcte en alg


a la con quien te cafalle, cafo prohibido '.Eftosc
ino olamentc por dor- los hallar cl confcffi
t
expread<

%
Wlt^UVBVH^IU^
# .
<f .. .K. 4. ..<.,*..< .>. /./..'.*. f ./ f
1

a tencid, 117 I
t^'""'' I
cprefados \
qiundo tra^. PREGFNTAS QVE
imii i
iredela celebracin del fe an de ha>{er a m
icramento del Macrimo-
io,-y fegun los impe- I %6
mmeres.
Eres caada-o fo Itera*
PPI iS
'3
imentos,que alli fe ecre^ 187 Eres donzella
irn en la lengua Que- 188 Eftas amancebada. 111
ba j preguntara al peni- 289 Defde tu vltima co
mte, en qual de aquellos feion, con quantos hom
breSjdeudos tuyos cafados
afos

?i
prohibidos,c caf^
Depues de auer fol ceros , parientes de tu
i
ormido con la hija de tu mando as pecado? i
luger^ con el hijo de tu 190 Con quantos pa 1
lando, con alguna pa * dres de Mila, que no e-
enta de tu mugcr , v de
marido, as buelto a dor
an de MiT, y que traigan
habito de clrigos con
i 1
\
1
ciir con tu muger , con quantos RcligiooS , da
u marido. qualquier ord as pecado^
83 Que tantas vczes^ 191 Que tantas vezes
'ILuiii III

84 Caiailece antes de as pecado con cada vno-


ener catorzc aos (G es va 191 Depues de cafada^
on} caaftete antes de te as pecado con algn homi
ler doze aos(Si esmuger bre cafado, oltcro' con
I
8; Para calarte con tu algn padre, Religiofo^o
i
nuger, robaftea , aca- con algn pariente tuyo-
ela por fer^ijy contra la de tu mando'
noluntad uya,y de us pa- 193 En que grado era
ires, de fu caa tu pariente
P
? v de tu mar
z do^
n !tm1 i

ll-i'-ii ^

il

TTTTT Tf r*-i ; m^v4^A^^


"^
i Mmi
J-T'

Mi
22% T> el Sacramento
do cle, eos con quien na ventana en orro
, Ii
as pecdo? gar con intencin def(
194 Viniendo tu primer villa de alguno , de cjuic
marido as te cafado con
, fabias quece amana , pai
otro, con otios? pecar contigo?
^ Que tanto tiempo
.19; 102. As dicho que no c
u as clado amcebada con pecadodormir con vn h
cada vno de eos hobres bre que te quiere para C2
,

con quien as pecado'. farc contigo?


i^A Que tantas vezes o- 203 As dado palabra a al

fendifle a Dios con cada guno de calarte con el ,


'

vno? ele a quien la dik vuoD


197 Antes que te cafafes donzclla'
c6 cu marido^ eftuuifte co 204 A quantos as dadc
ri amancebada? palabra de ca'artecellos
r^S Que tanto tiempo? quando difte ela palabra
199 Pecanas con el ca- hiziftele jurar quecalan
da noche ^ que tantas ve- contigo '-
Arrepentilet
^^s? luego^ Porque te arrepcn-
2CO As re vertido,
y en- tile?
galanado allanadote el ca
, 20; As pecado con doi
I bello , afeitadote con in- hermanos^
i tencin de parecer bien a loG As pecado con pa^
tu galn, a otro hombre dre, y hijo. con co, y ib-
cualquiera, para que ali bnno?
jcqucn contigo? 207 As pecado co tu pa^
aoi As ce puelo a algu^ dre^ con tu hermano^
As

i
tfcJ^^lgwgyg^MifcaBgygiiig^
'Df la Tenitencid, 22^
loI As pecado con til 114 As te abracado.o be
io-co hijo de t herma- fado con algn hombre^
!o' con hijo de tu tio^ teniendo mala incencDi?
le tu ta? iij- As hablado pala-
09 As pecado con tu bras azias o cantare
j *.

buelo con el marido


' bailado bailes deshonc-
le tu ta- con el mando, il'os hecho la cachua ^ o
)amigo de tu madre,o c6 oyarcbi-^'^diT^ con efto in-

1
o
ealan de tu hermana ? citar a tus galanes a dcsho
onclmaiidopamigolc nelidad , y a los dems
ahija? que te ven?
10 As palpado con ms iiS As te holgado de
manos las vergenzas de or cantatcs, palabras de
y
.gun hombre? honcltas
II As le hecbo que ve- 117 Mirando hombres
a en polucin '
as la te- as los delicado en tu cora-
ido tu, por auerle tocado '^on?
>eado, abracado? 11 8 Que cftado lenian*
1 As conlentido , que
1 quantos as defleado que

Dquen tus vcrguen^ is , tantas vezes-quanco tiem-


tus pechos , otra par* po tuuile elle deleo * fue
: de tu cuerpo? del c candte*

15 As befado las ver- 119 As delicado pecar t


ucn^as de algn varn ccjn algo n Pad re df Mi la,
s conentido que te bce o con algn Religioo?
ti las luya^j deleyrandotc 2.20 A quantos as dt Tea
nello? do^que aiitas vezes?

P 3 ^^

iJti'^A
t>Mi:Miflig.MMll*ii.'f^^IIg1fiM^4>'^
230 T^elSdcmmenfo
111 Asido alcagiieta? 218 As d^do a tu hij

as rndo al<juna miipera donzella, corrompida

alpuii hombre? O algn a algn padre , Pveligio-

hombre para alga na mu- o, Erpaiio!, a algn n

rer? dio, por placa, por ru.


tiL. Asconfentido, que gos^y promeas? por
pequen en tu cafa , asios que te ayuden', porotn
'ccaentidoj tenido eti cofa? que tancas hijas tu

ciia^ yas as vendido'

223 A quantos?quantas 115^ As confentido, qm


vezes tu hija peque con el In

224 As pecado CQ otra dio,que a de (er fu maride


mogercomotu? antes que la amonelen

T2| Con quantasmuge V depues de amoneftada


resjquanfusvezes^ antes que el padre lo

22; Qiiando hazias eTe defpoe.As la maidado v


abominable pecado , te- larluego^

nas tu pcnamiento eii: 230 As confentido, qu


hombres cafados? okeros tu hija efte amancebada,^

C!erigos?Religiofos'.parie que viua mal, porque elh


tes tuyos , v de tu marido', fus galanes te den algc
,

217 En quantos hom- porque te fultenten-

bres temas tu penamien- 251 As confentido qu


to que tantos eran cafa-
^ alguno algunos hom
,

dos fokeros ? V deudos


;
bies duerman contigo
pa- fuera de tu. vafo nati
tuyos '.
tus aines \

'

i dres Kcligiofos- nal?

Aquantc

; ^iyiftglWK3WiWIgliK:
*....*..<..*.'./ 7 l.t

T)eUTenttencU, ssi ,

,51 A quaiitos hom- confciiore.slctorcs y pof ,

que ca !a lengua Qiie-


>rcsiyqnantasvezcs?
Afte puefto fobre chun, lU) icpueden tradu-
.33
.

con la honcfticlad, que


d o as confentido
varon ' zir

Tue pequen contigo de tan Tanto logar requiere.^'


porque per las dichas ca
nra manera , "que la natu- ,

.^\\
Epaoi , y las que e diraa

Que tantas vezes as en la Quechua, fe pueden


,34
'lechocto? preguntar honclamen-
ma te confefiaren ios
L35. As tocado con cus las ,

iiostsverguencas^en- quelas cometen y el ,

:rando los dedos en ellas, confclor las puede en-


tender tales colas uce-
venido en poUucion fi
'
,
is

Quando efto hazlas, pen- dieren,

^auas en varn en quantos


i;arones penfauas ' Y t]ue
.ftado tenan'. TOBAS ESTAS
dirn enla
.36 Que tantas vezes^ preguntas ^ ajfi

Otras muchas preguntas utckia. X\ primera^


iexo de efcreuir en cfte in mente hps auefean de.

crrogatorio que fe poda ha^e?\d!osya'^

iiazer^a varones,y a muge- roes.

res, que entre ellos fe co-

iieten ,
que fon todas pe- Huarmi yocchit can-

:ados mortales , dexoias qui, cairi manaracchuj


por no ofender los oydos 2 Sallayoc , fipafiyoc-

caos , y limpios , de los chu canqui?


P 4 Haicam

nxaoLaaooL
2iz ^e!Sacramento
3 Haicam ipafijqui' L. 13 Yayayquip panai
allai]uica,haicam? huan, ypayquihuan hi
4 Quepa confeTacuf- challicocchu canqtii?cai
caiquimantapacha, haica mamayquip,aan huai
fcuarmibuaniiii huchali- cain,ma^muiak]i,huai
curcanqui? qneiquip vusfinhuan
p
j Haicam co^ayoc? tac, huchaman vimaccli
6 Haica pinum , mana canqui?
cal!ariea,manapaqiiica? 14 s^^^pa^p^naiquihua
7 Haicam co^annac L Sullca panaiquihu hi
8: Haica runamacijqaL challicurcanquichu?
huarmicuiiahumijhucba if Habuainijquihna
llictireanqi? huchallicurcanquichu?
5 Haica /^uarmijquipra iG Payay quihuan hi
namac:iituarmicunauan challicocchu canqui?
nliuca/Iicurca^qui^ 17 Yayayquip huarmi
iQ Huacfiac mamaiqu huajiuchalhcocchucq!
i 'lihuchalhcurcquichu?' 18: Huarmijquip aai
II VulljC|iii huanjiu- ypaiquihuan ^ aqueiqu
challicircanquichu? huan,huchallicocchu c
iz Prinaiquihuan^hucha qui plco aquciquihua
lilcurcanquichu^cairI,ya- puocchu canqui*.
yayquip yumafeanhuan,, 19 Mamantinta^puo(
i mamayquip huachacan- chu canqui*.
Iiuam^pas, quepa mamai- 10 aantinta puoi
quip, vi:linhuampas,p- chu canqui- ^apahuanj
tarcanquichu?. haica raictam*
i Hai(
\-
_Vfi;.,;^T, ,i^^

i. i .. * ..* .*. /. 7 ..'.*..'. f ./ ,f f ..'. ! ..*.* t *

immm
nyela Penitencia. 233
p Haica vnai paeham cocchucaqui,huchallicai
jFanacurcanqui , chaiha- man quiq\iij(juid:araicu-
iIliieaicjLiihuarmihuan- eufpa.
t Chai allaiquica co- 28 HuachapultinquiV
ayoccIui,cairi,manachu chu chay co^ayoc huarmtJ
laillapicaemi, paita hua- ehurijquilaPca^arocap-
aichanqui Miuacijquipi- mi ipa yoyapdnrad
hu hatallinqui,pacanqui- i^ mana paquifca huar-
dcHu- mila. L mana callariica

3 Co^amantacriuchin: huarmieunala paquic-


achircanqui , ayquechir- cliu, callarcechu canqui?

anqui^paihuannarijima, 30 Haicaam paquirca


iaicanra,apaporcqaichu* qui^ mana munainin man

4 Llata llaladachu,, ta haicaaiatacnii, pai-


'iai pulaicachqui, huar cunap munamin, huiica
nijmiifpa^ mancad
j Cbalco^yoc huar- 31 Haica vnaiatacm
niluianmicani ipa,hai- ppahuan huchaliicurcaB
:a unai paehaam confei- quii^

acurcanquL ^i. Ancha vnai pacha-


.6 Quepa confeTacur chu , llapanhuan carana-
:aiqumanta pacha, haica curcanqui^
[iiittam huchalUcurcan- 35 Haica mitra atac,,

jui' chaicaranacncaiqui huar


ij ManahuchaUieufpa' mihuan^quillamp, fema-
pas, paihuan; huaqui , huc nampi, punchaupi,tutapi-
puunallapi puoc (x- hupasjiuchaliicurcaqui^>
Chccaii

i i 3.:Br^ f I JT # if 1*1 rrrT^ yr'i


34 ^clS^rmenf
34 Checan cuyacuicu- 40 Caaracufunmi i
nahuan, cairi llLilla coi-
, pa pi huarmimampa ,

caiqui icacanahuan, cairi huarmicunamaii


ima haicacunahuampa&, pas , i mila conacurcar
chay piirun mana callarif- cjiichu, hinapa cai ics
cadla, L mana callarif- qr^ fimiraicuchu , hu
cacunacla ,
paquilac lurcanqui
iipallachu callarnxan- 41 Haica huarmimai

I
!
c]ui' mi caaracuunmi ifj

35 CaaraciiTunmi if- imijquidacacliarircqi]


pachu ,
paica llullarcan- 41 Maican cae huarn
qui
i
man mi , naiipac fimi
36 a cafaracufcaiqui corcanqui.
mata haica co^annachu 43 chai naupac fin

haicaco^.ayochuan, haica cofcaiqui hiiarmilari,p


mana callaiica huarmicu- mm, donzcUadachUj p
nahuampafmi , huchalli nurcanqui?
curcanqui- ;<
44 Cunancama a
37 apa , ^apahuan hai- manaracchu co^ayacui
ca cntiatac? hinafpa , camcachu C(
38 Manaiac huarmii- campac,munaflnqui:'C
quihuan huarmiyacuf-
, ricn ari churi ? cai aup;

pa paihuan cafaracun- fimicocaiquihuanmic


caiquipac, caranacurcan- faracuncaiqui ,
yachacu
quichu? manan ifpa vcu pach ,

39 Haica huatam cairi man mi rinqai, ca 11a


haica quillam? pac (mi cocaiqui , mai
ni ,
' mu

yttettgiyitttggg^^nBi
.'../.f.f ./.. .'.*..* J.*.;.*

T>e la 'Penitencia. 235


ninafunqui chaica , if- tampihiampas huchall-'
licquen finii cofcai- curcanqui?

mhuan ,
cafaracuncai- 49 Yumac yayayqiiip
huarminhuan , cairi ha-
uim. lcaiequen fimi
ma-
huarmi talliciican hoan hucha-
ofcaiqui , ,

a co^ampac carnea mu-


llicurcanquichu^

afunqui chaicaari, quim jo Huauqueiquip huar


caaracaunmi fimi miiibuan cairi hatallicuf-.
a

ofcaiquihuan , huarmi- canhuan, huchallicurcaa-


acuncaiquim yacliacuii quichii*;
^

,yiii,
ji Churijquiphuarinii

Chai hatanifcaiqut hu3n,cairifiparinhu,hii-


,y

luarmica ari, cogannac- ehallicocchucanqui

l^u? Ji Cacaiquip allanhaJ


tallifcanhuan, cairi huar-
\6 Quepa confefaciif- ,

pachamanca , haica
:aiqui minhuan puocchucaa-
,

nittam, paihuan hucha- qui^


licurcanquif J3
Mana baptizafca

Paita hatallifcai- huarmihr.anjiuchallicoc-


yj
juimanta , haica liuata- ehu canqui?
-^jY^c 44. Pi huarmimam-
paihuan csranacuf- pas, eafaracuunmi iii-
^8

pachamanca, hai- pa , rimaiiacurcaiiqui-


caiqui
huatampi, chu fimicacharifcaiquic-
ca mittam ,

femanampi,. ta, luraihuan tacyachif-


quillampi ,

puuchauincunapi , tu- pa mana urapapas, paic^


Iluilaiv

.y-^:^.
lam^mm mk MKiraiwiHggyiffS^S^'^
^elSacrammfo
llulbncaiquipsc. ra lean q LU

5y Pi maican huarmic- j9 Mainimpi rucan;


tapas machachecchu can^ quida,huaimjp peca n' i

<]ui paita Iiuchallichincai mjhaihuarccchu caqi


pac, cachaicocpachu caqui*!
56 Yglefia Diofpa hua- iri, maican manacallani
cimpi^ pi maican huarmi- /juarmida^rucanaiqui/ju,
liuampasJiLichallicocchu UiqueCjCa^occ/'u canqu
canqui cairi yumaynij- 60 Huai'micuna:am
<]ui:ageiapi,hichacchu callipa,muc/-?afpa^fuui
canqni *
cairi ma ' maicaii pencaymra llamea pulp
liuarmiif^apas j macallec- c^aipac/:?allapunic/;u ,
pa
ch'j^muc^allccc^u^tipij ca /juan purcanqui, cai

chacchu cacjuj, llamcaica- manac/^Li?^aica muta pa


chacchu caqui Ygleia pi? ta muc^arcanqui,macall
57 Mana puufcaiqui canqui*pencaininta,vcui
Iiuarmida , apuufca, aic/;ancapas , llamcapurc
c[ujcrapas,macallccchu ca qui, mana c^ailla pai/^ua
qui, muchallecchu caqui, uc/:?allicupa'

ifiunra,pencaiinta,vcu 51 Hjarmijqui<5^a,m:
-richampa^imanrapaSjlIam ma iquilla , c/jurijquid;
caicachacc/!7u canqui, cai- Lia/juaiqida, panaiquic
liamcaihuan culiGufpa? ta, pi maican runalapa;
i cairi, maican huarmita cac/;a purela, cac/)acc/?i

Ti \ !f paSjpucilapaiacchu caqui canqui ,/;uarm ida, Hulla


j8 Haica mittam , mai- pLimuai ipa cairi, /;uai

can aigunamantapas , ru- mida uarmicunadapa?


3u:a
F

i
^ . T4 !..'% T "^Sj>*ik_

...*..<..*.*./ r.t.'t ..' .i.!.f.i f.i . .'.i..'.*. .* J.f.


1 Cki lili .^,u^^J.^^m.

T)elaTemtencTa. i^r
Taputniay ipa? raicLi,cccch cafunqui?
Picanp,pi huarmip, 6j . 'Hacij:]u ca canias i

chapuiiqcnch can- rechu canqiii,maican crai^

ii'cain,pi huarmidajca- huarmipas,chaipi hucha-


luaii huchallicuncam- Ilicuncampac'. cairipunu-
ic,pufacchu canqui- cai- nala coccho , mantapoc- i
ma ya-pi carila paSjhuar chu canqui ^ hachada p ,

ibuan htichallicuncam- maicampas , chaipi ruran-


chuacyacchupuacchu campac?
nquiV 6^ Garanacoccunal
Haica caridlam^huar huacijquipt huacaichac - m
im,haica huarmidam, chu canqui , hinallapi caii
nman^puarcanqui^ chic ipa cairi caarafc

Haicacutim^ huarmila, mana cobayo-


Chai puafcaiqui huar lapas, huacijquipi pacac-
icunacajcaarafcachu car ehu canqui huainancuna ,

n ^ donzellachu carean- paicunada/icoc hamupa


Iterachu carean'- huchallicuncampae f hi
Hucpa cunacinin- ihuairac ari^ imallacapas,
,cairiima munarichicui coancamipachu'^cartia
na6lahuampas,quellca^ ehicuacipachuf micui
3pas,p cariman aparcan apamucanta^micfac it
lichu cairi , ricunacui- pachu , caicunada huacij^
lie
, huchallicuichicpas quipi huacaichareanqui? *

pa , pidlaps ipayac- ^ Viracochacunada,


lU canqui'- cairi maUma- cari , huarmidapas , coga-
iftapas, caita ruracaiqui yoc , manaco^ayodapaf^
fiuaci|-

X . h i a : % \ i JBOOC]
238 ^elSamme'nfo'
Iiuacijqiiiman pufiacchu llaiquipac ] tinyapoccli
canc]i., chaipi buchada huancapoc pin
caiiqui,
rurancampac. cuUupocchu , canqui
70 Pi runailapas, cari- huccunala , pinculh
huan,huarmihuampas,hu puai^ taquipuaij harau
chalhcocmi rin iipa , ya- puai irpa,mincacchu ca

chaicaiquidta puriufcc- qui?


chucancjui/iuiecchucan- 73 Huarmicunadla i
qui' cuipa , foncoiquipi mi
71 Sallaiacuipi cau^af- napayarcanquichu ? i

pa , callmta ,
purijcachac- chaihuan huchallicuima
chu canqui^Sallaiquip llac iipa^
tanmampas,rechu canqui^ 74 Haicam co^annai
paihuaii rimanacocchu c^ayoc haicam ? hai
canqui , chimicocchu, cam mana callarifca

quelimaicachacchu can- Diopa acllantahuam-


qutPcaiii Sallaiquidla , ri- pas , munapayarcanqu
cuncaiquipac.camta ricu- chu?
iuncaiquipacpas , mai 75 Haica mittam , chi

cuchupi mai fayanapi-


, ca Soncolla, capa ca hua
pas , fayacocchu can- micunahuan, huchallici
mampas iipa munap;
72. Huarmiman cuna- yarcanqui?
cocchu C3nqui?cairi,huar- 7 Cai yuyayijquici
mipcvjnacuininra, chaz- napica, vnaicha ciiilicui

quecchu canqui, mia apa- canqui yuyaicaiquida v

chicui jiicchiuitapasla- nancha-pa villahuairac


haic

yti^wrigMtMai .i .
'*>
/1. *..*.. 4. ./.'/.'.t..M..r. t f. .'...t. I.*.*.*. .*

^e laVenttencia. 239
laica vnaimi ^-apa yii- 81 Hucha rumcai^^ai-
^acaiqnipi , culicurcan d'a yuyapa, culicoccliu
]ui? canqui huchaiiicoc ma-
7 Chaillachu , chai cijquici:a,yuyanfpa cuffi-
'uyafgaiquila,yuyaiij". cocpachu canqui .

jLiimanta , carcurpnqui U Millai mapa mogcoi


:ain , manachu? cuna^a , mo^cocchu
'8 Puunapi cinfpa canqui , ricchafparac, ha-
icncai millaimana cae- chaliicoc macijquida,
uadla, yuyacchu can- huchalllcnncaiquipacmu
[ui ? imanach , ca-
cairi i napayafcaiquida lcut
irafcacuna puunapi, pa.
nalladapas rurac can- Riccharifpa a ma-
u ifpapas
,

yuyapafac-
83
pa moccocaiquiaa yu-
,
i
,

hu canqui' yapa , cufficurcanquichu?


5> Igleacunaman mai cairi, chai mo^cocaqui-^
uunacuicunamampas , p, checa cuflicuihuan,cu-
uarmida riculac ipa, licurcanquichu,ncch3nf-
cchu canqui' pa>
> Harinicunal"a 84 Llapa ricufcaiquihuar
lmfijcocchu canqui mila, huchal! icuncaqui-
jlefiapi? cairi, paicunac- ., pac munapayacchu caqui,
cahuaicachacchu , can- vcufoncoiquipi ifpa^ya-

ui ^ Iglefiapid huchall chacupuanman , cal
mcaiquipac, paicunac- huarmihuan , hucha IhJ
munapayacchu can-- cuimanmi ? Achac ima.
" '" ''
nach mana yachacupuan
^t
cha
'%
^
y s # t * % iT-i ; i r^ iM^
(>240 ^el Sacramento
chu, chaihuan huchata napayafpa,pcainijqui
rurancaipad llamcacchu canquiUiin
^^ Harmihu,hnarmi pa,cai llamcaicucufcaiq

cunahuampas ancha tui- ,


manta yumayijquid]
,

Ha huchaliicuncaiquipac, hamuchccchu canqui* 1

Sichpa raicuipichu can- cuchecchu c^nqui* hai

mittatacV ^:^''nnr
quimccbaiquihuan,huc
huacillapi capa,i"nunainij 88 Mapa pcncai fimic
qiii tupulla ,
paita ricufpa- nala, rimacchu canqi
jfpallapi ricufpapasmana cain , millai taqui , taqu

ipa,mamaiquip huaim caiqui canchu cairi, ma


pijcairi panaiquip,huai'mij fimida vyarifpa,cuffico>

quip, runamacijquip hua- chu canqu,cai millai m


^
cimpi ,
paita huacaichaf- pa fimicunahuan , chc<

, pa'. manta cuTicufpa^ *

-
U Haica cutich , huar- 89 Huarmicunahu huc
milaricunqui,mancebai rurafcaiquila rimanac

quida ricunquipas pana


, ,
pa cuTicuihua ^umaicl
checa hchallicuihua, ma cocchu cqui^cairijhuc
ma paihuan huchaUicupa, nam,huarmi huchallic
yuyaynijquihuanri, checa caiquicunala ,
yupapc
huchailjcufpapas , chai chu canqui-^apahuan el

i huarmida,mancebaiquic- camittam,huchallicurc
tapas, ricodlacchurinqui^ riipapas, yupapocchuc
ipallapitacchu, paita ricu qui?
qui 90 Huccunaari,chaic
Syi- Huatniicunaf^a mu- quin huchaa:a,yupaaa
,. , macu(

t
6 tfctftifte%igwtMai wg-wm
.... 4. ..<..*. JUL
mm^
a
iaco(a,vy3rifpa , cficoc- *>4Simihuan,qudlcahu4
hucancju^ cairi , caimap hucpa cachanhumpas ^
lillaijhahuaricoda, lima- maican harmida cufli- ,

Dcla vyanfpapas, caciut- checchu canqui^ paita hu-


cchu j rimailecchu can- -cliallichincaiquipac?
ui? ) j Millai mapa^ pencaiJ
[ Huarmi huchallicut mana haliuaricuicunadta^
iiquida,huc huarmicun hahuaricocchu canqui?
lchu, caricunamampas, ^6 Millai mapa taquijcit
ihuaicocchu cqdi^huaf nada cairi cuchuchac
%
j

icunahuan ^ canhuam- fimida jrimacch ^ hoca-


s > huchalhchiiicaitjui^ tccchu i taquicchu , caii-
m
qui cairi ^
pencai fimi*
Cogayoc harmihua Iiuan qucllmaicachacchu
i jCo^nachuampaSjdze canqi-
iliiiampas,h uc hal 1 it u rea- 97 YumaimjquiSa hiJ
m ipa ccchu canqu^ chacchu canqui- cairi yatl
^i Hulla captincac* hnaf- ca hichaflacps ilpa^ on^
, chai cagi tumpacaiqui cocama ecchu canqui?
larmicuna ^ Dios lonco- 5)^ Mofcofpa yumai nij
>cchu? quida cuchecchu can-
,

Sallaihuan,cai hinam qui, ricchaparac huarmi


rcaui, huccunap camm munapayacaiquita^ ricuf
llalcanta,chaiquiqijillan- caiquimanta cairi yallec
j

c^huc cunamantac ViUac coi n'iicuicunadaj millai


111 cquijocam caica ru- maiialliman oncqui*
[cauiipa' la yuyacheda micupa-
^

Q^ chu*

wwt . MinMyM gym-yffii^'ft^'tfill


242 .^elSdmtrhenfS'
chucairi m,micuipi yalli macal lifpapas , manccbai-
ch;:aiqaimanta,vpiacai- quita, cai hinata Uam-
qui mtapas,yaUec puut cafpa , cairi runamacijqui-
caiquimaatachu? la, huarmijquip rvuiama-

5)P
Haica mitram eaiht- cinta, llamcafpapas, yu-
nala futuebircaiiqui? mainijquida , hicharcan-
joa Cai hia yumaynij quichu ^ cairi ,
yumainij-
qulda ucuchifpa , co^a^ quida , utuchircanqui-
yoc huarmiman , co^an- chu?
iiacman , purun donzella- 104 Pencainijquida chi

macnpas , yuyaynijquida cafpajlapipayafpa pcncai


cliuracchu canqui mana oncoiquihuan cu

aQi Haica cucim, cay hi- cufpajlancaicucocchu ca

31a yuyayniy oc carcanqui, qui ' hinafpa , cai hinad


ppa chai huarmita yuya llamcaicucupa,ma,quiqi]
ripa? Ilaiquihuanchu,cairi, huc

J02. na yumainjquihua hamuchu,yumainijquid


mapaehacupa , eulicoc- hamuchircanqui?
chu canqui cai hinayUr 105 Pcncainijquidalla
inainijquida , futuchifcair pipayafpa,haica cutim yu
qui, hamuchicaiquiman- mainij quida hamuchir-
ta cairi ^ Uaquicurcanqui-
canqui^ cairi , haica vnai
chu am vcu aichaiquihuai
103. Huarmijquip pcn- manccbafca hia canqu:
caininta, uunta,vcuii pencainijquihuan puclla

aichantapas, llamcapufpa, pa, yumainijquida bama


eairi firniata muchalpaa chifpa
C2u,
'

''^''^'^^r--.

a^^l^

Quiqtiillaiquiaa ruraihuan - cuficupacac


o5 -j

jmainijquihuan , mapa- chu?


lacufpajCo^ayoc fauarmi 1 10 Hurmap pcncainii
tachu,yuyaccanquicain, ta,huarmamacijquip pcii-
DgannadachuPmana if-. caininta , cairi huc runap

a ,
runamacijquidachu pcainiita, llamcapocchu
U
liri huarmijquip runama canqui , checa culucui,
Intachu * hacallicufcai- huan?
uipriiamacintachu^co- ni P^naiquibuati ,
ina^

ladrciquicunatachu A- maiquihuaii ,
vfuTiqu-i

ijadaiquicunalachu,yu- huan , runamagijquihuaii


accanqui'Monjacunada puufpa, pencaininca, cai-

afchu? ri,nuunta, llamcapoc-


07 Haicacutimyumai chu canqui , paicunada
lijquida hamuchircaqui munapayafpa ,
yumainij-
apa chai huarmila yuya quida , hamuchiiicaiquiJ
ipa? 1 c:i cama?
08 Huarma carcaiqui- n^ Haicacutim , paJ
ncapachachu,ymainij- cunadla llamcapa ,
yu--
[uila futuchec canqui,p mainijquida ,
liamnchir-

ainijquita llapipayafpa, canqui '.


cairi , caicuna--

:acucufpapas? :
huan huchallicuimam-
09 Amapas yunriai riij- pas ipa j
yuyarircan--

juila hamuchipa , vnai- qui?


:hu cacurcanqui ,
pencai- 115 Huc carihuan pu-
lijquita llapipaiapa gai upa^maican huarma ma
"^ " '
Q 2, lahuaa

<M.

M%wiLmmmmmiLmmMm
>.J^v-ivk-?v?-/v^>/.

T) l sacramento
tahuamps , pencaininta 1 17 Haica vnainam, cai
llamcapupa , yumamij. huchadarurafcaiquiman
quidahamuchccchujfu- ta? cairi, tucui coiifefia-
tuchipocchu canqi cai cufcaiquipi , cai hucha-
hiua huchallicuitachu^ya-. la , pacarcanquichu ,
pa-
chachipurcanqui^hinafpa, drcman villaflacchu chai-
villahuai '
antiImo Sa- ca , rupachihuancam iC
cramcncodachazquicoc- pa?
cbu caiiqui , a yumainij- 1 1 8 Hiiarmijquihuan,
quida hamuchifpa' cairi, iDacan huarmihuampas,
maican cai buchada a peilcaininmanta huchalli
rurafpa,andiIimo Sacra- coccha canqui cairi^huc-

ment akarpi cada, cha^- matitachu?


c[uicocchu eanqui , au- 119 Haica cutim haia
i paila mana confeiracuf- vnai am,c ai buchada ru
pa,a coiifclacupapas? ranqui?
114 Caripura,cairi huar- 110 Haica buarmibuaiv
mipura , madapurapas, tac?

huau^anacocchu,pantana iii Tahua chaquiyoc


coccbu canqui? buan,maican animal ica

II j Haica y uyac cari- caugachu3rapas,huchalli-


Iiuan,madahuan, huarma curcanquichu' vuijahuau
huampamihuaujanacur- cabrahu' china anohu
canqui' china atahuallpabuan^chi
1 iG gapahuan haica me na allcohuan ^ mulahuan
"
tam? miihuan [uaumahuan-
chifl
^e la Penitencia, 245
hia llamahu^ cairi ma pas,punurcanquiracchu?
reo allcohuan '
maicaii 117 Cai comadreiqui,ah
reo tahua chaquihuan'- jadaiquipas,imaipacham,
na orco caujac , animal paihuaii huchallicufcan-
lifcahuampas , hachadla qui, cojayoc achu car-
uracchucanqui? can?

u Haica tahua chaqui, 1 iS Haica comadreiqui


nimalcunahuanmi \ hu- huanmi,haica ahijadaiqui
haUcurcanqui? huampasmi huchaUicur-
13 japahuan^haica mic canqui?
itn? 12-9 apahan,haica mic

14 Vnai pacha achu, tam?


ai huchala ruranqui? 130 Haica vnai am,co
1; Allco huatanacola, madreiquihuan , ahijadai-

au^accuna palltanacoda quihuampas , caranacun-


iculpa munainijquihuan qui?
icocchu canqui? 13 1 Huarmiyacufcacha
16 Baptiniopi marca- canqui,cairi,huarmiyacuf
icufcaiquip mamanta, hu eachu carcqui,comadrei-
haUichccchu canqui^cai- quihuan, ahijadaiquihuan
i, baptifmopi ahi jadaiqui baptimopijConfirmacio-
narcaricucaiquia pu- pi,marcaricufcaiqui,hapif.

iocchu canqui^cari,Con caiquihuan?


irmacion Sacramentopi, 13^ Micuita,vpiaita,pu-

lapicufcaiquip mamanta, uitapas,yaUichecchu can


:airi,vuffin chaipi hatalU- qui , caita yallichifcaiqui-
ucaiquipiahjadaiquida manta , millai mapa yu-
Q 3
yayniyoc

immmmM%Mt.itimM%,Wf.,
246 T) el Sacramento
yayniyoc , cafcaiquica- malladapas ruralacchii
nia? canqui^
133 Huachuaa huar- 136 Llipcc pachahuan
mip huacinman yaycoc- ,
pachallicocchu canqui,
chii canqui hiiccunada- huallparicupalla, purijca^
pas , chaimanhamui cc- chacchn canqui ancha ca
chu canqiii^. cairi,pampai- ^acocchu caqui^ cairynif-
runap huacinman yaycoc qui famainiyoccunada,
chu canqiii ama huchalli
, apaicachacchu cqui,huaE
culacpachu ipa yuyay- micunaman, ^umacoclla
iiuan,rimaihuan,i:uraihu- ricuricuncaiquipac ' cairi,

pas? ^Limac caiman^allin pacha


134 Sallayocmi cani ii huan pacha! licuiman , tu^
pa, quiquiiquida ,
^umai- cui ima alli cayniyoc cai-
chacoc , yupaichacocchii man , ima haica capuan-
,

canqui^cairi, huccunada, mampas,huarmicunaiio*


yupaichacchu cqui,alla- cadta munahuancampac,
yoc caicanmanta-campas, paicunahuampas huchalli
cufficunquiracchu , falla- cunca]pac,iiecchu canqui*.
yocmi ihuan ipa munapayatac:hu can*
qui'
135' Ma , imanach runa 137 Ashuan ^inchi cali-

hchallicun ifpa ricun- payocca]acipa,huamii


caiquipac, imallatapas ru huan huchallicuncaiqui-
racchu canqui cairi, iraa- pac,ima micuitapas micoQ
nach huarmip pacan pen- chu canqui?
s
caininca, ricuilac ipa , i^

- ' *
"
Chay

^fttf'&ltiaafiwf.Mieig]
T>elaTenltencta. 24r
^
3$ Chai micuica,imam quipac? \
'

:arca*picac coiunqui'.pim 143 Cai ricchaccunada


atac, cai hinam caita mi- cocchuj ratee chu canqui- %
cunqui ifpa yacha chifur cairi jCaritachu, huarmi-

canqui* lachu, cari, huarmi^vira-

[39 Huanarpuhuan, C09 cochadachu ,


yachachec
ichicocchu cancjui, ach- canquijCaicniiahuan , hu-
ca cuti huarmihuan hucha chaola rurafpa Dioilapi^
!iir
llicuncaiquipac achincampac huccun, *

140 Sutarpu, 1. chutar- cari, huarmihuampas hu-

puan,co9ichicocchu can chac5la ruraocampac'


qui,vrhua,comi, coco, tu- 144 Haica cutim cai hi- 'S

cunaiquipac, huarmijqQi- a copiichicuihuan , cog-


pi churida mana chnriya- ichicurcanqui?
cuncaiquipac,mana yuma 145 Haica runamanmi
cuncaiquipacpas' coc canqui, cairi yacha- ,

141 Haallaqukahaan chec canqui, cai hina co^-


co^ichicocchu canqqi ichicLiLiquiirpa?

ashuaa capuiTuncayqui- 14 -Hi^ aichanquicha


pac, huarmicunahuan ya- cai tucui'a- cai hiiia ma-
llec huchata rjLjfancaiqui iiallida rurancaiquipac-
pac? ::., llapallanta ancha ca^s,

Sucamacnruhuan apamiiay aiipaqueiqui- ^


142.

pencainijqui-fta hanicoc- pi, rurapachincaipac , iiia-

chu .cacucocchu canci.LtL naca ,:arvn^anamhlIclJai-


ashua huchacunla huar . quila pampac hapuicai-
niihuau huchallicuncai-^ qiiichu?
Avmu-

yi<J^:^,
,mmmm&tm
v -/vk v^?v^^jr>i.3rv* IviJ^irv^ J vi /vi-y vt-/v^^

^elSacmmento
147 Aymurai pachapi, huachu ifpa,aucai , tucui
cuti^ciralajiima^jrada, ima manallidta ccchu
maulli parada, magcacchu canqui'cai tucuita ari,icc
cancjui , huainaiquiman, tacchu canqu?
cairi,Sipafijquiman,atac 150 Sallaiquiliu,huacipi
cutirpanacuncaiquita v- punfpa,ncapunpapasau
nanchaccaiquipac ? cari, pa quciquichicpi,hucucha
hinancaiqqipac, a taripa yallinpcin,hucucham taca

huacaichacchu canqui^ huchiCjinan allincliu ja


ti
148 Choclloda micui- qini canea, ichamraqui-
ra tcuichapa , corontan- pas ifpa ccchu canqui
man 9amaicupa,maiuipa cairi iecchu canqui' chai
I virchocchacanquijiuatu- quiquillanratacchu cc
,

t chicocchu canqui ,
yuya- Iecpas canqni , machac
huantacchu fallai ipa? huai , aupaqueiquichic-
cairijCamecmaiijVmaaca pi hataicachapcn, pitvija

mana cutirimupdn , ca- chaprin , machachuaim;


nacchujpaquicchu, tocac- tacahuanchic ifpa' raer*

'chu canqui, piacocchu pu<fta ricupa Jiampatud


canquijuyainiyoc^caugac racrapola cairi macana-
/;u3n,rimanacoc hia? cola ricufpapas , raquirr

149 Coypacocninhuan, canea , raquipacmi ipa


Vpiaechu canqui,akapi rar iecchu caqui' cai quiqui
i,
pocchucanqui^m^rauna llancatacchu ec canqui.
'
nacuniehuch ifpa, tincui taparaeula ricupa?
nimpivnanchapa' raqui- iji Cheeollo, chccehfc
nncuprinn, mana ai mua iptin ^ rimacuanchicmi
if

**-**-'^^^**'*'**'^
mxmjKmMK^MmMnnnajmME^aMMwWKS^I^J^
~
T)e U Vemienm 249
ifpn ccchii canqui* cai- quipac,munainijquiaa ra
ichilllilliu ipa chac- ra o cpac pas car h ua y ^-

iuaptin,manam rimacu- hiiacquila,apaicachaqui

hichu ifpci,allaiquiman chujhuarmip caillanra pu-


llacchucanqui? ripa, chailla camta catijea

:
j 1 Huaichau,paarin- chafuncaiquipac^cairi, hua
:ijquipi,hi]aichau nifpa ta- callpachi, huaeanquila a^

juiptin , allim calun if- paicachacchu canqui,mai-


Wjfallaiquiman viUaccbu can huarmida , caridapas
:anqui? Hoque rinrijqi- camiaicu huacachincaiqui
iccpi,chachuaptintac,ma pac-quic/;ca,huacanqnila
nallim caun ifpa, fallai- ckc/^acuma, quifuar, /?ua

qniman villacchu canqui, canquida , colla c^upi,

checa fpncoUa ifpa? huacanquida,paca tonm


i;3 Sallaiquihan fian- pa rieran vcupi cada,apai.
t purifpa, aupaquciqui- cacacccaquiima au* :^

chicpi ,
yutuda, pahuaco- rai uacanquidapas, uar-
darcupa, yutum eolio- mida muan caiquipac^
chahuanchicjicham raqui liuafmipmunac,eancai*
naculTumpas, collofunmi, c|ipacpas?
chincafunmiipa, ec- i;; Chccncquciqui huar
chucanqui^ mi,munauncaiquipac,hu
I J4 aurai huacanqui- iuncaiquipacpas , camri
cunada^apaicachacchu c paita munafuncaiquipac-
qui f caicunahuan, imalla- pas,tinquichicoda, tinqui
tapas ruracchu canqui, chicocchu canqui,viram
huarmicuna munafanca- ta, ricchaininta , rurachifc

-.mmjKLMMjaLi
ioia.-:?>-vi-fv4^Jvi^jr.i^3fviXvMvi:Xv>.Avt./v:Xvtr<

250 ^el Sacramento


pa-mimapayafcaiqaihiiar ima ipam rimanacoft
mip ricchainiLa viraman vyarinqui?
ta,paracai cancumanta ru- i(jo Caita rurancaiqui-
rachi papas, maicuchicoc - pac , imalam cofurcan-
chticaiiqui' qui^camri cain,caica ruran
1 J Laicacunaman , ca campag , rurachincaiqui-
camayoc cari,haarniim- pacpa s , imaclam corcaii'.
-pas,rccchu canqui, tinqui- qui'
<hihuanca nipa- 6i Haica huarmilam,
157 Caita rurafcaiqui-* haica runalahuampasmi
t niauta, rurachifcaiquima^ carnecman pulaccatc-
ta pas ,
pi maicampas nua* quijVlachec canqui,cai lai

jiurcanchu cap ruraccunahuan, hua


J58 Haicam, ca hia- canqueiquihuampas'
chilcaiqaimaiita, huaniir-
cancairijCai miaallidla ru PECADOS QVE PFE^
racaiquimanta, i'urachif- de auer entre cafados^
i
caiqui mantapas , haicam en la lenma )'Ae-

fucyarcancu, charquima- chl{4,-iii\[:.

iiai"cacu,pitincan, huaftaa i6h Haarmijquif),cain


cancama? ^ .. i cogaiquipjpuullun mica,
i j9 Tnquichicuita, ru- ayquepulpa , manam ec-
rapa , ciipaihuan rimana- chu caqui ' cairi,manachu
cocchiicanqin' imafimi- huinacunquichic? >

huanmi, paica napaicuiv 13 Huaumijqiiihua pu


.qiii-cairi,iaicap, tiiiquichi- ii'pa, manapas huarmij
cuminta, rural:a ricupa, caiiman ,
puuiniaii pu-
:.| nim

16hS%k^aMnimmwm9Miammmami
De a T^enitencia, 251
im ifpa ecchu yuyac- pidapas vpiaccliu canqui^
hu canqui-cain,co^aiqui mana alahuao cburiyoc,
uan puufpa,mana cogai l^uatiuayoc cancaipac, cai-
ascaiiman huijman pu ^'i,imaraicupacpas-cain m
im paita ifpa ecchu, cairaicuchu ymaynijqui
,

uyacpalchu canqui- dapacallampi hucpipas


i
,

4 Mana yumacunTai- hicharcanqui


uipac, imalladapas rurac ^68 HuarmijqidapucIIa
hu canqui?huarmijquip, payafpajcari, peocaimaiia
encainimpa hahuaman, pi^paitallamcapa, yumai^
airi,huc hamupas,yumai- nijquida urucbecc-u can
ijquila hichafpa?chai ha cui /, malean cae ciallam
iuca,imam'villal^uai? caicunapi?
6^ HuarmijquiSia pe- 2(^9 Huarnnijquit>uaa
aininmanta ,
puocchu puuc^capa oncocama
'i(
anqui? cairi cari huarmi- yuyaynijquila , maicasi
uan puuncampac paca- buarmipipas ^ churacchu
ifcanca huacaichac^u c- canqui cari,huarmijqui-

;ui? la puocciu canqui, huc


i^C Huaallaiqipi,huar pa t^uarminmi ipa yu-
nijqui^uan puupapen- yapa?
ainimpa hahuaman yu- 170 Haicacutim chaira
nainijquida , hichacchu yuyarcanqui?
3nqui 171 Chai huarmicuna-
67 Mana yumacuncai- ca^imanacacnicarcanco
|uipac,cairi huahuada ma pnoacchucairi, co^ayoc
la tarincaiquipac, ima ha^ chufdonzellachu runama
cijqui-

MMMOUiaXMXILxmmmm^S^^
v-/vvv5 'v!>jr>i^3rv -XvMvirlvid^ v*.o/v:Xv^-/v^^v^ h'-J^^AO^ryr

252 Del Sacramento


cijquic^u- cogaiquip runa pa, ch /?uca6la aUpafl

miacha'' Diofpa acllaii- manarac confclacupa


dm carean , dni yuyafcai- 17 Sutillacu buavml

qiiicunaca, ^uarmijqui^u yacurcanqui, cafaracufcai-


puupa? qui,/?uarmida, maiiac/;c

172, Cogaiquicamta pa- ca /^uarmijquipac ciazqui


urupnjqui, maicancac facifpai icAaca paita pu
carilapas yuyacc^u can- uncaiquilIapaccu*.
,

Qii\} 177 aupac cafaracufca


173 C^ai carica , imana qiii /'uarmi, caugac'captit

cacmi carean? Mifla rurac rae, cairi aupac co^aiqui


padref^u'frailec^u^^lerigo cau^aptinracpas , ica,

Mna pac?Jayocc?u* yaguar quimba, acka cutipas, ra


ma^i)quic?u.co9aiquip ra taccAu uarmiyacurcqui
iamacincu*cairi,compa- cairi 5 co^ayacurcanqni
drcqaicAu-a^ijadoiquic/;u cu
t carean? 178 Manarac /;uarmij

174 Haarmijqui<fl:a ma- quip,cairi, co^aiquip, c/;c

a puufeaiquimantajCai- ca Auaufeanta yackfpa


ri, cocaiqaida manahuif Auc carikianc/;u,cairi,/;ua

i caiqmanta jiuc carihua- mi/;uampas, cafaracurcan


chujhaarmijqui huchalli- quicAu*.

hue Iglefiapi,cairi, citm


i curcan?cairi,co9aiqu i, 1 79
huarmihuanchujiuachoc teriopi,6uarmijquia:a,pu

tucurcan? occ6u canqai'aica cut

17; Caaracurcanquicha atac?

uaiiai/;uc/;aiqaida yackf 180 Hi]armijqupac,co


^aiqu

mMWLWMWKim wwvnf
*.'*.*. *.*.'..' 'i.l.'t ..'

De aT^enitencta, 255
jiquipacpas , fimi)qui(5ta co^ayacurcanquichu?
acliarecchu canqiii, mai- iSj* Cunan caaracuca-
lan ripapas , icaiijqni- qui huarrrxjhuan, huarmi-
ianta,hucin chufafpapas, yacuncaiquipac ,
paitachu
ari , huarttiipas huchata 5uarcqui-cairi5callpam-
jrancampac' ta, mana paipa munainin-
81 Manalli cafaracun- mantajayampa, mamam
aiqui yachacptin,cafara- pa, munaininmantahuam
urcanquitacchu? pas,huacinmanta,ayque^
82. Huarmiiquip vl'u- chircanquichu
nhuan , a puufcaiqui-
lantajCairijCo^aiquipchu PREGFN TA S PA'*
inliuan, maani j quihian, ra las mugeres en la len-
luarmijquip runamacin- gua GHiechua.
iuampas,cogaiqui pruna- i8<> Co^ayocchu caquis
[lacinhuampas juarmij- cairi,co9annacchu?
[uihuan , co^aiquihuaii 187 PurundozelIa,iTia*
airi, atacchu puurcan- narac carip reccecanchu
[ui? canqui?
Z^ Haica mittam? 188 Huainayoc/allayoc
84 Manarac chunca ta c^^u canqui?
luayoc huataiqui captin, 1^9 Cai quepa cofcflacuf
luarmiyacurcanquichu. c^iquinmatapachaj^aica ca
Vi es yaron a quien ejloje le r^^uan , runamacijquihua.
reguntare, T Ji es muger^ huaimiyochuan,huarmiti
iianarac chunca ifcaini- achuapasmi, cari, cc^at-
roc huacaman ghayapa quip runaaiacinhuapasnii
bupba

^j
[.ygrraw, mMi.
.V\, V,
A,^.i^r.f^f^^'A-f:'A,I'A'Ji-A,}Af'A,f-A'f-A,^^-^,''r'^

2 54 ^el Sacrament
huchalicurcaqui? ^achcaptin, huchuanchu]

190 Haica Mila rurac cairi, huccunahuanchu ce

p3(irchuanmi,manaMifla ^ayacurcanqui?

f urac padrchuampas, Clc- 15?; Haica vnaimi man-


rigohinapachayoc purij- ccbafca carcanqui ,
japj

cachachuampas? cairi,hai- chai runa huchallicucat

ca Frailes, hucReligiofos quihaan?


iicahuampasmi huchalli 19^ Haica mittam Dios
curcanqui? ta piachircaqui, ^apahu

^apahuan haica mit huchala rurapa^


19 [
Manarac co^ayaci
^
tam huchadarurarcqui? 197
192 Cafaracufcaiqui- pa ,
caranacui'canquichi

manta huarmiyoc huan- ,


paihuaii

chujiuarminnachuanchu 19S Haica mictamhaic


Miata rurac padrehuaii vnai pachacac,paihuan ca
chu , maican ReUgiofo canqui'.

I nicahuanchu , mnama- 199 ^apa tutapichu pai

^ijquihuanchu, cairi, co- huan huchallicurcanqui


^aiquip runama^inhuan haica mittaacacmi^
chu huchallicurcanqui? 200 Lhpec pachahua, t<

capu,acnupu,cl3ac IHpUjCi
I Haica viaipim chai pijima^umac pachahua
"195

cari runama9i jqui carcan pas, pachallicocchu, ca^a

cairi, haica viaipim chai cocchu canqui hucucoc ,


! i:

carica ,
co^aiquip yahuar- chu cqui,paIicocchu, h
macincarcan? '
uicocchu canqui, villa, v
194 aupac co jaiqui caii Uahu murucocchu uyi
l[ .
cog

WifjfgJWi'Wifiwfirig^Mgi
.<.*.>..' 'f .1 .{..'.}.! .t .} -f

)cclin canqui, fallaiqui- carcanqmcaccliu-chaimati


ic,maican caripacpas ^u- taa,iicaiquimanta,pati-
lapuilk iipa ? cairi, o- curcanquichu * ima liifpa-
ihuan huchada rurachu tac puticurcanqui, yuyay-

fpa yuyafpachu? cucurcanqui-


)i Tocopi maipipas,
, 20; Huauquentinta, hu-
yacocchucaqui,camhu challicocchu canqui?
uchallicuncampac , mu. zo6 Yayan,chunnhuani
apayaquciqui, riguilun- pas, 1. yayancinhuanchu,
liquipacpas^ fullea yayaiquihuan capai ,

)i Co^ayacucaiquipac, churinhuampas ,
pimoc-.
iunaqucicanbu,puui- chu canqui?
i,manam huchachuit 207 Yumac yayayqui-
3,ecchu canquii huan , cairi, turaiquihuan,
35 Haicarunamanmi pantacc^ucanqui-
mita corcanqui, cafara- io8 Yayayquip huauque
jfunmi iipa ^ chai fimi, buan, cairi, turaiquip,c^u-
Dcaiqui caririjdozcUada nnh uan , yayayquip huau-
hu puuiurcanqui? quempa, churinhuampas,
^ Haica caricunama- ipaiquip huahuanhuam-
li^ cafaracufunmi iipa, pas , huchalliqurcanqui-
mijquida cacharircan- chul
fimida cofpari,Q
uiicai 209 Machuiquihuan,bu-
ahuanmihuarmiyacun- challicurcanquichu ^ cai-
|Ui ifpa, jurachircanqiii- ri , ipaiquip cocanhuaUj
hu' camri cana, caihuan- mamaiquip huainanhuan^
ni co jayacuffac ifpa ju- naaiquip batallifcan -:.
^' A 7 vi./ A-fvi-JA-jr>*.-f vl IvMvirXvi.; A^^^

25S ^el Sacramento


Jiijan , nafiaiquip co^an- pas , ocllanacoccnu can
^uan, viuflijquip co^an- qui, muchanacoccbu can
i^uan, hatallifcanhuampas, qui, hucballicui,yuyaihu
pantarcanquichu? ii ; Mapa fimila rima
iio Maican runappcii- chu canqui *
pcncaiman
aininta maquijquibuaii tufuica, tuucchu canqui
llapipoCjllamcapocc^u ca cachuacchu canqui , huai

qui? iiaiquicuna^ta , ricoquc:


II I Llapipayafpa, yu mai quicunalahuampas, aya
ninta iutucbipocchu caii- chifcaiquihuan , huchapa
qui' campas, carida Ilam- camta munaricincaiqui
cacaiqaimanca , macillit pac?
eaiquimanta,muc^allircai 2.16 Mapa fimida , cali

quimanca,yumainij quieta pcncaimana, taquijta vy*

La'nuchecchu canqui? ripa,cuijo cchu canqui


i II PciicaUiijc]uita,fia- 117 Caricunata riculp
uquida^vcu aychaiquip, vcu foncoiquipi puuan
imcapas lIamcachicoc,lla man irpa,niunapayacch
pipayachicocchu canqui? canqui
21 5 Canp pcncaininca, 118 Irnana cae ruan
i-nuchallipoGchu canqui' carca- haicatam munapa
cain,pencainijta,yca mu- yarcanqui' haica mittacac
ii

c^aipas ipa buccchuca chai munapayaypi , haic


quijCa muchallijpi, llam- vnaitac c.iinarcanqui,vna
i caipipas checamanta culi canqui '
hinapa , cai hin
cupa? munapayaypi cuilicurca
ii4 Maican runa^uam- qnic^u?
Mil

i
^mgwwmmmrmFwmmwg^MKi
SD^ U Venliencial 257
i^ Mifla rurac Padre- mi haica mictam?
ian',cairi,maican Fraile^ iiG Cai millaimana,p-
leligiofo ifcahuampas, Gaimana,huchala ruraipa
mchallicucaiquipaCj mu- liuarmiyoc caridachu^
japayacchucanquii huarminnatachu, Padre,
20 Haicatam munapa frailedachujruiiaraa^ijqui
arcanquiaicacutimJ d:acliu,huchallicocmacij-
ir Cachapurcc chuca- quiprunamacintachu,yu-
|ui huarmita cari man, yaccaoqui'
mTacchu canquicairi,ca- 227 Haica carilam yu-
ila huarmiman puflac- yarcanqui'haicamhuarmi
icchu canqui- yoc carccu haicam huar-
12 Pipas huacijquipi minnachaicam yahuarma
luchallicuptiii hu ec cijqui haicam co^aiquip
hu canqui'cairi huchallir runama^in , huchallicoc-
occunata huacijquipi macijqnip runamacimpas
acuchumpas ecchu can- carccu cairi, haica Padrc-
|uitantacchu, huacaichac tam,Religiofos icala-
hu canqui' hv]anmi,yuyarcanqui
.

^
25 Haica(5lam haica- 228 Pi MiTa rurac Padre
Qitcatac? inan,ReIigiooscunaman,
14 Huarmipura talla- pi viracochamampas , pi
lacufpa , carihuan hucha- runaman Curacaniampas,
licoc hina,huchala rurac purundonzella,a hucha-
hu canqui, yanagaimi if llicufca huacllicufca vfut
;>a* fijquidapasjcocchucan-
A/ Haica huarmihuan- qui-collque raieuchu' cai-
R n 'M

'Mi^
2 5 % T) el Sacramenta
ri, camra muchafcan raicu caiquipacpas^ carafluncaf.
i chu' imallalapas cofcaL quipacpas?
qui^mcanraieuchu'.yana- 231 Caricuna, maicar
pahuancam ipachu' cai- caripas, mana pencainij
ri,imaraicupafchu , cocur- quimant3,camta puuai
canqui' hiiiapa, villahuai, iptii>, huecchu canqui
haica vfuflijquidlam ca- imahinapas yanca puua]
hinaraicu , ranticurcan-- nifpa?
qui' 23 r Haica candam
zt^ Cafaracuipac icut chai hia puuaypasip
ca vfulijquila , cocuca himircanqui- haica mitta
caninan, yancapas hucha- acacmi?
llicuehun ifpa cococchu 2.33 Carihuan puufpa
canqui , manarac huacya- hahuampi tallaicocchu
rifca captin . a huacyarif- canqui ' cairi, amapas pu
ca captimpas, manara cpas uhuaychu,imanam cari
padre, paiciuiap maquinca huarmihuan puuncam
i
hacailichiptimpas'hinafpa pac pacarifcanca huacal
vtcalla, veiacaicbicifpa chan hina^ ifpa ecchi
camachecchu canqui^ canqu chai huifcaiqui
230 Viulijqnihuainayoc raicu,huchamulachu,pi
cachcaptin,cairi, millaima ulurcanqui^
naa'lipicao^achcaptimpas 234 Haica mittam cait

hina cai ipa huecchu rurarcanqui^


canqui^paipaSjhuainancu- 23 $ Maquijquihuan pe
napas, imallalacofllincai cainijquida llamcaccbi
i
^uipac^qamta huyhuaflun cqui'cairi, rucanaiqui^la

i
t^igififiri#giwfwyigififfi
>. '^ > t.
"^ '^. ^

.*>..'i. *..*.>./ r./.'/...'.t.i.f./.t f ?./.>..*..*... .*J.

2)* /^ FenitencU. 259


qui' haica caridam^iniana
na haicaftapas, pencai-
ijquiman,haihuarecchu, cac caridam yiiyarcan-
ichaicocchu canqui , yu- qui?

lainijquida hamuchin -
236 Haicamktam caita
aiqui cama -caica rurafpa- rurarcanqui

, caddachu yuyaLxan-

'EPriMO ^ANDAMieNTO:
;l sptimo mandamiento
de la ley de Dios,dize : No hurtars. Y el
xiGueno : No cdiciars los bienes
ao;enos.

nosp cjNcmz- 1 Eres ladrn?


tquen camachicufcan Jim z As hurtado alguna ca-
inmi : Ama (uacunquichu^L te
ma iua caicbu.Ii^omequen 3 Que as hurtado?
u Ama runap imn haican- '

4 As hurtado alaun car


ta^munapaianquichu, ero o algunos carneros
,

mntacmi, de la tierra , pacos de ,

Caftilla, vaca, cauallo, ye-'

REGVNTAS GE- gua, mua , puerco, cabra,


icrales,que fe pueden ha- gallina,pollo, otro quaU
er a todo genero de gen, quier animal domefti-'
te, Indios, Indias, qu '

co?
o tengan oficio. -

R i As
260 Del Sacrament
5 As hurtado oro,o pla- porque efts obligado 3
ta, ropa,lana,maiz,papas, boluereo a fu dueo, y fi

otra qualcjuler coa- no no te podr aboluer?


6 Elo que hurtalle,quc 13 As hurtado dlas cha
valia? eras, maz. chocllos, vi-
7 Tienes coftumbre de ros, ocas, papas, quuiua,c
hurtar' otra coa que tanta
canti-

8 Que tanto tiempo a, dad?


que ces ladrn- 14 Conoces a los duc
5; Que tanta candadas os deTo que hurtafte '
Si

hurtado' los conoces , y tienes de


10 Que tantas vezesas que,pagaelo: bucluefelo
hurtado' luego en leuantandote de
11 As hurtado algo a- mis pies. Sino lo conoces
grado de k Igl cfia as dalo a los pobres. Y ino
liurtado alguna coa a- tienes aora de que pagar,
grada , de lugar no (agra- determina de pagarlo qua
do As hurtado alguna do tuuicres. Porque i te-

Cruz de plata, 6 de otro nicndo hazienda no lo pi


metal , ampolletas , jarro^ gas, no te perdonara Dios
cliz , corporales,, vcftidu- tus pecados,aunquc te co-

ras otra qualquier cofa


, fieles muchas vezes. Y 1

del fcruicio de alguna Idc no reftituyes tcniendo,no


vas abfuelto.
Ii Tienes lo que hurtaf- 15 As codiciado los bic

%
teefcondidoentucaa, o ncs3genos?diziedo: Quie
en otra qualquier parte' lo$ hurtac ^ los lleualc,
ohux-

^lr>fWflWfl#aiflfWlfltlflflCMMMMf]
De a Penitencia. 2 W\

hurtarifosy , fino rae as alpdo algo que fe ic cd

jg(jcn? yo aalgunaperonaddaii
Quantas vezesasdef te deti-, y aOquelcasvifto
$

:ado delibemdamce hur bufcarlo, y llorar por ello;

ir?
as fe lo buelco ' as le pe-

Que es eTo que def- dido hallazgo y que et



7
afte hurtar? lo que al^afte conoces e-

8 As eftado mucho la perona '


as dicho Dios

empo en efle penfamien me lo dio as te lo guarda^

3 deliberado de hurtar do para ti Bufca u dueo,


luc tanto ticmpoque tan y daelo: y fino lo hallares
os penfamicntos as teni- dalo a los pobres^

lo de hurtar qualquiera 2.2. As aconfejado a otro


0f^> que hurte as ayudado

9 As hurtado de las tro otro a hurtar^ as manda


;es , de las cafas de los In- do a otro que hurte no

lios, Epanoles,fu comi- lo as eftoruado^ as calla

la, fu maiz, el matalota- do hurto que alguien


el

c de los que van camino, hecho, y no lo as manife-


) de los que elan en tu ca lado '
o as guardado lo
a'quc tanto hurtafte, que que otros an hurtado As

antas vezes? loado a otro porque hur-


talgunacoa? -
LO As buclto a fu dueo
o que huttaft?'
'

M Y^que era l que hur


As hallado alguna t '
que te dieroii porqui
U
Dola perdida^ y quedadote lo encubri^fes y clli es^ ^

Eneta,fabido puva cra^^ % \


As engaado a otros
R 3
vendiendo

jauajoMM.
262 Del Sacramento
Veadiendo, y comprando 31 VendiPce lo viejOjdi
en el cacu, en otra parce? ziendojqueera nueuos
2; En c]e le cneale guna co(a quebrada por

eres catera^ que vendes en na- rota por no roca?


el catu^quanto tipoque 32 Retienes alguna co
eres catera, que oficio tie la contra la voluntad dei
nesen que te ocupas? dueo , y no la rertituycs
z6 Comprafte algo por mira que no bafta que tei
mucho menos de lo que gas propofito de reiituii
valia vdilelo por mas
'
fi con no reftituye
efeto
de lo q valia , que era lo luego. Dime, queescT
q
comprafte que taco valia

ageno que recienes'-
lo quevendile, com 33 As c prado algo d^
prafce? quien no podia vendcr-c(

i zj Que tantas vezes as mo d'e eclauos , criado


hecho eo'. de algE paol' de mu
z8 En que tanta canti- chachos- principal mete
I dad engaarte compran- biendo, que lo que vendi
ck>, vdiendoj trocdo no podia cr fuyo* que en
29 Tienes columbre de lo que coprafte' que tant:
engaar comprando, ov cantidad comprafte?
diendo? 34 Tomafte deemeja
30 ETe engao que hi- tes peronas algunas coas,
zifte/ueen el peo, en la que no podian dar
medida, en la bondad de 3; Por vender fiado as
lo que comprafte, veur vendido alguna cola poi
dias'eaquefue mas del jufto pregio' o por

tW^^^MwnMuwrint^
T>e la TenttencU, 26^
las de lo que vendas de decontar lo que te firuio?
ontado? 39 Qh^ animal era el
q
5 Hazes en el juego en hallafte.que animales era

aos '
mas de lo q
juegas donde los tienes?

enes as engaado a mu 40 Preftaftc alguna pa-

hos* que tantas vezes en ta, otra cofa fobre prda^

lue cantidad' con GondicioOjque ioo l

7 As hecho dao en vi facalen para taldia re auias

ias,maizaIes,trigoSj cha de quedar con ella '


que
ras de papas, de OGas,to-* palado tal dia no la pudie
lo agcno con j tus ouejas, en Tacar?
acas, carneros, puercos,y 4t Prelale algofobrc
abraSj con otros anima- prenda,y eru ilete del la?

es tuyos, agenos,in pa- 42. Boluifle que te


lo

rar el dao? prearon al tiempo que fe


8 Hallando algn car alafte *
boluiielo peor
lero de la cierra, de Cai de lo que te lo prefaron,

la, otro animal domefti por auerce eruido dello^


:o,en tu chacra,as lo muer prelaronte algo nueiio , y
;o, herido' hallando en boluifteo vicjo- prelaC
;u chaera algn cauall 0,0 te lo que te prelaron a o-
mula , otro qualquiera tra perona , de dode vino
mimal domeftico,as lo v a hechare a perder, a en-
dido,quedadoteconcl, uejezercjquebrarfe?
9 as te eruido deb y halla- 43 Trata:e mal lo que
dolo en tu poder as pedi- te alquilaron ? como ion
do el dao que hizo y ia ropas , caas , animal es do-
R 4 mefticos

[-an.mTmwMmmitmm.]
c

264: T) el Sacramento
mefticos, carneros, otra hazienda de tu prximo
qualqiera cofa' deleafte hazerlo,para v(

44 Comprae lo que gartedcl,deembidia?


labias que era hurtado? j i En que le hizifte da-

4j Tomafte prcftado o , en que le deleaft

de quien no poda preftar hazer mal?


recebifte algo de quien ji Comprarte adelanta
no poda darlo? do, por menos deljuftc
46 As Tenido algn eC precio?
ckuocigenoentu hazien- 55 Vendifte alguna co
da, firuiendore del in ma- a al fiado ,
por mas de le
tifeftarlo a u dueo? que valia al tiempo que l
47 Que canto tiempo vendiiic-
que lo Cienes econdido' j4 Vendifte alguna co-
que tanto tiempo te crui- la encubndo la falta qu(
ftedel'enquete ^eruido' tenia?
tienesle toda va en tu po- j; Vas de medidas,
i del? peos fallos?
48 Preafte dinero , ro- 56 As dexado de pagai
pa,maiz, papas, otra ca a tus criados,y jornaleros*,
a emejante, con propoG- o as pagado mal , tar-
le

to de que te diclen algo de, en colas que vale m<


mas? nos , que lo que merece fu

49 Que tanto preftafte? jornaKy trabajo as e lo '

Qc tanto te dieron de- pagado en cofas que no


|:iias'que tantas vezes? puede vender, vendiendo-
jo As iiecho dao en la lelas en mas de lo que va-

len

i l^'thllQf wfMirMgyi yy iitKiiJ


^ . ,, .
-1 ;! "i^V'-..-

nitertm. 265

cuenta de u traba- luntad de (u dueo ,


parai
11 , a
hazertc cor della?
)?

As fingido pobreza, ^3 Tomae alguna co-


7

fa propia tuya penfando


orquetedenlimona, y ,

ncriendola ante dado li- que era agcna*


64 Comprafte alguna.^
lolna?
Que tanto te anda- cofa, por mandado, rue-
8

do
^
que tanto tiempo a go de otro y dixifte.quQ
,

pides fingindote te auia coftado mas de lo


[ue la

>obre?
que dille por ella,por que
darte con la demafia^ y co
^ Fingiftete fanto, en
ermo , manco, coxo o ,
que cantidad te as queda-
juc tenias otra qualquier
do dea manera^ que tan-
nfermcdadjporque defta tas vezes as hecho elo'

65 Fuifl:ecaura,quelle-
manera te dieflen limo-
na,los que labiendo la ver
uaflen a alguno atgunape
nainjutaraentef fuile
dad no te la dieran^
60 As hurtado muchas caua que alguno no vuie-

vezes poco, haftaque vi- ralo que era fu yo^

nca cr mucha cantidad? 66 As puefto fuego a al-


^i Y labes a quien hur-^ guna caa , apofento, a
taftc cTo'que tanto vino a alguna fementera, maa-
fer lo que hurtae dcTa d:ado poner fuego a fem* M
manera* jantes partes ^ dado ayu-

61 Tomafte, quififte da a ello '-


as defleado co
tomar con engao alguna deliberada voluntad po-

cola age na , contia la vo- ner fuego a qualquier co-


fa:

Eawi.ai.MjiKMinr;
2 66 T> el Sacramento
f dcftas que fe quem? la perona a quien l pr<

^^^"ff ^ ,
ftalc^ashcchoafeoe
67 As hecho fokar, fol mcjancc a co, qucdand
tale o acafte de la crcel
, la plata lo que
, prefta
al que eflaua juftameiite en fu cantidad y co
ftc
preo por deudas? brandla defpues por en
68 Asidocaufa^queal- tero?
gun huya de fu
eclauo 71 As vendido vna ca
knor aconfejaftelc que fa por otra alguna co

fe huyefe \ ayudaftele a mala por buena , con ma.


hurtar algo a u amo , pa- nifiefto dao de tu proxi-
Ta que e huyele con e. mo?
11

75 Gomprae algun
(^9 Rccebiftc alguna co. cofa por menor precio de
fa de precio,de quien no la lo que valia

t
P^^^^^^^-
,
74 Dmie, as hurtado
70 Recebifte alguna alguna coi fecretamen-
i cora,de alguna perfona a- te , a tu padre , a tu ma.
biendo que era agena? dre , a tu hijo, hija, a tu
71 Por piara que pref- marido, 6 a tu muger a
,

tafte ,
as pedido, as efpe- tu fciloro a tu maertro, a
,

% rado , que ^a dinero, te tu compaero , a tu pa-


i maz, papas, chuu, ropa, tiente?
agi 6 otra cofa que te
,
7 y Que era eTo
que
i hagan la chacra por fu per hurtafte '
que tanta cantil
I lona, con us bueyes, dad^ que tantas vczes as
-
i o
rejas as te feruidode hurtado a eli peronaf
i

i que

tfctrtina^lnfiginCMglWWlflillfKMlWMiWf IWWM M.
DeUTenitencid, 567
u tanto tiempo a^ 81 As preftado miicb,
6 Vendiendo , com- poca cantidad de piara,
rando algo, as engaado dizicndo, que te an dedar

alguna perona porque ,


vn tanto por cada mes
c engaaron a ti prime- as pedido plata preb-
o p engaado a otro,
as da,diziendo,que dars tan \%
:on lo que te engaaron to , fin tener necclidid,

iti< a quien abes que te la

!)7;:: Queera eb con auia de dar , con ela con-


|ue tu engaafte ' que dicion'
antas vezes as hecho cle 8l As encerrado anima
ngao^ en que le enga- les manos aunque los
(

iale que valia ello, coa hallafes huidos )


para te a-

ue le engaafte :
prouechar del trabajo de
'8 Deues algo a algu- tilos o de la lana^ de o-
,

la perfona , y teniendo tra cofa, con propoico


:on que pagarle no {e lo , de venderlos por tuyos'-
)agas? .'5 831 ..De que animales te

'9 Que tanto tiempo aprouechafte en que te a,;

L, que deues eflo a quien prouechafte?que tantos v


ieues i que ca^tidad de- difte'en que cantidad'bol
jes ,. . ;, uilcelos a fu dueo -quaa
h As fiado por mas to ,
que te aprouechas de s
creci de lo que vale lo ellos' ?

5uefiafl:e,poreperarlapa 84 Sabiendo que otro


ja largo tiempo? liuit algo , y llamndote
ante

r^
26S T>el Sacramento
ante la jlicici,para que !o 89 Difte alguna cofa (

declares con juramento, tra lavoluntad de tup


I as lo callado, demanera, dre, madre que eral

c]ue por no dezirlo,no co- que difte? - i

br fu dueo lo que era 5)0 Pleitearte contra a


uyo* gunofin juiciayhiziflj
e%Ji Sabiendo que algu- le gatar fu hazienda dic '

io. algunos queran hur fe la fentencia en tu fcuo


tar alguna cofa,as lo impe Sobre que era el plcitc
dido , aslo callado mali-. que tanto le hizifte gafta
ciofamente' afrentaron a ela pcrfor
^6 As cftoruado en el al por auerle puefto algn
moneda en , otra qual- demanda , con falfedad,
quier venta, que otros pu- por vengarte del '
pq
jenfobreloquedauas,por embidia^
"''>! ''^

licuarte para ti, para otro Siendo tu pobre te


91
lo que fe vende^que tantas marte lo ageno crcyend
vezes efloruafte que otros que no era pccado?que to
puja flenf marte, que tanta cantidad
S7 Tenindote preTo 'jhiU i^

por alguna deuda, foltarte P'R G FNTAS QfI


te por no pagar teniendo Je an de ha^er a las Curacoi
dequc acerca defle Mandamiento,'
88 Siendo muger caa- ngeneral:yalosmando\*ti
da , as dado ali^o contra la quitando aifm.u^fieflo
voltad de tu marido^que perttnecm a los

era lo que dila- Curaca.


A

ttlrtifttmnnnJHnfi^
T>e laTemtencm.
As cobrado la tala de tala?

s Indios a ti con
fujecos, 8 As les quitado el maiz,

rme a como cadavno gallinns,pollos,hLieuos,

[taado'. otras coas,diziendo ,


que
Dcfpucs de auerla co- es para la tala , para ios
ado , as les pedido mas galos della'

; lo que fueleii dar , cada 9 As les quitado los car-


rcioj cada ao' neroSjbueyeSj vacas, rc-
Que tanto ascobra- jas,diziendo,que es para la

)mas tala'as les quitado algu-

Quato tiempo a, que na ropa auiendo dado de


)bras mas de lo que eft todo lo que ion obliga-
bligados a dar? dos?
As cobrado eTa dema lo As quitado a tus In-

aenoro,plata,ropa,enfe dios plata otras cofas,


,

iillas^o en otras cofas que ayan ganado con u


As cobrado tali de las trabajo, alquiladoe para

lugeres, de las biudas, los Andes , llanos , pa-

c fas mo^as^que aun eft ra trabajar en las chacras,

ilaDotiina' licuando cargas, fir-

As cobrado taTa de los uiendo en la pla^a de al-


odios viejos de los que guna Ciudad , diziendo,
Li pallado ya de los cin- que es para la raTa , y que-
uenta aos o as cobrado
' dndote con ello as m
lTa de los mo^os, que no dado que te den parte de
legan a los diez y ocho a- lo que aB an ganado?
ios^ de los rcfcruados de jii As tomado por fucrJ

KmaUUMm
270 ^e! Sacramenta
^a a tus Indios , oro, placa, ganados,fon por orden d

n carneros, otras coas' los Goiiernadores, Vifii


I z Haziendo los Indios dores^ ion dede el tien:

tu caa , cu chacra , po del loca- hazeslesfu<


guardndote cus ganados, ^a para que te firuan' .

embiandoles camino , 17 Eflas chacras, que ti


haziendoles crabajar en nes,heredaftelas de cus p
qualquicr cofa,as les paga- dres , as las quitado a le
do fu trabajo' Indios, indias viejas- er

13 luntando la taTa de de Indios, que muriero


tus Indios , as les pedido fin herederos iembrj
masdeloquedeuen? as la chacras de la comuni
acrecentado la taa, coma dad para ti^
do para ci las obras^ 18 Embias Indios a tu
14 As mandado a tus In minas,que ce Craiga oro, <

dios, que te craigan oro, plata,fin pagarles nada'


plata, otras cofas para ti? 19 La plata,que los Ep
I y As gaftado la plata de oles , otras perfonas c
los Indios, para quedarte an dado para los Indios
con el Curacazgo que tie- que lleua cargas, tragin;
nes,traydo pleito injufto o guardan ganado, traba
con quien le perteneca, jan en fus haziendas , as t

hcrcdaleele Curacazgo, quedado con ella , coi


que tienes de tus padres, parte della Y la plata qu<
dlde eltiempo del Inca' an de auer los Indios de
16 Los Indios que labra campu,por el recaudo qu<
tus chacras , guardan ts^ dan a los palTajeros , as ci

quedadc

\t^lk^itVMMM.MM.M MVlMM MMtMMmM^MMMMmt^MMmJli^kM ]


DeUTenitencia, 271
[cdado con elb, repar- cados publicos^ fecrctos,
ndola, as te quedado co rirus antiguos?

ite delta para ti'. 15 As leuantado , he-


As echado derramas; cho leuantar algn tei-

tre tus Indios, para plei- nionio,a algn Padre,para


s in juftoSj para pleitear echarle de la Dotrina^quc

05 Pdres,y Corregido- dao recibi por tu caufai


; Que tantas vezes* que 26 As eftoruado a tus In
ntidad? dios,delaDotrina,Mira
A fe muerto algn lo ocupndolos en cofas de
3,por aucrle tu embiado tu proueclio del Padre,

os Yudcasj minas,ad- del Corregidor, de otras

entendas que tenia m\x peronas,por darles gufto,


10 peligro u vida? porque te an dado algo'.

Asprocurado,queno 17 As te feruido de las

dcfcubran los hechize- hijas de tus Indios ^ as te


s,idoIatras,y amanceba- amancebado con ellas i

)s^asrecebido cohecha quantas tienes defta fuer-


)ren:o? te

Tienes algunas hua^ iS As hecho cafar por


s en tu tierira, y hechize- fuerza a Indios, Indias', o
"5C

os a quien vas a confui- as eforuado , que fe cafen

r y tratar tus ncceflida- por tus malos finesa que t


S? ras vezes as hecho eft'-

As hecho taquies, o ljf Con achaque de co^


3rrachera!j/ecretas, pu- brar la ta0a , as te aprouc-

icas, donde fe hagan pe-* ^hado del dinero de los \a


dios

i 4f ; 6 M \ S ^
272 _ ^el Sacramento'
dios '
as tomado para ti As engaado a alg
i

el dinero, que pertenece a vendiendo vna cofa


p
lacemunidad otra as vendido la ce

30 As hecho que pagu podrida por buena?


taTa los enfermos , con- 2. As cprado algo^cni
trechos, diziendo, que tie- ando al que lo vdia' c
nencaa^y chacras' as les prando lo que valia mi
hecho pagar dos, mas ve cho mas de lo que dauas
zeslatala'. 3 Vendes lo malo pi
3 r As efcondido Indios bueno , haziendo algo p
de la Vifira, para que te d ra que lo malo quevend

a ti el tributo ,
y para que no e eche de ver-^
te firuan 4 que vendes (
Pefas lo
3^ As hecho que te ha- pefo de buelta con m

gan los Indios mita , de didas malas?


yerua,lea,y de otras coas j Traes pefos faIfos,vn
en mas cantidad de lo que para reccbir y otro pai
,

te eft permitido? vender^ as vado de pefc


33 Asteaprouechado, y medidas , fabiendo qi
tomado el dinero de las fon faifas?
Cofradas, Fabricas de las

Iglefias de las chacras,


, PREGVNTAS QlT
quefehazen para las Igle- fean deha^er a los
fias, o para las Cofradas' zapateros.
PREGFNTAS Qv^B i Hazes de cuero pod
fe an de ha?;er alo^ Indios do, quemado los ppate
mrcaderes^y tratantes^ o vedes vn cueropor otrc

jJ)gtn^% liMiMMM y^yH K Jf MMlgimMMllffaMMMlfmif^if


-r.v;,'^
n)e la Pendencia. 27 ^
La obra que hazes, co tas, guardas para ti, lo que

sla con hilo podrido,pa- obras?

1
que fe defcofa breue
y 2 Porque te fobre,pides
ides tato por la obra bue mas de lo que as mcneftcr
acorn por la mala? como de pao,terciopelo
. Gofes los paparos con telas, otras cofas?
ibuya,ydizes que es con 3 Pides mas feda, paa-

io de Canilla, porque te manos de eda, plata, o-


) paguen mejor? ro ,
para lleuarte las fobras

^REGFNTAS QVE defto?

fean de ha^x^r a los 4 Que tanta cantidad,


fileros, a fobrado?

Hezifte las JUas, las 5 Conoces a las perfo-

uarniciones , de cuero nas, a quien tomafte eTas

uemadoj podrido? o- fobras?

re fuftes quebrados? C Trabajas en las noches


. . con hi-
Cofifte mal, dias olemnes dias de
,

3 podrido,para que fe def Paqua,fin necelidad gr-


ofiele breue? de?
, Trocafteloscordoua 7 As echado aperdcr al-
ies,y eldems recaudo q gunas ropas, por no faber-
c diero bueno por lo po- las cortar, ni acertar? pides
Indo, y malo q tu tenias
*
demafiado por las hehu-
"^REGFNTS QfE ras? .lm.
ixi/g an de ha^er a los PREGFN TAS QFE
'.
'.
.
/afires. - : que fe an de ha^er a los

i De la ropas que cor- ! panaderos.-


S Hizie
274 / ^elSacramento
t Hiziftc el pan muy df muy buena harina afi

peado, auiendolc echado mandlo con juramcnt


mucha agua, porque fe v fiendo mala
t da breue engaando a i\x 7 Echas al pan algo p
'.prximo^ , u, :., : Sj hazcL* mal
*
vas de alg
z Echas al pan irienbs na fucicdad , quando lo
pcfa , del que te ella man- maasl
dado por la jufticia- PREGUNTAS QP
^5 Rcccbiftc de alguien feandeha^r, a los car-

buena harina , para e la a niceros.

, malar , y trocaftcfcla por I . As vendido malaca


mala' nc por la buena'.

4 Pagndote tu trabajo, z As vdido carne nn


I

; el que te la mandaua amaf tczina' Df;,;,

far, hurcaele en harina, 5 As vendido cabra pi


en mala o en cocido al
, carncro oucja,por can
goJ que tanto le hurcaftc ro, vna carne por otra,
i .quetantasvczesi a guan- diaido tanto por la vn
tas pcrfonas como por la otra^
!j Amaffaftc eo mucho 4 As vendido lacarr
aluado , para augmentar por mas de lo q ela puc
el pan'. toporlajujlicia'
4 Reboluie harina,buc s s pagado mal la ca
na con mala y podrida,
,
nc que as vendido? as c
por vender en tanto la ma do todo el pelo' lo m
la,y podrida,como la bue- del pello en huelbs?
iaudixiftcguccraclp ^ As vendido ifarflcfn

UWta^JfV MVitiM.MM^ilMMM MiiMMMm^WMmiymM^M^


'DeJa^enitencl: 273
o 'cecina en j Hazes los barrilc- Je
; falada ',

uarcni3,qi]atro tcmpo- confcrua de miel de pur-


,

^vigilias, das de Vicr ga,d2cndo que es de me.


s,fabiendo que la ande ldo,dealmibar dcagu- la
mer , los que no tienen car o vendes vna miel ,

ceffidad de comerla^ vna concrua por oira^


PEG FN TAS QTE 6 As vendido el acucar
feandeha^er.alosce" mojado, por fec*.
. reros ^y confiteros.
''
(guando hazes las ve- PREGFNTAS QrE
jdeccrajechasclpauilo Jian de ha%er a los

uelb, porque pefe mas Plateros.

Echas dcbaxo la cera I La plata que te dan pak

;gra,y defech3da,y cnci- ra labrar,rebuelucsla

la la blanca,para engaar 2, Cebas cobre con oro


los que la compran' - 3 Quando
_ fundes oro.

Hazes las veksjCirios, plata,hurtas, y dizes que


hachas de mcnofpcfo, merma? que tantas vczcs
:1 que las as de hazcr as hecho co que canti-
^

Quando hazes los co dad as hurtado quantc^

CCS,y dems colacin, c- tiempo , a que vas cla


bas dcbaxo el acucar nc- manera de hurtar cono- '-

to y encima el blanco, ees a las peronas,de quien


,

ara engaar a los compra lohurtate-


ores, pidiendo tanto por 4 Echas mucha liga por
5 bueno como por lo ma hurtar la plata que te pc-
D. . arou'
...-, Sz Hiz<:^
2 7<5 . T>el Sacramento
j Hazes plata de cobrc,
de plomo, de otras co PREGFNTAS Qn
fas
fe andeha^r^a los her-
6 As comprado platos, reros.
jarrosj otras cofas de pla-
ta,de cfclauos. de Indios, I As vendido hierro
de muchachos.fabiendo por azero as vendid(
que no puede cr fuyolo mal hierro, por bueno',
que vend fino hurtado?
, i As buelto tanto hiet
7 As comprado calices,^ ro en la obra que hiziftc
o vinajeras,alguna Cruz, quanto te dieron paraba
lpara de Igleia ? as fun- zerla
j
dido eftas, femejtes co- 3 As hecho llaues fals

fas, de alguna Iglefia, fien- imprelas en cera, abiei


do todo hurtado , porque do, penando ,
que erai

nofeconozca para hurtar, para entra


8 As hecho patagones, en alguna caa ,
para ma
toftoneSj reales falos fun efeto?
diendolos , echndoles li- 4 As hecho llaues , o
ga,cobre, plomo' as li- tras cofas mal hechas, pan
mado algunos patagones, q buelu breue,a las aden
toftones^ reales, quedan- ^ar de nueuo , y te lo pa
dote con las limaduras; guen otravez

9 Que tantas vezes as j- As hecho ganzas pa


hecho ello*. ra ti, para otros,para abri
10 En que tanta canti- cerraduras , para hurtar c

dad'. bazcr mal'

MMMMMMMJ
5D^ la Tenttencm. %7f
RE GFNTA S QfE den agi.o coca.porjmto,

an de ba^r a las que yen^ y por menudo.


ien mai^o otra^femillds I ETe ag eco quevcn-
por menudo jbpr des as lo echado primero
anegas en agua, para que crezca
Echas en agua el maiz en medida as rebueU
la '

ae vendes ,
para que fe to el agi malo con el be-
inche, ya fli qupame- no?
senla medida? % En el cefto de agi , c-

Defraudas en la medi chas mitad de agi podr


la

i quando lo vendes? do , y la otra mitad de bue


Rebuelues el maiz po agi^hazes lo mifmo en los

:ido,yeladoconelbue- <;efl:os de coca? _


D,quando le vendes^para 3 Vendes el agi podr-,

mder aTi por taro lo ma do, coca podrida, por


la

) como lo bueno? buena- vendiendo la co-


Aprietas el maiz , el ca , el agi a puados , ha?
igo , otra femilla, en la zesque coxes mucho , no
iedida, coftal, das gol- dando a cada vno lo que
es en ella.quando lo co- es fuyo de cada cofa?
ras, porque quepa mas o

xibeslo colmado, y ven- PREGFNTAS QFB


eslo rayado, por junto, fe an de ha^r a los Indios
lor menudo- efcriuanos.

1 As hecho algn reda-


''REGFN TA S Q^E mentofalfo? hiziftelo po
yen^ que te lo mando el Padr^,
^ alas que
ean de hazer ^
^^
S 3 *
27^ T) el S^crament
o el CoiTcgidor, el Cura- dre , que le venia de de-
lo
ca, el marido !a muger , recho,a u hijo, hija el
del enfermo, otra pero- marido a la muger? a qui
na que te dieron porque tado el hijo, hija, lo que
lo hizieles falamentef de derecho le venia a fu
2' En los telamtos que padre, madre, por confe-
as hecho, as puefto mas, jo tuyo*.
menos, deloquedixo, As acn fe jado per- ,

mand el que haze el tefta fuadido al enfermo, que te


ment? dexe a ti u hazienda,reni

3 As trasladado el refta- do padre^ madre,hijos, c


mento , defpues de auer deudos que dexe al Pa-

muerto,el que teft, quita dre, al Curaca fu hazien-


do j o poniendo lo que te da, a otras perfonas '
cj

pareci^ quitarte dlas Mif no p3gue , no cobre us


faSj polasj otras qualef- deudas'
quier mandas pias^parte, 7 Pufie mas Miflas , c
algo defto? algunas dcu- mas poTas, mas Vigilias,c
das,que deuiele, reftitu- mas ofredas de las que ina
ciones, q mandale hazer- da el tcllador^ lasMiIas d
4 As aconcjado al enfer manda q fean rezadas,puu
mo,que no dexe nada pa- felas por cantadas las

ra fu alma^ que no pon- Miflas catadasjpor rezadas


ga enel tefl:amento,lo que todo por dar contento al
le deuen, el deue* Cura , porque te dio al-
5 A quitado por conc- go^Que te dioquantas ve
jo tuyo, cl padre, o la ma- zcs as hecho cfto*.

Efcrcuilc

i^JdlbL MifliKJiitJilWlfliMJfMJilIMlUllMMltfMMi

..l.*.l.'^.

'Deld cid. 279


pueblo, Cofradas as Ik-
Efcrcuie demanera
:1 tcftamento^ que por np liado dineros, ropa, carne-

lo aber efcreuir , 6 por no ros, otras cofas' ;

fabcr efcreuir locjuc el te- ir Que tanto te an da-


figuieron do que tanto les as lleua
ftador dezia , fe

algunos pIeytos,en q gafta do, quitado- a qutas per


ron los herederos fu plata, fonas'que tantas vezes?

oles vino algn dao'qua II As puelo en algn


tos ceftamtos hizifte dcU telamento vna cofa por
,

ta fuerte* a quantos hizifte Otra ,


porque te cohecha-
gallar defta manera fu ha. ron- Que te mand el tct
jiienda que tata gallaron- tador que efcriuieTes '
y
,

qucdao les vino que efcriuie tu '-


A quien

^ Hilando fin juyzio el vino effe dao^ en que en-


enfermo s hizile que hi- tidad ^ As hecho elo mui-

zicretellaraeotOjComo fi chas vezes -que tantas? en


cluuiele en fu entero juy quantos teflamentos as he
zio- as hecho algn teila cho eTo^

ment def paesde ya muer ly Siendo tu efcriuano


"^ del pueblo, y fido recrua
to el enfermo' -

10 Pagndote tu tafia la do para hazer ee oficio,

comunidad, elaodo re- llamndote para hazer al-


fcruado de taifa , de fer- gn telamco , as dexado
uicios perfonales, por blo de ir,deuerce,que murief-
que acudas a hazer los tel fe algn iadio, India, fin
lamentos ,6 porque ecri- ordenar fu telamtopor
uas otras colas tocantes al culpa tuya?
S 4 As

m
y

2 So Del Sacramento
14 As efcondido algmi fia, Cofrada?
teftamento, as lo roto, Dndote limofr
y 3 la
por efto dex alguno de de la fepoltura , as dichc
auer lo que heredaua que no te dieron fino ta
dexaron de cumplirfc al- to,quedndote con lo d<
gunas mdas pias, pagar mas con que cantidad

1

e algunas deudas? quedaftequantas vezes s


hecho efto?
PREGVNTAS QVE 4 Lleuas a vnos mas,
Je an de ha^er a lo^ Mayor- otros menos, por las fepc
domos dlas Ig!efias,PmJ{es, turas porque te lo pida
,

y Mayordomos de lo Co- tus amigos, porque te 1<


fradm.y Sacriflanes. mand el Curaca-' po
j Siendo Mayordomo no querer bien al difunto
Q Ma-
la Iglefia,Priofte, a fus deudos,defraudd<
yordomo de Cofrada , as a la fabrica?
te aprouechado de la plata As
$ q uedado con i
te
i 6 cofas della, para tus gran gun maz , trigo , con
jerias, en otras cofas pro- otra qualquier emilla d<
*^^^3S-* lo que as cogido de las

z De la limofna de la fa- chacras,de la Iglefia, Co-


brica, Cofrada, que a en fradas,dizendo ; Que no
trado en tu poder,as toma cogifte fino tanto', as he
do alguna cofa para ti
cho chica , compradola
en las cuecas que te toma- de la hazienda maz de ,

ron , ocultarte alguna pa- alguna Iglefia, Cofradas


ta/} otros bienes de la Igle para bcucr c la chacra, co
los

^^if iwrMir MM Mif wy nJtiJimimtitiiiiffiWif mm,


..'.*..'.*..*. .*...*..-*..'

^e la Venit enca, 5s i

3S que Ta van a baruechar Cofrade fencillo de !a Co-


afcmbrar? frad3,IeuantandoIe algn

As alquilado la Cruz tefl:imonio,noauengu


lta,los pendones, y las an do la verdad^ por enem

as,pao de tumba,la cera ftad que le ayas tenido a


Cofradas,
e la Iglefia ,
quien echal:e^Mirarhijo,fi
cuitando la plata,el maiz no tiene culpa que mere- ,

Itrigo , otra cofa que te cielle fer depedido , buel-


ieron por el alquiler , fin uele a recebir, pues cobra-

lar dello cuenta ,


quando fte la limofna de la entra-
z la tomaron? da y no te vengues de tu
,

En que tanto te alean enemigo enero,ni en otra


aro en las cuentas que di- cofa j antes le corrije , y le
te de la Iglefia , Cofra- perdona, fi hizo al go mal
liabas le dado a los Mayor hecho?
lomos , que fe figuieron lo Tienes en buena guar
[ue as hecho de los alean- da los bienes , cera de la

;cs quanto a que los de- Iglefia, Cofradia^ as per

icsporquc no los pagas? dido algo por defcuido , o


1
Comprando cera , culpa tuya que fe perdi?
)tra cofa para la Iglefia , que valia?
Ilofradia , as dicho , que te x i As tratado mal los
:oft mas , quedan-
tanto ornamentos de la Iglefia,
lote con la demafia con que eftan en tu poder tie-
jue tanto te quedafte? nes poca reuercia a las co
) As defpedido algn fas (agradas , que el en la

eiucey quatro, alsun Iglefia, Sacriftia?

# 1 * I* r.rr* ['XkMMM^'
282 T>eISdcramento
PREGFNTAS Q^B 4 As muerto' algun,
fe an de. ha'^r^ a los queguar algunos carneros, pora
dan carneros dla terraj) de it la carne dellos
p
Caftilla, yac^^ y a los qcar^ comerla y as dicho

q ,

gan coca,agi,y andan murieron de peftilenca


en tragines, g enfermedad? que tatc
1 Guardado ganado de que tancas vezes as hecl
algn Efpaol, Indo;y hecho tu olc
efto as lo
pagndote la guarda , as le en compaia de otras pe
trocado algunos carneros fonas'
buenos,por malosque t- 5 As apacentado las v
tos le as trocado que tan- cas,y ouejas, y otros gan
tas vezes dos en buenos paitos,
As encerrado el gana- los guardado mal,dem3i
do,caiiallos, muls de al- ra , que por defcuido tu)
gun Epaol Indio, de-
, fe ayan' hecho cimarrom
manera, que por no facar- e ayan muerco
leal palo, e enflaqueci, 6 A fe perdido algn j
murio nado,mula,cauallo,carni
3 As curado el ganado, ro dela tierra, por culpa t
que tiene carache, pagado ya por no aucrlos guard
te porque lo cures, y dado do bien
terecaudoparaelloideuer 7 Traginando coca d
te,que por tu poco cuida- alguna perfona , as le hu
do fe an muerto algunos,
, tado, perdido alguno, (

p e an henchido de cara- algunos cellos de coca


ch^-^ lacado la coca de lo

ccto

KifitiiMMMMafiWfiraWMmf
T)elaTenltenad, 283
-ftos , y lletiadolos dc do defta manera? conoces
chu, de lanaque tantos a fus dueos'.

;hurtadoque tatas vezes 11 Arreando tus carnc-

) as hecho' ros , cauallos muas, de


,

Traginado agi,as hur- vn tampu a otro , alqui-

ido algunos ceftos as *


laudte algn arriero , pa^
icado el agi de los ceftos*. ra ayudarle a licuar fus car*

|ue tantos', que tantas ve- gas,cam3, petacas, caxa


^s> de algn Epaol, as lea-i
Traginando vino dc bierto el almofrex , y hur-

Igun Epaol , as le que- tadolc dinero, (abanas,

)rado alguna botija, bo- cuellos, manteles,p!at05,o

ijas de vino adrede por otra qualquier picea de pa

xuertelo as barrenado
'-
ta- abrindole la caxci,pc-

ilgunas botijas de vino y taca , fardo , as le facado

lidolo beuido,aslas hen algo '.


Eo as lo hecho tu
:hido de agua^ Que tantas folo, Uamafte otros que
30tijasque tantas vezes? te ayudafen?

10 Si fe entr entre tuga ii Que le hurtarte? que


nado algn carnero, car- valia ,
que vczes as hecho
eros dla tierra de Cafti efto'.Que tantos carneros
ll3,vaca, mua, cauao, con quantcs Indios , In-
as lo trado con tu ganado dias as hecho ello?

y as lo muerto, vendido, 13 Siendo muchacho,


como .i fuera tuyo ^ que yanacuna , de algn Epa-
tcas vezes as hecho eftoS ol,Ff alie, Clrigo, que

que tantos carneros as tral tenga Dotj:ina, que no la


'

tenga
2 84 T>el Sacrament
tenga , as le hurtado algu- as le hurtado alguna coG
na coa que le hurtatte* que era efl'o que le hurta
que tanta cantidad' As he- teque tanta cantidad? qi
cho elo muchas vczes? tantas vezes?
hurtaftele alguna caualga- 17 Si te daua dinero p
dura,(jlla, otra qualquie- raquegaftafles, con qi
ra cofa? tanto te quedafle cada di

14 Que valia elb que cadafemana, cadamei


le hurcate quitos hurtos que tanto tiempo qu ,

lashecho dcfta manera- hazescTo


que tanto tiempo , que 18 Siendo tu palord
hazeselo? ganado de Caftilla, de 1

ij As hurtado algo de tierra, as dado encucnt

lo que te contronlo entre dos , mas vezes, el que

garon aunque no te lo a muerto,y fe te a tomad(


contalcn , ni entregaflen, ya vna vez en cuenta , fa

ponindote por guarda cando por lo muerto otr<

del lo '.
y aunque no te pa- tanto viuo
gaflen nada por guardar- 19 Que tanto viuo ac
lo,hurtafl:e alguna coa
y le que tantas vezes as he
que era lo que hurtafte- cho efto y
yendo a part

que valia lo que tomafle? del multiplico, as facadc


16 Siendo Mayordomo lo mejor,y mas para ti
defpenero de algn Ef- 10 As comprado de al
paol, de algn Fraile, gun Indio, de otra pcrc
Clcrigo,y teniendo las Ha- na, alguno, algunos car-
J
ucs de kcala , y defpcna, eros herrados , (abicndo.
: ' qu(
t.i.t.i .f ?;*.;.?..'.*..' .^..^. .i.i.i.i .*.

^e la TenltencU. 28 5

jc eran humdos,dc algu gun dao que dao fue?

panol' en que cantidad-


k. V Depues de auerte pa 23 Auiendo perdido al
ido el fpaolj otra per gun carnero , carneros
ma, lo que concert con con carga, fin ella, por
go , es coftumbre pa- decuydo tuyo,y boluien-
ar, de vn pueblo a otro, dolo a bufcar, y hallando-
porvnviaje,aslepuefto. lo, as te quedado con el
nte la jufticia diziendo carnero co la carga quc
q ; ,

o te a pagado, todo lo lleuaua, diziendo que no


uc e te deue, haziendole parecia y defta fuerte co-
,

altar u hazienda, pro- br el Efpaol de tus com


urando teftigos falos*. paeros, de tu ayllo , lo

|ue tanto te dio mas de lo que e perdi fin culpa de


|uc te deuia por manda- ellos,

lo de la jufticia quantas 24. Canfandofetc algn


'ezes,as hecho cfto '
eftas carnero,de los que lleuaua
coftumbrado a hazer-- carga , de los que no la

lleuauan , as le quitado el
.1 Yendo traginando hierro eftando el carnero
a hazienda de algn E pa viuo , y dexaftele en el ca,

aol,astehuydo en el cami mino , comie la caiv;

io,dexandoela en el^ in ne del^ con tus compac-


uxiftc a otros que lo hi- ros canoe
? con la car-
ticen affi, por lo qual vi- ga , por no quererle tu re-
no a perder el Epaol fu mudar'
bazienda^ le aconteci al
" " " - - PRE-
\

2S6 T> el Sdcrament


PRE GFN TA S QfE cfto ? que valia?quantas
fe an de ha^r , a los Indios zes

^^e trababan en las mn^ de toTrabajando en m


3 tcj
oro,plata,y a^gue,y a Has de azogue, y kuai
losCaptanes.yman- do las cenizas, deca
dones dellos. gando los hornos, gua
dando los apofcntos,dor
3 Lauando oro en pol- de e pono el azogue, po
uo,cn algunos lauaderos uilIo,y hcrramicncas, j

de Epaolcs,as hurtado al hurtado azogue, poiuillc


gun 010 en poluo? halla barretas, picos, cuas,qu
do alguna punta de oro,as minas,cofl:ales, fogas, c
te la tragado , y luego bu- tra cofa deas? que as hu
cadola en el cticrcol? as tado dcfto ? en quanr
econdido algn oro,me vcndifte lo que hurtafte
talde oro.para facarlo det 4 As hurtado de los m
I' pues?que canto oro en pol tales que faca el indio qu
t uo, en metal as hurtado? trabaja en la mina junto;
que tantas puntas de oro, ti algunos metales po
,

as econdido, tragado? henchir tu tarea, auien do


q
tanto valan ? quantas ve- los facado el otro para ft

zes as hecho cfto? dueo ? as los hurtado de


i x-st.As hurtado algunos montn del metal di
i, almocafrcs,barretas,a9ado lascaas agenas,dondc elt
ncs, vareas , ptra cofa de ua recogido , y vendidolc
las neceflarias para facar el a otras perfonas ? que can

i
oro ? que as hurtado de toas, hurtado que tanta
"--^ ^ vezcSj

<t1br^kQMui^MlLMM,^M^Ml MltM^9iimmwMiaMMmymm'mM
'

lT^" -E''-*'"^

i..t.i ,t.; ;*
tJWlJIfjgL
j

2?^ Tenithctd. Z2%2


ezes^cn que tanto lo ve- S Trabajando en algijl

iftc as minas de pkcaj paga-


As hurtado hilo, vada dote cu trabajO,as hurtado
as del almazen del Rey algn buen metal, razo*
uc tanto hilo, y que tan- nable dellas que tanto as

vadanas as hurtado ' hurtado^-que tantas vczes-


is
q
intasvezes? as lo vendido a otros Efpa
As hurtado titcs,a otro oles' a otros Indios^cn
idi, que cruia a vn miC- que tanto lo vcndiftcque
lo minero , a otro, y al tato montara todo el me-
cmpo de alentarte en el tal,quc as hurcado,y vend
bro,as los cobrado,dizc do , dcfpues q trabajas en
o,que ion tuyos' que tan ininas de plata? ;, 2

hurtado y que Hurtafte eTc metal,:


)s titcs as ^ 9
ffitidad as cobrado dcfta otros Indios que trabaja-
lancra^ i- - uan junto a ti, en las pro
As yifto hurtar algo
-
fias minas, de los mon-
: lo que te, preguntado ^pncs que tenia juntos de
as lo confcntid hurtar, metal , entregados al fe-
porque partan eonti- or de la mina, al mayor
D , porque te den al- domo- as lo hurtado de
o *
que te dieron porque la plaga del ingenio ?
illafcs'que tanjco te cupo hurtaftelo en maTa, lie-
2 partelos que te ayuda-, nadlo a labrar a las tina&S
)n a hurtar eTo , (abes fi 10 Lleuando a defazo.-
,1 buclto lo qc hurtaron gar las pellas , as hurra-
"
lus dueos'. "^
do algunas pellas de platai

itH^
S2 J8 .^ Del Sacramento
que tantas as hurtado eTa tregafes en las minas,IIc

ma0a que hurtale que va dote tu 'el dinero en


q
f
lia? los vendifte^ qutos d
1 1 Siendo vyaricu del los hizille trabajar para
i-ingcniOj de los Indios de fin pagarles nada, dizii
*
las minas, mayordomo, que e te deue, por er ir

ras vilo hurtar metal,pella don, y capitn dellos'

azogue otra coa de las


, 14 Siendo Contador
minas^quetcoasviftolle obreftante de los Indi
nar que tanto te cabido que firuen en la pla^a ,

<
de parte? les quitado la lea ,
12 Viniendo por cap- ychu,que traen- as cot
tan de los Indios que traes do la plata que fe les pa

/de tu pueblo, prouincia, por u trabajo , y al^and


as ocultado algunos In-- te con ella- con parte
diosjdc los que as de entre lia* con que cantidad (\

gar,diziendo que fe huye- tanto tiempo que ha


;
ron, que no an llegado,y eflb'- ;

cfto con mentira,para v- i; As te concertado


derlos defpues, alquilar- el Curaca, con algn ]

los a algunos Efpaoles, y dio, Indios , de los


q
licuarte para ti, el alquiler lleuas a las minas, para

denos Indios' dndoles al feruicio de alguna ciud


i f -
guna parte, nada? chacras , para paftor
13 En quanto los ven- te den tanto, y que los

-diCquantos dias traba xa ras huir -en que tanto


-jaron primero que los ai concertafle $;on quant
i -
'

Indi

iffjfmtMMMiMyuMiiMMat
idos' te cccitaft,y los minas de facar mctat
cxaftc ir ,
* <jue tanto te -con varreta, as hu rado al-

iieron-* r:rs'::rn '^una algunas buenas


,

5 Siendo capitn , piedras acando el m-


landon, en la s minas , tal fuera de la mina , as

1 alguna ciudad huyen- fcuitad alguna^ del


Oc algn indio de los motiod del metal que et
qe van a trabxar , dellas, x^jes para el eor de la
le concercado con ^1 pa mina as hurtado gtA
\ que calles, porque no o licundolo en coftals
)s bueluas recibiendo al ingenio , as hprtad al-
e1 alguna cantidad de gun metal ? echando a
Ita,carner6s, maiz^rd- -jidli^ ct l injenio , as
au O'traqualquier cofe hartado i ^un irnetal
tvlorquc te dio (pe qti tand a&h kado-^h
aia DHsusH ^<]unto lo vendas * qiie*

7 ;9iruicndo en alguna tanto moiitara el metal


iai, 6 embindote a igu
qu veridiftei i*^^^ ^^^

pudicndo , yr ^ y
arparte, "'^'-'i Dcps je -incr^-

nr/erquatrO das alo p^do ^l rnetat con la

)as,elesfetartCjOchp, al
y y dazoge, as hur-

las dias, y licuar por c- tacio algunas pellas , antes


adia de los que no ca- de labarlo, defpucs de
iinauas;tanto como lc- lauado que tanto hur- '
fe por los dias qu va^, Gondsy qieri lo
tatif '

y
iehs caminan do^^>q'i *rrafle^> o:o.zB 20h
^ Trabax^ndb tn las -i^- '^^Alquilando algn
l^vl T indio
,

^'\ ^elS4cmmeh$
iftdio, Q algunos indios, montara lo que affils^
que trabajen porti, en mix itomadovdieronte dinero
illas, en otra parce encer niaiz,ropa '
que es lo qu
ta can tidad , as les dado la te dieron
y que valiai
'^n que to concerafte' o as fiendo ral capitn , cor
le quitado depues dcauei tador^as tomado, burt;
fcruido, algo del coneiei' do algo, a tus indios 'ce

Io'q no le as dado lo que mo fe lo as tomada *.


pe

4iircGia u trabaxo ? pufif que^ :, )i)i,,; ijii ;

tele algn pleito injfto, ij hiendo capitn ,


, por no pagarlclio, ^uclp contador de alguna Pn
i^eysips* ; !r - (^ . ^ uincia,pueblotas eng
>|Li r r fiendo capkan c nado a algn jndio ,. eoi

;algunapr;Ou5:ia > as ,:e^- taJtidplc menos diais ^-i

florado, (de los m4ias;^- los que atrabaxadb, p(


lia que eftaa donde tu licuarte el dinero que

jjcfe : alguna cantidad auia de auct ? as Ic eng


de plata, u otra cofa di- nado en clcatbofti leij

. ziendo que en fus pU- paja, yerua, q en otra qu


j blos no iazcn los lerui- quier cofa , tomando
. cos perfonales ^y que a0i alguna , mandandol
le a de dar, cada mes, ca- te de mas de lo que (

da da tanto, baila que fe dar'


. vaya a fu pueblo. ^ r/!.',! 2.4 Enq le cngaack
1
11 Gon que ta ntos in- mo le engaafte-a^otaft
dios as bccFio eo qufc lc,prdilclchizillelep

f unto te dio cada vnoquc dcr fin qulpa ^ hiziic

^M Mtf liK.MMf WJf HM Jf MMM JgmWJMl If M MM


J

' W> laTehkmta. mt


ftr cn'Ia crciel lo que te mmto , dirn en k
j, eti efcriuanos , al-f lengua Glut"

acilcs j en qualquier-
aera ? como le hizif--

elTe dao fue nocabl?


I Zuachucanqui^
i
que cantidad' z Runapiman5haicant'
Siendo mitayoc , en pas, zuapocchucanqm^
>una cafa as hurtado al- 5 ; Iniai^lam zuaftan^^
) dellaque hurtafte'
? qui5 .S'-f^^'^''^'^'"

le vaha eTo que hurtafr ^ ' L!amal:achii,Hama^^


1 en quanto lo vendi- cnatapas . zuarcanquP M
? que hizifte de cflo que ehuf pacu^lachu^ vuijada-*
Stafte
"

> .5,^ ehucauallodachu, china m


r^ As hecho monipo*^ cuallodaehu mulada-
os, tu y otros iridios , cbu cabra<5^achu , cuchic-
itcras, comprando por tachu huachac , ancuta m
into mucho maiz, otra atahuallpa<5lachu pullitu-
jalquicr femilla, cama- tachu , cairi , huacipi-
)Wcs, algodn , carneros, hhuaca , ima cauzafla-
otra qualquicrcoa, para pafchu zuarcanqui?
rfpucs reueriderlo , a ex- | Corida , coUquec-
sliuos precios ? en que t, pacha<5a , milma<5l3,
izifte eftos monipodios? carad:a ,
papadla , ima-.
ue tantas vczes- llaapas zuacehu can-

rODASLASPRE- 6 Chai zuafcaiqui^


tm^ideftejemo Manda* p - haica chaniyocmi .

T 3 carean
^* ^elSacramento
cari^^n^ ,
ca, hua^ijqnipijchu pacan

7 Yachafca:, vya,y ua- qui huacaichanqui ? ma


chu cancjui' lla pipas pacafcadtachi
8 Haica vnaiam ^ua- huacaichanqui hinaipac

puma ranra canqui' ari , chainiyocpac , cu-

g Zuaicaiquica,maichi- tichipuncaiqui yacha-


cam'nf,n?,'rh)oq: '
cupunquim ,mana^
iXi : Haiea cprinatac ^u-^ ui^ irjgnam huchaiquic
arcanqui^ >i
>. ta^ pampacbapuicaiqui
'

II Igleipiraa^ihaicaa chu,

tgpas, ^uarcanquichu? cai- 15 Chacracunamanti


ri ', fi^ Iglefiapac iica parada , cholloda, viruc
bendizaica caa , mana ta, ocaVa, papa<3,qui
Iglcfiamanra^uarcanqui- miada, ima eaeltapa
. cnu'collqemantaj an-" ciiacchu canqui .haic

I tamanta cairr yachachica chicadam ^uarcanqui ?


cruzta , ^uarganquichu^ 14 Chai ^uachicod
collque, cori, qucfpi pu- rec^enquichu ; leccep
runcula , intinchadta, ari , capufupcijquicac co
cairi , calizta , corporales poi , mana ipa cai

ancallu pachada , padrep chaquijmanta hatariftij

iniTap rurancanta , ima qui paehalla,cuticbipm


pachallicuncada ,
^uac- manareccepari^huacch;
chucanquicairi , malean vfcari coccunapac coi,co
Iglcfjapcacintapas^jua- puncaiquipac, mana ca
pocchu canqH'.'3 pafuptijqui chaica , fon
i Ciai juafcaiquida coiqyipi imai eaptinmi
^e la Penitenciad 29 $
opoTac nij , imaiquipas llatapaSj^uaymaiitipa-
aptintac, mana copupa ri, haycacuiim yuyarcanS
ri,hucIiaiqui(5laDios,raa qui
am pampcliapuTunqui 19 Maican runap taque
hu, huarancata confeTa maiitajCollcamta, lunap
jptijquipas, yma hayca huai^inmanta , viracocha
occapaari, mana curi- cunap Iiuacinmantahuam
liipufpa, mana copupa, pas,micuininta, aparece
uchaiquvmanam asllapas ^uacchu canqui' cair,aa
i^cacachu) ta purcccunap cocauinra-
f Runap imanta mu- ,
pas*huacijqu ipi cae corpa
apayacchu canqui, apai- cunaptahuampas 1 haicaCr
ianjgiaimam,irpa?ca5 iaaicuarcanquiV
, manachu pipas riegan- %o ,
Chayiyocma ^uaT- I
wn, ^uaimamiifpa ec- caiqui(3:a , cutichipurcan-?
lucariqui^ qyichu?,
5 Haicacutim checa- 2.1 macjhincachicufca-
mcolla , ^uaiman ipa. d:a tari fpajchainiy oda rc^
lunap^yac canqgii : . , i cifpacac^Gampacchu hu|
7 Chai guai man ifcai' qaichaeupuicanqui ? cairiir

uiea, ymm carcaM hay^ aiipaqiquipi^pip imaij;


'
acKaniyoacmi V- ;> vrmachigantgL^ma^cata
lr Yuyaynijquipf,che- nculpapas,chaimanta hua
ifoncoUa ^uaimaii chai cacotacac, eutichipurcaii
ifcaiquidta ^ v naichu y u-.^ quichn '\ chai, hpearcai^:

arcanquiy cainachircanu qiiicajmiearcakaijjima^


ui hayca vnaimi ^ ymar-^
'
auinchab^iaitacr y ip^ .

* T 3 ecchu

KMKHOiKMKJ^iMl
294 ^elSacmment&^
nccchu canqn^chainiyoc rapocchu canqui'ina,hiic
'runata,rec9enqichu?cai pas imallala cuaptin, yu
ri,Diofmicuyahuannifpa, paichacchu, allim iipa

iecchu caquijquiqiiqui- ^umaichacchu: canqui^in


pac apa pulpa , huacaieha 23 Chai 9uafcanri,uTiarr

pufpa^ricui, tarifcayquita, carca pacancaiquipae,vpa

chainiyocpac cutichipui. Ha cacuncaiquipac , ima


Manachu tarinqui ari ,
dam coflurcanqui'.
liuacchacunapac copoi 24 Catupi,maipipas im
21 Pimampas , fimila liada rantipa , ranacupa
acehu canqui,9iiai ipa pas^pi maicancapas llullar

cain^huchuampas, huaqui caiiquichu ^Mr


^uacoc recchu caqui? pi- tf imallapim Hllarca
claps V yanapacchu cai- qui'caturacchu cqui^hai
qui ^nancampac' ^uai niC^ c v naiam cfu canqui
pa pidapas, camacheccif ima camayocmi canqui
GanquiPcairi, pidapas ^ua. imallalam ciranqui'
toda Fieufpa, yanca 9ua- 16 Imalladapas chanir
pas itpa, necchu canqui manta^ncba pifficacpi, n
imalladapas,pi maican m recchu cqaikairi, chanii
na^^aita inunada, mana- manta' ancha yallcqueyo
chu amachac canqui, ama da ranticupocchii canqu
^uaichu ifpa ircanqui- ^hai rtifcaiquica, rcicuf
chucairijhucpa ^uafcanra aiquipas,imam carca^rt
n:ana villacup , vplla cupu(caiqui,radf"aiquipas

cacchu canqui? buccunap haica chaniyocmi carean!


juacauta,h|acaichacchu 2.7 H.aicacuriiam,chai-

<*n6 tl^tirtt^lf MMIfgJgMJtM Wl


irurarcanqij; -Kri'-:^ cuticliipupa^chu^i, ricu^

I Haicapim Ilullarcti manam cuticHIacmiit

ui imalktapas rantipa pllachu , huc^aiqui papa;


,

incicupufpapas? ci;ifca canca,i%acachailla

) Yachafca llullacchu ciauchipufpa puchucapufT

anquiiimallaaapasraa- papunil, fiihuai^a]c|i


feicicaG^iqui liarcafcaL.
ipa,ranticupup3pas,cbr ,

iachacufpapasj JAly quica, ehainiypcpa maia

o Ghai ilullacaiquiea nupaininmana y?ma ^


luarcu ayjaipichu carcS^ in^n- ^ t

airi cupupichu ranticai' 5 Mana rantinca yacba


|uip,manai(pa,ranticu- cqpoprnanta^imalladapas
aiqup alli eainimpichu!^ rantectbu eanqui yana-

:hai lluUaicajmapim car runamantachu rantircan-


;an^ -^an^ qui viracochap yanancu-
I Mauca caaa,nioroc namantacbu madamu- '

ni ifpachu rantircqui chacbumancachu ' colla


:airi,,mooc pachn cada nampi chai ranticant^
,

imachuichaiinchapuffur mana paipa cafcata yach^-


:qu.i?ima paquifcadapas, .cbcafpach u rantircanqui^
"" ""
"
pachallan allincata hua,
'
imanpi an>chai ranticcai^

ranticupocchu caqui -cai- quicacarcan haicadara


ri,Uiquilcada,manalliqui ranticui'canqui-

cafta hinachuvfmqnlifefT: ^4 Ghai runacunaman-


5 2 ImallaQapas chaini- ta^ mana conan yachaput
y ocpa man a m u naini n m.a canta , inialladapas apac,

ta,hiticacghu caqui, mana ^haquecchu canqiii?

T 4 Mana

lU.lUiHLMUS3^ki'Wi
tf^ T>elSacramentt
5 i
Manupacimallata- cutichipupa^

t pas fanticupufpa j checa 38 Chacraiquipjmuyay


chaainmanta,carupi yaili- quipimall(jQjquipipas,lI
cbifpa/anu c upocchu c- iiia(5la,vui jada^maic hu
qui?caid maquipura rn- hua cau^adapas tarifpa,h
f icaiquimnt ^. atlahuan pifpa, huauchecchu can
I
yalliehipa,inariupac rahti qui, quiichacchu canqui
Cupocch caiiquil tna,ya? maicatn cauall(
'3^; Picheafpa ^ clitincs la ^ muladla , ima cau$ai
papas runatalluUacchu huihua6lapastanpa,ran
canqui?caii\cacnijquipya cupocchu canqui^cairi ca
llintachu , chuncae caqui? pac huacaichacchu caqui
achcacunalacba llullac^ caicunapi chacnacchu, lli

canqui? haica cutim ? mai cacheccu canqui , camp


chicapitac? calahina?hinapa,chayn
57 Vino mallquicuna - yoc ca,cam picanea pupa,
pi.jara cbacrapi , trigopi, huacUichikanta, maac
^cbadachacrapi,papacha chu canqui , llamcachif^
huccunap ocan ca
crapi, caiquida, yanachacufcai-.
chancu napipas, ima mana quita, mana, yupapupa?
Hia chayacheccbu can- 3 Chai taricaiquic^

qui,vuijaiquihuan,vacai- ima huihuam carca- achca


I
quihuan , llamaiquihuan, lachu cairi , taricurcquii

cuchijCabraiquihuan,cam maillapim chaicunata


pa ima huihuaiquihuam huacaichanqui-
pas , mana huaclhchicai- - 40, CoUqucda, imallac
(juila , vuchicaiquid:a^ tapas manupacchuracapi,
xnanu^

t
rCp%m^U)tt'iL:iM.^M^Miu:mM.MM.mmmtwMMm>mM.^
DelaTenhencia. 297
Inupoccbu canqui, cai- atacchu maapui canqu
inacuifimihuanicaichi- caimicu huacUicuncpac
ipuchaumanta^ manu*. niaucayacunampac,mor
ic churafcaiquida^mana coyacimcampac paquic >3

orcoptijqui , ocap^m campacpas?


mea ipa^cairijiuc puii- 43 Collquepac, ima hai
laupas yalliptiii , mana- ca maafcaa , huacida^
im horconcaiqui yagha pachala , huyhuata , lia-

mchuifpa' niada,imacaclla(5lapas,y.
Manupac churaca canchacchu canqui ^

ihuapijimalladapas ma* 44 Zuafca cada yacha-


ipocchu caquijchi ma- chcafpa ^ rantircanquichu
jpacchuf afeada, imapi- 45^ Mana mafiacuita ya-
is llamcachifpa, yanacha chacupocmanta imallac*
cupapas tapas maarcanquichu?
^,

Maacufcayquida,, cairi,mana conan yachacu


itichipuacifcaiquip pa- pocmanta , imallalapas
jampijCucichipurcanqui chazquireanquichu 3
f
lucairi, ashuan manalli- 46 Hucpa pinas yanaruna.
achu, cutichipurcanqui,, ta, huacijquipi, imallada-
lai maaca cada^campa pas llamcapuucaiquipac
machacuipi, huacllichit pacacchu cqui,chapaqu
i-eairi, moroc pacha- yayanm manavillapupa*
laaTuptijqui, maucada 47 Haiea vnaiatac ya-
ichu, morco dapas cuci^ aiqui hinada , camach^
lipurcanqui ^
cam-
cairi coc carcanqui 1 ima ciraK
l maalcanta , hucpac pim , Uamcachcc parcani- 3!

t trrr*
27(5 l^ el Sacramento
qui '
hinapiracchu pacaf- ^z Ima! la lapas ran
cala huacaichanqui tecchu canqui,collque]
48 Collqueda,pachac- aupada cofpa5checa ci-
ta ,
^aradra , caimn tupu yaqueiimta , achcala,c
malladapas maacchu ri, as piTida piEpachiCp:

caiiqui? cal maafcaiqui^ 53 Manupi imallada


manta jimalladapas afta , pas , ranticupocchu can
huan coanman , yuyai-- qiu chaninmanca, as pifl

nijquipi ipa hu yallichifpa,ranticufc

49 Haicalam manar- qui pachapi , chaninmar


canqui ? chai manafcai-^ 54 Imalladapas tiachi
quip hahuampi , haica ya- pa catucufpa , tumachifj
llcam coffircanqui hai- pas, rantipapas , chai ra

camitta atac? tifcaiquip , ima manalli

50 Cam bina ruaap ic : tapas, pacacchu caqui', ir

impijinia manallicia cha naUinta,mana villapufp


yachecchu canqui ? cairi, j; Llulla tupuda , ca

manalliman chayachij- afgana huarcuda , apaic


man ipa, munapayacchu chacchucanqui?
canqui paimanta aiica-
'
56 Yanaiquicunapac^cai
: puncaiquipac' cairi , paipa chacrachacoqueiquicun
chiquicaiimpicbu? pac,llamcaQ:mta chan;
51 Imapim inanalli- racopocchu , pailiapo
mnn chayachircanqui *
chu canqui cairi, llame
cairi imapim,manaUimaii canmanta, manani^lact
chayachij man ifpa, alu- copoc canqui cairi , vnj

na paya rea nqui^ thecchu canqui ch^yaqi

j6tlWa%lftfMlHtJiMMlfMlfHKJtMlMm
DeUT^enitencia. 277
cairi, ima ,
piffi c hani - caciipa, imalladapas choif
)cpichujCopoc canqui, quincaiquipac , checaata
Lmcafcanhumpiican,as yachaccuna, mana coaii

lan chaniyoc captimpas manchu ifpai


iri Ilamcaicaiimanra pai Co Achca cuciiachu, as
ipocchu canqui, mana amanta,^uac caqui, achca
oticuna yachacupoctu man mirancancama?
ipi, aftaliLiancbaninm- 61 Yachanquicacchu pi

,chaoinchapupa,llamca mantach ^uarcaim i'


mpa, chayaqiienraicuS pahaicachicammimirar
Ca^imantajiraahai- can, chai piffimanta uaC.
lapas coanca m ipa, caiquica-
laccha vfca quiri.tueoe- z Llullaihuan,imallac-'
lii caqui 'Cairi^cuy aecha- tapas,haihuarircanquicha
ifltucocpac , imaliata- cain,hocanjiiian ipa,ma
,s, euyacchu caurcaqui napayacchu canqui mana
Haicalam cuyalurc chainiyocpa , miinamin-
li, tiuaccham cani fifpa, ^ita,campata hia hocarif
ana huaccba cafpatachai pa, huacaicbaccaiquipaci
vnaiamvcaeurcaqui' 3 Gamp^cacnijquila-
Sando aUi tucocchu hocarecchu canqui ,hucpa
nqui* cairi, huataiquipi cacninmi ifpa yuy^flin^
a,oncoctucuccanquj ^4 Hucpa camacbijnin
ucum canijtaicum, cc- manta* cairi , cuna cUinii>. i
iucaqui'cairij hanca,9U- mantahuampas, imallac-
lutucocchu caqui, ima tapasrantipufpa , cai cha

ij?oy nipcpas^caihina vf huanmi r^ntipuiqui ipa,


ccciiu
mMm
21% 1l> el Sacramento

fiechucanqui,yallichicai Gj Checa man u mata hu


cjihuan cjueparicuncai- tafea cala, cacbarichirca
quipac' haicahoantac cal- quichu, cairi cacharccch
hinala rurapa , qucparir- canqui huatai ^uacima
canqui-haica mictaatac ta lloc incampac,yanap5
caica rurarcanqui* canqukacchu, manunt
I
6; Mana buchanmanta mana puchucapufpa'
pidapas , collquepi , ima 8 Makan, yanaruna,y
j^ayca pipas, muchuctiifc nahuarmi, piafpas, cb^p
cancampac raica cacchii qucnmanta, yayanma^tj
canqui^cairi, pipas, eacfiin micicancampac raicucac
ta chayaquenta, mana apa <^bu canqui? cairi , mitics
cupuncampac, chazqui- Sipa, fimitacorcanqui
cuncampac , raicii cacchu ^hu < cairi,yaymanta,ch2
canqui* paquemanta,imallad:a
CG Hua^idla, pitirala, pas, ^uarpachaihumitic
c^acralapas, canarecchu capac yanaparcanquichi
i
c3nquipcairi,canarij ifpa, ^5> Imachaniyoccat
camacliccchu canqui- cal- pas., cJ^azquecchu canqui
ri, yanapaccbu canqui, ru- mana conan yachaPupo?
pacbicacanarifca canea-- manta? '!.'; \v'.\

pac cain,ma*checafonco 70 Pimairam lunania:


i
lia, cal binacunada, rupa- ta,ima hay calla^apas,ma
chijman ifpa munapa-, na paipa cafcanta yachaf
yacchu canqui*. imam ru- pa cbazquircaiiquicbu
pacurcan baica c^ani-; 71 Collqucda maafca
.yolaci quiraicu ;. CQllqueia f
X

(J6tfcytlr%aftfMlil3*MM MlfH lJiMMiMlHiMMalfliWli<glf


^e la Tenitncia, t79

bu:a,imalla;V3pas chai 74 ihiaifpacallapi ima


.

ircanquichu ' cain , eo- Uadapas^^uacch canqu,


cam ipa fuyacchu can, yayay qui maoiaiquiman-
i caiii y chacraitatn ta' caiii churijqu, hua^
iacr2piianca,vacanhu, huaiquimantapas co^a-;
ellai . tacllan^iuampas quimanra, huarmijquimS
ri , colIquei5ta maa- ta ,
yachachequeiquiman-*
[quimanm runata ya- , ta-huaman maciquimaii-*
chacurcanquicJii , ima ta f cairi runa ma^iiqii-
ycallapipas'cain, cal-* manta huampas?
3nhamunman,imall^ 7$ Imam ciai guafca-
tpas, yanachacehu can- quica carean * haiea chica*
i eollquc ima ma naf- tac ? haica miranataemisi
quipas , , pachallara pi, chairunamanta guarcan--t
queco ptin,qucpaman- qui- haicaunaicac'
a , hinantin niaafcai- yd Imalladlapas rantif?
ia 1 cbazquicapupa pa ranticupufpapas, pid^
Imalladapas raaci pas llullacchu canqui, aut
puncaiquipac ,
pauta- paVa iocafta HuHahuar-
echu canqui ^
cairi ima ca ifpa f cain > camta llu-

anallida, allicala hia. Ilacanfauan hu<5la llullar-


u,camhinarunala, fu' eanquitacchu-
lullancaiquipac? 77 Imam cbay HuHafl
ri . Imal'ladapas rantec- eaiqui cKan ^ haica mi-
lu canqui, checan cha* tam,chailIullataruarGa-
ninanc3,a^hcata pifli- qdt imahinamjlullarcao
gu

IM
5 2 ^ el Sacrament
qui chai Ilullafcaiqaica, nada , cancha man caici

ima, ima chaniyocmi car- chu canqui, vichcaicoc


can* chii canqui ( ayqucccam

78 Pippas manunchu captimpas)camaiquimai


canqui ' Cvipucheafcan pa- yachacuchincaiquipac 5

cha, cpocchu canqui' millmanca rutuncaiqui-


7P Haica vnaiam, ma pac ? imn cacmantapas
nun man un-
canq;ui pip campacchacuncaiquipac
ni canqui? haicamanum cairi,ocapta hia ranti
canqui*. cupuTac yuyafpachu *.

80 manu-
Imallalapas %y Imanacac huyius
paccocchu canqui ma- dam, camaiquiman,y
iiufcaiquip chaninta, ach- chacucbircanqui ^ imap
cap yallichipa , vnai pa. tac ^ haicadam rantici
pachamanca cutichipuan- purcanqui haica chica
cam ifpa. pim ? chaniyocmanch
Xitji Pilli collqucdla, a- cucichipurcanqui haic
i ?

chcadapas , maacchu- vnaiam , campahinal


canqui, quillampi mirai- llamcachircanqui?
njnca coancam ipa'
, S4 Hucpa ^uafcant
cairi mana coUqueman-
, yachaptijquica patachai
j

ta muchufpa , couque- pa aupaquenman , Can


da maafpaj chazquec- ta pulauptijqui , jura

c^u canqui , miracnin* huan villacuncaiquipai


tam coanca ccjueiqui- vpalla cacchucanqui,m
ranta? , . na villafcaiquimanta, cb
%i Hucpa huihuancu-- oiyoc j cacninta, mar
*~# ch

LJ^Mftlfiftfil JULMK-MMJiKJimiMJ
JtKJJKWKTlK

a^qnic3puncampac? cbpuncaiquipa^?
Huc cunap imanta- 88 Co^yoc caipg,'

s i
^uaiiac fiifcanta y a imallatapas cocchucan-
apa , amachacchu, ama qui , co^aiquip , maiia i
;cchu canqui', cairi jvpa- miinaininnianra *
imac-
Kanqiaichu, manalli yu tam corean qui- 1

yhuan? ) 89 Mana yayayqup,'


Vya ranticuipi, ca- mamaiquipmunaininm
^ kr^a tumachicuipi" Itriifialdapas coccb-
Ss , harcacchu canqui^, canqui '.cbai coicaiquica,

:ia ccchu canqui , pi- imam carean'


s rantilfac iGaiqui- 50 Apiip aupaquem-
1 ,
yailichiac iptin;, pi, pp apaque rriamj^s
lai cumaGhiicada^ ran- hucha5la pacaxichecchu
paccai^apas , eampac, canqui, mana chccamaii-
icpacpas , apancaiqiii^- j:a;chaitincQCiniacijquip-
c^haica mitta atac ama cacnintaV^uchjpufpacam
llichijchu ipaircan- lm afi anparcqui?chailltt
ti, hucciina ya."' a ima hucha
llaifiacuiea ,

unapri hahiiamantam carean *


haicaam v^uchichii*^-
Carnea ari manu^- canqui S ca^i jmanta ch^
anca huatafea cafpa hucbala pacarichicaiqui
la haicaiqui captinit- raicu ; chai tincocmacii
iS . huataihuacimaHta, quila, pencaichachircaa-
titicacchucanqui , ma- quichu *
paimanta aiJ
4 gafcaiqii^a , , maiia ricapcaiquipacciiu'caifi
" "'"
.
" ^
^ ^ ^
chy

*- S <lf

Ti K^EHEBKlffiUlilj^]
'

r 2S 2 ^el Sacramento
cliiquicuillamantachu* qui'
^ 91 Huaccha cafpajiucpa j Chay yallichiTpa ch
iman haicantapas , hoca- quiicaiqinda , coiepicl
irecchucanquijmanamhu coUquepichu ' pachai
'chachu ifpa*inialla6lam cliu<imana cac muupicl
baihuarircanqui haica imahaicapipas chazqui
^'chicadtam? canquichu^
6 Hurmicunaman
^PREGFNTJS QZE icma hurmicunaman
Jean de ha^r a los Cu-^ tazque ama mariaman h
moc, mi^cac ipacun
manta, tafl'ala cbazquc
t Camachifcaiqui runa ,chucanqui>
J manta, chapqucn taan 7 Maehu runacunami
^ta, yalhntahuan churaicu- ta,!pic;hca cb^tnca'huat;

'checchucanqwii '? ehat* manta yallec , rrihri'aW

. que cchucanqui* ^ > pas , taflada chazqueccl


njjrn 'Caitafiada na cha^ canqui* cairi,mal3jmaF
uimanta,^apa tcr- rach-uicap^aquey oc
dopjcairi 5 huatap chaya- huatamchayaccunm;
-quenmanta,aftahuan ma- ta^vnai focfoc, oncoccui

^ iacchcanqui mntahuamps*, 'aii


r I

i i^ Haica(5:am yallichi- chazquecchucanqui? ca


- pa chazquircanqui talamanta a Ilocecnii


4 Haica vnaiatac ^a^- ta, chazquclacchu ca

f);ip,chayaqnen manta ya- qui* ,

J
P:
^ikquciita qhajqqii<?aii ^ Cai hinaci^iamah
10:
U;^ Jalan

MMKMMMKMMMi
KXILS

ranta cVina atahualt- ri,caihina llamcaicunapi

nta pullicunta , iima tariicanmanta,asincacoai


,

dlantapas , runtunta, ifpa camacliecchu can-


chunta , cjucchocchu qui maacchucanquii
nqui taflapacmi nifpa?
, 11 Runaiquicunaman-
iri , tafla^a huntachin ta, corista, collqucaa^pa-

mpac , ima ^acpacpas chada , llamada , imai


fpa? mana haicaimanadlapas,
Taflapacmi iipa , va callpamanta quechocchu
nta ,
yapoc vacaiita, canqui-
icllai iman
tacUanta , ti buacijquiila hu^V
pas , quechupocchu can chacuptin ,
chacraiquia

li cairi , a chayaqucn- llamcaptin,huihuaiquida


coptin ,
pachaa quas michiptin,imapipas runai
loccbucanqui? quida llamcachifpapas,
I
Runap acaimana chayaqiicnta , humpin,
rifcanca , collqucnta, toquenta ,
paillapocchu
lanrapaii quechupoc^ canqui cairi manachii*.
,

lucanqiu '
cairi,yunea
,anmincairiicuipa,cha- 13 Runaiqiiip taflanta
acunamampas nipa, ta huurpa,chayaquenmaiv
lcata, quechupodacchu ra , aftahuan maapoc--
nqui ? cairi ,
quepi apa- <;hu canqui' cairi , talla-

inmanra, pampa ti^icoc da mirachccchu canqui


fcanmanta , calapacmi chai miraininra ,
puchun-
ipa,campacchaculpaa, ta , campac a apaculac
illupocchu can^ui '
cai- nipa'

Y Cam-
(fT

^elSacmmento
14 Camm chapachifca ta,payacunaranta, hillu
runala,cama^he-chu can caiquichu ^ cairi rna, m;
qui,con coliqued:a,imac
, na runamaciyoca ,
tipas, eamaripuai iipa- huaoccunap haquefca
ij Hucpacl:iccatnpicu caccbu f caid , pamp^
laca cancanta, llullaiiia fipfi ica, chacralach
cuihuan ,
quechupurcan quiquijquipac a , tarp

quichu, cai hactiapac^ru^ cunqui-


nap coliquemta tancachif. 18 Collq,coricoyama
patac ' cairi ,
yayayquijina runacunaa ,
cachacch
chuiqui, Inca pachamanca canqui,cori,collque6la,i
curacachucarcan * hinapa pamuai ipa , mana ims
rantimpi canichu curaca ladapasjlamcachifcaiqi
fayanquiS raicu copQpa'
6 Chacraiquida llam 19 Yuacochacunaj:
cae chacradiacoc runa, lia cairi, maicampa collqi

.maiquila mich cepas quepi apac runap


t , In- ( , ca

ca pachamanta , micaco-- man , chaimanjChacnacc


queiquipac , camachica"' napac, llamada michec
chu-cairi, vilcadorpa, ma- pac, cacnimpi llamcac
nairpa l maicanapuppas, cunapachuampas ) col

camachircanchu-cairi,call canta Jiuanllacchu canqu


1 pamanta J lamcachifcaiqui Ilapallca,cairi,huaquinii

chu? ta quechupufpa-cairi,tair

17 Chacraquiri,machui pupipas, runacunap cam


quimanta yayayquimta,
ricufcanmta, coUq vrm
cacchucairi, runacunami da,<ampac achu apaco
canqi
DeldTenitencU. 307
qui? cairi , cai eolL- na anyaca huanachica;
ica aichafpa raquiipa, cancampac?
ncanhuan, campaccha-
ccl'iu canquii 23 Lla6laiquipi, chacrai
Runaiquicunamaii- quipi, maiquitipipaSjha-

collqueda huuchec cacunala huacaichacchu


u canqui,mana caman- laica,vmucunada
caiiqui'.

:ama,liulla inacuipac? hupas^ iroarata miichuf


iri
,
padre j corregidor pa ,chai huacadla mucha.
ampas , inacuncai- Qcchu rinquiima muchur
ipac haica cutim '
hai- caiquimanca, haica hu<^ha-
chicara c'. mantahuampas ,
yanPa-
'
CoUque, corijchacra huai^hic ipa

an, yuncamampas ca-* 24 Sti,pacallapipas,ru-

aicaiqui runa , huaoc- nacunahuan tantalla vpiaf

u?cairi , ancha huaoc pa , machapa , au pac


cha quitiman, runata machuiquicunap pacarif-
:hacchu caiiqui' can taquijta ,
taquicchu
Huaca muchaccuma canqui'. ca<^3ua<^chu can-
iayo^'-uDa,ama ricuri- qui '
cairi , lina hu^^^a-

unchu iipa, pacachec- lapas ruracbccchu can-


u canqui caicunap hu- qui*
anta yachachcafpa ,
25" Padrela lladaiqui- im
anayachac tucocchuca manta carcuchjfac , ipa
li^ima lluqui paillaira- chuiracmanta, characbec-
schayquecchu canqui, chu cquicain ca^illamca
iquicoccby canqui, mar tumpaccb^canqui ? ima.

V 2- maaali-

HLMiillitMMMljM^
T>el Sacramento
manallimanml , chaya-- cuncanta colfochircaqui
chircancjui, campa tum- 2,9 Talamtumparuna]
pafcaiquimanta , cumpa- collquenta,tacachecchi)c;
phicaiquimtahuampas ^ qui^caicollq huanri ,
qui
z^ Runaiaila . llam- quijquipac , mirachicoc
cachifpa , imaman cha- chu canqui pampa
coll
pachiipapas ,
padrep , Co- queda, campac apacchi
rcgidorpa , aUijninpac pi- canqui?
^apas clichilacmi if. 30 Oncoc cunada, vHi
pataCjimaltatapas coan- riGunadajtaira mana coca
liian, yuyaipapaSjDomin- tacocchecbu canqui hu
gOjfieftacuiiapi, M flala, ciyocchacrayocmi canqii
Dotrinala ,
pajuchec-^ ilpa*mainimpin,tai]ad:
chu canqui iicai mittapas/hazqcchu
xj RuDaiqnip vflu finta pallracchu canqui , ma
yanachacupa , allcochal- iiaracmi conquichu il

face 'chu eaqui-cain,eai- pa'


I cunahuan falla yacocchu 1 Yupafca ynpturafc;
3 ,

caiiquihaiea6tam cai hi- ruada, maicanin runa


a 5ta-,hatailinqai' dapas patacchu canqui
2.8 Pi can,huarmi(5lapas tafla coquejquipac, yanai
callpamat3,huarmiyachec qui canta mpacpas'
.

cain,co^ayachecchu can- 3 i Runaiqucunada


quifco^ayaciiica munadta- mitracuchccchu canqui
ri,ama iiecchu cqui,fipa- llamanhuan, cachunhu
fiiq'aipaCjCaicunatamu- yamcanhuan,imallhuan
j
na^a-oaica rnittam, caara pas,maamuanaii eapcu
- -
igk

gJgJCMlWlfUMJi
, v

nwmSKBBmmmmwWJ^,
^e la TenltencU, 5c^.

Iglcfiap , cofradiap randfpa ' cairi, mana rint


Jlquenta , imantapas, flac ifcaiquida , raacif-

lec^OTchu canqui , ca- pa'


aiquiman yachacuchif- 3 Manalli cadla , alli ca-

.icairijglcfiapac, cofra- da hinachu rancinqui*.

ipacpas , cha^rachacufca lliquical3,Cciucada,pa^

,
coUquenta, ^uacchu ca quiicada,maDca cata,ma
U cairi ma-chai collquc na, ima maoaUicada, ma.^

lan miractiicoc^hu can naricuchifpa- pachadla ^i-

licampaC' rachiipa chootachifpa'cai^


ri, qaula ,
^alliyachiica-

LOS MERCA DE* fe, hampipapas


res^y tratantes^ i^c. 4 Queus ay^anahuan,
imallabpas, ai^ac huar-
j^/ Tmallaiflapas ranticuC coccho canqu' cairi ma-
i,catcup3,ranacupa,cn na tncuchika tupuhuan,
pacpapas ,
pi maican tupuccki canqui-
nada iiuilacchu canqui 5 Llulla huarcuda, apai
jidlaconaiquipi , huda cachaGchucanqui'. huta
icocchu canqui '
cairi, chazquiconcaiquipac, hui
muica cucada, allin cu dari, concaiquipac, chazr
ivSlahina,iancicocchucan qoichincaiquipac '.
cairi,

ji? llullahuarcuta , topiiia-

Imal!adapas,rantifpa, pas^apaicacha^chii canqui


3chico6ia,ranticolaJ.l- 4kiia,manallicacanta,ya-
arcanquichu, nanac cha- chachcapa-
iyoccada ,
pilillahuaa
V3 A LOS

mMKMMMmwLiuiH^mwwmMiWiMtLi
mvmwfmwBmMs^
310 DelSacramentd

Ajos zapateros, J osfdkrof.

I Izmufca ,
huacllifca, I Cara izmufcamant
cain , rupa -hica,caraQiaii rupacinca manrahuam
ta 5 V lu cada , lan c] u ela, pas , filiada guarnicic
^apatuta , rracchucaa - iieftahuaiTipas , ruraccb
qui caii'i , huc nccbac ca canqui cairi , : pacjiifc

radio, huc caralahina raii cullu , manalli teque-


tccc h n,panrac^ he^ hu <^an- ca , fulenifca habuapi
quiS chu rurarcanqui'
z zmufca caituliuan, 1 Yanca yancaada-
llanv^ueda , vflutala y chu ,
^irac canqui izmi

^apatuta , ^ira-^hu can- ca caituhuaachu ^irarcan


qm , cl^ailla pa^cacuncam qui, <-^aiila pa^cacuncan
pac '
hinapa manalli ru- pac
racaiquimanta , chai 5 Allin cara , tucui fi

chicata manacchu can- llap ruranan pip cocan


qui coai mpa e^chu
? ta campa manalli i^mut
cancjii, aliicac manca hi- cahuan ,
pantacheccbi
a canqui'vuija cara6tari,all
,3 Chabuarhuan ^ira-- caram ipa , ca^imanti
pa , canilla cakuhuanmi nccchu canqui
^irani ifpa ecchu can-
-qui, yalliata chafquincai- A losfajlresl

qiiipac?

2 Fachada cuchufpa
cam-

^i Mra%l ^tif MKJtM Mi WJf HM Jf MM MI


1

^e la Venitencia:: 31
mpac pucliuche*^cha ca cliuita ,;
yachaicaiqoi-I
maota, allin tincuchijta-

Puchupufuncaiqui-- pas , huaclhchecchu can^


ic chayaquenmanta ,
qui* rurafcaiquimanta, qi-

iUmtahuanchu , nianac rafcaiquimta, chayaquen


.nquijpaomanta ,
pu- manta yallinta maaccha
\ pachamanta,cori,coIU canqui'
je, ahiiafca capac pacha
lantapas? A os panaderos.
Seda caita , feda coll-
je, cori, pafamanos ii-. I C^iailla/anticuncam-
\Ct2L
,
yallincahuaiich u pac, cam hina runata llu-

iaac canqui huanilai- liancaiquipac.anchallailac

jan iipa^ tantad., achca viiuyocia^

Haica chieadam.pu- ehapucchu tallacpaichu-


.luCiiicurcanqui' can qur
Chai puchu apaicai- z Patachacpa camacht^
uip moanta rec^equi- ciainmanta, raneadla tac
huf !!p9jai:ai.ninmanraj pi i

Hatun ^amai pun- pa^Je^chu hinqmcbcc--


hifcunapi , capac rai-- chu canqui
lip, paiqua punchaucu- 3 Hucpa allin hacuda '

apihuampas ,
tutantia- chapupuncaiqipac, tan^
uan, mana ancl^a vtca- tapuncaiqiipaCj chazqiicc
Lipac , ilamca'^chu ^irac- 'cb-- canqijiilaiialli' haca-
hucanquirf^'^^yi^fi^ef ta chirappa?
''
' Matia pacfiada (ca- 4 .

Tantapufcaiquiman-
V 4 u

m
s^-rtt *- rt-*-rir rf J
:it^^
i) ^15 T>e! Sacramento
rn, pimantapas chaninta tacchu canqui runapm;
haicjiiiipa,hacunca, pecan- nalhjninipac?
taxairi, cucaica cantada,
.^uapocchucanqui^ baica- A los carniceros.
tam ^uapurcancjui- haica
xutitac' haica runamanta I Manalliaichafla^alli
tad aicha hinada/antipoccb
5 Achca hamchihuaiv canqui'
chujchapoc canqui , tanta z. QiquiIIanmata,hu
mirancampac* oc aichada, ranticupo
6 Allin hacuda mana-
, chu canqui
izmufca hacuhuan, cha
lli
5 Cabra aichala , vu
% crocchu canqui , manalli' jap,aichanmi ipa, ranti
,<5la chai chicahiian, ranciii cupocchu canqui?cain,a
ca^uipac,ain cala ma- i chaola pantachirpa,milla
ana ranncuachina *
cairi, mana aichala^ miuyoc

.tantaca,aUia haeumanta cbada rantccchu canqui


t tacllacamjuraihuan, mu-
0: manalli aichamanta,allin
c hai huan , ipa ecch ii- cae manca chai chicad
canquij, manalUhacumaa maafpa'
ta captintac^ 4 lufticiap camachij
7 Ruadla cauchuncai- ninmanta, mana yupapa
Cjuipac manalUman eha-
, aichap chanin manta, yall
'.

yachincaiquipac,ima miu checchu canqui


.:a,hampilapas, huarpoc $ Aichada achurafpa
cha canqui^cairi, ima ma- manallidachu ai^accan
j
^wmx mapahuan chapoc- qui , hinque hccchu can
qui

KJUCJfMJULmUIl
De Id T^enitencia, 3 1 3

H?ciri 5 chayaqiienca, chifcacachuanipas, vcim-


huracchu canqui-aillu eliacchumininchacchuc
mapic hu , athiirac can- cpi^candela cunadla , ha-
j cucupinhuan, tulla- huampi yurac mapakian,
jan, mita mitachu,achu yuraccafpa ,
llumc/;ipa,

c canqui' ranticoc cunada , llullan-

Quarefm api quarro ,


caiquipae?
mporapijVigiliapivier- 3 Mapa cande!acunala
;s, 391 quipicui pchau- 9rios,^aCi6acunala/?uaiTi-

inapihuampas hoco ai- pas,rurapa, Uaainimpa,


lada^mata aichada^c har c/:?ayaquenmanta , /;iaica.r

iiitapas^aicha catupi^hua- chccchu canqui^


juuipi, maipipaSjtiachcc 4 Mifqui rumpu rum*
lu canqui cai binapun- pu ^ confitesifca , mifqui
iaucunapi,mana oncoc- manta, imayac/?acicaia
ina , micuncam rantin pas rurapa,vcumpi ,yana
im ifpa, raicocchu can- azucarta curafpa , ^a^uaii

ui ncc^ainimpiri,yurachuaa
llumc/?infpa , rantipocc^ii
A los confiteros. canqui, ranticoc cunada
llullancaiquipac , manalli
Mapa candelada ru- ca^manta , alicacmanta
ifpa, racu vtcuhuan , mi- ^ina maapa'
inchac,vcunchacchu c- j Yana cAumarcofea
u!, ashnaa Ilaaipi, llaan-^ mifquimanta , cuUu puti^

ampac? barril ifcapi cae confer^

Yana mapahuan,vu uada,MllpOQgu canqui^


alliii
314 T> el Sacramento
alim chuya mifquiman- chacrocchucanqui,aira
^' ta rurafcam ifpa ' cairi, pi huarcufca,chuyancha
miqula ,
conferuata- ca collquela,9uancaiqu;
huampas ,
pantachifpa, pac?
'
ranteccbu canqui ; Anta manta, titimar
6 Hoco a^ucarta allin- ta imacac mantapas, r
I , ,

mi,chaqi]imifpa,ranc chac.collque(5la rura^ch


cupocchu canqui canqiu?
C CoUque mcca6la,col
A 0$ plateros. que intinchadla collqu ,

I Tacancaiquipac, col! manca , ima yachachif-


que coi cada, chacrocchu cadapas ,
yanarunacuna
Canqiij' manta, runacunam.ant;]
z Cori, collqueda , an- huarma madacunaman
ta, aucaahuan,chacroc* tahuampas , rante^chuca
ch a canqui
qui ranticupufcancuda
3 Cori , colqueda hi- mana paicunap cacant
cbapa, cuaparac ,
yauyaa yachac hcafpa ,
^uafcan
tiii ipaccchu caoqui ipa yachalpatac'
haica cutim caita rutar- 7 Micao Igieap calz
canqui haica chica- ninta , collque puruncu
(Slam guatean qui hai-* da, collque ctuzca, lamp;
I
cavnauam , caihinagna radapaSjpimanta tantee
caita yachaoa canqui cai c^^u canqui caiti,cai ric-

^uacaiquip tunanta rec- chaccunada, tauchipa


Cenquichu hichacchu canqui zua-

4 Yallec aucafada, ca cacanta ,


yachafparac?
man

[KJlJLlf MJULll KJi


^. A. ^. '.<.'*. ,./../,f .f .?..'. :^..',*.>. ?..^

2)^ la Tenitenctd, 515


na rcc^cfca cancam- z Chai chica qiiellaita;

cuticheccha canquijiaica
Llulla husrcu ,
pata- chicaciam , imaaiapas
)fi^ tofioiiesjen^ilio rea uraocaicpipac
; ciinadra, hicliacchujru- qui'
:chu caoqui ' chaicu- 3 Llulla ilaiiida , rurao.

ida hichalpa , aucafa chu canqiii?cairi ^ mapapi


lan. coiHuhua, citihuaoi vnachaica I!auita,Quellai
s ,
chacruchiipa cairi, pia yachachecchu cao-
larc u paracon, toftooes, qui ^ cuapacroijCairi, hua-i

i\ couque cunada , tu- cimanyaycocpacmi, ma^.


cchu canqui , collque iiallila ruracpacpas iC
pafcacunahuan ,
quepa- pa , y
ac yuyalpa-*
:uncaiqi:ipac pasi

Haica cucm caita ru- 4 Q^ellaimanta Ilaui-

rcanquiv la , imailadapasjiuatai-
1
Haica chicapitap- qmpi,chail!ahuaclle<51:a,ru
racchu canqui , caillam a-
A los herreros. llichacman hampuca if-

pa , chaninta ca^imanra
Yanca qiiellaita , allin chazquin caiquipac?
icllainai ipa, rantitu-. j Cumu^iUujquellaira
)cchu canqui '
cairi,ma- ganza icada, cainpac,
dli qiiellaita , allinmi pipacpas,ruracchu canqui
ipa, rancicupocclju can ^uacunapac ima.maoaili- ,

xiS ruraiicampacpas-
ALAS

[mkme:
6

3 1 Del Sacramento
chinqui , atn tupufl:;

ALAS QVE VEN-' uc/?uitapas , chaupicfe

A LOS QJTE FE^


I Rantiac icaiqui den agijjfc.
paradla, vnupi puquichcc-
chii cc|u,pillita cullu tu- I Chaqui vcAda , ti;

pupi. tupuncaiquipac c/;icoc capa , aupaciac


z Zaralaranticupufpa, chu vnupi punquic/;inqi
tupumpi piipachecchu
,
tupupi mirancampac' ca
canqui? ri,alln vciula ,maiiall;
3 Zarada ranticupu fpa, uan c/^acrocchu canqui
chu^unta callpunta,aliia
, z Ycim run^u^fla , c/^ai

^arahuan chacrocchu can pichacc/;u canqui , izmu:


qui,manalhnta,a!Iin cada ca vc^u/'uan , c^aupinrar
hia ranticupurac iC- alhn vc/;u/;uan caitnad
pa? ruradacc/;u canqui, cuc
4 Zarad:a,trigod:a,ima luncupi-
muudapas , tupupi itec- 3 IzmuRa veyuda, cuc
chu canqui cain* parada? izmufcadapas, allin vc/?i

ranticuipai cupuda tacac- alhncucaMnsida'-/?u,rtici


chu canqui , chichacchu pocanqui^^airi vc/?uda,ci
^anqui, yallinta apancai- cada , /japta^^ada , ranti

<]uipac-cau-i,vmcuparada cupupa,maqui/;unta,/73p
vmayoda,chazquipa, ^e-. ta:/;inac/?u aptanqu,ck
J
quclcadaachu,(j'haz.]ui- fac inanac/;ayaquenta, 93
t
P

i
^ Ifcl^'WttgaflfMIfKMMJiafWlfllMJiM
'
De Id Penitencia, 3 1 7
la ranticocman copa? cachee, na huauptin, tcP m
tamentada , hucman-
LOS INDIOS ES chacchu canqui, huaoc-
crimnos^ pacamachijninmanta,niu
nainijquiraiculla jimalla-
Lllla telamcnto(5:a, etapas ya pafpa: piffipachif
dlcacchcanqui - Pa- papas i cairi MiTacuna-

:p, patacha'p, Cura- manta ,amachinamaiiC3, 1 l'il III !

), Gamachijninmanta ima all camachifvanman


u, quellcarcanqui V on- ta, maicantapaSjpiffipichu
c huarmip ec^ampa, qatllcarcanqiii maican-
nachijninmantachu llanEa ,aslantapas,quel^

ri , oncoc carip liuar- caiptoancacantan,ma^


!mpa,camachijninrnan- nachu quellcareanquicai-
;hu ,
qiiellcarcanqui ' ri, maFhrJcafcaita/utchi-
11, maicampa , cama- pemifcanta , manatacchu
ijninmantachu eai hi- qelcarcanqui*cairi cea
luUala ,
quellcancai- nicntomaata pichaicau*
lipac , ima^ani cbaz- quichu*
lircanqui^ 4 Teameiitota quell'
Tcftamento quellcaf- capa^oncoda ciinac , vi-

quipi , teftamentoVa Ikcchu caequi ama aoi--

lellcachecpa camatbij- maiquipacjiiiallalapas,


nmanta yallkhecchu, haqueichu nipa-ama naa-
iri, pilipaclicgchu ean niicaiqui:a,nianuiquG-
li- tapas, quellcachijchu iC
Telamentpla qiidl pa,viliacchu?anqi]i'

^mw.mwMWMv.uuwk.'UU'Wmme.M^^'^
8

3 1 >''Del Sacramento
j Maican cari , huarmi- c Iiu canqui?
pas,chrimpa checa cha- 7 TeftamentofVa que
yaquenra , huahuampa, cachecpa camachijnii
checa c^^^ayaquentapas^cai- manta, yallin ashuaii Mi
ri , huarmimpa,chcca cha fada, caraachinada, vig
yaquenta, cogampa chaya hada,ima cocui offrcnd
<]uencapas, qaechurcachu lapas, quelK'arcaquichi
tellameatompijCampa vi- cairi, rezada Mira:a,cai
llacumijquimanra .^
cairi, tadaman achu,quelici
yayampa mamampa cha canqui cantadatapas,r(
yaquenca,maica cari^huar zadamana quellcac ca

mipas, quechocchu tefta qui,munaininca mana yi


mentompi campa cuna- papa, padrela culichr
cuiijquimanta caiquipacVairi, imallal;
j , :Onco(5la villapayac- pas paimanca chazquica
chu,cunaccbucanqui,o- quimantachu villahu
capac ima haicaiquila ha ari, imadlam coTunqu
I quehuai ipa, yayayoc, haicamktacac caihinad
mamayocchuiiyocjru- rurarcanqui- i

namaciyoccaptiatac'cairi 8 Tefhamentod^a , ma
padrepac curacapa^, pipac nalh quellcaita yachaca
pas,jma haicaiquidaha- quinianta, cairi, tcftamci
queinpa villaccbu can- to qucllcachccpa , munai
qui?cain,ama manuiqui- nin^mana chaicama qucl
c2 ,
puchucaichu manuC cacaiquimanta , ima hu
caiquilapas,aniachazquij chapas hatarircanchu,ch
chu ifpa Villac,cuna61a^- can. chazqueccunacacnii

'
KJgMMMMlflt K Jl
JUL

T)e la Vemtencid,
v^uchincaciipaG haica chu niaa^cl^u cancjiii?
lamcntodam^cai hina- II Haicalam colun-
i quellcaiGancjui,haica qui camri cana , haicac-
nap cacnintam, v^u^^ii- tam hillupurcanqui que- ,

ircanqui ? haicata a^- chupurcanqui? baica runa


;n:ii^v^uchircancu- ima lam hinarcanqui haica '

anallinianmijchayarca- cutiatac^
12, Teftamtolaquell-
1 Oncoc yuyannac na-^ cafpa , hula churanaiqoi-
ptin,yuyayniyoc hina- pichu, huda atac churar
ichu ^ teftamentoda canqui ,. lluquipaillai ray*
ellcarcanquiicairi ; a* cu?tefl:amentGla quellac-
lauptintacjteftamento chcc,inaalani quellcai iC
iquellcacchu caqui, cau pa,camachiflurcaqui- canri
cbcaptiii racmi, quelL ri cana^imaftam qucllcar-*

rcaniifpa^ canqui^pantaa quellcat


Lladiadn taTaiquida caiquiraicu,pilamraicur
ptin,cairi,taramaca,hor canqui ^ haica chicapim*
ca captijquipas,chunca^ achca cutitacchu caita ru-*
aimanta, yupacuimanta rarcanqui^ haica mitam
)rcofcaaptijquirac tet haica tejlamecopitac, chai
r]acocunada,qucllccai cunadla rurarcanqui'
ipac,cairi,IIactap,ima hu 15 Llalap qucllcacama.
lantapas quellcancaiqui yoquen capa^quellcaclla-^
c , cofradiacunapacpas, pac, horcoica capatac, te-
llqueta ,
pachala lia- ftamencoSla qoecacpac.
avta, imalladapas, apac huacy afea capa ^ ma-
iiami

ESJH^KMKIKXK
3 2D T)(f / Sammnfl
namecchu canqui, on- quii manaifpajimaa'
i:oc can, huarmipas, cca- nianallimampas, mana
menconnacchu, huaur- fradiap, Iglefiap allijni

-cancu, maiiariicaiquiman pac,icha hucman a q\


ta? puipa ?

04:/ '
Maican teftamenco 1 Ig!e(iapac,cairi,coff

^^ lapas, pacacchUjUiquec- diapac , cuyakanmani


chu canquiicai hinaicai- imalla<^apas huanllaccl
<]uimanta, pipas chayaque canqui quipuiquicun
t3,mana chazqaicuncam- iucin hacuicunapi , co
ima allin cama-
paccari, queda ,
parada, trigodl
chifca caccunada , ma- Iglcfiap, cairi, coFradi
na puchucafca cancampac imantapas , pacac(;hu ca
ima manucacpas,mana cu qni
tighifca cancampaci 3 Ayap huacin fcpolt

ran raicu , limoina cuy;


I A LOS MATORDO^ canea, afinta,hualancha
chu canqui,cai chicall

<5lam coaii ipa, huaqu


V Iglefiap pachaca caC huan quepa lipa haica
t
pa, cairi , cofradiap prio- tan hualacharcanqui'I^
ten collanan ,
pachacan camictatn caita ruraixa
capapas, cohadiap coll- qui*.
t qucnta, imantapas camai 4 Huc cunamantaas
quiman yachacuchecehu chcada ayap huacin , 1

canqui '
cairi, quiquijqui- poltutan manta,chazqi]
J

pac , miiuchicocchu can- chu pnqui, huccunani


ta:

I
l^
n^

|fcjrtna^if^tgiigjaMMMMiiiji<
Dla ^enUencU. 12
r,aspIfl:avCochoma ta , collquepaC| imapc*
iquicunap muchainin- pas , maacchu canqui,
ancachu* cairi^ ahiia- chai coUqucIi^ii , i^ara,

)ta, runa macintapas trigo macofealiuam pas,


lecnifpachu Cura^ap * queparifpa,pacapa,quipui
machi jninmantachu, qi^ip- ai^aicuinimpi ma-
Icfiap caciiinta piffipa* nam chazquinichu if-
lifpa' pa-
glap,cairi, cofia- 7 Tglefiap ^ cairi , cq
ipchacranta,tipifcaiqui fradiap quipumpa yupair
anta, prahuan, trigo- churacuinimpi , haicac*

lan, imamuuhuampas, tam aparichilunqui ca-

mpac haquccchucqui, tcc pachacancunapac cor

i chicallalam, apaicuni canquiachu chai apa-


rpa?cairi,lglei3p, cfr- richica coUqucmantarij
p,.^aranmantapas, aka> imatam rurarcanqui?
1 ruracchu,rantccpachu haica vi^aiam , manu
nqui chacrapi chac-- canqui? iraaifpatacma-
ac ,
yapoc,tarpoc ; hall- na copunquichu*
ac, harac, callchac, allac
ccunahuan,vpiaacaiqui 8. Iglefiapac, cairi, co-
fradiapac , mapa cande-
Iglefiap , cairi ; co-^ lada , imalladapas ran-
idiap , aleo cruzninca, tipa.v cai chicahuanmi,
ndontfta , aya huantu- rantini ipa ,
yallichcc-
a vaya huantu pam pa- chu canqi ,
yallichifcai-

leta mapa candelacj;- quihuan queparifpa- hai


,

X ca-
^
322 n^elSacmmento
cahuaami qiicparircan- mapa candclan , cacnrr
quii ^ '
n> . V '!
, cunapas^i imalladapas
S-
'

Maiea cofracfiap vein chincachircanquichu, cc


teyqiiarro6la.,fenGlIo(5ta- eacfpa , huchaiqutmar
pas cofradiamanta carcoc ta imam chineacurcar
chu canqui^ ca^imanca haicachaniyocmi'-

i->
tiimpafpa , cairi, ehecaa n Huacaichafcaiqui
I cadl a ,maiia checalla^a Igleiap ornamcntofi
tapupa? cairi , ebai car- yancanchacchu canqui
cuicaiqiii(fla checifpa - cairi , Igleiiapac iica ci
chu paita earcorcanqui^ nala,quiquinlglcapil
picam carcunqui riciii cril:iapi,cadapas ,
pifti
y
ch'jri^ chai runa,mana ca- pacchu v^uchccjchu caqi
manmanta', carcufca cap-
tinca , ayanampi quell- A LOS Qj^E GVA
cachij ? cofradiaman, yay- dan carneros^ ^c.
t cuncampacmi limo& m ,

nada cbazquircquj, ama 1 Viracochap,cain,ru


arichaihinapijimahaica- nap Uamanta michipu
pihuampas, paimanta ai- pa , michiicaiquimani
liicapuichu ; as^uanrac chayaqucnta chazquip
I feuanachij. ^
pampachai- allin cac llamada , hu
pas^ hiianana captm^ iimchafpa , manallinlla
:
ip Allin churacui, hua- madaachu ^ churapoc
caichaipichu, huacaichaf- canqiii haicadam hinai

ca 3 Iglcfiap , cofradiap,, canqui' haica mita tac


p j

-I-

fci^nifg VWmtLJMitMMVMlM KMMJULMM Wlf M'^^if


h -,

f
;:} Vtocbcbap

,r cmi, ,^apallaiquigh, rgcaoanr

inap llamanta, canallpn,


lulan , ima riiic \im
mtapas , canqharnan
iicocchu canqui , mana ch u cacbu pi pa ,, I ! arp a-,*

uaiJJa mjisuDktnmaii ea-


icaiquipaicu rap- , ay^ac; ima huihaifkpas - mi-
an, tulluyanan uaun- ,; r<;heccvj ^c^nqui; ',/cairi,

ancamapas^;: Kud'J ]
mm alli rp ich cai qy kb i|,

Li, Caracha llamatuBa- - luuacaicbafcaiquGhii, qir


b hampqcc^u ican qui lia caicunadla syuyacai?-
lampincaiquipac iefoy^- ;
nquicbUjquicayarGan,, ^l-

|uencacMquiip^ ,;harii]i- cayarcani;; .; .^


iii|^rc^|i%-

linantahuarripa^ ry : nPiana :>paiiGbu;^50ui c-'icl ili

'uyaicaiquimari'^ !)rcar^- 6 Maicar caiiallor^,tOT-


habuan ;,
hjjauncanpa- . Ja/fvi]jar: j llama j^ahua
na* cai;ri,..carachanta lla cbaqui caupcpas , bu-
pai rgntinacunc-inGa* - qbaiquimai^ta , i
man^lU
aby^fcaiq ui ianrach|u^; j

j^qt; tlf^p 3.icfianta -^ .ai- ^hiB^ai(fhkurjcapqiii-|jr3

jliahuanqa.:iipa ,? chaq- -O'J


lamanafpapas y llamaSa
hnauc Uecchu canqui ,
runapi cucancapas , cai-

miufcam , i;nanari on- i, riian ,' cbain^ianv c^ac--


eoimantam JiaAAir jf- .
ji^ap^-pa :,^;cvcaijriincua

pa ' haica<flara) - 1\ :j[)^i^a ^uaposccbu -canq^ai /^ iii^a

cutim caica' lurarcanqui- nari,chincacbipocch ca*


X z qui*.

rMrMyMgMgMgrajgggggirrir^
*
'3:2-:;^ ? DelSacramenf&
qui f cairi, ciicap ra ncim- botijaitam ^ haica '
cud
'pi , ychiida^ millmata, tac^

copalapas , vinacchu, lo Llama caticufcai-


^arccchu caiiqui ^ haica quihuan, llama, cairiMIi
cuca runcudam fiiarcan- raacuna , vuija , vaca^mt
qui ' hatea mictam caiCa Ia,cauallopas,chaGrucuf
-rurarcanquii tin , carecch canqui *.
ca

<Si;,r.)Vchula chaiman , ri- ^ huauchircanqm.


ciiati chacnafpa , vchu chu ^ ranticupurcanqu
runcua ^ ^uaccu can- tacchit, campa binadla
qui f runacuman-
cairi , haica mitram caira rura
ta vchula , horcopc-
:opoc- canqut haica llamadlarr
chu , pifliyachecch caii- Ca hinla puflacurcac
qui hai^'a runcudam qui^chai llamayotarct
liaicacuc^tac? '
jenquich-Miif'i-
vr-
^j* Viracocap ^ vnun- -W' '
Llamaiqi]ipi,cauallc

I ta chacnapulp,. buadtai- pi , mulapi huc tampum


P;'
quipi , hud:a, cairi , ach- ta , huc tpuma (cairi can
ca b^tijalav pachupoc- maicanj^ chacnacochui
cha canqut , vnunta v- yana pafcaiqm , qucpci
piancaiquipac cairi , bo- guila^ chacnaififcaiquiir
tijadahuacllichechutcoc ifpa , niincai tucupa
I chu canqui , vinunta v-- pas ) viracochap pufi-
;
piancaiquipac vpiafpari, nanea, almofrcxninca, qui
; vnubuan atac , hunta- chapocchu canqui, pagc
^ checchu canqui ^ ^^i^^a pogchucanqui collqucrit
P:
IV

ft1^Tlra%ifMiflfKMa1fWlfllMIH
^JBllttit itfrwMTfir
lii

D(r U TenitencU. s 2 5
^wt
banafta,cuellofl:a, platos chca eutidachu ruiarcan- m
)llqucmnta ima ruraf- quicauallonta, mulanta,
yachachicala,9uapun fiHanta ,
imantapas , ^uar
,

liquipac? cairi^cullujCO-. pocchucanqui'


ipiitiaa,ichuima mai- 14 Haieap chaninmi
ntapas,quichapu{paipa9 chai ^uacaqaica carean^

fpapas, horcocchu, hai- ca bina ^uaica haica mit-


larecchucanqui 9apa- tam ^uarcanqui haica v,'

iquichu caica ruraican- naiam caita rurafcaiqai;


li
*.
cairi,huccunada ya- mancad
pahua ^uaun ipa
,
ij Canipacyupapa, pip
inchecchu catiqui, huac chazquichicariniaiKa,rn^

cchucanqui^ nayupafpa,chazqichiica
Imalladam ^uapur- manta, ic haca ari, huacai--

nqui haieap chaninmi


chaillapac mencacallapas

rcan'haica mictam caica madapas ^uacchu can-


rarcanqui haica runa- qui* imaila(S:am ^oarcan-
ianmi,chaica9uarcquiV qui' chai hocaiicaiqui-
Maican viracochap ca, haieap chaninmi car
iilcp,clcrigop,doclrina- can*
)c,mana dodrinayocpa 16 Viracochap , frailep,
muchachun yana
a6lan clerigop , pachacan , cief-
nan capa imaUada- ,
peneion cafpa, huacip cal
5v,fuapocchu c^nqui? ri,depenlap llauintahua-

lai 9ua(caiquica, imam caichac, huallcarec capa,

rcanhaica chicadara imallantapas ^uapocchu


lapurcanqui *.
caita^aa- canqui, imadam fiiapur

X 3
canqui

HMMMttMKlgggiJga^^1

V T) el Sacramento
t canquijhaica eicalam cala, pacunta, campa(
baicamircam' huacpiiec,chillpec,raqui
17 Collquecla coc caTup cfau canqui , mana cuzc
tijqui,huacipac imadapas manta, raquinacupa'
racincaiquipac,haica coll- 20 Maicaii runaman
cjuedam qiicparic^icoc ta, vnanchafca,llamad;
^c]ui,53pa punchaupi , fe- ranrecchu canqui , vir

nianapi^uiUapi '
haica v- cochap fuafc ichcap;
iiaimi caica rurarcanqui 21 a cammmaicvii';
38 Caftilla ta/;ua chaquic- cochapas copoc casqu
ta miehcccafpa ^ Ilama5la llamcainijquipjchaima/i
michcc cafpapas, caimara m,chacnaGaiquip, puri
huaoccunaia,quica ch'm caiquip chaninra,imanar
cae ca(5lapas,quipiiqi/;L]a riniana curcanqui chai h
r e6u ra pu pa,y upa pupapas, na,ca(^imcaj qucpama ji
fcLici{cai,mictad:a pallcac- ri'iapaupaquman pul]
chn canqui, a yupaca caf chipa , maacchucanqu
I c mata, chai chica cau^ac caica ashu manuimi i:

ta,campac horcoTac ipa pa,chayaquta a chazqi


chaita horcocchucanqui' cupatac-cai hinada rural
haica a huaoia, yupa- pa,haicai caciiin manca
pureanqui chicata v^uchipoc caqui, Hulla t<
\
15? Haicalam caii^actnea tigola mincapapas^ha
ma hor.orcquiaica cuci cada iallichec calurcar
tac caita rurarcaqui-Viac- qui, jufticiap camachijnii
t!

P mtam,miracmtam, pat- manta haica mittam ca


ti
P j manaculun ilpa pihua- ,
ta rurarcaqui'caitari, vi

pas rimaaacupan coUan chu yachappoc canqui-


Maimac

M JfJLM lUilLMJUU rjAJL


T^eTenlmcdP 327
Maimampas vira- racocIiac,cliacnac macij::

llama- quimaca?aylluiqiiimcahu
ichap cacninta ,

chacnapufpa , ampi ampas,chincalcap chanu


t3,chazquicapiirccbu, pal
lacnacaiquida haquef-
1,
miticacchu,aiquecchu cuna hucbnac captintad
,nqui,cairi, huc chacnac Z4 Apainiyoc llama,ma

maman, chacnacmacij na apainiyocpas pilipap-


jimampas ,
aiqucichc iin,vnanchacaa:a,muyu-

licicaichic ifpa , fimida cuchupocehu caqui, han,


)cchucanqui,catipayac- capas llama cau^aptin-

lu canquicai hinacai- ampi hacjucfpatac cal-

aimancari, chai viraco- ri, chacnac macijquihuan


aichanta aichanacocchu
lap c^cnin, huacUicapur
mchu ima manalli-
canqui, micurcanquitac-
lan ,chayarcaiichu ima chu 5 cairi ma? mana cali-
lanalhmmi chayarcan^ payoc llamama apaininca,
napitac-haica chicapim^ churcuTac icaiqimta-

y,. Apainintin , apan- chu, chai llama piripapiu'-

lcpas chulla llama, ma- can,huaurcan)pachu


,

ian,achcallama,p!lyu-
afcaiquiraicu , chmcai Alos indios que trahajan en
ucupcin, ricupapas , vpa- /^ mmo, i!fc.
lacalcaiquiraicu^ma^cac i Chichi coriaa.vira-
ipa,tanpacac, apamin- cochap ayticunam^pi ay-
inhuan,cain, hinallala tifpa, chichi coiida $uac-
^arayaf-
laquecocchu canqui, ma chu canqiii '-
cairi,

tiamrieunichu ipa^ cai ca corita tanpa ,mill-


biuacaiquimanta^haivi^ pufpatac ,
acafcaiquipi

X 4 majcac-^

^mSSBWMSLMA
3'2S' T)el Sacramento
inajcacchu caqui? corida, azogucp callananta quc ,

t f on mamalapas ,
pacac- llai taclladtaj qucllai ch
chucqui?c]uepmanraa conata , quellai taca
horcofpa apancaiquipac puda, qncllai queminad
haica prayaica corilam encamada, hua^calajCai
pacarcanqui,millpurcan- civnamanta.ima ca. liada
quipas- haicap cbaninmi pas^nacchu canqui?cai
carean haica mittam cai- Cnamanta,imadam ^na
tarinarcanqui? :
'i
cariqui'cai guafcaiquila
i Qucllai raucanada. ca, haicamanmi ranticui
quellai radiada , quellai canqui
lampada, cullu ancarada, 4 Camhu huaqui Ilin
huampurudapas^cori ima pi coyap, Ilamcac runac
horconadapas , ^uacchu namca,mamhorcocan
canqui ? cai caicunaman-- manta, fuapocchucanqui
ta, imadam ^iiarcanqui camaiquida chayaquci
haicap chaninmi carca? quida huntachincaiqui
haica cutitac' pac,caillamcacmacijqui|
3 Llimpi coyapi Ham- chapaquempac, mamad
cafpa, vchpanta maillapa, horcoptintac caiii , tauc
huairachin3,huatianacuna mamamca,huacipi,huu
da pacchapa , cairi , azo- ca cacmantachu, ^uarcan
guep pitinta huacaichaf- qui,huccunaman ranticu
pa,azoguep callanantapas, pulpa? haicadam guaicn
tucui llimpi coyapi llam-- qui haica mittatacUiaica
c^inacunadapas , cau^ac nianmi ranticupurcqui
J
coUquc , azogue ilcada, j Capac Rcypa azogue
t
clica

i V

[LXJLMKJIMJIi
,.i .*.i.^.>f.. ..*.. ..(^. 'f].l,'i:.'.t.'-t.l.t- f .?..'. ^. .'.*..' .^.* .^. .? .'f. i

T>e la Tenitenctd. 329


il!camanta,caftilla caita- pas^ vpallcaiquipac ima-^

a,vuijap cacufcan cara- dam coTurcqui'chai^u.


apas, 9uaccbu cuui^hai acamantaca,haica6lam ra
chica caicutam,vuijap quipuTurcanqui cbaita ^u
ranrahuatiapaSj^uarcan- aufiqueiqui,runari,cutichi

^ haica mittatacS purcaiuhu chainiyocman


Llimpi coyayocvira- ^uafcan^^ ppafcanta?
>chap mittayoqucnmaii 8 Collque coyapi Ilam^
,
coyapi ilamcacmanta- capa llamcafcaiquip cha
iSjhuc,maican runaman ninta chazquifpatac colla"
pas ,*^inn, llamcacam- nan, cairi padakalla Ilia
i yupananta ^uapocchu da, coyamanta,, ^uacchu
nqui?quellcai mictapia canqui ^aica chicalam
^

jcapmi cai citicuna ipa zuarcaqu^ ? haica mittatac?


acpa llamcafcampa cha- viracochacunamanachu
inta chafquicupupahai- cairi, pimampas , ranticu-

iticidam ^uarcanqui^cai pocchu canqui haica man


inala rurapa haica cbj- mi, ranticupurcanqui j co-
idatac chazquicupurca yapi llamcacaiqui pacha
\3x\ manta ,
^uafcaiquid^ r
Tapufcamanta, mai- ticupucaiquimama(5la,yu
intapasj^aada, ricoc- palpa, haicamanmi yu-*
bu canqui, hinapa , fua- paciin

hampas irpa,hicoCr !^ Chai mama ^uafca*

bucanqui carahan ra- quica,caillaiquipi llamcag,

uinacun cpac , imallac- cunamantac hu, cairi, qui-


pas ^hazqmnaiquipac- qnii coyapi,llamcacmanw
tacho.

[^XWWMMMMMMMUl
550 _ ^el Sacrament '
I
tacha ^uarcanqui'Carico cocchu canqui^mai chica
tomamacuiiamanta , a 6iam apala ncurcanqui
Jthainiyocpac ,
pallachin. ^uafcapta chayachina cul
pacpas ; chazquichifcan- pa.haicadamchayachifu
nianrachfcairijpampam canqui?
tajiijcniomantachuguar- 12 Lla6laiquimanta,cai
caiiqui- cairi, amamap ri,lla6taiquip curpamants
turuchafcanmtachu^niac runa pulaqu, yuyaquen
maman apapachu ^uar- pas npa,hamupapas,cha
canqui^ qiiichincaiqui runacuna
10 Azogueyoc mama, manta maic cadlapas, pa
turuchacala , azogueota cacchu canquijhualaiqu
fchuyarcoc apapa , chai pimiticanmi, manaracni
azogueyoc curuda afinca, chayamunchu llullafp

I cairi,achcai:apas, ^uacchu ipa,qnepa mantaa^cha


canqui' haicaturuchafca- runahuan ranticupuncai
lam ^uaicanqui? haicap quipacWiracochammi
I
chaninmi carean chaitu* cancaiquipacpas' hinap
ruchafca ^uafeaiquica'. chaimincacaiqui runa]

11 Mama aitana hua- chayaquca,cpacnaapai


cimpa , vyaricoquen caf- caiquipac,afinta,cairi,ma
pa^cair, coyapi llamcac naimallalapas, chairun;
I runap Capitn yuyaquen- paccofpa'
cfpa ,
pachacan capapas, 13 Haica chicamanmi
mamata^mamap, turan- chai runacunala , ranti

ta, azoguela, collque co- cupurcanqui haica pun


yap imantapas , 9uatari- chautam manarac coH
qui

I
ftTnteitt.llK.MMMMH1lJH
De U T*enlt enca: 331
e coyaman chazqui- runa puflafcaiquihuan,'

ifpa ,
Uamcachircan-- ;aicunap Curaganhuam-
i j^ ranticupufcaiquip pas , imallalapas, cai ch-

llquenta , campaca cada coypas , ocaa,


afpa imana ifpari hai- miticachillac caicunata,
punchautam , quiquij- ifpa j
nmanacocchu can-
lipacllamcachircanqui, qui '
baica chif^apacmi,

cillamanta , llamea rimanacufpa , chai /una-

lancanmi yuyaquen- da, npui ifpa, cacha-


,

i aricani ifpa' rircanqui ' haicadam coC


Pampapi tiaicoc furcaqqui*

nap , quipocamayo- 16 Pampa tiaicoc ru-^

len cafpa,apamucan,ya- nap, cairi, coyapi llam-


tanta, ichun capas, quec- cac runap, yuyaquen, ca
ipocchu canqui'. caiti machicoquen capa, mai-
imcaininmanta- chanin can runa Uamcafcanman
)fcanta hillupocchu ta miticaptin ,
paihuaii
,

nqui llapallanhuan, rimanacocchu canqui,


,

uaquininhuampas, que vpallacuncaiquipac ,


ma-
mfpa, haica chicahuaii na paira cutichincaiqui-

lif haica vnaiam caita pacpas, collqucda ,


pai-

irarcanqui manta chazquecchu canf


f
Cllquc coyaman, qui cairi llamada , ^ara-
'.
,

na pulaicaiquiliuan, cal da , pachada imacha- ,

L, pampa tiaicoc runa iyoccadapas imadam


ulacaiquihuan , cha- coffunqui haicap chaniq '

ra^unaman^ michecman mi caica.


Maicafii

mUVMMMUMUMU
"$^2 T)el Sacramento
17 Maica hua^ip micta- carpa,fua(5l"a'^chucanqu

% yoquen cafpa , mayman haica chicada fuarcqui


ca^ha,ripapas,ancha cafpa chai mamada ciachico
tahua piifiuilla purinaiqui capa, hacamanmi, rant
cutimunaiqui captin, pu- cnpoccanqui'llapamam
jac punchau,aftahuampas ranticupukaiqui , haic
cainacocchu canqui' caii, chicamanmijupafpa, hi
mana puricaiquip pun- uicucun, fccamun?
chauninmantari, punfcai- 19 Cachihuan, azogue
qui punchaumanta hina- hupas a cacuca mam
,

Pl chu chazcjuicoc canqui? chacruca captin , cai hin;

18 Queai tacllahuaii curudamanaracaiticaca|


mamacunada, collque cu tin^aitica a captincaccuai
riapi llamcac,paquic, hor- ehu caqui '
maichicadan
coc capa, allin mama ru- uarcqui?chai f uafcaiquij
mida, pillida , achcada- runanta rccjcnquichu^
pas, f ua-'chucanqui cairi, 10 Chulla ruada , ac
coyamanra , mamacuna- cadapas,rantijquipi coya-
da aparcupa, mamada pi,maipipas, llamcacpac,
juaechu canqui^cairi , tau- niincac capa , nmanacuf-
ca mamachaiyocpaCjac- caiquip chaninta cocch
llacaiquimanta, maicanra canqui- cairi. a llamcaita
pas haihuarecchu canqui? puchucaptin , rimanacu-
i mama cutanaman , cuca- caiquimanca , hiuica^^chu
P:
mapi 3pafpa,maicantapa9, caqui cairi ,llamcacam
parcanquitacchu cairi, pa chaninta , corcanqui
mama eutanada , carac c hu *.
L'airi,manachu^Jna-

V^ tfywiamit MKJtMJIMItKTi K Jl JIMJiM JffUJfMJULMJB


1

t.i.t. ,-t. I , r^yj.i.i.'i^.i.i^.

nydaPenkema. ^n
i ifpa, llamcafcampa qui^haicapcianinmi car- i
lillanta , chaninta ma- can ^ hiivafpa , maf nmap
j cacaiqui(5la , mana co- yuyaquen cafpa, quipuca-

mcaiquipac, ca^i llullac mayoquen cafpapas , chai

nacuihuantacchu ,
pa- runap imantapasjqueclm-
irichipurcanquif pocchu canqui imanant
Maiq uiti runacunap qucchupurcanquiima ral
lyaquen cafpa , tiacai- cutacaii-: r;

jipi , chai runamanta, ty Maiquitip, lladap-


)llquc(5la , inia haicala- ps, yuyaquencafpa , qui- 1|
1

is,chazquecchu canqui*. pucamayocpas , ruada


iaiqutpi,mana yupana llullacchu canqui , llam-
lcaiqui- raicu ocapac- cafcan punchauninra,ma- 1

ii,quillampi,emanam- na chaicama yupapufpa,


i punchaunimpipas, quipupupa, palpa chaz-
;

iicadam eoanqui llac- quinan colqucnta, apaw


iiquiman rincaiquicama caiquipaccari ,
quillini

ifpachu lapichu ,
yamtapi^ hi},
i Haicarunacunahua- ychupicliu ,
yaullipichu,

li:, caita ,irarcanqui^ -iiirahaicapim paita Hu lar


aicalatac, coflunquijja' canqui,imallatapas que-
a runa'maichicamanmiy chupupa-cairi ^ chayaque,
ecamun C3,h u u m unca conanmanta,imalladapas
ai hia , hitie^fpaiquica; yapacifpa, palltachipupa
ollqiieftachu ,
^arada- pas-
h^pachalachu, coTr- Z4 Imapim paita II ullar

ativ^ui *.
imaifbm cofluii- canqui-imanain Uullarea.
i

f^^J^^

574 ^^el Sacrament


(^ui ? jucarcanquichu hua cap c/?aninmi carca^Fiait

tarcanquii^hu* hiiarachF- manmi,ranticiipurcanq


caiiqiiipafc/;u , manahu- cairij chai ^ualcaiquio]
^chanmanra *.
cacnintaii, imanarcanquim'
huaraihua^ipi, V9uchichir xG Camri cana, i^ucc
canquiclni, caruchachirca nahuan,>cudrpa,caturaci
^qiwchUj^ucUcacamayoc- nahuampas ,
yach'achi
cunaman, huataicamayoc coccbu canqui,huulla
xunaman, ima liaicamam ,
^arata^papala^chuu
"pas- imahinam chai ma- ima muutapas, yuci'a
'nalliman chavachircan- vtcula, llamada.ima c

'
]ui vyay manallmanchu lladtapas, rtipuuucu
thayachrcanqui haica pa^qucpamataa , can
chicapm yalhchipa,cutirpapuipi,
^^ Mai huajipipas mitra ticupuncaiquipac-imapi
cupa, imalldapas juar- chaiyachachinacuica ,'i

canqui<h,cbaihuacimaa rarcanqui- haiga mittac


,ta^^ chai ^acaiquicarhai-
:^' .-y:-
.ijiii,. j :,..>/ iir.di:::Drri' CvifcM :

5 OGT AV M A ND A M lEN-FOy.
.L OCTAVO MANDJMlBm
'
de U ley de Dios di^e. No levantarasfalfi
-:>-'

tejiimonto, ni mentiras,

1 \DioJpa camacbkufca ^pu^ac tapcis ca<manta ttmpanc


J

e^Uciifwmninmyamapic- i chu.Llullalnia^lac.

t
tflB
T>e la Tenitencia, 335

As Icuatado teftimo xifte lo propio que dixile


I, a alguna peifona , en del Padre, porquele qaic-

;a<^raue^ es mal , por otra qual- .

-'
Era Padre, Correg- quier caua n :m'^

- era Efpal, o eora 7 Leuatafte a orro qualJ m


j Curaca , indio, in- quier Efpaol , eTe tcfti-

,e0aperona , aquicii monio, porque caufa?

euantale era perfona 8 Leuantale al Curaca


eftima- :
;
cfle teftimonio porque^
Dixifte con mcndra, leutaftc eTe teftimonio

e el padre cftaua aman- a algo indio, india^ porq


)ado que tenia por
I 5> Que fue el teftimo-

mceba, alguna mujer nio q Icuantae q dixifte?


ada, foltera delate de quien lo dixifte

Dixifte que echo a per 10 Fue jurando , contra


fatuhijadonzella- a el?6 fin jurar '.
hablando
ra qualquier donzella con otro del?

dixifte que a hecho o- II Porauerleleuantndo


)s pecados, mintiendo cle teftimonio ,
pcrdia

y Icuantandole
todo ,
honra, hazienda^ a fido

o teftimonio, por que- caftigado^afretadojdeftec

:le mal, porque te ca rado, quemadof preTo


gado , reprehendido, acotado, maltratado?
^rlas colas malas que as 11 Que dao le vino^
;cho'. en que le vino dao a ela-
>
Lcuantaflc al Corre- perona? que le hizifte ga-
dor,cffe teftimonio '
di: ftar que cantidad?

ssmsssjSM[M^
^l^ ^ef Sacrament
r3 Leuantafiete a ci mif 19 Huelgailc,qucotr(
itio, a otra qualquiera pequen* que lean inf
pcrbn3,algun pecado que niados *que ean afrc
noiziefle , que nohi- tados
Zo5 10 Siendo el pecado
14 D ix fte
i algn peca- jcno oculto, dixiftclo,
do mortal ecreto tuyo, diuulgaftclo,pr disfam
de otraperfona? dixiftc le'

algn pecado que no hi- II Diziendo algn p


lile que el otro no hi- cado de otro aadilea ,

20 guna cofa notable al pe(


I)- Dixiftccon paflion do, por donde e vino a i

algn pecado publico , de famar mas -

Otro? ">^D!: 2.1 Rcuelaftc , manif


I l^ Dixifte mal de lo fl;afte,el pecado feereto c
bueno, bien de lo malo, otro,no entendiendo di
en cofas deimportancia? famarle, daarle, fin
17 Procurafte que otro por vicio , de hablar mi
tedixeTelo que auia oy- co?figuiofe que los

do en ecreco ' lo que te oyeron dczir, ele pec

otro auia jurado,dc no de- do ajeno, lo publicaron,


zir- dixeron a otras perfonai
18 Defcubrifle el fecre- Z5 Aeufafte ante qua
to, que te auia encomen- quier juez, el peccadod
dado, y tu le aulas oydo, y otro ,
por odio que le ti

te lo diicron , para no de- uieles por vengarte d


?

zidc d , no pudendo prouar (

dclia<

^h^imf^ HtMJHLMMJUKJmM
XBJUT]

De a ^enttench, 3 17

lito de que le acualc? rengan odjoj enemiiladl

El pecado de otro ya quedixile delante quien

anifcftado , as le buelto lo dixiftcclan enen:iifta-

a corar, por odiOj ene dos por ru caufa?

iftad que le rcnggs , con 30 Dixifte alguna falfe-

tencin de hazerle mal, dad, callarte alguna ver-


;arle, afrcnrarle? dad,con da o notable, de
Dixifte mal de tu pro tu prximo^
mo falamenre que di- '
3 r Mencifte diziendolo
(te
'
en que dixifte falc- que fabiasj creas er^ falo

i? con dao epirituaLcor-


;
Dixifte mas mal de poral de tu proximo, co
prximo del querenia, dao de tu honra, de fu
)rafirarle, disfamar le' hazienda?
r Oy fte de buenagana 31 Dixifte ca mentira,

s murmuraciones y de- ,
fin propofito de daar a
acciones de tu prximo', tu proxuTio' pero aduu tie

\ Procurafte que otros do que le le poda eguic


ixePren mal de tu proxi- notable da-
lo '.
eftuuiik en la con 33 D xifte cTa mentira
erfacion , en que fe dczia con intcio de daar nota
lal del ^ augmcniafte lo blemente a tu prximo^ y
^.al que e dezia de tu pro aque no le vmeles daa-
imo por infamarle
,
mias, do en nada*
por afrentarle*. 24 Mentiftc fido pre-

9 As embrado enemi- guntado por algn juez^


bdes entre parientes, y
,
mcntifte en la cf. li a-
migos, para que rian , y cramecal' en q xiientiftctq
Y te
S^s T>el sacramento
tc pregunt cl juez '
y tu ea verdad'
quedixilecii que men- 41 Deprccialeatu prc
tile confeTandore eres x!mo,por abatirle notable
mentiroo- que nentiras mente'
as dicho^ an (do en dao 45 Teniendo celos de
Je alguna perfona* tu mugcr, u de cu marido
t cjifirte parecer bue~ detugalan,de manee
3J tu
iio^ hjzile algo cjue pare ba,de tu bija', u de tu deu^
Gicle bueno ,. Cjucriendo da , bablando con ira,
)
cu er malo? enojo de algn hombrc,ij
3^ Por Iijtros indicios. de aioruna mu^cr^as dichc
tGn3es,no ba (lates, juzga que es mala muger qu< ,

te, creiie , q tu prximo es alcahuete , alcahueta


pecaua morcalmente que es hechizero, hechi-
q
crtaua en pecado mortal* zeraJadron, ladi'ona, en
37 luzgalle mal.echaf cubridor,encubridoiM,c
;

te a mala partejas colas du cofa emcjante , diziendc


I doas' fin fundameco, o porafr'
38. Mentifte burlado en tarle,y deshonrrarle,y qii<

prouecho dao de ocro^ ea tenido en poco, por c

3P Gotradixiile a la ver- q del dizes, no fiendo ali


dad, abida,y clara*. 44 As murmurado de
40 luz^alc. mal de las los hechos de tus proxi
i vidas ogcnas mos'u oyes de buena gari
41 Injcriale a otro de a los murmuradores'
palabra por deshonrarle, 45 Fuilte caula, q alga-

aunque lo que del duile nofnrleinfamado^infa.


mada' Ai

ttaisii LmUfiUUUULMJ
De a TemtencU: 33 9
6 As procurado (aber rablcmce cnla h6ra,in
is vidas , y defetos de tus intencio de daarle ,
pero
roxi m os? a d uh1 endo 1 , d e u d o ad
i

7 Sopcchale mal de uertir que Ic daaras?


.s prximos* ji As hecho burla de tus
8 As reuelado al gnn c prximos, con palabras,
reto ajenla alguna per- geios, hechos? 6 as bur-
3na,c]ue no lo abia, aun- lado de ii mal, de u de-
[ue no ea verdad , io que fctOjCon intencin de ha-
iizes* zerle tener en poco en,

9 Pudido tu eftoruar- mucho m.cnos de lo q es,


i infamia, murmurado de donde e le figuio , no-
c alguna pcrona, as lo e rabie menoprecio-
DruadOj as ayudado a in 52, As dicho de tu pro-

imarle, a murmurar , xi m o,a I


g n a pal a bra, c o n
czirmal del' preguncal A le as hecho acergon^ar^
,aotro porque diga mal as ia dicho a otras peio-
e alguna perona, en co- as, para q c la diga, y afli

i (abiendo que
nocablcr 1e aucrguencen
.1 prximo era mcente, 53 dixie a otros por co!a
vindole afientar , as le cierta , lo c] tu juzgail-e ca
efendiJo tu cora^^de tu prximo'
o As dicho a tu proxi- 54 Sabiendo alguna cofa
a0:am3n^cbado,vellaco, verdadera en quepudiPie
)codo,rraidor, tuerto, co- aprouechar a tu prximo,
o acotado, por injuriarle, as la ocultado de malicia
;6 intciici de daarle no porque no alcance bien
o'i'por
J40 T) el Sacramento
porque venga noca-
le timonio que Icuantal
^' ble mal, y dao oculcaf- ; con juramento, reniend
te ella verdad,fiendo teli- olo ofpecha de algur
go , y preguntndotela de perona?
iibaxodcjuramcnto ^8 Eras fopechofo, te

\jj As leuantado falo mando ocaion,decoal


I tel:imonio,a las mugcres uiana para ofpechar ma
o as leuantado fallo tefti- j^ As prometido alai

monio, a tu muger a tu , na cola licita, verdadera,


hija, a qualquier panen- de tu voluntad, a algur
. ta tuya ,
porque la quieres perfona, nocumplicud
inal, por afi-entara-o por clepues lo prometifti
,
q
que eres zeloo por otra 6o Que ue lo que prc

qualquier coa que tcfti- metiftc-a que pcrona pr


monio fue ^ obre que co-^ metifie elo *
prometill
a'quantas vezes le as leua darle algo, de hazer alo

tadj ele tcftimonio? por el, jurando q lo ciipl

5^ Quando te falta algo nas,y no lo cumpliftcqu


de tu cala, de tu chacra , tatas vezes as hecho emc
de tu ganado,as dicho que jces promeIaF^^, con jura

te lo hurt algn Indio, meco' porq no las cplil


india, ne2,ro, negra, ef- 6i Sido interprete en al

paoljtu vezino, vezina, guna cfeilionSacramca


G tus huefpedcs , in aber el pecado , pecados qui

te lo hurtaron eftos', ni dixo el que e confella


tener fundamento para de uay el padre re mande
zirlo
'
que no los di jefes, aunque
J7 As afirmado eftc tct te amenazalleu ^ te auiar

de

[^itr^ifa^M Wt MK MM Jii MJ MMM\ mmmtt


5D^ la TemiencUl 3 4?
: matar , as lo dicho , india,ncgro, negra, viuir m
anifcftado,a algunas per bien, y caftamcnte, que
as *
que tantas pero- Iiaze bien a pQbrcs,y otras

is lo as dicho ' que tan - femejanres bupnas obras u


jvczes- dixilc que las hazia por
diXfte eTos pecados hipocrcfia vanagloria
,

)r afrentar al que los co? por otro qualquier mal


fi porque l tyuief-
? fin* tuuile intencin de
ipor malo* por otra ledaarcn la fami daa
lalquier ^ cofa , viniendo U'Ic en cila, pufiMe eii
dao en u perona,o pcligrodc le infamar'
zida'cn qle vinodao- <$; Los que te oyeron
Hallando quipos^dp eTo que dixtle , de ca

algn indiOj india que perona , creyeron que de i


conoces, aiiia auda?- .zias verdad, y alitauicro
lius pecados, para, me- mal concepto del lia?
oiiadc fu confeffion,as 66 Dixifteeflo por odio
mirado , y por las co- por embidia que le te-

res dlos nudos, as ab- nias-


) los pecados que hizie- ^j Dixifi;e el mal que efe
n,y dsuulguficloF, ui- otro aulas o}'do er* vOa ,

[lelos a alguna perona? 'grue *


que mal ufc el q*j.e

ime por aucro tu, di- dixiftt' delante que tantas


lO figuioele al. indio , pcronas lo dix<jk:^
dia,ujfan:ia notable' .;($^ Loaftctea^ci? |1|t^
Viendo al^un^Ef .deaJgjinacOiaquc jjk;-: f

ol, Epanola,uidio, no ticnpS;,eB- m^Vi\^


J4f T)el Sacramenta
co de otro- Jeque te ala- r Chai tumpafcaiquic
baile como menopre- Mifla rurac padrechu al
^

eiafte, quififte menoprc cacchu^ puchu * viracc


ciar a otro , londote a ti phachu coraGiu'^Cur
mimo' cachu' cairi,huc huarn
cf Ac alabado de mas rmiachu carean' y upai ri
de lo que eres ^ pare Daehu,cairi?
%\
^/^ ees' 5 Llullatumpaihuan,!
^'
fo Sabes que alguno drcca^^ipaliyocmi, coi
fea hecliizcro' que enfe- yoc buanxiidam haraliii

c algo contra la ley de co^annatapas batallinr


Diosqueenfean los Sa- ipa,rimacchu canqui^
ccr dotes, Religiofos,y de 4
VuTita m huac-Uic
'inas chriftianos abien- puarca huarma vcun
t dolo as dexado de mani^ huacicbac , tazquedar
fcftarlo, al obifpo^ al pa- huacllrGhircan ilpa c
IM drCj t vifitador mira .;c
chucanqui
I
hijo que tienes obligacio, j PadrcSta checnifc

de dezirlo, porque de otra qui raicu huchaiquim


jianera te iras al infierno, ta*, camta muchuchilca
raicu, manalli rurafcaiqu
ESTAS PREGFNTAS mata,camtacunafcan)
diran,nj?t en la lengua ca raicu, padreca , rice h
;
6Juechua. huchadam rur irp3,c
T Pi maGantapas,batun chuflacmanta , tucui 1

huchapi ,,cafiraanta tum* nantin rimacaiquipi 11

paeehu canqui. ^ Uapa^tumpaechu canqi


IV

fe^ti1>lrgHf
Cai llullaihua, Apul:a nnanca yalli cainlnta ,
y u*?
mpacchu eanquilcairi, pai caitint tV^uchiGhii--

lanam padre^a , tumf '^qukhu 1 caivi, caGoint^^

rcanquijfainachuApuc clxumuctiucJiicacliucak

ps^tuntpaG canqui , pai li carca ? pencakhacachu


feheGip ^imamtapas carca 1 carcufcachu ^arca!

Pi viraGodi:apas Tupachicachu catea hua:|


kpatcnqyicfeu i ima lacachu 5 huatuicayaca

icumantamtuiBparcaii chuyaccliafcachu^ carchi

J^l<
-cairi hualai a^utifcachu

Curacalachu tum^ carca, tuinpacaiquiraic^

ircanqui ima aicuman- iz Ima nianallim^iimi


m malean Tunaaa.cari, chayarcafchai tutpas cai^
qui ruada , imapim ma>
tarmilapas, tumparcan U
aichu-ima raieutac nallcliarcanquiimantam
Cliaihamumatatum v^uchipurcanqui '-
haica

aica,imam carca', ima ri- chicaam?


laihuantoi^tumparcan- n Quiquillaiqui j^

ilima nifpam rrmarcan turapacocchu canqui^ini


ui pip auquempim, na hutha rnrafcaiquiaaj
haica ircanqiii'. ruranim ipa cairi ,
mai
Manallimpac juraf- can runalapas, mana hu-?
lachu tumparcanqui^cai. cha ruracanta , i ruranmi
i, hinall mana luraihuan ifpa ,
cajimanta ecchu
hu huchuan paimanca canqui? *

imanacupachu cairi 14 Pacapi hucha ruraf-


1 Chai cumpacaiqui- caiquida tinchatocch
Y 4 canquij

[laOEOOOOKilJiM^^i
1) l S<kramento
I canqu^aT hiicpa'p'^ca- pivyancaiquita , fudn
pi, hucha ruracanta, vyay chacchu cancjui^camn \
,

chacchu canqui* cain ma, y3nfcaic[ujta ,, villafc


mana bucharuracaiquic- cadapas, mana pimam
ta,hucpa hucha rurafcra,! pas villancaiqtripac,yanc
ruranm , ruranpafmi fif. viUacoccbu j^
?iipacQccIx
pavillacocchucanqui] canqui-'; :; i

1/ Pilapas c^ecnip!, 19 Huccuna hachad


vyay hucha ruiacanca v- ruraptin, culicoahucan
yanchacchucanqui quipeucaichaca captini
f Alli cai punadaca, pasalHcainfj,huaciiichi
manalhfn ifpa, jcccha cacapnaipas,eulIicocchi
canquiVcari, manaicaif canqui'
calapas , allinmi ifpa 20. Hucpahucban pac
iccchu canqui, ancha yit. pi ruracanta picunaman
paicaccunapi pas , villacchu utinchac
17 Hucpa pacapi vya- chu canqni , alh yupai cai
I jcifanta , ocaman vilk" ninta v^uchincaiquipac
huai tpa , cuchichecchu 21 Hucpa huchanca vi

canqui cairijachafcan hu llafpa,yapacchu canqui, a:

chaola, jumihuampas, nna huanchai hucha ruiada


nam villaimanchu ifcan vyanchancaiquipac
I ta, villahuai ipa , humpi 21 Hucpa pacipijiuch
(chec .^ vccachecchu canr urafcca,mabra:COcchu
qi .,;;,> luciccch,cquJ,aiTiapa^
38'^'r'Afha pimampas vi- vyanchalacchu ,nianalli
llauijUji^u^ilca(5la,jpaci chalajchii ipa, ichac.|
fMf.".)r :;i ; : cana^

i
ia, quellca, izcallu caica chu canqo * iijialam rl-

liquimanra Uaid , chai niarcanqui * ima riniai?

jcpahuchantavyaricau pim llularcanqui'

jjcunaca , malarkcan -
l Camhina ruiiap ma^
HJ, huc mmmm villa- naalljninmanta , as huait
j^ampa(cfeii? fin j:i:::ri ixi^nallifta rimainijquipi

Vixtmca fupW^^ec yallichircanquicbq , |>aiW6


I

lpapanriataamicapuca j>encaicancaiquipae?

^|
Qpaepas,patachaGm \}a zx Gamhina runap, pp
bta,vllacchu c<|ui,hu- cipcicacufc cafcanta ca-
batbataraiquiaa ^ tcjlir- jiiica cacaacapas. , cuflv
ocu|;>hyFnapachean; cog {onc)iquiban .vy^
bac j(;incaiqui captintad rccehu c.aiqui^|| -^^^^^ju^

. Huepa /;ucha mnGan 2? *. Gaiihma: ruftma^r


I, apas utincfeca cap ta,pipa& manarUl3,rimati

ntaCjViliaip', cutipaccbu campac ,


plthuipayacchu
anqu ^ paihuan manalii- canqui cain *
, chai runa-
:j,cau<^acaiqirnanta, pai tnaata ,
pipas ^ipcicaptio,

ichecfiipapas, manalii- rimaptiaipas , chaicuna ?-


Q,chayac^ila ifpa ju- cupi caec^ucanqui '-
cam*
apachu imaptapashq^c hinarunamanta ,
pipas 1 ir

lic/fjipuac ipachu ? caici rnaptim manalli rimacan


llicaininra,pcncaicaIaG ta, yalUcbccchu canqui'
ipachu* aftahuan pcncaichancai-

,f
Camhina runaman- quipe*, alhcaininta ala-

allullacuihiian , manalii- huanat: , vchichincai>


-
^a nmainjjquipi , rimaG :^B^miiMauj^ .^^,
Halipl

:KH*:MMlHt1tJggiirglJrMl
\f4^ ^^Xi^'elSu:ramento
^ fnf4a#)qiri^<jiuilli- mana imapipas quejach
tacM^cquit cacchutan- acnipa , folicohuanch
qu i , runa niatiiimpipas, rimarcanqui , icha^'a , mj
a^nynaCui , checninacui-, na , vnanchafpa ,
quc93
ilallchanacui, cancampact chaflacha , iinypai ca;

iiaiarcanquimVplipad- ninta, mariallimiraichay


% paqpempir iri^nqi ?: cbiflGch ifpa, aupa
imi apacaiqimaii^a , as nianahuatupa ;
;

lfcaiquimanca,ehciina- J3 Chai Hulla fiifcaiquil


t cupiehu carcanc 5^^3''Jf^
niitaca,camhina runad
^ -^Ima lldk caita rii ancha ypai'
cainimp
*macchucanqui*cairi^che. huaclhehiffac ifpa yu
can cae mi<5a , vpaHa yafpaGhuiiircanquivama
coc chocquijcaiiihina ru pas, imapipas, paita mana
tlaphtu manallinnimpac llimaii chayachip V

31 Llullafimim ifpa 14 Apuptapucanllull


yachafcaiquidla , llullam cocchu caqui -cairi^confc
I irpa,inifc3quidapas llu- ffion Sacramtopi, llullai
llatacchucqiii, camhina Canquichu^imapim Hulla
rtjmp , nimampa , cairi, canqui'patacbacca , mac
vcumpa hianallinimpac? tam tapuurcanqui' im;
'air
,
yupai eainimpa ircanquim cofeiracufp;
manallijnimpacchu'. cae- imapim llullarcqui^ pall
: nimpa huacllijnimpac- co rimac, ucacchu,ca!
ch'- qui^imaricc^acueat
31 Chai Hulla fimi if- nmarcqui pipas manall
caiquica,camhina ruadla man , cbayanf ampacchu
uca-

tflfc^ttttiMMUKJaMJiiWJllMJU
u m

icacurcanqt?;. 1 v ^ii Maiean rumaa,pcrs


ManalUcaIac.ipa caicb^ncaiqtpac^yaicam

licacbmacbu,ric:hac(;a :haicaiqwipacpas^huacy^

'. roaci allicac hinaiba payaechu canqui? chai ca-


iracchu cariqui manalli^ mifcasqui, hacyapayacal

iflaeipa.^:|r^. :>M|rr: . qui fimi,cAccacapcimpa^


L ;:y^natichannc calpa pana^s^, - - <

ecao vnanchaipivpantaf 4^ , (Ram .fimat runafl^^


piffipichu y wpareanqui^
atac ^ eamhina runala^
uaui huchatam!tmp, yupaicaipi ,ipaita curaui*

luaui huchapitn caucan cucliineaiquipac?

ifpa^nancfiarcanquiehitfc 4^ Huarmijquia^cojaH
aircanquichui^^ns^g^iop quiaajbi;iainaiqiai(aa,alt

^ i- fcair3yajc
i: khar quieta ^ vufijquiaa huaij-
hiis,manaGhus,ifcaGua^ imrunamacvjqui^a^tup
b manallitmn fia y
,
% psyafpa/airipmacaipi c^
bccbu,y uyacchu cnqui? :pa, pi <^ri>Iiuarmiuan, pi|*

\Z Hucp alli cainim- nanacufpapas^^uactoc u^

Mc , manalti cacnimpac- airmimcfe/e^apurec ea-


aas ^uca^ltullaSb. rhxiac* rimiuai-mim^'laic. ^uam

:bucatTC|ta>:'^-n n.^Do ^ rr^? uealIGoccuDada, pacae

j$)5 Cbecan cala, uti mijCarni/ramu imicunac


cbecaii caa^ manam bu ra pas,cai,cracmaca,ec

nacbu , ifpa ^ cutipacoc*^ chu cqui^paita pcncaie^a.


chucanqui* eaiquipac , vyayckncai-
40^ bc cimap caii^ai- quipaepas , mana caiina

ninta,manalliman bamur ucba rurac captmtaci


pa^^accbu canqiii?
^"

^i
iiy Mtf M tf t^ MggggjgMtftf^^ ti
'

T)el Sacramento
'iCcai^ui raiculla,caihina 45^ Maican runap per
thay ocmi ipa , runa- Ca mcuiinta , ^ip^icacu
'cuna/paita ., vnanchancan ninta , all amachanaiqi
Cl^p^? ^''[.M.jLii, captin amachcchu ca
^
44 Gmhina tunacu- gui'cairi, millaichafcaca
nap ruracanra^^ip^icacoc campaq^ip^icafta cacan:
I chu canqui* cain, 9ip9ca- pac millamiana ica ca
^occnadk,icah?iiicaclia- c3mpacpas,yanapacocch
l
foccunada , culilla vya- canqui ? caki mafpipas,
^,
p
rccchi> caniqui iar GDKq y jriancapas, vyay raanaliic
*^ 45 Mcaii cari , Kuar> ta fimacicampac, ima ma
iTiipas , pecaichaca can- ioallidapaSjrapocchu can
aTipc, ra-icia cachucan- qLUcain,camhina fuad
qmt :. iip(:;]v^r,fijp cm'annacta cacanca ya:
ij!<{ i5 Gamitna rtnap ci cbpa,mjllai manapi vy
1|a?'inta. piiji cacuininta- cbacata ricupa , ama:
pas, yachaitachu muiac chacchu amajchu m,
I cancju- paccchucanqui
'4f .Mana a]!ii:a huatoc. yo Cam. hiua runadaj
thucanqj^camhinaruna hiiainayocm , ipaiyoCf
Jmanca^':'^";/-'' oi, mi, acui manallim^ma:'
48 Hucpa pacapi, ya- chafcam qucuirioocmij
,

chjfcaiqiita, pi mana ya- cotlum hapram , au*


,

chacmampas , utincha- gam hancam


, , a9ucafcain
poccnucanqui , chai if- ipaecchu canquialli
i^
caiqui , checau captim- yuyaycainimpi,paita ma-
pas*^' > .. nalhc^alacijhu. yuyayr
E i
.n^ujw^u.niyoc

KJiitMMWitlI K Ji itJli
:<^'^'' ^>^sSv;^

T>e UT^enitencm.
^s
^oc cafpa* cairi,manalli- mihuan pcncaicuchij i^

an chayachijca manayu pa'

fpa\ichaca huchaman, f3 Zapa foncoiquipi


ayachijmanchu, niana- camhina runamanta yu-
Li ipa mana aupada^ yacaiquida, checmi it
tat f pac hu' pa , huccunaman villac-

Camhina ruada aci chu canqui^


yacchu ,
faucapayacchu j4 Imachecancalapas
qiii^cari, firni nmaihu yacha(pa,cam hia runap i
lacon tcuhuan, ima ru ailijninman yachacuchec
,
huampas,manal!imaD^ p.c,manalli yuyayhuan,
ay afean manta, pii cai- pacacchu caqui, millairaa ?m
nmantahuampas, acipa- nallima, chai runafla cha
cchucanqui plflipim ,
yachincaiqulpac cairi,

ita hacallichilac,allicar- chaichecan yachafcaiqui-


nmantapas^yancanchaf- aa,teligo yaycupa, pa-
18
m canea ipa ,
yuyapa cacchu canqui'hinapa jli-

lu , cai fucui ruracaicjui, raihuan,muchaihuan , ta-^

m\^ ancha pilipi, vu pufca capapas, pacacchu,


ipipa% paita hatallipa? huanilacchu canqui'
\ Camhina runamata, j-j HuanTiicunala,ca*
la imidlapas , rimacoc- ^i Uullai tumpaihuao^tum
lu cqi,paita pencaicu-^ pacocchu eanqui'huarmij
lincaicjuipac'cairijhuccu quieta, vfulijquitla, mal-
imaiTjpas, chai pencaicu ean runamacijquidapas,
lina limili villacchu cumpacchucanqui ,
paita

in|uijchai lunada^ca i- chegnifcaiquiraic y cairi^

pencat

jKSBcsxmwitmm
350 T> el Sacramento
'
pencachincaiquiraicu manacaCjchuTaccacm
ancha tumpapayac runa, inanalliia huatuiaci
calcaiqoiraicu, imaraicu- 59 Ruraipac camac
mantapas ima cumpaimi
checa cada,munaiijQ
carean imana cae hahua-
'
camallalapas^pimamp
pHn'haicacutim ca^imaa cocaiquim ipa , a r

ta tumparcancjui? pa cocchu ,
puchucacc
56 JHiiacijquimaca chao cancjuif
laicjui manta, huyhuaicju. 60 Chaicofcaiquim f

niantapas, imaiquida ^ua cai quica,imampiman


chicpaxhai canm, huar cocaiquim ircqui'.ii
niim,chai yanarnnam,ya- lladapas coicajquim,ca
nahiiarmim, chaiviraco- raicu , in-iadapas ruraj
cham,hu3^imG^ijn"i, cor- tacmi , ifcaiquira, jur
paimi,^'japu!pa,rumpa huampas, caiquida 1

I
cocchu canqui j^uapuan- yachipa,p'jchucarcan(^
chiis manachus, mana
, chu'haica mitram.cofc
aupaiTa yachafpa, ca^i- cjuim caiquicunada,
chiilac mar nmapapas raihuan muchaihuan, t:

57 Cai caci llullai cum- yachircqu? ima ilpat


pafcaiquirajuraihan,tac- mana puchucarcquich
yachecchu^chccachachcc 6\ Confcion Sacian
. chu canqui , icha,chaipas topi^fimi utinchapoc c
apan ipa yuyayniyoca pa,confe]acocpa,huch
- calpa icanta,ama pimamp
58 Caci huntufcaiquic- villaichu padrepcamacl'
ta^checanchacchcanqui, cantj^huauihuan cam*
cu<
1

T>e la Tenit enca. 3 5

:a cafpapas , villacc hu hacun manallicaccuna^cha^


l:arapocchu canqui' yarcanehu'
:a runamanmi , chai 6^ Viracochada feo
hacunadta villarcqui* orada, carida, huarmi
;amictataci <5la, yanarunala ,
yana-
Ciiai co n fe Ta c oc pa hu a r m ila pas , D ofpa ca-
i

hanta viliacopurcan- machijninbina cau^ala,,

chu, paita pcncaic han- llunipac ci^i puiicoua-


uipaci cairi, maiialli pas ricufpa huacchaicu-
yopancaa
a hina^ paita yac cacancapas , ima al!i-

ac,imamantapas,mana caccuna ruradapas, cafi-


lam chayachincaiqui- lam chai tucujta ruran,
ia/ayayi]inpi,im hai- antoicachacmi, imama-
ipipas imamanalli.- nallipacmi llapanra vnan
ichayachircanquii chan,niipa cccha cqui
Rec^ecaiqui carip, alli caunita huacllichipur
irmip hnchanta coiifei iac niipachu,caita rimalpa
jnc3mpac,quipuntata yuyarcqui'cairi^allicainu
'a,iicocchu caqui, chai tacha huacUichipurcqui
pup nechainimpirijhu alhcainin , huacUichica
, rra^cama yachaccha ccampac,c hiquimancha
,c]i hinapa pimam- chayachrcanqui
, futinehapocchucan- 6j Chai runaiii3nra,iif-

, villacoGchu canqui'- caiquira , vyariqiieiquicu-


ahiiai, chai buchada naca,,chGGi:ach in ipa,,,
mchafcaiqui raicucaj Iiircancuchu hjnafpa,.
ai. cari ,, huatmiman,, manalhiaachu ,,
chai

\S3BUBgasmtMMMM
(^1?

352 T)elSatramento
,1'unamanta yuyarircancu- curicaiquimanta,aftahui

t 66 Chaiicaiqida,pai* chu,yupaicucoc canqu


tachccnipachu,cairi,paita ^umaichacocchu,aai
chicjLiicupachu^riniarcan cocchu canqui?
quif 70 Vn"!uda,Iaicac^n,ca

C-j Hucpa ancha mana- chola, huaca niucha]


Ilin cada , vyarifcaiquila reccefpci,Diopa camach
pi mampas viHacchii can- ninmra Saccrdotecuna
,

quiPchai manalli icaiqui fraileciinapjbuaquin chi


C3,imam carca picunap tianocunap cimacanma
aupaquempim chaita- Ta,huc hamu cunacoi
ircanqui' yachafpa, vyaiipapas,ca
C% QLiiquijquila aai ri, hucpa manaUi cau^a
iiicurcanquichu,yupaicha canta,yacharpatac,Obip
curcaquich,mana campi man,padreman, Vicadc
caciraca cacnatapasjiuc- mampas,huanachinca i
pa pilipi yupainimpi-ima pa , villacchu , chatacdi
niacacpim,aaiiiicurcan- canqui5ricui,chun, mar
quilma hinatac huda pif- IH cau^ac runap huchan
ipi yopafpa, piipi yopa- yacha{pa,chatancaiqui y:

chalac ipapas ququij chacun punim huanar


qudayupaichacurpaaai campac, mana chatapa(

iicufpa , chai runal:a,yan ari, conchaman


nina , 91

cancharcanqui' paipa huacinmanmi ri

C^ Cafcaiquimanta ri- huac.

NOVEN(

^AtmU^M
T>e la ^enlienas. 355

NOVENO MAN
D AMIENTO.
BL NOVENO MANDA MIEN^
todeUlej de 'DioSydtT^e : No dejfearas h
muger de tu prximo.

hj^a ic^conntquen/amachL eatifte eflbs dcffeos?

mfcafimn inmiy ama cam- 4 Tratando de eafartej


hina runap carip huarminta, antes qi?e re cacn. depib
icamhinz runap huarnap fcn,as embado menlajes,
tunanta munapay anqu chii. as ceido tocamientos
I Ascmbiadomcnfajcs, contigo, con la que de
prcfentcSj rcgalos^ala mu er tu mugcr, tu marido^
ger de qiucn andas cnamo as befado, abrsgado.al
rado^ varoo,quc quie- que a de fer cu mandlo cu
res bien fea para caaite co
iiiuger as tenido slgu-
'

cljcon ell3, no? as decdacioncs carnales


i Quindo embauas ef acordndote, dla que
tas cosas , tenias defleos decrtucpoa, cfpofo
torpea, coisfiuiendo en as tenido algunas polu-
ellos? ciones, diftilaciones , a-

3 Que tantas vczes con eordandotc de la nauger,


Z ovaron

EggrHygyggggggg^MargS'Si^J
^9r
^^<^j^<^^^^^^^^-*^*<wy>JBjwy^^

'3elSaentment
554
SanayacarcakjuiuaP
varon.con quien te asdc i
mirn,munacucaiquima
^^-^^,

Siemptcqucvesmu- pas.munanacui fitnicuna-



aa.qucllma. Cmicunafta
ecr foltcra. clfada, don
cunacocchu vdlachicoc
IcUa varn de qual-
.

auier' eftado ,
codicaslc chu canqui t imancuchi.
con cukunab , munannacii-
para pecar con el .
^ naaapas^;jr'unaf'r"=" ""*
^[j^i


"

delibera- pa, apac^toccbu canqm^


As deTcado
coMquipac ca,r>,huarm.f
damencc,er araado. ama
quipac.acl!atca captm.raa
da.con amor carnal, de al-
napas'.
2unoshombres,dea!gu
z Caicaicunaaaapachi-
lasraugeresndetcnere-
cufpari hacha ruraita yu-
namorados. enamoradas ,

i yaccha canqu..checa on-


as te holgado de verte a-
co,huchalliCumian nilpa-
mar de tafes enamorados.
Ha.ca a>t.m.ca.nu
enamoradas, confinneq 3 .

la, yuyaycnnafta . yanc.


do en (emejantcs deflcos nilp.
Acuacdenueuode huchallicuimampas
7
todoaquello.quctcacufaf yuyarcanquif
4 icufca cafpalla.tnana
teenellcxtomandamien
rae calaracuca , hatallma
to fea el pecado de qc te
cuca cafpapas.cachacun:
acuaftc mottalj venial?
<fta, icunacufcaraacijqu

mcachacchucquicait
ESTAS PREOrN.
quiquijquiiaa,mapa Han
caicunahu,llamcaicucc
&uechua.. ' '" en

t^tm*
''?? 'WV^

rxir

huarmijqui cmmanifpa,riuaapyac
ctiu canqui^.

caac ncaa,co9ai(5U caac


chucanqui?
cdapas ,
amcaicachac- 6 Checa foncoUa, hucha
diojlap^j cahacchu,ma- pac munapayayhuan ca-
chaica chacchu,macallcc- rip, huarmippas munapa-

chu caaqui caiii^eo^aiqui yacan caimn ccchu c^^

cafac caa>uarmijqui ca qui i ialbyoc caitahuam-


iac c6tap^,yuy5dipa,:mi pas? ma aii cairi, munapa-
ilai map yuyaycunada, yacam cani ipa, cuffi-

checa foncolla cocchu canqui caihina



yoyapa ;

cuicocchu canqui cairi munacuipi loncoiquida


ni'.huarmjqmcafacc^ tacyachipa^

aayuyafpa.co^iiquicaac 7
?oaaequcn
^

finciip?.
^
m
ecla yuyalpap.is,inaini j tucui hancuchacufpa,quc^

quita>amuchccchu,cai- vecucaiquimanta ,
ima^

ri,ucucbccchu canqutv nam naupac chataicucur-


canqui,hioatacchu, cunan
:
y Haica mttfach huar- ,

cha
moaocraana cucuira
ma vcca huacaichac huar

ncunqui.co^ayoaa taicucupunqui*. chai villa-


itiiaa
:o9^nnaa:apas imana cae
,
cucaiqui huchacuna ha-

carib/Kiuoqui chaicapas tun,hau hucha, vchu,

cai huarmihuan, chai cari- hucha captimpas]


huan,piman,hucliaili3

Z i Mzt

gm^sEssEmBSmmm
o

156 ^el Sacramento

DCIMO MAN:
D AMIENTO.
t
tti,
to de U lej de Dios.diieiNo deparas h^ bk
ncsagenoi.

DhJ^a chunca cmnachictifcd 3 Dceafte adquirir al

J^mininmi , ama bticpa ima, go, acrecentar tu bazieii


haicanta mmap^iyanc^u* d3,fealicita,ilicitamen
hu. te, aunque el adquiriila,c

1 As tenido deeo con- acrecentarla, fcfic con pe

eiitido 3 de tener alguna cado morral?


fok agena , por modo ili- 4 Por eftartc jugando
cico corno hurtndola,
con el defleo de ganar,
procurando j que otro la aunque fea poca cofa, li

hurte, tenerla con cnga- que defleauas ganar, as de


io? xado de oyr Mifl3,en Do-
z As dcTcado dczir mal mingo, dia de Ficlla

hazcr mal en cofa qu


,
as echado algunos jura
daes a tu prximo* a te nientos, maldiciones ci
pelado de los bienes de femejantcs juegos^ que vc

Z.CS aa (ido ellas?


A

t^'%tnum
V ^elaTenitenctd.
As importunado, in chacra, a tu marido, a ta

jzido-, a alguna perfona muger, a otras cofas, mas

Lje juegue que conti-


, que a Dios, y quea tu al-
ue el jucgOjContrafuvo uacion
intad, ganndole el dine 9 Acufafte de nucuodc
), ola roDa,que trae vefti todo aquello, que me con
i haziendoelaempe- feflafte en el ttimo Man-
ar,por plata , chicha , damiento : fea el pecado
ox comida , por otra de que te acuaftc mortal,
ualquiercoa? oveniai
jgaftecon otro, fia
Dner dmero o o que
, ESTAS PREGFN-
'.lerias jugar, pro metien- ts dirn a^i m la,

con juramento, de pa- lenma.


irle lo que te ganae no ,

uencndodepues pagar- i Hacpa ima hican--


)i ta , checa foncoUa ocap
AJuirciendo lo que can man ipa , munapa-
azcs.penandoen lo
q yacchu canqui , mana--
len'as, ak querido cilau lli vlachicuihuan ,
^ua-
deitando de propofico, puiman , hucpas ^ua--
3n la voluntad , en cola puanman,imahinallllai*
ue hazcrla, penarla , es iuan vTachicuiman if-
ecado mortal , venial, papas?
a propoito de ponerla 1 Camhinarnnaecma
orobra '
manailida ijman ,rurai-

Eilimas la placa, y la mampas ipa, munapa-


Z 3 yacchu

WMMS^S[^3mSB^^m
*^1
5 S n^el Sacrament
yachu canqm^cairi, bucpa fun iipa, humpiclicccfi'
alli caininmanca, cacnyoc ccjui,mana chuncaira m
cafcaamcahuampas, chi- naptintac , eollcjuenta, pi
quicuihuan^ Uaqukocchu ehalljeuican paebata, ir
yanqui facuncaiquiraicu' cairi,p2

^ Imalladajpas vflachi- chanta , collque mani]


cuirnan,caGnijca,miraehi- pac churancampac afa
,

cuimampas ifpa , muna- pac , micunapac , imapac


payacchu canqui, curai- pas?
paccailiancapcimpas,vi- C Mana maquipurapai
achiculac ifcaiquida, pihuampas , chuncacoc
mirachicuflac ifeaiquic- ehu caquj, mifaliuacaiqu
tapas ,
huaui hucbala cunada^copufcaiqui ip;
furapa ^ curana captin-^- muchaieuihuan juraihur
^^^
tacyachifpa, a miafupcij
4 Pichcafpa mifacnncai quiri , miiacufeanta, man
<^uitaGu , pli chaniyoc: copuTac ilipa?
chuncacaiqui, pichcacai- 7 Rurafeaiquida yuyact
<5ui captimpas Domingo, cafpa , cairi ,
yuyacaiqui
fiefbpunchaupipas, Mi- dayuyarichcapa/oncoi'
ala pa^occhu canqui^cai quihuan yuyarifcaiquip^
ri , caihma , chiincacuipi culicocchu canqui, cliat
capa ,, acaicacliacocchu ruraipas, hunui hucbajia
juraicachacchu cquihai- hua hucha capcintac ma- ,

ca cutim caira rurarcxju? na ruralcc ipatac?

> Pi maican runadapas 8 Coqueiquiaa^chac-


pncachuncaun ,,piLhca- raiquida^co^aiquida^hu^
niijquidaj

^r^M^^m UK.
ijquida ,ima haicaiqui- los amancebados , los iii-

apas ,
Diosmanta cairi,,
ccftuofosjos hechizcros,
lefpincaiquimanta yallc los idolatras , las Huacas^

1 yupaichacchu can- las borracheras ,


que tu fa-
,i>
bes, que ay en el pucblo^
Canchifcquenimi- porq difimules cotra qual
^tucui ca^acupa, hancu- quiera, que e aya hecho?

acufcaiquimanta , ima- 2. Con que vcllaqueria


m aupac, chataicucur- difimulate que es lo que '

nquijchaihinatacchu cu te dieron porque o callaf


n , moflocnianta tucui- es ' labiendoaora alguna
cueupqui chai
chatai j
cofa delas ,
porque no lo
lacufcajqui huchacuna, dizes - que es lo que abeb^

tun , huaui hucha, hu- como lo abes vilelo tu,

ui,captimpas, dixerontclo?
5 PornoauifaralPadre
REGFN TAS Q^E los niosque nacen, y los
m de ha^er a los Alcaides, enfermos que ay en el pue
Fifcales, y Algua^les blo , o en puna , en las
la

de los Indios. cttancias, a e muerto alg

niOj fm bapcimo, alg


As recebldo alguna enfermoso hcrido,in cfe
ita,oro, ropa,chicha^ fion y fin el Sacramento
,

L-a quakpier cofa, dado, del Altar, y fin la Extrema


cccbido cohecho , por- vncion'q tantos an m-uer-
ic no digas al Padre , al to dcfta manera- dde mu
fitador, o al Corregidor rieron ;
donde enterraron
^

: Z 4 CIOS
i" T)el Sacramento
eflos nios
que rnuneror cas yndias'quc tantas crat
finbaptimo o eHos a- '-
caadas^que tantas olccra
dios fin confcffionque te que tantas donzellas^uaj
dieron potque lo callafesS tos alos tuuifte con qua
porque lo callafte^fue por quiera dellas^
dcfcuido tuyo , por ma- As
t C preTo;, acotado
cia hecho otro mal, a algiu
4 Dimehijo,as licuado- yndio, por enojo, em
ajgun dinero ,
. otracoa miftad,:que tuuiclescot
porque diffimules eo los, el '
eres todauia u enemi
que nooycnMira,coii godeas aun enojado, cor
losque no van a la, d.otri- el ? no le hablas^que cante
113,0 con los que no fe co- tiempo ?
con los que tra-
ficilan^ 7 As hecho jufticla, al
baxan en das de fieta
gun indio , india, que te

as les dado tu licencia, pa- la pedido , en lo q as en


ra que haga qualquierco- tcndidcquitafleleu
I juf-
ade las dichas que tanto ticia a alguno fabiendo de
Cedieron a fido muchas cierto que la tenia' porque
vczes que tantas eran '
a e la quitate quien te lo
mucho tiempo que hazes rooof
^fl^- 8 Sin tener mandami-
i Hijo mioVjime mas,
y to del Corregidor, as tras-
as. hecho que alguna in- quilado, caligado he-
,

da, peque contigo, por cho caigar ahorca- ',

miedo ,
amenazas que
y ,
do ngun yndio as ca-

lia.ayas hecho con quau-


'
tigado fia elle orden los,

pecados.

^t>^lirgi>^w,,-.
1

De U TenitencU, s <5

rcadospublicos^ylosla- chazquccchu canqui,cai-


roncs '
as lleuacio a eme hia maallicunada huac
ntes pecadores ,
pena de ta mucmicurpa ,
pan:ipa-

arajropa,carneros, o- chapuncaiquipac-
-
aqualquicrcofar, finex- * Imamanalliruraihua
:clo mandato del corre- mi,huaa mucmicurcan-
idor^quc les lleuafte^nc qui^ Vpalla^ cancaiquipac,.

nta' que tantas vezes as imadam paillapuurcan'

echo efto '


dime hijo la. qui-cunanri,chai manalli-
rrJad. cacmanta,imalladapas, ya
chafpa an,ymanatae inana
STAS PREGFN'TAS: villacunquichu alli man.
m
dirn en la lengua,. yachicufca cancancu pac,.
Colque.cori, pacha,, chaiiacharcaiquica,imam
3,ima haicatapas coica,, imanatacyachanqui? futi-

un cofpa^chazquipapas,, chu ricureanqui? viama-


uquipallatapas , Padre- ijrcanquichu cairima'
ian,Yiitadorman Apu- 3 Huahuam, pacn mu
lampas, runaphuchantai irpa^runam oncon,|Iata ,

lancebacapta, fipa runa pi, pimapi, quchacunapi-


lacinhuan jhucballicoc- pas,Padreraan,villac ncai
L]napta,y mucunapra,bua, quiraico, maican. huahua,,
amuchaccunapra, liada- mana ,
baprimoyoc hua
i machacpata j.yachafpa- urcanchu V cairi maican
icchumanavyarichecc oncocpaSjturpuca ,qu)ri-
ui ^ cairi,cai,caicunaman chacapas, mana conela-
ymalladapas j^apacchui cupa, andlilimo Sacras ,,

mento;
^elSacmmentd
STicnto Altarpi cada , ma- canqui cairi quiquijqu!;
,

iiachazquicurpa,Extiema foncoiquimanta cai ifpaj


VDcion Sacramentohuan, huipocchu canqui
cai-
mana hauica, huaurcan, n , ricchac maiiallicuna-
pitircanchuihaicamcaihi d-a rurancampac haica-
na huaurcan huahuaju- lam coilur^anqui achca

yac oncoc mnapas,? caicu- cucichu ^ haica curi can-


naca,maipim huaurcan- man vnai pacha atacchu
t
cumana baptizafcaahna caita rurar canqui*
fiochuarmacunaca,arimai j Aftahuan churi i-
llapim pampafcacarccf huai ,?huarmila puuf-'
chai mana confelacufca ac ifpa, manchachcc-

huaoc runapas^imalam chu canqui^ camaicocchu


CoflLrcanqui 5 mana villa- canqui cai huarmicuna-
ccaiquipacquellahuchai manta haicam co^ayoc
,

qmmancachu,cain,mana- carean* haicam co^annac


licainijquimantachu icmacacpas^ haicam pu-
4 Villahuai ari churi,mif run , huarma vcunta hua-
aman mana hamoccuna- caichacracpas ^apa huar-
manta Aue Mariaman ma micunahuan, haica cutim
na reccuna manta, huatam huchallicanqui
pimanaconfcflacoccuna- 6 Runa pianacocma-
I rnanra,Domingo,Ficfl:api fij quieta, checninacocma
llamcaccunamtapaSjColl- ^ijquila, yancallamanta
quenta , imacocantapas hualacchucanqui* cairi,

chazquipa , hia caichic ima manallmampas,cha-


ipa ecchu , vpallacchu yachecchu canqui, quega-
chac-

^^t^%i1k^ LtMK
DelaTenitencU:
baccliu canqui *
chccne- cte ruraccunadajCollque-
ucnracchu canqui'. pina- picu , pacapc/Ai, llama-
acunquiracchu paihuan pete, caimn amuman,
lanachu napaicuqui'hai-. ima aicapipacu , mana
i vnai pachaam'. Apup, (uti camacAijnin - -
P maica cari, huarmi iTianta,mucuceccu ca
a<?, cai buchada patacha- qui'.imadam apapurcan-
m\ , iTuptijquica, jufti- qui'kica cMcadam' /;aGa
ia rurcaiquicamalachu cucim catea rurarcanqui*

arac can^]ui ?;. i , chccam, ^apai c^uri ckcaanta vi-

hayaqiimi ipa yachaf- la^uai ari.

lapasmana chayaqueyoc
nana, ayafpa, patachac- LOS M ANDAMIEN^
h canqui ima raicun tos de la Tanta Madre Igle-
hayaquenta, mana chaya fia, ion declaracin de los
:hiprcanquichu?pip mu diez mandamientos de a
haininmancam' ley de Dios^porque la Iglc
!

Mana Corregidorpa fia es regla dla Fe,y k que


minmanta, pi maiean rii nos dizc, como,y quando
ladapas , rutoccbu ,,
mu nos obliga la ley de Dios,
;huc^ccchu , huarcocpaf- y porq e an reduzdo us
huc^nquifcairi ma*Apup cinco mandamicos, a los
:amachi}ninraanta , vyay diez deiDcca!ogo,no trata
Uichacunalaji^coca, ^iia- re de los pecados,q c pue-
:una(5ta, huaucheechu, den cometer coitracaJv
nnuG/?uc/;ecc/?u can qui ^ man da m iento,dt los de la
lU hinapaca , caiiaa te* Igkfia.P ues e hallaran, eii
364 n!)el Sacramento
las preguntas ^
que acerca del ado de la volunta
de cada mandamico que- qudo no interuiene,e.D
dan hechas, y ali tratare roconfentimicnto,.nid
aora, de los pecados, capi- hberacion dclla como , 1

talcs,y dems coas necef. en los primeros mouim


furias de preguntar, con la ^
tos de la voluntad,
mas
'

breucdad que pudie- '

Elegundo
por es,
re. imperfecideIacoa,qL
Aduierta primero el co lo que es poco, la raz n
feor lo que es tan noto- haze cao dcllo, como hi
rio : que los ficte pecados tar vn qu^rtiIlo, vna mi
mortales mas propiamen- ^ana,es venial, y no moi
tefe dizen capitales, prin tal,aunque hurtar,de uyi
cipios de pecados morra- ca mortal pecado,pues ci

les, poique no todos ellos cofas leaes,ni la caridad r

ion de uyomorcales, y ca cibe agrauo , ni el proxi


da vno e puede llamar ca- mo dao y por la razoi ,

pital,porcrcabei,y prin dicha/cita bien dicho ci


cipio de otros pecados, la Dotrina chriftiana qu
pues ni toda oberuia, ni los indios rezan, en la len
auaricia, ni yia , &c. es de gua Quechua(Uapa huch,
uyo pecado mortal. cuna pecados capitales i
Y en dos caos , lo que ca ) y no huaui huchacu
de uyo es mortal, no fe naifca.
impura que lo haze,a pe
al Las preguntas que fe ai

cado mortalEl primerea- de hazcr pues, acerca de


lo es ,
por la imperfecion 1 los, y del p rimero qucc
oberuia

a
tf%k^M
DelaTenitencU. S65
como le fi- pecados! prcciafte defer
ruia. fon
ladion.borracho, valiente
fornicatio
Obedeces a tu Cura, a
APA Bt^CHACr- 6
mayores
Mphaks ifcap mupa. tu Curaca,)- a los

quenmi ; fokna en cofas de pelo'.


'
/-, -r Coiificflas comulgas.
das ii'xofna dicipbnaUe,
Eres (ouf ruio con tus ,

ten iendotc en ayunas, porque olaniente


,ximos ,

icho.Dorcr Curaca, Al tevean.y tealabei^ _^

deluftic3,mandon,de 8 As infamado a algu,c.


ladcIncas,rico,yaa diziendo queafidoascta
poco a otros do,traquilado,u otra falca
es en
'

Tenidote en mucho de tu proximo'o aconle)a-

dicho no tengo de ha-


,
do a otro , que diga las tai-
tasdcmproximo.poratre
con los pobres?
tarlc'.
Defcas fer cftimado .

todos, y que tus cofas. 9 As puedo nombres a-


ftetoos a otros,cau ando-
in viftas .y alabadas . y
prximo no lo fea, lescnojo.con dczirlos.
le tu
f.
-
fus coas
-- .

fean loadas
.
, m
.-:
JO As echado pullas a
limadas?
hombres.a mugercs.tien
Dcfleas que tus peca- dote dellos, haziendolcs
jclos.dcqucfcayancorr
os no parezcan tan gra-
do,afrcntado'-
es , como !os de tus pro-
Qy
irnos*
Mudando el fexu, y el
eftado. fc pueden
ha^
Loaftctcati.y atus
J66 T> el Sdcrament
'eilas preguntas a las muge 4 Millai mana huc
res*. quicunada, piflipi y
puachun , camhina ri
EN LA LENGFA pri , hahua hucbui
Gjmchua dirn aJIL dnt3c,hatun calahin
t QuTquillaiqui(5ta, of - pachun ipa edac
^oricoc, a^aiicoc^apu^ca- canqui*.
chacchu canqui * Cura- 5 Quiquillaiquidla,
t.
camcani, Alcaldc,luli- chaiquicunatahuar
ciamcanijCamachicocmi ^umaichacocchu can

cani , Incam cani , Capac- i^^uam cani,machaco


mi cani ifpa , huaquin cani, hapllamcani,li
camhina ruiiacunada,pif- miman bncom (

pi yupafpa? chirmaicachacmi can


% X Apuzcachacufpa, ma- pa^
ma^cachacupa ,
que^a, 6 Curaiqui michiq
huacchacuna6i:a,amana- quida, checan*cama
pai culacchu ipa ec- cucanta, hucc , Icc
chu canqui canqui*
3 Hinantimpa yupai- 7 Ricuachun,yupi
chaan caita munaccha huachun nipallachu,
canqui- ima haicaiquicu- feliacoc, capacpavci
i

ria(5la,vyaychac3,ricuima chazquicoc,huacchac
na^cachun ipa camhina pac coCjjajcc, huadb
lunap imn hacanta, aira pIchu Ccmqui'
alh canmanchu ipa yu- Z Tumacnifcam,ri
jac^munacchucanjmi ckni, coro rinrim, pe
-;.
^

antriM^um
.

fDe la'Penltencm. 367


camhina biTCci-,ceniSdodsque,n
,acliafcam .
quieres dar limona-
imtamfpaecchuc
cairi,hucunam,cai:a 4 As pagado Usdeudas
cana ij ifpa que deues, ten.edo de cjue
ita hia .
casias negado, o trar^pea
acchucanqui,pakay4-
<lo^
chancaiqiipaeS
Pagas cl jornal ales
futi-
P,aapas ; fauca
in.furiachecchu canqui
que trabajan en tu hazien-
da', o a los
queteCruea
uca piachincaiquica
*
por alano'
6 Dexas gaftar en tu :
'
Cari,huarmicunaa3;
a lo nccelano' u de mez.
cllmapayacchu canqm
viccorcocchu can- quino, no das a tu muger.
r .

huaconyachecchu ca- para que te fente . dan-


i

licencia, para que lo


L paicunaaa pencai- do
buque como pudiere y
achincaiquicama.yanca
cancancatm: tratasla mal, poique no te
yupafca
'^
da que gaftesS
J cnados.o cria
_

y Si tienes i;i

APITAL BVCnA^ das enfermas , as tenido

mmma,lfcaic<j!m cuidado dellos haziendo-


loscurar ^ ofi tienes en tu
MmciafmyomL
caa algn viejo, o vieja

Eresauariento? cnfermo.fea tuparitc.no

Defleasdcmafiadam as tenido cuidado de cu-


,

c riquezas'
r^rle. de darle de comer,
dizicndo,qucyanotcpt
y
Pornoniractnpo:

'mm
i 6% Del Sacrament
deeruifjqueaTicsbien ESTAS PREGV
c muera muriofc por no
*
t^^ diran afi en la m

aucrle cu acudido? chua,

8 Gaitas tu maiz,cn ha- I Chaqui michachi


zcr chicha- lo que tienes qui?
en jugarlo con mugcres. % Tucui llapa fon<

en combites quicandoc- ,
quihuan,Capac cucui
10 a tu mugcr, hijos' ima haicayoc caimn
9 Quieres mas a tu ga- pajc(5^acchu canqui
nado, a las cras de cu ca- 3 Imaiqui captin
la,atu muger, a cus hijos,a huaccha tucuiman pa
tu plata, a tus ropas ,a tus nipa , quc^a huacchs
,

riquezas, que D^os nala,manachu cuyac


I o As re oluiddo de qui5
Dos,y de las cofas de cu al 4 C3pulaptijquitac,r
nia,por querer ganar dinc nu cacaiqui(5Va copoc<

rOj frrico* canqu^cairi,checan m;


11 As dcTeado la muer (cafpatac , manam mar
te a tu padre, madre, a tu quichu cini ,
caya,ir
hijo, otra pcrfona, por charac^cofcaiqu ipa,
la heredarlo por prouecho llapayacchu canqui
^-^que puedes tener de ti
/ Quenchaiquipi,c
I ^
iinuerte' craiquipi,im3 haicaiqu
i '^
1 1 Acufarc de lo que te llamearla paillapoccm
preguntCjCn el epcimo, y qi-cairi , collqucpac ,

nono mandamiento. chapac, llamcapoqueic


-...*.....,.; v,;jftacopoc(hucanqui-
t

^tf^%gHl
sMjoauBMk

De la Penitencia: 3^9
Huacijqnipicac,ima mana allichafcaiqui rai- i
adapa? ,
pilipachicoc- cu?
hu canqiii '
caiii , huaui 8 ^ara , imaiquidjpas,
iicha calcaiquimanta ,
akaman , chuncaiman,
uarmjjquipac mana ima huarmicocuiman, micu-
adapas colpa, ima tucuf- chic]CLnaman,c3rchac-
i , maimantapas cau^a- , chu canqoi burrmijqni
iihuai nilpa , vilbcchu iTianta,chr'jquimantaps
nqui* hmapa, collque- quechupupa?
a ,
imadapas v^uchin- <? Hi aiirijquida, cl u-

iquipic , mana couf- rJjqtiida , CGqreiqi i(5}a,

iquiraicu ,
qnegachac- pachaiquila cat jc]ui--
in , macadacchu can- la, huihuaiq^ife, Dot
il? manta , aftaluian minaC'
Cairijhursrmi oncee, chucanqui?
naiquicunamanta , yu- lo Achca(5la vTachi-
cchu can ]i , hampi- cuIaCjCapac colacipa,
iin ipi niachu paya, Diol1:a,animaiqui(5iahuan
lacij jupi oncopci, ra- concacch canqui?
macqqui cachan ama- , II Yayayqiiip, mamai
s, hampichun, micuica quip , chun)qu]p,picac-
chun ipa ecchu , papaSjhuainnta mua*
aqu hauchumpas,
*'
payacchu canqu, imanta-
inaam imapacpas yu- ,
pas apapuncaiquipsc *
cai-

:hu i^pj, imaiquida- n, huaupcincu, allijij-


imichapocchu canquif pacmi canea ipa, hua-
aupuurcanquichu^, uininta munapayadac-
Aa chu
-370 ^elSdcmmento
chucanqui? . otros,Gamiigcrcs,cn caf

iz Canchiz,T^con,Diof- de malas mugeres,3unqui


. pa csmachieuinin fimipi, no iea con uicencion d
tapufcaita ,
yuyay cucuipa ptcar?
chacaicucui? j Acufare de todo I(

quc tc acularte, en el Uxu


CAPITAL HFCHA- y noueno mandamienti
cunamanta^quhncane. de la ley de Dios?
qi.enJi-tixiiriaJU'

tiyocmi. ESTAS PREGFN


I, As te mirado el cuer- ta^ dirn ajli en la

pG,y rocado tus vergueas Quechua^.


no cftandoenferme,y ia
neci- lidad? I Vcn,3ychaiqiii6la,r
2 TCdfle las carnes, cocchu cancji^mana or
ovvergi^en^as de otro- colpa, cncillamantacac pt

jEonlcntile ,
que re rocar cainijqu!<51a , chantaic
I en tus carnes Procura- chacchucanqui?
fte ver las verguen^'as de 2 Hiicpa vcun,aichar
)tro? ta , llapipayac , chae
5. Andas con ojos det pocchu canqui *
camn
I honelos mirando en las Ghancachicoccliu can
,

x:alles , glcfias, a las mu- qui *


hucpa pencaininc:
i gereSj hombres, que en- riricuflac ilpa cahuaici
cuentras, (on de buen ta chacchu canqui?
Ile, hermoas? 3 Huachoc , tuqui , n;

^ Entras , y combldas ^ uijcpihuau ,


pllicunap
t ,
"
"^ "
Iglclj
.

\(^'%i^ JMmMWk,
* la Tmtenci^ j7 i
'Icfiacunapi , inai pipas, mal, y de los trabajos que
icueaiqui huarmicu - les vienen-
i(5ta,caricunadahuam- % (^errias que nadie
iSjCahuaicachac chucn- fupiele el oficio ,
que tu
ji S ^umacocmi ,
^uni abes,
y pudindolo tu en-
yayniyocpami ipa-- e.ir, no lo enfeas- Pea-

lU? te de que otros lo apren-


H^cucliai canp,ba- dan bien?
i ^ chai huarmip, hua- 3 Pecite de oyr dezit
nnian spa , cariota ,
bien de tu proximo Y di-
jarmii5ljpas,,ccchu can xiile mal del ,
por apocar-
li, pana vcu oncoiqui- le* Dixile a]giuia falca Tu-

, manam huchallicuf- ya ecretjjporqueno le te-

cchu ifpa yuyaipa - 2an en tanto?


is? 4 Sucictepear, deque
Haica huchalam otros confic]en,y comuL
)la , izcon
Diofpa ca-
,
gnen a menudo de que ,

lachicucan imipi,viila- vjuan bien, lean ebma-


larcanqu, chai chica- dos' Y porque los hazcii
kanta, cunan chataicucui Curacasjullicias, y mdo-
atac. iies,y los honran?
j Elloruae algn bren
APITAL HVCHA' quelcsveniaetoruafte
mnamanta, Tahuaequen^ que no c caaTen* porque
JmidiafutiyocmL , . no e auian de calar que
Peate del bien de tus impedimento tenan?
toximos, y huclgafte del
Aaz ESTAS
^e Sacramento
lli caininta , pacallnpi ya-
ESTJS PREGrN^ chaicaiquiaa , vyaychac
t.udiranafiienh chucanqui, ama chiopi
lenim. paita yupaichachunchu
iipa?
1 Camhina runap allt 4 Hiiccuna fifpaman.
caininmanra , llaquicoc- ta corfeiTacuptincUjDiof-
chu canquiimanaili^aca- pa vcunta chazquicocca-
ricuicuna , cliayapuican- ptincu, allipi cau^aptincu,
mantari, cuilicocchu can- yupaichaca capnncu,Cu-
<jLi^ raca , Alcalde , llticia ca-
2 Ima y3cliafc3qui>a, ptir.cLT,puticoccb,llaqui.
officio ychacaiquilapas todacchu canqui,amaalli
<^
ama pipas yachanmaa- iryupaichachunthu il
chu , all yachachinaiqui pa?
captintac ,
yachachipoc- y Ama ima alli
pipas,
I chu canqui 1 aih Lamauta- cae cuna chayapuncam-
Iiina yachafcanmanta Ha- ^ pac , raicu cacchu canquit
quicoc, puticoccha can- ca^iUamanta , amacalara-
qui- cuchunchu ipa , ama-
3 Camhina runamanta, chapurcanquichu ima
pidapas allinta rimacoda raicum ari, manalli caara-

vyarifpa, puticocch j can- cunman imam raicu car.


c]uica5ri,camca,pait3, pif- ca, mana
~ jcaaracuncam*
iyachincaiquipacimama pac?
iialliia,paimanta rimacoc
chu canq^ui*ga>i a.a,mana CA P *

tyuw XKJUL
;s^vr.-;-.;c:^-;

,v5-,'- . '<5.A-*-.*..\--'./.V .'..*..'.*./ .t . f .^. .'. . ; .*. . .*

l^elaVenitencial S7^
APITAL HrCHA^ 6 Acufatedelo eructe
mmanta pichcaequenmiy acualc /i e! cgimdo , y

caccapucmhuchi^guU- quinto mandamiento.


futiyoc,
Ascomido,beuido, ESTAS PRFGVN^
rm aliad o fin gana
^ di'i^n afi en la gr^-
comido muchas vezes^ chua.

csgoloo? I Micuipi , vp-iaipipa^f,

Etando rezio, y ano^ mana micuncivaca , vpia-

no muy trabajado as , nayacapas ,


yallichecchu
cbrantado hecho , canc]iu '
cairi , cainat puii-

,'cbrjntar, los das que chau,miciiicachacchu ca


mes obhgacion dcayu- qui'hilluchu caoqui?
,i;i i Pimala ,cinchi,ma-

No eftando preada, naonco(ca,manarac llam-


ciido , as qicbraucado caipi acancupa ,
p^ui
s das lie ayuno' cayqui ,
punchucunactci,
Ethalle 'al en el vino, p:i^occhu canqui^cain,pa-
?n la chicha, otra coa, ^ chicocchu canquir
raq'ie los quela beuieU 3 Mnia chichu capa,

i,eulo^] cciekn? ruana huahuan eaipaar^


Los dias de ayuno , as nuoa huahuayoc capapa^
mido antes de la hora ^acipchaucunala^^a^ec-
: comer' a^ comido de chu canqui?
)chc,mas, canco como 4 Ayunai punchaocuna
nedio u que as comi-
pi, chaupuncbau nianarac

ii capii), mkocchu canqni


Aa 3 ^iii

:grsnrinrggfggiMHBgilBMg
ff^f^ifjfj^ll^igf^^

374 ^elSacramento
cain3n]aich!C3(5lam,micar z Enojadotcasdado V(

canqu,micuipacbapi,chai zes como loco?


I chicad:achu,turapachapi, 3 Con iraascaftigadc
niicoc canqui imadam atumugcr, a tus hijos, 1

micurcanqui? criados, mas de loquee


5 Vinoman , akaman, razn?
tucuivpiain-iampaSjCachi- 4 Acufate, como te ac
51a, ima haicallatapas, lale en elquinto mand
chaira vpiaccuna,tampij. miento?
*^
cachapa yuyayninta chai
llachincachincampac,ca- ESTAS PREGFN
chaicoc chu es nqui? to di^n afii en la ^e^
;
6 Diofpa , ifcai , pichca chua,
camachicucaimimpi,h'ci 1 inacoc macijquic
cha villabuafcaiquila, cu- namnta,tucui oncoiqui
lian chacaicucui atac? huan, aicapuiman iiipa

ecchu , munapayacchi
I CAPITAL UrCHA canqui cairi, fimillapi,ru
unamanta , co6bacquen^p- raipipas,caita,chaita, chec
a cai bucha^ irafu- nijman ipa ecchu can
jocmL qui?
^'
i Ha tiT n ta pi a c fpa ca
I As derTeado de cora- caicacahinaj caparcachac
|:on vengarte de tus ene- chu can qui?
migos o as lo puclo por
-

5 ^inchida piacufpa
obra', dicliolo de pala- bunrmijquila, churijqui
bra? ta^yanaiuuilapas man
,

IV
^uyay
;

n^e la Tenltenctd. 37 5
lyayliuan ] muchuchec- dia la ConfeGon^ la Co-

lucanqui? munioni
Imanam Dioipa pich-
i camachicufcan fimipi, EN LA LEN GFA
achacLinada Confefla-
tcanqui , hinallarac cu-
an, confelacunim ij. 1 Dios yayanchicpa fi-
minta, huacaicbancai qui-
APITAL UVCEA^ pac,cjuellacocchu canqui'.
mamanta , canchipuquen, paita piachincaiquipacrij

^nellacai hucha ^acedia, ancha onco, foncola,cu-


futiyocmi. chilla cacchu canqui-
As Cdo pere^ofo, y 2 Dioipa achca cuya-
egli^ente, en las cofas de cuininta , viai , cammaii
)ios,y muy folicico,en o- cuyafcanta, rurafcanta iaiai

:nderle? pachapipas ,manachu yu-


Nunca pienfas , en las yac canqiii- chai tucuinna- ?

mercedes can grandcs^que tari,m3nachu rec^ccocju


ada dia te haze Dios,para paichacoc canqui?
:rirle,y darle gracias por 3 Rczacuncaiquipac,
[I2S? MiTannan rincaiqupac ,

Para rezar, ir a Mia,a amamarianian riocaiqui-

i dotrina,y para otra qual pacpas ima allicada , ru-


,

pier obra buena, eres pe- rancaiquipac ,


quei acuf-

e9ofo,y floxo? pa pilicachicogchu caa-


,

, As dilatado de dia en qui,


,
Aa a Caya
17 ^ T)el Sacramento
t 4 '
Ciya, mincharacmi hahuariciiitahuampas vy^
confeflacuiac, comulgacu rifpa, cuilicocchu canqui
acpasipa, punchaucu- Dios yayanchicpa fimin
nata,aipreccliu canqui? ca vyarincaiquipacca qiic
lla, mana ioncocama Mii
tO S PECADOS OSE aaa,amamariaaa eimo
fepueden cometercoh los dn^ tapas^vyanfpa?
cofemidos^ en generalfon z Lbquicquichu D'o
comofefiguen.. yayanchicpa fiminta par
I As te holgado de oy r pachacaiquimaiua, cahii
tus antigedades , y cuea- rincaiquihuan , vyarincai
tos, y otras colas del miui- quihuan , mutquicuncai
do^masquelaMinajado- quihuaii , chancacunca
tnna.y el fermon? quiiu,mallincaiquihuar
*' PcGte de atier ofend-^ cai pichca ytiyayninchic-
do a Dios,coh la vtl.i,coa hu, mana chaicama Diol
diJo^coneloluo^con pa fiminta yupaichapa
t c taao,y con e gub, no. caicunadaca ari,paita mu-
vando delos eUidos, pa chcanchicpacmi, coarc
raaauello , que Dios los chicj camricana, paita cai
dj o:, q.u e es p ^ nq ii e. I e a a
I
cocancunahuan,abhuan
bds, y finias , iiio antes o piachinqui , huchallicut
% endieudolecon ellos? pa.
ACERCA DE LAS
Q^E DIR lY E N ohi\i6 de mifericordia , fe les

Lik/iaua. p'egu/itaran Li cofas

I? ^ Pacajicaiquipca, inia. figuientes^

De

j^^kEli JliJI lMMMMMJHaJH


i ii Pi i
lil i iii iiiiininiiii l il i l il i i mm
i I I

DelaTenitencU. 377
DelasobrasdeMifcri. z Y a los encarcelados?
dia (que fon catorze) 5 Dille de comer a los
)s pedir Dios eftrecha pobres hambrientos^
lenta , el da del juyzio. 4 Al que tuuo fcd dile^
is fete ion corporales , y le de beuer^
i fete efpintuales. S Redimifte los capti.
nos^
STO EN LA OFE-^ ^ Veflile los defnu-
chua. dos*'

apa hintin runacunaca 7 Enterrae los muer-


i,huquentinmicachic; tos-

lai raicumDioninchic,
i imihuan camachihua,- DIrin aPieflopreguntU ei

lici h uauqu epu ra,c u y ana la lengua iiechua.

iichic.ipa,Dioca, que- Oncoccunala,


1 ricu-

itaripai pchaupin, cha mocchucanquiS


icncuihuiTii, rapuaflun. 2 Huacal hua^ipi cada,,
uyapiyaycuna^obrasde- ricumolaechu canqui'
liericorda futiyoc,chun 3, Chaquela.vpiachec^
tahuayocmi. Canchif- chucanqui
[nmi,vc,aichanchicpac, 4 Piafcunada, quefpi-
Laquiincanchin, ani- checchu canqui?
>.inchicpacmi,vcu,aich. j Llatan , pachn nada-
^icpa cae riscal mi.. pachallichecchu canqui'
6 an pureda , hamui^
Lm corporalesfon ejlds,. ec , huacijqiiipi , corpa-
Vfirate los enfermosa ^hacchu canquii-
Ani-
ffrpfjr^i^^j^nMMMM^jmMmasmm
37S T>el Sacramento
A N I M A N C H I C PA caaa,muchuchecchu can

t
3 Llaquicoc, pucico6laj
Ldsejhmtuaksfoneflcis, cochochircanquich?on.
1 Acfejale bien, al que conta tiachichipurcanqui
auia menefter conejo chu
2 Caigaftelosincorre 4 Yanca ncquciqui^a,
g^t>!es ,,
que^achaqueiquita^quc
3 Confolaftelostriftes'. achahuachumpas ipa,
4 Perdonafte las injurias pampachacchu canqui'.
que te an hecho,por amor ^ Oncofpa Diofpa apa-
de Dios chimufcanjima chiqui, a
% Suffifte con paciencia caricuitapas , cumuicoc.
lasenfermedades, y traba llampu , huaca fon colla,
jos^que Dios te embia- muchucocchu canqui*
C Enfealealosqueno 6 Mana yachala, yacha
faben checchucanqui
I Rogafte a Dios por 7 a huaoCjCau^ac Ha-
los Chrilianos,viuos,y di pa ChriftianocunaraicLi,
funtos '.

Dioftamuchapocchucati
'.-i.|']'>im
* qui
^

Dirn en la lengm,

I I Cunaipac cada , allin ACERCA DE LAS


cunacuifimila, cocchu virtudes, fe les pre-

canqui' guntar.
z Ti mina,pantac,huana Siete Virtudes ay^ tres Teolo

nacuna5ia,muchuchijpac gales ^yqiiatro Cardmies,


Can-

^tfc^'Wtt^^y^fifmtjaMMMWifUitJn
mmsssssm
T>e la TemtencUl 37 9
Cantacmi,canchis,allin caiquitachu , runapi, coll-
rtudes ifcacuna. Quim que,con,pacha,ima cacpi-
m , Theologales iica. pas , churarcanqui caimi
ahuarijCardinalcs ifca allicbahuanca, qucfpichi-
c. huanca ifpa , Dios rura*
A PRIMERA SE queiqui(Sta,haquerpa, chai
llama Fe. ca,hnaui hucbatam hu-
Si as dudado en alguna cha Ilicurcanqi.
)fa de la Fe, determinada
lente , as pecado mortal- LA TERCERA SE
lentc. dize Caridad, que es
aupaqucn,yayanchic amar a Dios, y al
'IOS man , checanchacu^ prximo.
ijmijFfutiyoc. Si vine a tu proximo,eii
Tucui foncoiquihuan- ncceldad, y la pudifte re-
ius,FJincchicp3,ima mediar,y no lo hizie^pe-
impipas , tunquircanqui cale morralmcnte.
iaiC3,huaui huchadam Quimba virtud ica,
achallicurcanqui. munanacui, Charidad uti

yocmijCai.
A SEGVNDA SE Diofman foncocanqu
llama Efperanga. cam hia runadari,quiqui|
Si pufifte tu efperan^a, quida hina^munanqui.
las enlas cnaturas,que en Muchococ ruada, ifl,
)ios pccae mortalmetc. imaiquimantapas , all
I(caicqucnmi,uyacui, yanapancaiqui captn.
pcranp lutiyoc. Suyac- mana cam yanapapaca ,
huau
^J^-''^^^
3SO ^el Sacrament
Iiuaui huchadatacmi hu con la qual nos prcu(
cia,

challicuncjui. nimos para ordenar nui


,

Las quatro cardinales, flra vida , en eruicio c

ion las c)ue nos enderezan Dios.


a buenas tolumbres. lcaininmijiamauta c

Tahua cardi nales, vircu Hu cai Prudencia (utiyoi


,

des ilcacuna , caimi , alli Caihuanmi camaricun


K ca^canchil:a,yachachi. chic, yuyanchic, imanar
^ huanchiCjchecachachih cau^alun, Diopa yana
_c;hic. "cancanchipac.
La primera fe llama a- La tercera, es Fortalez;

licia, para que acordando con la qual nos hazemc


nos de la j Jticia de Dio^, fuertes, contia las teiitjcii

nos emendemos de los pe ne<: del Demonio. Rer


cados, y haziendo buenas Ibdole, y allegandous
obra^,nos libremos del m D:s.
ficrno.- Quim9am,callpa, ^in
t Fortaleza,!^ yo(
aupaquenmi. para coz chi ca ,
t

cachai,allicai, Llicia uti- Caihuanmi callpanchac


yoc. Diopa pata cu^ca- chic, ^inchichacunchic
chai ,
ji IticiaLta yuyapa, ^Jpaipa h'jarecair:int,,at(

huchallicufcanchicmaiita panachicpac,hinaanpdC
huanancanchipac. Tucui Dioman i(paicunanchj(

allicaccunadj rurafparac, caillaicunanchic.

vcupachamta,qcipin c Laquarca. es Templar


cliipacmi. ^a,con la qual rcillimos,
La legunda es Prudca is malos de leos que

1ty^^U)ilMKMIMMliMliUMMMU
mJsmm.sMSMkMmmMmwmMm

7)e la T^enlt enca. 3S t


m
nos viene n.Poniendo fci^podr elC onfeior ha-
delaiite , el bien que zer al penitente odio.cfta
:>s tiene aparejado,a los breue reprehenion . Sin
lili
^le firuen; y el mal que las que abaxo irn ecritas

vendra^a los que le eno en Romance, y en la Qj.ie

chua, acerca de cada man-


Tahuaeqnenmi, pac- damiento.
[la ca. Templanza uti-

c.Caihuanmi arj, ^upai- REPREHEN SI O N


manalli yuyachihuac breue.

la, atjpanchicjtacyay- M:ra hijo, hija que te pr-


:unchic. Dioa viai e mucho de auerofendi- m
ppa ,
palpa allin yan- do aDios co tatos pecados
; churapucanchida,v{- y di: Pequ, pequ, contra
hifunmi ipa, Hina> mi Dios.O inovuiera pe-
:,rnanallicun3pac, pina- cade I De aqu adelte me
icjuencunapac, iraa hai- emendar, y no pecar
muchuchicui acaricui mas. Y fi efto dizes de to-

, chazquinancahuam - do tu coraron , fes libre

;. de todos tus pecados. Pec


Acuerdante te mas pe- re por amor de Dios: y.

los que confelar' gurdate de pecar mas-, pa


Yuyapuflunquiracchu, ra q efta cofeflion te apro
icha viUacuancaiqui - ueche. Acurdate, que as
c de morir, y que no labes
Si dixere ,
que no tiene quando, Y que fi re vuicf-
as pegados que confet les muerto, fin aucrtc con
fclado
t* -T^
382 T>e!s acrmento
fcTado y fiii aucrte pea-
, de la abfolucion , dirs 1;

do de cus pecados, fueras a vezes que pudiere*;, hiric

penar al infierno para fi- dote en los pechos: P(

prcjimas. qu Seor, aued mifcricc


r Huegote por amor de dia de mi (Y hecha la foi
Dios que te emicndes y
, ,
ma de la abolucio^lc dir
que te acuerdes de dos co Ve en paz: y no quier;

as. Lavna, del decanb pecar mas. Dios te guare


qucttenen los bienauentu hijo,
lados cnla gloria.Mira que
anima ( como te auran
el ESTO DIR El
dicho muchas vezes) es m Ja lemua,
mortal.Ai la crio Dios.-y Allinta yuyaycui, cht
que fi vas a la gloria defc ri
(
fea varn, muge;
aras para iempre jamas, caicunan icaiqui, hucli
en compaa de los Satos. cunamta,llapa rucui (or

y la cgunda,c]uc te acuer- coiquihuan , llaquicui pi


des de la pena de los ma- ticui. Cai chica camaHici
los. Yque i vas al infierno caiquicunahuan , llamp
(que Diosno quiera) pena Diofninchila,piachi(c.
rasen compaa dlos dia quimanta. Arac,huchall
blosparafiempre. cunim, Dios yavnypa
I
En penitencia de los piinta ppachapa.A,am3
pecados confcados a pas huchallicuimchu c.i

Dios,y a mi en fu lugarjia ca.Cunanmantaca,han


las efto,y elo^&c. Y aora facmijtocafiacmijA Capa
ixiieatras digo la forma SeorDiOS.Hiapa,nian
fuki

tiiftVBWtfi,iiKJiiimimjmjijiMmiiini w
.r ..' 7^ /. V-,.'.'. /..*. ' ';

iDelaTemUna, S^3
n huchaHicuflacchu ta atac ,
viai mana cbn- m
icjui. Tucui oncoqui- cafpa , yuyapafanqui. ;

an churi.Caita rimcji Hucinmi v hahua pacha-


iica,llapa huchaiqiim pi, all caccunap lando, ,

pdpinquj punin) Dio ancl3cunap,cuficui -eo?


:ullaari,llaquicui, yu- chocuinuita. Yuyay arii
^'ciii, putcui,aniaDca- allinta hamiirpayaytac
luan iuchalhcuichujCO (achca cuti atacchaari
icjcufcaqui ,
yupaican- ca iflac icaca, vyari-

i-ipac. cbiTunqui ) Aniniaca, vi-^^

Yuyapafaitac^apaichu ai. mana huauipacmi


huaocrunacacaiqui- camaca. Caihinapacmi
m
Ib Hiiauneaiqii pun- Dios camaquenchic, ru-
aurari , manam yaehan- raqucnchic ^
paita rurar^

ichujyachanquipachii. can, camarcan, hahua pa-


lyay atac. Mana con- chaman 5 fiminta huacai-
laca huauac canmaa chapatac rincampac, pair
rea churi , huchaquica- huan huaqui, via pacha^

mantari , mana cunan pac canea m pac pman- ,

iqiijcuac, putihuac chai- campachuampas. Hanam


,vcu achaman, acari- pachamanchu ari rinqui
)c , nhuacmi , manapu- chaica , chaipim ^ama?
mcainiyoc pacha cama, cunqui , cuficunqi, vi-

[uchaicuiquvm , Dio^ faipac , aiitocunahuaiTi


icu, quiinraicpasjiua- tanca Cchcuiilap
mcaiv.|uita. Cai lcai-j

. lcai^

tSKMK:
IV
384 7)el Sacramento
lcaipiyuyaytac. Vcu- pampachapa.
pachaman riprijc]uica( A. Ca^i qucpilla rij ai

amacai cachunchu ) viai churi,amatac allahuan h


IV
acancuipim , mana hua- cha munanquich
rnraita

ufpatac,huaunc]i,chai Di osl 'ahilan chuiij Dk ,

can, collana mana Ih cae, huacaithaflunjui,vuffij,


% ^upaicunahuan huaqui,
,

^ tantalla,nina cochapi,ma- ADVERTENCIA


t na imai pachaca mapac,ru para el Confejjor.

paipijchulluncuyaypi, all-
OYda
deue
la confcTioi
paricufpa^acaricupa cata el Confclc
tataparac. feabral hidio,oIndiap
H Jchallicufcaiquiman nirence alguna pcnitcnci
ta,machucuit iiTijCamachi brcue, que cumpla luego
cucaiqui D
oiman oca- porque los Iadios,en dan
I manhuaUjhucha confeTa- doles ayunos, a rczir roa
cucaquimanta,caica,chai rio<; , darfe diciplmas , oy
tajruranquii&c. M las, otras penitencia

Cunanri cana,h'jchai- a efte modo ,


que para la

Cjuip pampachanan fimi hazer, de paliar algn ti<

rimincaicama,3chca me- po^nun calas cumplen. N


tada cazcoiquida tacacuf le aculan de no las aiier ci

ra,llapa jtucuioncoiqui- plido, nihccho lo qiee


I nuan inqui. A Dio.vl hu- Confelor les manda. Ya
chaUTii , ancha huchayoc- fi es necelario ( ailquc ay.
mi cani. Achcam huchai, confc lado muy graues p(
caniaica. Cuyapayahuai, cados) dcpucsdcelasa
uci

til^'toia^jf WM M J><t3tM HJ HM JIM Jt !


WSEBSa .i. !.t.l,f^.t t. /. >, .. . . < .*. J *. .*. ."* , I

i' la Tenitencia, 3 8 5

rafeado mucho, indu- laverguen9a,y temor que


dolos a dolor ^arrepenti- traen,el cftar de rodillas el

liento , y contricin de- oyr las reprehcn (iones de


Ds.Y declaradoles el cafti Confeflar,ylas dems buc
) y penitencia ,
,
que por as obras , y penales que ,

da pecado mortal mere- con paciencia fufrier por


a conforme a las repre-
(
Dios nueftro Seor. Y pa-
mfiones, que abaxo pon ra que mas merezca , dar! c

3, fin lo que el prudente


todo el bien que hiziere, y
onfeTor le dir , aunque trab ajos que paTare, en pe

lui no vaya notado) que niten ca de fus culpas. Y fe


I que fe les mandare re- alarles alguna limofia
ir ,lo cumplan a la vifta (poca porque la den) man
:1 ConfeTor. Como que dndoles lo cumplan bre-
MiTa que vuiere de oyr ue. Pues el que cumple la
Domingo ,, los Vier- penitcia en eftado de gra
:s de Quarefma ,
que v- cia , merece delante de
ere de ayunar (por prece Dios,y atisfaze,a]go de lo
:o de la glcfia) las ora- que por fus pecados deuc,
ones,quejuntandofeala y cumple con lo que el
lotrina , rezare , lo hagan Confelor le manda,y con
1 penitencia,y atisfacion la intencin de la peniten
los pecados confeTa- cia que impone. Y fila
le

os. cumple en pecado mor-


Aplicndoles el cuida- rtal ( en que caen los
o de e venir a confear, Indios en breuc tiempo,
e examinar u cciencia, depucs de fe auer confef-
Bb fado)

'Vr\ii'\n'\'r,'i
I I i

mm ^t& ^elSacmmerjio
fado)no merece ante Dios RE PREHENSIN
aunque a cumplido con contra el pecado en co*
la obediencia qucdeueal muf.
Confeffor. 11 J Ira hijo , que 'el pe
:. Dems, de que en le- xVAcadocs vna ponc<
tiantandofe el Indio, In- a, qoe maca el alma; y d
da de los pies del CoiifeC hijos de Dios,y heredero
for, ni fe le acuerda de lo del cielo, nos torna hij'-j

que le impuieron en pe- de! Demonio,y heredero


nitencia , ni (
como digo) del infierno. Porque nuc
la cumple. Ni jnmas, en firas almas con lagraci
otra, muchas confcffio^ que reciben en el Baptil
lies ,
que haga, fe acufa , mo ean mas hermofa:
,

cumpli la impuefta pe- que el' ol,luna, y etrcllai


nitcncia, no. De todo lo Y el pecado las pone nc
qual hablo en general,y de gras, y feas : det^l uertc

experiencia. quefi lula vieesceflo


S I G V E N SE LAS pecados, que me as confc
eprelienfiones ,
que ean lado,huirias della.
de dar a los Indios, contra Y cft t fca,y abomin
los pecados quceconfet b!e,conel pecado morra
aren acerca de cada man- que el milmo Dios, que 1

damiencjlas mas fciles, crio,a u imajenj emcjai


inteligiblcs^quc pude para 9a,la aborrece mucho. Vi
gente tan incapaz , como lolo pecado mortal, mere
ion , elos naturales , y tan ce tormento de fuego, pa
"
dados a los vaos, ca iempre , en el jufiernc

Y miTi

p
m JiJ^SLML
De la^enitencU, 5 S7
mira quan malo es el pe Pefete mucho de todo
ido-, pues folamcntCjpor coraron, de auer ofendido
ue ei hombre (
criatura a Dios , cjue es tan bueno.
: Dios)le cometi, y por Dimc ,
quifieras mas auer
Lie no le comecicfle , y li- muerto muchas muertes,
rarle del , baxo Dios del y auer paffado muchos rra
elo , a la tierra,, y hazien- bajos,queauetle ofendido?
oc hombre ,
padeci Propones firmemente k
itierte de Cruz, hizo emienda?Di con gran do-
s dems colas , que la Fe lor , y humildad Seor :

os enfca , y tu crees co* mi es v Chrilo ued

10 Chriftiano. piedad de mi.


Es tan. malo, que es?

eor, que el mimoDe- ESTO DIR AS SI


lonio, que le haze come -
; en la lengua GHiecbuai.
ir.Dimexomo lo come- capai churi? ricui, vna
:scu?como pecas? De oy mia
chai^huaui buchaca,
n adelante no peques, caucha hinam. Animan*
uardatc del juyzio de chi1ahuaiiuchcc, caira-

)ios , y de fu caftigo, que cum ari,huaui hucha if


sfuego eterno. Y fiel de ea. Chaimantari, Diospa
c, que fe acaba, y confu- churin (
churichacam ari

e , no le puedes ufrir eanqui Inij , chccchacui-


;iuy poco tiempo hujcacanchicmanta, ha-
ifirno ,que es para fiem nac pacha chaniyoc cat
re, como le podras fu eanchicmanta , apalac ;

rir? ^upai Diablop , churin-


Bb a. mi
3 8 8 n!)el Sacramento
m\ tucunchiG, vcupachap Vnanchai ari , hucha
camampas. manalli caicanta.Runaa
Animanchicmi arijbap. (Diofpa rurafcan, camafc
tifmop maillacuinimpa cafpatac ) huchallicuica
graciam,callpanhuan,pun raicu, huchamanta paii

chaujntimanta, coillorcu qucfpichincampac , hans


Da,pacia, quillamcaham pachamanta,cai pacbaini
pas, ashuaiij^umac puni. vraicumtircan, runarun
Huchari yanayachinmi, curcantacmi,Cruzpin m
millai manachintacmijii- chur cantac \ Iincanch
ijapa , chai cunan villa- huaquin yachachihuafca
huafcaiqui huchacuna^ chiccunadahuampas , ru

huan,animaiquidaricuac; rarcantacmii camrican


chaica ^ paimanta, ayquc* Chriano runahina ir
feuac , mancharihuac pii- quipami.
I3imi,huchacamahuanca, Hinafpaca ari , huam
liiiliaimanachafcajcafcan- hucha,quiquinDemoni(
enanta.Dios quiquinri ari, huchala rurachecmanta
ricchaininmaii ruraqueii ashuan inanaUm iihu
capcincac, huauitam mi- ari,camca,imanam huch
lian , checnimpas. Huc liicunquiPlmanatacchait
chulla huaui huchari,, rcranqui? cunanmantaai
vcupachapi , muchuchi- churi,amafahuchalaru
fjanmi , ninap raurain- raita mimanquichu.
buan , mana puchucaini- Huacaichacui , Dio^pa ta
yoc.pachacama.. ripaininmanca, vcupacha
,. manta,muchuchijninira
" huamps
II

kMSLMiL MmMmMMMmjuL.
-.V^. ./...<^.. .f . f'.l .'..' ..!.t.!.,t.t .t.f.ff.A I* 1

cacufpa, A Sco.%jQp^
jc ca,rnanaacarr\^l%|}:)t

si o^oqmGi ojJ'>J ? bH^


REPREBc^MO^H

J5>up lol i3noo ,&f on^ :>!

Cha i iT^ftotrtfot%

l03 Bb 3 tiene
c

f^f^^|^9JM9'J^JI9il9^^
590 T)elS4cmment4
tkne alma^mucho menos des cometer contra Dioi
fci a Dios. nueftro Seor^y contra Ii
No ves que el Padre to fanta ley.
ma la Huaca, y la pia^ y la Mira ^ que los cucrpoj
quema , y puede mas que muertos,no ficnten,ni co
ella ? Luego tampoco la meneantes la tierra los co
Huaca es Dios. iiie,y dcshazej y las almas
S tus anrcpaflados ado no c (ucntan de com ,

raron Huacas , no tenan da corporal Aora que te <

luz de la ley de Dios^ni co dicho toda la uerdad, fine


nocan a Dios, fino al De- te emidas,qui;a te emb;
moniOj que los traa enga u Dios vn rayo,que te pa
fiados y por ee pecado,
j cap vn mal rabioo de mi
tos conden para fie n\- crte,como lo hecho coi
pre. Pcratu m hijo , que tros pecadores Idolatras
eres Chriftiano baptiza- Mira,quc Dios v,quant(
do, conoces a Dios, y eres bazes , por muy fecrcto <

alumbrado con la luz del ea^y que es terrible,quacl<


Euangcho, no adores Ido- fe enoja, contra los que 1(
los,ni las dems criaturas^ quitan u honra.
que no las hizo Dios para Dios, que da falud
es el
quctu las adora fles^fino pa y enfermedad el que em ,

raque te firuicfs, que por bia la lluuia,la quita,


tu amor las crio , y tu eres queda maz, ganados , hi
mejor que ellas. Y aduicr- js,y todo quanto ay. Poi
te, que cfte es el mayor de que el es el Seor, y Cria
8)dos lospecados^quc puc dor de todo , y todas la

cola

SJTKJiJ
?D^ la Venen4. s 91
)as obedecen a fu volun niaiz , el cui , lo que Ic

d. A el blamentcasdc diftc?

lorar, como a verdadera Mira, que los Chriftiano^,


los, y Seor. Y a el fo!o cnfus neceIidadcs,olam
de ofrecer, tu hazienda, te acude a Dios, y a fu M-
en el olo as de confiar,/ drc,y a los Stos,co oracio
olo es el que ce puede es, ayunos, limofnas, y
luar. Milas,ydefta manera alca
^an lo qvic piden y fe halla
EPREHENSION lopcrdido ,ylohurtado
comra Im hechic^ria^s. parccc.M is tu^ninguna co
a dcftas hazcs-,como quic

" ^*^'^ ^^^ '^^^ ^^^ ^^^' ^^ ^y^^^ D.os?


~ J^^
^

Jas JL cofas por venir, Vn gran pecada as comc-


on ccrceza,v coa verdad, tido y por querer
;
cobrar
'
alguna d \zc el Demo las coas remporales,is per

io por boca delnechizc^ d do almaifmo te cmic


cu

D, hcch'zcra, es cmbuel das. No bucluas mas al he

\ . con m ichis mentiras. chizero,fino acude a Dios


[\ hechizerojcs criado del para que te fauorczca.
)cmono,quc ficmprc es
nentiroo.Y lo que pcdif- RE PREHEN SIO I^
e ,
no ce lo dio , ni lo que contra los Imacanqm.
>erdillc, ce hurtaron, pa- Hijo, hija? el Demo-
ccio : no ves qiic ce cng i- nio te trae ciego , en que
o? yolamcnte lo hizo, andes cargado con ellos
)or cogerte tu dinero, el Haacanquis ,
para o
Bb 4 apar-
ws^MSsmMS^mFmsmmvmwffn
IV
I
KV

de tan mal caameiit&^


IV

V fok)hbaal qimi,3of\Epaf
(t)c::^figl^,fepooabE
9aQDnos5,oii zplis ^ptb
tihw^ di^kjgafdf^ di
grandes dolores. QaeijJi
IV
j^il MijkpJekpBi ^p ids vi^* mite Dios ,
que las carne
IV
c(i:jipdrocf(.^q robffblrae^tii

i^k"|i^ini:ibid 0Mlss> j.^ tos^tt^tirss^i pi^ten^; 01


tsles cnfernr.edades en cft(

f*^t>(5 olj%6EbTpi(S
V <pie3ta(p|gi.^oi ed JbtJ
S
IBidjpaoufippof M ^li^^ &rk'qMatc:k bjtidiiiDkjflHdi
ha(r|?BnsB3ib ftxw^fcta
CKS^jd-ih /jo locj Or

Qi&pokude hiEicli^fr!o
IV
bb okej/K^^y^Tfb^d 13

lo que fe pide por los hua

-\^gf Tupobb/pDipiqiKaic
co iiT8^B}e;p R^iciocp e r- DrjpotiEosbatRfco^pnq ft

ciffccffiib ,
{t^b^ypfijos napaDiftO-&ihTa^th(aiii^

yaparra avcj>j^3C3i fii^D dou^oi gi^o? ni ff f3.ti3wecr^yicDa

{esKfl dDoamonieJpiLKl da
<^i oediq a^s MUfppuacQ^ ^ ^ftiinibeii3L3abgCQing^
*i&ac f ciU cec

i mMwwwK
^l^1lgVtfwji
tJt-na* jm'jwwwi*' wwrwm

aufan algunas reprecii^ ps^^Q lbotimasubaeQb|

Bent|BpquxblMmx)ii]Bn^ lafi|yi(iafaaxiaipisnlaiMjfife

j3asajbbto.Tan/fiIf fl:y ca W riosf fueoaMadSoa

itp^UliifiigunjC]l^3 ^mi^mfKmMpmpin^mm
Enaaraatta^asi/^fjfll damiento , tf^a^^auh
l^mfpjsrzeBffircuflrlbj c|^ -n^nfei^f/k^/.O
:faftD;iiBDe^P98:}Uff Jc^fia Jijpnr.^Di|4 ^^crnii .inp

JcYo'^alas.ktl^cpa^ v>rapiant^id^^r&narn
fe^racwibecejyibgiciyai q,idaianatnbiffii^c3i^apic

libDiialina^ graudi^iyiicc^ lJijd3\chk4:^adMfeiaf.)i

DasrfiflrBsmanBiLVBi ^tcjte hmmMTTfm^mT^'tAtm


sctjs,Qsfhaiai3JETfl^epp ctiica,manalIicun3i5Vte/mrt
lat

tq^oiQ pun^
394 ^el Sacramento
punchauca , Intila ,orco. huaca<5t35arocmi,rupacIi(
ta , &c. hupaicufcaiqui, d:acmi,hinarpa huacacuni
machafcaiquiraicu, Ricui manta,ashu callpayoc pi
ari,calIpaiquicama,ioncoi nim.Cai tucuicunahuam
quicamaca, Diofpa yupai- pas,Padrc Saccrdotcca, rtii
nintaallicaiintahu3,quc- nam Diofchu, huacapaSj
churcanqui punim.Cai ru nianatacmi,Dios fianman
rafcancunamanri, Diofpa- ch.
yupainincam , cainincam Apuzquijquicuna, au
IV
corcanqui. Cairi ma ? cai pi pichapi , huacacunata
muchacaiquicunac3,ni3- m-jcharcancii chaica, ma-
nachu mana rimarinPmi- nam cancharifcachu carca
natac ricun,cahuaricchu, cu, Diofpa camachicui, (i'

m3nauc,cullancu,yuycu minhua, manatac D.olb,


pafchu ? hinafpa cai tucui- recjccclu carcancujcha-
haanyupaichacunqui,mu C3paicunaila,llallac,9)pai
cbanquitac? lUaam. Chairaicum ari,
Camricana, runacan- cai huchamaina vcupacha
qui, rimanqui , yuyanqui, man,viaipac, caicunadla
Diofpa ricchaininman,ani carcurca. Camri ^apai chu
mayoc canqai.hina^pipas ri? \ Chnftiano baptizaf-
manacac Dioichu caaqji, ca cafpa,Diofta recoce caf-
iminacac , mana rimircc, pa,Egeliop cchanjnin,
mana vnanchicca,D.oca jicuininhuan, cancharica
mui?minacacnii Dios c- cafpa, manam
muchancai
^^f^chu. quiyachacunchu, huaca-
PddrcDiopircmca ari, cunata , chai huaquin
Diolpa

Btflfii*
.

."< ^; ..>*'

.'
.wi.t. ,f. ? .>y ;.'^.l:i.!..4>.i.

De la TenitencU. t^ $
iofpa rurafcacunanta- cliaicufunqui , patmaiciii
lamps. Cai tucuillapa- iuncaiquipac chaupj^a,
inadaca , manam Dios Mana ipari ima oncoi-,

itarcanchUjFurarcancha, taps, huamitamuncaiqui*


ticiinala cam niucbacu pae. Cai binapuniman-
iquipac , ichaca campa cha huaea muchaccuna-
maiqui canea raicullam ta, Dios champactiirca-
i, lucuicunada rurarca. Pairicana, tucurrurafcai-
amri cana llapa imai nna qui(5tam ricun , ancha pa-^

jciinamanta,ashuanyu- callapi ,
^apanchanacpi-,
jimi canqui. Cahuarij, pas, iu^aptijqui. Pia cai-
cui , faam uf payay atac. ninri^anchaj^inchi m, Iigh
ai huaca muchai huchas. ranta,yupai eaicanta, quc*
I , llapa huchacunap , al- choccunapac,-
uan hatunninmi. Vnaa-
bai,acui,ayacunaca , ina^ Alli cai,oiicocunapas,
am micunchu^ anaiira- Diofpamaquimpim , pa-
afchu^allpallam ai*i , pai- rata utuchcc , amapara-
unada micun allpaya- ehunccpas. parada, lla^
hin. Animacunari , ma- mada , rucui ima , haicac4
am caujancuchUjVcum- tahuampas ; paimi ari^lla^
a aichampa , munainini. panta, yuyan , tucuita cal-
1

man. Cunanca hijo Vr- Ima hai-*


I

inan,rurampas.
larcaiquiam , chccan fi^ eaeunari, pailladam yu*
nida 'y huananqai mana- paichanichccn Dios, che
hu chaica , patallapim ^n yaya(bhina,muchani
SioSjTajjo^illapala^cag- caiquim. Paillapi nataci'

mi
f^pw^^

um Ili4taliiaq'kipclli9(^i
t

t
Eoiirloscjfnfifb zoiQ jCi^
Mii^aA^iiQ3himrr,a,y

f(]a^^^ u yi()rp aoa h min

mil ^ \xiMmmc Dbai/i/ii


cha achca llgilgdaa^^

t huanmi, chacriicuchcan. ctiiifi i{fi.iMlTQidaoua9i

id^jbd^JDfJk9ab3(3flBfl

huanalat

rt>%aiwtj^
>

DelaTentUncfa. 397
Mnaac inquipachu, camta huanuchifuDcaiqui i
i huchaca,manam pam- pac manari yuyannada,
,

chafcachu canea. Ama tucuchiTuncaiquipacpas,


itac, laica, vmuta,min. manaconfclaciipa, hua-
nquichurichaca Dioslla. uncaiquipacpasHinapa
an cumuicufpa , vllpui- animaiqtiia,.vcuiqui(Sia-

!pa,ipaicui,anchuicui, huan,viai pachapac,cliiii


napafuncaiqujpac. cachcuncaiquipac.Ancha.
ONTRA LOS HF cunanlla chai tucui rec-
canqups, chaccunaa,apamuai,cai-
'^ Huri? ^upaimi hapra; llaiquipi ricucaiquipi pu-
^^yachilunqui,chaihi- ni , llapallanta, rupachif-

i huacanquicunata,apai fac.Checan,munanacuica^,
chancaiq^uipac , chai ru- DiosUam ,
paillapitac mi.

imanta^manaanchorcu- churana.Paimi ari,anim-


iquipacpas. Chaihina; chicpajcfpofonca.
analli tinquichicoccu- Manatacmi vmaichii,;
imanta , imam ashuan. huacanquiciinamanra,ma
yana^jcbaca chai millai,, afcacunalacajyTachicu-
iquiehicuillam. Chai a- cu.lmai pachapipas ari,vf-

licachafcaiqui huacqui achicufpaca,Diopahina.


maca Diofpa camafc^ru cachun ifpallamantamj
fcmijichacamanam ma huchaiquicunaraicu, afta-
dhdajchaicunahuan m- huan muchuchincan rai-

ncaiqipacchu.Pada ari cutacmj.Hnapa , ancha.


>ios chai huacanquicuna: piffipachallapacmijCu-
ic , callpata/conman,, chin. Qucpapia^ama can.
mancha.

r^^m^NM^wsSwm
k^fe^'"
395 ^ I Sacramento
manchu, icliin puni, ^u- caiqui, mana chica putifc
palpa llullanta reccccan- purincaiquipacpas , mo^
manta. corcaiquicunaraicu.^upa
Ancha huacanquicuna ri,Iichilcaiquipac,mc
(5ta, apaicachaccunaca , af- coicuna,checani ccii i

hujCarijl.huarmicanahua pa. Ama micuichu gac^


hchalhcuncan raicnm, a- pucuncaiquicama jmate
paicachaneu Caihina cari, vpiaipachu,machacnc
huarmiman oncocunaca, quicama.Caicachu ruraqi
huauncum,huci,oncoi- an,manan:i mo^coquich
cunahuan,hatun tnuchui- manatacputirayafpa^puri
cunahuampas Diofri mu- cachanquipachu.
Dantacmi,paiman hucha- Achcadla micafcaiqi.ii,v

IlicoCjCai ricchaccunahua, piafcaiquraicum an, hua


caipachapi, puchucacun- mronco,mullamaca loi
campac , ca millai oncoi- comanta,vmsman, yuyai
hjhuc pachapiacac,mu mapaSjhuap^icuna, vicha
chucuncanca(amaracDios ricuncu,hinapam,imauTi
munachunchuOcamta p- na yuyaycunata , ricuri

pachaipac ri ari, aupada- chin,yuyayman,chcc ca^

racmi,caitacuicunata,vi hia. Cacunari,ca9m,m


jchuncaiqui canea. na tc^ceyoc mijco^ijhti^s
rapapaicachanan hinatac
Contra Jos puems. mi. Co^i ca<5iaca ari,hua
Ana chica achcacu rallam , chufarichin , che
ti.mogcocaiquipac quechin, hinapunitacm
hutaiii villacaiquf, cunaf mogcoicunaca.Caimanca
chu
IIIMt

SmRMk:
De la Tenttetica, 3 99
u, mo^coi
hiicmarapas, narac churac,cn9 caccuna
nacaprin^manam Iin- pi , mana tecceyocpkac.
iquiyachacupuflunqui- Mo^coicunaca , mofcoi
u 5 maicaa Chritiano llam ari^manataciima-
cpas , mogcoicunada, pachu^
anam Iecchu ynpai- ,

acchuimai pachapipas, R E PR EHEN SIO N


o^coicunada , cae hia cofttra los que quebrantan
un, manam mojcocai, elfegundo manda-
limantacau ari , mana miemo.
o^copapas ^ cancanmi, XT ljoPel }uramento es
ehacunman* JL JL d c ta 1 cod i c i o n-q u e
Mo^cofcaiquicunaifVa faltado la vcrdad,y jurado
paichanqui chaica, huc econ mencira,aunq.ue fea
tun huaui huchaflam, en coa de poco momto
ichallicunqd. ^upain I- es grapecado raortaI;por-
fcaiquila rcupam, llu- que traemos a Dios,que es
ilunqui,mogcochiun- lamifma vcrdad,por teft-
ii,mo5coicuna(5la,yupa'- go dla mtira. Y comofc
iquipac. Mo|:coicunaca ofendiera mucho el Rey^i
,cacim.Mo^coicuna(5la lo traxcTcmos por teftigo
cccunari^ pilliyuyaym- dla medra, mucho mas fe
cpunira. ofende Dios^ateftiguando
Camri ari, pata yuyayni con el,Io que es fallo.
)c cafpajtacyaecuna mai- Mas jurando verdad, y
i,yuyancaiquida chura- aduirciendojquc e jura co-
yachacupuTuncjuyiia ella,, na fera pecado mor-
laL
3 50 T) el Sacramento
tal. Y fi tu hada aora ente- ta que te defdigas,y ante

dasque pecauas mortal-


,
jucia digas ,
que mcnt
mente , urando con ver- j
te, y le bacluas la honra,
dad ,
pecas mortal mente, la hazienda,a tu proxim
Porque con la voluntad,y Y entonces abrir us bi
tu malicia, hizifte pecado, ^os Iesv Chrifto para at

lo que no lo era. Y aTi de ^artc y perdonarte


,
,
y
aquiadelante,eftaduerti- Confclor los fuyos p

do que jurar con verdad,


,
abfoluertc. lufto es , q
no es pecado mortal Y lo . pues te vifte en aprieto ,

mejor es, no jurar, ni con necelidad, y piometifti


verdad ni con mentira.
,
Dios clas coas, p ucs re
Porque Dios, que no pue- br , y concedi lo que
: de mentir,dize,que al ho- pedile ,
que cumplas t
bre,que mucho jurare, no promeflas ; porque 01

le faltara plaga.Y ali no ju vez que le pidas algo, te


res , ni por el cielo , ni por ga,y fauorezca.
la tierra.
Y jurando falfo ante la ESTA REPREHE
juicia, contra la honra, fon dir ap en la knguA
hazienda de tu prximo, Quechua,
lEsv Chrifto, que en la

Cruz tiene abiertos losbra CHuri ? juraica , cail

IIH! ^os ypara perdonar los pe- nam vnanchana.N/


cadorcs,los cierra alos que na checan cata, ycha
juran falo.Y los ConfeTo Hullaihuan, juracca ,
pi

es los cmos de cerrar, haf mana cacmantapas,jura|


ti

^til^^piij
,-
ly^ ^;JllK?;f^'Wxi%; ><'

t..!\! .f

^elaVenltencia. 40^
1 , ancha hatun , huaui nanraanta yiiyay,chcca-
ichadam ruran. Dioila tarimafpa juraica,manaiii
iccancada, lluHa (mi- huauihuchachu. Ichaca
anchuracaiquiraicu.Ca ashuan alli cacmj churi^ %
ic Reipa utinta, Hulla i- lliillailiuan , checanta ij-

iicunapi, apaicachaprij- huampas mana juraica.


,

li, rna , manachu Rcyca, Diosari chun naana pall- ,

ichapiacunman, ima- co, Ullac capa. uimi.


itac Dios Rey manta af- , Ancha juraicamayoc ra-
jan carp3,m3na piacuii nap huacinmaata , ma-
tan, utinta,ca9', Hulla fi- nam allparicui , acancui
licunapi , apaicachaptsj- chufancachu. Chairaiati,
Liica? ama cunanmanra hahua
Ychaca,chccallanta ju- pacha raycu , cai pacha-

fpa,checanramini vn raicumancapas juraiicjui*

iapa,yuyapa, yachaipa- chu.


is ,
juraica , manam hua- Cam hma runaecmanj
ui huchachu. Camnca- yupaininta,cacnmtahuam
a, checanta rimafpa jura- pas, juraihan , mana che-
tijquica , huainhucha-' cantarimafpa ,
jufticiap

lamruraniiipa, vnan- auquimpi ,


juraicaiqui-

baptijqpipas, huaui hu- manta, Chrifto lefus, qui-

liatamruranqui,munai charayafca Cruzpi riera -

ijquihuan,nianallicainij. yoccaptinrac, runap hu-


uihuampas, mana hucha chanta pampachancam.-
ala, hchala ruraca- pac, vichcacupunmi, ma-
Qiraku. Chaioii ari ,
cu- na pampachaneampac;
:j Ce cai
4^^^ ^el S dcmmenfo
cai bina juramentociina- cicharircanqui , hiinaif
raca , confelorccuna-- ari,camra quepichi
pas, manaQi pampachaita caiquimanta munafca ,

niuncuchu iocapas,raa- quida cofufcaiquimanrs


naracini,pampachapi!ca huampas puchucanai
,

qilichii ,
jlciap oaupa- quim yachacun, paiman
quempi, lluUarcanim nit fimi ifcaiqui , cacharic
pa^nncaiqukamajhina- q.uida. Hucmitra ara(
pa carabina runaman,hon. munaicaiquid'a, maac
P; ranjupainin&a , acioca- quidabuan, vlacbcunc
bampas cucicbipuncaU
, quipac^vyatiuncaiquipac
quicama,chaipacbap{am yanapafuncaiquipachuan
caiicaitarurapcijquijpu- pas.
chucaptijqui auzpicacle
uchnQ,ricranca quicba. REPR EH ENSIO^
i:inc3,macalliruncaiquipac contra los que quebrantan^i

t hucbaiqi(5tahiian ,
pam- tercer Mandamiento de.
pachapuuncaiquipaCjo- ia ley de Dios,.

eari cana, pampachapuf-


caiquitacmu. HijoPtoda la fcniana c

cuya, para q trabajes, y cui

Churi? ancha patapi- des de las cofas tporalc:


Bain,cai iffac icaica.ha y los domingos , y ficfta;
tun chiqui , llaquicuipas, ion para quedecanes,o
cbayaTuptijqui aii , cal- gasMiIas, y teencomicr
chaicunada ruraTacmi if des a Dios , y Ic pidas pe
p^Diomaa imijquila don de tus pecados , a:

prenda

UK.
f

Tela Femf enca. 40 s


cndas la dorrinaChri-. caiquipacpas,DlGftaniii--

ana , y trates dctual- chacuncaiqiiipadacmi ,

icion. huchaiquicunap pampa^


Tambi fe honra Dios, chaininta, paimanta , iiia-

)n que ayunes y no co- ,


aDcaiquipacpas^amama-
las carne, quando lo m- riaman^rincaiquipac anU ,

ilafanta Madre Iglcfia, maiquip allijnintaman^-


quc domes tu cuerpo, cancaiquipacpas , Dioia
)neftas apcrczas ,
pues atacmi yupaichanclic.a
>nio tu eftos das , ofea- yunapa,^ac5irpa,qujpicu

's a Dios mas que en co- pa , aichal: mana mi- -

lia (emana con banquc- ciipa , mamanchic g!e-

s,y borracheras ? tengan fiap camachiean puo--


[pctoaelos das Tantos, chaucunapi , caihuia a-
la que Dios te haga bic, caricui , muchuchicuica
merced. nahuan, aichanchidla, cu-
mu icucbilpa 5 rmaoarac -

STO DIR EN LA an, cai ^amai punchau-


cunapi , hinantin emana-
[,, .
; -inanta , aftahuan Diofta
Zapay churi ? femawn' piachinqu i, micuchicui-
imicampa,imalla6lapas cunahuan, machacuicuna
imcanaiquipac^cau^anai huampas, cunamanca chu
]imca,yyancaiquipac- ri ! yupaiachnaiquim yav^

iSjicbaca Domingocuna chacunjCai hia lando pu


irtacunapas ,
^amancai- chaucunala ,
gamapa ,

npacmj, Miab vyarin huacaichafpa , mu^hapa, '

^ . Ce 1 pa-
>^fff^^
T^i
.^

acmmentQ
pa,mana huchaita ruraipa tela a ti. Pees comotule
Diostucui, imaimanacu- das ran mal pago, pues lo;

napi , cuyaycuiuncaiqui- deshonras con obras, p;


y
pac. labrasPcomo aora,quc (oi
viejosj tienen necclidac
REPREBENSION de tu ayuda,no los fauore
contra los que quebrantan ees, y los dexas morir di

el, quarto mandamien^ hambre, y pedir limona


to de la ley de pudiendo tu alimentarlos
Dios. Obligacin tienes dedarh
Efpues de auer hon- avnertrao, y mayor d(
rado aDios,que nos. darla a tus padres.
ciio de nada , y nos redi- Y efle mdamiento,nc
mi con fuangre \ tene.^ fe cumple con (olo horar-
t ^lOs, obligacin de hon- iosde palabra,fino c ver-
rara nuctros padres que , dadera honr3,que es fauo-
laos engendraron. Tu pa- recerlos en us necclida-
dre concl udor de fu rof. des, tomar fus buenos con
tro jte aliment : tu madre fejos,y no darles diguftos.
cetraxo nueue mefes en fu. Y de todoslos diez mda
pao con gran-
vicntre,te mietos , en folo efle pone
des dolorcsj muchas ma.; Dios premio,q viuira, y fe
^

I dres an muerto de parto. gozar obre el haz de la

Crite con la leche de fus tierra, el q honrare a {\^% pa


pechos 5 traxote acucftas, dres. Y ya q en vida fuilc
muchos aos,y fe quit la t cruel co cllos^ dime,poi
comida de la boca por dar. que lo eres en la muerte?
ruega

gyifBlHIwm
I>e UTemtencU. <q5
pga a Dios por elIos.M chidahuampafnii, yupai-'

les dczirMifl'as. Toma- chananchic. Yumac ya-

i la Bula de la fanta Cru- yayqui ari, humpin,toque


da ,
para que fi caii en huanmi camta huyhuaur
as de purgatorio, alg canqui. Huachac mamai-
lias.
quirijgconquillam vic^-
Obligacion tienes de piapaicachaurcqui,hua.
ibajar,para uftentar a tu chaurcanquiatacmi, ha-
uger ,7 hijos, y de enfe- tun nanachicuihuan. Ach-
irles la Dotrina Chnftia ca huachac mamacuna ari llt'ijj. ilMIIIl'i' i:l:in

I , y buenas coftumbres,
huachainimpi,hatunta na
cafarlos ponerlos ca nachicurpam,huaurcan-
, y
tado. cu.Huihuaurcquitacmi,
Honra 3 los Sacerdotes, uumpa uunhuan. I
alasjulicias,alosCura- Achca huata atacmi, ric-

V a tus mayores,)' a los rampi, huaampi, apariuf-


s

cqui^camtacaugachifun-
m
icj'os, que reprc(eitaaa
>J.s nucftro Seor. caiqipac. Simimpa mica
nanhuantacjchicanyachi-
{sro DIR EN LA urcanqui
Imanatac ari, chica ma
collanpi,cama- nalli ruraihuan cutpapuii
N'Aquchic,ruiaquen
^ ^
qui,paicunalayancchaf
hic yahuarinhuan quet- pa , manalli ruraihuan ,n-
,

licliiqucnchic Diolayu- maihuampas. Imanatac-

jaichapaca, yumac yayan m^a machu paya captin


iiicb,raama huachaquea cu , huaccha captmcutac^
^
Ce 3 pai-

iV'fejvSvl
:arstging
Vi)elSacramenfo
paicuna^Sa mana yanapan can raicu. Yayaiqiii!:3,m
qui,yarcaimantapas,hua- maiquida caugiptinrac
fiuchun minqui, vcacbi- manallichafpa , ima rai

chinqtikac^alli yanapanai- cm,a huau ptincu ma


qui, eaptin. Llac^a purec na. Paieuna^la yuyanqui
iu;nadaca,huaccba captin- churDiofta m muchapu
cu,corpachanaiquim, yari Miflatia rurachipufpa.Pu
yayayqui, maraaiqui^ta.- gatx)noclTuychanapca
huampas. pa aninnaGunap Bllant
Cai tahua Diofpa cama- liorcochipufpa, acaricul
cliicucaiiminta,m3nam canmanca c ufli pacha gl<

huntachinquichicchu, ya- riamanrincampac.


'4 y3,mamada, {infiillahuan Llamcanaiquitacmi ya
jupaichafpa, khacapaicu- chacun , huarmijqui^a
laafe yanapnfpam llapa churijquidahuan
I muchufcancunapi. Cun^-
, , hui-
huancaiqiiJpac.Cniiaiqui
I cuininta vyarifpa, paicu- tacim, huchadia manaru
t
naa mana putichipatac. rafpa ,mana pina-
Diofta
^ ChuncanrinDiofpacama chincampac. Amamari*
cbicuicaiT ,, fimicunall-- la,yachachincaiquiC)C-
inanC3,cai tahuaneqticllan mi.AlIi ruraicunadlahuan^
mi ,, chaninchahuanchic pas. Caiarachincaiquirac
ipa. Yaya, mamadla, yu- alli caccu naca yachadu
paicbaccunaca ari , vnai pufpa.
I3atacamamcau5anca,all Sacerdote Diofpa ran.

jpa pacha hahuapi ,


yayan, tin , Dioipachacunadaj
aiamauca yupaicha^ ca yupaichai. luiticiafuna-
10^

^jtfywyy ABJ ^^^ ir^ ^rr ^^ ^i


ir^^JS^M^^C^X.

IDetaTenecd. 4^7
bhuan Curacacunada-
, y enojo. Y elas obligado
luampas, ashuan machu, a hazer penitencia de tan

ayacLinatvhuan. Gaicu- gran pecado ,j de rogar


jacta ad, Diofpachanhi- a Dios por effa perfona,

ia,yupaichancaiquim. y atisfazer a fu muger,


hijos , todo el dao qui?^
i
lEPREBENSION por ea muerte le vino. 1^

,, contra hs que quebrau'


tan el quinto maU' REPREHMNSION
damieno, contra los rencores.

SOLO Dios es el Se. 'T^ V eas en pecado


ordela vidajy deU ^ mortal , con clos

anuerce y tu finmor de
ce rencores, y enemiftaaes,
,

adiuina Migebd qni- ,


Deeando la muerte, y to
:all:e la vid3,que Dios auia do mal a tuprximo. M i-

ida^Ccomo muy precio- ra,c]ue manda Dios, que

ra)a c perona, para ficm yendote a confeflar para


pre jamas. Y podra er, comulgar , te .acordares,
queu alma fuelca los in- que tienes rencor contii
fiernos ,
por culpa tuya. Y prximo, que no te cofief
(i tenia muger, hijos, les es, ni comulgues, hafta

quiuftc mando padre que te reconcilies primero


, , y
luknto. con el ; y luego bueluas a
Efta tan pefada carga tu confcrion,y comunio,
te echafte a cus cueltas ni yo te abfoluerc tus peca

por no reprimir , til ira, dos, n ice dar el ianti limo

Cc 4 Sacra-

grgygygggiri
40 s ^el Sacramento
SacramentOjhafta quc qui porreas , abofeteas, apue
tes eTe rencor , y hables a teas , apaleas , y afrentas d(

cTa perfona ,
que quieres palabra, a quien Dios quii
mal. Demanera, que efti- retante, y que de bol
ma Dios en mas,que ames uer por el. Picnas tu, qui
a tuprximo , que no que no de auer qui haga le

conficles, y comulgues, propio contigorEl minK


aborrecicndole.Puesali tu Dios dizc;Dexame a mi 1;

rcconciliatc con tu proxi- vengan ja , que yo os vea


nio,ypideleperdo,queha garc.
^ldo cfto le fera, mas agr
dablcaDios,tuconfeflio, R HJP REREN SIOI\
y comunin. Y peerc mu contra los que echan maU
cbo deeTi ren c.>r,q lec ic diciones afm hijosy
aes, con propofito de que
en acabandoce de cfelar,

I le hablaras,. TVnodeucsdeaber
quelasmaldicione
t E PRE H E NSION que los padres , y madte
contra los queheren,jy echan a fus hijos,ticncn ti
afrentan,. ta fuer ja ,
que muchas ve
zes les alcanzan. Dime,

EL a
hombre es hecho,
imagen de Dios, y
auiendo echado
maldicion^a tu hi jo,
algun
hija

le quifo , y quiere tanto, que muera malamuerte,c


que fe hizo, hombre por in confclion, que hag
d. Pues como tu hiercs^a- mal calami ento , m ucr
ahor-
T>e la F emienda, 409
lorcado , y lo vieres det REPREHE N SION
ucseon eftos males, co contra los que maldicen Iu4

^uno del los q^e cntira ,


criatura de Dios,

icoraron? No tepeari
lucho, de aucilcs echado
maldicionesrPues na
LAs maldiciones que
echas a las criaturas
iles

is digas mas. Porque de- irracionales, i fon de cora


';l

9on,fon pecados mortales.


1

Lias de que les puede ac-


:cer el mal que les decas Y ec hando muchas cada
ometcs con cada maldi- dia,cometes muchos peca
ion, vn pecado mortal, y dos mortales, y en ofrecer
(ierdcs a Dios,y a tu alma las criaturas de Dios, a vna

'

a la de tu hijo, hija,finQ. tan mala, como es el Dia-


e arrepientes.. blo,ofdes mucho a Dios,
con eo. Y puedeer quq
Aduiertc otra cofa,quc la maldicin, que tu echaf
naldiciendo a tu hijo, hi te,por pcrmiflio de Dios,
a ,
porque no haze tu vo- cayga obre ella, y Dios te
untad , ficndo contraria a caftigue a ti , porque la e-
a fuya , y a la razn , no le chatc.
tnpecer. Yantestemal-
Jizcsa ti propio,y te acn REPREHENSIN
:ecera el mal que a tu hijo, contra los que fe embor-

o hija dereafte,porquc no rachan..

bizQ tu gilo. O quemas procuran


los hombrcs,es tenec

* 'K larga vida. Pues como tu


no
1s

aggiifgggj
410 T>elS acramentd
no tienes vergenza de tas vezcs te an rcprehetic
emborracharte tancas ve- do eTa borrachez. No v
zes, y con tus manos te que eres tan malo com
quitas la vida
y la falud, , el Diablo ,
pues jamas c
con tu demafido beucr. carmientas. Y as promct
La belia , no beue mas doconfcffandotc, que j

de lo neceTario , y tu peor de ecarmcntar y que n


,

que beftia , bcues, y hazes as de beuer hafta emborr


depues de borracho , lo charte , ni aun hafta alc

que no hazen lasbeftiasi niarte , y veo lo contrs


que es idolatrar , herire, rio.
niatarfe,apuccearre,echar Porque me parece,qu
econ us mimas madres, fi Icuancandote de aqui
hijas, hermanas, y parien- te llenaren a la cafa don
tas. iVira,[os buenos Chri- de beaen aunque ayas d
(

ftianos, comen , y bcuen, comulgar maana) te em

t lo nece0ano, y e huelgan borracharas lucero. Yo n(

y m gracias a Dios por te quito que no bcuas, pe


eo.Ai lo deues hazer tu ro beue lo que te baili,

y ahorrarte as de grandes queaffi hago yo y ,


los de

pecad os,y ganos de tu ha- mas Chriftianos,que hon


zienda. 'V:A? '^i'^l'^ ^l
'
ran,y cernen a Dios.
I Aduirticndotc de vna
cofa que as de dar cuenta
,
ESTA REPRENE^
a Dios , de que no as obe- fion di'?^ af^i en la lengua,

decido a los Predi cado- Dlosllan) , caugaip.

ces, y ConfeToies, que tan huauipahuan ya


yan

11^
.'(.> .i.!.t.l,t.l.^.!

I)'eIaTcnterca. 411
'
'^
'an. ,Diosnaptr5,cai!ai, '

luauipas. Carari , mana CONTRA LOS 2VE


)iobm3nchapam caira afrentan Jj/c.
lap ( Diop GOicsn yupai
au9anint3)vDaipac cjie- 'Wy Vnaca ar cliuri?-

hupurcqui. Ycbapas ya? Jv Diopa ricchainin- m


m
mauchicaiquimta^aiii- man rracam, Chaimi,
m
nauta vcupacbaiTian, car- chai chieajdla paita mm-
upureanqui. Huarmim- nan^pairaico, runa ruracuf
)a,churimpa,buahuampo, cancanas , manatac ari,
aamampa yayampa, co-
,
carnea , chica Diofpa mti-
ampajCaugaiintapasquc nafcanta , qiiiricianqi,

hupurcanqui. Ca chica ^acmanqi^ huadanqui,


lalacapancadam,aparic piffipiiacac ypanquij ba-
[ui^pmacainijquida/rna- yac imijquicunabuaiii >

la lampuyachicufcaiqui- Diofriari, parman ayaii-


nanta. eapunim.Cairinn?m3na
Ancha hatuntapunim chu imanam cam chai^
)uticuncaiqi canea , eai pac nianallidla furarcam
hicahatun hucbamantai qai , qae^acbarcanqui , pi
)iofta muehancaiquitac- maicampas ^ campac, ma-
Tii,ehairunaraGU.Ch3m Kali(5la ruralunquitac^
huarmimp3,chu*
a atac, Capac Dioica ari ^ mmK
impahoanjCau^aininman ocapae aiicapuita ^a* ,

;a, vnanchapuneaiquitac- quci , c(;;a a , aiicapus


iii,paitahuauchicaiq,^ caqui..
412 T)elS acmmento
CONTRA LOS RAN cunqui,chai rnnahiian,pi
cores, pachapunacucaicjuicam
CAmchuriPhuanuihu tac. Caimantam viianch

chapim cau^ancjui, qui.D.oininchicca ari,ail

vcu foncoiquipi, chai ru- huanmimunan camhir ,

nap huauiinca,tucui ma ruada, munancaiqoi(5t


nallidahuan, munapufpa. mana comulgancaiqui
Yachai, vnanchai. Capac paitachecniipa.
Diofmi caita canaachicun. Chai ari, nmanacupu
Confeiracoc,comulgacoc chairunahuan,pampacb
rifpa,camhinaruna(5tachii puai ij atac , caihmad]
vcu ioncoiquipi, chccnin- ruraptiquica, cfclioni
quichaica,amaconfelacu quieta, comulgacuinijqi
chunchu^comulgacuchij- tapas,ashuanmi Dios,yi
pas, manarac paihuan au paichapufunqui.
pata ,
cochomacichana- Chai ruada, chccnil

cufpa; chai hahuamanca caiquiraicu pucicui,llaqu


aiac ,confeflionnin,co- cui, hinapaconfeTacuit;

jnulgaimnmampaSjCuti- tucuichapalla,napaicura

chun..i,j;.,. :.^..-i,i.;j,: miinqui : cai huchai


ocaii, matratacmi p- qucpapia, pan:)pachapu
pachapucaiquichu. San- caiqui.

dilimo Sacramcntodari,
inanatacmi cocaiquichu, CON T RA LO S Q^,
cba chccnicucaiqui runa echan maldiciones,^^ c.. i

da , napaicucaiquicama. /^^ Amca huauqucj pa

Pianacunqui , gaaillaya^ V^ na?aianachu yachai

t^l^'V^'*
m

DeiaTen hencU, 4tt^


lijVayap, mamap^cburin pas j cbiucachkuiiqu-i, na-

an jacacuinin ,
callpa- cae u (ca q ui m ta^ , rn ana
'

ic c'acanta , manallicu- puticptijqui. Hiilahuan'

.6la,paicii na man chaya y tac yachaijVa churi? mana


nampac? mari? Ghuiij- huahuaiqu! , 1. churijqDi,

lida , huahuaiquifepas,, munacaiquida ruracan-


analli huauipihuaui,, raicu,riisna cocean cacaii'

na cfe fia Cuca pas, mana, manta , acacofcaiquica,


picac causar , cafaraciip- manam chayapuncachu.
quic3,huarciica huaui Aftahanmi ,
quiquillai-

is ipa acaptijqui hi- quita acacunquij mana-


ifpa , cai tuci manalli- llila churijquiman , hua-
jan,raaican cachuampas huaiqu mapas , mana cha-^

laita ricuac , nianachu yaqueyoVa,munacaiqu,


ncoiqui ,
piiticunman?' ruracanraicu,camecm-
lanachu m, hatunta Ua- nii cutinca,chayanca..

Liicuacca, paicunada,na-
ilcaiquimanta ? Ijilaqui- CONTRA LOS OVE
jac pLinim churi.Amaa m^ldi^n M criaturas.
i, paicunalaacaichu,
taillapi ,, acacucai- YVyannac Diofpav*
uip,manallijnin , chaya- huihuata, checa ion
unman?hinafpa camri ^a colla,acaptijqui, huaui-
aacacuiijquihu, huc hucham ^apapunchaupi-
uaui hucha^am,hucha ri,achca cutida acanqui;>
icunquijDioila, animai- chaica , achca mittaatac-
[uida, churijquitahuami mi huaui huchada rura-
qui..

1j
.

"^

44 ^el Sacramento
,ml Hinafpa Diofpa huc cuchu, ichaca.caman ca
huihuanca , ^upaiman co- malladtam. Camca, ashu
cptijqui , atichapunim caicunamanra manalli
Diofta, cai rrafcaiquihua vpiapa, machaca cap
piachinqui, ichapasari, tac, manailida ruranqu
acafcaiqucajDiopamu- caitahua chaqui, yuyar
iiaininmanta) chappun- nac , cau^accuna , rura
c;a -, quepa piatacnii , can manta. Xuacadlam ai

Dios caraca muchuchi- muchanqui , huauch]


flunqui chaita acafcai- nacunqui , turpunacun
quiraicu. qui,9acmanacunqui,hap
llanacunqui ,
quiricha
CO N TRA LOS Q^E nacunqui niacanacun-
fe embonachan, qui, mamaiquihuan, vu(
ijquihuan panaiquihua
Runap ancha munaf- huarmi runamacijquihui
canmi, vnai cau^aica ima- cac:puunqui, pancanqui
nauac ari camca chica ach- chirmanacunqui.
ca cut machacaiquimaa- Ricui, vnanchai , Diof-
ta,manapencacunquichu? man onco cunaca, vpi
quiquiilaiquim ari cau^ai- ancum , micuncutacmi,
ni}qui6ta , alh cauijqui- caman camallada ,
pac-

labuaaipas, vpiaipi ya- tafeallafta , cuficuncu-


lhchipa,9incarayaca, mi tacmi Diofta atacmi
qjLiirayacapas, quechucun chaimanta , muchancu,
qui? tahua chaqui faica, campas ari, hinancaiqui-

5?faca, manam vpian- tacmiyachacun, caita ru-

rapa^

^LyHLnmMmmmmmMi

-'^v\ \ -.jv:^

T)e h ^emtencta. 4. 7 j
"paacbca hiicHacunad'a na capiiCin^comulgancaf
anam ruranquichu ari^ qm canman, chaiilaci:i, an
lamianra cacni] quica- machaiicaiquicaraaj vpia-
m
::,iTiana caruchacunqui- tiuacocacaari^ama vpiai
lu. Hudam cana, Vh- jqukhu ? manapunim;
ifcaiqui.. Diofpa ta-- kiiaca palacallacla^vpiai
jnan ,cari paiianmi can- ijquim, ocnpas-, c haihi*.
3 , cunacoc Padrecu-- naiflam vpiani , huaquia
i6ta y confeToFcrcuiiac- Diofta yupaichac , maa-
, machacucaiquimaiKa c'hacoG fhriHianocuna.
lyaqueiqucunala na-- pas.

\ yupaichafcaiquiraku* ;

icunqui manachu giipai R EFRE HE NSIO N \.

lantaash manalh caC^ contra los que quebrantan ei'

liquida, mana punimari fexto Mandamiento^


uananquichu , hinafpari priiMra contralor
}nfclaUpa,cunan raaa fornicarios,,

ca y tocaTacmi , mana*

am machacuncaicama, L PECADO DE
ncaticakamapas , vpiat la fimpie fonica-
iMli !

cchu ipcijquitac , huc- eion, (


que es olcero , coa
iatac^ocacarkuni. folrcra) es pecado morca!,
Rkui churiilai? eaitam el qual prohibe Dios , en
nanchanijCaichaquijma cftc Mandamieiv
exto
i,hatarifpa pachalla, pi- to,quando manda, y di-
as,hacu,vpiaicanchama, ze, no fornicaras, y no
ifluKjui pan chaka, ga- cl^ua dcftc grade pecado,..
41 6 ^el Sacramento
cl auer pagado a la muger, cada vno de los hombn
Li mal trabajo.PicnfaSjCjue tuuiele propna mngcr,d
no te v nadie ? Pues (abe, de(en feruicio de Dios) n
que te mira Dios^ y el An- tigafe el ardor
^ de la con^

y que
gcl de t guarda-, les picencia,y engcndraTe h
hueles muy mal , por eTc jos para el cielo.Y media
torpe vicio. S\ tienes ver- te efte Sacramenco,los hi

IV
guen^adeconfelarloquc jos fe conociefleii porli
hazes , como no la tienes gicimos , y c crialcn mi
<]e hazerlo? y tantas vczesf jor.

Sino ces caado , cafatc. Pues como tu quier


pues Dios para ello te da eftar amancebado, con c

liccia. Ali pues hijo guar fa muger, como fi fuera i

piv
date. Y aunque te venga ya propria : y tener c el

I deleo de pecar, no te de^ los deleytes de la carne ,

xes vencer, antes pelea lia- no ellar obligado a lo qi

m mando a Dos^porque vn los cafados- que es lullc


breue deleyte de la carne, tar tu muger, y criar los 1

e paga en la otra vida,con jos que vuieres en ella 1

eterno tormento. gitimos. No ves que las


\cs fu el en recien parid j
REPREHENSI ON echar fus hijos a los pern
contra los amancebados. que los coman, por no t

IV
ner padres conocidos,qi
Veftro Seor indi- los alimenten.
<^
tuyo el Sacramento Aprtate deTa muge
fV
idcl Mitwmonio, para que np bueluas mas a ella ,
r

tj ^ pcrmi

ittkEJ LMJI
^ ^''*'\:''^<

>'
'.l.'t.! ..!-.'t.,^.i .^. l.f. .*. .* . i ,*. i .*. .t. .<*

^D'eia^enttencid. '4?^
lermta Dios, que algu^. pilcado los' excluye de W
lanoche eftando con ella herencia parcicularoientej
-ahogue el Demonio;, y
y por las que bs
dc cielo,
2 vayas al infierno para leyes ponen ,conrra ellos '^

empre jamas. delioquentes/e conoce la

grauedad defte pecado. Y


[EPREHRNSION ali dipoocn, y mandaiiiq
ntralos ejhupadores, el marido que hallare a u
niugcr con otro,cl minio
V N Que vna do- fea verdupo y ,
los pueda
zellarogae con fu macar,(n te^ier pena alga,
aerpo, no auia de auer na porello.Porci juio do
ui la quifiee. E prime- Icr t]uc recibe de can gran
Dque peca con eiia;, y la d:traicion,como e leha-
Qnmpe ,
es caua de to- e. Gomo tu no quifier.is,
os ios pecados que aquc quea moger^aun nadie
tu
m igcr hiziere ea u vi^ la mirada ali el marido
,

ff.Y el que la corroQipCj dclamjcr^no querr que


ia obligado a reparar u nadie trate con ella,ni ana
ersra.citUndoe con ella. que la mire para nia.
jfef 1 e pa ra re m cdi o. Mira que los hszes
mal cafados y que eres ,

.EPREHRNSION cania de muchas reozi--


lias
y pecados.
, que cus Y
Q.R Las pcna^ que hijosj dea mgcr^com
D os pone ccralos del trabaxoy udor del,

Mceis^Xpues ppi* cite Bando,y heredan laha


D d zieida

\-
-AT^-rv- rr5>r*"r**t r \ h' s \- ; '"i
'
%
'* 's
' ,-i*''AS>Ayi
IV
41 s ^^/ Sacrament
denda de cffc boi^bre,no dcmas dc fcr mandamii
fieiido fuya, y tu eres cau- to de Dios,Ia Iglcfia, nci
IV
ia de todos clos males prohibidas fcmc jantes c
, y
de otros mayores. honcftidades , con mi
grandes caigos, y pen
REPREHENSIN Dc la manera c]ik dci
contra los que ofenden a Dios huir de tener que ver c<

confo comadres ^j tu hija, mucho masas


ahijada. huir.dclla tu ahijada,co
padre, comadre.

I EN Parece que a Pues tiene masgra

^ _ poco tipo que eres dad, porque es vn peca^


Chriftiano, y que abes po que e llama Sacnlcgi
V
f o de la ley de Dios,y que por er conetido, con |

no conoces el pecado tan ncnta efpiricual, por el ,

grande qne comctifte , en cramcnto del Baptimo


dormir c tu ahijada, que confimacion. Pidotc f

acale de pila en el Baptif Dios viuo , no le come


miO,tuuifte quando la mas,rinoquetcarrcpi(
confii maron^ con tu pa- tas, para que alcances p

dre, con tu madre , por- dan dc Dios.


que entre los verdaderos

Chiift anos , y que dcdc REPREHENSIC


fus antepaados conocen contra los que nojepagi

a Dios, y a u ley, emcjan d debito conjugal,


ees pecados como ellos.

Dolos cometen, porque Hija mira , que on

K^
!i^

^
9

^e la Te^ttencm< 4-1

es vn pecado mortal, y e- '\/" O no puedo creer,


s caula de otros muchos JK, fino que para que
i
citando con alud uic- cometiccs eTe pecado ta-

as tu cuerpo a tu marido, graue , de dormido,


a\ier

>orque no eres feora del con tu madrc,hi)a herma-

liel del Tuyo, quando qui na, parlcnta tuya , de tu

[eres , y con clo , no ira mugerjc te rebift algim


u marido tu mugcr a , ,
demonio que te incit, a ,

mcar otro varn, otra tan gran maldad. Dems


nuger , con quien ofenda de que no me lo confiet

Dios y fe amancebe, as,ino enctbnendolo,y


,

r a ti te d mala vida. De echado la culpa a! Demo-


)ycnadelantc , confien- nio,y convna fequedad,
te con la voluntad de que no hall en tu corado

u marido, de tu mu- dolor, ni arrepentmiiento


?er t pues lo manda ni en tus ojos lagrimas pa
3iof?, y en ello no come- ra limpiarle.

:es pecado mortal , ni ve- Qumdo vna beia tic


lia, antes no conintien- ne que ver con u madre,
Jo,co meces pecado mor con fu hija , es porque la

:al cada vez que no quie echan amano con enga-


:es, hazer fu voluntad , de o ,
porque como irra-
[jucte cpera vna pcnac- conal ,
no fabe lo qu
eraa,en la otra vida. hazc : que fi tuuiera cntcn
dimieoto ,
jamas lo hi-
REPREHENSIN ziera. Y tu fiendo racio-

cmra los ime^uqf)s. nal ( y


que de eOe pecado
Dd 2. no
420 ^elS'a cramenf
no le comctien j, quanJo
lio eras Chriftlano,) aya REPREnENS10I\
llegado tu malicia a tanca, contra Usfacregii^s,
que le comcccs tantas ve-
2cs,yta fin vergenza. L Eado Eclciafti
M la, ante los ojos de co , tiene en la Iglc

Dios, es abominable. Y fia de Dios, el primer iii

ante los ojos dlos hom- gar. Y por efta razn foi

bres^es epatofo. Gurdate climados los Sacerdote:


e cometerle otra vcz.No y ordenados, y Rcligiofo
lleuesa tu hija a la pu na,ni de todo el mudo. Y a efto
guarde contigo ganado.Y en particular, los llama:
qudo fueres camino,nola los Indios ,
pcronas puel
lleues contigo.Ni a tu her- tas en lugar de Dios.Efto
inana, na efla deuda tuya Sacerdotes ion los q cor
Cagran , comen, y bebe
y quando no pueda Icr
menos no duermas en
, cada da cuerpo , y far
, el

V03 cama con ella, y cami gre de Chrilo , y tiene


na con compaa, porque tan gran dcpodcr,.q abre
no te haga el Demonio y cieir las puertas del ci(

caer en tan gran maldad, lo :


y quien quieren a

Pide a Dios que te d par- uan ,


no qiiic
y a quien
ticular dolor, y no decoa ren condena. Son los qi
fies de fu miericordia,que baptizan caan , y adm,

mas graues pecados, pue- niilra los dems Sacram

de , y abe perdonar , fi tu tos.

sjuiercs arrcpcutirte. Por los Saccrdotcs,y Re!


'iofos (mediante !a gracia zetu coraron quaodo \%

e Dios) foys Chnftianos ves confeTar, y baptizar?


'ororros,y todos quantos note afrentas de que con
n el mudo auido,yaura, vna perona tan alta come
.os Sacerdotes os an cne- tas eTas uciedades.Aduiet
ado el camino, de la ver tequcesgrauiflimo peca-
lad , y os an apartado de do, y que a caftigado Dios
'ueftras Idolatras , con fu a mujeres como tu coa ,

)rcdicacion, y enrean9a. caftigos cfpantables, gur-


illos fon vucftros libros,y date, y mira por tu alma,
flan dedicados para me- de mas deque los hijos
q
lianeros,entre Dios, y los tienes de cla perona Ecle

lombres pecadores. Pues iaftica fon /infames entr j

orno hija mia, cftas araa- los hombres^ y todo quan i


ebada , con cfte clrigo, to te a dado,y tienes de efr- ;i %
)rdenante, rcligiofo -No e Religiofo eftas obliga- 1

ics la grauedad de efle pe- da a rctituyrlo a u Perla-

ado,pucs le quitas a Dios do Conuento,por qu


,

Li miniftro de fu Altar ,
y no era uyo ni te lo pudo
,

lazcs que el que deue er dar y que para drtelo lo


,

an limpio , como los an- pide de limofna, a vnos, y


;eles,fea fucQ,y aqueroo a otrosj y cfta limona , la

leante los ojos de Dios, quit a los verdaderos po-


'
de los h obres ,
por eTas bres , y la hizifte tuya, por
orpezas que cada da co- tus torpezas. Bueluete a
ete contigo Ven aca,co Dios, y aprtate deee vi-
aooyes fu Miia ?: que di- ciOjque te Ueua derccha,al ,

Dd 3 mier-
B BM ^M MM 3M W AB BMWMMBBMj
/\-^
S1
infieroo para lemp's ja- obras, Huye de femejancc,
mas.. JM! r m*: conucraciones muG-
, y
cas ,
porque cjuicres cr
REPREHENSI ON' limpio, no enucics tual-
co!7ra los ofculos ^y am- ina con craejantcs defucf
plexos, guenjas..

^JljOjhija? eos bcf REPREHENSIN.


A. ios, abramos , toca contraan alcazuet(is,
iBcntos
y palabras dcf-
..'

honeftas/on pecados mo Yeme- qite fea pof-


tales, de que e ofende a ible, tenga en ti el

Dios tanto, como de los Demonio, vn anziielo coi


mifmos ados, y aTi ecr^- que pelear almas parsel m
t niita, y no los hagas naas fiernofdefu enturado de
porque tendrs muy gra. ti ya que te vas al infier- '

pena e ti el infierno pues no por tus pecados no-


manda Diosa los Demo- te vayas porlos genos.
nios qoe atormenten tan- Mira que as de pagar en
to vn alma quanto fe de-
,
el infierno , no lo que
leit en los pecados j que te holgafte , fino lo que c
iiiZQ. holgaron otros por tu cau
a, a que tantos cafados, y
De las malas conucra caladas, auras hecho come
Clones, y muficas lafcuas ter adulterios quantas do

Iccngendran malos pcn- zellas an perdido u vir*

amicntos ^y dcalli peores ginidad por tu cauadimc


como

itacki , M^m
y* .;

como a tu padi'e ? a tu iDii o-IosconfeSbres , fhf^-


atuhermano?G her- tcia, y.no es tanigraiia co
x\o''
mQ-\c 'pecado n'ueha
mana alcaguetcas no as
' *
,
5,

verguela no as miedo .maspcriiguc Dios^ con u

de Dios aunque te pufie- jufticia Diaina 5 a os..que


h
ienva euchillo a lospe- lecometen , y particular-
cios y t^ dielen mala vi-
mente, te pereguitaa ti,
da, no auias de fer caua, pues ellas con tus propias

de que nadie, ofcodieka carnes , y contigo miTO


Dios. Eicarmieota , no amancebado. Deman era
: quieras tan mal a tu alma, niiciable , que a todas

;.liiia entregues al Demo- horas y a todos tiempos,


,

pio por pecados ajenos. tienes muger contigo, y 1 V :

ao as meaeter yra bucar


REPREHENSIN
contra Im poluciones.
No tienes afeo' fuzo?

A polucin 5 es ma- afqeroo ? de mal olor,


yor pecado, que dor- enderooniado ? lea del

- rnts- coa vna muger de infierno,^ arandilimati-

;_,
.qualquier elbdo que feaj te me pefdc ecucoar can
'

al que comete elle pecado oran uciedad. Y fi 00 fue


Dios le maldize, y an Pa- ra Dios tan piadoo, y mi
^,.blo, le delierra del cielo, cricordioo, que mx man

.fc.yfituves hijo qalospo- da te perdone , te embia-


loblicos amancebados con , ra con cu pecadov al inier

iBugeres Jos perfiguen t- lio. Si fuera.yna vez, o dos


Dd 4

t^gggggggg
ijas^3
VI
4H T)elSacmmento
pero cantas vezcs ? enco- tumugcr,contu mane
micnditc mucho a Dios, ba,ayas pecado, por difcj

y pidclc con lagrimas te parte'


IV , y
arrepentimiento te pcrdo Mira quan gran pee
V
nc. do es efte, q no tiene prc
pi nombre, y fi algn
MU
REPREHENSIN tiene, es no podcrfc dezi;
contra los Sodomita^:. yelmifmo Demonio,
incita a que fe comera,ht
OS Caigos que ye del que le cometi ,

Dios a hecho, dedc en efte mundo los tales ((

A principio, del mundo do mitas, tienen pena d


bafta aora , en los que efte muerte, y que carecan d
fiv pecado an cometido , fon epoltura Eclefiaftica , y <

i tantos^y cangraues,que
ta la ecritura
ef- fus cuerpos ean quema
Santa llena dos, y fus cenizas las llcui
del los
anegando todo el el viento porque no ay
,

mundo con agua,y abraf a memoria de tan infame


do con fuego ciudades, c hombre.
lios , y nias inocentes, Hijo, hija mira loe
enaboreecimientodel. lE hazes.Temea Dios.Huy<
SyS fea conmigo. Vlga- de fu ira, que te veo en gri
me, nucftra, Seora, Que peIigro,pide a Dios miler
ayas cometido tal pecado cordia,da limonas,ayun3
como elcPcon otro varo reza, caftga tu cucrpo,pa
i?
como tu y que aya llega-
? guelo en efte mundo, poi
do, tu maldad , a que gon que no vayaaercompa.
crc

l!lUHL
DeUT^enitencU, 425:

ero de los Demonios,en tan graue, que no le co me


[infierno. ten los mimos diablos,

y los fantos no lo repreh


{ E PR EH EN SI ON den fino entregan al que
,

contra la hefiialidad.^ le comete al Demonio.

dems de la pena que ce


; Como efte lugar de la cla aparejada en el infier-

onfelion, es de dczir ver no,a de pernitir Dios,quc


ades,ytu no te leuantaras lo que a qui me dizes en fe
:ftimonio , clloy por no crcto, fea publico , y ven-
reer que ayas hecho ef-
,
gas a morir quemado, q
3$ pecados ,con eflas obc eTa beia, i quien le co-
is, con efle animal ,
que metie , te mate, y defpe-

nc conficTas. Defuentu- 5e, fino te arrepientes , y


ado de ti no fe puede de enmiendas,
ir con palabras, quanto Por las entraas de Chrif-
s enojado a Dios. Mira
q to te pido, que te arrcpien
flcpecado que as come- tas de todo cora9on,y en-

ido , fido en caftigo de miendestu vida y huyas :

)tros muchos q auras he- de femejantes peligros , y


;ho, y no te as arreptido pecados,
Icllos. Con V na beftiaPCo
m bruto- ven aca-as vifto TODAS ESTAS RE
m Len con vna oucja'. prehenfiones , dirn ajot-

/n cauallo con vna perra^ en la uecbua.

:fto no puede er de nin-


guna manera, y es pecado.
CONTRA
42^^ ^d Sacramento
CONTRA LOS FOR quipas.Chai mllaim,
nicaros. hucha rurafcaiqui rs

rnillaica punim azna


MAnacoyayoG huar qui.Pencacunquichii
miuan huchalli- cajicharrafcaic]|uin
cuica , mana huarmiyoc taconfeTacuita-Iinan
,
carihuan , huchalhcuipas ari,chica achca cutuf^a
(
que es o fnifmo que ol- challicufpa , mana pci
tcrohuan , olterahaan ) cunquichu?
huaui hucham.Caitam Manachu huarmi;
sr ama rurachuachu if- I.co^ayoc canqui , co^
pa Dios caaiachihucbc cuy, 1. huarmiyacui]
cai cota camachihuan- Dioica an>caipacaliin:
can fimipi. Chaipim ari paiIquim.Chaian
ihuanchic , ama hua- ri huacaichacui. Hiii
chocchu canqui ifpa.Ma huchalicuimampas ,

natacmiincaiqui yacha- yuyay hamuTuprijquic


cuncho 5 manam hucha- ma atipachicuichu.cl"
lachururan, huarmi hj ari , cinchida callpa
jihuacanhuan , chanin- huamincarunahina, ai

charcani punm nipa.Ma nacui ,Diola huacya

I ya' yuyanquichu hucha- yanapahuaiifpa.Asc:


Ilcurcanqui pachapi, ma- lla,aichanchicpa ci\(i

riam pipas ncuanchuif- nn ari, huc cau^apicaj


pa yachai Diofii-ji carnea ai acaricuipacmi ca
cahuachcafurcanqui, hua- vnancatac.
caichaquciqui Ai)>cij.

CONTl
t

ffBit nmmmmKmm. ji
'''^'
'
^. -'-
. J'^*.''''/ .^'-i'-p'\'*

B'elaTenitenm. ^n
cjoip cuiCcuiiiiKta , cGcho^

2V T 'RA LOS A' enieuncaiquipackhcca ca-


mancehados,. {ai^acDcacuiiapcaHiata,ina

na rurancaiquipac.Cafaraf-
^Hrifto ESVSyayan ca caccunacaan^liuarmiii

^ chicmi, tec^echirca,
tam caufachln, chaionan^
nnatrimo- ta legitimo churincunaiv
adchirca V
ta,paipi yumacantam hui
p tinquicuinimpa , Sa-
Dcola,^.apacarijiuar huaii

)as , huarmiyoc ccam


I
quiquin Diofpa ya- Ricocmi ari canqu^.
(

icaipi ) aichap munaiw huarmieuna, huchapi hua


ipaatipaiin.cumiiicu- hua tariicanta, acGnian
fea cancampae. Cai Sa- mi caran mana micuchi-
,

Tnenropaliicainin,call- puncampac ,
capupcin.

^huan, churiyacuncara Vifchui, raqoicui an , chai

:,hanam pachama rin- huarmimanta. Ama atac,


^pacpas.Hinaipa ari yu paiman eurpapuichu, pa-
Jcan ehuti huahuacuna aaillapi , Dioipa munai-
iimmanta liuc cutapipas,
s^checan legitimo can- ,

mpac. Ashiian alli hui- ehaihuan Gaicaiquipi , ga-


laica, cunacaccampac pal cipiunqiman.Chai-

lampas. Imanatac i- manta atac , vcu pacha


jai,camcaGaranacurac tutayacpi, viaipac cachis

nqui, chai huarmi huan Tunquiman


[farafca huarmijqui can-
Hmapa aichai a;*--
tanhina.
428 T> el Sacramento
tam, muchuchcuininm
CONTRA LOS ES^ tam,(Diofm arihuachc
trufadores. cunaa:a,hahuapachamai
ama vicharichunchu i

PANA
rum
Maican pu-
tazque htiarmi,
paCamachin)camachici
fimicunap camachicui
vcun.aichan hua,niuchai- ninmanta huampasvnar
cachanm,huacliichihuai chacun,cai huchap, hatu
IIV-
yanca ipa, mana punir caininca Chaimi ari cam
pipas yancapas huchalli- chin , patachaccuna , mu
uuncu niaan can man- nantac, maic huarmiyo
hu.iiiupac paihuan hu- cari, htiarminta
huacho
chada rurac paquicca cu-
, huchapi huchu hapipa
cuicau^acampi hucha ru huauchichifpa.Man
rarcampa,raicucacmiari. tac huauchifcanmanta
aupac paquicoqucnri,ho ima huchayocpas cachu
ranta,cutichinmi yacha- chu.Hatunta paica llaqui
cupum,paihuahuarmiya chifcan, pudchifcan,quc
cupa^manarijcojayacun- ^achafcan manca.
campac,imallalapas coC Ma ari? camca mua ,

pa^vnanchapufpa. huacchu mana , huarmij


quieta, amapipas, manall
CONTRA LOS A^^ huchapac, cahuapuanms
dulteros. ifpa '
hinacacmi,chai ca-
rip huarminta,amapi mai

H Vachoccunap,
canchicuininman -
a- campas , cahuapuachun-
chu,raanalhpac ipa,
nacuncac
mu
.'{..' .t.!.t.l,-t. .^. !.^.l..A.lA\.l .-^ '.

T^e af
chajnanta ClinftiaaiO'
cuntac.Ricui, chai caa- ,

:acunala, manalli caii- cakaiqui , Dioipa cama-


pim cau^achinqui , hi- chicuininta mana yacha-

camliam raicuca ca caiquipas , chica hatun


[pa,

viai anyanaciipcin niillai huchallicuicaiquic


i ,

.i^ancampac , hucliaca- ta, mana rcc^efcaiquiraaLi

ta,rurancampac huam- ta. Baptiimopi , marcan-

s.
cufcaiqui ,hi)adaiqiJ!hiiaa

''i\ Ji
cairi Confirmacin Sa-
Cbi mancebaicjuipi
.
cramentopi , hataUfcai-
luriyacucai^uihu huc qui huanch.puurcqui,

icoampa acai'icuinin- compadrciquihuchu? co

m, humpi , coquenram madreiquihuanchu?


iicuncu. Chaimarsta a- Vnai pacha Chnliano
cmi , inna cacninca, chaz cae cu naca , Dio a cama ,

incu. Cam atacmi, cai chicuinintahampas rcc-

bica manalli cunap^raico ^cccunaca: manam cairu-

ucnca canqui. rafcaiquibuchada, viai-


pac ruracchu ^manatacmi
'ONTRA LOS QVE ruraimampas ipamuna
pecan confas ahijada^^ paycchu. Diofpa cama,
compadres ^l^c^ chicuinintam pampachar
canqui. Iglefia mamchic
mi ari eamachihuanchc
NCHAM Vnan nanac muchuchicuicuna
chacun piflipa- huaii , muchuchica can^
,
cam

I-a VrVTii-
45^ T)el Sacramento
campaqcai hina huchada
ruracecman. CONTRA LOS Q^
Imanani ari vfuflijqui nofe pagan el debito.
huan^maria huchalliciin-
Gaiquipac,ayqLTcnaicjui ca- F) IcLii hija ? huai
iTan,as huanracmj , ayquc huchadlam rnrar
naiquica canman, hijadai qui, huaui huchacuna
quihuan,compacIre,coma rurafcan canea m pac ,raic
dreiquihuampas,mana ha acacmi canqui, alhlla c
challcncaiquipac,cai hu pa,vcu,aichaiqui(5ba co^a
chaashuan hacuncafcan- quipac , michapufcaiqu
manta. Chairaicum ari,- maca. Vcuiqui ah, manar
cnegiofutiyochuan fut- cpachu.co^aiquipri, im
yacfca. Sacramento Bap nacacmi paipachu cam-
,

timomanta, confiroiaci munaptijqui,hinapa


i Sacramentomantahiiam- co^aiqui', hnaimijquipa'
ar

pas,anima prapi,fpa ma manam huccanta , huai


jin cacan raicu. midljpas, ma^cac rinc
Maacuiquim , Dios cha huchallicuncampac
,

cau^ac raicu mta,ama a- manatacnii mancebaca


taCjCai huchala ruraichuj chu canea , camhuantai
ruracaiquimantari , Ha- manallidacau^ancampai
quicui, puticitac; cai ha- Cunanmanta cojiiqni}
chap ppachaininta,Dior- munaininta rurai ari, Dio
llanta vlachicuncaiqui- micamachilunqui.Man;
pac. tacmi co^aiqui , huatnn)
quihu puiilpaca,huaiu
hu

ftlr&MiL
De U Tenitend. 45 1

hucha^a paimaii viC ^


chafta hahuahuchaaa cai

ruraquichii? As huan ehufpa auijquiri,chaquin


5

mana huirpa,haica cu atacmi. Ima puticuillac


,

mana tapas, foncoicjuipicacan-


h munaiinta ,

t^nianatac vnanchanicha
ranqui, chicadam hua-
libuchada huchallicun caihuchaaa millanmi nif
Hccau^aipiri, ha- pa, yuyancaipsc, vcqueii
li.

huanmi maillan ifpa v-


n muchucuimi uyafun
nanchancaipac.
,j^

Ymaypachapim huc-
ONTRA LOS IN- tahua chaqui animales mf
cefiuofos, ca huachaquenhuan hua-
chafcanhuampas tincun,

n Vpaicha ari, vcuiqui ruoap tincuchican llama

^ m.an yaycurca ,
pai- tam ari , cairi lluUarcalla
manta tacmi , yuyannac
? chaan>atccaurc
Di, chai chica hacun hu- cacanmanta , ruracanta
ladahchallicuncaiqui mana vnanchapatac.Ya
jc. Mamaiquihu vfuffij yayniyocchu canman,ma

uihuan panaiquihuan napunim viriaipac,rran-


uarmijquip huaimima- mancha. Camri cana, y u-
inhuan puuncaiquipac. yayniyoc runa cafpa ( ma-
/anatacmi,checanchacu. na huaca muchac capatae
huchaaa con-
luichu, cai
rurahuacchu canma)y ma-

dlacupa^as huanmi fimi natac ari^chica manalli ru-

dlcaihuan.viUahuanqui. na canqui?a Chriftianq


runacapa,chica hatun hu-
:upaimi lluUahuan ifpa,
cnaciii

^y'jt^
f^p^l^

432 D' nt
Vi cliata,m.ina pencacufpa
yannaccaichu.Ashiianf
ruranqui huchallicunqui? tun huchacunala,pamf
V huauque?Diorpa a-
ricui
chacpunimicamcaicur
uimpa , aupacjucmpi, maiKa,checaoncoIId, 11

mlai hucha punim, ru- quicitamunaptijqui,hu;


nap aiumpa aupaqocm iiapcijqnipas.
pi atacmi manchaima-
,

na. Hiiauque ? 1. pana? CONTRA LAS Qir


hiiacaichacui, cai huchac- pecan con Eclefiajlicos,
taarac ruraocaiquiaian-
ta.
IGLESIAPI Cam
AmavirLfffijqui(5la,pii yoc caccuna, Sacerdo
raman puilaichu.Atnatac teSjRcligiofofcunapas, lia
hav]i,michecnjchu.naii pa hinantin runamanta
ta puriipari,
amatac panai- conaiiampim yiipaicha
quida, huarmi runamacij ca. Cairaicumari , llapa hi
C]Ua,,papachu.pu]ar naiUincapac,yuyac, huac
par, ama paibuan huc pu- charunacunapaSjSaccrdc
unailapi puuichu , hua- tecunada, ordenados, re
man purecrnacijquihuan- g-^ooscunaflahuampas ,
tacpunnqui. cupai, padla yupaichancu. Caicunac-
hchaiTian, micca-
hariii tam cana,camcuna Indio
chilunqui , vrmachilui- ica Diofparancn, Diof.
cjuimampas. Diofinan-- pachn ipa futinta {uiv
ta hat) llaq.ucuita, puci- yan. Ca Saccrdotcrcmiaci
iita niaai.amatac paipa'
punchanincuiap , airpa-

can,con(agr^tiiican,vpi'
V.*

cae

itfWlHtiy.
T>e/aPntema. 45 3
^CHfiftop vcun,aycha, naciiiiinhuan, anchorco-

huarincahuampas. Cai- chilurcanquichic, huaca-

ina atacmi , hanacpa- cunap muchaininmanta.


lap puncuncunaaa,qui- Paicunam quipmquichic,
lanampac , vichcanam- qucllcaiquichicpas cancu.

chuampas, hatun cali- Sacerdotes cuna ,


pacari-

lyoc pun eancu.PidaclTr chifcacamam ,


cbaopicha

liman, chaitam qiicpi- cuncampac D^oshuaOj


,

hin,pitach mana,viai' huch


u charapa runacunarai-

acacarickin. cu.
^<ipa vfuUlaijimanatac

Caicnnam, baptizancu; canica , allayacuca,man-


^._ .^
ratnmoniopi
^, . caiida ccbacacanqui,chaiReli-
uarmihuan tuiquichin.
,
giofo, Clcrigo,Fray!c, Or-
ijaquin Sacramentocu- denafcahuanipas > mana-
,atabuamp3s,runacana- chu chai huchp, hatun
nan,con,chazquichin. Sa nianallijninta licunqui

crdotes^Rcligioofcuna^ Diomatam ari. Altar pa

aicumpiofpa gracia ya- tanoinmanta huampas, ya


iapaptin)caml idiocnna, nanta, Dicpac huacpi-
hriiliano ca-]uichic,hai nicanta qucchupiinqui
:am cunan cancu , maipi- hnapa Angclcunahioa
pas canca,pacha cutinanca Chumarcuca , chuyan-
tna Sacerdotefcunam.ya chaca , llumpacUa can*

chachiurc juichic, Dios ca Sacerdote ^


Dipa, ru-
ca pacpi^chcc cacpa an- nacump auimpa nup;-

nita Sacerdotccuam,cu qucnmpi. Caicunatam


Ec carnea
t 454 ^ el Sacramento
Vi camca, agnada tucnchin- Chai Rcligiofop," tucuica
]i]i, punchaucuoapijchai ucaiquida, paipaimar
nillaimana^ huchada , huacaichacaiquilahuarr
camhnan ruracanraicu. pas. , Gucichinaiijuim ya
Vnancha ? irnanam ma? chacun Apunman ; man;
Mianra vyarinqui? fon. riconuentonman, man
coiquirijima inuc,pai- paipa cafcanraicu, cam-
ta coofelicola Baptiza- man manatac, conanya-
la ricupa-manachu pcn- chacupuc raicu.Chai ha-
cacunqui, chai chica yu. huamanca atacmi. CoC
V
paiehaca runahuan ,35- LincaquJpachinantinru^
jnac,millai mapa huchata namanta vfcacufcanmi,
rrafpavlaiquimya ca maacucanmi. Cai li-
liiichaca, hatun huchapu- moiia maacufcanri ,
iim. Camhina huchallir chccan huacchacunaman
Goc huarmicunadlari ,. ta ,
quechupucanmi..
Dioica muchuchircanmi, Camca, mapa manallj ijr
rnancliainiana^ muchuchi quitiuan campa hinada-
,

cicunahuan. Huacaicha- a huacaichacunqui.


cui- Animaiquimanta ju
yayatac. Diofman ari coya,cuj
i
1^
Chaimanta , chai pa- tricui. Hinapa , chaima?
drep churinca huachapu- nalli cau^ainijquimantai
cucaiquimanta , runacu- anchorcoi. Vcupachaman
laamanta , ancha pifipi pualunquipuaim
^upaca. camam cancu.
ib

CONTRA
43 5
pencaimana,araucunara-
'NTRA LOS BE^ cutac, millai mana yu-
yaycunadla tariochic.
chaimantam, ashuan ma-
r-^HVRI M. vfuilij nalli ruraicunadahuam-

^^^ chai muchallicuicu- pas. AiqucijCai msnalii ri-

aca, m3callicuicuna,pen maicunamanca buancaij ,

ailiamcaicachai, llapipa- taquijcunamantahuam -


aycunapas , mapa miilai pas. Llumpac caac ifpa-

aanaiimicunahuan hua- 11, anim3quida,araa ma-

hucha camam.Ancha
lui pachaichu , caihiiia mapa
atacmi Dios ,pm3cun, imicunahuan.
sicunamanta, mai chica
iacunman huarniicuna
luanchecaii huchalhcuf- CONTRA LOS JL*;
aicjuihina. Cbairaicu ari caguetes^ isfc,

huri i huanai , amaatac


Hacun muc'nu-
Liraichu. YARHVAY? A-
hicuihuan pala huiim chusma ^upaicha-

achapi. acaricuac.Diof- camta, yaurina hiiia hara-

aj ari , Demoniocunadta Hilunqui animacuiada,


aniachin iipa. Ghicac- vcupachaman yaurincam
1 muchuchijchic anima- pac'cufiinac-manachum
uadla , maichicadnm, vcupachaman , ra rTae
ai. mundopi , huchada ipa , hchaiquimanra
uraipa cuicurcan. rihuac, aniarac huccunap
Mipa fuiiicuna raicum, huchaa raicoca viacai-
mC
E e i

msMi
43 ^ T>el Sacramenta
qui 'v
vcupachapm mu-
chunqui, mana cuflicuC CONTRA LAS PO.
caiqimauta,ichaca hucpai llucwnes.

1^
GUTicuininraicullanajCaiTi
raicu,Gacak]uimanra.
Haica co^ayoc huar-
midam, huai:miyoc ca-
M Ana
mai hichayca as
huarmjpi,yu

huan hatun hucham , ma-


na maiccac huarmihu
.

ridam huachoc camac- puuimantapas. Cai hu-


ta, cucuchircanqui? haica chata ruraari, Diomi
donzellacunam,canii:aicu acan S. Pablo Apool
paquicacarcancuPma ya pas, hanac pachamancam
yayquidachu?co9aiquita. carcunatac. Camri chu-
chu? panaiquilachuPalca^ ri ? huatmihuan. vyay hu-
uitarcanquifraanachu peii chaHicoccunada , mana-
cacunqui I manachu Diof ch u chica confelorcuna-
ca manchanquipana naca manca , jufticiacunaman-
oahuan,mancharichirun tahuampas , catirica cada
t
quiman, camaicuflunqui- ricunquiimanatac cai hu-
man, manaHipi caujachif- cha, cbica hatj captmtac-,
funquimpas, manam ca- as huanracmi Dioica, cari-
huacchu cm,pipas Diof rin, patajuficia caininhu
nian. huchallicuncpac. caihucha ruraccunada.As
Huanai. Ama chica ha; huan atacmicamtacati-
tunta,animaiquida chec rilunqui aichaiquihuan,
iaij^chu,huccunap huchan quiquillaiquihuan. , man-
inanta, ^upaiman jirpaca- cebafca cacaiquimanta.
ehiiicaipac.. culinnac runaya tu-

cui

iyvanit
DelaTemiencu.
jI imaipacliapipas , huar
iiyoc canqui , manatac
uarmida ma^canquichu
uiquillaiquihuan, iallaya
uica , mancebafca ca- IOS Fachada tcc
a.
cecanmanta pocha
Manachu mlaicucuit cunaiicama,cai huau^ina
|ui,manachu pencacun- cui hachada ruracpa, mu-

|ui '.
m3pa,millaimana,9U chuchicancunra ando ,

>aihinaa9nac5upaita ha. qucllcaciina,lutiliam vn-

llec Aa
infiernopyamta. chancu. Huiantin pachac
ham llaquicuni, chica ma ta,vnuhi3an ^ocrac
)a cacaiqiifla vyanpa. Pichca lladala ninahu
vlanachum Dos,chica cu canarichifpa. Huchannac,
Fapayaccanm (.paimiari huahiiacunadahuan ,
ca

:anchhuan, pamp.uha hauganacui huchap chcc-


wi ipa) vcu pachaman- nicininhuan. Esvs noca
111 hchaiquihuan, carca- huan cachun.Mamanchic
^ayayqir.man. Huc ifca virgen ^4a^ia,Vl^,<.;cn coya
:ut!lla, canm chaicaricha hiiacatchahuachun atac.
ca chica achca mitca?D;o- Acac ? ca hina huchad^'a
la checa oncolLi mu*- cho rurarcanqui^cambi'
chai . vcqociquicunahuan na caripurahuaochu^chict
tac, haanaiacmi icaiqui hatun manaUurachu cha-
cuna hbkintac pampacha-'
yanqui- huarmijquihuam
^uai'km ij, an. .
. .pas ,
hucmaota hucbali-
ciii^caiquipac^rcui ca ha-
ehap hatun manalli caf- gijv, lezai , vcucitjifla mi
eania-j m:in3punim,cbc- chuchij.Caitcc^e muyuj;
t
can (titiyocchii, ftinchaf- lla:]uiricbijn, ama huc p;
ca captin ari,mana iutiyoc chapi, ^upaicunap raura
Gaicanraicullam huai^^ana njna conchaman, ri.ncan
cui, puto icalla. Qui- pac, viai rupacoc mai
quin^upairi, huchallicui- cunahti
pac huatecachec, a hu-
chalchipa, huchallccnil CONTRA El Pl
ta ai quecmi. cado de la beflujdad..
Caipachapri , caihina^
huchallkoccunala , hua- /'^ AI ConfeTacuip
uihumi,muchucl)ec.Ma V^_>,chac3,checnca rim
nataclglefiapijppacchu. pacham. Camnan,man
Vc.gneunari , rupachifcam ch ari,quic]iii l}aiquila,t
t
^ancu.Vchpann canajiuai pacuacclui.Chaimi ari, y

ra atacmi apan. Cibica ma ca mana iDjt]uichu,cai h


nallimnap ucin, chinean c^iacunalam lurcjuii;
I
campac,naana vyarica car p^. Chai, vuija cunahuan
campac. chai tahua chaqui, cunar
Churi?Furafcaiqui5la ri cfeTahuafcaiquicunahui
cui. Diofti manchai pina- mana cuIiyocruna'c|ncn
I cuininmantaayquei atac cha runa manan fimiri
ancha hatun chiquipimri mai^uan vnancPanachvi
cuiqui Diola cuyapaya- maichicalam Diofta pi
huai, yanapahuaiij.hmof achircanqui. Ricui'-chai
iiacjaaala coi. Ay unai ja- hachaiUcuIcaiqui huc^a.
^3
IV

^^j^k&MIL
i .

.' 'f.i.'i..' .-t. !.tj. .t . i,.%. i.%. i :i. .* % .i^. . .*. .*.

'^ehTeniiencid\ 4B9
'
huciinaphiichallicui- pamunaininmanta ut, ,

iquip muc^Tucbciiii- vyaymi canea. Hina^a


i ; manatac chaicuna- rupafcatn huaanc]ui. nij
3nn,alinputiclcaipi quipunim, mana ipa,cai

cullatacmi. huc hallicurcaiqui tahua

Hjc tahua chaqiiihua? chaquica , caya, mincham


\c yuyannachua ? vyar j. huaucliiilunqui, nacirca

nai pacha pipas, pumada, rllunquitac , mana Dio-

3jahuan,cincodaricun- man,cutincupti)qui,hua.
uichuPorco caualioda, nalaciptiquipas.

linaallcohuanchPcaicu Diopa, qujTn raicum.


aca,man3punim imahi- ,
maaiqi,mana atac hu-
apas caan yachacunthii challicuncaiquipac. ku-

ahuchada, qinqu)n,^U' Chito faicu 3t3cmi,mu

aicuna, manam luranii c/?aiciquj,checa oncolla t


hu.Santocunan, ca hu- huanancaiquida, ayqucii
hada vyaripa ,
mamm caiquilahuan caihinachi
inanainecchu,ichaca ^u- quicuaamanta.
laic u nail ama ni i c ha z q o i-
hcch^ichallicoccunadta. REPREHENSIN
Yachai caihuchata bu- contra os que quebrantan

hallicucaiqniraicu , vcu- djetimo mandamien

)achapi,muchcaiquim- todela ley de

Dios.
:a,ashuanracmi acarcui,
:apachap capuTonqn', A Ley natural nos cni
}ucparipiilun^]Ui.PacalU ea,qlo q no quere

3i vuUiualcai ^uida^D.of iios para noiotros ,


no lo
Ec 4 quera
440 TDel Sacramento
queramos para nucllros licenciado, al fabb, al he-

s prximos. Di me querrias chizero ? aura fe echado cti

tu quctehuttdflen loque algn rio, ahorcadoe,c


te eolio tu trcibjxo, here depeadoe?aura habladc
dafte de tus padres'Con cj con el Demonio, enco.
conciencia lo que para a mendadofe a eh conque
rio quieres, as querido pa- refticuirastodos cftos da
rat prximo ? Dios dizc, os , y otros que as caufa
que con el fudor de tu ca- do ? repara ee dao qu(
raasde comer, pues como hizille , y efla ropa qu(
comes hurtando el udor, hurtarte reftituyela lue^o

y trabajo ageno?QuaI de- y fino 00 puedo ablol



te

ucs tener aquien lo hurta uer, ni valdr la abolucio


te? que de pecados aura co Auidolo rellituido, buel
metido por amorde ti , e- uc,y aboluei tec.
chando juyzios, fi mel Yfi aoraen ningn;
hurto efte , (\ el orro - que manera puedes a lo me ,

de maldiciones te aurae- nos promete de hazerk


chado, de todo fu corado? en pudiendo. Y ela ciert(
quanras lagrimas aura der- que lo que yo te mando;
mado ? elle pobre,indio, hora , te lo an de nianda
oindia, que de pafibs aura todos los confeflores y ,

dado-quc aura gaftado,aa tienes vergenza de dare


dando de pueblo en pue- lo a u dueo, dnne quiei

blo ,
por ver \ puede ha- , es y entrgamelo a mi,qu(
IJat lallro de lu hazicnda yo c lo dar , buca otrc

m. confultado a algn, modo con t]ue o rellitu


t ya

S|QUf&
"Y'.,

De la TentencU. 44^^^
as. Picnfas que la hazien- porque iotencys con que
laque robafte a cle cipa- pao yo cumplo, con mij
lol es tuya,
y
que te puc- obligacin , en mandar^
les quedar con ella *.
porq que reftituyas.

z echaie a perder fu vino


Li coca uagi,ru ganado/u ESTA RE PR EHEN^.
opa ^
porque abrifte las fon dtra aj^ en la lengua.
petacas y almofrcx' porq
m
c dexafte ola en la puna 13 Vnap pacarmuinitji
;on tan gran dao de a -A-X, pa camacbicuinii*
)crfona, y hazienda *
Y tu mi,caita yachachihuchi4

rutera , catcra, carnicera fiocanchicpac mana mu;


)orq vendes lo malo por nafcanchita, liuccunapa<;
jueno aviejo por nueuo amamunapuichu ifpa.i

Dodndo por ano? de mu- huai ari \ niiinahuacchu


:hos poquitos , e haze va camca^^uapuachun ifpa?

nucho. A todoslos q oys callpacaiquhuan,cairi, y

ligo en cargo os aui yaycjuimanrajchazquicai-


,
q
no fe perdona el pecado, ima
qui, taricucaiquicla

fi no e relitye lo mal lie foncohuanmi,mana cam-


uado. pacmuafcaiqudla, cam ni'li

SC
Bien fe que aunque di- hia runapac munapui ca-
gas que lo as de reftituir,, qui?
no lo as de hazer , porque Diofca innii , micu-
vootros jamas fabeisrcfti naiquim yachacun vyay*
tuir,
y
porqne no entcn- quip toquen, humpinma-
deys el aiai quehazcys , y ca . Imanam ari cam, uaf- :' :

pa,
'442 Del Smnmento
'*
pamicunqu, fiucpahum t, vnanchapuA*
pi{caiiTa,toquecantd? Chai nunalli rnraraC
Pinnantach ^uapurcanqui, caiquidta , allimana tac

oncoiicajmanchaPacau, yachipui. Ancha cunanlls


i alau, haica chica huchacu chai ^uaca quiera cutich;
nalach rurachircqui.cai pu. Manan
manara ,

chn,c/iaicr!)u ^uapuipa, pampachapufcaiquichu.


tpachircaquiUiaica chica Pampachapufcain , ma
aliiitcach,tucuifonconhL nam yupaichu canea,
mi hamun<
acafurcanqui haica mic- cutichipufpa ar ,

tachjoncoqueucllajhuaca qi pampachapucaiqui
chircanqui '
chai huacch#' punim. Cunanri cana m
unala haica chica lacl^,' na capuuptijquica , ca^

caimn chaim,tatc|uichP|^^^ ifpa, copoac-


-
canqui, liada llaaaaapii-'^rd^r.-;^'*^"-'V
richilpacaciiitatarinca- Caitahuantac yacha
pacjicciadoda, abiola, imanam cunan camachij
vmufiach ar , mmcarca- qui , qniquillantatacm
niayupichari, hcquccacur camachiflnnqui , tucu

ca huarcucuccha an*ca confelorijquicunapas,


icadach ari,vrmaicurca*5U chainiyocman cutichip
paihuanchaari,rin:ianacur caiquipac. Pcncacufpari,
ca,paitachanyanapahuai . pipminifpa ruadla ricu-

iipa n^uchapurcaPmaari chihuai, utintipas villa

vilahuai ima huanmi


, buai , chai yuacaiquifla
chica achcamanalhcunac coai, apamuai atac, o
ta , camruicu muchucaa - ca atacmi ,
paipac copu
Uc

iP'^JlVii
.-f .* .r. ' .V..' .i. !.i.,f .1.^.!.^, I .i. A . i .*. A. .'*.
ROR^
,T>e!aPmtenck 445
c. Mana, cam-
ifpa chicada, moTofta hia?
a, vnanchai, imaiiam izmucaca5tajpachaaaili
;utichipunqui. cada hia nanac pffli-

ihuai Sarac chai vi- chaniyoc caccunamanca


acochamanca ,
^uacai- huc achcacacmanatu--
]uica, campachuma alli Gun. Manan apanaiqui
acmi chail^uan qtiepa- yachacuncHu, chayniyoc-
iculac incjwtacchu ? man cutichipui ari.

laiiicafcaiquiraantaj ma- Yacunaya- hacac uc


lachu CGpoffui'canqui, pa cacninta icica punqui
)aillapururGanquijirnarai chic , villaiquichicmi. Md.

;um ari, vinunca, cucan napunim, uc/^aca, pam


a, llamanca, pachn ta, pacafcac^u canea, mana
mantapas, v^achipujrcaa limanta icicac3qiiic/;u
lui? imaraicum , almo- ta , cutic/;ipnncaiquica-
rcxninca ,
putinta ,
qui- ma. yac,6ani punim ,cu-
ihapurcanqi'imaraicum nan cucic/;ipuacmi i
apanc/;anaGpi,9apataa* /;uaptjqijipas , raana^n
jucrcanqui cacninta, pai cuticMpuacc/;u. Camcuna
ahuampas, millainaana^- ricana,manam yacan qui
:hifpa? Qhkch\x , cuacaiquichida
ihuai &uca<Sla tiachec; chainiyocman , copuita ,

lichala ac'^urac ,caturac- manam ari vnanc^^an-


mapacmi , manalhcadra quGhicc , manaiU ru -

ilhcada hia ranrinqui- mcaiqaichida : mana-


muca cafta^;apuxH cacmi capulunqmchic
Lt.

-i \

nxmEm
ivi
444 T[) el Sacramento

^hu. Lhaca ari, ocaca,ca


t ^maitam puchucacuni,ma REPREHENSIOI
nalli hicicacaiqui chidta, contra los que leuantan
topcaiquipac cama chit faifo tejhmO'
pa. nio.

REPREHENSIN L Tcttimono qi

contra los que quebran leuantafteaeflape


tan el otauo Ma- ona, fi fue contra fu hoi
daniiento. ra, y hazicnda/ue vn ^ra
pecado mortal. Y fi alg

CONTRA LOS MEN no dxeTe de ti,quc eras

tirofos, dron, homicida , 6 amai


cebado,no te quita la he

IOS Njclro Se- ra? note holgaras ,quc


or es la mima ver la reft'tyaii ? pcs tu

dad, y el que habla verdad quitalc rcfl:icuyela,dc


es hsjo de D os. El Diablo no, no puedo aboluc
te

es la mi ma mentira

, y el baila que re dcdigas an
que dize mentira, es lu lii- la jfticia, ante las per*

jo El mentir es coa infa- as que lo d.xillci'y hccl


me El mentroo, es teni- ella diligcnc3,Dios te
p
do en poco de los hom- donara,c yo te abolucrc
'
bre.vPics no lo cas tn,por
que eis hijo de Dios .'
REPREHENSIO
j clliinado de los hotn- o;}tra loi murmiir-adori

' bies.
VE

t
iiWom
mmmi
T)el S acramento 44 5:

TEn 3ca, lengua dc mc fi vno pcgaie vn pc-


r fuego infernal cu- queo fuego envna cafa,
Uo ,dc dos filos, alma y tu oplales para que c
Dios porque mur-
,
cnccndiclcy quemafcto-
irasno miras que tic- da la caa, no tendras tu
;
cicnmil faltas, de que igual culpa? pues dime la
iian murmurarte y co ,
murmuracin empegada
dad? porque murmu- de otro,no es vn pequeo
de tu prximo y qui- ,
fuego,y tu le 3ugmcntas,y
con mentira ? no tic- le hazes crecer, con ir ayu-
de que parlar , fino de- otando , y oplando, hafta
as agenas- mira amigo,, quitarle la honra ? no lo
; permitir Dios , que hagas mas. Sino antes apa-
an de ti tanto, y mas. ga al principio,la murmu-
Reftituye la honra,dc- racionjporque no e encic;

te las perfonas qucmur da mas.


Yfi mentificjdi
raftc.

dixilc mentiraj mal TODA ESTA RE-^-


ii mucho bien de et prehenjion di^ en la

rrona , hnrala mu- lengua.

)jq es de buenos ChriC


IOS,

les.
publicar los bienes
proximo^callando los
Dizesmetu. Padre
D ^lOS Yayanchicca,
chccan cacmi pi-
taccha ehecanta riman,
\

empece yo cTa mur- Diofpa churinmi. 9upaica


racion,fino otro la co- quiquinlIullaimi.Llullacri
nj, yyolafcgui. Di.- jupaipa hurintacmiLlu.
Uaica,,
44^ DelSacmmenfo
ilaica, chaninnacpunim. canicchu, llularcanim
Lluliacri 5 runacunapp- pa,incaiquicania mar
ipiyupafcanmi. Amaari ipa,icaic]iiicunap ai

carnea,! lulla caichu,Dof- paqupi.Cai cucuita ruraj

pa churin cancaiquipac, tijquiri, Diofmi papacb


chaihahuamanta aCac,ru- purunqui)ocan,abiolu
nacLinap yupaychafcan, caiqul pampachapufca
cancaiquipac. quinatacmu
CONTRA LOS TES^
t'momeros, CONTRA LOS MFl
CHAI Ruada tum
pafcaiquiraicu alli
muradores,
Amui?ninacalln,i
i
,

cainiiita quechupapa cae caimantanacacci


ninta vguchipuparac , ha- chuc callu , Diofniniiai
I

t huaui huchaLara Jiu- imanirpaiT) cipcicacocc


cliaicurcanqu. Pipas ari, qui^manacbu vnachanq
!
Iluilacpa ,
ua iTun- iianac^ipcicanayoccalc
qiiiman , man^cbfcatac, quila-chaiciinamantap;
runahinaCjilunqomaii allim ^ip^icaTanquiaiai
chaica, manachu honra checantarimarpatac. Im
quila yancanchapiiun- ipatac,cam iinarunadl
Cjuiman ?cucuac mana* ^ip^cquijllullalpatac-m
chu, cutichipulupcijqm? nachu m,imamcapas,r
cam churi quccliupnrc-
,
man3quica,c,ichaca,!iu
quim arijCutichipui atac cunap cau^ainillanmant;
inanari , manam pampa- chu'cocho? ca, ricui,pa(5i

thapucaiquichu julbcap cnri,(D;o!pa miinaininm


Baunquinipijiiianam nir- ta cammanca chaip'iicac

w ^biBL
kT'AteA k"^.4^.C

.i. -.t.l.t.i .^. ?...*. * .i . i A. i A.t

^elSacm mo 447 m
afta liuapss , rimacufca chu icaiijqui, hnaquima
)^icafca atac cahuac. ta muchuacchicm?i^uai

O'ai ^ip^icacaiquicu- 8i, hucpa caaric, i[ fi-

p aupaqupijira que cacuc , manachu pili ni-

Licaiquidla , Gutichipui. na liina-Gamri minaichin^


Jlarcaquichu ari,)luilac- qui,niirachinquitai:,cati-
n^manalidan ireani- icupa,pCxhucarp3pas,yu-
,Hin3fpa,allin coc^o fi- paninta quechupupa a-

icLinahuan ,
paita yu'oa- ma a ruraichu ari,ashu3ii
ahalli chriftiano runacu rae, aupala tarnucbij;,.

ca arijpaihina ruaamara chai ^ip^ica cuicaiama sita

i caicam utincha, mana l^uan rau rancampac.


caininca , vpallapupa^ REP RE El EN S ION CON
tra los qu fHrbrkntan clnono,y
iquipupa, dirimo Mandamiento.
ihuanquica.Yaya^ rna Hijo las obras driles
m ocachu, chai rimair diez manda mientosje ta
^ip^icacuita^callarircani cierran en el ecimo^y ei^-

cnii iehaca callarirca, ro mandamiento. Y porq.


cari, catlufillarcanim* la voltad conentida , fin
i.ocapas yachanitacmi la bm bazc pecado mor-
unracmi,vyanEcanipas tal, por pone Dios ea
clo
pa. icaica, vyarihuai, lu ley eftos dos manda^
cchu ni ? nnap cacha- micntos. Que es dczir,,
ta, hiiacim canchaic que rodas las vczcs, que
m , camri ashuan raura deTealecoii folala voluii
ifpajpiicurihuaCjChai tad confentida , la muger
cullacac huacintin cana o. la hazienda agcna , taii

nmrupacunma^mana- tas quantas vczcs las dc-


448 n) el Sacrament
'fcaftc/antos pecados mor ficrno.

tales comcciic. Lo que te encargo es


Aduicrtc, que fi el dcf- ames a Dios, de todo ce
ico que cuuiftc de ofender ^on y con todas
,
tus fa(

aDioSjCon cTamugerRe ^as, queno quebrantes


ligiofajdonzea cafada, ,
ley. Y que ames a tus pi
fucconcntido, pecaftc, ximos,y les deTees el bi

pecado de facrilcgio , es que a ti mifmo.


tupro. adultcriOjcgun el En penitencia hijo ,

.cftado que tenia. Y efto,t las culpas que me as ce

tas quantas vezes lo con- fcTado ( fin lo que ha

fentifte; aduirciedo lo que de tu partc)rczaras, cin(

deleauas , y tienes obliga- ta vezes el Auemaria. ]

cton, a declarar en la con- ziendo depues de c

feffion,el citado. diez Auemarias, vn Pa^


Yalli miOno, todaslas nucftro. La MiTa que
vezes que dceac embor- de oyr el Domingo,oy
rae harte, hurtar, forni- tambin porque te lo r

ar,con foltero , foltera, o yo, cal, tal dia , (

tienes la mimaobligaci, es de ayuno,ayunalo,y


de confeflarlo. Porque fi lo quebrantes.
I^-
fon conentidos , aunque Y ali mifmo , le irr

fea con ola la Voluntad, dra en pcnitcia ,


las ot
todos fon pecados morta- que a de hazer, por pic^

les. Y por qualquicra de- to de la Iglefia. Pon


ll()s(fi no te arrepientes , y (como tengo dicho a ti

li confielas) te iras al in* la experiencia, me certil

(fcywif

i 'JTri^iii
h.l.t.! .i. !.t. i.t.t .^. . , ;. .*. . .1* . i .* . !.
.i.

ic los InJios no cura- cuiman ifpa 'cricp/o^


tn las penitencias que ica, elupro iica, -aduU

iinpooci. tero ica, huaui hu-


NLA LENGrJ DL chatam rurarcanqiij.irna
ra api ejia reprthenfion. nam carip,huarm ippas,ca u
"^Huricai izconjchun ganan carca , hia; Caicu *
^ ca , Diopa cama-- na<5lai'i , haica mitcach
icucan fimimpa rurai- checa foncGla munapa-
ncunaca, ^OSla cancliif- yarcanqui, huchailicuncai
mpiracmi huucun.Mu quipaCjchai chicatacmi vi
ilbhuampas huchal-- Uacuocaiqyi yachacun co
ica, hiaui huchapu- feacupcijqui.
m. Chai raicum Dios, Chai hinataci^^aic cut
uca camachicunimpa atac, machacuiman ^uai
nimpijCai quepa icai ca man, huarmihuan hucha*
achicfcancajChuralbuan llicuimampaSjmana huar *
le Mana pancancaiqui- miyoc canhuan,mana co-
criari, vnanchai. Haica pyoc iuiarmi h uam pas,h u
tich, checa onco, huar- chaliicuimao ipa^muna
ida/unap cacninta hu payarcanqui , chai chica-
s , munapayarcanqui, cuEicii corifclanaiqui ya-
ai chica cucim , huaui chacun, yyayhuan mu-
ichada rurarcanqui. napayaca tucui oncoa
Yachai aiac. Checa cacaiiraicu,huai hucha
neo! la , monjada don- camam.
Ilad3,caaraca(5l3, rnii- Yachai ratac,mana cai
payarcanqui, hucl hina huaui huchacuna-
G^ manta

grgygygggir
450 SCramenfo
maara, putiqulin Ibquiv; asbuancba ari
,
yuyavcur
fii ftui c fcac u pti j cju ica qui,ashu3nchari ayunar
vcopachamaorni rincai- qui, ashuacharijhuachac!
cu canea, ruraibuan hu. na cuyacchanacunadOjC
challicuac, hina. CaillaC' yanqui , camachilac i
Can camachijqui Diofta caimaota) pichca chunci
niuoaijCoci Ilapa foncoi- iinitca, muchaicufcaiqui
quihuan, hinanun calipai mariacta rezanqui, Capa
quihuanEaCjainatac cama- chunca hahuampi, huc ci

*iv cbicufcanta pampachan- ti yayaicuiflra iipa.Manai


l>
quichii.Camhioa runata Domingopi vyarincaiqt
ri, imanam campa all ca- Miilaci:a,camachijninma
ijquida munanqui pai- 3 ta , vyarinqui. Cairi, vici

pacpas, hina munapuitac. ncipij. Sabadopi,!. vigilk


huaiHui huaa chun?cai pijl.Quatro tporafpi,ayi
cucui hiichacuna,villa hu- nanqui, ^a^inqui. Diosll
afcaiquiraicu ( ioncoiqui- huan ca^i qucipilla rijjja
inanta^cammanta puticuf paichuri.
eaiquifta , mana yupafpa.

f/AT DEL SACRAMENTO DI


laFenitena.

J. DI

]
TISS IMO
vJIm Sacramento.

ELSANT ISS
CRAMENTO DE' LA E
ISTIA.

OMNIBP^S Qj^L y admirable. Pues en el

ecoiicicne, cimas prin-


cipal , y el mayor don de
CIERTAMENTE Dios, y el niimo Seor
<^ quc LC de poner gr C-n-dlo, Autor, y fuen-
e, y diii^cncG cuidadOjCu te , de toda, fueoie, y iaii'
atiir anu,y relaioam- tidad.
:,cocios ios Sacramentos
c ia gieia Catoica, y f. PAROCn IGh
iascpccia!,y principal- tur,

icnrc, cnadmmiftrar, y
icebiFjC! iantiliiio Sacra SSl Que el P5 ro-
)co ciela EucariftiaQue cho, ponga ionio
i
Igicfia de Oios^ ningu- cuydado en el de fuerce
o otro ticnc, mas J2' que cftc tan vencrab'c
o, ninguno mas anto, y Stilimo SacramtOjca
Gg trarado.
f^^^^n^.is^

4$z Del Sacramento


tratdo , y mani jado^gar talj toaos ayunos ) por
(l'idoja.(jminiirado,con: menos do. meda nc
aquella reucrcnc3,cc!igio,. ehc,) y hincadas ambas re
bonra, y adoracin, de vi- di lias, con humildad, y r

da, y decente ^ y tambica uercncia , adoren , y rcc.

dcqueelpucblOjCjueea ban, cle Santilimo Sa


ido cacomcdado,Ieanic cramcnto.Y en quanto

tome y firna, religioamc pudiere hazcr, que los V


te , y le reciba fa nta , y fre- roes , d
elcn apartados,

qucntcmcntc. En particu- las mu2crc$.
lar , las mayores ficftas , y
olemnidades, del aoo

S MONEJNTFR, if
% I D ROPO pr-
EMAS Dcftojo
que comulgan.ca
OR Lo qual amo- amonebdos, que auicn
n citar a, , menudo al do reccbdo el lan.lim(
pueblo con que prepara-
, Sacramento , no (e vayar

cion., y con qnanta RcU- luego de la Iglca, parl


goo , y piedad de n alma Ni que luego dex vague
y pecho y tambin con i
ar los ojos, vna , ya otr.

c^uanta humildad , y abito parte ecupan. Ni rezcr


corporal , c dcua llegara luego oraciones pororas,
tan diuino Sacramento, libros ;
porq las efpccic:

Y q auicndofe prcucnido Sacramentales, no le le ca


Oii la confcliou acrame. !an de la boca antes cor
:

a<jue

^Si
Deleitar, 4^%
luella deuocion conue- y quanto pudiere er,e ta-
permanezcan vn ra
ience bernaculo adornadojy cer
) en oracin haziendo : rado con llaue.

racias a dios, por tan fin-

ular beneficio , y hazien- PARRAPHO^HOC AF^


o acuerdo , y naemoria,
e la antilima paion de
i Seor. En cuya recor- ESTE taberncu-
acion fe celebra, y recibe (agrario eftc
lo , ,

lemilerio. decentemente cubierto..


co vna cortina, y q no aya
ARRJPHO CFRARE , otra coa en el,yen elAltat

porro ifc, mayor qu e c co o q u e


, I

en otra parre, que parezca


r7^ Ciertamente deue nas acomodada , y mas
X. procurar que per- decente, para la veneracio
Etuamente , aya cierto y honra, de tan gran acr
unicro de partculas, y ment Demanera que no
oftias conagradas (
que fea impedimento, al vio

irten para el vio de los de las otras cofas (agradas,


ifermos , y para la coma a los oficios , eclefiafli-

ion dlos dems fieles) eos del. Muchas lamparas,


ardadas en fu cutodia, por lo menos vna, que
vao - de materia firme, perpetuamente luzga, d
:cente, lmpia,y bien cef nochc,y dedia,y tendr el

idj, con u tapadera , cu- parrocho cuidado, que to-


lerta con va velo blanco das las cofas ordenadas , a
Gg 3 la

**Tfc-v *if#- VA- r*-r#"'


tv!
454 ^ el Sacra ment
la veneraciny e ulto de ,
biclos. Y an ce fcr defecli:
elle Sacram^iicOjeguard clos,) ceipcdidoF, Igs qr.i

y conei'ueD,eacer2s,y lim publicamente fon indig


[)as.

DOS, como ion. Los exco
niiilgados , entredichos,^
PARRAPHO SANCTIS los que maniielament<
fon infames. Como las ra
meras, los amancebados
AS Olias, y part- los logreros, magos, loi

culas conagradas , ortilcgos , y adiuinos, lo:

de la fantlrima Eucariha. blasfemos, y orros publi


Y las hoftiasy parriculas,
, eos pecadores, dcle gene
OLieandecrcon^gradas, ro.Sino ficre que con(
Ipan frecas , y recin he. de la penitencia, y enmie
chas.Y quando ellas eften dadellos. Y qeprimcrc
conagradas , dilribuya ayan atisfccho al ecanda
las anexas , coofaiiialas, lo publico cjue dieron.
EecibiendolaSo
PARRAPHO, OCFL
PARRAFEO FIDELES tos yero i
?V.
omnes^ ^c.
^ A Los ocultos peer
ODOS Los fieles dores, fi piden la ce
-J!i
i

an de er admitidos munion ocultamente, )

a la comunin. Excepto conociere c]ue no ean en


aquellos, c]ue por juila ra- medado,deccheIos,y lc(

2,on^ y caua^ es tan proiu- los de i.Peto i pidieren h


comunior

i^^ianjrw
Del^hai. 45 5

bmtinon pubcamenc, mutfira de Jenocioo: co-


no puede pafl-jf por e- mo permanezca, en aquel
los, fin ccandalo , no los eftado y no ruuiercn a!-
,

;eicc he. g pelgro^de indignidad.

J ment B^^S, Uc. <J1SE T lAM Qn


E M A S Deito^no
coiiiiienc comul- "f O Se deue zmu
gara los inenaros fre- , niftrar a acjucos,

cticos mas lera licito.


,
que aun no ticneo ^cono-
i quando citan in luzi- cimiento, y gilo dcfte Sa
los inrerualos , dieren cramco: por poca hcdad.

)RDO ADMINISTRANDI SACRAM


commwumem.

DRDEN DE ADMINISTRAR LA SA-^


nada comunin.

). SACERDOS IGL te,


y pueblo, y teniendo'
tur^ !fc. las puetis en vn vafito , o
L Sacerdote pues en muchos, endecente, y
que de adminitiai: acomodado lugar,yauicn
a lantiflQ-ja Euchariftia, do vino,y agiia,cn que fe

luiendo confagrado las purifiquen los q vuicr co


nobas, y partculas, e- mulgado. Y
temen doelie
^mi la aiulticud de ia gen dido vn liento limpio , de
G^ 4 lante

4- i i Xl'A-Vif'
IV 45^' T) el Sacramento
knce ellos lauandofe pri- cftando al lado del Euan
t meto las manos, y vcftsdo gelio dize. Mifereatur tw
con fobre pclliz y Elola
, i^c. Aadiendo. Indulgen
pendiente al cuello , de la tiam^l:fc. Halla que le re
color conueniente al ofi- pondan. Amen. Y quan
co de aquel dia; precedi- do '\KCTc.lnduhetam,ljf
do algn clrigo , otro, forme la Cruz con la ma
miniftro , va al Altar jun- no derecha , (obre los qu(
tas las manos, y cftando, aadecomulgar.
los cirios encendidos, hin-
cando antes , y defpues las

riodillas, Tacada la bujeta,: PARRAPHO, DE INDI


Yafo.con.las formas con ad^Altart^i^fc.
grdasela pone fobre elcor
pora],ydecubrc, quita. "^/^ Luego,boluiendo
tapadera. El miniftro
la,
JL fe al Altar , hinca 1;

hincadas ambas rodillas, rodilla, y tenindola buj(


eftando al la docle la Epi- ta, vao, con la mano iz
ftola, en npmbre.del puc- quierda. con dos dedos d(

blo^dize la Confelion ge la manojc] pulgar, y el la


peral (Confireor Dco,&rc.. dice j toma el Sacramen
Entonces el Sacerdte,hin to,y le leuanta, y bueltc
cando otra vez la rodiIIa,y al pueblo, eftando en me
juntas las manos ante el diodcl Altar,dizccon voz
pccho,<e belue al pueblo Ecce Agnm Dei. E cce quito-
({aduirtiJo no buelua las tollitpeccatamundi. Yluc
dgaldas al Sacramento ,
y go dizc. Domine nfum dig-

m
MMwm^m^
'|k

^, Scc. Q^e dir deb rodillas a la grada del At- II


M
aera en la lengua, tar, fi commodamcn.- ^
^
\|

tec pudiere hazcr, elcn /1


'

^
j1
^a
LJ
4 PAC TJTA^MA' dentro del cancel, reja '

H^
mcama'iqicbUjCan Lcama del Altar, apartados de los

icmi can , cai hiicha^apa.

'uimanyaicumunaiquipac,
cglares
comulguen con
, y los Sacerdotes
clolas.
'

II H^^H pSM
11
baca^ capac r'maimllaiqui
'

^^^^
lanmijmchaipampachafca .. SACERDOS^lsfc. H ^
m
mea ^animai quej^mca^alll. 1
^
M
Y ^
i

tncatac. Dando el Sacerdote


1
'

La qual repita fegunda. a cada vno el Sa era-


:


J
'

m
33
'
i
tercera vez, y dellaade ment, haga con ella Se-

ar tambin quando co- nal de la Cruz, obrcla bu il


MIH^
migare alguna muger. vafo, diziendo. Cor-
jeta,
,
'
I

'
"
M|
i
1 1
1

t
1

m
|Q
pM^ Bomn nqftri I ESF 1

1
m
,1 52
ARRAPHO, POSTEA Chrifi^yc
1

11
ad^lfc, 1 h 1
5l
!' ,M' ' '

:. FBIJ^ERO, ijfa. '


1

iS
m
'^3
LT" Luego e llegue a dar:
M
i

i'

m
-L lacomunionjComen

ando por aquellos que


mano de
e- Y Luego que todos
yan comulgado,el Sa
a-

'''

;an a la

Dla. Y primero edc dar


la Epi- cer^otc buelto al altar,po-
ndczk.OSacrconmm, u ^
U
m^
i

comunin , a los Saccr- is^c. Y el verficulo. Panem


j 1;':
Al
lotes, ya ls dems cleri- decoelo^tfc. Y elmifmo
igos, aueande citar de vc{poi\a,Omne deleiamen
II
i
li
:,
1^
Ji
'"T'^^BnlSf
^^i^jm
IV?
45^ ^l^acmmmto
tum, tt:. Yen el cicmpa nuflcxion , bacluc a pc
deP.iq(n,eaaaJi_,^/7.^//^ ncr el Sacramento en eli

?4,y luego e! Sacerdote i- bernacalo y cirrele co


,

ze. Domine exaud^jfc. Co fu llaue, y cllendida la tr


!osdemasveros,yoracio no derecha, d la bend
nes como cii el ritual fe fi. clon, alosqe comuloj
giicn. Y eo el tiempo de ron, dizicndo. Benedid
Vdqua ,
dize la oracin. Dei.tfc. Ha la la rcpucl
I^
Spintum nohis DomiCjtfc. Amen.
IV
Hllala rcpueila, Amen. i : . ..

.COMMrNIO tfi
. ANTE QrJM.t^c. Van do c diere I

NTES Quebuel comunin ai puc


tv uaa poner ei Sacra- bo,dcntro la Mil
t naenio,aduierta diligente fe a de dar luego depues
mente^fi e le peg alguna que el celebante aya co
particulada los dedos. Y es inulgado (
fi no es que al
u la ponga en la bujeta , guna vez, por- juila caufa
vao. Y laue los dedos que le aya de hjzer, dcfpucs d(
*v
tocaron Sacramento y
al
,
acabada la Mila ) con la:

Imipielos con el purifica- oraciones que fe dizcn cr

i
dor,y confurnaaqucllj a- la Mila, depues de la co-
blucon, fa celebrado. Y munion. Quenofolamt
fi no dcla a aquellos que ,
te pertenezcan al Sacerdc
Vierencomuigado^por tc^ino tambin a los que
io menos ecbtla en el a-
, an comulgado.
graiio. Y luego hecha ge
.JTA
taT. 459
ITAQFE s.acer zir afpo. Y no les. eche l

dos^ tfc, bendicin porque ; eita k


S S I Qiic el Sacer- dar a! fio de la Ma. Y

dote, suicndo rece- luego diTc en iccrcto.quod


do la acratiluna anere arefpMpjimm , i7^c. Como
ites que fe purifique, po- eft en el Milal. Y purifi-
das hoftias, partculas cando fe acaba la Mia. Y
)n3gradas en la bu jeta, fi aconteciere auer deco-
lo , fi ion pocos los niul^ara algunos, Icpo
jcan de comlgar,(Gbrc acribada la Mila^cntonces
patena, fino el al prin- el Sac erdote^reniendoto-
po pueiasenlabjeD, d via puela la ca o Ha, ad'

vao.Yhecha genuflexi mi nutre Is (agrada comu-


zido en el entretro el nin ,
por el nnodo que
iiniflro la cofefio(como arriba ela dicho..

tibadigo) dcpues bol-


ieodoe al peblo,al lado , DE. COMMVNIONE.
el Euangelio, dize. Mifer- Pafchalh.
',aur yeflrijl^c, Y de
i manera que arriba efta DLA COMVNION
icho , d la Eucl^ariftia a por la Paqua.
Dsquean de comulgar^^
emendando por los mi- , CFRET AFTEM,
liftros del Altar, fi quifie-
en comulgar
Y acabada la comunia PvOCVRE Elparro-^
: buelua al Altar ^ fin de- chOjC] por u perona^
po

*r*T4i"?
t

\^P^j^Ji.ifAJ9JlSSJaMBBM3MMMJK!&SBW^jD:

DclSacmmento
^o por la de otros predica-
t dores , fe denuncie al pue- ESTA CONSTin
blo, en la Quarem3,la Clon di^ ajsi en Romane
conftitucion del Concilio
Lateranene hecha, fiendo DESPVES Qu
Sumo Pontfice, Inocen- rodo fiel, de cncn
cio 1 1 1, que dize ali. bos cxus , llegare a k
Om-mlPtriuf^fexi^ jid aosdedifcrecionjccor
li^poflquam adamas dijere fieTe el olo , fielmente d
tioni peruenerit , omniafua todos fus pecados al prc

falli peccata conjiteaturfide- pi Sacerdote, a lo meno


literfiltemfemdinannjpro vna vez en el aro,y proc
prio Sacerdoti, /c. Injimc- re con todas fus fuer9as,ci
tamjihiposnitentiam.fludcat plir la penitencia que \

proDribus adimpkre Jufc' fuere impuelb , recibien


piem reuennteradmmmin doreuerencialmente, ya-
pafcha Eucharifli^ Sacra- catadamente/el Sacramer
memum, nififorte de Conflio to de la Eucariitia , por le
proprij Sacerdote , ob aiiqua menos en h Pafoua inc
;

rationahilem caufam ad tem- es que fuceda por con fe.


/^, ab einperceptione duxe jo de fu propio S.Kcrdore,
rit ahflmendumialioqum.tf por alguna caua puct
ymns ab ingrejju Ecclefi^ en razn, le parezca e aya
.arceaturJJmoriensChriflia. de abftener de le reccbi
na carearfepulmra. haflia t..d tiempo.Y de orra

fuerte, biuiendo el tcilea

cxcluydodclacncrjda de
h

l^^ttK*
:^'^^<1^'<\-.' 'f'-'A-'A-'A-h'f'-h^^A-^'y-^.t.i.i.i^.i.^.tA

r. 461
y muerto caicz
Tgcfa, que coiTiiigu en el me*
ide Clinliana cpuku- moantifiTSG diadePa-
qua.Y el propio por u per
ona, fino eftuuiere legiti-
FT IGlTFR,i:fc, niamcnte impedido, ad-
minircce |acramenro,
^Vcs paEa que clc falu alos fieles Cbriftianosdc:

L dable decreto del Co fu Parroquia. Y a los fieles


lio , imuiolablcmcnte fe de ajena Parroquia, remita
Liardcjtcnga elCura ecri a u propio parrocho.lno
>s los nombres de us par fuere a los peregrinos,y ad;
)quanos, y los que al di- uencdizos ,
que no tienen
lo tiempo no vuierc co- cicr&o domicilo,a los qua
lulgado y los que dcf*
,
les dar el mifmo la agra-

13CS de la otaua de la Paf- da comunin, fi a el c lie

ua,oluidados dcfupro- ^rco bien aparejados ,


muchas ve2^s
iaalud ,7 donde vuierc coflumbrc
noneados, noobcdc- los remita a los lugares de
eren dcnunciclos a u or la Idefia Catcdral.Mas en~
inario* lasdems colas , guarde a-
qucllo que abaxo va ecri*.
, DBiT ro- to, en libro, y padroi^
el

55 i:?'c. del cftado dlas animas.

PRocurara tambin el ^GROTIS gTO*


paiTocho, todo quan ^ue^i^fc^

cii i fuere,
y pudiere:
(C|5J!5Bf^!fvgfj5iW^5*s^
46 2 Del S^cmment
II
Tambin licuara, y das de Pacjua , aunque
adminilrara la Eu- ayan rcccbdo/ucra de 1<

IV canlia a los enfermos de dichos das de Paqua,


u Parroquia, en aquellos

DE COMMVNIONE INFIRM
mnu,
KV

:DELA COMVNIO^
DE LOS ENFERMOS.
V

% FIATICFM, Ifc. lleuc a los indignos , co


ecandalo de otros: com
CON Grande cu-
dio,y diligencia, y
ion los pblicos
rios, los amanccbados,lc
vura

en tiempo concniente,c notoriamente criminoo


a de procurar dar el Viati- tos denunciados , cxcc
co del acratiflimo cuer-
, mulgados nominatin,i
po de nucftro Seor cu no c vuieren primero lin

Cbrilo, a los enfermos: piado con la aorada con


porque no acontezc3,quc fcTion, V vuier latisfech(

5 por ncfrlsgencia del parro ala publica ofcnon,con


cho, mueran pnuados de forme a derecho.
tanto bien. Y lo primero
c a de guardar ,
que no e

J. HOR

^^1**:
.
'f'. .',...' .t. !.tJ. ,f . l.^. ?. ,
,*. .*.
.* . i,,V. ;
4. ..^
.<* ,

A
inm 4^3
HORTETFR^tfc,
. POTESr Q^l>
^ L Pari'ocho exortc
_^al eoiCrmOjCiuc reci-

,
!a isgrsda comunin^ '^ Vedefe dar el Viatic"
nqiie no cfte graucuien a los que cftan cerca-
cofernio; y aun oiic no nos j a la muerte ^ aunque
liga peligro de niueitc. no cilcn ayunos. P&ro a-
incipaimentc la cele- fe de tener diligente cuy-
acin de alguna fiefta, dado que no e d , a
,
los
ruada a ello y el cura que por frenci por , to-
> rebufara de adminif- er a menudo , por otra
rla. emcjaiitc enfermedad, fe.

puede temer c alguna in


?R0 VIATICO , i^c. decencia; con injuria de
tan granSacramento.Mas
adminiftfaralcij por a los dems enfermos que
viatico,quando aya en enfermedad, comul-
la
obabildad que no la gan por dcuocion, e Les
poder rccebir mas y fi , de dar la Euciiariia, an-
enfermo auicndo rece- tes de toda comida,y bcbi
do el Viatico, viuierc al- da. Y lo mcmo a de fer de
mos , o fe vuierc li-
das los de mas fieles a quien
ado de peligro de muer tomar antes
les fea licito ,

,y quificre coniulgar,no alguna cofa , aunque fea


Itc el Parrocho a lu pia- por modo de medicina.
>fodcflco.

. SED
t
4^ T>elSacramenf&
f . SED ALI cn^ l:tc. enfermo , mande coiio
t car los Pcrroquianos

No
,

fe Ileuc a alguno, los cofrades del antirim<


para que folamenrc Sacrameto (fi vuiere infti
i.
le adore, por dcuocion, tuida cofrada) a otro
con color de demftra- piadoos, y fieles de Chri
don de otra qualquicr co lio con algunos golpe
,

^^'
^
de campana, que vayan
J. [\DEFERRl ^r- compaando la fagrad
tem^i^c, Eucharilia,c6 fus cande
las, hachas.Y licuaran

A
i

Se de Ileuar efle Sa- pauellon , palio,dond


cranicnto , dcfde la c pudiere aucr. Y amone
Iglcia a las caas partcula
fien antes, que limpien c
res de los enfermos, con apofento del enfermo,]
abito conuenience. Tem prepare vna mea
en el fe
i do puefto encim3,vn velo cubierta c5 vn liento lini
limpio^ manifierta,y hon. pi en la qual c pong
,

roamcnte, delante el pe decentemente el faai'


cho, con coda rcuercncia, mo Sacramento.
y temor. Y licuando icm
prc luz delante. . PARE NT FR, {fc',

APercibanfelasluzcs
ydosvaficos,vno
tuf\ i:fc. con vino, y orro con aguj
ELParocho pues que dems dcUo pongae'vn
a de ir a comulgar al liento limpio , ante el pe
che

^"^^1**
i

>:.{ '^.. '{..' .i. /^. ,f . .^. ;. 5^, :4^. >


A . i .iV.
.i. ,i.
.'

Tiel i^ltM. 465


o del que a de comul- encima podra vn velo de
r;y otras cofas q adorn fcda , y el iiiifmo Saccrdo-
cl lugar i
conforme al tc,auiendofc puclo pri^

fiblc de cada yno. mero, vn velo largo , y de


hombros
centc obrclos
. VBl FERO,l:fe, tome con ambas manos
Quando fe vuer el vafo con el Sacramento
juntado, los que an ypongafc debaxo del pa

acopa ar la Euc h nftia; bellon, palioj vaya dcf-


Sacerdote veftido de fo cubierta la cabera.
epclIiZj y cftola, { y fi (c J. PR^CEDAT SEM^
idicrc aucr) co capa bla- per:, ^C'
,y acompandola ac* AYA Siempre de
05,0 c'crigoSj ta m.bicn vn acolyto , u
lantc

sprcPoitcrosC filo lica otro miniftro que llcc


Iugar,pueblo)jutam- vnalantcrna, no fe dciic
vcftidos de fobrcpclli- licuar efte Sacramento de
s,auidorcccbidodece- noche, fino loconric
mente, y como es coftu la neccflidad,yfiganle dos
c, algunas partculas , clrigos, quien upla las

rmas confagradas, vna vczcs dcl!os,quc el vno 11c

lamente (fi el camino es uc agua bendita , y el af-


el

rgo , dificultuo de an- pcrforio, y la bura c los

irjasponga en f,vafico corporales,que c an de po


bujeta, en vna pequen ncr debaxo la bujeta,
rcuftodia, que cubrir vafodelfantiflimo Sacra -
)n u propia cubierta mcnto,fobrc la mefa en el
, y
Hh apocfl-
Sacramento
spoiento del enfermo In^rediens ipero^ ^c
y , .

vopako^ punficador, Y entrado al lugar,a doi


paca que e limpie el Sacei: de el enfermo ela acorta
dote los dedos, y el otro o^xzc.PaxhuicJi etomn
llcaeefte libro ritual. Ims hahitantihws in ea, Luc
Vaya juntamente toca go pone el Sacramento c

jo voa campanilla. Y def- brela mea, y debaxo e


p- pues vayan los que lleuan corporal,y hincadas las re
Us hachas., y el vltimo de dillas , adore el Sacramen
todos el Sa cerdo te,ll cuan- to, eftando todos de rodi
do alto el Sacramento, an- Has /y luego tomando e
te clpecho, debaxo de Pa- agua bendita, roci alen
lio dizicndo cl Salmo de fermo,y al apofento, dizit
Mie.rerc mei Dcus, y o. do la Antfona. ^Jper^eJ-
tos Salmos,y cnticos. me Domine ^is^c. Ylpri
Pero fia de ir lejos ca- mer Vcro del Salmo de
i
minlo es dcultoo, a- Miferere mei. Dew. Con
cao a de yra cauallo , fera Gloria Patri ,y Sicuterat^
neceario ,
que el vafo en i^c. Y luego repita la An-
que fe lica el Sacramco, tfona Afperge[mel:fc.Y i
y la burfa decentemente a ga dcfpues cl vero. Jdju^
domada, y pendiente del torium,ctf. con los dems
cuello, la cierre bien- y affi, verbs,y oracio , halta que
la ligue, y apriete al pecho a fin del la le repondan.
que ni e caiga , ni cl (acra- Amen.
P
ment c pueda acudir de !f. HIS DICTIS^
fibujcta, ovafito,.
Pt
Dichas

i^'vi^wt
Ichas eas coas c nonfumdgniis^l^^c.Ycltxi
llegue al enfermo, fermo diga las mc m ss pa
ira que conozca cfta labras, juntamente c 00 el

en dipucfto ,
para re- "acerdocc.por lo rncnos ^
M
:bir el .Sagrado Viatico, vna vez en voz vaxa, en-
,

i quiierc confcflare al tonces dando elSaceidote


anos pecados, y auieiido I^ EchariHa ai enfermo^
oydo le abueioa ; aunq diga- Accipefrater, i^fc.Vc

rimero a de cftar bien co ro inoedala coniunio


TadOjino es que la nece po^'modo de Viatico,di-
idad pida otra cofa. Y a- ga como ordinariamente
!"r

endo dicho defpues fe. ^^ dizc Corpm Domini nofi

m es coftumbre la coii- ^'^'h i^^'

ffioa General que la


, Qj^dfmors , Uc,
$

ga el enfermo, otro en ^^/^^^ '^ muerte fe acer-'


Dmbre fuyo. Diga el Sa- i carc,yvuere peligro
^" ^^ tardanza, entonces
)idotc.M(fereaturtui,lfc
DE INDE FAC- auiendo dicho. Miferea-
ta^sfc. ^r, (fe';. Dejadas todas las

Y luego auiendo Hinca p^^eces arriba dichas, par-^

D la rodilla,coma el Sacra ^^ aellas dcc luego el Via-

lento del Viatico , y le



tico.Y dcpucs el Sacerdo-
antandoic lo mueftra al te lauee los dedos, fin de^

ifermo dizicdo.frc^ Ag^ zir alguna cofa, y deele al

DeLEcce qmtollit pecca- enfermo el lauatorio.Y di

tmindi. Y egun es coftS ga luego. Dominm Dohifciu


re diga tres ve^cs. Dmnine K^jJ . Et cum Spiritutuo.
Hh 2, Oremus
4^s T>elS4cmmento
Oremu. Domine fane Pa- cclo.^c. Con fu rcfpucla
t w\ ifc. Hia la rcfpucfta. y oracin, hafta que le rcl
Amen. pondan. Amen.
y-
. Eiiexpkm.ife. DEINDE,!fc.
STAS Cofas acaba T Vego anuncie, las h
J .j as, fi quedare algu- JL/dulgcncias conced
na partcula del Sacramcn das, por los fumos Ponti
to , y iempre a de quedar, fices, a los que acompaa

^ fino es en el cafo ya dicho ro el Stsflimo Sacramtc


dcpucs dee aucr hincado .POSTEA CrM.ijfc,
de rodillas, fe leuanta,y to T^ Efpues con la buje
mando el vao con el Sa- J^ ta, vafo del antill
cramcnto , hazc con el la mo Sacramento, cubierta
feal de la Cruz fobre el , con fu velo haga la fcal
,

enfermo , no dizicdo cofa de la Cruz fobre el pueblo


alguna , y licundole con fin dczir eoa alguna. Y lo
rcuerencia fe buelue a la vltimolo buclucaponc
Iglefia, por
borden que el en fu lugar,
vino diziendo el Pfalnio,
Laudan Dominum de Coelis^
f. Gpdflohjisfc.
Ifc. Y otros Palmos , c X/' Si por la dificultad
Hymnos como
diere lugar.
el tipo X camino, por
del
fer lexos , porque no c
Y en I legando a la Iglc puede boluer el Sacra -
fia pone el Sacramento fo ment a la Iglefia , con-'
brc el altar,y adrale. Y luc aquella decente venera-
go dizc el vcrfo, Panm de cion, fioa comodidadi y
VUlCff

fc^VBli*
'i.i.'t.f.^. t.t..t.i .f. . . .*. *
A . i A. .*.

DelzJltar. ^'60

liere fido rcccbida vna Porquatocn el Sym^


U partcubj forma co- bolo Indiano ^
que ccri-

yradadcl enfermo, co- ui el rcucrend>limo e-

o dicho es , entonces el or, Obifpo de Chvlc^doa


ccrdocc auiendo recad Fr. Luys Gcronymo de
dichas preces, bendiga Orc.e trata algo dcle an
in la mano al enfcrmo,y tliiii Sacramento ^
pott
^n u propio bclido,apa pregimtasj refpuebs, no
idas las luzes , y dexado me alargare mucho en lo

Paho,en cubierta la buje que ecriuiere , fino aquc-


,fe baelua coa los de- Iloolo, que preci flamen-

as clrigos a la Iglefia , te fjerc neceflario tratar,

da qua ic vaya a fu caa. Lo primero. Que para


adminirtrar a los od'O
LO QVE SE A DE fanos^eftc fingulanTim'
'zira los md os^qudo c Sacramento , an de cfta'

s adminiltra el antii- muy bien catequizados,/


o Sicramenco de la Eu- cneados,en lo quean de
lanilujali en el da Sato recebir >
que es lo hguicn-
: Paqua de refurcccion, te.

i en otro qualquier tic- Como ee dioino


jdel ao, c lequifierc Sacramento, es el ma-
minilrar^ari a los fanos yor y el mas excelente de
,

)moalos enfermos. guar todos los Sacramentos ;


ludo ante todas coas lo porque no olamentc da
ae el R tual Romano gracia, finOque tambin

landa, cscomoefigue encierra en fi verdadera ,

Hh 3 rcal^y
IV
470 ^elZacmmento
real , y fubftarjcialmcntc, ion muchos, muy admn
a nueftro Seor Icu Chn bles , y grandiflimos. D;
en cuerpo , y alrna. El
fto, mantenimiento celcttia
que naci de la Virgen al alma, y acrecienta la gr;
antilima Mara. El cjuc cia. Reftaura las fuerza:

fuccnclauado en la Cruz cfpiritualcs. Perdona lo;

pomuellros pecados. El pecados. Conferua la vid;


que muri^y refufcitOjy a cpiritual.Es ayuda ^ y c
bi a los ciclos. Y el que fuerza, contra las tcntacc
ahora efla acntado a la ncs. Reprime los malo;
dictradc Dios padre to- dcUcos.Hinchcelalmad
dopoderoo. paz, y de eterna quietud.
Como de ercer,y pu- Da dulzura ,
prepara para
blicameotc confcTar que ,
el bic auturado gufto de
por virtud de las palabras la vida eterna qclpcramos
de la confagracion ^ que Aduirticndolcs, quean
el Sacerdote pronuncia, de llegar ayunos, fin auc
ca en la Hofta,y en qual comido.ni bebido , dcdc
quiera parte della,.por mui la media nocheantcs nin-
pcqucta que fea, todo> guna coa.Con grande hu
Chrio , u diuinidad , el mildad.Conoccndoe in-

sima, juntamente con fu dignos de tan gran mcr-


cuerpo, y aiigc, y lo mc ccd. Con mucha rcucrcn-
nio an de creer, y confet cia. C limpieza del alma
rde u angrc antiffima. Auidofe primero cofea.
Como los frutos deftc do de todos fus pecados,
lancilino Sacramento,. Sin odioj fin conciencia.
di

'kftn'kmj
'f-.l.'l.! .t.!.t.l,t.

dc alguii pecado mortal no cada ao,por paqua dc


Arrcpcntidosj con fir quado lo
Reiirrecciojq es
mc propofico, dc jamas mdala Sata madre picia
bolucr a ofender , al gran como atrs queda dicho,
Seor, y Dios uyo que en el decreto del Cocio
goiefcn rcccbr. Laterancnfc.
Que no (c emborrache, Y q ni n gu n Sa c crd ote
que lea ternero ios dcDios fecular_,niregulari les puc'

Que fe coficTcn a menu- dc dar la comunin fin li-

do. Que acoftbren rezar cencia uya(c6forme a de-


d Rolado dla madre de recho com, porq dc otra
Dios. Que haga dUlincio manera, no cplca los di-
dcftc itancial manjar,dc chos odios,con el prccep
dems comidas , y cjuc
las to de la Iglcfia. Lo qual au
procuren co todo agradar ordenado los antos Coo-
i la Jiuina Mageftad,dado cilios^y Summos Ponrii-
les continuas gracias , por ces,rclilima,y antamcn
las mercedes rcccbidas. te, y cfto es necearilimo
Adicrca el Cura, cj to^ en cfta tierra , para que el

doslosfcligrefes fuyos,
q cura, conozca fus oucjas,y
coaiulg, ion capaces de ellas conozca a fu Pallor.

c:omulg3r,(c] fon todos los Y no confient que en


q merecen reccbir,cl bcnc femcjante dia,coniulguen
Scio dc la abfoluci q fe,
en ocra Iglcfia , q en la de
les da en el Sacra meto dc u Parroquia. Ni Ifs den
la penitencia) ctan obliga licencia para q deila falten

dos.a comulo;ar dc fu ma- elc dia particularmente


H h 4 Pcs

OKSl
47 z. T^el Sacramento
Pues ios paores propios es comulgar? Refp.Esn
t (como fon los que ande ccbren la Hoftia coni
dar qucnta dcllas, y no los grada, el cuerpo viuo , d
que no lo ion propios , fi- nucftro Seor Icu Chii;
lio qucrcrfc hazer propric to.
tarios delias, z. Pues en que manen
que epan todos,( los cj en la Hoftia hecha de pai
tuuieren capacidad , ) de efta el cuerpo viuojde le
ncmoria , el Catczirao, Chrifto?
compuefto , por el rcuc- Refp. Antes de la con
ldilimo Obipo de Chi- agracion^cla Hoia,ol(
Ic, de como fea de reccbir era pan. Mas dizicndo c
el antTimo Sacramento. Sacerdote Mifl"a,y pronu
Y leles podran pregun ciando las palabras de 1

tar las preguntas que c- Confagracipn obrc 1


,

guen y cnfeadclas con


, Hoftia, ya no es p lo qu
lus repueftas; que por par a nucros ojos corporalc
mecerme ncccrarias,y por- parece pan.
que. algunos Indios ladi- 3 Es olo de los Sacerd
nos , e indias que comul- tes , conagrar efte Sacra
gan , me Us an pregunta- ment, y pan ?,

I doblas ccriuo aqu , por el Rcp. S^ porque nueftrc


orden que c gue. Pon- Seor Icu Chrifto. en I

dre primero el Romance cena del lueues Santo , le

y l<^ego la traducion en la, dio a ellos ojos poder, pa


I
kngua Quechua. ra confagrarle.
frunera prcgunta.Quc 4. Dcldc quando efta c

t CUClfC
Del oAltar. 47%
jcrpo de niielro Seor porales con la firmeza de
,

u Chrila , en la Hoia. nucftro coraron, y con la


onagrada^^ Fe, que tenemos los Chri-

.cfp. Luego que acaua ftianos, creemos que cfta "


I Sacerdote de dczir las. alli, y abcmoslo, porque

alabras de la confagracio nos lo dize la anta Madre


I fer de pan Je transubfta Iglcfia.

ia , en el cuerpo de nue- P. Que es lo que fe re-

:o Seor Icu Chrifto,y cibe en la Hoftia confa-


.efde aquel inflante, cla grada'
1 cuerpo de leu Chrilo Refp. Al mimo efa

lueftro Dios , en la Hof- Chnlo, verdadero Dios-


laconfagrada. y verdadero hombre, To-
Y como el Icfa do entero; no hecho peda.
:hrilo,cn la Hoftia con- 9os,ni partido,

igrada P- Quando el Sacerdo-

(ep. Dla manera que te parte la Hoftia ,


partefe

lia en los cielos,aentado tbien el cuerpo de Chri-


ladieftra de Dios Padre fio?

:on el fer de Dios , y con Refp. No. Porque ya


J fer de. hombre, alieft os dicho,que todo ente-
:nlaHoiaconfagrada. roeftaenlaHoa, y ea
5. Pues como efta lamas mnima parte de-
:hr;o en la Hoftia con- lla.De la maneraque el ef-
agrada^ no e parece^ pcjo quebrado^en ci par-
Rcfp. Aunque no le ve tes, y en muchas mas, mi-
mos c nucftros ojos cor- randonos en cada vna^ ve.
mos,

^tmmmmmBmm^
474 'Del Sacrament
Vi
mos nucflt'o roro todo mguc; ali pdeme
la fe

entero-, de lamifina fuer- todos comer d ee fanci;


te , aunque la Hoftia clc mo manjar, fin q fe acaii
diuidida, en muy peque- nilosvnos impida a los
itas partes, en cada vna c- tros , ni el rico coma m
fta el cuerpo de IcuChri- que el pobre.
fto Dios nueftro , tanto P. Parece q la fanta m
en la pcqucna,como en la drc Iglefia liazc agrauio^
grandci y en la grande co- losque no fon Sacerdot
mo en la pequea. pues nos cftuuiera mi
0> P. Pues fi en cada vna cfta bi recibir rabien la fang;
el cuerpo de Chiifta todo de Chrifta fantiTima ?

entero , quando yo voy Rep. No teneys razo. A


comulgarj el Gura me da tes de lo dicho fe faca 1

vna Hoftia, como queda contrario,porque(fi com


para los dems? emos dicho todo ) lo qu
Rcp. De vucftra mima cla en la Holia,e1:i en c

I
pregunta, fe faca larcfpucf Caliz,no quedaysagrauu
ta. Porque fi en cada parce dos. Y bic abeys vos,q c
2a,cftatodocntero,noc las repblicas bi ordena
puede acabar elte manjar, das,no fon todos Inca!>.^
ni los vnos fe elorua a los e haze a todos la mim
otros : porque cada vno honra; y ali no couicnc (

le come entero,y de la ma todos e Sacerdotes,ni c


era que de vna candela todos tratados como tale;
encendida, podemos en- Preg. Pues como los 5:3
ccnder todis las nuclras, ccrdorcs^rccibiJo el cuc
iu que la luz de la cande po viuo de IeuChrij[lo,bi

L^tt y ft ^K ^ a^VB JTK


j

a defpiics fu fangre,fi t en p^fu cuerpo vino, y fi


!n en el cuerpo viuo de fangrc en vino , le cagra
irito,el:afuangrcviua los Sacerdotes en ambas,
:(p. Pregunta y s muy efpecics, y en entrambas le

:n,
y yo
os dir la caufa. recibe. P. Muy fatisfccho
bed q todo lo q cita en me dexays, c ea refpiiet

Hotia, efca en el Cliz ta, mas dcflco abcr. Que


ifi quien recibe lo vno^ t prouechofo es cfte S. Sa
otro , recibe a efte Se- cramto , al alma q digna-
>r todo entero, como ef mente le recibe ^ Rcfp.
en los cielos- Afl el cuer No fabria yo rc(poderos,a
\ como la fangre, como cTa prcguta en vn ao,au-
alma, como ladiuini- qicpreeftuuieflcbabl'io
d.Mas por q los Saccrdo fin cclar. Porq no tienen
i/cpreent la perfonadc fin las mcrce dcs,q Dios ha-
intN.S. y en funbrc zea las almas q le rcciucn
rec al padr Etcrno,el a limpiamente. Hnchelas
ficio que fu hijo le ofre- de gracia. Dales todos los
1 en la paflion donde dones del Efpirrtu St. De
utos tormentos, le faca fidelas de las tentaciones-

t toda laangre que te^ del Demonio,Mdo,y car

a en el cuerpo y para fig- nc Da las fuerzas para paf-


ficar eftOjles mandaron, far addte enel camino de
tecibicTen lo vno.ylo o la virtud,hafta entrarlas en
dizc
i),lo qual no ccficte a la gloria, q por cio la

sdems chriftianos,por lg\cCi3/}7ensimpleur,grad

no fon Sacerdotes.] Y ta- " futumghr(C:,nobkpignm


porqCbrifto^coagr datur^
47^ Sacramento
P. Para que fequifo que gran dolor , y vergucn^
s dar Icfu Chrifto nuelro, temiendo, y tcmbland
Senor,cn clc manjarjj en qu e fi le reccbmos en p
efta bebida' cado mortal, no tragu
Rcfp. Para que entcn- mos ponCoa,mjcrtc,
dielemos , que en comer ahogamicnto para nuc ,

efte pan (
que es el cuerpo tra almas como ludas
de nuelro Seor Icfu el qua pudiere, d algui
Chrifl:o,elaua nuelra vi- limofna. tome vna dici[
da. Yalic quio queJir na. Rezc el RoTario (

en pan , y vino; en que (c nueftra Seora. Y fob


leprefciican todas las co- todo fe reoluera , de mi
rr id js,con que el hombre darlas malas columbr
e mantiene. que es Y lo de all adelante. Y de gu
masj elmifmo Seorea dar puncualmence la 1<

perona fe entra por la bo - de Dios.


ca del que Ic recibe, y lie- P. Para que le reccb
ga halt i el eftomago,y en mos-
el elabien rato; por ct ir Refp. Para el bien d
mas cerca de fus amigos, nuellras almas.Porque c
que le reciben como de- manera que nuclr
lien. cuerpo viuc comiedo, ai
P. Y que haremos para nuelra almi , recibiend
xcccbrlcbicn. el cuerpo de nuelro S(

Rep. Primeramente, or Icfu Cbnflo,vme co;


confcar todos nuellros la gracia de Dios.
pecados mrcales , coa Las quinze Pregunta
T>eli^ltar,
'

477
chicpac riccliafpspas.
AS QriNZE RRE- P. Saccrdotccumllapcon
'nt<i4 3 con fus rt^ueflU ar fagrananchu, cay andiffi-.

'ibareferids^ftfiguen tH nio Sacramcntoca'


klmgua ucchm en R. I. yayanchic Icfuchrit
la mamraji' tom ari, lucucs Sandio ce-
gueme. na nica, tuca micuipi, pai-
ta confagrancampac, cali-

rc.ImamChnopvcun pada corea,


lazcjuij ? cairi, comulgai P. Icfuchriftop aichan,
[imam? vcunca arijimaipachama-
. Yaychic Icfuchrjflop tam , hoftia conagrafcapi
ufac vcunaichanta,con tian -cachean?
grafea hofl:iapi,micuimi R. Sacerdote, conagra-
Imanatac tantamanta cion, Diopa eapac finiin-
cllafca, rurafca, hoftiapi, ta , riniarijta puchucapti-
fuchriftopcaufacvcun- Uanmi, tanta, yayanchic
canman? lefuchriop vcun a tu- ,

. -Manaracpas,hoftia co- cun chai pac halla manta-


:

jrafca captinca tanta pu- ri, Icfuehrifto dioninchic


llam carcaj ichaca Diof- ca, hoftiapi cachcan.l. tia-
i fimin camachicuinin- chcan.
anta Sacerdote Miflafta P. Imanatac Icfuchrif-
rachcapcin , cfagracio- tocajConfagraca hoftiapi-
kCmnca,hoftiahahuapi cachean?
fnariptn, manam tanta- R. Imanam hanacpacha
)utantahin3aichaauiii pi^ Dios yayampa paa,
irapi^

wmsmwEmt^m^mwitimm
,

i^i^f>^^^:w?wwM32

p 47S DelSacmmenfo
Vi
impi , Diofcainiiihuaia, aichanca , racjuicuntac

rima caininbuampas tia- chti?


l>
i^
ehcan j hinapumtacmi R. manam. aman,v
^
hoftia coniagrarcapiciach larcaiquichic , pachai
10.
*^ hinantillan Hoftiapi ca
iiiiim ean.
P, lefuclinlo Hoiapi canta, ^apa ^apa huchu
"^' w'
'^ 'IB' cafpaca,imanatacmanari- chac Hoftia,paquircari
g^; ffi'

f^' 'W cunnchui campihuampas. Imanar


i^ Iv
l^
f Rerp.Aicha nauinchichua ari,rirpu pachacma paqu
f^ If
l^ '
T) mana rcupapas: vnchac carica,pana haicamampz
^ foncohuanca,fe, Iincan chcqacrcariciiptin, ^ap
">
^i chichiiampas , chaipi ca- camapi cahuaicncupa,p2
IV|
caca chnlianoGuna,Iiti chan vyacliic ncurin;ch<
l^
K^
'
''"
^ chicmi checanchacchic hinatacmi hoia, imz
ibl'
xn.raadamamchiclgle- hia huchuichacman pa
japjfiminmantah uampas quircancupcimp as ^aps
1 II yacfaanchilacmi. pim lefuchnfto Diosnir
,

K' Hoftia confagrafca chicpa, vcun aichan ca-


1

P.
l^ '

^ calachazqLicccuna,imac chcantian puni, hacum


r l/'
^.
1'
tamchazquincu? pi, huchuipi , huchupi
l^- ^"
R. Quiquin leuchrifto hatun paquicapi hia-
^-
ahecanDios, chocan m-
;

IW .f
1 pas.
^l
0r Hinafpaca ari, gap
na(5ta,hinancillantam,nia P.
i^
t
naraquica , mana paquif- hoftiapi ,
pachallan C^iri

P 1
calamchazqnincu. top vcun , cachcapcinca
M^
P P.Saccrdotc HoHalapa paita chazquicoc ripr,
V
la quiptinjefuchnlop vgun ari , michcc Curai hu
V Hftiaa

km^
lig*^!MgMMv':^

oftiadachazquichihua ashuan yaequenca mi-:


ii
inrijimanataCjhc huc captintac
lazqueccunapac, quepa- reg. Cbailiina cafpaca
ari, oca man taca , anda
. Tapufcallaiquiman- mamchic Iglcia mariachi
m, cutipanaimica^v- chayaqueniachu , mana
mchacunca. apa ima- Sacerdotecunapac, raqui-
;na huchuicbac paquir- pun ?manachma?yupai I
Jli

nica hoftiapi, hmantin allieaoman carca , mana,


achallan cacticaptin ariy Sacerdote cun3pac,Capac
li capac micuica,manam Cbrifop yahuarinta, vpia
!cucunmch,huccuna- chmman , ancoiachin--
;,
huec nada pas , ma- ma^4^
un harcaiccmanchuj
pacamam ari , hinanti- Rcfp. Manam chaya-
mta micun. manam, qucntachu rimanqui. As
ic raurac ninallamanta, huanraemi, cai cunan ii-
panchic ninanchila cancbicmanta checan cae,
urachinchcm,chai ni- vnanchacun. (
am ariir
ip raurainin,mana yauya caiquichic , tucui ima
luptintac, hia llatacmi, haica hoftiapi cacea, chai,
li capac micuimanta llatacmi Cahzpipas cach-
licunchic , micui ma^ can. Caihina captin ari
itucuptintac. Huccuna mamanchic Igleia, ma-
iSjhuccunadamanahar- nam imapipas huatuica-
licuptintaCsCapac runari yaTunquichu^piinchapuf,
-acchacunamanca^naana unquijhu, qqc^achapu.
unquii

fe
4S ^elSacmment$
funquipaic^ujachanchic pi cachean. Chaimi a

atacmi,aI!Hi pata ayufla- hucninmt3,maicaii ii

nacui llatacunapi, hian- tapas cbafquicocca cai qi

tin,runacuna,nianam inca quin capac yayadta, pacF


camachu.manatacmi cura hinantillanta chazqu
t cacamapafchu j' manatac- cun, hanampachapitiai
mi, chai latapi cacruna- chai , hinata. Capac ^

cuna, chai cuzcayupaichai cunta. Yahuarntapas


niyocchu?chaimiari,ma- aninmanta. Dios cainir
na yachacunchu, llapa hi- tapas. Ichaca Saccrdotcci
iiantin runacuna,SaccrJo- na quiquin yayachic Icfu

tccama cancanchic , Dios chriftop, fayanampi (aya


pachn hinatac yupaichaf cucanraicu, futimpitac,(
ca cancanta. pac Dios yayama, churii
P. Imanatac Sacerdote pachai qucfpillumpac ai

cuna, cau^ac cuchriop pacai cafcanta, afpacafcar


vcunda chazquipa atac raicu, muchuinimpach
yahuannta vpiancu Chri- pi, cruztiimpihuapas, hu;
ftop caugac vcumpi , ca- uita acaricufpa , vcun
pac cau^ac yahuarin ca- ca<5la Ilapan capac yahua
chcaptuijVpiaptintac. tinta hichafcanraicu, ca
R. Chayaqucntam ta- tucuicunada vnachachii
punqui^ ocaa ari villa- campac, camachifcam ca
P' cu, capacucunta, yahuarii
caiquijtapufcaiquip yachai
iiinta. Yachai ari. Tucui tahuampas , chazquicun
ima capac hoftiapi cacea, campac. Cai hia chaz
c hailiatacmi,capac Cahz- quicuica ari, manam cha:
V qui

MM
.' 'l.i .1.' .i. .t.l,t . i.^. i.t, l ,*. ..
A . .<v. J .^_ i ,i*. .* i

luicunan yachacunchu, nimpacnii,ma?


lua^pin Chriftianocunap Reip. Huacantimpi cal
a^ mana Sacerdote cafcaa tapuascaiquip, curipainini)
aicu. pi rimafpa cachcaiman,.
Chai hahuamanta a- mana tanijta atifpapas,'

jCjCai huc raica mantatac manam chaicamachu pu-:


ni. Yayanchic EsvChrif- chucaiman rimarijta. Pu-
3, quiquin capac vcunta, chucanhacmi ari , anima*;
apac yahuarintapas , luc- pac quefpi Ilumpacpi , ca-
es anto tuta micuipij mampichazquicoc,Diot:
intapi, vinopihuampas, pa cuyacuinincunaca.
oniagracufcan raicujchai Gcaciahcanmi ari, chai
rti ari Sicerdotcs ,
paipi an imacunada , huocaiea-
snciiicuna, tantapi, vino- chin. Llapa Epiritu fan-^
iihuampas , coniagrati- <5topcocuinincamcon,Ca
u , cantap ricchainimpij paipa cai Hulla pachsp, ay
inop ncchainimpihuam chap,huatccaininmantam
as ; capac yahuarinta , V- amichao. Alli caipa an-
untalmampas chazquin- impi purincapac cailpa-
u. chan , cocauchan , hanae
: Preg. Cai villahuafcai- cuTi pacha cama chaya-

|ui fimicunaari, ioneoi- chi{pa,yaicuchin.Chaimi,


am tacyachin. Ychaca ya- maamnchic Iglefiaca in.
ihaiutn munani. San^^it Yuyainiyoc animaca ari,
, H

mo Scramcntoea , ca- graciaphuntaicuchicmi,


nampi chazquicoc ani- quepa hamocCapac cama
napac, ima chica aliij- ricui pachap , manupac
li ^hu-
482 D^l Sacramento
churafcam, pa,ashuan ifpaicufpa ] ca-

Hinafpaca aii, yayan naicuncampac.


cliic lefuchrio , imarai- P. ImanaTunmiarijaUi
cum , cai caP ic micuipi, camam camampi,chazc[uj
vpiaipihuampas quepaiij- cuncanchicpac.
ta munarcan ? R. CoJlanan naupacrac
Refp. Caicapac micui- mi,llapa hinantin huaui
pi(yayanchcechnftop huchanchidaviUacuTun,
VcunmiarOcau^acninchic confeIacufun/oncopCo
pa cafcanca, vnanchancaa nainin utuyancancanna
ch cpaci cairaicum ari.tan iianaininhuanjjuchallicui
tsp ncchaiimpi Calizpi , canchicmata pecacuiin
,

vinopricchainimpihuam huampas. Chucucuculpa,


pas,c]ueparijt3 munarcan. yuyapa , mancha parac,
Cai icai ricchaipim ari/u- pata huauihuchapi^hal
iiap caugancan , tucui mi- quicupa, miiida, animan
cuicna , vpiaycunapas cbicpahuauiinra, cipi-

vnancbacun , yuyaricn. cininta ludashina , mill-


Ashuan cai tucuicunam- puchuaii.
ta,yaeqencaccaicacmi. Chay mantam cana
Ca cjuiquin yaya fayay cacninchila vnanchacn-
i^impi puni,chazouicocpa pa^vfca cjuiri huaccbacuna
immram yaycv!,mullumc pac , miallalapas coicuC
ca huamaniacamam cha- lun.Vcunchidaquipicu,
ya,chaipincvnai pachaca huacaichacuihuan , aca-

itia cochoma^in
cachea ; malla hualaicuihuampas

IV
cunap campi chazcjuicoc muchuchilun,Virg lanc
<^
V
i'Mtlap fapai maman- fcr todos lo Indios cjei m
hicpa Rarionta , huc los Curatos vucre ) e les*

[cai cutila muyuchipa^ enenen, demancra qbs


ezaTun. Cai tucuihahu- cniendan,fc puede procc-
mpim cana huanafac^to- der 3 les adrainiirai cl:c

alacmi, chicailadaam, fautifero Sacramento.


)iofl:a piachilac , che- Que por la experiencia q
atcui foncolla iun. tego en las dotnnarjy erse

]haimanta atac Diopa ,


les adminrar a mcnodo,
amachicuca lmilam hallo en los indios muy
unanmta pacha huacai- nocableprouechojparafus
tialac punim iluntac, almas^y le igieren reccbr
*, Imapachuantacm!, muchas vezcs y \t luden
ri chazcjuicunchic? pedir co lagriinas, y dcuo-
l. nimanchicpa an- eion.Y de paiticular com*
haalljoimpac. Imanam poicioo, yiinipieza para
ii,vcunchic,aich3nchila us cuerpos
nicu (palla caCachincbc Llegarle an pues al Al.'
linaacmi, animchicpas, tar los Indios cj viiiercn de
EsY Chriftop vcunta ai- Comulgar auicndolos
( a-

:hantamicupa, chazqui parrado antes de los que


:upa i Diopa graciampi no Comulgan, y reconci-
:au^an viai pachacama liados,y llamadolos nooii
pac. Amen. natin) a la poftrera grada.
Coa cibs preguntas, y del Altar , hincadas las
:on las coTif/ titas por el rodillas a modo de media
"
[cot Obipo dvi^mic,
hii( corona. El Sacerdote ef.
q
los q CQmulgaii(q an de tando al lado del Euange-
Ii i lio^
4J?4 DelSacrameuto
lio^bueko a ellos el roflro buelco aclIoscnme<io dd
dir la confeflion general, altar , lleua el Sacramente
en fu lengua,con voz inte con religion,y reuetencia
<^ ligible , diziendo : oca hu- Y tomando con quatrc
cha^apa.^lsfc, conforme ef- dedos de las dos manos,v:
t en ei Catecifmo , y los na de las formas dr rre
c ,

Indios las ir n repitiendo. vezes,com.9ando elSacci


Y acabada har la forma doce,y figuiendole los Iiv
de la abfolucion : Miferea- dios.
tur yeflriJJc.Indulgenam Apu yaya? camanacm:
;?*r.produziendo obre to cani,huacijm, yaycumu
dos fealdeIaCruz;y
la caiqiiipac,ichacaari,mi
mandar les ponga el mi- llaiquihumi animai quei
iiiftro vn velo delante de pinca.
los pechos i y les dir lo cj Lo qual coformc a Ic
es
c fgne en fu lengua. q el Ritual manda, podra
Sandilimo Sacramen- dczirja traduci q atrs de
toda , chazquicuncaiqui- xo efcrita,q por parecermc
k chiccama, checa foncolla^ la primera mejor lenguaje
iinim cda , chulla mita la tradux: cGm<3 d'>o,y to
ijchic. daesyr.a:yform?r.dola(c
Y buclto el Sacerdote al nal dla CriJz.,ccn la Hof.
tc
altar ,
haze fu genuflexin ta que cnc en la mano
al Sacramento:y leuantan- derecha,uponienco la pa
dofe,toma el vafo, la patc tena, vabje dar a cada

na. donde tiene las formas vno diziendo : Corpta Do^


conagradas preparadas, mni nojiri lefu Chriftt^llfc.
y
conica
.f. 'f^..'t-..' .t.!-t-.},i\. .'^.l...i.t

)mcncanc3o ( fi fueren pas. Paita yupaichaipifi,

luchos los qoeandeCo quimba cuti yayaycula,


julgar ) defde e! lado de miichaicurcaiqii marata

Epiftola. hDpaSjVpuicoCjCumui-
Y man daraics an tescj coc foiicohuan nijchic.
i reciban, que aparten el Pichca cutmatac , yopai-
bcllo de la boea,y alcen chaca caciiun , andiili-

roftfo diziendo ali en mo Sacramento , inqui-


I lengua. chic.
Chuncuna,calluUaiqui Y luego defpidiendo^'
i chazquicuchic. Chuc- les les dra,in darles la b-
haiquid:ari,raquicuichic, dieron ,
porque e lesa de
yayquida yayanchiccc dar la de la Mi fla.
lan vyacupa. ^ Caci quepilla rijcbic^:

Y aujeado el Miiilrcr^ amatac aftahuan, huchac^


'

ado el agua , y vino, d taruiaichiGchu.


q
dcercl lauatorio, a los
uc vuieren Comulgado, MODO DE ADM
vo en el Galiz, fino en o- nifirar a los enfermos , el

o vafo, que para cfte mi- antifiimo Sacramm^


ifterio ebr aparejcdo) to par Viati-
:s dir en u lengua. co.

Dios apune hida chun


a muchaicuichic, ca chi- VAN DO El Sa:
ahatunta, camcunaman cerdote vuiere de
uyaycufcanraicu : capac licuar el fantili-

cunta, cofpnraiguhuarn- mo Sacramento a los en-


li 3 fermos

w^ww^&t
4 s (5 DetSacrarnenf
fernios, defpuesdcaucr vi to enrazon laaya cncad;
fitado al Indio , india puebIo,para fcmejarcs oci
enfermo, y confclado fus fionesj a otro cjualquic
pecados , y auiendolc ab- ra,de oira Cofradiajimpic
incito dellos ,
por la Bu- las calles, por donde el Se
la de la Cruzada , con la or aya de pallar pues c
,

abfolucion que en ella colar decente. Y caufa re


efta cfcrita^y concedido uerencia a ellos naturales
le las Indulgencias , que y ni el mandarlo, ni ha
en virtud della, (econcc. zerlo cuefta trabaxo , j
den para la hora de la que el apofento , cas
muerte.Y auiendole amo- donde ea el enfermo , c
ftfr neftado haga u tcftamen- adorne,y (e componga vn
to , enderezndole al ca- Atar> mefa con mantc
,

mino de u aluacioa, les limpios , ara, y corpo-


Mande tocar la cam- rales, obrc que e ponga
pana, algunas vezes , de la Cuftodia, y candelas de
inco en cinco , los gol* cera encend!das,que ardan
1 pes para que e junte la mientras alli cftuuicre el

gente que del pueblo fe Seor,


quificren hallar , a yr a- ^
Y citando a gente jutt
compaadoel cuerpo de ta, apcrccbido el Palio ^
nuetro Seor Iesv Chrif. la cera , lantcrna , y lo de
to ; ordenando primero, mas neceTario El Sacer-
al mayordomo de laCo- dote lauadas primero las
fradia dc fantilimo Sacra manos en la Sacrilia aun
i tiiento (
que es muy puef- que aya acauado de dezir
(

Mila
JTa^yaunfcgundavcz, mo e dizc celebraildo.'

ibicndo al Altar ,
pues Saluo fi la prieila dclen-
os vezes fe las laua , ia v- fermo no lo permite , ) y
a antes de fe reueftir pa- luego llgandoe al alear,

i dezir Miflaj la otra vez hinque la rodilla,y abierto

uando dize , ababo nter el SagraFo,roma con am-


mentes manm meas , aun- bas manos el vao^ bujeta'
ue ela fcgunda vez , no con el Seor.
> manda nucftro Ritual Aduirticndo , que a de
.omano, mas es muy de- quedar Sacramento en la

ere,y en cftos Indios cau- Iglefia[ri de ordinario le

i,deuocion y reuerencia) luele auer] porque algu-'

vellido de amito,alua,y no entrare en ella a adorar


ftola , coi fobrepelliz, al Seor,no corneta idola-
'

lola , muceta , capa noauido "acra-


tria,pues

lanca i la tuuiere la Ige- ment la puede cometer


:a,y vn velo blanco obre Y particularmente , entre.

Ds hombros. Y dira ha- (


etos Naturales^que t po-

iendo humillacin pro co faben adueitir, en las a-

Ljnda primero , ante el al- doraciones, que hazen, ni


ar. ) In nomine Patm , isf diftinguir en ellas.

'ilif y isf SpiritM4 fan6ly Y con el velo que lleua


imen. ad altare
Introiho fobre loshombros jleue el
3ei Rcfp. JdDeum^i^c, cuerpodelScor, altocn-
Uiutorium noflrum in no- tre lospec h os,c on toda re-

nine Dominijjfc. Y luego uerencia, y temor. Yendo


aConfeIion gencral^eo- la Cruz delante, vna cam-
li 4 panilla

f^^SSW&t&m^i
4SS T>e! Sacramento
panilla onando,'
y agua Y quando llegare a la ca
bendita y luzes encend-
, del enfermo depues qu<
,

das debaxo de Palio, todo el Sacerdote vuiere puefto


efto fe entiende donde lo la Culodia , obre la mea
vuiere ( y no auidolo fea donde eftaran eliendidos
de dar el Viatico al enfcr- los corporales/obreel Ara
ino,.^omo fe pudiere He- dita el vcro, PaxhuicDo.
nar,con toda la reuereocia muL Y reponda el mini-
y decencia polible. tro., Et omnibii hahitantU
Y
a la yda , y boelta fe hm in ea. Dcxando la Cuf-
vayan rezando , algunos todia en el Altar hinque
,

Sa!mos,conforme al Sacer la rodilla,adorando el an-


dote le parcciere,fia canto tillnno Sacramento le-
, y
aunqueno aya quien los uantandofe roci alenfcr-
diga juntamente con el, rao con agua 'bendita, ca
t
porque entonces , los de forma de Cruz diziendo. ,

dezir Tolo y en el pueblo Af^eqefme.tfc. Como


, a-
0: q vuiere chirimas , flan- tras q'ueda dicho, y diaa el
tas cmodamente ,
pue- enfermo, el miniho ea
den ir los muficos tocan- u nombre, la Confcrion
dolas , delante el Seor, y General , en fu lengua d-
cantando a veros, vno de zicndo, noca hucha pel-

los hymnos, de pgelu- pa,6^e.


gua, Sacrhfokmn. ijfc.Co Y acabada dize el Sacer
mo e hallaran apuntados dote. Mifereatur tui.isf In^
en el P^itual
, para la pro- dulgentiam^ isfc. Y jn in-
eeEon del da del Seor, terualo alguno vaya figuic
da


)Io difpuco por el Ri- tas en Ta lengua Qu :ch ja
ai, como arnba queda cuyo Romance escomo
Dtado, y el enfermo con fe figue.

:f]e la Fe que Profcl en i Hijo para que digna-


Baptimo ,y aguardado mente reciba ys, el antil-

fta aquella hora, y guar- mo Sacramento, que es el


ira halla lo vanlo deu cuerpo de nuelro SeoE
3. es vChnftojesnecela-
bs porquanto es necea rio ,que primero delante
o,queen todo lo que fe ele mimoSeor,y de la

jeda hazer , ayudemos a gente que os efta oyendo,


poca deuocion que los creays de todo coraron

idios (
particularmente todo aquello, que la anta

isenfermos) tiene, y por Madre Iglefia Romana


.neceffidad queay , de q manda que creays. Y ali
Mifieen publicamente os pregunto , crccysio to-

F, (como digo)y la pre do^^

ncia de nueko Seor Rep. Si creo Padre.


efte tan i Prcg. Creeys aii mif-
Es V Chrifto, en
laraulloo Sacramento, mo,que ee que ceogo en
queeft atento al tiem- mis pecadoras manos, es
o dele reccbir,quando el el cuerpo de nuettro Sc-

acerdote c llegare al le- or I E s v Cbrio?


ho del enfermo antes Rep. Si creo,
,

ue fe le adminiftre el fan 3 Pf eg. Quereysle rece


rimoViatico,lehara efta bir para el bien ,y faluacio

ireue exottacion, y prce de vueftra alma^


^
,--- - : Refp.
49^ ^ el Sacramento
Rcp Si quiero. , Iichun mfpa camaclii
4- Preg.Q^ereys viuir, Chaimi an tapui
funqui.
ymcnr^enetaFeCacoli- qui^ llapantachu iiiim
^^^ qui?
Refp Si quiero. RefpJiiinm^yaya. -
Pues dczi acra con mu z.Preg. Iinquicacchu,
chadcuocion^comoyodi cai hucha^apa maquijpi
xcre Seor mo Iesv
: cacea, yayanchic EsV.
Chnfto,d:c. Chrilop chccan capac v-
cun,aychan cafcanta?
B^SIAS QVATRO Rep.linim,
pregunta dtz^n api 3.Pre.'Animaqnpa!Iij
en a lengua. nimpac quepijnimpac,
,

i.Preg.Cburifandii- chazquicuac inqnichu?


mo Sacramento , yayan- Refp. , chazquill'ac iJ
chic euChnftop,checan nipunim.
vcn aychanta , camalla 4.P.Cai chccan iiiicupi
chazquiccncaquipaciau tacyaycufpajCaiJ^aTac^hua
pacracmi , cai ququin- ulacpas,inqui,munan.
Diofpa aupaqiiempi ;n- quitachu?
,

ciimoqcqui , vyariquei- R. I,f)inim,munanim:


qui runacunap ,
aupa- ocadaari Tonco cama ca
quempihuampas , checa tichihuafpainqui. Capac
oncola , inincaiqui ya. yaya,&c.
chacun ,
anaa maman- De la manera que acras
chic glea Romapi cae- queda craduzida claora-
pa, cucui, ima , haicadam, con.

Y quan
^^^^V?Bi^nnB)Su3Mt^n^Bk!M6lM

Y quando fe comenta que el MiTal, y Ritual v^,

a dezir la dicha oracin y la Iglefia manda que cli-

jedando la forma confa- gamos i


y da la formula
ada entre los dos dedos de rogar Dios por elas
, a

lamaiioizquierdaj co olas. Aunque las que c


is tres reftantes, aTiendo aidieren , fean muy cle-

cn el vafe del Viatico gantes, y deuotas.


ntilimo.hierae el Sacer Acabadas de dezir Ins

Dte los pechos, c5 la ma- dichas tres oraciones , ad-

derecha tres vczes; y miniftrara al paciente, el

:ocurc que el enfermo antilimo cuerpo denuc-

> haga ai (i pudiere)quc flro Seor Iesv Chr/fto, y


i de gran deuocion para dir en latm Jccrpefrater, :

)s Indios, y ccrimonia, /^r?r,i^r.y auiendolere-

luy acepta a nuero Se- cebido , dize el Sacerdote:

or, y la Iglefia mida q fe Corpii Dm.Ucy buelto al


aga aTi, todas las vczes altar,aliara,y tapar la bu-
q
i Sacerdote lo adminira jeta y labarae los dedos,
:

; celebrado a i mimo,jy con aguaj vino^y .el mini


las pcrfonas a quienes le ftro lo dar al cnfermo,fia

dminiftrarc, y repartiere, pedir cofa alguna.


Notando, que la dicha Y enfermo por al-
fi el

eacin fe de dezir, fii gun impedimento , v tos,,


nadir, ni quitar a las pala- q alli le ucediere,nopudic
iras dclla,otra, ni otras al- re comulgar , adore el en-i

;unas : porque fer verda- fcrmo el ntiffimo Sacra-

icra traduccin , de las xnento,qae tenga el Saccr


dote

t^^h^
'
2 ^ elSacramenten
dore en ias manos, ( que carnea cuyafanmanta, ca
de fer Ja mima Hollia , y chica aiiincax:amhuan,ru
partcula que auia de rece- rafcanmantahuampas?
bir (y dua en la Quechua, huaccha millai huacijqiii
Muchaicuiquim,quef- man ricumoqueKiui
, ha-
pichiquei I e s V Chrilop multa raunafcanmantJ
Capac vcun aychan,hu. huampas, checan Dios,
paicui^quicacmi. Sanda checan runa cafpatac. Ha-
1^ Cruzijqiiirakn,hinantin nac,pachap, caipaehap ru-
pachada , quepichicai- raquen, camhuaceha, que
quima nca. A. Capac yaya, ^a huchaCapa runap , tura
animaita quepechipua. queiqui cafpatac.
Y queriendofe boluer Y le dir que pida el Sa
a la Iglefia, e llegue al eiv Gramcnto de la Extrema-
fermo,y le djga. vncion,diziendoaffi.
Hijo, hija? dad mu- Otro Sacramento os
chas gracias a Dios, por ta refta de recebir
que es el
,
to bien como os hecho, de la Extremavncion,que
en venir a elta vueftra ca- manda Dios dar a los que
lamaos vifitar,- fiendo ver- eftan para morir. El qual
dadero hombre que cri , limpia las-Reliquias de los
cieos,y tierra,
y vos pobre pccados,de uerte,que que
P^^^^r- dars recibidolo limpio
ti
^
Que en la Quechua di- para mas breueyragozar
^^' de Dios en
.
la otra vida. Si
Churi?Dioft3 achca cu del tuuieres neceTidad pi-
tiaa muchaicui, chicada dcelo ala Igle5a,con bue

coraron
.

'
.'
't.. .',...' .t. .'/ . ,f . l .?V. f-.f,
:i. ..
A . i .V. :
.i .

)raon,y voluntad. ijqn.

DigarSi pido. Y diga el Elo afli hecho,e biiel

icerdotc: Yo en u non:i- uc c el cuerpo del Seor,


re te lo otorgo. llenando la Cuftodia con
)ue dir aj eflo en la en- ambas manos, por el ord
gua ^uechua, que vino,dizido los PaU
Huc Sacramento, Extre mos que le parccere,y le-
la vncion utiyoc , chaz- gando al altar, pone el va-
uincaiquiracmi canea, lo del Viatico en el altar,
caitam Sacerdotecuna (obre el a ra,y corporal es ;y
hofpa fiminmanta ,
piti- hincada la rodilla e leuam

ayac runacunaman, chaz ta,y buelto al pueblo,al la-

uichincUjCaitacmi cana, do de la Epiftola , dize las


apa eoncarcanmanta,ma indulgencias que an gana
avillacfpa huchacuna^ do delta uerte.
ta^ashuan pichapun.Paita Todos los que aueysa-
hazquipa , llumpac pi- compaado elanciflimo
hafcam queparinqui : af- Sacrament (que es el ver-

uan vtcai culimana pa- dadcro cuerpo de nucftro


baman Dioshuan rincai- Seor Esv Chnlio) aueys
uipac. Iglefiamantachu, cumplido vna obra de mi
naanqui , tucui foncoi- fericordia, vificando a efte
[uihuaiijCoachun ipa? enfermo Afli mimo a-
Up. I^maacunim. Diga ucis ganado, cien diasde
1 Sacerdote. perdn :y los que aueis trai
ocapas palpa futim- do candelas entendidas,
)im , ghazquichifcaiquiin ducientos das. Y el Sumo
Pontfice
494 Del 'cramenf
Pnciice, Gregorio XllL icai pacbacpunchautan
cocedi a los cfracles,del viachircanquichic.
rantifimo Sacramento, Suramo Pontfice Gi
y
dems cbriftianos va
a los goriofutiyocmi, fandi
roncs,y mugeres, que Ic a- imo Sacramento, Cofi
compaarcD,qudo fe He. decunapac,huaquinchr
UA a los enfermos,^ a los ftianocunapachiiampa,
q
,cftando impedidos,aI oni cari,liuarmipac, anai:
do de la campanilla , reza- fimo Sacranientota, ca
ren de rodillas la oracio de tiuTeccunapac corean, oi
el Pater noler, vna vez coccunaman apaptin
, y hi
rpgarcn a Dios por e! en- Kailatac,mana alli catiu
fermo, quancas vezes efto finan yachacoccunapac
hizieren, cien dias de In- chanlalac campanillat;
dulgencia. vyaripa, concorhuanfa
Efto ira afii en la lengua. yapa, yayaycuda , hu(
Llapa hinantin,haicam mica ifpa ; oncoc
chai
cbecan Diosninchicpau pacri, Diola muchapuf
vcu, anliimo Sacram tin,haica micach caita ru-

toda^cadccjiuc hatun, ranea, chai chica niita,pa-


cuyapayaitacn rurarcqui- chac punchau pampa-
,

chiCjCa oncela ricumuf- chaja,vlachinca ipa.


pa.Chai hinallacacmi , pa- Y dicho efto^tomandc
chacpunchau , huchai- laCijftoda c dos manos
quip parnpachaininta,vla ante los pechos , buelue-
chicunquichic.Raurac ca- c alpueblo, en circulo,
dclacta, apaicacbacjunan. hazicndo con la mifma
cullod4
.1- .'
't-..'..> /Kt/tj. ,i\. t .^. ?. 'A. A. i ,4, . ^v,

T>el(i/lltar. 495
ftodia vna Cruz , (obre donesrc inaulgecias , a I'oV

Dsziendo ( Tanmmer- q con aclos n ten orcs^dvef i

Sacrammtum. Y el ve ro '

en ioores al antili mo Sa
)racion ,
que eft en el eramento^ a!auandole,y xt
tal , conformandoe uerenciandole eoii el cora
na oracin del tipo. ^on,y boca; como parece
Y colocado cl ancif- por los papeles, que corre
mo Sacramento en fu imprcos.
^ar bendize al pueblo. Para q eftos naturales,
rmando obre el la fe- participen, y ganen las gra
1de la Cruz dzicndo. cias.quecomoaCbnba-
nediBw^ Dei Patm^ tfc. nos fe 1 es co nc ed e n e pa-
^ i

llcuando conigo la lia- recio , tradozy las dichas


del Sagrario , haze vna graciaSjCn fu lengua U ue-
nuflexion , en la peaa ha,por q con facilKiad^
I Altar: y fe va a la fa- elas puedan dar a enten-
ftia a quitar la muceta, der no les fftremos , de'
:apa , velo , eftola, y o tantas pracias, aiiormentaa
cpelliz. i:iDi dolas u deuocioii ^ y ha-
Y porque la fantda' ziendo cafo dellos ;conio
lummoPontiice Pau deredemidos con lafan.i
quinto, de glorioa- gre de Ghrifto. Pues t'e-^
emoria, ainlanciadel necntreellos nuclro Se-
y Don Filype tercero, or fus dichofiliinos prc.
icftro Monarca , y fe^ dcftinados. Ni a las ani-
)r natural qefta englo- mas de Purgatorio , de
^concedi muchos pcr^ lus ayudas ., y ufragos
49<5 Del Sacrament
Ponduc primero el romn Alabadofea dfantifim .

ccjcomo anda de moIdc,y crammto.Vox cada vez qi


c le leguira la traducion lo dixeren,Indulgcia p!
<ld. naria;y por las cinco vez
primeras, puedan facar c:

IN DVLGENCIAS co animas dePurgatori


cocedd(V5por mefirofantif- Iten, concede u San
Jmo Padre Paulo umto a , dad, Indulgencia plenari
inflmcia del Rey don Felipe y remiTion de la rerce
Tercero nueflro feor.a todos parte dcus pee ados,a qu
os fieles Chrijlianos^ quiera perbna que en ,

que hieren loji- done


caa tuiere ecrito,
guente. otros lo puedan leer: Al
hadofea el fantifimo Sam
Y
p
das
Rimeramcnte,concc
de Li

de perdn
Santidad , cien
; a todas las
ment.
gcncia gana,
la mifma Indu
que lo le)
el

re,por cada vez que lo li

per(onas,que iXQicuiAla- yere, y el que no lo upi(


hadofea elfanttfimo Sacra- re Ieer,venera ndo el pap<
tnento.Y las mimas Indul- do efta ecrito.
gcncias conceder los que Icen concede fu Sant
oyndolo , lo reuerencia- dad. Indulgencia plenari;
ren. y cien dias de perdn,
Ire, concede fu Santl- qualquiera perona que
dad,a todos los fieles Cbri traxere configo, en med
fjanos, que confc fiados, y lla, cftampa , la infigni
comulgados ,,dixcrcn: del lantiflimo Sacraincn
10
fi.i.'t.>^.f..^.l,t. ^.^..'^.l.i.A.t.i^

Ycfcrito n ella. Ala En los dichos papeles


ido fea el fantillimo Sa- impreos , ea pintada !a

amenco. imagen de nueflra Seora

Icen concede fu Santi- la empre Virgen Maria.


d, a qualquicr perfona Y vn titulo que dize. Con-

ic acompaare el antif- ceptaJim peccato originali


no Sacra mcnto,en la vi- Maria. Y otro rtulo q di'
a de algn enfermo , in
- ze.Ecceancilla DomimjiaP

Igcncia plenana, y cien micUfecundum iptrbam tu


is de perdn.
Icen concede fu San- LAS DICHAS INDV
lad a todos los fieles Iugencias,y rtulos, dizeii

iriianos ,
qne en el ar- afli enla lengua Que-
ulo de la muerte, tuuie- (chua, fiel mece tra

i en la mano la infignia duzids.


I antiflimo Sacramen*

,y dixeren con deuocio. Sanliflmoapu capaa


abado fea el antiflimo panaca yayanchic Paulo,
:ramcnco, y no pudicn- hinafutiyoc, fummo Pon
I

con la boca, con el co- lificecunap.pichcaeq-


pa , indalg<:ncia plena- mi Capac Rcyninchic
;

jremiflion de us pe- Don Philppcp maaci-


dos. ninmanta,cai quepa if
Para ganar eftas Indul- caita rurac, chr.ftianocu-

ncias, an de tener la Ba- napac, huchancunap pam


de li Tanca Crozada de ,
pachaininca vTachichun
vltima Predicacin. ipa,camachirca coycur-
K k ca

^ mwrwwwmU^ mii wmi ^^ i i u, uw^itm


,

kdJJKB]

49 s _ Sacrament
Bairi anpac rimafcan, yupapa ifcan mantari,
fanl:o caininmi cuyan, chca anima Purc^ator
pachac punchau huchan cluiyacuipicacpatajloc
cunap pampachaiiiinta ninta.vflachich ipata
hinaiuin Cari, buarmi- ChamanE.iacacan
pas,an(5tilimoSaci'amen to cainin ; huchancuna
to, yupaychaca cacho, quimba paquipampath
Cay c|uiquin hu-
ecpac. ninta, hichancunap,hu
cbncunap pampachai-^ ta pachaiintahuan vil
nintam cana cuyaycu- chichun ipa, maicanr
cun hinancin caifimicu-
, napacpas , huacimp can
na6a ,
yupaichaca ca- micunata yupaichaf<
,

chuii andiffinio Sacra- cachunanliimoSacr


ment. Vyarjpa,aaii- ment, quellcaca cad
oc ^umaichacocpac. huchacunap riciinamp;
Chaimantajaniocai cazcaicuchipa churai
inmi coycun, hinantin cun.
Chrftianocuua , a hu- Chai quiquin hachar
chancunanta villacupa cunap pampachaminta\
confclaciifpa , comulga- achichuntac , caifimi ci

cufpapas, andiImo.Sa- nada^quellcapi cahuacci


cramento, yupaichaca ca- na, haica mitach qucllc
chuo. cciinapac, ^apa mi pi ricunca chaica.chai ch
taicanmanta, liapa hu- ca cutmi vflachicuncan
chancunaphunta pampa- cu, huchan cunap pampa
chaininra,vlachicuca if- chauiuta ifpa.
pa^aupac pichcabahua, Coicun naracmi,mani
10:
guclk

:m&
'mKMEMKmKmmM^WJ^Wi
^eloAhaf^ '499
]d!c3 ricuita yachacpac- chaocunap himta chaica-
qucllcalladayupaichaf ma panipachaininra ;
pa-
,quiquin huchacunap chacpoc^iau hu chanca-
,mpachaiinta,vflachi- nap pampachaiintaha-
mnniipacuyan, caaia- an ancha qiicpapi natac
licunrac. fando apuii chicpa ian-
Chai hahuamanta a- locainin , tncui llapa
:,ao5:ocainin,h Licha 11 Chiiftianocunapac , cu-
nap chaicama pampa- yaycun , huaiioayac, p-
aita,pachacpunchaa tioayac pachapi, maqum-
ichancuHap pampachai cupi,(anlilimo Sacramc
titahuan vilachichun topvoachaininta hatallcc
Limi. Pi maicampacpas pac,ehecaioncohuaiirac,
capi, collquepi , imapi- yupaicbaica cachu alsfi

s cufcuicada , aiidlii, nio SacramencOjecpac;


D Sacramcncop vnan- maaa firoihuan patinanca
aioinca apcficachapcin: yachacaptiori,ioncon vcu
iquia ciicucallap^yu- pi inca cbaica,hucbancu
ichaica cachun ianciffi- nap hunta pampacbai-
SacrameiiEo Simi niP iota,hncb3n cunap pam-
:una cufcufcadta, huall- pachainintahuan, vilachi-
:icuptiatac. chunrpa, camachicuii
Chai manca atacmi ,
atacm.
ido cainin coic'jn, mai Cai mcui ifcaicunacla
1 runapas, ancluTinio vTachica caocimpacri,
:ramentoda, oncocm arjta Bulla de la Criizada
iptn,caauicocpac,hu- aucha quepapi vyaiichiP
K k cela
'

i
soo DelSacrament
ca(fl.i, chazquicocllam vf- y las dizen los Tndio5 , cr

mana Bulla-
fachicunca, ladotrina. Yqiiando Ce
yocca^manam vflachicun mulgan y dcfpues co
,

niancha. mucha dcuocion.


Caac hijcbaiinac tarif
ca,Miriam caimi yayap, ORACIONES PAR
pacoman , ocapi fimij- aates de Comulgar ^ en L
quicama ruracuchun5,pu^ kngm GHiechua.
^hucaca cae h un.
Manarac andiffim
Tupai chafca cachJanBif- Sacramcntola , chazqu
Jim) Saa'amento, cupa , cai muchaicui, m
acuitam iTun.
Las oraciones que e

figucn , para antes , y def- DOMINE lESFCHRl


pues de recibir el antili- teFili Del yiui^ qu ex

ir"
m o Sacra meneo, errad u- Volntate P a trisy
2do puncaal mente, de i^c.
las que e dizen en la Mi-
la en Latn, para el mifmo Capac yaya lEsvChri
cfcto , y por fer aproua- to ? caupc Diofpa chur
das por la Iglefia , dcuo- cammian, yayap mua
as, y breues las pon- ninmanta,EpirituSand
go en ele lugar. Las qua- ruraifiptin, huauiijqu
les corren, en muchas raicu, tecce muyula ca
partes de cfte Obipado, ^aehircanqui ; cai Capa
j de trosj^donde las dcxc, collanan lanfto ai^haiqi.

^(wug Mft^
"
cuiquiraicu- Capac ya* huamps, cirpachuachuJ
uarijquiraicupasjllapa hi- chu. Ichaca ari , campa
antin,acui huanana cai- ciiyapayayiiquiraicu > a*

inmantaj tucui manalli iiimaipa) vcujpahuan all

ainjmatahuampas,quef- cainin ,
pucarampachuai
ichillahuai.Hinaip3,rurai pas capuachun hampijta
ri yaya?camachijijquipi cbazquicuacaipachuam *

azcancaipac : amatac vi- pas. Cau^anquim ari , ca*


aipac cammaota, anchoi pacchacunquistacmi^
ochjfca, huacpirifca caf- Dios yayahuan , Dios cf-

Lcchu.canimiari,quiquia piritufantohuampas , tu-


>ios yaya, Efpintu Sanc- cui mana puchucainiyoc,
liilMl
3huampas,ca^aoqut,ca- viaipachacama,.Aiiien
ac canquitac, viaimana lEsvsKiaria.
chucayniyoc,vi3pa- SantiffimoSacramet
bacama. Amen I E s v s, to:a , a chazquieiipa j
ana. cai rcc^ecui, muchaicui-
huan , Diofta hupaicut
'ERCBPtlO COR^ iun.
poris^ ilffmguimSyj'c,

coRprs rvFM do
A yaya lefu Cbrifto ? mine quodfumpjiy if
31 cunan camannac, ca- fangbs.
i
ac vcu, aichaiqui, anehai
ufpa, chazquicuilac if- A. Capac Pvey feof?
aica, ama quepa tar^pai- aicha vciquijiiicucaica.
iian , viai huunmmaii cau^ac vcuiquipi ^ capac
Kk 3 yahuar,
??? vJDBiJ^K i^PPffWMHIIWH HINIIPfflimiMIWiHWIIMHIIiH

"50^ 'Sacmmenfo
_
yahuar , vpiafcaipas ati declarado, loque acerca
foiicoi rurupi cazcaicu-- dclaadmmi1:racion,dertff
chuii vcoai atac (
maa- admirable Sacrameto , ay

ri'
cuic}uim)quiquillaipi,a- qdezir. Y fien algo me
ma manaip mapa ca- alargado , en el dale a los
nin qneparichunchu^cam indios enfermos , que nO'
mi ari,ticoc yaya, cai colla concucrde con el Ritual
nan mieuita , rurarcanqui^ Romano^que voy figuica
animaipa minimpac, cau- do,y emos de fcgidr, es en
^anquim ari^ capac atac- poca cof3,y no dcdjze de
i micanqui, pachacuna pu lo que manda debaxo 1*
chucacuncan,mana tucua correccin de la fanta M*
cao. cama^Amen. I E s v s.
I Mara.
dre Iglcfia, y de codos
que
los.

lo traduxcrcn mexor
Con lo qual (a gIoria,y en laiengua Quechua.,
honra de Dioslme parece

flN DEL SJCRAMENTO 2)


la Emharijlia.

Cd^

^t>1>^Bl>^...
i'iiP'iii'ieBiiiaw^waa {mmmMmmiant^T^

elsAitar.

SACRAMENTO EXTREMA
njctionis.

DEL SACRAMENTO DE LA Ex-


trema vadon.

5. EXrREM^JJc. abundiitc ^ del Sacrimen


to j y ellos puedan tanv

^ ISACRAMEN- bien aproDcchane de u


to de la Extrema vn- Fe h piadofa volun-
, y de
noo,inftirudo porChriC tad,de pecho, y animo
tonucfi:ro Seor,, como quaodooa vngidos coa
ineJcina ce!eftia{, no (o- el Sagrado Olio.
o para el nlnia ,; (mo nm
:>iea para la dlud del ccu
f iNQvo JLLVD'^
30, le a de adminiftrsr^
ion toda diligencia, yxny
iido,aIos c]e citan pe- Lo primero que fe a
igroa raen te enfermos , y de guardar es , aquella
i le pudiere hazer , e ad- que en general lacoftum
^iniftre.qiiando aun e- bre de la Iglcfia guarda,
q
:^n en ii entero juizio, fi el tiempo, y la condici
1^ la razn efta en u fuer- del enfermo lo pernritc,c
-'^y vigor ,
para que pnc- le adminiftren a lenfer*
Jaiiiecebir, la gracia mas. mo anres de la Exrema-
Kk4 vncion^

i%ggq
pflg^^^gg^jPg!iigi^^l^^^^
ff^l^^7Te!>^VAOASJ[AJ(AJUbJUJIBJUWlBJJi

DelSacmmei
vncion , los Sacramentos, Efte Olio fe puede gui
<le la Penitencia,y Eucant dar, prfido en algodofi
en cofa emejante. Mi

la.

para euitar el peligro qu(


j. HA B EA T IGITFR puede auer derramandofi
i!fc. es acomodado, quee lie
Tenga pues el Parro- uc a los enfermos empi<
^
co en digente Cuftodia, pado en algodn.
el sgrado Olio ^ de los en

fcrmos, en vn vafo de pk- . DEBET AFTEM


ta , de elao ^ en lugar ^r.
I limpio, y decente^ adorna Efte Sacramento fe

do, y efte ca bendito por de dar los enfermos, qu(


el Obipo , en el lueucs de auiendo llegado al vio d(

la cena del Seor , renoua razon,eft tan malos , qu<


dofe cada ao auienda ; parezca acercarfeles el pe
.quemado el viejo. Si ac- igro de muerte. Yaque
fo entre ao parezca po- los que de muy viejos vi

dcr faltar , por quaquiera desfalleciendo^ y cada di:

manera , y no fe pueda a- parece emueren , e les

uer otro bendito, e puede de dar, fin que tengan o

repr^r, echando menor tra enfermedad alguna.


quantidadde Olio^no bcn
dito.en el Olio bendito. JNFIRMIS: AFTEM
] ''V

J. OLIFM PORRO, Y tambin fe les a di

dar a aq^ucUos enfermo5


qufi

ti1>\iBn>s.
pe ftando en u JLiizo,y gue, a los impenitcnces , y
lueros en fus fenti(JGS,lo a los que mueren en ma-

dteron, que fe puede niefto pecado morral y

aerificar, que lo vuieflen a los excomulgados y a ,

jedido , que ayan dado los que aun no eftan Bap-

cales de contricin, aun zados.


]ue defpues ayan perdi-
lo la habla , ayan enlo- . NON MINISTRE^
^uecido, defaanen, nc> tur.isfc

cncan. No feadmnirealos
que an de ir a la guerra 5
[.SED SI INFIR- an de nauegar, van en pe
muSyiS^c, regnnacion^c e an de po^
ncrenotros pcigtos, oj
Mas fi el cnfcrmo,efla> los reos que an de fcr iuili

lo con frenei, locura/e ciados ucgo , a los xtru^

puede verificar, quepue- chachos que r.o tienen

dehazeralgunacoacon- vio de razn,


era la reuerencia del Ss era-
meto, no fea vngido, fino . SlQriS AFTEM,
es que totalmente fe quite (fe:

cl peligro. Y i alguno efl:a en ex-


tremo y ay peligro no
,

J.
IMP E N 1 TENTU muera antes que fe acabe.i
! bu4^ifc, las vnciones, vnjanle de

priela, comen Cando de a -

De todo punto fe nie- <juel lugar ,


^er ijiam fane-

50^ Samtnenfd
' tamiPnamem.U cComo confeflado fus picados
t ^
j
abaxo
viuicre,digane
fe dir , y
las
coda via
oracio.
k acercare el fin de
da, cnronces fcle
u vi
puede 1I<
m lies

tas
,

en
que le dexaron, pucf
u lugar.
uar, por el mimo Sacer
doce que Ilcua la agrads
Eucariftia, elOliodelo5
. SI FERO DFMy enfermos , con el fagrado
^^- Viatico ,mas fi fe pudiere
Y fi mientras fe va vn- aucr otro Presbycero , u
giendo , muriere el enfcr- Dicono, que lleuc el an-
mo ,
no pafe adelante el to Olio jleucle el qual ve'
presbytero y dexe i las di^ ftido de fobrepeIlz,lIeuaJ
chasvnciones. do el fanto Olio oculta-
mente figa al Sacerdote,
,

. QjrODSl DrBlTET, que lleua el Viatico , y de.


^^' pues que el enfermo vuic.
Y fi tuuicre duda, fi vi- re recebido el Viatico,va-
ncaun,piofiga lavncion jale el Sacerdote.

y pronunciando condico
nalmcnte efta forma diga . INEADE M, Isfcl t

JiDiUHper iftamfanam \>n Efte Sacramento',no fe


mtm, ^c. como abaxo deue reiterar , en la mima
^^ ^^^^* enfermcdadjino fuere lar
S. ^J AVrEhi JCCL ga, y de muchos das, co
dern/d'c. mo quando cbndo el
Y fi aconteciere, qdef enfermo, conualecicnte
pues de auc el enferaio buclucotra vez a eacrcn
pelijro

tUnan^.
m iPii lili Baisj&aaRg&ririraBr^^

'Deleitar. 507
igro de muerte. Las palmas de las ma-
nos, que a los dems en*
2VIN QVE VERO, fermos fe deuen vngir , en
l^c. los prcsbyteros , de
ean
Principalmente fe an vngir en lo exterior, y ha&
vngir j cinco partes del dcllas.

crpo j las qualcs dio na-


hombre, como
aleza al . DVM OCFLOS,ifc,
frumentos de los fen- Mientras el Sacerdors
los, esa faber los ojos, vngc los ojos, lasorejas.y
orej asilas narizes,la bo' l<^s otros miembros de!
manos , con todo
,y las cuerpo, que ion iguales, y
o tambin fe ande vn- paresjaduiata, que vogi-
: los pies, y los rioncs^ do vno dcos , no acabe
ro la vltima vncion de primero forma del Sa-
la

s Rioncs , ficmpre fe cramcnto , hafta que aca-


dexar en las mugeresj be de vngir , ambos los
kr honcftidad , y tam-
la miembros iguales,
en en los varones, quan-
) el enfermo , no e puc- J. SlQnS AVrEM^^Jcl
: mouercommodamea
, mas en los varones, ni Y fi alguno tiiuiere cor
i las mugcres,no e deue tado , muriiado alguii
igir,otra parte del cuer miembro, vngae la parce
),cn lugar de los riones a el mas cercana; coa la

milhia forma, y palabras.


MANFS VERO^i^c^
|. HriF^
508 Del Sacrament
da vna dlas vncioncs qu
%.EFirS AVrEM, dodize.
i^c. Per iflam SanSlam ipnBto
La forma defte Sacra- nem^ i:f fuam pijfimammi
ment, de la qaal vala fericordiam^ Indulgeat k
antalglefia Romana, es Dominn4y quidquid per *)?/.

aquella folemne precacio, fum,Jueper auditum^ i^fc.

que el Sacerdote haze a ca deliquijli.

ORDO ADMINISTRANDI SA
cmmentHmextremx,<vniionis.

den de ad-
MINISTRAR, EL SACRAMEN^
to de la Extremauncin.

$. SA CERDOS, Uc, pios,y vn vao, plato, cti


que cle algodn , cofa
L Sacerdote pues,
q lemejante, diuidido en ic
ideadminilrarclte te formas redondas para
,

Sacramento ;en qu limpiar las partes vngidas


to c pudiere hazer,procu- y vna miga de pan para
lequec ^pareje c ef- limpiarc los dedos, ya-
ta el enfermo , vna mea, gua para labar las manos
fiubierta con mteles lim- del Saperdoce,y vna cande
la

Sav^nt^
^el^ltar. 509
a de cera j
que d luz al q otra va nyn peligro de po-

aze la vncion , y final- dcre derramar ,


cuelgue
nente procurara ,
que fe del cuello el vafo del olio
dtninitre cfte Sacramen cerrado con vna bol3,o
o,con quanca limpieCa, y capillo(como cita dicho)
eplandor pudiere. para que con mas commo
didad, y mas eguramence

). DE INDE CON' lo pueda licuar, y vaya fin


uocati^ Ifa, ion ido de campanilla.

Y
luego auiendo Ila- XFM PERFENTf^M.
mado los clrigos , mi- Quando vuiere llega-

lilros, por lo menos do al lugar donde ela el

m clrigo que lleue vna enfermo, entrando el Sa-

Cruz fin ala baxa , y el a- cerdote en el apofento di-


7ua dendita , con el af- ze. Paxhuic Domui.
perforio. hifopo y el li- Rejp. Et omnbm habitanti*
,

bro Ritual. El mifmo pr- bui in ea.

roco, toma decentemen-


te el vafo, con el agrado . DE INDE, D-
dIio de los enfermos , cu-
"E

bierto con vn capillo de


feda de color morado,y le Y luego poniendo el

lleuacon cuenta, porque Olio obre la mea , vefti- m


no fe pueda derramar, y
le do con obre peltiz, y cfio
fi vuiere de ir algn largo- la morada da la Cruz al
,

camino^Q a cauallo ^ por enfermo,, para que piado*


anieucc

mM\
f^?^^ ^^J^^^AAMJMABMmKMBMBBMBMMS^i
sxo . 'Sacmmenf
famentc !a bv?fe, y luego e- re) c pueden Jexar ] o to-
c ha obre el agua bendi- das, parre del las
,
, y luego.
U cnforma de Cruz , y ro- egun coftambre, dicha U.
ci el apoeato , y cjrcun- confelion General, en la^
tances, diziendo , aj>ergef- tin, en lengua vulaar,di-
mj el enfermo e qui- ga el Sacerdote Miferea^_
fiere confciar oygalc, turtwJ.sfcJndulgentiam.
y
aboeialej luego le con- . A NT EQp A M, tfcl
uele con palabras blan- Antes qoe el Prroco,'
?s^ y anioroas y dgale comience a vngu-
, al cnfer
breaemcnte (fi l tiempo mo, amonede a los que
diere Uvg'4.r)h fuerza, y ef- eftan prefentes oren por
,

cacia,de ete Sacramento, como el lugar y el tieni-


cl^

quanto pudiere le forra- po lo pidiere, y confoi me


Iczca elanimo, y le leaan- al numero y calidad de
,

te a a eperan^a de la vida los circunlantes , rez los


^e^i"3- iece Palmos penitencia-
POSTEA, ^r, les, con us letanas , y o-
Y luego diga el Veifo, tras preces , mientras el Sa
'Admtormm^i^c con us cerdote admmiftra el Sa^-
repudljs.y oraciore?, haf cramento de la Extrema-
talaclauua deavlnma. vncion.
y luego diga. In mmi-
$. rj^ o RAT io- ne Patrii^cfc. halla la con-
nes^ j/c. cIufion,Airien.
Las cjuaies oraciones(i . DtilN DF.^tfc,
el tiempo no lo permicie- Y auiendp mojado el

dedo

tilywai^^v
^^^^^^^^*'^^'^^'^**^^^^ffT^*1^>T*T*^^fFB ^"ffr^K ffili^a TMfcf

,
\
Deleitar. 511
^
ledo pulgar, en Olio
el mas de las vncioncs; y!a
antOjVn ja al enfermo en , vocioo que e a de bazet*
inodo de Cruz, en las par- en la boca e haze apre-
,

:cs que aqu van coaladas, tado los labios al ciifeimo


iconiodando en el po- Yaduierca que (como
o\o lugar, las palabras de dicho es ) a los Sacerdotes,
l forma en cle modo, a 110 fe les an de vogir las
os ojos. Per tftamfanam palmas de manos, fino
las

^S!'c. lahazdellas, por -fuera.

I MINISTERFE^ A LOS LOMOS, o rones


ro^tf.

.HE C AFTEM FN-


' Y el miniflro, fi efta lio.

)rdenado de orden acro, La vncion de los !o-


) el merao Sacerdote, de moSj rioiies , e a de de-
)ues de qualqoier de las xar iempre en las muge-
unciones Jim pie los luga< res, (como le a dicho , ) y
s vogidoSjCoo la forma tambin en los varones,
cdonda nueia hecha de , que por la enfermedad , a-
Igodon , de emejante, penaSj ai peligro , no e
ponga en vn va (o
cla la pueden mouer. ;

impo, para que licuada


kpuesa la gefia, e que- Y acabadas ellas cofas
nc; y las cenizas, e echen dize el Sacerdote Kyre-
n el Sagrario. eieion, &c. Co rodos los
A qui e igqn las for- verlos , y tres oraciones
que
2

5 1 DelSacnimenf
que el ritual manda con dadIcagrau3re5oelcnfcr-
t us claulas. Amen. mo co melare a agonizar,
que luego llamen al parro
%,AD EXTREMFM^ co, para que ayude al cn-
i:fc. fcrmo,y le encomiende el

t Al fin le podra de2r,aI alma,y fi fe le acelerare la

gunas amoneftaciones a* muerte, antes que el Sacer


ludables , y breues , con* dote e vaya, encomiende
forme la calidad de la per- el alma, egun buena y or
ona, para c^ue el enfermo denada coftumbrc.
fe confirme , a morir en el

Seor , y para fortificarle, . QV^ AVTEM^


5' y ahuyentar del las tenta- ip'c.

ciones de los Demonios. Las cofas que pertcnci


ccn, a y cuy*
la vifitacion,

. DENlQj^E^tfc. dado de los cnfermos,y pa


Y vlti mmente . le de-. ra les ayudar a bien morir,
xc agua bendita, y laCruz y encomendarles el alma,
(} o tuuicre otra, para que y para las exequias , abaxo
frequentemcnte la vea , y fe pondrn en fus lugares,

legun fu deuocon , la be-


e,y abrace. . SEPTEM PSAL*
mi, tfc.

J. ADMONEAT.t^c. Los fiete Salmos peni-


Amoncfte a los dla tenciales , con las litanias,
cafa y minilros del en-
,
mientras fe vngen los en*

fermo , que i la enferme- fermos,con el anto Olio,


por
mmsBSMBismmsssgmm^B

por otra necelidad j (e que en la fallid del Alma


lizen de rodillas, como y cuerpo caua ;' figuien-^

: igen en el ritual. do el Fvitual Romano a la,

letra , notando primeiO;


:0 Q^FE S A DE algunas cofas ncceiarias,
e^r a os Indios^ acerca del eadeaduertit.
Sacramento dla Ex Lo,primero,que el mi
tremal^ncton. niflro que adminilrare'
efle Sacramento (que a ci

Para tratar del Sacramto er el propio Cura , otro


le la Extrema vnc ion (
iii d fu licencia ) efta obli-

porChrilo, y di-
iituido gado a tener la mifma it'^

ulgado por el Apoftol . nexencia^com poftura exte


aiitiago, en a cannica ) que en I0S3
rior, interior,

emancra^ que el Sacerdo dems Sacramenos. Pues


e, reflamen pe e adrnini- 1 es yno de los fete que
ire,eaeiaaado a los n* Chrifto neftro Seor iri-

lies anosj epfcrmp.s ^ u ftCuy. En el qual rambie


jrtudj.y cfetos ,
(que tnu* fe rcpreenta 5 la (agrada

has vezes no le pide, por Paffion (uyaj y- mediante


|ue n;ofabea lo quean de ella, obra la gracia, y otro^
ledir 5 y i lo piden no la- particularesefedos^como
)en loque reciben e les en los dems Sacramen-
dminilra por no au er- )
tos. En cuyas formasj ma

es dado a conocer ee Sa teriaSjCon la deuida inten-

;ramento,ni la gracia que cin del miniro, va cni-


: e! e da , a.i loi .efelos, bucltau precila angre.
"
LI Lo
514 Sdcramento
^ Lo fegnndo.La puntiia tereza en ellos^ efle Sacr:
SI lidad, y diligencia, en le ment haga fus tfe^lo
adniinillrar.Porque de que fon muchos,
mas de mandilo al c5 Dcptitar el alma ,

Sanco Concilio Detrcnco que tenga vna gran cor


y los Con-
SeJ^i.i^, cap, 23. fianza ,en la diuina micr
dlios Limenes. 2. T. 3 , ca, cordia-, es for^^r la packr
7y< y el vltimo aci:. 3. cap. cja,para{fnr los trabaje
2^i es di^no de particular de la enfermedad^ muc
punicin el Cura, que por te,forcificar las virtudcs.d

negligencia (uya/e le mu la Fe, Eperangajy Carida


tt alpun enfermo^fi n anee contra las siraues tentacic
icccbido ee Sacran:in- Resdelahoradelia^quirs
to, las reliquias de los pec
Y que fc3 no aguardan dos, y otros afedos , enti

do a muy tarde, para le ad los quales es vnocl dar


minifrar , fino que con luda los enfermos, quan
tipo c reciba^para que el do conuienc.
enfermo ti'aconoeimi- Y conucndra aduerti

to de lo q e le admini ftra a los ficaes, (acriftancsy'


dcfucrteque ce peligro- mayordomos , auifcn z

o,y no muerto 5 y antes Cura con tiempo ,


par
pefclciuiben los fent- quecadminilfc elc Sa

dos para que pueda tener cramento, que el mc(


dual dcuocion , y vc de mo Cura, nuiendolc con
razn , en la recepcin fclado,y dadoelviaticc
del; para que teniendo en- fin aguardar a mas dilaa<
1

l^3fj $1$
yes les lIcuc cfta fanra vn- quando vnje dos enb^
noSj porque vnciones
y que en las
:ion, platicas las

r crmoncs ^ que a los In- doren canto, corno las pa-


lios e les hizieren fe Ics- labras y .affi a plicars do^-
, j p
iduierca,y encne lo dicho la forma 5 aya juntamente

.0 tercero,aduicrta el Cu- materia, obre que caiga la


a,que la vocion es la ma.- taiforma, y aIl acaue jun-
cria pro:?fima,def!:eSacta- tamente, de vngir ccn>o ,

ncico^y el Olio bendito^ de dezir Lis palabras, obre


;s la remota, y las palabras el orcrano del coonoxlcl
juc el C in dize,ion la for cntido oue e vnpicre.
na.Y ai aplicado el Saco Adirtiendo, que las

[)lio, juntamente fe an de tales vnc/ones e an de ha-


leztrlas palabras de a for zer^ echando dos gotas v
na. Defiierce que quando lo que vartare del anto
;l Mmiftro dixere ,pert}a OIjo, obre vna patena )
q
^ancJimyniiomm) al deziu para el dicho efeto l!e
\ ijiamfai3am 't>nwmm) a con laschnfmcras) y mo-
de citar vngiendo el lena- jando el dedo pulgar de
io que la v acin pide , ei la nano dcrccna , en el
quanto bacoamcQt<, fuere mio Olio, vngir inme-
poflblc. diatamcntc los eno--
Y yendo mas de cfpa* rios, con u mano ,j no
ci. quando es de vn o'o medi-inte otro inlru -
lug^i',(como qnando vDJe \n c ato alguno p! n m 1 la ,

las en varones , y
renes ,
ujiela ,
que oele ef-

mugeres} y mas aprxb, car aflida a la tapadera


Li i de

S^j^'~yj^ Si
5 1 <> DelS'acrament
'de la ampolleta ,
porque cienes, conio dicho es, a
sffi lo manda y el Ritual ,
de ear preparadas ) y lu
todos los que acerca dco go confumirlas al fuep
tratan, dizen que c va y echar las ^eni^as en
D^li en la Curia Romana, picina, que a de aucr fo

t /y porque todas las vnco- ^ofamentejCnla capilla di


-lies,qoeehazencnelSa. Baptifmo.
ocramento del Baptimo, -

Lo quarto. Procure i

confirmacin, y ordenjas Cura^que la caa del cnfei


IV
i iazen los Obipos , de la mo ete lo mas decente,,
manera dicha y para iai- , pudiere et. limpia, y ado
: primir la eal de la Cruz nada co vn hornamto d
con el dedo pulgar de la los de la Iglelia,c dos ca
mano derecha^ fe de ha- dlas de cera encdidas,(
zer; y no con otro iolru- brc el Altar vn pao d,

r^mento, pues ali fe hazc fo Heneo limpilimo (obre


breel Mial ,
quando fe fe ponga la ampolleta, c
I

quiere leer el Euangelio, el S. Olio,q qoado fe lleu


y
v/fll ciego Celidonio, vngio re fe haga tres vezes eii

el Seor 5 con fu mano el dclacpana,ddocadavc


lodo en los ojos. tresgol pcs,para q 'e junt
Y es decente cofa. el ha algunos indios,q vayac
zere s y defpues c pu-
,
panado al Cura c6 el S.O
cedo, con la miga lio. que lleua delante de
I -rifica el J

de pan eopas. algodn el acetre con agua bendi

o c6 lanas efcarmenadas ta, dos cirios encendi-


que para limpiar los enfo dos ^^
vna lantcrna
rios^donde c hazen las vu coi

EJfn^
De la Extremavncm. 5 T
?o vna candela de cera raque los nsci]rales,teii
ticcndida, que lleue dos gan eftima del y la rcue- ,

)lacos , de qualquicr na- rcncia que les es deuida.


eria,cn pongan los
que le Lo qual preupiielojel
Jgodoncs, ctopas, con Sacerdote que vuicre de
luce limpiaren los orga- adminlrar el Sacramen-
)os vn^idos , del (anco to, obreucilidodeobrc
Dlio,y eftos platos fe guar pelliz , y cftola morada,
Jencnelalhazena, donde proceda con los mini-
iftan los fantos Olios , y tros , y Presbteros { ( los

lo iruan a otro minifte- vuiere olo a vngir el


, ,

10. enfermo con lumbre, af-


- Adiiierta el Cura, que perorio, licuando el mifl
ea las Regas, y Rubricas mo en fus manos , el vao
jueaccrcade la admini- con el Olio de los cnfcr-
iracion dcftc Sacramen- mos : dizicndo el falmo
:o pone el Ritual , y las de ^ Mifererem ,gmidni\
3onga en exccucion, Gn do en todo lo que a tras
vn punto,
Jicrcpar dellas queda notado, figuiendo
pues leefcriuen para que el Ritual
no herremos. Haziendo Yantes de le celebrar,

as vncioncs , no de pricf- explique el Sacerdote , las

&, ni de epacio ; fino con coas, y cfctos dcfte Scra*

\imediana, y decencia, ment, i el enfermlo


que a Sacramento de la puedeoyr,apcrcebir.Te
nie ndo atencin al tiem
-
ley de gracia , inftituido ,

forChriftocdcuc, y pa- po, y commodidad de la

Ll 3 enfermedad,

immm^m
mnonrB saji
De kmnf
enKTiTJcdad^y lo que pon no no. Mas los otros los
,

oo adui c6 '-romance ,
pon emos de reccbir a 'us tiem
cjre enla lengua Qjiechna, pos y aora folo quiero
,

paraqire todo , o p^irtc c tratar^ de la Vj tu d del Sa-

12,^, si enfermo , pata era ment , de la Extrema


c]ue irua de planea , y en- vncion, que es Sacra men^
It fia 0^3 ce los indios., to que e da a los enfer-

Hij ^:\Q hijos oyd bien: mos. El qual finaleaueys


loque aora os quiero de retebido, es porque no le

ir, Noeftro Saluador e- aueys pedrdoa los Sacer-


s V Cbiilojinftituy fe. dotes ;
que fi lo pidiefle.
te Sacramentos, que dex deSje os dariafin duda,
en u Iglefia, para que por por eo hijos, de aqu ade
ellos eamos falos,y para ante, quando eftando er
bien niie^ro. En ellos re- fermos , eftuuieredes para

ccbimos la gracia de Dios morir, pedifelo. Eftadmc


p o r vir cu d d e a Pa ffi o n de* aten COS-
1 E s V Chrifto nuelro Se
cr. Los quales fete Sacra EN LA LENGFA
iTientsvon eftos. Bapti- 6u^ecmia,dic^e efle Ro
mo, Con filmacin. Peni- manee aj^.
tre nc i a, Co m n o n Ex i j
t rc-

mavncion Orden, y , Ma.- CHnri. 1. Churicunal


trimonio. , cunan rimalac if-

Eftos 2. poftreros/olos caita , alli vyarijchic. IesV


los que los quieren rece
Chrifto , quepichiquen-
bir los r caben :y los que. chicmi,-caachiz^Sacram.
tola
)

^
De la Extrema'vncion. 5 ^ 9 i 4*
oaa,c3machirc3n.Cai cu Oococcunaman Sacra a^
H 1
jatacaari Igleipim, ha- ment conanmi. Cunan 1 m >3
J1
|,

i)cpuarcchic,paicunarai cama mana Cbazquilpan, lll Ht


r^ >!2
:,qLiepincanchip3c^^ll!J mana Sacerdote Diofpa M ^S
>m
incbicpachuampas,pai- rantinmanta ,
m;acai-
;unapim ari^diolpa tnunai quiraicum Maiianqiichic
^^
aincoyaygracianca chaz- man chaica, colunqui- i^H

auinchic Chn'o Iesvs mam piinim chairaicu- m


5

muchuicam churi cuna


,

cunrnan
m
Wl
jpunchicpa ,
ari, ?

Cai can' taca oncolpa huauipac m


p Gallpanmanta. , >r]

im
cbis Sacraracntoca , cai;. caipajmaavchic paita axi.
m
m
i^ii.Baptimo, Confirma Soococamalla,vyuhuai
mi
icion, Penitencia, Comu- chic.
i
M
Excremavncion, i
Xiion-^, .

El Sacramento de la
?

i
Orden, Matrimonio, Ca \
>J
i t
jcai quepa ifcai Sacra- Extrcmavncion ,csSacra- M
^cntodlaca , orden fut- ment de los enfermos y ^
li
m
^
yoda Matrimonio uti- los Sacerdotes vnjen el 1
':.

i i

.yolahuan , munccama- cuerpo , del que cla para


J 1
iu
lll

i
Jlam chazquincu .^
mana morir, con el anto Olio, >2

munacca, manam. Hua- Coagrado por el bipo. 1


n 1
52
quinincu ichaca , mitcan Diziendo cftas palabras; M i^

rnitampi, chazquicuncan Por ejUjantayncwn ,ypDr M M


^ehic piinim.ocaricana, Jupiadoffima mifericordi^ '
1
tfl >r
^ai Extremavncion Sacra teper done el Seor, o queje-
I )3
'^
caflc.por la Vippydo^, o por
1
mcntop., calpanta , vyari- n
1/1
i2
ma' qualquier [entido. Y "JH
^3
'
chazcaiquichic.
^
II 4
' M r/l

m
M^
li
'1
>'M
li
>3
13
!

'

1 >S
1
M
,:. E
wswjfwmmiaKwmiBngBwxwwBMjntSMWBLB]

52a DeSacntmerifo
Y ai vngcn al ciifer- Obipop Con3grafca,fan
ino^ los ojosjas orejas, las do Olio huan hauin , ca
iiarizesJaboca,y lasma- fimicunala rimapa. Ca
nos , porque con cftas co
fan6la ynompa llufijninrd
fas pecamosj ofendemos cu , huacchai cuyac fonm
a Dios, no guardando fus raicupcvs jayapampacha
^
tiandamicncos , y affi fe puffunqui , au^quihuan.rk
icrecebir eftc Sacra m en- rijqitihuan ^ huaquin ^ mi
to, de a Extremavncion; jtiyayijqmhuampas , huck
porque nos lo manda la Hnafpam,
cufcaiqtia,
anta Madre Iglea , eo- oncocpa auinca rinrin- ,

mov porcpe juntandofc ra, cencanca. finiinta, cba^


losObipos, en vnanto quntapas , hauipun, ca-,

Concilio mandaron que caiinchicbuanmiari, hu*.


c k& a todos ios indios challicoccanchic , Dio^
CbnRianos, que eftando manri camallrcunchicca^
enfermos iegarcn al piin- macbicuca fimincahuara
to de morir. pas ,
pampachac canchic.
Hinapaca ari ca facram-
'MN: LA' LENGVA to Extremavncio uri voc-
ca , anla raamanchic
Igtefiap fiminmanta, pitr-
Extremavncion Sacra- nayac , huaunayac Cliri ,

ancncGca^oncoccunap Sa^ ftianocunap chazquinan-


cramenonmi. Saccrdo- Obifpo cunapas^huc
it.

lem ari,huanuTac,pitiflac- ando huanacuiman, tan-


cc, oncoccunap vcunca, tanagupa-, llapaChriftia-
no
'iK!.'',.'/i\-..'J-.t-i.'^./^.l.'..'.t ^..i i.-

De la Bxtffna't)non. ^ 'i\

o InJiocuna oncopa, la virtud del. Y lo tercero

;Uauinlnpachapi,caiSa- porque c fortalece el al-


ramencoa,chazquicbu- na delCbnftano qert ,

utac ipam , camae hir- para morir , cftc Sacra-


c

anciu ment, para que pueda ve


Para rrcs cofas rceibeii ccr,eon la ay-oda del^cn efr

DsChriftianos,eftc Sacra ta hora de la muerte, al


ncmo. La primera es, pa- Demonio fu enemigo , y
a que queden todos los us tentaeianes.

)eGados perdonados, que


tinque el hombre aya eS W L-A Z E ^QWff
cadobicn^, todos us p ^"- di^eafi.
'^^?>

ados al SacerdGtc,y fcl<)s>

ya perdonado , no fiem- Quimba hamopacm;


it queda fu al na d to- Chriftianoeuna , ca Sacra

lo limpia, por fu tibieza^ mentola , chazquincu-.


ioxedad: y afli le reciben aupaquenmi , Ikpa iin
jara que quedc'maslim^ tin 'ludha^rpampSGbrf
cancampae. PanapaS|
y pura.La cgirrida pa^^
)ia, cia

a la alud det enfermo. Padre Saccrdbtcman runi


Porque c conuiniere l huchanta allinta viacup*
akd lela d Dios,por efta rin,pamp3cbaca caprim^
/ncion^ y muchas vezcs pas^anmancajmanam vi-
les enfermos , eftando a- ai chaicama picbacacbi
punto de muerte, en eci'- queparinvllaclla oncoyoc m
biendo ette Sacramento pifli cailpayodac cafcar^^

cftauieron fanos, por ola raicu.Chaimi Cbrifliano


cum^

Al s r^ v'W'Y4yVT-'V-)rrMrt^^'4r'^T
a

ivl 522 /"'Del Sacrament T

runa, cai'Sacfamiuo^a nos quiere hazer caer ci

chazquin, animan ashuan pecados, para que cnuc;


Ilumpacchafc3,pichafc3,a- do nucftra alma con ello
Ilichacacancampac. lcai la lleuc a los infiernos,
equenmi; oncocpaalli- tiempo den ucitra muer
cainimpac.Alianc yacha te pone todas 4us fuerca

^uprm, cai Uuliraicu Dios para vencernos^y nos qui


oncDcpacallicanincacon re engaar, para que n(
campac achca cucim ari, nosfalucmos^porque ab
oncoccuna a pitifac if- el Demonio, que el alua
pa, cai lo Sacramtot| fe,o condenare vn hom
chaquip:alIa,aUarcancu- bre, clcn aquel punti
cai Sacramccop callpallan- de la mucrte,y por clo ci
huao. Quimba hahuara. ronces, nos quiere cng
Cal Sacramcntom , picina ar ^ y fi en aquella lior
yac, huauoayac Chriftia^ nos venciere iremos par
,

norunap animanta cacyay ficmprc dcfterrados al in


jcchin.^upai aucan ^tilac fehp,> para que fcamos c

equenta huatecaquenta clauos del da blo,y para <


huampas huauinimpa- el fuego eterno, ficmpr
ichapijCai Sacramcop cail- nos abrafe. Mas en el pt

pacba{can,arincampac,ila- ro de nueflra muerce,ven


lancampacpas. cicremos al Demonio,cr(
y labed cjfto,, hijos yendo con coraron firm*

niios ^
que aunque el De- ^n leu Chrifto , efperan
.monio enemigo nuelro, do olamcnce en el, goza
.fiemprc nos. pcrfigue, y .rcnios,y fubiremos aue
ctern.

II^JHTMm mmmm Mmum,mmMi


DekExtf emavn^icn, 53
terna glria^y para ieni- ganos del DrmoniQ , y (1

tre jamas nos libraremos os convniei- b (ald

le tas manos^ del Diabldi Dios os la dsi , y bno, al-


1
Y abiendo efto el Dc- canza rey s la Vid^-de vuel>

nonio, en aquella hora tra al ma- ;^ y a 'gracia d


fe nueftra mucrre^nos vic
^
Dios ^ ^y ki mmente \t

)ea engaar, y a tentar, y vida eterna, que para fiem

lazernos caer en pecados^ pre dura, Amen: I Ev si

^ hazc cjualquiera cofe , j


b intenta, y prueua, para
rfpantar nueftra alma , y lengua G)uechua.
Caifahuan yachaichic
{vencerla ^y portanto hi-
los, eftando cnfermos,y al chnricuna } pana gupai a
punco de morir ,aiendo- canchic , viailla catiri^-

6s confeado ,; cmo buc huanchic, huchamampas


nos. Chriftianos y rece^ ,
mitcacbi lae vrmachra^
bido el cer po de n ucftro ihuanchic, huchacam^
Seor s V Chrifto pe- ,
cunahuan , animanchila
did al Sac erdote efte Sa- mapachapa vcu pa ,

cramento de la Extrema man pu fan campa c, bua-


vncion, y recebildc ,
para nuininchic pachapiracnai
ique fortificados en la gra^ tuc u i cal pa n h u an
I a t i Tig

cia, que Dios pufo en cf- ihna n c hic, ha na m pacha


teSacramento podayso- man quepinman pata
brcpujar , y vencer, en la ipa. ^iipaica yach anmi
hora de la muerte , las ac- ri runap qticpinan , vi-

chaolas qualcquier en ajpac chincanampas hua


, y
ui
^P^^^93^^
524 Del Sacramento
ui pachallapi cafcanta, machec , hamanchn
chairaicum ari, huaui pa Imaltapas ruran,yanar
chailapi ancha llullapaya caman, animanchita ai
huanchc. Chay pachapi paucaaipac manchachij
atihuaTan chaica , viai pa.
am vea pachaman caiv Chaimi arichurijciina
cuca rirunj9upaipa piuaf- caica vaanchafpa, huauf
nm, yanan cancanchicpac fac ifpaca ancha oncofp
viaipac raurac nina vcu- a llapa huchaiquida vi
pirupancanchicpacbuam llacurpa,allin Chriftiano
pas. hina,lEsvChrftopGa
Chai huaunanchic, pac vcuntajchafquicufpa
pirinan chic pachapi , tac Extrcmavncon Sacramcr
yac bncohuan jEiVCarif toa,padre Diopachanca
toman aifpajpaiman fon maacunquichic. Caita
^O'capa^^apallampiijya- an chazcjuinquichic , ca
patac, ^paiu acifllin chai- Sacramentopi DiOpa chq
ca viaipjcam Diofman rascan graciiohiian^callpi
xnanatucoccuffipacham huan callpanchafca ; tac-
vichaiiilun^ upaipa ma- yaycuchica , huauiij-
quin ciiimca, viatpac qui pachapi ^upaipa hua-
tacmi qucpiflan. Caita tccaininca imaimana llu,

^apaica yachapa ari ,


chai llanintahuampis, atipan-
hauininchicpachapipu caiquichicpac. Ahyanca'^
iiim. tacui, hmancin cali- quirijalhjijquipac capcin
panhuan,lluliac,hi]atecac ca, Diofmi alliyachllun-
huavihchcc huchamanv qui.Manacaari, animai-
i.M quip

^SJiCm
/ ^
juip cafngalninta jDiofpa al enfermD. Aunque tarn.^

yraciantahuampas , checa bien fe pueden leer los Sal

3unim , vlachicunqui- iiios , acabadas las vncio,

:hic. Qu-epapiri , mana nes, figuidoGn todo !oq


puchucacoc caugaitam el mda y lo a ix^s
Ritual ,

pacha pachacunacamapac notado ,Ad pedem itter^.


bazquiciinquichicAm. Y aunque fe diga !a for
Hecha cfta platica , y
ma en Latn, en Romn
^xorcacion , el Sacerdote ce, en otra qiiatquier leti

sfpergeai enfermo a mo^ :gua , como fe guarde el

do de Cruz , dizicndota lentido, y las palabras e-

hnton3,JJpergeffe, jfa. quiualentes a la de la for-

con fus vericulos,y llega- mapuefta en ato ,


con la

dofe cerca del enfermo di ini:encon cuida, eiadaij

ralas oraciones que el Ri- iiiftrara, bien , y realaien-


manda, y dir el enfcr
cual rte elle Sacramento. vap

mo, otro por el la Con- pues cftaii en lacioj el pi^'


feffion genera! en fa lea- po Cura, otro ^ tult-

gaa Quechua
y diga lue- ,
cenciaxs olo Miniftro de
go el Sacerdote las depre- ele Sacramento , d igalas
catiuas oraciones.M//e?^^- en latin, cooformeellan
tur tuiy i^fc. Indulgentiam^ en el Ritual , fin mudar
Idioma . m otra lengua.

Y fi vuierem.iniPtrosdiga Y porq lo entienda el

los fiete Salmos Penitcia enfermo,y a loslod! os cir


les y mientras fe dizen e oyendo, y
cunftantes,0|Ue
,

Sacerdote vaya vngicnda entendiendo o que fe pi-


2d Del Sacramento
de al Seor les caiie mas pas , yaya rinnp v yanjni
dcuocioiTi pondr las for- huaa ima huchallkuicai
mas en fu propia !cngua,o quita pampachapu
,

'alo menosdarcaacntcn- unqai, Amen, bina ca


der, que la forma en latin chun.
es lo que cfta en fu lengua
de la imncra que e i- FNGIEN DO LA i.

gue. nari^s ra afL :

rN GIENDO LOS Cai fanda vnciomp


ojosdiraafi. hauijjliujninraicii, huao
chaicuyaclonccnrajcapa
Ca (anda vnciompa ha yaya, mutquijhtun, una
ij Uufijninraic huac- huchalliccaiquidn,parn
% , ,


thaicuyacooconraic pachapuflunqui , Anacu
pas, yaya, auijqujp ricu Hinalla qachun. i

Dinhuan ima huchallicuf-


csiquidla, pampachapuf- FN GIENDO LA 30.
unqu, Amen. Hioaca- c^y O OS labios , dira
chti.

VN GIENDO LAS Cni fanda vnciompa,


crejo dir aj^i, hauj, lijninraicujiuac-
chaicuyac {onconraicupas
Cai finda vnciompa, yaya imijquip rimaiiiia
han;), llujuv rafcu,huac buan malhcaiqi huain-
,

cbaicyaconconraicu-;. pas , una Uucballicuca-


<*l qr.ida,

flt^ajHtfci
^\S^\ pampacliapiffun pacbapuTunqui, AmciH^
lui.Amcn.Hinallacachu Hinallataccachun.

UNGIENDO LAS FNGIENDO LOS


palmas dlas manos dir kmos , en 1>aranes,ymiu

ap. geres diva ap, ^

Cal nda vnciompa Ca S.vcompa haujjj ^

lauj, llfijninraic,huac' llufijninraicu , huachaicu-

hale uyaconconraicu- yaconconraicupas ,


ya-

as, yaya, maquijqup hai yajiuarmimao onco caf-


marican la mcaca n h iia i\ pal. cariman bnco cafpa,

tna huchallicucaiqida, rauraininbuaD Ima hnch^


)ampacbapalunpi, A- llici}fcaii:|.uida pampa cha

pei.Hinaaqachun. pulunqui, Amen.HinalIat

i'^
tac cachua.

^^GIENDO LOS
empeines de los pies ^dira Dioman fonco rim^j
es perln a dada a Dios
que traca de Dios , zmu
Cai fanu vnciompa ga de Dios. Collquem.5ii ^
lauijjUfijninraic, huac- ioiico runa, C5 el hom--
:haicuyaconconraicupas bre qic guarda , qjc*

pya chaquijquip tutquij re mucho !a ganancia, el


lin, purjninhuan , ima dinero, akaman onco ru-
iuchdlliccai]uida,pam ares el hoaibre , niugec
a

52 8'^ ^'
Sdcmmento
ado a bcuer^que no tiene ora la Virgen Mara , abo
mas que penar, fino en gada de los pecadores,
beber. Huarmunan fonco quien en aquella hora par-

runa. Es el deshonefto, lu- ticularmentc fe encomien


1.
dado
xoriofo, ibidinoTo, de, y ficmpre fe roce la C2

a nugeres amigo demuge, ma ,


donde efta el
y lugar
res. En el varn. Y en la ciifermo con aeuabendi-
muger fera cariman fon- ca. Y ali ordenado , fe bol
cb,que es la muger des- ueracl Sacerdote, por el

hoDefl:a,luxi]rioa dada a mifmo orden que vino 3


taroricsj y por eo dxe, la Iglefia ; donde las efto

huarmiman onco. I. Ca? pas^ algodones, e quem



riman lonco. Raurainin.l. e echen en el Bapciitc-

rupainin, es el ardor, fea rlo,opicina.


de fucgo,del ol, de cal-. Todo fe a dicho ,
para
tura , de coocupifcencia, honra de Dios nueftroSe
de irajdeenojo. or. Y de fu Santiffima

Acabadas las vnciones MadrCjy fiempre Virgen


e digan los Salmos peni- Maria , y Santos , y Santas
tcnciales^ (ido cftan ya i- benditos. Amen I e s V s.
ehosjcon lasletanias,ver- LAS LETANAS QVB
l os,yraciones , fin dexar fe di'z^n dejpues cielos Salmos
hinguna, como en el R- Pemtcnciaks ^ confis preces
f iial queda dicho. Lo qual y>erficulos^y oraciones , tradu
robado, mande le tengan ma ImiJL Quechua ad
c'idM

l enfermo, vna Cruz.y:V-. pedem htcrx^del Lutinj foj


HV a imagen de nuetlra Se-; comofefguert,
^
V Kyrc

^^
'
. V'. ,
.'
. f. .'
,. t. ,f.i.^.i-.f,!..i. i A . .iV. :
.* I .*. I

Delimitar.
chapu.
Kytieelcifon. Llapa ngel, Archaogel*
. Chifte eleifonJ cucapas. MuchapuliahoaiJ
yrieeleifon. chic,
hnftojvyarihuaicu.' Llapaculi quellpoyoc-
.Chrifto, vyarihuaicii. Efpiitucuoap iuyucbacui
'anac pachacunapi cae nio. Muchapuliahuaichic
iosyayaycu. Sartlo B-iptila. Mcha.
crf. Cuyapayahnaicu. [Llapa (anclo Patriarcha'
Caicecce muyup quet cunajtococ Piophecacna
chiquen , Dios yayap pas. iMacbapuilahuaicbic.
lunn. SantPcdVo. Mucha.
efp Cayapayahuaicu. .Sant Pablo. Mucha
pinCiantoDios. Sant Andrs. Mucha.
er. Cuyapayahuaicu. Santiago. MuchaJ
Snela Trinidad , huc Sant loan. Mocha,
palla Dios. San(l:o Thomas. MochaJ

er. Cuyapayahuaicu. Sant la cobo. Mucha.


10 la Mara. SantPhilippc. Hucha.'
t{f., MuchapualcaJ Sant Bartolom. Mucha;
mola Diofpa maman.! Sant Matheo. MuchaJ
lUchapuaiCLi. SantSymon. Mucha.'
arun cacque Virgencu- SantThadeo. MuchaJ
nnanta,curacchaca Vir- SantMathia. MchaJ
in, Mochap. Sant Bernab. Mucha.
mt Miguel Micbipj. Sant Lucas. Mucha.
mcGrabiel. Muchapu. Saiu Marcos. Mcha.^
vlm LlapaJ

mmim^m^m
^ 9 ^^[^WMWSKMWMXmxmSMK: .*.i.>...i.f.4..4. . 1 t.i r.i.

530 Sacrament
LlapaSan'o Apolol Sa^t Agulin' vud
cima Eaanpelli cuna-
,
SantHyercniTJO.Muct
ps.Muchnpuilahuakhic. Sa:U Niavan. Much.ipi
Yayap liapan dicipu- Sant Niculas. Mucl
losyachapancuna.Mucha Llapa ando Ponnfic
pullahuaiciic. Confelorefcu napas. M
LlipafanfloTnnocen- ehapullabuaichic.
tes huchnsccuU.Mucha Llapa ando yachach
pullahuaicbic. Doctores fcacuna.
SantEftei'an. Mucbapu. Muchapulluhuaichic.
^ant Lorenzo. Machapu. SantAnconio. MucE
Sane Vicente. Mncbapu. Sant Benito. Mucl:
Sant Fcibi-Saot Sebaftiam Sant Beninrdo. Muc"
pas , mucbapullahiiaicbc. Sando Domingo.Muci
SDC lun. Sant Pablo- SautFi'anclfco. Mucf
pas.Micbapuahuaicbic Dofpacbajd
Llapa
Sant Coime. Smi Dami- tascnapas. MuchapuL
smpas. Muchapulahuai- Liapa Monjecuna.M
ebic. cbapuliahuaycbic.
Sant Gzimio ^Siit Frota- LLipa purumpi
^3p ,

]0p3s. MiebapulLUiuai* clisncpi yachaccunap;


chic. Mcbapiillahuakhic.
Llapa Sa ticl o Marrircu na- S.ir,da Mana Magdaler
mucb.ipiillhuaicbc. Mucbapuaycu.
Sant Siluclre. Miicba. Sai:a gata. Mucf:
SantGrcf^ono-. Miicba. Sanla Inc;?. Mucl
Sanc/iinbio^iO. Mucha. Sanla Cecilia. Mucli
6aacl

4.UU J^
mAi Cstliarina Mucha, ^upaipa yupcliircanman*
indaAnaftfia. Mucha, taQuepichi, &c.
lapa ancla purum uzq Caccha , illapa ,
pilluo-
irginccuiia. Sanlaicma ctiijhuairacnnap tacunciii
jnapas.MuchapulIahuai- ninmanta. Quepichihuai
hic, cuyaya.
Diofpa llapa an6Vocu- Manapuchucsiniyoc
1, tciii faala cu napas, viaipac huauimanta.
uchapuilahuachic. Quepichihiaku, &c.
!ll|Mf'nM
Sipaicuicupkapa.PatU Runaruracucaiquiraica.
achahuaic yaya. QuepichiTc.
Sspaicuicupicarpa. Vya Hanacpachamara, ha-
huaica vin'3 muicaiquiraicu-CIiiei. &c.
I- Llapahioantinmamili- Pacaricaiquiraicii. (])jjeC

Kt f 1 lia n ) aita.Qiicpichi Bapcizaca cacaiquuii


cu Ayunacaiqui quipicuf
Tucui b'jchacunarnan caicjuiraicupas. Quep.
LQiidpichihuaicu yaya. Crnznijquiraic^ mu-
a c i n q u no anta qu c-
*i 1 i cKucaiquiraicupas.Que.
j

richih uaicu yaya. Huanucai]uir3icjp-


ciipaipa huatecainin- pafca cafcaiquiraicupas.
nanta.QjJcipichihuaycu- Querpi.&rc.
^aya. Ca ^a ri m pii (caiqu \ rai-

^acai, checnpai tucui- ,


ciT.QucpichihuaicLi, &c.
nanalhmunaR'ca. Qiicf Rtcuiniina hanac-- I
)ichhi]aic yaya. pachaman vic hai ic aiqu !

HuarmmiaDonco iaicD. Qiieplchih3,&c.


Mm 1 ci ili-

j^^meeis^iMal^P
c

532 Sacramento
ciiflichec Epirltufaiif^op Chnftianocunapacliuam-
hamuininraicii. Qiiefpi- pas,cagi car^aita checan
chihuaicu yaya ,
patachac huc ioncoyoc caita huanci
punchaupL Queipichi- pas, concaiquipac. Cara,
huaicu yaya. Carnea m mu tam,&c.
cbaicu, Yyarihuaic. Hinantin Chriftiana
Hucha^apacunam camta cunaplladampac, qudpi.
muehaku , vyaiihuaicu can^aita , huclaehacuira
Campa pampacbaca buampas , concaiquipac.
cancaicnpac. Camtam. Gamtani,&c.
Campa cuy afea caii- Qui\]uijcucla , al ca-

caicupac. Camtam, ^cc. niacbicuncaiquipi callp

. Putciyuyayman a- chaica, buacaichaica huanr


cakula , checachachin- pas, concaiquipc cara
caiquipac. Camtam, &c. tam,&c.
Sanla IgleiaiqiKla Yiiyaynijcuia banac
chccachachincaicjuipac, pacbap munaininm cbe
huacaicbcaiquipac huam cacbacbincaiquipac,cam
pas. Cunta m, &c. tam.&c.
Apaloco cayaya- AHicbaqueicucunapai
da, bynanna I^ciap u- manacucoc albiicacciuia.
ynciiaciabuaiipas^aiJin da, cuticbincaiquipac.
biiscaicbaipi , tacyacbin- Camtam, &c.
ca 1 ;.|u i pa . Ca u m
:t) , &c^ An im a icu ca, bn.au
Saiidla Igiciap atill- queicupta , lpamacijcu
cbancunanta , cuvru- pea ailkhaqucicuptabuan
chiH aiquipac,. Carntan, pas , rviaipac muchu
Ca^)AC i'l-:ywaaa^.>.u maiKj

trt^Xiim ^i
W

(/ m^' '
sn
KntS qu'efpiciinGaiqui^ co hm&c pacliacnmapi cA
pac.Camtam, &c. ^c, En !a quecbii^y k di*.
Pachap rurunta ,con* ran los Vei'os jo-uientes.:

tquipac, huacaichancai- Etnems inducdi mtm


liala, .

quipachuampas,camtam, f0thnem.qQ tncliize affi.


Canimad Iiiicoccunap Amatar: cach-arihuaku--
aniniancunantcij vmai ^a- chu^ huatecaimaijVrmaiv];;
mairajConcaiijuipaG.Gam caopa^.
tam,&c. Rcfp. Yallinrac matia^ ;

ocaicuAa vyarlliuaii. llimanta >


querpichihua-'
caiqipac .CamcaiLTi. Ycx Yanaiqokufla ^
DiOpa churin. Camtam^ qiierpeiacama ruraL
Diolpa vm ^
paciap hu- Rep. Dios yaya , ca
c!iant.i horcoc- Camtam pi fiiyaoccu'naSta,

muchaicu pampachahuai Veri. focaicupac taci


cu yaya. ycpiicara cai yaya. ^
Diofpa van,tcct muyup Rep Auca atillchap v*

vchanti hoicoc camtam yanmaiita.


muchaicu j vyanKuaicu Veri. Ama ocaicnpi,
yaya. imapipas, aocaicu curac-
< Diofpa liampu vaii, chacuchunch.
teccemuyup huchaora Rep. .
Mana alHcaipa
hoixoc. Cuyipayahuaicu? churinri, amarac ocai-
Chiirto ^ vyarihaicu ? cuta, imapipas que^acha
Chifto? allinta vyarihai- boachunchu.
Veri. Apu^amahucliai
' Ydezir luego. Yayay cup canlan camadia mu* ,

5Mmchu^h^

i^^mW^
^^ ^!^^J'^^AJ[ jaggjKBJonnigcEniiw^nw^^

Th ^elSacramenU
'^iiuchihuaiciiLl. camachuncuT
Refp. Amatac inanalli Refp. Amcni Hinaci-
cayiiivod ahina, chanin- chan.
chahuaichu. Vedi ChtiTac huauque
yer. Apupanaca. N. cucunapc.
pe muchauncii. Refp. Yanaiqicinala
Refp. Yaya paita Iiua- qucfpichij,ADosllai,cam
caichachun ,
paita cau^a piuyacoccunala.
chichuntac , allpa pacha- Veif. Sanlomanti, Ai
piri, paita cufliyodla rura pii, yanapaita cachapui.
chi.Amatac auccunap Rep. Syon manta pak
iTiunaininman paita cirpa cunada amachai.
cachunchu. Veri. Machacucaita ya
yer. Alcbaqaekucu- ya vyarij-
RapacmucbaIuK PvCp. Capanfcairi,cam^
Pvep. Llapaicu alila ni- man bamuchun.
raccunapac yaya , utij- Verf. Yaya camcuna*
quiraicu, viai cau^aira buan cachun.
coi. Amen. Refp. Epiritui qui huani.
Ve r. Hn a !it in a h na - pas.
oc ChnHanocunapac, O RE Mr S MrCHASi
rnchafun. fun.Dcu^cui^rO"
Rep. Via Camaita
i pa- prinm.
jtonip-c coi yaya. Viai- j

t ancha! ri paicunata na A Dios campam ar


, ,

icilii. camn chayaquciqui


VcE. Caji qucpi caipi viai cuyapayay ,
paiti-

" ' pacaaii

^trt^^ttii^
u

.<!gym.BLjaoBJg^

pgchaipas , muchaicuf' chullail:a nocaicudta l!a-


Is
caieudta chazquijjDOcai- pa huchaicuciinamanta
Ciicta llapa hinantin ysnai paccancaiajUipaG ,
paku-
quida huampas^huchacu^ nap camanta^cnecan mu
nap quellai hiiagcahuaii c h Li oca nc v a n ta, quefpi-

buancurayafcala, llampu chihuancaicupac.


caijijquip cuyapayaynin
pn^capuchun. DEFS, Qvl CFLPJ
.
cfferi.

XAFD1 Qr^ SF'


A Dios, huchap paa pi-

jachican jPlaquicuihuaa-
* Muchaicufcaiqui Yaya llampuyac^muchacoc llac

Vllpuicoc cunap maacui taicjuip maacaiointa cu- j

canta vyarij , Iiquciqui yapayayijquihu cabua-


ciiiiap huchancunta pam ri|;piaciijquip muf hu
pacbapui j chaihinatac ca. chijnincari., huchaicuciv
^i queipi caica, huchapca- nap , chccan caraaiica-
tharipuiointahuan qcai- manta , anfihorcochipiii.
cupac coancaiquipac.

2NEFFAB I L E M, OMNIPOTENS SEM


pter.
A Yava ? rimancannac
"'cnyapayaynijquidLa, o- .
Tccui atipac , viai
:caicupac,lampu camijqui cac Dios , yanaiqui apiipa-

pi ncuchihuaicu ; co-- iiacaicu. N. iumo Ponri-

mswmwswsm
f^vj^^

'53^ _ jDelSacmmentQ
ficeic3,cyap3yay,paita cub/oncoicuVa iuam;
Ikmpu
, caiijqiiihina, pas^Elpintu fandop nina*
viaicaucaipa iaoman liuaoraurachij,caci cacoc
'checachachj, campa cu- vcahuan , yanaiquican-*
yayijcjuihuan munaiij cacupac , chuyanchaca
quilla, munancampac, cu foHcohuaatac carnea cut
cui alli caipitac, puchu- ichiucaicpac.
^ancampac.
FIDELirM DEVSfi
'DEVS. AQVO SANCTA. A Dios ? laicoccuriap
A Dios,pimantam fan-* hinantimpa ruraqucn ca*
'do n:iLnaicuna , checan maquen, cjuepicbiquem-
cunacui paca^ ruraipas ya- : pas,cari,linaimicunapanH
'naiquicunapac coy, chai mancunapac , Uapa ha*
eai tecce muyup , mana champa camanta pampa-
coica acipancanta , caci chai? viaimunafcan pai
quefpi caita j oncoicu ca- p^chaita vlpuicoc maa*
nachjijquipi cacyachif- cuihuan viachicucancu^
C3ca]:5a, aucacunap man- pac.
c^aLijnin,anchorcochica ^ :o^

c papas.campucarayocp ACTI O.iV ES JV O ij


c^galpa^caciquepi caipi tra^.

pachacuna cancampac^
Hupacufcaiqu yayaj
rUE IGNE SANC^ rurancaicuaa^callpanchaf
tej^bfc, paaupapui, yanapafpari
cacij j ilapa hinantin mu*
'
)f. ApuPruruicuda natij[ jihaicui

^UdtU
BW i !f
i ^i ff T ^^ ii 9 f
iV i> (> fi w H f!w iin n ff >i f

baicui nijcu , tiiraiijcu- cuyapayainlnraicupas^ co*


laSjCamnianta vinai calla- chu hiantia hchacui^
ichun , camraicu callarii- pampacbaninta vachc ii
acaipari,puchuca<;uchun chun leiuChrifto chapa-^
ic. queicu churijquiraicu.
Camhuam caucan, capac^
)MNIPO TENS, ifc. chcimcac Efpiritu Sane*
-,

dop hucllachaeuiimpi,

Llapa atipac, puchucan viai mana puchucchaii


lac Dios , cau^ac cunap, yoc pachacama, Avnen.
luaqui, a huaoccunap Pieg. Yaya camcuiia'
hapaquempaSjhinantim- huan cachun.
>a cuyaqutac^haicadam Refp. Efpmriquihuam'^
ncba aupata ,- rccciii- pas.

|ui teccopi cancanta ,


Preg. Tucui atipac, cu*^
icuipi huampas
, ruraipi yapayac,yay apaSjVyanhua
:amtam vllpuicufpa ma chuncu,
iacuicii , piraicuch , mu- Reip. Amen. Hinatac
haicuflacifpa viianchai cachun. '^^

;u ari jcairi caipaipba aycha Preg. Chriianocunap,'


jocvc batallin cairi huc animan cunaca , Dioipa
jacbaa , vcunac huacai- cuyapainiiiraicUj C^i quef
:han^binanriii fanloiqui ^amacbuncu.
pi caipi
m
;ump muchacuininraicu Refp. -aicn. Hmaca.^

;ampa llampu caiaijqaip chui^


V
^Sacrament

%
T>E riSlTATlONE, ET CFR^
infirmomm.
1.

t DE LA VISITACIN, Y CVIDA
dojde los enfermos.

|. PARRO CHFS.tfc. tecierc caer alguno enfei


mo en fu Parroquia : pal
Cordarfe deue pri- ticularmcnte fi fuere la c:

meramente el Par- fcrmedad graue.


^jroco, que tener cuidado
de los enfermos , no es lo 5. AD HOC IFFJ
.pflrero que en las cofas
/c fu oficio le toca,y atae
Por que lu-
lo qual, luego ayudara a elo, que tcng
>
ciere, quequaiquier feli- vn padrn , minuta d
grs de u Curato cfta en-
, los enfermos. Prmcipal
fermo , no aguarde que le mente fi fiercn las Parn
llamcDi fino el de u cipo quias grandes. Para que t
Canea voluntad, vaya, y no pa el ellado , y condicioi
vna vez tan fulamente, fi- de cada vno ^
porque te

iio muchas, como viere niendo los mas promp


que es nccelario; y cxortc tos, y fciles en la memo
as Parroquianos ,
que ria, les pueda ayudar, ma
le aullen ,
quaado acn- jomodameacc
QXOD
'.
'^pdfParrochi^s^ -ifc, dado de aquellos que et
,

Y i el Parrocho,lcgiti- tan dcfticuidos del bu ma-


camente impedido no no faurjy tienen neceB*-
ludiete acudir a la vi- dad de la candad, y ayuda
itacion de los enfermos: de vn benigno.y proido
como quando Ion mu- Paor. A os quales fino

hos ,
puede tener elle pudiere prouecr el miniol
uydado por otros Sa- de (u hazenda , baziendo-
Irdotes. (Si los tiene fa les limona como deiie,{i,
Parroquia) por lo menos tuuicrc de qu ; procurara
)or hombres legoSjy cari- ocorrer s neceffidadej?,
tuos. en quanto en i fuere ba- ,

t
. JEgrotos yifitans^ l^c, ziendolashmonas, udc
la cofiadia de la caridad, u
Vifitado los enfermos de orra de otro rionibrq
enga aquella gracedad , y (Si la vuiere en aquella cin
lonelidad,q a Sacerdotes dad,o Igar)otra ea con l-

]cl Seor conuiene tener. tKonas parriculares, |uti

Para que no flannenre,co tando las de las Comumd^


kis palabras , y excmplo a- des publicas,
prouecbe a los enfermos^
Bno tambin afli,y a los . lnprms.fc.

domeicos , para u fala- 'm


don. Quinto alo primero
. EorumDero^ l^c. tendr cuidado , de la a

lud epi ritual de los en*


Tendr, particular cui- fermos. Y en lo que
Mm 4 pondr

mEmmmmmmmm imSi
^! '

DeSMramenf
'Hi ^4.(5^
v 'Si ;'

pndrcicoda^JIigecia , fea paciencia, y eiib regtoi


g en enderezarlos al cami- que le haze de padre ,Vifi'
i^ 1

> 'IM RO de la aluacionj y fien tandole con ellas,


y que
l^ '

IIIIh
> ^! 1 dolesprefidio los;defien. crea que le conuienen, pa;
ii.
i
*w da^y ampare de aech- ra u aluacion
y para qu(
las
,

t 1
^as del Diablo , con auxi- conftitnya fu vida, y coll
iC*
. lios aludables. bres, a mexor clado.
i^
^ I'

t^
IV
1
bl'
f JCCEDMT AFTEM, . DE INDE Q^A
S
H
'

Yra avlficar al enfer- Dems deftojnduzgaii


IV !^^l
L^^^H ~

^i m de, cal aerte apercc- le con prudencia , y ca*


la
^I^Hi
bido , que lleue razones ridad que conuienc, a ojuc
Y
i

sptas,y dipuelas para le ,


econfieTe. oygale di
'1
peruadn Y partic ularm c onfeGonjaunquc quiera

*>'
te exeinplos de {anros,que confelare los pecados de
1

iy
4^
ion de mucho valor, para toda u vida. Y fi necela-
PK^ leconolar, defpercar.y re- rio fuere acurdele al en-
W ,
1

K crear en en el leor,y amo fcrmo,y a fus deudos,y \*


C neil'irle ponga toda u
^i e(^ miliares, los decretos del
i>
^'
'
pcran^a en Dos,que le pe Concilio L3teranenrc,y de
C^ de rodos lus pecados,
ib
:

le muchos lumos Pontifi.


i> que implore vchemente- ces;en que con granes pe<<
^
menrejla miericordia, as e ordcna,y mda que
ll^
ft^
y
k^
que fufra los dolores, y pe los medico s no palew de
^ j

0^, deja ciifermedad,coii l tercera vifica de loa en*


1 ^il fcrraos

'tt
.
. a

' .'
'f' . >'
. V'. . ..?.,f .i.^. L'^,l..iA.i,\

irmos , fi primero no les ni de los regalos de us cer


:onfl:are, con ccrcidum- canos, y amigos, para que
xe.queeftan dcidamen- dcxe de procurar conue*
:e limpios, con el Sacra- nientemente,las coas que
aienro de la coiifclion. pertenecen a la falud de u
alma y que reciba con
,
a*

\. ILLFD PR^TEy quella deuocion, prica , y


rea^ tfc. Religin que es jufto , los
antos Sacramentos-,mien
Y Procurara dems tras ela en fu juizio, y tie-

leo^que fe guarde dili- ne fus cntidos enteros d*^

^entemce,que nadie per- do dcmano,aqueli engaJ


[uada al enfermo baga , , oa , y pcniiciofa razonj
tome algo ,
para la alud para maana (e qucde,qye
corporal, que e conuicrU a licuado a muchos , a los
en dao de fu alma. cttinos tormcncosy cada
dalos ileua , engaados
j. FBI FERO.ifc, dei Diablo.

Yquando vuierc pc* . Q^oD sij^ger;^ llri


ti< iii '

gro de muerte ammo- )

eibra el Par rocho al cn-


fcrmo,qoe de ningn mo Y fi algn enfermo
do e dexe engaar de las no pudiere cr atrado,

aiiucias , y aechan^asde que confie Te us pecados,


los Demonios , ni de las por las exortaciones , y
promelas de los mdicos. amoaelacioncs de tos Sa-

ccrdocc^
y

54^ ^elSdcrammtl
ccrcloces, y por los cone-
jos de fus amigos , y do-
i-icll:icGS,no fe a de dcco- . riJDEBITl
fiar, entonces , ni deferpe- ifc.
rar de codo punto, fino an
tes naentras tuuere vida Y finalmente vera el

c le repican amenudo por Sacerdote a que tentaco"


los SaccrdoteSjVariasj efi- nes, dcprauadas opinio-
caces rabones, y otras amo nes , cita principal ment

Hcftacones de hombres fuieto el enfermo,y como


pos. Proponindole los viere fernecerario, leda'
daos y caftgos de la
,
ra prudentemente los rc-

inuerteeternajyempitcr- medios acomodados g

nafaluacion, y moirarle ellas.

la inmen mericordia

dcDos, cjue le llanca, $. SACRAS IMAGl


prooca, a penitencia, y nes ^Isfc
ela apatejidiiimo a c
perdonarjdemas de que fe Procurara que lepon^
tdeafiadr, y tmertambic gnn delante lo? ojos las

preces , y oraciones, en imagines de Chrito Sc^


particular, y otras publi- or nueflro Crucificado,
cas rogaciones a Dios, pa- y de la bcnditiflima Vir-
ra alcangsr la diuina gra- gen Mura, y del antoa
cia, para el bicn,yalud quien el enfermo particu-
del alma del micuble cu- larmente veneraua. h<^r\
dle prcfcnte vn vao de
agua
sgiia Bendita , con el qual ti,i , n! enfado al enfermo,
le rocen icquentcmcn- i no antes auio.
te

S. CONSOLETFRl
^. PROPONET^ iS^c.

Canuelc al enfermo^
Propondr tambin d y dgale ,
que orara por

nfermo,(fiucoadiaon c , en el acnficio de k
.ol!cu3i algunas oracio- v5la,y en otras oracio.
[es breues, y piadoas.coa nes , y que tendr cuida-
jueleua^teupenamien do , de que otros hagan
to a Dios particularraen-
;
lo propio. Y cit o lo pon-
te algunos verlos del libro dra eu execucioa , y
de los Plalmos, la cncio hura.

Dominica, y la Anglica
Salutacin, y el Symbolo
de la Fe, la meditacin
de la Puffion de nucftro
Seor y algunos cxem- Si la enfermedad fie*
,

pos de los tantos Marty- re de las mas granes , c*

es , y la blenanentraii- tuuiere peligro o,per(im-

53 de la gloria celeiliaL daalei^fcrmo, que mica


Mas cftas cofas, fe le aa trasefta en u eottro en*

deperfuadir , y dc2ir,tin rcndmiiento , y juizio,


opoituna y dicietamen- ordene todas us colas
,

^e, que no C3iuea molet muy bien j y ^ac haga


' ^
. "
la

iW^MSSj
c

'544 Del Sacramento


fu telamento , y tiene puede el Sacerdote !| dezl
algo ageno, lo relituya, y como le pareciere,

que diponga de fu haziea


da , como le pluguiere en ^. SA C ERDOS \Gl
cleor. Pero dizieadole tur^l^c.
clas coas,aduiera no de- Entrando pues el Sacc
nota de alguna auadeia. dote, al apofento del en
fermo, diga primero,

f.
HORTETFR,fc: Pax bule Domiir Refp.
e mnibus habtantibti in t

Y vltimamente le cxor Y luego roci al enferme


te, que fi conuaIeciere,an- y al apoento , con agua
te todas coas , vaya a la bendita , diziendo el An
Igleia, y en ella haga gra- tifona. Ajfergejme De^jjfi
cas a Dos, por la alui ylue^o haga u oficio,acc
que le rcil:ituy,y q reciba ca del enfermo, como ari
pia.y Chriftianamteja Sa ba efia ccrico , y dicho , i

grada Comunin y qus , antes que fe vaya , podti


de alli adelanrc,enmiendr czir obre el enfermo a ,

y mejore fu vida. gun P&lrno^de los quatrc


primeros penitenciales,
$. SEQf-ENTES,^: elPHmofpo GUnhaBa
in aimorio akifsim , i^fc
Todas las oraciones fi- cc^: Gloria Patri, y al fin
guiente5, parte ddlas, u r\\^:k Kyr'uk'ijon, &c.
dcxarlas todas (fi la condi^ Pater noftcr , con los
Clon del enfermo lo ufrc) dems veifos , y oraciones
que
tie fe fgueti- hafta la Y de la mifnia fuerte fo
tma tepuefta ; AaienV bre el eBfermo;fi fcrc va-
rocele luego con agua no c pudiere^ig^
f

cadita.
ron, y
rar, - el
^r- ...
por lacnamedadq
' iV' 1

tiene. ' ' :^y^>,^- -

;. QnsjBQmNTrR,

v. Los Pfalmos , y Euan- . Y fi fuere mgcr mieiv


;elos, con las preces cjoe trasel Sacerdote e figna,f^

iguen, conormc a la p edc ignar ella merna;'


omodidad : del tiempo,
-
(
pudiere ) ^n los dichois''
t.al piadolo deOeo, de ios lugares, y fio pudiere, ol^
nfcrmos, e podran dezir i tra mugcr l igne , tod>,
pmo le parcciei c al Sacer lo quai le a de guardar, cn^
bte ^ ftialmo . Dc m '

los Euangelios lguieirtes. ^


ffuroretiio ar^uajme , l^fc, .
Jh iotepore, Cum mtriffP^
Ion Gloiid Parru ominus I^Si/'S Caphamaum^ aca^
^okjmm^ i:/ cumjjiritutuo. bado diga la oracin qtiP
'equemia JanSh Euan^elij^ c figue, hafta la repucfta.
tcmm'Mat'hmm. Rc(p. Amcn.Yluego^lEfa'lrnoifc
iloria tbi Domine.- Qmxx- Conferuame Domine , cyV.
lo dixere el Sacerdote , (e- Con los dema"? Palmos,
uenta fanSli , tfc. Halla verculos, repucftas , ora-
lei de la Croz , como cioncs, y clauulas, que el
scoftnmbre obreO, yen Ritual manda.
if ftcatc , boca, pechos.
y
Nh com

SS
B^aMMAMM.3MmMBA9BBM3BBJHIt\

Y repondanlcjAmcn
^i.^' j Ui :^ Y rocklc con agubcndi

Auiendo el Sacerdote .3I FFERINT PLV,


acauado la oracin vlci-

rna, poriga iu mano dere-


cha obrc cabera del en
la Sieuucrcn rouclios
fermo,y diga. Super negros. enfermos , en vn mima
Cenia Claufula, Amen, apofento , y kgar , podra-
y diga luego. Dominm yo- dezir las dichas preces,
y
bifcum, Rcp. Et cum^irim oraciones ^< lobre ellos
tyo.i l!fc.lmuumfan6ti Euan en el numero plural. To
gelij 5 fecundum loamem. das las guales cofas puo
, c

Con fu repuela^yacabado den hazcr mas breucs,coQ


lercrpond. Deografm, Y forme al arbitrio c\ Sa^
Bendiciendo al enfermo cerdce.
diga. BemdinD Patm^

'M OT>VS I VFA WD I MORIEN


te-s.

MODO DE AYVDAR A LOS QVE


clanparamoiir.

IN
s

ittllJU
'Vel^har. '

547
. ' cari^acl conforme a la
calidad de Ja ptroiia.

1 JN GRAFES CEN-

A^^rauandoic la enfer- Y lo prim.cro. Si al en-

incdad el Parcxco vifica- fermo e le vuicie conce-


,

la al enfermo mas ame-


,
dido alguna Indulgencia,
nudo. Y no le dexara legici mam entecon cedi-
'

<ie ayudar ^ con diligen- da, para que la pueda ga*

cia cu las coas tocantes nar-, ek podra traer ala


,

afualuacion. Y amoiic- memoria , y le, propon-


'tarlc,que inff^no pe- dr lo que a de hazcr pa-
alcanzarla particular-
ligro de muerte, le llamen ra'

luego, para que con tiem- mente que con coraron


,

Jiote halle , a fa rtruerte concrto,inucque ,Vna , y


del doliente. Y auiendo muchas vezcSj el antvi-;

reccbido el Viatico; fantit mo nombre de lESVS.


Limo , y la fagrada excne-
imauncion ; el peligro :
f, DE Kfm HQRTEi'^
tftirej le har luego, la
'- ''->'<
(-i comen dacin del alma
oficio. Del qual fe ha- Dems deflo amo-
y (u
blara abaxo, mas i el tiem ncftara al cncrnio , y Ic
;*po lo. pidiere , y affi Je pa- j dclpercara ,
que mientras
reciere conuenir, podra de ciiacn la jizio aque;,y
zird oficio figuieatc, de haga muchos adtos de F^
Nn
2. Epcranca^
'' y

(i!
ivi
hIi
V /
'
54 ^cl Sacramento
vv
l^
^H Efperanga, y Caridad,
Vi
t^ l^^l
'^e las vifcudcs. Conuknc $. rr roro COR
ty Ij^
-abcr.
t^ :
jt
> 1
i'r

>.;
*vi
'

ll . FT FIRMITER^i:fc. Yqueamcdetodoco
iif
*
* M^^ ^
Qu^ era
-
i^^^on ,)
y principal meiv
u
i'
'
1-

firmcme,o. ,te deilce amar :k nueilrp


'

"!'
1
i^ ,te,:CGdos los Articulo^ <Je
i^
Seor , con aqi^clU v
.

l> a Fe, todo aquello cjqc leccin, que le aman,


;
y
a a^nra Romana Cato-
y
, quieren, todos los Bicna-
Iica
. , y Apofiolica ge- uentur^dos, y Santos.
1 1i l,
'^
uacrec,ycnea. ^ ^ . ^
-,,

, 1

li^
\l^\
*>i
ir
Efperc que Chriflo Que por el amor
de
i^i
JRueltro Seor, porluin Dios le duela de todo
r' nenia miericordia, y ck-
ir^ coraron , de iodos lus
k mcncia, le a de cr pro- pecados, y cfcnks ; de
PK^
ir picio, y fauorable,
ii
y que la manera qmc contra
,

lea de, dar la vida eterna Dios nuertro Seor los


t^
o por cl ment de fu an- cometi, y contra cl pro
.< tilima Palion. Y por la xmo.
ti iatcrcelion de la bicna.
M^
!^
r 1
1

LfUcnturada Virgen Mara,


S FT EX CORDE^
V^y de todos.los Santos.
^
<^
tv C y

!
i

^4:
Que He todo coraron, todas (iis fuerzas, de os 'pe
1

poi el amor de Dios-, per- cadosjy que guardara tus

done a todos fus enemi- preceptos^y Maodaaiicii-


2;os,y alosqdequalquier tos.

modo le acron molcilos. . HORT ETFR, t^c.


Amonearlea dems
dcfto, que de la manera q
Que pida perJot a los p diere, porlo menos con
que en algn tiempo cfco el corseo, ore dcla mane-

dio por palabras y obras. , 63, con algunos epacios


de tiempo. Y dirale que di-
. FT.-Qj^'EM PATL ga los onze veros y del
, ,

tur y l!fc. precaciones, que el Rjtua-


pone. Comenpndo a de-

Que el dolor que pade zir. Mifereremd Dem^ haf-


ce y ^ nolcft.i, y Ciliado ta , Et mihifucurre.
e h enferniedad, o toe-
iie,.lutra, y 1 i euc cu pac ien- .HJ^C ET HlS'St
tia de s pecados.

^vrsiDOMlNFS^Jc. Elas,y otrasfemejaii-'


tes cofas, podra el pruden-
Que al Seor le pli- te Saceidoce, dezira! q ci-

'^ukre dele preilar la (alud ta para monr,en latin.ea


del cuerpo, propondr en Vlgar,conforme a la cafa
adelante de apaitare , coa cidad de la jjcrooa.

Nn DE
1

t^^^^^

w SS'O Sacramenta
t>
$. DR IN DE,l^c. z InteDommJ^trauiwn
confundar in (Cternum.
y Ii?eg;o di^a las frani Canipim yayauvaciiir
tes deprecaciones
con !a cani, viiiaipac!iapac,ama
>
'^l ,

mayor deuocioii que pu pencaichafca cailacchii.


diere, y exortara a los de J maniu tim Dom'u
Hi' 5
cafa y circunlanres , que
, ne eommendo ^intu^ metm.
todos juntos nieguen por Redemifiime Domine^ Dem
KV
dque efta para morir. yer/tatls.
Los onze veros, que el Macjui jquipim yayn, c
Ritual pone en lacin,trad;i piritui, animaica chazqui-
xe en ee lugar en la Que chijquiiquefpichihuarcan
V
^i
II
,Midi chua, paraqueelSacerdo- quim yaya checaa caipa
^ IH te los diga en ella. Y man- Diofnin,
i^
1
("i de que los tengan decoro 4 Bcs in adjutorium mei
ir
H
^HB

Hi
los Indios

y con
, que con ellos

otros oraciones que


rntende; Domine adadjmtoft
Hmmefe}ina.
abaxo fcpondran ayuda- ADios.yanapahuaiij
W 1
'
1

1] ;

ran mucho
^ 1
a la hora de la pi yuyapafai^yaya vccaicuf
muerte, dlos que ene-

^
4 '!
lia agonizan.
pa yanapahuaj.
j Rfto mihi Domine , //t

lO I Mifersre mei De.' ^ fe- Demn proteger em.



cundim ma^nam mifericor^ Ayaya?Dioman puca-
ii>
diam tuam. r eaiij.rimapoquei ca.
#
K>
1

A
Dios? cuyapayalla- 6 DeiHpropitiu4 ejlo fw-
huai, hatun cuyapayaynj- hipeccatcri,
nv quiptupunman lama. A Dios ? jfuyapayayni"
yoQ
s '

l>
^lj

^L^JilLMjMJiA^^
f 55 T

oc cai ocahucha^apa- ah bofle protegeJiS hora mor^.


aC. ^^\ ... tiifufdps. ,^i

DukiJ^ime Domine Tefu A Cuyapayaypa ma-


hrifleiper yirtutem funStif xtian, Aucamanta amacha
y}u paJIionU tiu^ recipeme buaicu 3 huauiijcu pa-
i mmei'um elelorum tuo. chapiri, haiiiui ihuaiciW

um, tac.

A Ancha ucu Capac 10 SanSle Angele Dei,

aya lESV Cbrifto, yupan mihi cuftos afiifte}

ac fandiflima pali mu- ADiopaanco ngel


hucuiijquip callpanrai- nin, huacaichahiiancaicjui

D ; acliaicaiquicunap v- pac ayapayahuai.


umpi,yupahuai. 11 Omnes fan6li AngeJi^
Domine lESV Cbrlfle'i tf omnesfan^i , intercedite
'ifcipe fpiritum meum. prome^d" mibifucurrite.
A Capac yaya ESV Llapantin Angdcuna, co-
>luifto , epiicuica ^hxi- cho hinantin laadocLina-
[uipuai. pas,ocapac muchapuai-
Maria Mater gratU^ chic yanapahuaiehidac

)/LitermiCerkordU, Tunos

Nn 4 ORDO
ran
iv]
552 Sacramento'

i
ii..

Oil2)0 C0MMENT>AT10NIS
5-
ORDEN DE ENCOxMENDAR EL
alma.

. PAROCHFS,t^c:, Y Juego dar la mag de


niieftro SaluadorcrLicjfi.a
ElParocho que fuere do, a que la befe el enfer*
a bazcr la encomendacion mo , y
con p labras efica-
del anima del que ell;a pa- cesje leuama el cora^oa
ra moni; renga configo (i
alac(peran93 delav.dae-
pudiere) va clrigo por lo tcrna , y pngale la imagc
menos, que lleue el acetre delCrut)hxo dtlanre,para
del jgua bendita,
y pueb que niuando la epcrefa
lajobrepelliz.y y ni eiola aluacion.
morada, queeL via el .

SjcerJore antes de entrar


,
. DEINDE JCCEN'
caeLipofento del enfcr-
fa, ifc.
ni O; entre en ly.irj di-
Vauien do encendida
ga. A.v mic Domut^ is^r. Y vna cdela. hincado de ro-
luego eche del sgua ben- d'Ilas y.todos los pre.'en-
j

dita, (obre el enfermo fu res,rezai;T JeuotaiT.enre, e


leciio,y circunlantes di- ras brelieiicanias
,
, eu eiic
i.oJo. ^a^e/me Dcmine. liido.

KjrieckifofK
.

^ 'i[.f .'{.> ^f.t.t. I, i\.i.^. i.ji, 4. i J i ,t\

% Kvrkekyfon, tfc. hafla Oracin a nueftro Sc- *

fiadcllas, y quando el orlESVChnfto, deca^


lima afligida agonizare, da articulo de u Paffiort, .

peleareparaa!ir dir las en particular , para que la'


raciones, veros , repie- diga elquc ca para morir
s,y claululas,quc pone el otro poreLComenCan-
jtual, halaa cabarla vlci- do primero d yco. Adora
\zucumPatre^W,Sp'Y benedk^

'tufanko^yirnt^i^re^nat, ,mmtih.i^l^c._. Rep. /^ja


fcula feculorum,
i
Amen. perfanBan crucem mam re*
- "j pvijifi demifti mtmdum.Y luQgofc

,^u^:t FBRQ DIF- igue la oracin, quepor


;
''i^jm^^c,: :; :i cr tandeucta ,-y deindoU:.?

:,:iii.;
'-. ::' pongo qijCO^l
u]i\s:i':.'j gc^^cias,la

.
Yn-tbdauiaelaefttei'n nioeken ellatin ; y del'*^
i.ijo el alma, podnrlecr q ^ rradazirla en la lengua ^

reel cnferaio. El Euan- Qucchim ^adpedem litera, ;

elio de an ucap. ly.Sw^ para que la decoren los ni

mtk ocuIa in c(ium I F^- os,cn la Dotrina y : e cu


iP^S^dixtt.tfc. Y acyiT tee acodos; los fcligrees. .

lo la pTi >n del Seor/e- de qualquier Curato. Elb-


"'
riiii ^an luancap.S. fc7/a tin dizeaffi.

empore: Egrelfu ejl IB- De^ qui pro Redcptme'.^


r.'j.^c.H^beiiade- ^ mimdiyo!u}i^nifci,arcun'
'

,la. :-}f:L.. " :'^ . ; ^ cidi^a iudceis reprouari^a iii*

yQRATO AD pQr^j datraditoreqfluotradi;pm-


<__ nmum^ ifx\ r. ni cul^ dligarhfiCHt agnm mo"
cem

i^^?fe^>Ajl
ISJLftA&JlAJUiA&JUiJKSBBaDnrBQBi

xem ad yiBimam duci , afg^ CrTA TRJDP^CCIOli


cmijpeciim , Amce Caiplu, es comofefigue,
Pilati 5 i^ Herodk in decen-
ter offerrr ', afalfis tefdbi^ Vcrf Muchaicufcaiqnici
accujari ,
jiagdlpi , ^ op- Chnfto,camta yupaichai-
iivohrijs "pexan ,
putii conf- curac.
piijfpmis coromri , colapbif Reip. San^a Cruznij-
cedi, arundim percut Jacie tjuiraicu , tcccc muy uda,
ydan , Isf yefiibi^ exui^ qucpichifcaiqui manta.
Crudclauuafjigi^in Cruce A Dios, cammi tcccc
kuari, nter latrones depiu niuyu quepichifca can-
tanJeUe, tf aceto potari^ campac pacarimuita mu-
5I hf lancea iPidnerari : Tu narcanqui , circuncidaca
J^omine per h^ fanij^i. caitajudiocunap carcuca
fnxsp^nMtii.i/S qiL4 ego in amaica
^ caica, chaicaii lu
dignns recol , i^ per Jane* dafpa muchaihuan cirpa-
I tam crucem , ^ mortern tua caica caita, nocanacuna-
ir> librame l.JaHm dicipro huanchacnaca
( caica, hu"'
*^
eo) libera famulun tuum N. cbuac vahina naca arpa
r ap^cnmin^&rni isf perducere
, taiman puaca caica; An-^^
ui^er^, (uop&rdux^Uktro nas,CaJpiias, Pilato, Hcro-
'
nem tecum Criicifixiim. 6ui '
dcpa aupa qucncuman
cimpatrey if/Jlmm fanh. vgupalahina puaicachaf-
ca caica; Hulla mana che
PJ culorum* Amen, can yachacciuiap
f
chatacfl
caiu , huataicunabiian,
fauca pcncai fimcmu
.-i
huampas
I
'/

"t^^Uy^^^
fmampasvyaycuchica^a .chacatafca, v3ala , tiiai-

carichifca caitOja^nactocai manmi puarran qui chai


cunahuantocaicuca caita, man. Camricana yaya,
qujchca pilluhuan pilluri- Epkitu SandohuampaS
chifca caira, inchalca caita, cau^anqui, capac atac^
focoshu hualafca caira, mi canqui ,
pachacunap,
vyapacaca caita , llatanya- viai pachacunapicatna
chicacaicajchacatapique Amen.
Ilai tacarpucunahuan eha-
caraca caita,ch3cata Cruz , DICI PRJBTE^
pi hocarifca caita , ^uacu- rea, lifc.

iiahuan yupafca caita, ha- Dems defto fe peud


yac circa pocbcohuain- dczir, losPfairriOsqueeii i w.

pas vpiachica caica chu- clRitua! efiguen con las

quihuan chuquifca cho- tres piadoLis,y vltimas era


crica caita : cam yaya cai clones (
que e an de rezar
ancha andlo acancui, ail con lamayor deoocion q
paricuinijquicunaraicu^o fe pudiere ) quando vno
ca que^a cama n nao cai- cfta en el Jgonia de fe

cunata yuyapafacairai- muerte. Y cada vna lea


cu,antaCruzijqui hua- de rematar con. Kyrk-
uijquiraicupas que- eleijon. Chifle eeyfon^kyrie
pichibuai (
yanaiquida eleifon. Paternoler', y Aue m
quepichij , vcupachap Mana, que dichas con E,
iacancuinincunamanta , y Caridad , fon milagrof-
liinafpa puflahuaica mu- as, para la aiuacion del

Jiaicac, pmhuan huaqui que agoniza. De qecucn


a

WJ!
IV' ,,

p 1

'5f6 n)el Sacramento


tavn milagro; qiie por las j,t^liib:r;Y -7v >n
Vi auerrezado, vn capelln Itzoni'fiHTlO,
i^ de vnLimo Pontfice, me- '-
.
- -t :.:':.
^
> i]
ii
recio alcanzar de Dios, en Domine I ES F Chrijle,
>-.:
1
*v^ |ij
cfte mundo gracia, para el per tuamjanfafiimara ago,

1
articulo de la muerte cor- niam^ i^ ui-atipnem qua onr
ic

y ganar
^ j
'li

poral, la gloria fiipro nobi^in montt lmcti^


, y
i^
>
* 1
vjda celeilal. . quando faBm eflfudortu4A
l>
K
1

Y para que fe rezcn y ,


Jkut gtm^/mguim decinri
If^ 1^1 fe pi dan O os mifen cor* rh in terram Oh/ ecrote, >/
:
*V ^^H i

das en todas enguasjpon muUitiid'mcmJtidomtuiJan


l^ drcpri mero cada oracin guinei , quem pr^mnons ari'
iV; ^^B .

^i ^^H ;cnlann,paraquelosSacr g^ii^ cQpiojtf^me pro nobis


>
dotes , los que fupiereii, ^f^dijii^ offerre,if ojiendtre

s H, larezenni el. Y en Ro- digrkcri^ Deo Patri omnipa-^


IV manee para ios fcula res tenti comra multhudintm
*^i
r n
^n!'
ii
varoneSjV niugereF.
go en la Quechua
Y liae-
para c N.
,

peccatorwn huh4famui
Qjf ibera eum mluc hora
ttd

,
Ci
Piv
1

. decoren los Indios ,


las mort^faa ab omnihn prn^
y
ir
*hs d igf 1 en la dotnn co-
i , ^ ^^Hfi^s ,
qim probecdh
1

mo 1 as dems oracin es,y ti^jicje imiut^, mjw/e, q^


'-

en el vlrmio de la
tranfiro
cumpatrejs' Spiritifan.'w

K,
m ucrrc^conque e ayudan yint-^^.D' RegnM Dcm infiS-

l^ 1
\nos a otros a bien niorir. cidaleadirurfi. Amen. Di<^^
Lo primero c a de dezir e {^^s, vcz^Kyrieeleijoiu
V >yriWedon. CbrijkeJafon. ^uc Mm^
1

Pat^^r neJR:er,y
KV
>
i^aufynojii Auc Mana. Para la cgunda. oracioiu
t^ ORACIN
S 1

l> 1

5*
j|ic_
msssM^MS^Mmmss

^eloAltar, -557
el Padre, y Efpiritu Santo
ORACIN PRIME^ viues,yRcynas Dios, ea
ra en romance. los glos de los figlos. A-

mcn.
Seor lESVChrifto,
or tu fantlima agonia. ESTA PRIMERA
'
oracin , con la c]ual oracin en la knma
>Taepor nootrosien el )uechua.
nonrc Olucte ,
quando
ue hec bo tu fudor, como Yaya TcfChrilo , fan -
;otas de angre , cjue cor- (flifimo ancha f^ga ani-
ari hfta la tierra ,te opli niaiqup yuyaycuuiin pi^ci
obtengas por bien ofr^ cuJiioraicLi, oacon mir
cr,
y motor a Dios Pa- chaitiijquiraicpas^caih
re todo poderoo, la mu- mi ri , ocanchicmanca
hedumbre de cu fudor Oliucreicaorcopi mu.*
mgineo que copio-
, chaicucanqD,hunvpico-
limamentc dcrramaftc queiqui imjipacham ya^
,
or nootros , con el an- buar utaihfna^pacha allpa
uia del temoricontra ! man pace harcan ^ cumui-
luchedumbrc de todos cupam^hullpicupam,
)s pecados de efie fieru hupaicuiqui;cai cach mU
lyo. N. y libra le en c- pa incaiquipac Dios hi-
:

a hora de u muerte ide nantin atipac yayam3n,e6 iiltljl

)das las pena.9,y anguftias V


cui,ricchipuitc, yahuar .
uc porlus pecados teme chaca humpijijqujp
jcr merecido. Tu que co achca caininta lioclancan
' camam
m\\

i^
JUKJURJKBAB SBKKmJKRi

5:5S T>elSdcmment
ramam ari ocaicuraicu Kyrieekifon^dn'ijleelelfot

h\chaixanc]ui , maiichai- Kyrie eleifon Patcr ncild


pa allparicui acaricui- AueMana.
ninmanca)Cai yanaiquip Domine lESV Chrijli

N hachalhcuicampa qiiipro nobh mori dignan


t achca caininccman jquef es m Cruce^obfecro te, yt on
pichijrac ari paita, cai hua- nesamarimdmes PaJIwnm
uinin pacbapi iiinatin a i^ p.marum tuarum , qui
caricuiiTin, niuchucuinin- pro nobU m/Jem peccator
manta huampas-, hacban- b44fttflinwfli in cruce^max

nianram ari caman mu-


, me n illa hora , qtiandofa}

*chuncanra manchanpu. lifima anima uta <cgre]j

nj. Cafimi cana yaya efi de fan5iijImio corpore tu

buaiijEipiricu Sindoliu- qfferre^ y ojlendere digner

ampas, cau^ancju Dios, Deo Patri omn-potenti , p


t;apac nacacmi canqui tu- amm.i huin^ famuli tu/, h
cm pachacunap pachancu tf libera eura , in hac hor

iiarnpi.Amen. Kyrie elei- morth,abommbii4 p^m^^L


Chrile ekifon. Kyrie pcifiombu^,qU;ts prop^ccat
fon.
-tkifin Hud-a ninqui ya- fuhjetimet merwjjequic
yaycyCla, huda larac mu Patrep" SpirituSm6lo%
chaicucaiqui. Mariana. ^^^^ ^^^g^<^ Deni infm
iajieailjfim. Amm.
ORACIN SE GrN' Digac egun Ja ves

I da, tn latin. Ky^'^^ elcijbn, Chnfie ekifoi


Kytie ehijon. Pacer nolc
Dxra fcguuda vez. y Auc Mara , por la tcici
V
ll>

A, M. Jl&Jlm *"
iLSBf^
imsMS^msammmmm

^eUlfar 559
1 oracin.
ESTA SEGVNBA-
) RACIN SEGFN^ Oracin, en a (Suc-

da en romance. hua,
Seor lESVChriflo
uc tuuile por bien mo^ A capac lESV Chrifto,
X por nootros* en vna munarcanqmm ari carnea
)ruZj ruegotc , que todas yaya, nocaicura/cu , Cru
amarguras, de tus pe- chacatapi huauica , mu-
as,
y paffiones , que en la chacuiquim, tucui Cruz-
)rz frifte por nofotros pi.caima, hayac acaricui-
lierables pecadores , y rijquicuna,ocaicuqLiea
layormente en aquella cha buchaca pa mucliij-
ora,qLiando tu antilima caiquiraicu ( collanarnp?^
[lima fall del cuerpo an ancha andlo aninuiqui,
flmo tuyo; ayas por bie imaipacham Ilompac v-
emoflrar,yofrccera Dios cuiquimanta Iocfircai)cai
adre todo podcrofo, por cachun ifpa muuanca'
1 ahna defte tu ficruo. N. quipac; Dios llapa atipac
lbrale en efla hora dla yayaman cocui, ricuchi-
mcrte, de todas us penas pul acac , cai yanaquip.

paflones,quctemeauer N, animan raicu ^ cunaa


^^crecido por fus pecados, hiiaui pachapi quepichi
'u que con el Padre, y co pui ari paita, cocho hinan-
l Efpiritu Sando, viues, y tin acaricui^alparicuinin
Leynas, en los figlos de manca j hucbanmantan
>sglos,Amcf.
^'
ari , camaa muchuiscan-
;)!

56o^ DelSadnmeritd
KV
ta, manchanpuni. Cam- faceumgauderecumfan^k
iV
w Dios yjyahuan'caugar. 7^^^ in gloria eterna ^ isf tu

c]ui,Epincu San(5lohuani p^fime Domine lESV


pas, capacchacunqui a^ Chrifle^quiRedemiJUnosprA
tacmi pacliacunap cucui
,
tiojifiimofangume tno^ mift'
gachacunapi Amen. rere anim^ huiu^ famuli tui

i~- "- .-
i^ eam introducere dgnerii

QRACION TERCE^ adfemper Yirentia^ ij/ anw


-: ra^m latn, na loca Paradijt^ Dt loiuat ti*
hiamore indmijibili , cjfii ate^
Domine l^.SV Chrijle^ ijf ab ele5lis tuis numjuamft
^nt peros Profeu dix/jii , m pararipoteJl,Gnij cim Patre
Cbaritate perpetua dilexite^ ifjpirau fanclo yim , isf.

ideo anra:>c te mifcran:> oh- regriU^ Dem inficulajiecu*


fecro t,l>t ea^idtrn Chanta-- Imm* Amen,
tm tuasVj qiu de cxlh inter^
ram ai tJerundiU omnium, ORACIN TERCER i

rffiwnim marum amoi'itu. raen Romance-


dies atraxtjOjjerre,'^s' ojien
dere digneris Deo Patriom- Seor es VChrifto?-
fvpotenti ,
pro anima hu as tu que por boca del Pro-i
J^-muli mi,N EtJ/hera eum feta dix.fte , amadotce cii/

b omnihu papomb^^^l:/ p<c perpetua Caridad,


y por
n:i ,
qiuupropeccat^sjuh , ti- eflo tc atrado , teniendo
metjt menujje, tffalmani de ti compalioii; riiegotc
r.'am eiusinhac hora exitt4^s teeras por bien , de mof-
JuL Apen ti lamum l>t^c,if^ trar,y orcccr a DiOs Padre
todo

.-

l^wtfX^I . V*-
-

'Tara encomendar $6i


oopoJerofo, lamifma Padre y el Efplritu San',
,

paridad cuya, que te truxo to,vjucs,y Reynas Dios


el cielo a la tierra, a frir en los figlos, de los figlos
as amarguras de todas cus Amen.
laliones; por el anima de
:ftccu fieruo.N,y lbralo, Efia Oradon trefa en ti
Ic todas las palioncsj pe Guechua.

las, que por fus pecados A yaya lESy Chrifto;

eme uer merecido, y fal- bammi Profeta tococpa

la fu alma,en cita hora de fiminmaata ircaqui ^\


partida, akele Seor la yarcaiquim mana puchu-
>uerta de la vida', y hsz caiiyoc caridad mu nana*
juc e goze , con ais fan- cuipi, chaimi ari ocamart
os en a eterna gloria.Y tu puTamurcaiqui^carnta cii*

ipiadfilimo SeorlE- ypayafpa j muchaicui-;

;V Chrifto,que nos rede- quimjcai cach incaiqu


nifte, con cu preciofifi- pac-,Dioshinacm atipac ya
nafangre, ten miericor- yam cocui, ricuchipui a
\h del anima deftc tu fier- tac^ chai quiquin Caridad
lo^y dgnate de licuarla a munanacuinijqui . hanc
os lugares amenos , de pachamanca , caipacha^-
afrecura fcmpiteina del man puTamoqueiquida,
Paraifo para que viua con tucui caima , ^hayac mu*
,

:igQ, con amor indiui- chufcaiquip , allparicui-

ble, que
^.^, ^ jamas

fe
.-
^

puede nin ,
,
acaricuininta
chuncaiquipac ca
mu-
ya-
^

ipartardeti, y de cus cf- ;

pgidos. Tu que con el naiquip N. animan raicu-


Oo quef
i j

m^smsmsmmm^m.
'

'562 T^ra encomendar *


^^uepichij atac ari pai- payay, cai yaaiquip N
ta llapantin acariciii, all- animanta , puiTaita mu
paricuininmanra, huchari naitacari paita Ilaallayac,
niantam ari canian mu- mana naqucna viai cuil
^chuncancam , manchan- Paraifoppachancnaman
puni. Cai picinan pacha- chaipi camhuaii huaqu
pi , ani manta qucpichi- caugancampac hucllacha
|)itac. Anyallicliipm,qui- cui munanacuipi, tucui p:
cbapui yaya, cau^aipa pun chacamapac , cammanta"
cunca^iicu cau^aita cau- munafcaiquicunamanta
^^achijtac^tucuiallicacfan hampas,acll3fcaiquicuna
dosijquicunahuan pu- manta huampas, mana ra^
^chucannac gloria cocho, quiricoaa. Capac yaya
^GuipL Canimi ari, ancha huanmiari, Epirtti San-
ciiyapayayiyoc capac ya aohuampas cau^anqii
,

ya lESV Chnfto , chanin- Dios^capacchacunqui a^


nac, mana chaninchana tacmi, pachacunaptucui
yahuaniquihuan , ocai- pachancunnpi cama. A-
cula quepichihuarcan- mcn I S V S Maiia,
ii K> ;
^quicu, cuyapayayjlaqui-

IN EXTIRATION^.
Q^^ANDO ESPIRA EL PACIEN-
te.
^\n\

V
Cm
^. i^Cum^erol^c.^^, V^ios fieles de la ciiidacl\u
del lugar , de los arraba-^
Quando como
%r
JL muy cercano
cftuuierc
cl cie-
les,

co del
infla la cpira-:
enfermo para quej ,

lo del cpirar,encnces led rogar a Dios porcl


pueda
>iin cipa! mente, fe de in
hr en la oracin con vc^
icmeacia, hincados de ro YAuiendo lido ef
lillas todos los circun'ft- anima del cuerpo,
;s. Y el que e muere al inflante e diga cfte ref-
)udicrc, diga , y i no pue poni. Suhuenitefani Dt
le el que lo aflfle, el Sa- Sfc. Con todos fus vcros

crdote pronuncie en voz y rcpueftas, con la oracid


lara por el Esys Tesvs^ f/iI)?^////,C^:.y clauula;

ES vs\ El qual nombre, y


^'M
o quee gue, le pare- $. Interiniji^c.

:iere, lo repica muchas ve- N el entretanto , fe

les, a las orejas del quea- ha^a cal co las ca-

;aua. In manas tUts , Isfc. panas (conforme alacot


-afla la vlcima palabra, tumbrc) del tranc del
difunio. para que los que
. Tunc'pb,i:fc, lo oyeren -, rucguen por
Ntonces (
donde ay fu alma a Dios, y luego
coflumbrc) (e dcil ( cgun vio ) compon-
:u a campana de la gle gan el cuerpo hone-
Parroquial , algunos tamentc y le ponganj

jolpcs ,
para que cpan en lugar decente ,- ton
Oo X luz
luz. Y tambin fe le pon- los Curas , el Concilio L
ga fobre el pecho , entre mene. z. accin, z. cap,

lasmanos del difunto,vna 29. Y para eftc efeto , cft

Cruz pequea, u donde en la cartilla, la maueraco


com pon'
faltare Cruz,fe le mo (e de execut3r,con h
ganlpsdedos, en modo platica larga , corta quo
2e Cruz. Y fe roci el cuer fe de dezir al enfcrmoj
po con agua Bendita, y porloqual rio tratare en
mientras le Ueuan a enter- cfte lugar, mas de lo quo
rar, los prefentes , Sacer- queda efcrito en l Qne-
dotes oraran porcldifun- chua,conlas tres oracio^

que tan deuota,


to. Sin lo nes , tan llenas de confud
pia,y antamente manda ro,y fuauidad-, que'an d
cl fumo Pontfice , en fu aber de Coro iodos los
Ritual Romano, eguar- indios de las Parroquias j
de,y cumpla, en ayudara para el efeto dicho Remi
bien morir al que elaen rindome en lo demaa
lo vltimo de fu vida, tam- la dicha cartilla, que corrd

bien lo tiene mandado a de molde.

HE EXEQVllS.
DE LAS EXECrVflAS:
. Sacro Sando ji^c. '

dicion,nifl:tuciones t
Lis Sagradas cerimo- Josfumos Pntifices,co.
iias,y ricus , q la fanca ma- mo verdaderos myftcriot
ore i^Iefia Catlica fuce dla Religin, y efale
var,cn las exequias oc us de la Chnftiana "piedad ,
hijos,poranticpilima rra
J'^^??^
'

KMu^.
WKis^^S!^mmms3SMM^mMmmMmsmnB^Baim^
De las Exequias. $ 6
y como fufragios muy fa- mente fi fuere de muerte

ludables , de los difuntos repentins) fino depues de


Chnftanos-, dcucn los Pa- dcuido interualo de ticm-
reos guardar con gr cuy po. Para que de todo pun-
dado,y que no fe pierda el lo , no quede lugar de du-
vfo dcllas. dar , fi cH vcrdaderaavte
Ht,!:J|:li

>^
muerto,
Hls ita^ j l^c.
$
l^^ antquJ?m!^l!fc.
PAra auerlas pues de e-
con
xecutar ,

aquella deuocion
y
fe an de aucr
,
EN hazer
quanto
fe
fe pudiere
ierga,yguar
inodeftia, quecsjuftojy de, aquello que antiqmffi-
conueniente.Demanera,q mmente elinftituydo;
cftas fcmejaotes cerimo- como que cando piefen
ni3s,e eche de ver, fueron te el cuerpo del difunto, c

antamenteintitudas^afli celebre por el Mila an-


como fon vcrdadcras,para tes de le epukar
la aluacion de los fieles-,
y
juntamente para la piedad Siqui diefeJlo^l!fc,

y religi ChiilVana de los

viuos ; pero no para ganar alguno vuiere de fcf


SIenterrado en diade fie

fta/e podr celebrar la Mif


. Nul!iim,lfc. 3 propia, por los difuntos
Ing cuerpo ea en- eftdo el cuerpo prefente:
tctrado, (principal- coa tal que no c impida
"
O 3 la
f^V^^^^3^ja^-^3AMJ'X!iifXlKl^MBBMmMmRBMj

p 56 ^ /^ 2xemt9i
la Miia conuentual, ni os moritu Eclcfiaicojfcuw
Oficios dillinoSjni eftorue cirios encendidos , en las
a alguna gran celebridad Ex Cvj ni as, y funerales, ten-
de sjuel da. gan cuidado, queemcjan
Si te no e dcxe
cerimonia ,

. Caueant cmnino, ni tampoco e cometa en


eRo alguna indignidad , 4
Duiertan de todo auaricia.
punto los Parocos,
y los otros Sacerdotes , no . Pauperes yereJjfcJ
hagan conciertos ningu.

HV
nos , por el oficio de la le-
po! tura j por caua de las
YA los pobrcs,aquic
depues de muertos
Exequias , Aniuerarios les fobrado t poco, na
de los mucrtos. pidan al- d3,p2ra que puedan er en-
go como porpfccio,antcs terrados deu propia hazi
lecontenten,eon aquellas ^,en roda manera fe encc

ir
limonas,que e fuelen dar nca gratis. Y los Saccrdo.
poraprouadacolumbre; tes a quienes pertenece el
o la que el Ordinario efla- cuydado de los difontos({
beciere. Ni permita , que fuere neceario )
pcwiga la

para adorno de las andas.o cera a u cofta^ de alguna


tumbajcu palins^ otros piadoa Cofrada fi 1^ vuPC

crnamcntos del altar. re,conformc a la coftuni.


brc del ugar.
-
J. Cum auum^c.
nv
,Y como ea anri quiG-
Yadoo^
IV

t^gkibi Elt i
'l)e la^ vxeqmM: $67
Adoce ay antigua Mmiftros de la Iglefia , d
collumbrCjcic cocer inferiores Ordenes.
rax los muertos en los ci-

aren te nos,(e guarde. Y do


de.fe pudiere hazer, fe refti

luya cita coftumbre. Mas L Sacerdote, otro


I quien e diere lugar de fe qualquier Clrigo di
poltura en blglcia , fe d fonto, deuc fer veftido^ co
tan lolamte el lu^ar de la us quotid lanas veliduras
tierrazo fue! o.Yloscuer- comneSjhaila la veflid-
ps muertos no fcan enter ra talar incluiuamcnte ,
y
rudos cerqa de los aleares. luego (obre ella la velidu
ra Sacerdotal, Clerical, co
mo lo pide la raz del Or-
d que tiene. El Sacerdote
As fcpokuras de los de er velido (obre la o
Sacerdotes, y dlos rana larga , de amito, alu?,
Clcngos de qualcjuicr Or- cingulQ,manipulo, elola^
den que fean,donde e p^ y caluUa^dc color moradc?
diere hazei, clen dilintas

de ks epolturas de los le-

gos y e aladas, y ituadas,

en mas decente lugar, y de El Dicono c a

Cal i erte{dondc vuicrc co er velido, de ami-

modiJad q aya apartadas


)
to , ala , cingulo,
(cpolturas,vnas para los Sa rnanipul , y elola, pue
ccrdotcsj y otras pralos la iobre el hombro jz-

Oo 4 - quleido

mmammimmB^fitMW 55^^5>
! 9 16 JLEJLBJftJQEmBAB^jnKKnrKn

$6S D*/^ Exequia,


'quicrdo ^ y que fe venga a fea licito traerle/) trasladar

P'
ajllcir detaxo el bra^o le dcqualquier lg!tia,fino
dciccbo^y alrnatc de CQ- con Ktii rJinariOi
\ox mofado-
I.

. Laici cadauer^ip'c.
g. Suhdiaconmjjfc.

EL Subdiacono ^ cot
EL cuerpo muerto de
qualquierecular, a

amito,aua,ciiigulo, que fea dotado , de quaU


nianipirlo,y tuiccla. quier genero de titulo,
dignidad,no lo licen Clc
rigoSjino legos..

r
ir D Ernas dca
mas Clrigos de in-
feriores ordenes^ an de fcr
, los de- $..

LOs cuerpos
Corpra^isfe*

dlos di-
adornados, obre la otana an detener
funtos ,

CQobrcpelliz,y cada vna puertos los pies en la Igle-

de los dichoSjCon u coro- fia zia el altar mayor: (I


ir
na abicrra,y con fus bone- fon enterrados cii Orato-
tes. rios, Capillas , ponganc
.. NuIIumporrOyisfc. los pies bueltos a los alta-
res delas. Lo qual rambic

Y Final m ente, ningu


cuerpo muerto , c-
pultado para ficmpre , de
fe haga en
forme al
los Prcbyteros
los fcpulcros,co

fitio,y lugar.

,
Mas
tengan U
cjualquier ordca que ca. jcabcja zia ci altar.
^^^i^sssisimsssimmmwimsmsmBEBBs:^

Dlas Cxeqma^. f^
J. C^tefum^^c. cimiento; fe haga dc otra
,, fuerte por algn tiempo^
As ningChriia- procrce en quanto c pu'

no difunto cnla co diere bazcr,que lomas brc


nunipn de los fieles ( que ue que er pueda/ea trasla- i
lo muera excomulgado) dado el cuerpo a lugar fa-?

i de er enterrado fuera grado. Y en el entretanto


ic la Tglefia, cementerio, e dcuc poner fiempre vna
krcchamente bendito.Pe Cruz,azia fu cabe^a^para i

:o fi la neceflidadconftri- gnifiear,que deca, mu


kre,quc por algn acote- ri en Chrifto.

ZlIBFS NON LICET DAR ECCLBj


fajlicamfepulturam.

^ QVE PERSONAS NO SEA LICITO


dar Ecicfiaftica fepukura. ^

Ignorare ncnjjfc. Negatur igiurJJc.


O deue ignorar et

Paroco las peronas A Eclefiaica epuL


que pordcrechoan de er tura pues ,, e niegaifc

excluidas de Ecicfiaftica e ios Paganos,Iudios,y a toi.


que jamas fea
pulturaipara do&losinfielesra les Her-
admitido alguno, contra es,y a fus fautores,a los A-
los Decretos dclosfacros. poiatas delaFChriftia-
Caones fiaalosQmatiGQS ,y a los

publk
V0 JMKJIJSJU& AB JIB.AB JUIRB^B JRBi
570 T>eias Cxequldl
pblicsmente excomulga
dos de excomunin ma-
yor. Y a los entredichos
A Los maniiel:os,y
pblicos pecadorrc
que perecen fin peniten-
nominatim , y a los que e- cia.

can en lugar entredicho,


niien tras durare. ,
b

. Sepfos,!fc. A
te,
Aquellos de qoicti
confta pubhcameti
que vnavezen el ao
Los que pordefef- no recibieron, losSacram
I ^
peracion, por ira- tos de la ConfcIion,y Co
cundia , c matan a mif- munion en la Pacua. O
jnos,(no es, que antes de que murieren fin ninguna
r lu mueireayan dado ea- edl de contricin.
les de penitencia J pero no
fi lo tal aconteciere por
locura.
ir.

:. MorlentikmJ'c^\

Los que muere en


A Los infantes que
niuricrenfinBjptif

ddaio,aqucvuief
cn dado calcs de peni-
tencia anees que muric- Donde en los di*
icii. choscaos ocurriere
duda,confaltee el Ordina
lio. . .,

XE

j^tii^ifi.> .
'jbelasSxeqmas 571

Q^ lA R FM ORD O.
EX E
ORDEN DE HAZER LAS
Exequias.

'. ConJlhutOy^c, mima color. Leuando


vn Clrigo k Cruz delan-
Viendo fe determi- te, y otro el agua bendi-
nado el tiempo, en ta, Juntamente con los
]ue el cuerpo de erlle- mas 5 vaya a la cafa de el
lado alalglefia ; conuo- difunto. Diftribuyafe la

]uefe el Clero , y a los de- cera,y enciendanfe las lin-


rlas ,
que dcucn hallare chas} Y luego e ordena
)refenres al entierro,
y jan la proceion, yendo de-
ene todos ordenadamen lante las Cofradas deles
e (egun la coftumbredcl eglares (
fi las vuiere , )
y
ugar ) en la Iglefia Parro- luego figue el Clero re-
juial, en otra Iglefia. Y gular, y fcula r, por fu
luiendo dado ciertas c- orden , y vayan d
ales ,
y golpes de campa- en dos , la Crvz delante,
13, con aquella manera, cantando deuotamre los
y
:crimonia , que en aquel Pfalmos que abaxo fe dir:

ugar fe uele hazet. El yendo el Paroco delance


Paroco vtftidode fobrepe de las andas, con las luzes,
Iliz, con elola negra, y luego e figuen los d-e-
cambien con capa de la mas que acoriipan d en-
ticrro^
^i^^^l

172 \De las Exequias


tieiTo rogado a Dios con
, del oficio de los difuntos:
ilcncio por el difunto, co y al fin de qualquicr Pial
precesj ruegos deuidam mo i Rquiem ^eterna donael.
tcodeqados. Die.Los quales Pfahnos i

an de rezar deuotamentc
. Parochus yero^ifc. diflintos, y con voz grau<
hafta la Iglcfia.
El Paroco antes
quefelleuecl cuer- . Adin^rejfunjjjfe
po, le f ocie con agua bcn-
'

.
dita :

Si iniquitates
y luego dize la Aa:

Deprofundi ^Isfc. y al ia
, y el Palmo:
.
A La entrada de la I
glefia

Aa: Exultabunt Domino


e repite h

(j

;. Rquiem <eterna dona eii Do- .fa humiliata, Y luego cntr


. mine ^iff luxperpetua uceat dos en la Iglcfia, comenji

. eli. Y luego repita toda el do vn ctor, y el Clero re;

AmiS iniquitates^ y e lie- pondiendo, digan vnos, j


. ua el cuerpo muerto: el Pa otros , conuienc a (abcr
jTocp laliendo de la cafaren Subyenite^!fcx2t3^no cq-
: tone luego con voz graue .fpimeal canto Romano
la Aa : Exultabunt DfiOy y que tiene apuntado clB-

losCantores comienza ^1 tual,haftaelfin.^.Q3^


VklmoiMiferere mcieu^^
'fecimdum magnamy tfc. y el 5. DepoJtoJt^
^ ClerOjVnos, y otros prol-

. gan. Y fi el camino fuere YAuicndo dcxaJo


largo j diga pgps Palmps el at^udjanJiiS^Q le-

^oTJ'.rj cha

^ j
e t^ Exequmi _ ^74
ho onc va el difun to, los dems' vcrfosj refpuc.

Vi medio de la Iglefia de , ftas , y clauula^


oracin ,

aerte, que los pies del di- haftaelvltimo^Amcn,


unto (fi fuere lego ) eftcn
:ontia elaltarMayor y fi , $. Dumofficmmjjfc,
iuere Sacerdote (como eC- Mientras en el oficio C

.dicho ) tenga la cabej dizen las laudes , el Saccr*

mayor, y te-
lzia el Alear dote con los miniftros fe

liendo cera encendida prepara para celebrar la

;erca del cuerpo luego Milla rolene,por el difun-

;
fi otra cofa no lo' impi- to (fi fuere tiempo) comc
3ierc , como a baxo fe di cftaenclMilal Romano
:a,l fe diga el oficio dlos en el da de la dcpoficion

lifuntos , con tres notur-


nos,y laudes , como fe po- J. Finita Mijfa^i^c.

ne abaxo, y dos de los Clc


tigos comienzan abfolu Acabada la Mia, el Sacer^.

tmente. Kegem cu omnia dote dexa la cafo! la , pla-

Vimnt^ l^tc. Repitindolo neta , y el manipulo , y c

los clrigos, fe diga el Pial pone la capa negra , y el

mo.' Venite Uc. Y fe an de ubdiacono toma la Cruz,


doblar las Antfonas. y llegandoe a las andas, e

Y al fin del oficio, def- patacn laCruz, hazia la


pues de la Antfona del cebc^a del difunto, enme-

cntico de, Betediclis , e^o dio de dos aclitos, cero


fumrejhrreftio^tfc.icizc: ferarios, con fus cndele-
ater wJier.En, kaeto, cq ros, Giriks , y candelas
'
"* "
'
" " " encendidas
^ ^ ^ ^ ^ ^3P g g-tt ABJfA JU& BMmBBB BBBMMBBMB
i^7
S7S Tfe las Sxeama^l
encendidas,- y toctos los prcfeiice, canta cl re fponJ
dems del clero viene or- o guicntc. Lber me Do*
^'-'-'
deoadamentc,cada vno en mineyi^c,
iu dignidad , con candelas
encendidas , y c ponen . Dtm cantaturjsfc,
^ laredonda del atad,
andas V y luego fe figue el lehtrasc canta c!
Sacerdote, con el Diaco- dicho rerponorio
no y el airilente con
, los el Sccerdotc^adminiftranJ
dems minitros, y hecha dolc el acoly to, el diaco-
jeuereacia a! alear , fe po- no, toma cncio de la na-
nc enfrente de Cruz a uera y ponelo en
la
II , el inci
los pies del difunto, ean ario,y acabando el refpor^

1 do atrs a la mano izquier fono, el cantor con el pri-


da uya,dos acolytos: vno mer coro,dize Kyrle ele :

con el eacenario,y la na- fon.y elfegundo coro rej

v
;Uer3 del encicnfo , y otro pomk.ChriJfe elfon, y lud
con el acetre del agua Ben go todos juntos dizcn^
diia,aperforio, tenien- ICyrie eJeifon.
do vn acoly to, otro cle-
rjgocllfbra, y aboluta- , MoxSacerdosl
rnenre dize , la oracin i-
gencc. Nm mtres in hidl "\/"el Sacerdote en voz
ium^s^c, Conuclaukt' J^ altadizc,Patcr nof-
Ja,y rcipucb, Amen. Y tcr, y codos le rezan cfi

Juego comentando vn ecrcto, y en rant;o recibe


caator, y el clero que cla del Dicono , del acolv
to
{:'f'l.'^.>t..{.^_,[..^. .fJ..'i',l.-.i,t.i .i. !.*.?,* (

De las Zxeautas. 7t
O el afperfono , hiopo hala la claufula, y repuc;^
agua bcndica , y hecha
le ta, Amen,
Ku profunda inclinacin
Cruz que cfta nfren-
la

e, el Dicono, el minif-

ro hinca la rodilla y al^a , I el difunto fuere Sa-


:1 canto de la capa y an- , cerdote, digafe en la
la redonda del atad
a la oracin. Pro anima farm-
jfipaa delante el Sacra- // tul Sacerdotls, quam ho-
pcnto, hinca la rodilla ) dk, tfc. La qual acabada,
r roca el cuerpo del di. fe lleoa cl cuerpo al Sepiif-
unto , de donde e buelue ero, fi entonces fe de l!e^
i fu lugar , y
adminiran- ar,y mientras fe lleuajos
ble el dicono , toma el clrigos cantan el Antfo-
ncenfario,, y de la rnifma na, nparadifm, i^c. Haf-
uertc cerca el atad
, y ea ta acabarla. Y auiendo !lc-
:ien3 el cuerpo , como gado al Sepulcro^ino cla
c auia afperjado. Y auien- bendito , le bendize el Sa-
lo buclto el incenario a ccrdote, dizicodo efta ora
uien fe lo dio , cftando cion. Deo cum miferatio-
m fu lugar,y teniendo el ne, ifc. Con fu clauub, y
icolito , otro miniflro, rcpoela, Amen. Y dicha,
1 libro abierto delante de clSacerdote roce con a*
1 dize : Et nenos induco^ in gua bendita , y lueeo en-
entatiomm^ l^c Con los cicnfe ef cuerpo dc difun
kmas veros, y oracin, to,ycl tmulo.
f^ 1^^ ^^^3^^9^'MAS]^MAMMIKR3ABMmMMA BMj

57# Delai
Y boluiendfc defji

|. ' GupdJ corpm^ l^c^ la fepultura, a la Iglefia, \

la Sacriftia , digan fin can


Y fiel cuerpo no fe a to la htioviZ^Siiniqui
delleuar a la fepultura , a- tates^co el Pfalmo de Pro
uiendo dexado el repon- funda, l^c* Y rquiem fittr\

oo Jn paradjum^y la bcii

dicion del Sepulcro,fi cfta


ya bendito/e prolga el o- f. Syero,Ul
ficio, como fe dir, el qual
nunca e a de dexar. Y por alguna razoni
fi

Entone el Antfona,!?- ble caula (como por auc


gofum refurreiiOyifc. Y fe poco tiempo, o por otr,

diea el cntico. Bened&is, inflante necclidad fun^


1 r
Y acabado fe repita la An- ral,)no e puede dezir el ot

tfona. Egojum refurreio^ ficio de los difuntos, coi


hafta acabarla , y luego el los tres nodlurnos , y laq

Sacerdote dize , Kyrie elei- des,porlo menos e dig


fon , Chrifle ekifon , Kyrie el primer nolurno, coi
ekifon^Pater ncfcer , y en el us laudes , tambin fr
. entretanto , roce el cuer- ellas,particula rmcRte,doi

po , y e dizen los dems de vuierc femejante cofti

verfieulos^refpueftas, y o- bre. comentando el, Imi


racin conforme alexu. tatorio^ regem ciii omma Di

uiint yenite adoremiu.Y dc


pues e digan todas las ca
aSj que arriba cftan efcr-

ras
mmssmmMSMMMMmEmm
De Im Exequias,
tas. Que fcan de dczit $. MijjalPero^c^.
dcpucs del oficio de los
muertos^ y la Mi fa. As laMiIajfi fue-
re hors, con a ce-

f. npdjtetam^l:fc. remonia por los difuntos


Ipt n die ohtm , de cuerpo

Yji tan
tambin vuierc
poco tiempOj
preente,
lo impide
no
la
c dcxe, fo
gran olemni
otra Vigente ncceSdad, y ^ del dia, u de otra fuer-
no fe puede dezir el pri- te lo pcruada, otra qual-

mer nodurnOjCon fus lau quier ncccflidad.y dcpues


dcs,janc\asfe dcxen las di- de la Mia , fe haga como
chas preces, y ufragios. arriba es dicho.

O EFt ITM D EFFNC TO R VM.


en el da terccro,fept?rao,y

j. Diciturylsfr trigcffimode la depoficio,


y cncl aniucrfario.e dobla
DE
EL OFICIO los defuntos fe dizc
las Antifonasjen el fin de

los Pfamos fe dizc. R-


en el coro , en el da de la quiem eternam^ i^fc. Auquc
depoficion y en otros di.
,
fe diga el oficio por vna
s, conforme a la oportu- folo.
nidad del tiempo , y cof-
tumbre de las Iglcfias ; co- $. Jd'PeH^erd^^isfc.
mo ela dicho arriba. Mas
Pp A vifperas
W93SWSinKlK ME, BBMMMA AJB AlfilKK&B

578 T)ela4 Exeq,utas


Virpens, fecomi- y genuflexiones, en el ef
.91 ab.foIutamce-,c!e crtas^conforme cI cxa Ic

la A&ii(on3.P!acebo Domi- pidiere , y los no(5turnos^


no.i^fc. Con los Pial mes con las laudes,y dems of
que van feguidos en el Ri- co fe figuira el ritual , qu(
teal canto Romano ,
pre- es lo mefmo que en el br(

ces, verfigulos, oraciones uiario, y manuales masas


tiguos.

DE OFFICIO.&'c:
DEL OFICIO QVE SE A DE HA-
zcr,en las Exequias citando el cuerpo del di-

funto aurente,y en el da tercero,epcinio,

Y trigeliQio j y en el aniuerfario.

^i faciendo. ^iffc. tres cionesjy laudes , y I

Mi fia.
I .Se vtiier de hazer Y depues de Mifl'a , c

las Exequias , cftando celebrante dexa el mani


el cuerpo aufentc^en el da pulo, y la caulla,)' fe pon
que bien les pareciere fe i la capa negra.Precedicndc
de hazcr el oficio qIc los el (ubdacono cIaCru2
nvjcicos, en la deia. Co y el cIcrOjY dos ciriales,c(

tres no^turros , laudes , y candelas en cedidas. Y do


Antfonas duplicadas , a acoIycos,vno con la nauc
lo menos vn odurn,g ta dcUngieno , y clincei

iari(

JitMJtm
./.*./../.*.....

'Dlas Sxeqmas?' 579


rio ly el otro con el ace- , Feldcatuf\ isfc>

:c del agua Bendita , y el

perorio ,
ycle libro Ri- Dlrafe !a oracin
i.?

lal. i^^x\' c]ue e dixo en


Y con cl Dicono a la Milla, otra conuenicnte,
lano izquierda,fe llega al y cl wmoJeqniefcmt^ i^c^
igar del tmulo, y clan-
o all el clero , e canta el . Si oJfchm,ijfc.
)(pQT\orioJiberame Do^ ^ El oficio e hizire
/jiT'r.Coii o arriba ela O por muchos difuntos
oracin, y veros
y mientras fe canta'
iciio, la e diga

adminilra el encicno, en numero plural. Yi


el

fcbendize,y feecha ca fuere muger en el genero


incenrio. Y lucido e femenino. Y fi fuere Sa-
izc. Kyrieekyfon^ ifc. Y cerdote, Obifpo declare
Sacerdote dize Pater no en la oracin el nombre
er.en ecrcto. Y recibiai de u dipnidad.
3 cl aperorio asida a la

donda aperjdo la tum . P}\di5lUjlsfcl

j.Y luego enciena de la


(lima manera dicha. Y di .^V ARDE SE EL
'tgo, Et'ne nos inducen ^ \J dicho en Pvrtu el

'*r. Con los dems verlos oficio por los difuntos a-


rcpucftas,y oracin, co- dultos , ali Sacerdotes , y
^rrae al exu^ clauulay Clrigos, como egareSj

njcn. y^^g^-^s , en el oficjo que


de la cDultura e hizicre
Pp 2, ea
ymBMBBWMiansM

5 s o n)e la^s Exequiaf.


en el dia de la dcpoficion. tno, trigcIimOjycnela"
O en el dia tercero , epci' niucrario

DEEXEQ^VllS TARVriORVM.
DE LAS EXEQJIAS DE LOS NI*
os.

5. Jnprimliyi^c. masi procuren que fe ha


gan. cnlosqualcsnofeart
QVanto a lo primero cpultados, fino los mfan-
an de fcr amoncfta- tes.quc fueron baptizados
dos los Parocos ,
q los muchachos que mu
conforme a la antigua, y rieren, antes de llegar a los
loable coftumbre de las aos de difcrccion.
Igefias, los cuerpos de los
nios , no an de er entcr-
r .dos ea lugares comunes
y en cimenterios, para am N el entierro de los
bes exus ^ y cpukuras de nj os mayor
por la
las Iglcfias fino que en part- , no fe tocan las cam
\^s Ipicilas PaiiOQiiaks, panss, y I e vuicren de ta
o c n os c rr. e r os d c la^',
1 i ; ( j 1 car no an ce er c toques
en cjianto cmoda menee tiilcs, nitbnclicos^
e pdicic 53zcr , rci^aa mas antes an de er toca*
para cllo5,fcpijlcura,% y l- das/oa roQi es feliuos , y
g:iCia!Cjdos aclos de- lepivjucsdclks.

"kjiJSiLMm
uKSin9^RSfflnflGS^WSwSsfKwMCM^BviBn^

Dlas Exequias.

ORT>0 SETELIENDI TARFF^


lS.

ORDEN DE ENTERRAR LOS Ni-


os.

lante. Qiic fe a de llenar


J.
Cumgituf\ t^c, fin afta (baja ) van a la cafa
del difunto. Y vn clerpo
QVando pues , algn qucileue el afperorio ,
y
itiotc, mucha- el Sacerdote roci el cuer-
cho Baptizado vuie po y luego dize la Ant-
,

re muerto antes de aucr


, fona. -S/r nome .Domtni^i^^c,
llegado al vio de razn, a Y todo e! Palmo , ladate
de Icr amortajado , y vefti puen DonmjfcQon e!o
do , conforoie a la hedad ria Patn.
jiic ruu'ere. Y lele pooi>a Y repetida la Antfona
vna corona de flores, de m ierras e llcuirc a la Igle-
yeruas aroniaCicas , y odo- fa, c djga ei Plalmo. Bea-
nftras,en eal de h eme- ti inmacHati m yia^ i!fc. Y
reza de u^carne.. y virgir- i tiempo , e poe-
lobrare
dad. YelParoco con fo- de dezir el Palmo. Lada-
bre pclliz, y elola blanca, te Dominum de cvl^^i^c.
y losdems ccrJgosC fi ios Con Ips dos que e figucn,
Vikic ) yendo la Cruz de- y al inyghria Pam,i7c.
Pp3
H,
IV
p 582 !D(? /^i Exequids
ter nofter , con los dcmai
. Cumautemyis^c verfos.y oracin, claufl
l>
yi'cfpucfi:as,Amen.

YQmndo llcparcn
alaiglcna, fediga
el Antfona , hc acdpiet^
hfc. Con el

ni eff t erra ^i^'c.


Vhlmo^Domi''
Con glora
.Patri.Y repetida la A'ntiro
Y Luego

2gua Bendita , y de
cl Sacerdote,
roci el cuerpo con
la mcf
na, e diga. Kyrk eleifon^ ma uertc le enciexic ya ,

^r.Pater nolcrj fe aper- la epukura. Y luego le en


V
ge elcuerpo.Y e diga los cierren. Y quando dede
xlcmas verlos, refpuciafr^y la fepalcura e boluicre a la
la oracou^hala la vltiiiia. Iglca,e diga el Aarifona
Amen. hcnditis^lsfc Con el can
tico de los tres mos.Bm&
. DumportaurJ^jfc, late cmnia opera Domini
Domino/^c. Y note diga
7" Mieirras
/^ e lica al al fin Gloria Patri,no3-
_|_ tmulo, y aunque iendo repetido la Antifo
enonccs no c l!eu3,fe di- na, ebdo delante el Al-
z el 3 A n ci fo n a J ii iie n es, & tar, dizc el Sacerdote. Do*
Virgincs^&c. Y el Pfalmo. mi?iis iPoLyfcum.Kcp. Iff di
Ladate Dominum ce Cxlk^ Jpirltiitiio, Oremii-s, Den qu
^c. Y en el ta ooria Pa- miro ordine An^^elornm^ i^c.
trJ^i^sTc. Y rcpcuida la Anci- Con fu rcfpucfta,, Amen.
(o2i,Kjne dcyfi^^c Pa- Iesvs fea coa todos.
y

FmdelaiSxeqmdi: 4

P'IN DEL SACRA- Conclmodode emer-


ment dla Extremauncin. rrcalos adultos^
T de lalpjit a dlos enfermos y nFios,

ly de ayudares a bien morir,

DE SACRAMENTO MATRI-
montj.

DEL SACRAMENTO DEL UK]


trimonio.

g, PARROCHFS.ijfc. te, y fegun la honelidad;


y honra del Sacramento.
Viendo fi Jo el Pr- Si ambos cieen le^itirna
roco rcqueridOj<]iie hedad. Que el varn ten-
caa Parroquia e quiere ga por lo meos catorze
contraer algn matrimo- anos.Y la muger aya cum
nilo primero feps^ y co- pudo dozc aos. Y que ca
nozca de aquellos a quie- da vno del los , fcpa los
nes les pertenece quien, principies de la F; pues
,

guales ion, los que quiere dcpies an de tener obliga


contraer cl matrioionio. cien de los enear alus
Si ay entre cHosalgon m hijos.
pedimento Cannico. Si . Noterit ex, Ifc.
quieren cootraer,efponta-
Re*y/olancaria, y lbreme. Sepa,y conozca de Auto
Pp 4 res

masEBmi ^^S'5^<^'?'Sm]
^:i^^^w^3 ^^ C5 JJLaffiMj

Vi
5 ^4 T>el Sacramento.
irv
res aprouados, que fon los quia.
iv
impedimentos cannicos
i>
para contraer el matri- Pr^fertimyerOy fcl
monio. Y quales ion os
i.
que dirimen e! ya con-- Epecialmentcfca-
trado. Y que fon Ic5 gra- cordera q!;e los
dos de la CanguDdad,y matrimonios que c haz,
i afinidad. Icen la cognacio entre robador, y la mu-
el

cpritual, que c contrac ger robada, mientras elU


tx\ el Sacramento de! Bap- cb en poder del que la ro
timo , u de la conrrxia- b, y tambin los clandcf-
cion. tinos y otros qualcqicr
,

matrimonios, que fe con.,


J. Haheatin^lj'c, traen de otra ertc,quc
O primero. Tenga efcando el Prroco preea
bien abidosj cntea te, otro Sacerdote con ,

didos todos aquellos pre- licencia del propio Parro-


ccptos qnc conuicne guar co,u dtl hordinaiio y de
,

d-ue , en bazer os macd- dos, tres te5gos-,bn per


mooios dcuidamenre^ ios decreto del mifmo Con-
agr ados
Cagones, y prin- cilio , totalmente , inua*
cipalnKinc lo que manda dos, calados, y nullos.

I
Svnodo TriJen-
la laria

IP tma;y procurar, qne con


puntunlidad, gran cuyda-
do, y diligencia, eguar- "^y^ El propio Prroco,
dcii en u Curato, y pjuo- (](e de hallar prc-
cntc.

l^gg ftXai^*.
'

.
Del <i^atnmcnio'
ente , es el en cuya Parro- ceder gratis.
|uia/c celebra el matrimo
iio, ca del varon, de k J . AntequamJ^c,

ti
Ncesqucel matri-
f. Caucat^lsfc, monio fe contrai-
ga,conforme a !o determi
Ernas dcfto , aduier nado por el Concilio los ,

cacLydadoamentc que vuicren de contraer-


:1 Prroco , que no admi- matrimooio, e den anci,
aicilmente,aquefccon yamooclco ptiblicamen
raiga matrimonio entre te, por fu propio Prroco
os vagos, y peregrinos , y tres vezcs , en tres dias de
juc tiene inciertas habita- iefta conriuoE,en la Iglc

:Oiies,o moradas. Iten ni fia , cu la olerniie celeba^

iquellos que an ido ya ca cioo de la Miid. .

ados antes , como ion las

nugcrcs de los oldados, Sic yero vh\ If.


) captiuos, de otros que
inda pcrecninando, fino T SJ Las Parroquias
micndo hecho dilH^entc del "vsron ,v de la
o 1
nquiilion de. todos eC- mugcr , ficren diftmciaj
i
:os. Y auieodo dado quen- hganle las amonclacio-
;adcllo,alhordioario,yte ncseacadaParroquia.Las P
quales dcronciacioncs he- i!
licnjo licencia del, para
relebrar ernejantc matf i- chas, fi oo fe o pi) l C c 2 g 1

nonio : la cjual c de co* legitimo impedimento ,


i
proc-

t
1^^^ ^^ ^3 ^V 0JS JLEJ[XrjQnKlKB.aBJlBAmAB jon

$ 8 6 'Del Sacramento
prccedafealacclebrcion meneos, e declaren^ mis
del marrimonio. Y f al^ij fcilmente. i no es que el
obitaculo e puere , no ordinario, juzgue conuc^
pae adelante el Prroco. nir, otracoa.

. Hasautem^is^c^

Y Si alguna vez vuicre


alguna pro a ble
pecbajotra qualquier cau
of-
T O comience
denunciaciones
roco hazcr
fin
el Pai

eftas
que
,

a pucla en razn , dema- primero le confte bien el


era que egun el parecer libre conencimicoy vo ,

del Obipo e poeda el ma luntad, de cada vno de los


riraonio niaciomcn- que quieren contraer.
te impedir , precedieren
tantas amoneilaciones- en . SlPeTQ^tfc.
5 tooccs con licencia del
bx'rdnario (e boga vna '^SJ' Si defpues de hechas
w ,

denunciacin tan olam- -^ las amoneacic^ncs'


te; por lo menas el Par- no e contraxere el matr

roco, y dos, rrcs tebgos monio, dentro de dos me


prcciucs^ ccicbrc el matri fs,repitan( las denuncia-
nionio: y uepo antes de ciones. Si no es que al O-
laconimacion c\^ e ha- bjpo le parezca, otra coa.

>0 gan las amonciac iones


Cilla Igleia, para que {, Demmtiatienes,
vuiere linos
al<:?unos
ai;? inipcdi-
d
Y las

Del Adatrimomol si?

Y Las denunciaciones,
fe haga defie modo.
El Paroco mientras (e di-
primera vez.
primcr35) fegunda .vez
fuere la
( Si fuere la

fegunda,) tcrcea
(fi

te la Mila folene , denun- vez (


fi fuere la tercera de*

eie al pueb!o,en fu vulgar nunciacion.)


dea manera.
^ Mo/eafjlfc^
.

L Prroco amonef-
tc a los cafados ,
que
Ea notorio a todoslos no eoabicen en vna cafe,
prcentes q N. varo, y antes de rcccbir co el tem-
N. muger de tal familia, y plo la bendicin Sacerdo-
Parroquia jccn cl ayudado tal j ni conranien c! matri-
Dios 5
pretenden contraer monio , ni menos citen
entre matrimonio j por
juntos, fino eflando algaV
lo qual amonelamos, a nos deudos, otras pero-
todos, y a cada qual , que nas prefcntcs^y efta bendi*
G alguno Tupiere, que en- ci no la deuc hazer fino
,

tre ejlos ay algn impedi* el mimo Prroco orro ,

meto deconlanguinidadj Sacerdote con licencia ,

u de afinidad, de cogna- del Propio Cura,u del or-


don epi ritual ,u otro qual dinario.
quiera, que impida catre
ellos el mitrimono lue- j

go nos lo auie , y diga, y


efto lo amoaeftamos, pri-
Aduierra
f^J^Wl^W^^Jgl9MS32
1

p 5 s T>elSacmmento
Duierta rambicn cl Parroco.y teftigos , venga
Prroco Que quan los depofados a la Iglca,
do los cafados vuiercn re- recibir la bendicin. \
ecbdo la bendicin , en entonces, guardccelSa-
las primeras bodas, no los cerdote,dc 'pedir a los con
bendiga en las egundas, trayentes fu conentimien
ora la muger o , cl varn, to. Sino tan folamente es

pafen a las cgundas bodas, d la bendicin , celebra-


caandoe e^unda vez. da la Mila. Como abaja
Mas donde cla en col- c dir.
0' ^i
bre, que fi a rnugcr nun-
B
^'"
ca c dio con otro, y aun- $. Jdmoneamr, Ucl
f ..^
i|e cl varen aya fido otra
Si vez cafado
lasbodys,
, e bendi^an
de guardar
DEmas defto , can a*
i
e moneftados los ca-
clb cotumbre, pero las lados, que antes que con
^' bodas de las viudas, no las traigan , confiefen dili-
1

1 bendiga aunque Li m^ri- gentemente fus pecados.


il:

do nunca aya ido calado. Y que fe lleguen a recebir


clantiimo Sacramento
$ Matrimonhm, ife. de la Euchariftia llegando
a recebir, y celebrar' el Sa-
L Matrimonio , es cra memo del matrimo-
conteniente cccle' nio, pia, y Rcligiofamen-
bre principalmente en la rc. Y fean con diligencia
Igie a Mas i c vuicre ce- inftruidos y enfeados ;
,

Icbrado en caa,preence el quando fantamentc deua


viuir
1

tUiLai^
Del ^^Atrimvnia^ .589 ,

nuir los cafados, y dla Icbrarcombites nupciales


llanera que lean de con- y bodas. Pcroclmatrimo
}ef far , re6la , .y Chriftii- nio, cpuede contraer en
unicnte.Con el exempto todo tiempo , y !as bodas
ue pone la (agrada ecri- e hagan con la modeftia,

de Tobas, y Sara y^
Cira , : y honeflidad que es licicor
:on las palabras que les en Porque el rnatnmonio es
co el ngel Rafael. cofa fa nra, y a de er trac

doantameiite
$ . Poiremojjfc.
. Guomma,:fc,
LOpoftrero, bagan
iTieraoria los Paro- asas qualcs co-
:osj que dedc la Domini fas, cafi fon iacadaSj
:a pr mera de aduiento^ de ios decretos del bgra-

lafta el dia dla Epifana, o Concilio Tridenrujo.


1 dcfde el rniercoles'de ce- Itcn mas.Todas las dems
lija, baila la Otaua de Paf que e mandan ai ,
para
juainclufiue, cftan prohi que el Matrinionio e con
idas lasolemeidades nup traiga bien ,y deuidamci*
:iales^para que no puedan ie,an de er guardadas coa
jendezre las bodas; lie- diligencia,
isrc a u caa la elpoa,cc-

Kirrs

;3
^{^i^WF^JS
' LAS
tv
p V9CJ T^el Sacrament
w
^
V!
^t
H
>U|
li--
"i
'

RITFS CELEBRAN'Dl MJTR12


*> ;]

^ monij Sacr^menturru,
^
^
wl ,


:*

1
RITV.YCERIMONIA PARACELE^
brar el Sacramento del matrimonio.
1
i
1

.
r

^
^
rt>
:. :i

. Parochiu^lsfc, particular (a los qualescs


i;
1^
^
'
L Paroco pues que ,
conuenicnre coa ,
que la
^ de celebrar el raa- prcencia de fus padres , y
B. tnmonio, auiendo hecho de us deudos acompais
P^ll
^ll en tres das fefliuos, las pu y honrren ) en lenguaje -

"^S
i^fl bhcacioncs (como dieho vulgar deie modo.
1^^
IP es) inooblare^algua le- J. N, Vis accipercj l:fc,
i^
i^ gidmo impedirneuto, ve- N. Qjjereis reccbir a NJ
^i
*> Ibdo en la gleia de obrc que aqu efta prefentepor
|)L' i 1 iz, y de e o la bla n en ,
\. vueftra legitima mugcrco

ir W lcDriudo coaigo por o


menos vn cletir^o, dla
forme
la anta
a la

madre
co (lumbre dc
gleia?
'

mima fuerte vellido de Reponda el epofo. S\ '

te cbrcptlhz ,
que ileue el quiero.
io
i: libro, y el acetre con agua Y luego el Siccrdotc
<^
BcndC3,y el apcroroi en pregunte a la cpoa.
K
l^ precDoa c dos/i rrcs cc- N Quercys recebira N,
6 tgos, pregunte al v^ain, y que acp cla prccntc por
tw
K>
1

1
^ X\r ^r V rojaviica Yuttro legitimo mari--
^
>^
doi
,

HV ^

l>;

fe
I^Siiltk l*w_
[o;cOKformealacoflm
)re,de la fanta Madre Igle
f^ Vfe de
\^ conformado-
bras
otras pala-

ia? econla coftumbre rece*


Icfponda. Si quiero. bida, de qualquier prouia
ca :
y luego los roci con
. Necfufficit^ifc. agua Bendita: y bendiga
CT" No valla el conii luego el anillo,con la ben
JL timicnto del vn co dicion que el Ritual pone
lyente , i no es necet con los verficulos , y ben-
ario que fea de cntrbos. dicion , hafla la rcpuela.
Sf fe a de exprefar , con al- Am en.
^una feal vifible exterior.
D e haga por fu propria El Sacerdote roce
perona, por fu procura- el aoiilo con 2o;;i-

dor. bendita en modo de Cdz


^. Mutuo jgitur^^. y recibiendo el epoo el

A Viendo pues fabi- anillo, de la mano del Sa-

^j^ doel conentimiea cerdote pone en el de


, le

to de ambos contrayentes doquartOj anular dla


mndeles el Sacerdotc,to- mano izquierda de la efpo
me el vno al orto la mano fa, diziendo el Sacerdore,
derecha, y diga. Innomme Patrk-ftf FIj^
Ego coniungo Ipos , in ma l^jhiritus SanoH^ Amen, Y
trlmomum. In nsmine Pa- diga depues los verlo?,
tr6,i^Filij t l^fpirtus San re puedas dellos, y crac i5,
^^Amen, que e liguen en el rituali

,Felalijs^i^c baa la oracin, Amen.


f^^f^ ^wwwjWMMrssBsnanmmBi

592 DelSacramento

iV
Acabadas todas cfl

cofas, el Paroco c
i>
criua de fu mano , en el 1

Cabadas citas cofas, bro dtl matrimonio , !c

fi c vuieien de beii- nombres de los cafados,


dezii las bodas , Celebre el teigos,y las dems coI
Paroco la Mia, porel cf- conforme al orden, y foi
poo,y la efpofa, como cf- mua abaxo ccnta* Y ha
ta en e Miflal Romano: ga cfto,aunque otro Sacc
guardadas las que a
cofas dote, delegado por <

liieftan mandadas,y ecri ordinano, por fi, aya ce

tas. lebiado el matrimonio.

. Ceterum,i:fc. MODO DE CELE


brarejle Sacramento del w,

J" Ac^ f algunas Pro. trimonio, a los naturales , cot

/Xuiijcias, en la cele- formndome con eflt RitUA


bracin del matrimonio Romano. Por el qu al fea d
acotun^bran vfar, de o- adminiflrar auiendo cop'u
ir
tras loables ccri momas, a- del en todcvs 04 Iglefia^

llde de las dichas, la fanta de la Chrifliandad,


Tridencina Sy nodo, quie- fin exceptar
re que c retengan, y guar- alguna.
den.

J . Psi' a6'fj:fc.
LO primero
notar que
c

el
a i

Cutj
tenga aducrtcncia, quan-
de

l>
do q^itec labcL' lias: yo- por miimiiger ; y eib,
[uncades^ :, (fc/ los. cootra- quiepolo por mi marido,
^entcsjiipjks prcgunrc . a o quiero cafarme com e-
aniDQs jiintos i txi pieca- Ha y -ella: con et: Shio
;

cja detjciligos, porcjuc fe- quecadavnoiaparte cnla


r? caerlos fimatnonefta- Iglefia, en paite publica,
EHPncsj pues no: es rneccf- d fu con fentimmnto ; y
rari4 h iarencon deJ pro- voluncaA: Y cfta^Jabida,
pioJar ocOj: para la inte- los amoncHe , y haga
. las
^ridaddcl:^ /Sacramento. baa^^en eres dias ^dlfti^
$nQ;k<ierlos: contraycn- osdefiefl;adb guardar de
Cf S;,; ^ii adinmemfmt mae los indios^: Domkigos j^u

ficftas. -de i giuardai :dc EF


W 'ac0pp4tio\ akerm.: j
7* paoles ^. . :Microles ^
y
ffincPi ^oqut, fmt: mimf- Viernes que . otx dias de
,

m^tradendQ,^ Ist. ac<;eptan- iotnna,^ qua ndo: 1 a grn ce


iofe ai in incm- Y fi efto fe }uta a ellx Y finla
fe halla ,
juntanaen^e coj yuiere (por alguna caua)
la ffifteaeia del Gim , y en aqocilos das ,no los a-
Ips leftigos. que el lanto naoacte jibala que la aya
Go n cj 1 lO: de Tren to ma n - junta, y competente an-
a.i fin duda que quedan te quien fe amoneften.
Eaados,,,fin auerneceli- Adirticndo ,
que" no c
dad de lo^ depoir de(- an de amonelar , en tres
pues. Pjc&ya lo eftauan, dias fucceilkios de Paqua,
por las palabras: que auian o fiea, fino que an de
expreflado. Dclta,qmcro fcr Iq3 dias, contiguos, :y
;u.:.i,i.
Q_q que
f^^^ ^^W,^j^f9M!i3M3MJHk^MmBxammw3mi

594. T) el Sacramento,
que a de par cntie vna depofarIos,fcjgucn mi
amonelacion, y otra , vn clios inconucnientcsj co
dia en medio. Y cfto ram- mo ion. Cohabitar , y ef
bien fe a de guardar, dede tar juntos en vna caa (co
la vltima amonelacion, a prohibida, en cfte Rita
halac! dia que fe vuiere al,y de todos) fin aucr re
de celebrar cl marrimo- cebido las bendiciones.
nio.Como lodize el muy nupciales. El gran trabajo
dodo padre, Tomas San- que ay, en hazerlos velar,
ches en el libro tercero de por auentarfe, y por pare
confenu cladclino, dip. tcrlcs,quean degalaf en
.numero. 8. donde di?x. ofrecer, comprar cande-
4. deben r fien tribus feftis la?;,hazer chicha, y otras
cotinuis.fciiic.no debc in coas para us bodas. Y las
medate.cilicec lublequi ,
van alargando , dcmancra
qtiinaliquoddierum nter queay indios, que etan
nallunjjintercedat. Y al fia por velar, diez, y dozc ,y
de! numero dizc.Sitis vide mas aos,
tur.fiduodies intercedant Y porque los Indios,
nter vnam,d: alteran mo que poco aben (
que ion
nitionem. cafi codos en ecneral ) les

Lo.lcgundo qiTcprocu parece no eian caadojf,


re t\Cuta dcpo ;rlos y
, , ni que lo on, i no aman-
veLirlos )ntamence fin cebados porque el padre
dLir^ir por algunos das el no les dixo lu Mi (la , en la

rccebir las bendiciones f^Icfia , ni los li^oconcl


iiupcialcs. Porque de alo j^'g-^l. >>
que le tienen por
matr.monio

^Lsmk

I)elAdatnmonlo 6^5'
rnatrimonio verdadero. Y nen con c'!a peai) m brc; r

afli preguntndoles, a va- dizicndo que no es u mu-l


ponsachuhuarmiyacun- ger. Ni que los bijas |ue>

Qui*) y a la muger) cobaya- en ella tioca ion legiti-j

duncjuiachu) quces tan- mos, porgce el padre, noi


tocomo,{oys cafados? loscnrocn b Iglefiaporj

cftas, eres cafadoj repoii la mano, ni los at, comp>


den) raanam, 1.^ manarac- a otros calados Y pore?
mi , hatlUnacucalam truar elosj otros incot^
cani. ) No aunno fino uenicntes, es bi depoiar:4
lolo cftamos defpofados. los, y velarlos juntamen-
Solo nos an tomado las le* a%:^i|j ol io| ^cmi
flanos. Que no lo tienen A las egds^bodas|
Jjor matrimonioifino poE es rambicn neceilano, ad-
ccrimonia del. Y pregun* ertir a lo,s indios ,
que i

tandoles mas el nonbie nicbendizecl anillo,y


del Cura que los depo? (ebuelue el Cura ales ha-
no lo abcn dezir. Ni le co blar en latn , mientras los
riOcen ,
por no creer> q di caa,y las dems cofas, qi:c

padre que los depo, ios en las egundas bodas no


caf. Y: muchas vczes lo candehazer, es porque
'hazen ,
por no hazer vida ya la mugerlas recibi (
i

co us legitimas mugeres, las recibi en las primeras


'Con quien tienen poco nupcias) y ion verdadera
gito, y yiu mal cafados, mente catados , en c! de-
r Dems de que repudia poorio que (e les haze
.^ muger ,
quando tic. por palabras de prefcntc.
m 05 )r
IV

porque dc'otradiefcctam ta de lalglefiar ch-la t^e-f


bien dizcn iio ion caa- bracion>okjrnne.dcli ^i
i> dos ,
porque les falt ci- tras dentrotco la Iglefia^etii
ta ccrimonia. Y fueleii) llegando al AWi: y otras,
repudiar la mugcr ,
pro- c dauan en el dituro dQ
pia , y bufcar otra con la Mi fla.,. dicho, el Pajtcr
quien fe cafan i, .yendofa noefi Y nalTwrinte^Q
a otros pueblos , y. prouni- tras depues de U Mifl3i -iuc
cas ) que es cofa cjue dek ir 5egun;la probibiciop^
lean mucho quando ,na ^ clc^p^ Capdlamm, De tQ
V
cfl:an,inv;iuea. con coa- da$ citas bendicioiies fe
,

I tento j por lo que arribk atiian de entender ;


pues
tengo referido .> i ; todas fon bdiciolics niip-
tu Y aiin que feguo .el ma^ cialos, con todo folatn^gi
nual: Romano (cuyo vio tefccntieidCjdQ; lasbqa^
pereci ;
^ jtenieiido cfe diciones queje dan: , eiji

Ritual Rom amo ,


que a el dilcuro de la Mifla id^P
defcrnuetrp cerimonial lasboda s. ,Go mo cxpijcf-
perpetuo ) auiadifcultad famente lo diz:e,,NauariQk
que bendiciones ^raii las En el G3 p. iii , nu rriero .83 ^.

que fe prohiban por de- de u manual,. Y fegun al-


recho); que te reitcralcn gunos Autores. Se aui^iTi

en las et>iin das bodas i, de bendczirlos aiiillos (G,

pues fe. dauan bendicio- ebendixeficn dos ) y las


4ies luego en acabando de arras ;(, zahora; fe vuicf-
celebrar el matrimonio. cn de bcndczir , y en
Otras (c dauan ca la puer- ti;egar. a: Ja cppfa ) c
las

l>
Del <%^atrmoS* ^1^7
lasfcgnndas bodas y c a- los anillos, ni arras ^^
, c- b^n
Uian de dar vniformeaiea dignn para los cales, ni que
te a codosj a todas j auncj fe les dexede dar pues es
,

las vuieTen reccbido otra, cerimonia loable , y anti-


y mas vczcs(porc| antigua quiflima de la glcla. Y
mete, fe madaua,y guarda todas las tales ccrimonias,
ua,que todas las bcndicio- manda el anto Concilio
nes fe dieTcn a las biudas, de Trento (y ele ritual lo
aunque las vuiclen recebi akga a tras)e guarden
y ,

do-, exceptando tan fola- cumplan y no ay coaen


;

mente las que


, y fe
lo fon contrario.
dandentrolaIgIeja,cnla Yendo eftos indios,
grada del Altar, antes de gente tan nueua en la Fe'
Ma ,y las que fe dan en y tan cerimonial en todas^
el dicuro della
y que enticn*>
, y aTi fe fus acciones,
pratica comunmente.) den que no dndoles en
-> Pero las bendiciones las fegundas bodas todo
de y anillos , no
las arras , lo que en las primeras, no
{on bendiciones , que fe quedan cafados, procura-
dan a^los contrayentes fin r. el Gura, cnearles, lo
nobdicioncs dadas alasf
,
4
f;> lespermite en las pri-
dichas arras y anillos , y meras bodas
,
, y no en las
las bendiciones queevev; fegundas; me parece fe
dan, y prohiben, por dere guarde al pie de la letra lo
,

cho auiendoe reccbido , que ck lanro Ritual mar^


fon las que fe dan a los no da en cflas partes, Indias
uiosnoprohibieiado,quc Occidentales,, y; en roda
y

f^^^^^JWB^l .i.i..j..j....r.4. * 1.4

P 59S' '
''OelSacramenio'-
V
t> ]a redondez dcl mundo el jugar , tambin pare*
aucjuc haa ahora fe aya ce que es acercado le ha-
guardado ,
ccnmonias
las ga, y reter^ga efta coliinii*

que los antiguos manua- bre loable, en las primera


V; lesmandamnOenlaadmi bodas ,
por las razones
liftracion, del anto Sacra que dcxo aduertidas. Y la
ment del matrimonio, principal, porque a clos
Que (como d!go)adirci naturales, les parece efta
do cada Cura a US felgrc- I lafocr^a del matrimonio
e&(porfi,y fi-io eftusjicre en el ligarles alagrida del
tan adelante en les habkr, Altar, con el vc!o,y jugal.

por ialgan nter prctc)lo


q Y aunq-uc les tengo per^J

e a qiicado dlo asjngno, tiadido a los de mi cura-

y mandado de nueuo en, t, ses ol ceremonia,


ir ele Ritual moderno, con fsbcn c que ella la elen*

facilidad lo alenriran
y ,
cia defte Sacramento ,ea
ouardaran. Particularmen otros Curntos , feria me-
mandndoles bo trai-
re, , ncftcr mucno,para les dar
gan arras que auwqne ife
,
a entender , no c les hazc
es bolian , cmpre e \cs agrauio alguno , en no c

hizo trauajod bucarla^; y le poner, como es coLum


traerlas a us belacioneisP^ -
bfe ':
qu aunque de cmc-
si .
jante cerimonia no trata
o! El anillo (que folocs el Ritual. Y poco apoco
Vno) es fuerza {c beadga, leles puede ir cneando,
como c ordena, y manda. c conformen, con lo que
La gerimonia de les ponera ^e aiicuo mand^ el lumo
i.. . ,^.. Pontij
^el M^irmoio] h^^
foBtifice ,a que obedece- -jcj .o j)

can de buena voluntad. _


Las candelas tambien de coyif0gmnidai,: .
-r.

es cofa loable , las traigan^

porque dems de que ks 'Qdos i fes i grados


irucii de adorno, y les po- (hala clquarcoin-
ren deuocion verfe con clufiue) de reda
la linea

cera encendida en las ma- entre acendientes , y -


nos, y a los dems no, dan cendentes impiden, *y
,

las por ofrenda, con libe- cumien el nitrimonio:


lalidad , y valen poco y : de derecho riatr2l,fcj .c^yi

depues e encienden , en Todos los grados de la


las Mifiasque continua- lioeatranfueialjC haftacl
mente c dizcn en los Cu- feg do incluiue no mas)
ratos donde muchas ve-
,
impidcn,y dirimen el roa-
'

zes.nclen faltar. trimonio.ciitre los indios


Y para q no !e preteda De modo que parientes

sgni acia en lo q toca alos y quar-


indios, en tere ero,
. ;in)pedi m en tos ( q el f i cual '
to grado fe pueden caar.
,

A;nanda epan los Curas, Porque ya quantoaeftos


procurndolos de Auto- grados , eitavdipenado
'^B graucs ,y dolos) pon- por el umo Poiit^ficc.

re aqui los mas comunes Pero aduiertae que ,


el

.cjue puede auer entre los primer grado delta lirsca


indios ea Roraance^y aba (q es entre dos hermanos,
jolas pofdrc en la IcM- es indipenab!c : por er
^
"
gua. "
de derecho natralTodos
^^^^9 j^j^ F JL JJi#JS JA jauenssBBDKsa
60O . ^ elSacramento
los dems , pucrien difpcn- T;^ Sre impcdimcnto,n
are ,
por fcr de derecho JlI, ce de los defpoforio
V'
poficiuo- contrados con palabra:
de futuro j y no paa del
IMPEDIMENTOS egundo gmdo ali de : I

deafinidal linea reda como de h


,

tranueral. Demanera que

LA afinidad^ nace de
copula icita , ilici-
olo fe prohibe ,
fado por palabras de fotu-
al dcfpo

ta. La afinidad de copula ro, con padre, y hijo,


y
ilicita,no pafa del egundo hermana, de la peronajCo
I grado,y hafla cfte impide, quien eta dcpofado.Y cf-

y dirime. La a finidad de te impedimento, es impe-


^\ copula licita , ali de la li- diente,y dirimiente,
ir
nea re<5ia,como dla trans
ir
ueral,impide,y dirime pa IMPED M ENTO-
, nomas que
ra los indios
de la copacionj^in-
hifa el egundo grado \n.^ tual
. cluc : por eRar en los TI ^^^^ contrae el padr-
ir dems dipenfado por
i2j "o

, cl y madrina , en el
fumo Pontfice, y todos Baptimo, y en la confix-
los grados de afinidad^on macion,con el ahijado. Y
tales que pueden dipcn- con los padres dcetal.Y
ir
larfc por el Papa. esimpedimento que ira-
pide y dirime aunque
,

M PED M ENTO, es difpenablc por cl Pa-


depublicakoneliidad. pa.
"^'
Tambin

lliUt^^
WKsmmmmmsMMamSBK^^ wsmmm ^aas
lE
l^nlKiE
i
Del Matrimcnio] 66 j .;
1
Tambin ^m
fe contrae im lo hiziere valdr cl mmu m
pedimento, que folo impi monio)y fi quando e de-
1
J;'-.il

'11^'
'''

W
2
de,y no dirime.Qudo al- iiy^^l
pofo , juro de cumplir k w
'

'

ill
guno es padrino, en cl ca - palabra que daua de cafar-
^
!
'.r^ii
^3
czifmo^y exorzmo fole- mas fuerza ^y el im
le^tierie
;

hinit
^
^s
lie, que a vno haze an-
e pedimento es mayor para
'

;
'

' 'K
ij
^
^m
ki
tes del BaptifmOj antes podere cafar lcitamente 1
Ig
>^^^
"i

de ponerle el Olio , efta con orra^por h reuerencia


i

A ^M
i \ ^3
va Baptizado con folemni que e deueal juramento, .. :i
';

; ^m
i
^

i ^3
dad. Donde ay coumbre '
.;'::' ^i
^d
de pedir dipenfacion de IMPED ME N TO^ :- h
*''
^
;

'
L ^m
^s
; IM
cfleimpcdimento,cpde de^xonadio. ;
^
la qual puede dar el ObiC :
f

i
pOi es pecado contraer fin O I algnna perona cafa
)
i
^m
O
l'M

pedirla. Y donde no ay tal da, eftando amanceba


'i ir'H'
^M
ii

il'i'
^m
coftumbre, no es pecado, da, con intento de caarfe '
fl!'':'|: ^3
co fu cmplice , mata por
i

;
'''r

t^'

^M
MPEDIMENTO^ fi 5 por tercera perona}
i;
'
;
i!
i
ii'

'


^m
2B
de eJ^onfaIes. a quaiquiera dlos cafados
.
58
i' ^3
marido^muger^n pue
(e j, i
f
1
EL que fe defpofacoii
alguna por palabras
decaarconci ni
que queda viu8,y fi
, con la
fe csa-
1

'
1

1
mIiIib
^1
S
m3
,

de futuro, no puede caar- re pecara Km ^M


morralmente ;,
tM w
fe licitamente,- con Ih I2
no
otra fi- ye! marimonio cranu- ';I!It| n ^m
es que la perfona con lio,
\

quien cfta dcpoado , le Y lo memo es, fi qual- 1

ueltc la palabra(aunque quier hbre, mugcr'(a


ii
fi
^
^1
Q^ 4 que ^2
^m
^
^
inKWIS'2*'M!t4&^-Z m M52
0r^^ ^^^ww^wwB^

602 ^elSacmmento'.
iqne no eleri amanceba- no de los dos,aya ignorai
dos) macan coa el mimo cia, de que el otro es cafa

inrento,por por terce- do.


^ ^

ra perbna a mando, mu Tren qnado alguna per^


gei\ por cafsre con qual. fona fe cafa fegundavcz^
cjuicra dcllo,?. durante el primer marrl
Pero/i vno de los ama mooio no 5 e puede cafar
cebados, hizo , procur eos la mifma perona, co

el homicidio , fm aberlo quien celebr el fegundo


el otro, valido fera cima- matrimonio. Con tal

trimooio. Con t^l que que entrambos procedic-


qunndoccakron, ignora cn con mala Fe-, que es
celhomiddio,cln)ifmo abiendo el impcdimca-
<iuenotuuo culpa en el. to del matrim.onio no va

Ireo ialeui'ia perfora ca- ido^quando fe cafaron fe*

ladjComecio sdulccrio co ;unda vez H&mecte.


otra, dndole pabbra de Icen el dcfelo ce la

csmicDto para quando hedad , qce pide el dcrc-


k ve3 libre de mntcimo- cho ps^ra contraer matri-
lo, no e puede cafar coa mosiio( que ea los varo-'
Iaueror^aaq^icdlotalpa nes fe requieren catorzc
lal)\>',3uqucfucedaclcafo aos ; y en bs mugcres
de cbr ya libre de matri- doze : fino es que la ma-
lio^v fi c tabre peca mor licia lipla la hedad.jcs im-

tljTien'C. Y el matrimo- pedimento anulbntc. Ef-^


i'iio (era nullo. Mas cito e tos foa los impcdimcn-

cutieiidc/i es qcu alga tos mas j^omuncs , y hor-


diiiioSj

MMv._
^BEtBi^^lii^aMSiMCT

I) el Matrimonio (503
ditisrios^ que entre los den eaar, no preguntan^
indios puede auer. Los de- do lo figuiente.
mas que pudieren fucedci:
por cr ratos no los pon- DE IMPEDIMENTO
go aqu podranc ver ea
;
confangulnitatls , in

os autores que los tratan linea afcendenti,

en los funilcs. Y aunque if defcen^


ai cabo del confclionario denti

que corren de moldeje


hallaran codos cftos impc I Grado.Ela india coi
dinieatos en la dengua quien te quieres caar, es

Quechua , me pareci tu madre, 6 tu hija?

Cnuenientc, ccreuir en 2. Grado. Es tu abucb,


etc lu^ar todos cftos i^ra- o tu nieta?

dos, o los mas comunes 3 Grado. Es madre de


c los referidos. Affi de tu abuelo, de tu abue-
co n a n p u in i ^ . in id s d, la?

y otros grsdo.ei Roniaa 4 Gnido. Es nieta de tu


ce in traduziros en la len nieto, de tu nieta ? es O
gu. Quelos notables ^ abuela de t abuelo, de
guientcs , y antecedentes, tu abuela?
declararan los nombres
de cada grado. Y para que DE -IMPEDIMENTO,
fc epa, qual es primer gra- ^jjrmtatt-^ in eadem-
do/cgundo, y tercero, ira linea. .

featados por guarimory


ca ellos e vera i e puc^ i
t_
Grado. Eiu India'*
i .,

coit
^'^^^m^WV^WWBWWWFSj
604 Del Sacramento
con quien te quieres cafir, jo de tu hermano, Je til"
tc mugcr de tu padre kerniana^ ?

dctunijo? 4 Grado. Es hija del nic


zGiado.Fue caada con to de tu hermanado herma
tu abuelo ? con tu nie- no, de tu abuela , bia-

bucla?

3 Grado Fue con


caada
el padre de tu abuelo ?o c5 DE IMPEDIMEN^
el hijo de tu nieto , me- to affimtatijn eadem
ta? mea.

4 Grado. Fue cafada co-
el abuelo de tu abuelo ? 1 Grado.Efta india coti
con el meto de tu nieta , cjuien te quieres cafar, a ll-v
meto? do caada con tu hcrma-^
no!
Ir
DE imped MEN' 1 Grado A fido cafada,
to confangiiinnatii , in mea con el hijo de tu to , de.
ir> tranfuerfali , ^quali- tu ta?

ter diflan- 3 Grado. A fido cafaJa


ir
tium. con el nieto del hermano
hermana de tu abuela.
Grado Ea india con 4 Grado. Afidocaad*
lO quien te quieres calar es tu con el hijo del meto, del
hcrmnna? hermanOj heimanadetu
2. Grado. Es hija de tu bifabuelo, o biabuela.
tJG^ de tu na?

3 Grado. Es hija dcj hi-


'
<v DE
o
t^
f>
w^^ygs^isaiK^^^;!^^

jiGrado^Efta india a (

do caada, cop el hijo dcf


to confangl^ifM^ inl'u ty^hcr?rianat ^ ^
.
,

ma tranfuer/ali. aqua 3,Grado. -fidoxaidaj


con el nieto de tu herma-
iio,u de tu hermana?
^; 4<|^do. A idp cafc
da con elbijo dc,t:u,^ie-
to, nieta de tu^ hermano,

hija de tu hermano, de hermana?


i ^si^Fadp, A fido ca^
3 Grad^^^^bija del hi- 4a, qon^l herm^in^, de tti
jo de tu hermano , de tu padrCj madre? v .
;i^:i
-
'

3 Grado. A fido cafada


Gr3d<?. E^jI^p del CjOn el padrc: de tMcio^ o de
t^ictc) dejtu bprpiaii^jde
cw^crmana'HT ;::::m!;i 4 Gvado A do . ,(j cafada,
ir 2^ GrdQ.; Es^ be^piatia c>ri el abuelo de^tutio,-^
4^tu Padre^-crrrd ^i^ir-j de cu ta ?

*f>:3 Qj^doi rEs hermana


d^ tu abuela? ^ c ,~

h! 4 Grado> ; jEs bcrniaa


}cj:u biabuelo, r

DE IMPEDIMEN-
6o5 DelSacrament
dre deik PeJro algu-
?

no de los hermanos de fu D E MPEDlMENT


padre ? alguno de los ligaminls,

hermanos dele Pedro?

CAtlina , as dado pa-


labras algn indio
DE IMPEDIMEN^ de caarce con el ? cu Pe-
"'
to cognationh jj)iri- dro,as dado palabra de ca^
">
arcc gon alguna india?

Edro^fuiftecompa. DE IMPEDIMENTO',
dre dcla Catalina ^ Crm'mi^,
Cacalina de Pedro?

tu
Catalina? tu padre,
madreJueron compadres
c Atalina, niarafteatu
mari do ,

con otro hiziftc a alen



por cafarte

de Pedro ? o u padre, ma no que lo mataTc, por ca-


drc , fueron us compa- faite con el Catalina
vi ,

dres? uiendo cu marido, dixiftc


Pedro, yo me ca are con
DE IMPEDIMEN^ tigo, y dormiftc con el a-

toyot. bicndo que tenia muger


lo mimo fe le pregntela
edro '
as prometido Pedro.
de no te calar tu
Catalna^ as hecho voto DE IMPEDIMEN^
"de no te cakr ^ -.

Quicrclle

^.JAILAW.
N

wmm^^smmmmimMiWimimMmMmg^^
Del Alatrimbnk] <5 of
Vierefte cafar con
buclo, con el hijo de fa
tra ta voluntad nieto de Pedro? afte dcpo
no ado con elabuelodeua-
i

tu Cafalc por miedo, de buelo de Pedro 6 con el


tu padre, madrero parieii nieto de u nieto de Pe- I.

tes, del padrcj de tu Cu dro


racaV
JO E DISTA rtate DE IMPEDIME
cultiu impedimento. . to in linea tranfuerfaUy

i^^ matrimonio clan-


.Soys Chrilianos entra ^acio.

bos'
Atana as dado pab"
pE PFBLICJB no. bra a Pedro anres de
nejlatis iujlitice impe^ ahora , de calarte con el

dimento. no auiendo cctigos dclan,


te?y t Pedro antes de aho
I Grado. CataIina^slc ra,as hecho lo melmoco
dcpoado,con u padre de Catalina'
Pedro, con u h]jo dizie

do, yo me cafare contigo' DE IMPED M E


Grado. As te dcpo
-i -
to.iujlifhc publica honefla
'

fado, con fu abuelo, con i , in linea aj residen-


( nieto de Pedro, diziea- 'tlylS^ dejcm-
do yo mecaare contigo' denti.

3 Grado. As te dcpoa-

4o coa el padre de u a- iGrado.Catalin ,as te


f^1ff5^W%B^B%3%&nMnM^wwmmmwwwrKWKmwwmmmm^^

15 cfs . t)elS4cmmeriif2
dcpolado^^confupairej primo;, yo ite cafare 'cdu^

cor u hijo de Pedro, di- ctigo^atam^ i?,,;^!? .^


7iendo yo m cafare con As dicho al nieto 3a hcr*
tigoV V
'
: mui ^rnaiiodcta aburloybmc
1 Grad: As dicho a fo calare contigo?- - .^

abuelo nieto de Pedlb,


,
^ As dicho al hija -dtl
-

yo me caate contigo' nieto del hermano de cu


'"
Grado; As dicBo'al
3 ^i^abclb, yo me cafacc
padre de fu abt ^ al ,^ contigo^' -Um' ;i\>\t;,i
hj^de u nieto d Pedro,
yo m e caa te con ti go? ^tmm mp^mmB ^ in

4 As dicho ai abuelo de linea tranfuerfaU^<cfUti

u abuelo de Pedro, q^\ liter dijlan-

nieto de u nieto; ycMc


arechtigo jm

1 Gradcx Catalina as te
^BE'EO^DEMIMPE. depoadojConel hijo de
dimnt^y M tfdnfue?ifa'''
'-
1 h el' man de^ Pedro '
h ^ftalitep difi^''-'- - con el het manodc' u pa*
tnm. tt de Pedro , diziendo
yo me calare contigof.^
Grad. Catalina as te ' Grado. DixJlcal nic
';
^

depolado ion hermano


, to del hermano de Pc,
de Pedro, dizieudo yo me 6 al padre ddu rio de Pe-

cafare coiori(?o? dro, yo me cafare conti-

i Grada. As dicho a tu 'goU'?i >' . -'n^.,'.

.4lU.t,V^.;,. .li

^L^ItAMAw.
^el Aldtrimonio, 609
4 As dicho a u hijo del ta el chofino ,
en varones,
liceo dcfu hermano de Pe y en mujeres . ) ion eo5
lro, a fu abucto, de u to queiefiguen.
le Pedro: Yo me cafare co Chccan cequcp , ya
igo? huarrnacip,!. runamacip,
Los nombres que pcrtc mitn ^anan, es la luiea

jccen, al prente ico de co reda de la canguinidad


anguinidad , y afinidad, y
mi
:ognacioo efpiricual ,
con EN VARO NE S,

os nombres de la linea re Apuchi^Es el tatarabuc

^a,ytranfucral, mcparc- lo. Caccquen apufqui, 1.

:i conuenientc , declarar apuchi aducha l.yalucha.


Illa lengua Quechua jan Es mi biabuelo , pero-
es que trate de la celebra- na muy anciana ,
es mi a-

:ion de efte Sacramento; buelo.(yayay)Es mi padre.


1
]uc por s orados e halla {churii) es mi hijo,hahai-
:an,como c figucn. nij, esmi nieto, { mitai ^a-
Lapa yahuar runamaci nai). Es mi bioicto ) chii-

:unap, chccan ^equempi, pului.) Es mi cho{no(chu-

[liican cairi mancon fiil- pulupaehurin.) Es mi tata


^uihuampautncunacac, ranicto.

:3mi. Que es tanto co-


mo dezir todos losgrados EN MFGERES. ^

de confanguinidad 5
que ^

t&m. en la linea reda, def- Achii)es mitatara bue-


dlcel tronco della, (
que es la(mamahuaco(es mi via >ji

dcdc el craur abuelo, ha- bucla ( payay es mi abue


)

Rr la.
#w^9
p' 66 Del Sacramento
t>
la, mamai , es mi ma Jrc: qui vcl , Apuzquijcuna
IV pihuihuahiiai, csniihijo. Son mis antepafados .

vsroii, muger primogc- mis mayores ; entre vara


nito.Hahuainij, es mi nie- nes. Payay L payaycuii
to,6 nieta, hahuaipa Lha, fon por la parte fcmeni
huainijpa catcqu I. fullea na, mis antepafados, lloc
vus,esroi viznieca:chii- fccmacij vel buchamaci
mi chofna.Chu'
pului : es vel pnai vel turai vel hu
puluipa huahuan:cs mi ra- auquei fon hermanos
K ,

K taranieta. o hermanas, de padre,'


Todos cftos nombres madre, hucha macihuai
fon afcendientes, y dcfccn quei, es el hermano del v
nv
clientes , en la linea redla; ron, de padrc,y madre.Sil
conforme como los nom pahuauquei, es el prim(
^, brao Cozco y cuyo
iD , en el hermano del varn. Sifpa
tv lenguaje figo en todo, panal es prima herman
por que cs,donde fe habla de! varn. Silpaturai, es c

cla lengua mexor, mas primo hermano de I;

y podanite, qac
propia, muger. Sipa aai, es I
ir
en todo el Pira. prima hermana de la mu
Pallcarccjequel.caimama gcr.
mitajananmataj-iuacpircc Concha, dze cl prim<
cuna, es linea tranucral, hermano, a u primo hct
Golareral , de hermanos, manojiijodcdos herma
o hermanas-', primos , nos, dos hermanas, hija
primas , tios, tias,<:c. de fu tia, hermana de i

Eucodos grados. Apuz.- padre. Y todos cftos acl


raca.Gacal : cs mi fuegro, de dos h<^rmar53s.Ei vno al
:acai: cs mi tio. Tambicn otro fe amaa huauquc.
llaman a codos los de vna Al primo fcgundo tam - :

raa, linaje, familia, aun bien llaman haauque,y de


jue no can de los de la li- la mefma uertr,cn el terce
!iea re(5la,dc afccndientcs, ro^y quarto grado.
defccndicntcs, ni de los Los grados, fe dizcn en
le la rranfucral. Caca. El la lengua, iiaupac viai,
q
iOjdize a fu fobrino, ib- es el primer grado.Icai vi-
5rina,hijo, hija de fu hcr- ai 1. chaihahuaniata ifcat
nano, hermana. Cocha, viaircs el egundo grado;
la obrina al tio,caca.Ta quimba viai l.chai hahua
5ien dize el obrino , el tr)ata,quim^a viai,es elter
jarienre. el deudo. dea cero grado. Tahua viai
la^ el de vna familia: mi. 1. chaihabamanra tahua,
ac caca : que es tanto co- viai : cs el quarco grado,
no perfona,de mi fangre, Y no hucpata , icaipata,

|ue tiene larga gencracio, &c. Como comunmente ,iM

^ parentela , y al indio de los nombran , los menos


Imaje^que es abil, y vale encendidos en !a lengua,
i'i
ntrc Pnncipes,de venera- Porque, pata, es grada^po-

ion y entre perfonas de


,
yo.&c. Y no grado. Pues
:uenfa , amado de los Cu- fe v clara la diferencia.

acaSjdel Corrcgidor,y del Alahermana llama el


*adre, camaccaca. hermano , pana pa pau. , ,

^uauque ; hermano,
es el Sullcapaoai es .
la icgunda
lelos prinios hermanos, hermana. A lahcinirina
lijos dq dos hermanos , u Ka menor
ff^^^f^

6i2 Del Sacramento


menor, hermano me- cftimandolc mucho (ca-
nor dizcn las hermanas , taichuri.) El varo dizca fu
hcrm3nos,(ancha ullca pa hip,vfusl. vfuffij.Y la mu
iiaimi,!. ancha ullca turai gcr a u hijo, hija , hua-
mi vna hermana
)
a otra^ huai, y el varn a u hijo^

aa,y por comcdimito, hija,churL

y amor,mama f curaca ma Al fobrino hijo de fu:

raai , fullcamamai. ) Eftas hermana dizen, ^mafcai-


on las que fon verdadera- conchai,a la hermana tam
mente , madres del que la bien dizcn5aai, conchai
pari. Y la hermana de fu pa huachacmaman. A la

madrCjdizc lomefmo.La fu egra del varn dizc la

hermana dizc al hermana nuera, quihuachi,y al ue-

fturajtujy por amor,y rcl gro dizc la nuera, quihuas,


pero, diZC la mugerafu la fuegra,y el egro,dizeii
marido (tuta^tu.) a la nuera, cachun, al cua
hermano mcnor\
El do,laman,caca,alacua.
ala hermana menor , dizc da, hermana de u muger^
(ifpa yahuarmacijja lauc llaman, aque^ al hijo del

gra, dizc el yerno (^paucar hermano dcu mugcr,lla-


jquejLpiIlcoaqucrcomo man mutlai. Lamugcr,y
ctimandola,yhonrrdola el marido, llaman, llca,al
mucho. Y la ue^na dize al poliero dlos hermanos,,
yerno ^catai.) Y el yerno o hermanas.,
(^dizc al fucgro(cata, y el a Ipa, es la tia hermana de
fu yerno (
catai ; tambin padre, Mulai, dizc la mu-
llama ci yerno al ucgio ger,aubino3 bri-
"m \ Iiijos tic (y hcrmaoo. los primeros-. -ic.ayiia
(Aquejdize el CDoiu^ro, Ua.l.hocpaoacalk., ion ro-i
padre del hijo, a fu cooue dos los que ion de va h^
gr3,y ella a cl(Qiiihuacb,,) rniliajy caa,. Apso.l.apai-i
{Cacai, ) dzc el uegro al mi ;foo dos hcrmsnosiva'
.yerno. Y el a fu ucgrQ.(Ca yor.y el hijo cgoodoj y c
^aj (Catai,)di2e la cbu.c* herma o o rocnor,y el mas
graal ycrio,y el a ela3(Ai pequeo. Porque uclcn
quc)(Pana) dize yerno a el traer a cucas los mayores
lu cuada hermana de fu a los menores. Los dems
jBuger , y la cuada a el, hermanos , y hermanas, fs
:{Catai,] [MaTsmJ dzcl"^ llamaKi ':
SGiicahuauqiieiL
jiocra a u Cado,herma- follcapamilpanai. ]^fs:ri
iio deu man do. Y el a ella Y para que los grados
|Paia[Lcachi]D] [fpa,) I- de enaDguinidsd^.e ,coi
zc h nuera afu cufiada, faer i^o2can,y vean masdiia-
niaoa de marido , y e! a
o pongo
tarntc, elle ramo,
lla(CachunjCaruruDama y figura, entre afeen dictes
^'\yxs lejano paticc deu^ yaccendientes varones^
y
o en el quarro grado (Co iiugcrcs.
llaciajcs el que no es tan ie Los nombres quedan,
jane deudoso pariente.
y ponen a !a criatura.dede
.
P^iyan^es el mas cercano que nacCj ka varn., fe-
parienrcCayaurimamacj, menina, hal-a la edad de.
ts el vkiBo de ios deudos crepitajon corno e l2^]t,
parientes, mucho mas A la criatura,
que nace
cercanos , que los otros eonalgun cbo.congro
Rr ^
614 T)elSacra7nenta-
fi'a iobre cl pellejo Dizr baleando.dizeii : Cti'a nca^'
Lluncantinhuacbaca.l.ll chancadaa purin.Quaiii-
^
c3clU pacarimun.La grofu do andando e cae , dizent
racen que nace, obrccl Tampijcachmi. 1 tanpm
pellejo, e llama rLlunca, mi: que es andafe cayendo
Huallrahuahiia,es la criacu por la poca fuerza que ticr
ra que no a facado los br le en los pies
y rodillas.,

50S , y le tienen ligado to- Qu-uido anda ya bien , jr


do el cuerpo,con vna fcxa firme, dizen : Allilbmi-

ancha ,
que toma a la cria- purin. Quando baze maii
tara.dede la gargata hafta dadoSjdizen: Cachapunn-
cafi los pies:y a efta faxa lia a.lcachacuncaa.m.Qu
nun,Huallta. Y defla fuer do es de edad de ocho ,
o
te faxada la ponen en la cu diez aos, llaman al varort

na, que e llama, Quirau. Mada, que es muchacho^


Hatunquiau , mallta qui- ya la mugcr, Tazque, que
rau,huchuiquirau,on cu- es muchacha.
as grandes , medianas , y Quando le pone al va
chicas Qiiando la criatura ron I0& paetes,o C3l9r.ncs
rcljjclla con alguna fuerza $arahuc!!es,dizen Hua- :

dizen: Haairaam vpian. racmadaa. Y quando es


Qjinda da lcos en la cu joucn V^henrc, de vey nte,
n.i,u en los bx:.9os , dizen: a veynce y cinco aos le ,

Pjhuailin, l.pahullcacb. dizcnrMicac huainaj.n-


.
Ociando t^atca,dizen:tlo- tanam,chayanam.Y u^
CJn. Lhaian. Quando co- moga, que elH en edad de
nuetif^ a aada ,que va b- calae,diz:MicaG" ipas.L
chai-

^.^^^M^.
T)eTSaan7nento
IV

l>

tv

ir

micnp a aaclu ,cpe va b- e,dizc:Mii:aclipas.L


caai le
chai-

<g^Li^%^m
Del oyl^atrimonh. 6t 5

cliaifip^spocoBa.l.cairi ollarde miiy viejo, le dir


a,mifana. A la moga, zea.-Huaira vp-iiJcmacbi.
que tiene arriba de cator- .
Quando ya no c puede, .

ze^ quinzc apsje dizen: rncncrir de voa cama que? ,

Spaa.Quando es ya mu lo facao a calfiitar al oi, y


ger hecha , que llega a los e buelco a la edad de los
veyntc aos,le djzen:Tac- nios, e llamani:: MuUpa-
yacfipas. machu. Y vkimanienrelcr
Qiiando cfta ya el rrio- dizen, Aya^qoe es mu rto^

^ con fuer Cas , le dizen: hueos, coftal de hue-


Huaina. Quado llega a la fos. Kucv machu, 1. rucu-
cdad virijedjz; Pocofca yanmi. Es la edad decrepi-
runa. Quando es de edad ta j ai en varones , como
medisna Je dizen :Pataca en mugeres.
Ha viainiyoc runa. Qu mi Al affio^por licita, ili--
do llega a edad de cincu- ,
cica fornicacin , llamsn:
ta aos , le dizcn Tacjac-
: Sipsmaej. A los deudos,
machu. Orando ya no va parientes cercanos / le-
ftiera de caa, le dizen: Lia- janos,lla!iian: Runamacij
lahuacaichae macha* El enieoado, entcnadajdi
. Ojiando ya cfta tvic- ze a fu p^idratro marido
jO; que le tiemblan pjcs,
y de madre Yayai. 1. ma-
ii :

marios, le dszrChucchuc- maipa cogan. Y el entena-


machu Al viejo decrepito do entenada , dize a u
,

fin dicrites,ni muelas le lia madraftra,oiiiger de u pa-

ma: Vnumoihnacmachu. drc:Mamai, l.yayaipa huar


Quando ya no puede re- mia.
; Rr 4 El

''i "- AT&Ti


(^J^^l^^gWlfWWSlSW!TF^B^. 9n99\

61 6 ^elSacm7'?iento
El padFuru'o,cI2e a u en- rcc. Es el que tiene la c'^ri
tenado^ cntenadarChurij tura en los bracos. Para I^t]
l.huarmijpa huahuan.Y la Confiroracion , fe de de-
n-'adialra^dize a u entena zir : Huahuacta, I. caricia,
do, entenadarHuahuai,!. ]. huarmila Confirma-
cocaipa chnrin. Deuerre, cion pachapi batallec: que
que de la manera arnba re es elque tiene los ino^os,
ferida, c trata todos ios afi varones, mugeres,qu-
ncs varooes,y mugeres^ co -
dolos Confirman.
mo (1 fueran rodos Gua- Para dezir irnpecimen*
dos. to de conanguinidad (fin
Para la cognacin efpi- lo que sbaxo dir, ) (e de
ricual 5 no tienen propio? dezir dcta manera:
terminos.con que la deca Quiqin yahuarincbic--
rarcnlalenguavyali van mi, cbiqnihuancbi, hari'
delosmifmosCaftclbnos cahuanchic mana co^a^ ,

diziendo:Ahijad, ahija- yacuna,!-. huarmiyacun-^


daicompadre, comadre^ canchicpac. Que es:Nue
padrino. madrina^&c.c ra mima an gre, nos im
tX)do el mas pro pionque ci pide, para no n o poder
h Quechua fe puede d:!r, cafar. 1. runaconsp CD^a-
para llamar ahijadoj ahi- yacuncampacci, huar- I.

jada.es: Huabua]a marca miyaeuncampacca ya-


ricoc. Que es el q nene la cbacuinin , rnanayacha*
criatura en el Bnptimo , cumimpas eaimi. Que-
en el cxorcimo ^ Carc- es Las coas que no impi-
:

ciir,o:HuahuaCl:a marca- den ^ Us que jmpidea^


7

^el AdatnmGnlol 6 1

33ra que puedan , no cufcam)no hiiarmiam


>ucdan cafare,bn eftas. carichu rijpac niaccaoi, o
Romapicacfanto ya- tarinijLinichinLuotroino
^apPapa bciyoc , manam do de hablar emcjantc. i
:amachRan yachacun- cocmihamun. E.svicoea
:hu , caicuna caaracun- tratar vn cafamiento co n ,

^ancupac. Que es : aun mi hijato deuda. Sacjuj, fe


Summo Pontfice Ro- Uaua la dote, que Hcim el
nano , no puede dif- varoOp ia myger. Todo
neniar
fa para q ue clos e lo dems ,
qiie cerca def*

rafen. Arriba trat de el tos noiibres^ fe deieare la

mpedinienco de la cog- bcr , c ialiar en el Boca?


lacion epintual , quarido bulariOjqc corre de niot
;rat la manera debapti- de,(auiKiue mas erara dci-

saravnndio. frails de hablar en laleo^


^
El contrato natura! pa- giia,que de declarar his die
a e cafar, fe llama en la cioocs de ella;) y \ i

Quechua rnicui^l. iiicu- haliaran ca as CarciUs?^


:allam. Que es 1 folo efta qoe andan de molde ^ y
:ratada de caare. Y cfto eo el Bocabulario anti*.
e entiende blamente, guo, con diftiocion
, j
guando e va a tratar de fin andar por lodeos-Doin
:aa miento , con la que a de exprofico , c eraran^
c er epoa , con fu pa- aunque lo dcho es lo cier
rc , y madre , y deudos, to,lo mas poiido y vado ,

^uc con el varn , coa dclosndios.


ius padres no e<ii;^efl,(i2
(fl^^l^^^.ffV B^ifMSSSEWWBMBmmMMB BMi
^7
Vi.
P' 6S Vel Sacramento
W
P Elto aTi prcfupuelo, iT)ana,dcqu3lquicracIcIos
iv
r< me pareci aducrcir ncce cjue e cjuici cafar, y otras
l>
^ aiiaincnce, op^ asnees que pregtas, que al Paroco le
>
las amoneaciones c ha- pareciere pregtanY eas
ID
V.
gan,efa de gran importa- preguntadas con mane*
i tia poner en fu libertad a dbre declararan fu impo
t> ,

m. denuncia impedimento,
los que an de er jbilidad,
P'
ii>

^
idos, para contraer. Y que Y dirn fi vienen a con-
K cada vnodcllos, citando traer de miedo dcuspa-

*V con Iibcrtadjdelante de po dres, y porque caua,no c
^
^ ca gente (
que no ean us quieren calar con eftc va-
mc
IIV
padres , ni us Curacas , a ron, muger. Y alli deca-
IC^
>
quien deuen rcfpcto ,
) los rando libremente u vol-
I
r 1 propios Curas los exami- tad,e podra proceder alos
K !

K lien, en las preguntas i- amonefi:ar,cois cguridad,


>
gui-entcs, qnc e calaran ;
porque de
Si tienen dada palabra otra fuerte acontece mu-
>
' de futuro , con
de e cafar chas vezes, que defpues de
j

w* '

otraro i an eontrjdo con amonebdos dizen no


1

, ,
kp
otro por palabras de pre- quererecaar,e3uenr-
& i

lente? (y ion forjados ? fi c , andan a pley to, los caf


^
'

ICk
i

xaan de u propia , y libre aron forcados,Q no.


io
IC. jVlunrad j us padres,
y Viniendo pues, a la forma
>^i Curacas , los conftrien a que e a de rene r, en hazcr
l
#> (que e cafen? Siiea tenido las.amonciicines , (
que
n.
? torpe amilad, con padre., an de er en las propias \'r
.
*^i
iiiadrc, hetrnuo, 6 her- roquias) de ambos contra.-
*^
oSil yentcs
1

IV'
l>
5^;,

LiiA^IM^
DlMatrimonio 6'\^

'cntes.Y la velacin e ha- do al pueblo a! tiempo de


en la Perroquia,y Cura- la Mia ma y or ,
qual es k
o,donde fuere la mogerj pnmera,{egunda,y tercera
uuiere caa , a la qiial, y al a monelacion : que dirn
)ueblo viniere el varn a affi en la lengua \ el romn
raare, el Cura dla qual ce de la qual queda atrs
s el propio Paroeo,que el tradueido del acD,quc cf*

Concilio de Treiito man te anto Ritual mandaife \\\

la j cfte Ritiial ordenarco haga,en fu propia 1 engua.


no lo dize el Maeftro Fr.

Pedro Vicente de MariUa AMONESTJeiON


lelGrden de (an Bcoita, en la kmua Quechua.
mel \ih.}Xit. Defl)onfaih4s .i

^jf matrimoaijs^^n h decla- Vti ca i pi cae cuna pae


racioii fobfe ct cap 4.yque vyay cachun j Pedrd
K declaracin de los Car* Nc.ari,aIoc panscailaiBl

dciales, los quates declara ta^Maria. N. huarmiri tm^


ron, que el propio Parco> tahusilla Aylljpneani
que de beildezir los no- ta,Gylladayoc pura,Dio-
bos 5 es el Cura , en cuyo pa yanapaininhuan , hua-
Gurato es la muger ltgre qui tinquicaitam munan-
a, y no en el Curato don- cuichaimi ari/iapaiquicki
de el varn fjcre fctigres.y <5la, ^apaiquicbidahupas
all fe a de praticar^y cxecu aticllay
sy quichic,rnam
tarden tres das de fici co cintim pura cman p(5a

tiguos( como dexo nota, caicuna. Sipa rnacimpa?.


doju de Dotrina. Auiaiv Bapcimop marcaricoqiic
" " marca-
ff'^^^^^W^W

<^2S> V \ ^elSacmMeio
rv
marcsrifcampasCoicma' ,
n^^m. Qj.'.cs tariocomd
cion Sacramcntopi , hau- Oyc^cilo:: ion.
llicampas.Yma baica chi-
qiiiyocpas caoman; mana IMPED ME N 10$
caicuna,chaicarnacinquica cnRomance,
campaCjchailla vlamai-
cbic. Caicari.huaniadlam C^I algisno de los qu
yilaiquicnic.
iTieraamoncacioii.
Para la pri-

cai
O ^c. quieren caar,no es
Cbnliano baptizado. Si
m hahu.1 atachuacyaricai- Wuiendo ii marido , u
i. Para la kgunda acno- mugcr, es cafado, cafada
ncaciri. Quimba hahua otra vez.; Si pn parientes
ataCjaticilayacaimi. Para canguincos. Flcrmanos
la tercera amoncftacioiV! de padrej madre,ti, o
Por la qii2sld;cha amone- brino. Primos hermanos*

5 y no por otra aa
Ibcion Su padraO.ro, madraha.
de aiBoncar los Curas , a Su entenada , hija del prir
s fchgrees : pues all lo Der rnarido. de la pnm<?
crdcna el Sumo Pcnafice ra muger. Si fon c ados>
ca elle Ritual, y fi prcgun Si alguno de los que fe
taren los indios : Imatac, quieren cafar a pecado co
jca ca(ar<cuinin, iiana ya- el madre, herma-
padre,
cbacuchecca ? Qac es tan no, hermana del otro. Si
Xo como : Qx^alcs ion los alginio delos , es compar
inipcdinienios ,
pr^ra que (c, comadre, padrino.i
jjo e puedan caiar- Repo, iTircdrna del otro, en el Ba
o dwi ci Cuia:Vyanj,caiaitu ptimcF no el Sacrameii,.

'\'.j\uuX to

^ikMK
Deln^atrimcmo, 62 1

to de la Confirmacin. Si man. Pada nn,cGCan,cain


conocicndoccarnalmen- huarmjn ca^achcaptin,
tc an concertado entre fi, huchuon atac huarmi- ,

dccaarfc, depues de la yacuca,cairi,cogayacufca


muerte del otro marido, canman.Padatac, huarmr,
de otra muger. Si con e caripas,huchamaci,huc va
teintento^anfido cauadc yaphuc mamap, Ilocce
fumucne.YfnalmcntCji macintimpura canman?
cl, ella, fon for^adoSjpor Cacanchu ? cairi,conchan
miedoj de otra manera chu?cacampa,cairi aam
acaare. Y fies contra ii pa churin, buahuaochu?
voluntad. Si tu hijo Tabes manaipa , ima yahuar-
alguna coa deftas ^ dimc- macimpas canman ? que-
la luego temor de na-
, fin pa yaysnjCairi, quepa na*
dic, pues Dioses mucha maDchu?cairi,canp, huar-
mas de temer, que el Cura mip, aupac huariXimipa
ca^ni otra perona algu- chrin,huabuan canmao?
na carip cachunniochu cay
huarmica?manaipa,Fiuar
ESTOS IMFE DI- mip Maan , cataiinchu?
mentoSy di^aj^i en la ca ca r i,ca i h uarmip mama
Lengua'- manhuan,ipanhuampas
buchallicufca canman pa-
aa?
Patailla , cai cafaracuica^ Haarmri^cai carip vayan,
munaecunaphucinmana churin,,huaquca , cacao
Chnlliaao Baptizaca can huampas.puiacanm.
BapCilmO'
^ ^fy^^^^i^wwwswwwwwwxwwiannnnnnfwwi

62? T)elSacramento
Bnptimopicliu cairi con- manchana, Ci3rac3,pi mal
filmacin Sacratnento- canmantapas,
pichu , compadre, coma- Viniendo a la pradlic
dre, Padrino, fnadrinapas, y celebracin, dcftc Sacra-
huahiiasta , c^iri churinra, irjcnto,el Sacerdote que Ic

nisrcancoqtcnjCairi ha- vuierc de celebrar, vellido


talliqucmpnra canmaii de fobre pcUiz , y cftola
paipura , buchallicupa- blanca , como arriba
t2c,pa6lacaaracmacij hua queda dicho , celebre el
iupcinc3,camcam,huarmi Matrimonio, Y dcfpues
yacuTac, cairi , cogayacu- que a fu prefencia, vuiercii
ac ifpa, fimila conacuf llegado,los que le quieren
II!
ca yachacufca canmanPma contraer, juntamente con
naifpa,caihuia caaracu- dos, tres teftigos (por lo
campac, paipura inacuf- menos) efte el varn , a la
pa.caaraca macinta hua. mano derech3,y la mugcr
u chinman hcauchi- a la finicllra, buclto el rof
chinmampasPCaitucuiha tro el Sacerdote a ellos Jes
huamancamcanajpadaari declarara los frutos dcftc
callpamanta huichifca- Sacramento , conforman-
manta, cogayacuac, cairi dofe conellugar, y riem-
huarmiyacu(ac inman ? po. Lo qual hecho , b-jel-
Cam churi ari, cai ca\ hu- ua a los requerir , y amo-
chachi quicunadla yachaf ncftar,que i cftan con al-
paca, ancha tuilla,man3pi- gun impedimento de los
dapas m jnchapa, villacu arriba rcfcridos^ otros, lo
muai. Diomi arias huan digan^y dec!arcn,yrcpoa
'
yupai,manap-i<5lai,ashuan dicndo
j

que no ay imped-
'diendo Que eftas preguntas
ment alguno que prohi- traduzdas en la Quechua
ba, la celebracin delma- dirn sfli.

trimonio, dir primero, al N; Pedro? cbazquicuira


qiiedcfcrdcIpoado.Las munanquicbu , checan
preguntas que a tras dexo huarmijquipac,cQaupa-
ccritas 5 conforme cftc queiquipi (ui cae, francif*
Tanto ritual manda.Y por- cada,fanda mamanchic^
que ion breues y lase de , Iglcfiap , yachacuininhi-
traduzir en la Quechua^ na?
lasbucluo efcrcuir. R Refponda clefpofo.
quereys rccebir , N. que i Munanim.
aqui cft prccntc por vucf El Sacerdote pregunta
tra legitima muger , con- a la efpofci.

formealacolumbre, de N. Francifcajcbazquicui--
la anca Madre glcfia? ta mua quichu checan
,

Rcponda el Epofofi cocaiqu]pac,C3 aupaquet


S"i^^o- quipiudcacPedro5la,a
Y luego el Sacerdote d:a mamanchic Igleiap
pregunte a la epoa. N. yachacnininhina? La efpo-
quereys reecbir a. N. que a, refponda.
aqui tfla prcfente,por vuc Munanim.
1

ftro legitimo marido, co En los manuales antt-


forme a la ccmbre,de guos, fe mandaua prcguii
la fanta madre glefia tar prn-nero a la epoa , y
Rcfpoda la cfpola. Si quie luego al varn. Mas en ef-
^- te ritual e manda que la
a

primera
^^I^WI

IV 624 ^el Sacramente


primera pregunta fe haga gunca, acada vno de los

ai vr.ronj luego a la cipo- contrayentes : porque afli

la. Y (cade hazer affiin aya olo vn concntimien

faltar en ello, como en lo to interior, exteriormcn-

denlas tambin fe hazian te declarado \


que fe de

tres preguntas , a la cpoa obferuar^con toda diligen


para que expreafe fu con- p^J cuidado.
Icntimienco , y otras tres Luego el Sacerdote, di-

al varn que era


: reiterar, ra a los indios defpofado.

el matrimonio, pues le re Paa maquipura , haca


tcrauan , las voluntades, y Ilicuichic. Que es tantd.-
acceptacionesqucfonma Tomaos las nlanos dere-
tena,y forma, dcftc Sacra- chas. Y tomadas dir. Ego
ment, fiempre me par, conhmgolpos^irmatrimont^

ci, gran inconueaientc. in nomine Patm, ^c. Po-

Pues m cada vna dcftas duziendo la eal dck


preguntas, eexprefiua el Cruz, (obre los cafados.

conenamiento,dela epo Que por clkr ya el matri.


a
,
qudo la
y del epoo ,
monio celebrado y ,
ola-

acceptaua por fuya, con mente ferd folemniUfcl


animo de contraer. Y ha- del Sacramcnto,no ay nt-

zicndo tres preguntas,a ca celidad, de las dczir en la

'da vno, c mulciplicauan Quechua: fino en latin,


1*^^

las formas , v materias del como eilan en el ritual.


Sacramento. Mas en cite Y queriendo proccdcj
ritual, e m.ii ex7.6lamcn
el Sacerdcqc en -las bcnr^'ji

ie,y e pone, ola vna pie- cionesmpcialcsauard<'


l orden del Milal Ro- el nueiio las trae propias,y^

mano, y har lo fguitc. aproiiadas. ) Beodicir va


Ebndo los nonios anillo ^
que no deauer
{alas puercas de la gleia^ mas deie olo. Y procure'
aldra a ellos el Sacerdote fea de plata , ya que el Cu-
Vcftidodeamito,alb3,cin rato no lo pudiere tener
gulo,y Eftola pendiente al de oro , que colar poco.
cuello,yno cruzadacomo Que a Dios con lo mas ri
quando aleadezirMiTaj co e de eruir.

Con capa blancaj dla co Y ee bendicir con la


lorquela glefia, donde bendicin que el Pvitual
las bendiciones fe dieren^ pone, dizicndo piimcro
tuuicre. Y delante los mi- los verfos, [Adhitormm no-
niftros j con la Cruz baxa, Jlmm^i^c^ Con los dems
y afperforio. Y auiendo- verfos y oracin , con las
,

los defpoado,de la mane- bdiciones , y fignaciones


ra dicha, y rociadoos con de la Cruz,hafl:a la repue-
8gua bendita. Al fin de las a, Amen,
palabras , ego coniung yos, Y luego lo rociara co a
ifc. (Que node dezir oua Bendita, en modo de
Gtrasj fino !ns que el Ri- Croz. Y entregar ee aoi
tual pone, porque las que lio, afli bendito al epofo.
e folian dczir, eran las del El qual lo pondr en el de
manual antiguo ,
y
pues do anular de la m.ano fi-

ys, no e vfan fus cct imo. nicfi:ra,de fu epoa, dizieii

nias , tampoco e dirn fus doel Sacerdote, yayap.^ cha


palabras en cftejiigar^piies tip , epiriuj anlop u-

S t.IT-p',
'626 ^elSacramento
timpi, Amen.VtJigaelav Clemente VIH. qefeiV
dichas paLbras^en .irin, o cicula, prorponfo,& fpnti*
en rom-nce, como Ic pa- a. Y el Deu^ Ifr*
iiitroru.

Tcckrc. Y vaya fiouiendo rad cohnzatyos^tfc, Cofi


loscicmss veros , con Lis us dcm.^s cofas q cii cKa
icpucbs dcllos^y oracin c conncncn,
qiicc les igc , haiia la YliJ^uel dia fuere cl
rcpocPo, Amen. c-ico dplex de los iTas
Y elo hecho Se entre fjcncsfcfio cs,de la prime
0' en la l^}x[n , y vayanic fi- rj,y fcgunda clale)la Mifj
guiendo los nouios , halla e d? dczir de la iclb.ca
la pea del Airar \ in de- cox.cn oracin de lus bo-
2ir cola alguna.Dondc los das. Aidiendo tmbien^
dcxi hincados de rodillas las oraciones propiciar?^
m {

y c enera en la acnlia. 6cc,y Deu^qu/poefiate^ife,


Donde c quiracapa, y la c o lo dems pcrtenccrtc
roma e! manipulo^ cruza a las boda.f.

la cftola blanca que tiali Y en cih MiTa , no fe

peadcncc al cuello , y c a de dczir, <Jor}amexctU


pone a caiilla blanca, y la /.-qi Ite AjJJa eji Aun qnc
jcadezir v fi. Que a de las leglsdc losMiLlcscf
fer de lai bodas^coaio tila t.ni encofradas. Mas con^.o
en el Miilil Romano, abo aya ccrimoniaics , q dcllo
la nucamenrc imprtlb, rr.;can , me remito cllo?.
por decreto del aiuo Con Que lo que hago es no de
cilio Dctrenro. y los u- zir, g'ona in exclfs .hh <\

Xi^os PaL-cs Po V. j;
apicgla^qorat^iijdc
^ de

^^iJLMa..
y "S

^2f
Jetcr lili oacli mente , ni fe gfa lo mada \2^{heram'
dze Credo. 5inoi. fuere T franje la Holia/e-
iS^c.)
Domingo, y en ella c di- guii m coiumbre;
y proS
2'C fola vna oracin; i no gnelaMiTa, halla dezir.
fcrc DomingOj la ole- Bemicamus Domim, It^
Ridad de la ficfta
,
pidiere MiJJa ejl. Si le perteaccicr
otra oracin , oraciones. alaMiffa, I

T dicho en la Mi0a el Pa- T antes q diga .placeaP-


tcr noer. Antes que diga fibi, tfc. El; Sacerdote f
el Sacerdote. ( Uberams llega a los nonios , y rece*
quicfuma^ DGmme)Qt^no bidaslas candelas , dlas
a la parte de ia Epiftoaj manos deos , en ofrenda m
buclto roro al cpofo,
el tcomo notado) con pala
yaIaepofa,que eftan de bras graucs , amonete a
rodillas delante el Alcar.dc los calados , ea fu lengua
manera quelaepofa cftc delc modo. *

a la mano nieftra del cf-


poo, diga ci Sacerdote las Amonejiacm a los tafadoi
dichas oraciones, las ma- en romance.
nos abiertas, como
las dems oraciones de
c dze
la
YA aiieys

bendiciones, fcpun
recebido las

la
MjTa. Profiguiendo hala ^^obre de a gkfia i lo c]
rlcabo dellas , como el os smonefto es q os guar
,
Mi Tallo ordena. dcys lealtal^^cl vno ai o-
T dichas fe bucluc al me tro, Ten
tiempo de ora-
lio del Altar jdondc toma cin, y
mayormente de
h la patena como la Re-
, ayunos , y fcimidades.
^^plj^^i

tv
p 62 5 Hel Sacramento
t tengays caidad. El mari- cacunampihuampas , ama
do,ameaIa niuger, y la tarinacuica , -yuyanqui-
^\ mugeL* marido, y que
al chcchu, Carnea can,huar
permanezcays en el temor mijquidla munai. . Cam
V,
<^ de Dios. huarmiricana , cogaiqui-
dta.Yachacun anacmi,
ESTO DIR ASSI Diofpa manchainimpi vi-
en la lengua Que- nal cacaiquichic. Lo qual
chua. dicho, les ech agua Ben-
dita j y diga como es vfo.

B 'AMONESTACIN Placeat tibi ,


Scc. Y deles

a ios cafados enfu len- la bendicin delaMiiTajy


gua, diga el Euangelo de an
lun. In principio eratyer*

i^! Cbazquircaquichic iiam


churijcuna , cuflinchacui.
Bendiciones ifcacunaia Y aunque lo que fe i-

Igefiap yachaininhina. eue no lo manda el Ritual


w Caicam ari cunaiquichc. Es ya coftumbre tan afen-
viilaiquichici ama campu- tada entre los indios , que
\ rahuaanchanaciquichc- el padre les entregue las

chu huachoc caip^Mucha mujeres luego acabada la

cui pachapiri , colanampi Milla, que les parecera les


Capac lea Cbnllop v- auian quitado vna de las
r
cumpa, cbazquicuipi, ^a- mas principales ccrcmo.
?
$icui, quipicuipi 5 hatun mas de la celebracin del
hcla cunap hua(;|aichan- matrimonio.
f>
iv
l>

4
^MA9^Mm.
Y al rriandandolcs e fcgiindasjaunquc fesn pri.
tomen de las manos derc- rncras de parte del varGo,
'"
chaSjles dir. '
c
Y no importa ,
que la biu
Compaera os doy , y da cgunda vez cjue e cafa

io ierua , amalda como fea donzella , no , fi fue ;4i

^ma Chrifto a fu Iglefia. y na vez ya bendita. Y ali


Que co dir en la Icn la que e ca vna vez,y an
guaQucchuai, tes de recibidlas b'^ndicio-
^, Huauque ? cau^aCjrha- ncs, cmbiud, quado otra
'
tijquilam coiqui , raa- vez e caare^ e de ben-
tiam,yanai:achu,paita mu dczir, y la que vna vez cC
liaijimanam Ghnllojlgle '
ta bendita, no e de ben-
{anta munanhina. dezir otra vez.
^ Id en paz. Cajiquepi- El Sacerdote pues para ce-
llarijchic :{:*? .m lebrar el matrimonio en fe

gdas bodas reuelido (co-


JDE LAS SEGFNDAS mo arriba dixe) e liega a
los defpofandos^que elan

AVnque atrs dexo a la entrada de la Iglcfia*

hechos jootablcs , Y auiendolos defpoado ,

^acerca de las cgundas bo- y aperjado con agua ben-


das , digo con todoj que dita e entra con ellos cola
las egundas bodas , no e Igleia, in dczir cofa algu-
an de bcndezir. Aquellas na. Y hincados de rodi-
on egundas bodas ,
para lias , apartados de la grada
que no e bendigan , que del Altar , oyen fu Mia,
<ie parce de la mgcron (qededezir por ellos.)

Si 3 YU
^^^ ^W^^^^9^3MM^M3Mm3mBB mMMmBM2
IV
p <5c^^ ^etSacrament
Y ia MiTa a de fcr del el Miffal mana,y no Str
cficiooGurrence gq aquel cofa. Que auicndoies hci
da, fi fuere fiefta doble u , cho la cxortaeion en fu li
dia de Domingo, y en los gua, que dexo ccrita , los
dems das, e puede dczir rocic con agua Benditas
vna dlas Mias voEiuas. Y les d la bendicin de la
<cgun la devocin de los Mifla. Y dicho el Euangc-^
calados) fin dezir en la tal lio de fan lun al apartara
-Vlffa las oraciones que t\\ del Altar Icsdira. Ir^/;/)4-
'

propono,& po
la MiTa, ct, Caci quepilla rijchic.
aedizcn.Sininnouarco Con que para mayor
fa alguna. gloria, y honra de Dios
Mas de que fi fe les qui Seor nuetl:ro,y de u bea
fjcrc dczir ( defpues de di- ditirima Madre la Virgea
*bo. tt Mijfa efi, yknedi- Maria, y de todo^ 1 os. an-
amm DominQ)Lz oracon tos.y (antas del cido, quc^
q el manual antiguo crae, da notado, lo que acerca
fe puede dezir , aunque en c os Sacramentos^Ritus^
<lc ritual no fe pone ni , y cerimonias dcltos, para
crdena otra alguna ceri^ losadminiftrara los natu^
.-^^"^^- rales defta cierra^ ay que
El dcfpoforioj celebra aducrtir.
clon del matrimonio, e a
de hazcr, como en las pri. Fin det Sacramento delMa^
aeras bodasT que oygan trimonio^
Mjia. Y oyda fe les puede
hazc U amoneftacion cj Lo dems que no toci
al
i1aadminif!:racion,y ce- tiiftracon (Je los antil*

libracin de losSacram mos Sacranientqs ,


que \
tos fantilimos, como fon pretendido trarar no las ;

Reconciliaciones de ce- tcaduxe en Romance.


mcnccrios. Bendiciones En las poftrcras hojas
de diueros gneros de co del Ritual fe ordenan las
,

fe; de agua bendita, de ca formulan cjc ande guar-^-

dclaSjde pan , de hucuos^ dar, en ccreuir los Bapti-'

^c. Y del modo que le an zados,&:c. Y me pareci


de hazcr las proceiones, conuenientc , ponerlas en
expeler de los cuerpos de cftc Ritual , y formularios
los hombres, los Demo- para que.cn todo aya la
nios, con us canones,y re vniformidad que tanto
,

glas, e de ocurrir al Ri- tiueftra fnta madre Ige-

tuai, oberuarlas, como lo fia pretende, Y tengamos

ordena , y manda. Que los Curas y_ minilrs de


,

por no tocar, ni ataera los Sacramentos de la ley


Iks ccrlmonias , ni adm- de graciaj y EuangeUcos,

FOK'

_Lv|:Tf-fA-?
p 6^1 Tormulos de EJcrmr

iv
FORMVLJE SCRIBEND^ IM
libris habendis , afud Tarochos , ^t wjra
notntur^

LAS FORMVLAS DE ESCREVIIL


ios libros, que ande fer guardados por
ios Parocos, fon como Te iauen.

0'
j. lber BJPTI- j. lber matri.
moniorum,
i

AYA EN LAS
IglefiaSjVn libro,
, Lberfiatm^ls^c.
% Uher defimSlcrum^l^e.
en que c ecriuan Qualcjuier Cura a de
las pcronas que ion Bapci tener tres libros, que ion.
r
zadas. El libro de los matiimo-
n nio5.
ir
m> . lber confir- El libro,y Padrn, del
ir
matorim. citado de qualquiera per-
fona.

TEngn las Iglefias, Aya tambin en todas


vn libro, en que fe laslglefias, vn libro enq
ecriuan que fueron
, los fe ecriuan , los defunclos
Chnfmados con el Sacra- que en ellas c coterra-
Kicnto de la Confirmaci rcn.

Los Libros. 631


como en el de los dcfun-

, Aduertat. tos, fcdccl8rcicmpie,no


olo el nombre de las pcr-

ADuierta lo primero lonas que all fueren ncm


el Paroco ,
que en bradas, fino tambin la fa-

los libros, afi de Baptiza- milla,

dos, confirmados, calados

FORMA T>ESCR1'BEND1 BJT-


ti-^atos^in primo libro,

FORMA DE ESCREVIR LOS BAP-


tizados, en el primer libro.

5. ANNO DOMI- de tal patria , y familia, a


quien le fue puefto tal n*
bre. Fueron fus padrinos

N ano del Seror


el N. N.de tal Parro-
hijo de lil

de N. en tal dia , de quia, lugar, y N. u mu-

tal res. YoN Paroco, ger, hija de N. de tal Pairo


Cura dela Tglcfia de S. N: quia, lugar.

de tal ciudad, lugar, lla-


mado N. Baptlz vn infen J. Siinfansjjfc.

te que naci tal dia , na-

cida en tal dia dcN. y de el i rifante, no fuere

N. calados dela Parroquia


SInacido de iigicimo
matnmo

mmm^
i^V^ ^^?^^i^^*nifB^*w"*'t*""***wwa

^34 VormuUs de Tfcrmr


r, marrimonio ,"
por lo me-
Q I el infante fuere B^jp:
nos
de vno de
c ccriua

que
fns
, el

padres
nombre O
do en
tizado en cafa \ ean-
, pcligro^de la vidd,cf
conlarecilo. (Euitando cnuae entonces afli.
todn ocafion de infamia )

y fi no c dbe el nombre
de alguno de us padres^ef

criuac dcfte modo. No de t3l,cn tal da


dctalmcs,nacioN
hijo de N. y de N. cafados/
0' &c. Como arriba digcAl
BAptize vn infuite,cu qual Baptizo, cgun deui-
yos padres fe ignora do orden en coa N. pora
nacido en ral dia, &c. Co- tenia peligrode muercc,
nio arriba igo. N. partera aprouada, N.
m
hijo de N
.como lo dixo
'

. Siexpojim^lsfc, N.
Si el infante focre ex.

puclo, echado a h gcia ^. SpuerVixerit^Ucl


decrele donde, y
el d3,y
por<]icn fue ha!bdo,y de
Iclinfanteviuierc,y
i tjuaoros \diS pnrefca cr ;
y e le vuicrcn hecho
lea B.ptizado cond.-cio- lascerimonias, enlal^Ic.
nahiunrc, e ignora c]uc fiaj fe aada cito.
uclc Baptizado.

y. SJ mfa:is,ifc.

En

fc^kt^i,,.
u

^^B^^^fe^SsS^M

Ntaldia^dcl dicho Sacafo no le Bap-


mes fue el dicho in tiz el ParocoXfio

fantc traydo a la glcia , tro^ declrele clo.


yo el mimo Faroco, le hi
ze las agradas cerimonias $. SI FFERIT, Ifc.
"^ Baptizado
prcccs,y lepuc calnoin Si fuere
y
condicional mente,
Cl: . diziendor SnonesBapti^i
tus.tfcDcQkck tambi
eo.

f O R MA D ES CliET^T)! C^
frmatos^ infecundo libro.

FORMA DE ESCREVIR LOS CON


firmados, en el fegundo libro.

^: ANNO.^c. macion , del reucrcndifli-

mo Seor N. Obipo de

A
a tantos
No de tal, en tal da
de tal mes, cjucfc
N. hijo de N. y de
Nxafados,N hija de N.
N. En
de
Fue
tal

fu
la

ciudad

dre N. hijo de
Iglefia de S. N.

lugar.
,

padrino compa.
,

N de tal

(Y fuere caada,fe aada, PiJiroquia, de tal ciudad,

jnugcr de N. ) Recibi el de tal lugar.


5acrameiico de la CoDfir

leieo
636 Tor mulos d efcrmir
^. SI CONFIRMA:
'
5: MRjLFM^i:fc,
confiare, que
ENvnapIana,eneI SIconfirmado,
lio

cngcn es
el

primer rorodela drado de legitimo matri-


hoja, le ccruan los varo, nionio , (jue no fe fepa
ncs, y aparcadas en la otra quien fon us padres ;guar-
fe nocen, cfcriuau las mu dee lo que cfta determina
gcrcs. do, n el libr o de los Bap
tizados.

FORMA SCRl'BENDl CONlVr


gatos jntertio libro,

FORMA DE ESCREVIR LOS CA


,
fados, en cl tercero libro.

J. ANNO,i:fc, tal dia. Y la tercera en tal


dia, en lafolenidad dla

EN tal ao.
en tantos de tal mes,
En tal dia, MiTa Parroqu'ial^no auicn
do ningn legitimo impc
auicndo precedido , las de dmcnto, yo N. Cura,
nunciaciones, en tres das Rctor deh Iglcfia Parro-
dchc ib continuos.Dc las quial, de tal nombre ; de
quales la primera e hizo tal ciudad, !ugar cafe o-
cntaldia.Ylacgunduen lenemente eu la Iglcfia

del.
Los Libros. 637
del, por palabras de prcfen niineiscioncs que e hizic-

i^e; auiendo abidOjOtotna ron ep u Parroquia ,


que
do el confentimiento de guarde. Y todo lo que ai

entraiiibos a dos,a N. hijo pal,declare en el memo


de N. de tal Parroquia. Ya libro de los matrimonios,
N.hijadeN. detalibiu- en efta manera,
da, ( fi lo fuere)de N.defta
Parroquia. Siendo prefen- . DENFNTIATIO
tes los tefligos conocidos nes^ l^c.

N. N. queviueen
hijo de As denunciaciones
la Paraoquia de N. y N- hi- dcfte matrimonio,
ja de N. 6cc, Y luego con- fueron hechas ,
por el re -
m
>i
forme a la cerimonia de la uerdo Seor N. Cura de
anta Madre Iglefia fi los (
la Iglefia de N. cuyo fe-
bendixo ) en la celebrado ligres. en cuya Parroquia fli

de la Milla, los bendize. viue , el dicho N. la di-

cha N. Como parece por


. Siynmexljs ^i^c. el ecrito,q del dicho Cu-
ra tengo en mi poder. De
que quie qualcs denunciaciones
SIrenvno de los

contraer matri-
las

la primera fe hizo , ce tal

nionio fuere de otra Parro da. Y laegunda, en tal

quia, antes que fea admiti. da y la tercera en tal dia,


,

do,el Cura en cuya Iglefia en la olcnidad de la Mila


fea de celebrar el matri- Parroquial. Ynofedech-
nionio , tga certificacin ro ningn cannico impc.
ckxiz[mfcriptli ) de las de-^ dimcnto.
' "'
. Si

Bgg^O
p 38^ dcrdmenf
IV

gunas de las denunciacin


5. Sla'm^c. neSj que fe dcxcn,cn ali^j

tiempo, fe a de nocar,y ci
I c! varoiijO fu confr- creuir ali.

telo arnbos^ fueren de


diueras Dioccis, ObiP- Amo LominiMc.
f .
T
pados (aunque traigan id-
cimoniodcu Paroco,que
sfrme e hizicrodeuida-
EN elao del fenor dd
N- en tal dia de tat'
mcncejas denunciacioncji mes,auido hecho , en vit
can de ninguna fuerza duj vna denunciacin ,
, y
y
Valor, fino fueren aproua- difiriendo las dems , par
das, rai3das,y feiladas,dcl depucs de b celebracin'
Obipo, del Vicario gc^ del macnmomo, concedi*
neral de aquella Diocelij. da por efcrito, de! referen
T reconocido por el Obif dillmoNu de fu Vcano
po,por el Vjcario dca^ N. dada en tal dia del tc-j
,
que] lugar, donde fe con- norinfracripto, quetcn-^
traed matriraoooj y te- go en m poder, con otrai^
niendo licencia del para le lemejantes licencias, y nq
contraer. auiendoe opucfto a^un'
impedimento yo N. h:c
Vbi Dvo^ como arriba cla dicho.

V
$. l:fc,
IP
Donde vuierccoii

K _,,, ccion del ordina-


DENrNTlATW^
nc(q a de conar por efcr
K> to) para que c difieran al
t
M^
IV

IV

rrz"
^^^%^^

ts oenuncuciones "^y^ Si todas las deijy-


cjuc fe hizicren , dc- J^ ciaciooe; e vuie- .

puc^ dc conrraido cl macri i co de dexar , dicrir.E-


liiODo c ccriuan ali. criuac ali.

, Annc^lfc, f DenunatwnihH'S^ tfc^


.

Nel ao deca. Eti Viendo dcxado^ro


u\ da,v ta! mcSvCjuc d3S ias denii^ia-
f ediadcficb^^c. Y en '
cioneSj diferido-
que fue Do^
el iguientc ,
las, ice. Por licencia , Szc,
mu'go, Sc Del mimo YoclCiiraN.&c.Coaio
yoN.Curadffta g!c
n^cs, arriba kc,
fudeS. N
EnlaMiao. . Cetenunfijjfc,
lene, hizc las denunciacio llde dciOjfi a alg
i^cs del matrimonio; au se- prebyteio ^faeda-
do fcnido dipenacion c6 d.i facultad, por el ordina-
iienicc.Entrc N y N.eii el rio, por el mirno Paro-
primer dia delle mes,y lio fo, para calar a algunos
U puoaig cannico im* calicencu ecriua , v rso

f edurieKto, porque eme- te el propio C^ra, eu c


ante matrimonio, no dc mimo Ibrodd Pjroco,
ija er firme, y pcnianc. diZicndo.
icicntc.

$. N, Preshiter ;c
IsIPrel) y Ceroso ^n pella

de Ca X'^fi^j ^<^i* liLaic'i


Y

0m^^ WWV^lfWJ^ J .. .i.J.f. i.f.i.l.l t.t.

IV 640 Formulan de EJcrlutr


iV quetiiue^delrenereiidiH- notariojante quien paflo
VO Obipo, de N. fu Vi- Dcte modo.
dada
cario, eii tal luchar ,

por mi, queceigoen mi . Annodomini^i^c,


podcr5cae a N. ya N. <S:c.

como arriba queda dicho N ao del Seor,


el

yoN. Cura, lo firme de de N. En tal da, y tal


mi nombre, y doy Fe, co- mes, auiendo parecido las

mo aIipaT. denunciaciones , y halla-


dofe,que N. y N. eftauan
M updfiex^lsfc. en el fegundo , tercero , o
quarto grado, de conan-
Si pareciere por las guinidad, de afinidad , u
amonedaciones q ,
de otro qualquier grado.
los cafados fon parientes, auiendo ellos alcan^ido
en slgungrado.deconfan mandamiento de dipen-
guinidad, de afinidad , y facion de la edc Apoftoli
con rodo eloe dipen C3,y difpenfando cone-
w con ellos, para poder con- los, por la dicha autori-
traer por autoridad A- dad , elReuerendiIimo
pololica,e! t,i! grado de Obifpo N. en tal dia, y;
confanguinidad^dcafini ao como confta dlos
:

dad, dipcnado, e note, y autos, del oficio del ncti-


efcriua. Y la razn del de- no, del dicho Obipo loi

q e d c a ra 1 di fpc n
cr ero , ;.! 1 c a c,v^c. Co mo a rn bj t lU
fpcion hazc Pvclacion. Co diclio , en la forma clcri-

da, y ao. y el nombre del ta.

V
l>
LosLibroi^ 64)
$ . Demntatmes, ifc. poa , a de fer ecnras
, y
notadas en e! libio,por en

Y Las dcnJciacones
que fueron hechas,
en diucras Parroquias,
trambos Parocos; aunque
cl matrimonio , no c aya

feguido.
ean del cpofo, de la ef:

FORMA se Rl'BeNDI STATFS,


ammarufn^mquartolihro

FORMA DE ESCRIVIR EL PA-


jdron general el citado delaspcrfonas, ea
el libro quarto.

, FAMlLlJ.ifc. Tiucn en cllajcomo adue-


nedizos,y forarteros .

fedenotar,yercri-
uir diftuiftamen- 'Ori FE 110,1^6. :
te qualquier fa,mih"a,dex3n Los que (on admitidos, 3
do cfpacio co e libro, en^ la fagrada Comunin, tea
tm la vea, y la que fe guc gati efta cnai. G, En \\
Eo el qua! fe ecriua en par margen enfrente.
cicuUr 5 el nombre , fobre . Gn Sacrdmento^lfc,
nombtCj y la hedad,de ca- Los.qucebn colirma.'
da vno de los que fon de dos, tcnpan ea eal.
aquella familia. V de los q Ghr.
Te ^^ '
0f':^n3W9mfi^ WWJW&WWSmaafBBSMBBXBBMXi
't^

IV
p (?43 Los Lihro'sl
t^
t>-
U
fll dctaI,ycDl.is cafas alqiiP
IV
rt ^H i.QutadaUum^l^fc. la Jasde Paulo, habiran.
IV
r ^l Chr. Pdulo de tal hijo ifc ,

>
!>.!
nl
m OS Que fevuicrcn Pedro.Dc tantos ao-s&c.
V. 1^1
<^' 1^1
venido a viuir,a otro Chr. Apolonia u mu;cr,
t.
*
^l lugar, ccriuanefsnom- hija de Diego de til,de r
^l

^
.
K^ H
^l
jH
1
brcs^ cn otro rinolon.v ha tos aos, &c. C. Domin-
gafe dela manera. Con- go hijo dellos de tantos ^
i^ ^l
fH
K Uieiicadber. os. C. Chr.Lucia hija de-
^l
llos de tantos aos. Anta
1 5. Jnm,lfcl i)io hijo de tal u criado,
M^l ^^1
^I ^H &c. de tantos aos,(S:c, C.
il^fl
^l
I^H
^H N tal a o, en tal dra Catalina de tal, hija de tal,.
i^l ^H y mes, en la calle, u criada de tantos aos,,
,
l>j| ^^1
mu ^^H pl39a,aldea,territorio,en &c. Martin hijo de taL
^f J l^^^l
Us propias caas , de Paulo. De tantos ao.
^l i
*^fl
rll 'IH
I^H
Ib
"
>
MH i
r^l
PK
IT
!H
'H
TORMA DESCRlVENDh DEj
l^ .H
funtos in quinto libro.
ir
^ B
^ '<l
tt

i
"^M
IH
Wl
FORMA DE ESCREVIR LOS DI-
1
|H funtos. ^n el quinto libro.
iP
V! H
H^
I^.
k.i ^P Defcribatm\i!fc,

t^
p-
V
9
f. riere , efcriuaic ,
quien
tf
Q^undo alguno mu-- es el,
y quien es ella. Y
n'
^i 1
I qual
B>
IV il<

l>

,**

^ii^^^M^.
HSS^c^^S

"
Vormults de Ffcrmlr W45
a qu'Al fe adminitr los , k pudiere faber )mi]ri.Eii
Sacramentos, y dond* fue la cafa de N. en la Comu-
kpalcado, que c podra ha nion de _ la anda Madre
ZQ deftc modo. Iglcfia , cuyo , cuerpo fue
leptado en cal dia , en la

de S, N. y le cfce
Igcia
yo NON, Confcffor ^pro
N ao de tal. En
el nado En ta I \S, T le di e
tal da, y tal mes N. antifimo Viatico en tal
, ,

hijo'hiadcN detalla dia. Y le adramirc lafa-


gar, de cauta hedad ( clio grada vncion^ en tal dia.

gJLJUJDO SEJ L SJNTISSI^


mQ Sacramento. T la limpia Concepcionde
nuefim Seora La Viygcrt

^^

i'^f^'

Tt 2 DO^^

^^iM
r

^^n^w^^^i^^^sswwMnnmmn&BBxssi
^\
u

DOTRINA CHRISTIANA
Y DECLARACIN DE LA LET
DE DIOS.
^ASt LAR a A M E N TE TRATA DJ; DE LA
qve anda de. molde. Muy necejfariapaj'a la en enanca de los-
naturaUsypor pregimti^^y rejpueflcu. Lymidida^en anco par*
tes ypara mayor claridad ^y difimcon. 'Seguirajepri" ^'k

mero el romance de la primera parte. T luea


la traducion^ en la lengua

III

: parte.. bre criado?


Preg. P ! m era m e n te , h er Re'p. Para ver a Dios. Y
iTuno, hermana, me de- gozar del en el ciclo, ea
2d:c}ueoys? loqualelUj lubicnauen-
PC Re. Soy hombre; herma- turan 93,
ir
1^ nlo hermana. Preg. Como fe alcanza z-^

P eg. Que cofa es hbre' labienauentiiran^a?


Relp E> vna criatra,com Rcp. Siendo buen Chri-
p l^ t It de c ( rpo q d e m i ! e Ibano: y viuicndo confor
I
rcj y de alma c|l.c-io a de me a !o que Dios manda,,
K
monijporoe es hecha, y no de otra manera.
imajen de Dios. Pitg. Que coacsChrif^
Prc^. Pura que ue el hom tiuiio?

Rep:
IV

^ii^Aim^
H^i^^

1 'ij

Jlcfp Es hombre Baptiza- Rcp. Signar, y famig^ar."


do,qe tiene la Fe de Iesv Prcg.Como os pefigi^ais.
Chnfto, y recibe fu Dotri Rcp. Diciendo. Por ia e-
Da,como la ticnela fanla nal , de la anca Cruz , de
madre Iglefia de Roma. nueftros enemigos, librad
Prc.Qu es le Chnfto nos Seor Dios nucftro.
Re. Es verdadero Dios^ Prcg.Como os antiguays
y verdadero hbrc. Que Re. Dziendo.Eo el nom
liendo Hijode Oos/c hi bre del Padre, y del hijo,y
%o hombre,por nos rede- del Epiric Santo.
mir,y aluar, y dar cxcm' Preg. Por cjuc osfig-
plodevida. nays,y lantignays?
reg. Vos oys Chriia- Re. Para defendernos del
i^o? Demonio: y de todo pe-
Refp. S\. Por la gracia de cado, y peligro ; in uocan.
Dios. do la virtud, de la anta
Preg. Qual es la fcal del Cruz , en el nombre de
Chrihano? la anciflima trinidad.
Refp. La fanta Cruz.
Preg. Porque? ESTA PRIMERA
RcIp. porque en ella mu- parte diz^ afii en la len-
fio I E sv Chnfl:o,por nos gua Gjmchua.
Tedcmir.
Pifg. En quantas maneras
vays de ela eal? Prcg.apacrac hauque.
Rep. En dos. 1. Pana. I. aa ihuai, vi-
Preg. Quaics fon? llahuai- Imam canqui.
Tt 3 Runam

M^Esm
^ :f^i^^^www

Refp. Psunam cani, huau- Rcfp. Runa mailIaca;Bp


.que I. pana,!, aa. tizaca. EsvChnftopIij
Preg. Runaca imam niyoc,fiminta buacaic hac
.jRclp. Diopa camafcan,ru camachkucata cbazquif-
racan huihuan. Huaoc pa,puchucac fan(5la man
vcuaychayoc?manahua- rnanchic Igbia Romnpi
fioc animayoc^ camaquc- cac^imanam yachachihui
yoc,liuallp:icyocmi.Diof- chiCjCamachih-uapcbG t^
^pa rice hato laman , ruia- na. ..; .

.;i.

ca cafcaii raieu. Preg. Iesv Chrifloca ari^'.

Preg.RuDaca, ari ma- ima pim


pacmif;, ruraca^caqiaca Rep. Ie s v Chriloca,
^3rca? cbecan DiomijChecaU; rii

Pvcp. Dioila ricuncara- nacac.Diopa cburin capa


pac Paibuaii hahua pacha runa ruracrcan,qiicpich|i
pijCuIicucatnpac ; caipiai huanccbicpac allicaucair-
.aii^runap cuDcuinuica,, ta, yachachihuancanchie
huntacun puchucacun.
, pachuarnpas.
Pcrnanarac, caicufficui Preg, Carnea hinarpaari,,
ca viachina canea, ehaya- Chriliano Bapcizaca,n)ai
nacancacac Ibkachucanqui
PvCp. Alhn Chrifiano Rclp. I. Diopa cuyabuafr
capa, Diopa Capaefimin can, cali pacbubuacan ma-
ta baGaichapatae,buc ha ta^Chrbano Baptizafca
nVcipiranryaianam. armacbcam can,

Pf cg.. Cariliuno caica, i- Preg Chnlianop vnanf


.^^i*^- chainincaan, maicaumit
^HSi^^^

Chrijllan^: ^4f
HcC Sala Grzmi. . Cruzhua , vnanchacun-
Pi-cg. ImaTacum -^^^^^ ^ui , anlihukcunqui-i
Rcp. Paipii Capad ES V tac^ dK; n- ^n

Chrifto,qucrpichihuanc- Rcfp. Sansfliffima Trini-


'thicpac, huaufcraicum. dadpa rat51jmpi hind:4
Preg. Haica hamupim^cai vnancliacufpa/gapsiman*
Vnahchaihuan vnancha- ta , llapa hinantin hucbai'
tunqui' ' ;' inanta , ima bacun hiichui
Rcfp fcailahipiti. chiquimantapas, qucfpicu
Picg. Malean mi- can
Rcfp. Sandia Cruzp nij-
mi, yayap,churip , cfpiritu
iandopiutimpi, nijhuan PRIMERA PJRTE
de lo que emos de creer.
Prcg.I ma hinatac vnacha*
cunqm. (.a j'kj ,,s;

Rep. Ca hinala rifpa. Sa Prcg. Que tantas cof3s,eC'


l' Cruzpa vnanchanrai- t obligado a aber erchr
cti, aucaicuGlinaitaquef ftiano?
pichibuaicu, Rcp.Quatro.
Frcg. Chai buc bamubua Prcg. Quales fon'
ca, imanam vnanchacun- Rep. Lo que de creer;
qui fanlihuacun qui* q c contiene en el Credo.
Rep, Caihinala ipam Lo que de obrar^ q e co*
yayap, churip, Efpiritu faii tiene en los mandamicos
d-OputimpL de Dios, y dla Iglefia.Lo
Pcg. Imapacmi , (anda qucadereccbir; que ion
"
'^\
Tt 4 los

Esmio
los Sacramentos. Loque todo podcrofo.^
a de pedir ; que e contic- Preg. Que confeiTays ay T
ne en laoractaa del Padre Rep. Que no ay mas que
""cftfo- vn olo Dios, el qual es t
Prcg Vengamos ahora, a^ podcroo, q puede hazcr
Jo qucaueys de creer. Prc- quanto el quificre.
gunco , no aucys de creer Prcg. Dode ella cffe Dios>
mas de lo que cfia en
4 Rep. En el ciclo , y en la
^^^do^ >^ tierra,y en todo lugar.
Rcfp. fi hermano.En gene Preg. Ya aucys dicho el
ral,todoloquccreclaan. primero. Profcguid adc-
ta glcfiaRomana.Pero en anrc.
partielar,el Credo , los frgundo
Articules de la Fe, que fe
Rcfp.. El
es Padre. El tercero creer
c rcer,
f
contienen en eL que es Hijo.EI quarro crc-
Preg. Como k reparte los: cr, que es Epiritu Santo,
catorzearticurosf Prcg. Pues comodczis q
Rcp. Siete pertenecen s ay vn olo Dios-, fi es Pa^
Ja diuinidad. Y
fiete a Ja dre,y Hijo, y Epiritu San^
anta humanidad,de nuef- to?
tro Seor I e s v Chrifta,
Refp.Porquecn Dios.con^
verdadero Dios , y hom
fcr vno en cflencia,y natu-

zj^" ralezaiaytrespcronasna-
Frcg. Quaifs pertenecen turalmente diindas.. La:
la diuinidad >
primera,cs el Padre. La fe-
Pep. El primero creer en gunda, cl H jo. La tercer*
W olo Dios verdadero, el Epiritu Santo. Que cy
lo'

llA^M^
o que llamamos, la anti- Rcp. Qc nos da gracr^^
lima Trinidad. y nos perdona los peca-
Peg.Comoenrcndeys, c] dos.
cflas pcrfonas , fon diftin- Preg, Qual es c\ feptmo?
f^s? Rcfp. Qucesglorifcador
lep. Porque cl Padre; no Prcg. Que quiere dczir
CStcI Hijo, i el EpiritE glorifiGador?
$anto.sJicl Hijo,cselPa- Rcfp. Que ay otra vida
dre.Y c Epiricu Santo,iiQ dcfpucs dca,cn a qual da
es el Padre , ni el Hijo. Y. gloria para ficmpre a los
todas tres per fonas, y cada buenos.
Vna dellas , ion vn raina.a Prcg.Ya mea ueys declara
t>ios.: nci'y K-f^m doquien esDioscnfi,quc
Prcg. Qual es el quinto ? esvno,y trino. Y de quien
Re, Qjic es criador del nos viene todo el cr ^ afli
CeIo,y de la tcff a.inoj?'3 natural, como de gracia, p
Prcg. Que confeflays cti de gloria, dezidme ahora;
dezir, que es criador? porquie e nos daca gra-
Rcp. Que ele Dios al c3,yera gloria?
principio del mundo, hi- Refp. Dalenos porlEs\^.
zo de nada el cielo , y la Chrifto.
tierra :
y quantas criaturas Preg. Que hecho pofe
encllosay* vos eTe Seor. ir?
Prcg. Quil es el fexto?.^/ b Relp.Elo nos enean,W
BLep.Quc es Saluador. ietcarciculos, qucpcrtc-
Prcg. Que quiere dczir lil "
necen, a fu fanta human-
"
ador? " dad.

ws^^m irk'r'rvr
miM':
W&itM
? j

rv
. 6^6 '^otrlm^
Pregunta. Cjaics elpri- gada. ^i^^^^f'^'neflorrr^ I

iv
inro - 'J':'b!)f| Of \r
Pregunta.^ Qual es cl fc^
i>
Refponde. Quc nucftro gundot'*'? '''*' "^
Seor Es V Chriftd , cn
I Rcrpon Je. Que naci del
quanro hombre, fue coa vientre Virginal de nucf-
cebido ,
ppr el, Epiricu tra Seora fiendo ella
anto. Virgen , antes del" parto,
Preg. Que entendis fcr y en el parto,y defpue del
concebido , por Efpiritd parto. ij^j .

SaitG -
: ; Pregunta^ Q^at^'b^ccri
Que
'

Rcponde. el' Hijo ecro ; '

I 1I natural de Dros no el PvCponde. Qire recibi


,

Padre, ni el Efpintu' Sari muerte, y palion , pt


m) fe hizo verdadero
;, '
fafaan a ndotrosv pccadoi
hombre en. fes entraas res. lobfii'io <t> ou p
de la Virgen a r i a: M Pregunta. Qne confcays*
No por obra de varn, i- ay
no por el Epiritci San- Rcfpondc Qne por prc
to. JL ^|i;.:. ^^i:j dicar el Hijo de Dios \i
Prcg. Qaien esa 'Virg;c^ verdad en cl mundo , losj

fancaMiria^ . ludios por cmbidia , tra-


Rcponde. Es vn'Scno- taron de le dar muerte de
3 , llena degracia , y de Cruz- y afli !a recibi ver-
iP
virtudes Dios ,
a quien daderamente. ! rlp.^>^4'
r' crcogi,y tompor ma* Preg. Pues como ficnddl
dic , y nos la dio por abo- Dios murio /I

Rcp;

l^

L
Refpondc. No mu, en Repoiide. Que dcm^
qanto Dios , finG.en dio a los infiernos ^ y ar
qusnto hombre. Porqu? c animas de losae-
las

ualma fea paito del cue- tos padres,,; que alli ela-
po. Aunque la diuioidad uaii cperando u anco ad
4iunca fe imparto del alni^, uenirriieto.
ni del cuerpo, ,,; ^ ;:;,:.,, ^ ,:j_^ -i.,,^ ^ .;aj-i*)^.j

IPregimca. Pucsflo^pudier Pregiita. Si q^ucd en a


raataprea muerte,, iejv Cruz , y dcfpues fue e-
doDios !^ ,| paleado Esv Chrilo,
Rcp. Si pudiera. Pero el como dezis que bax alos
de fu voluntad, fe ofrc(;io infiernos .

Pregunta. Para que efe^ Refponde. Porque el cuer?;


^^- : *3t>b po junto con la diuini:
.Refponde. Para tornar dad, qued en la Cruz ,
y*
a los hombres a laamifr defpucs fue epu liado :
liiii

tad de Dsos la qual a-


, mas el alma junta con la
i]ian perdido por el peca diuioidad mtma bax ,

do,7 ibrarlos del poder Lymbo de los ants


del Dcmoiiio. Y de la pe- Padres. Y elo fe eotieo-
pa del infierno , que por de aiier biTado a los in-
el pecado auian mereci- fiernos Chrilo ,nuelra
do. Seor.
,
m
Pregunta. Qual es el quar
to^ Pfcgv Pue5 porque efla-

uan
^9 fnki

652
nan alli detenidos los fan- podcrofo'
tos Padres? Prcg. Como ubio a los
Rcp. Porque por el peca, cielos-
do original,cl ciclo eftaua Rep. Qu^renta dias dct
ccrradOjVpor la muerte de pues de relucitado , por u
Ies V Chiilo c abno; y ai- propia fuerjaj virtud , lu-
i bax a acarlos ,
para bi obre todos los celo?,

que cntraflea con el en la encuerpo, y alma. Y o-


gloria. bre todos los Angeles ca
Prcg Qual es el quinto? u Magetad, y gloria.
Relp. Que refucir al ter- Preg. Pues i Dios Padre,'
cero diajde entre los muet es Epirirujcomo cfla aen
tos. tado a u diclra.
Preo.Como
o refufcit? Rcp. Por diclra del P
Re(p.Gloriofo,y para nun- dre enredemos los mayo-
ca mas morir , ni padecer res bienes, que el ticne,los
en u cuerpo. Al qual con quales poee, Iesv Chrif.
u propia fuerza , y virtud to nueftro seor.
junto con el alma. Dando Preg.Qual es el eptimo?
principio de vida etcrna,a Relp.Que de venir a jiiz
los hombres. Y cflo entcn gar 5 a los viuos , y a los
demos, por reucitar Iesv muertos.Conuiene a aber
Chnrto. A los buenos, pnra darles
Prcg. Qual es el fexto? gloria, porque guardaron
Rep.Qucfubi a los ce- us antos mandamientos
los,y dh acncado,a la dic ya malos pena perdu-
los
ira de Dios Padre ^ todo rabkjporque no los guar-
daron
ChriJafiaS,
daronr fia
Prcg. Qiie entendcy s,por Preg. Effbs catorze articu
viuos,y muertos? os de la Fe ,
que aueys b
Rdp.Qiie todos los hom cho cot|tienenctdos,ea
bres,quancos an fido, y el Credo?
ion ,y eran,el dia del jui- Rep.fj contienen,
ziojdefpucs de rcfucita' Prcg. Y ay a I o u n a c o fa
en
dos, en fu propio cuer- el Credo, c]ue noelca
po,yalma, parecern de los artculos?
lance I e s v Chrio , luex Rep. Mas claro y ,
dil:n4
vniuerlal; y le darn cucn- to eft en el Credo, elart-
ta,de codos us penaniicn culo de la anca Iglefia. La
tos,pa!abras,y obras*. Comunin de los antos.
Pcg. Y defpucs de cTa Y el perdn de los peca-
cuenta que fera? dos.
Refpon. Los buenos que Preg Que entendeys por
guardaron la ley de Dios, la anta Iglefia?

o fi pecaron, hizieron pe- Rep. La Congregacio de


nitcncia de us pecados, y- codos los fieles Chriftia'
ran a gozar de la glon'a,c5 nos^cuya cabeca es hrifto,
Ies vCbnfto, para fiem- y q Vicario en la uerra,
pre jamas. Y los malos q el fumo Pontfice de Ro-
o guardaron la ley de ma.
Dios, ni hizieron ipcniten Preg. Y por a Comunio
cia, yran al infierno , a pa- dlos antos?
decer en el alma , y cuer- Re La comunio de losan
po tormento ecerno ^ fin tos5y compaa que tiei

los
cv
'

^54 _ ^otrina^
Jos j'iftos [
p'irtlcipando
e1 fnito dc los Sicra- JB^TJ PRIMERA
j-rientosy oraciones , y o- ^^/rr^ /^ loqueemos 3e cre^^

hr^s bjenas de coda la er: donde Je co'attene tod^


VAiQ^. lo que confiejfa , y cree lajaa-
Prcq, Y por el psidon de ta [leja Catlica Ronana^^
los pecados ? q^e es lo que clara dijlinta,
y explcitamente fe conte-^

P.ep. Q^.e ninguno fe ^^, yfi conjiefa en el Cre^^


li Irs perdonan jarrias los pe do/oea los cator^ Articl-
emeos, (i no es en la anda ^^^ dla Fe , (
coja tan im-
Jolcih ,
por virtud de ios porta^Ue , y necejfaria pa^
Sacramentos. Y tambin ranuejirafaluacun, quefi
Giieno ay pecados nuiga- latal Fe , y creencia expli^

nos , cjuc no fe puedan cita nadie fe puede falmr,\


perdonar por virtud de- Se traduce afii en

los. la lengua )ue

Vi eg. Segn cTo , nadie e chua,

puede Lluar , fi no es en la

glefia , icndo Chntia. Regunt. Iincachic,'


no! yacliai manta,aupac
Rtponde ATi es verdad-, huamac rimaimi cai.

y dc cl miiicra cnten- Pregunta. Hiica hamum-


demos <juc Dios es Saiua- Chnlianop yachancan-
dor. ca?

Rcfpodc. Tahuadamya.'
chanca?

t>

P
WSSMi^i^!m^^^^!immMmMimmsm^m^B^i

ChriJliandJl 65 f
rianca? los Je la Fe , furiyoc il-

Preg. MacantYii niipim; q5c|uin Credo-


Rdpon. Ifincan chccan- pi cacpim , Iiluncu pj
chancan fimj.iinim, che ni.
canchacunim , Dios yaya, Pregn. Haicamannii chai
llapa atpacmanpi cada, chunca rahuayoc iaii,ia-
Huacaichancan imi.Diof qLiicon?Paquicun?
p camachicucan , Iglefia Rep. Cancbimi,quiqiii
man^anchiepa , camachi DiofpacainDta,rcc|echi-
cucantahampas. Chaz- husnchic.Huacjouiin can
33
guiean cacri.xaimi Sacra chiri,! e s v Cnilo , che-
mcntocuna. Maacunan. cao DiOs,checan runa ca-
n,yayaycupiimanam, ca cantam yachachihucbc.
chcanhina? Preg. Maicanmi, Diofpa
Pregunta. Ma , cunanca- caminca rcccechibuan-
iincaiquidia ricufun ,
chic?
ihuai ari. Imimpi cae .Rcp aupaquenca, huc
millaclachu Iincaiqui- ppallau ucui acipac Diof
ca? man, loicuichccsnchacui
Refp.IHjauque. !, pana^ ni?.
I- aa Llapahuullapim; Prcg. mau^am caiimipi
anda IgleLia Romanap, uti Iinqui?
Iicanca , Imcanchic. Rep. Huc ^apala Dioy,
Caparnpiri. Imimpi cae llapa anpac \, ma baica
imillacta. Manaipari, nuinacan caiiiaila , lurac
chungatahuayoc Aiticu- cakanca^
PfCy.
T v''5:j^^,9p F^lV9JnfWWW9^9B a'Www:B Bn b lUROWreB
^f
ivi 11
^
p iii 656 Dotrlna^
tv
9>- 1 Prcg. Ca Diafcaari, ma- ca, huc Dios caclladam,^
iv H
rr H Pi^'* ancUrima Trinidad iii"
l> H Rep. Hanacpacliapi;cai chie. Inchic checanchaj
1 pachapi imai pachapi- cunchi6lacmi.
^ ...
,

V,
ufl huampas. Preg. Icnanatac quimba
IM| Preg^ finquiiaman,au-
,

K n pedona raquicucam ifr


^ n pacimi5xajca:equen cu- payuyanqui?
K^
>
1 naca mjracari. P.ep. Yaya, manam chu-:
>
ir* Rcp.caiequcmpim.Ya ricbu.Epiritu Stori, ma
yacacaataiijmi. Quiga nam
K fciuH churichii. Manatac
%
^ il
'N^
1

1
ne quempiri , churicacan-
ta. Tahuacquempiri Ef-
,
yayapachu. Churiri
nam yayach, Efpiricu fan
, ma-
'^fl ''iH
^1
*^8
n
il
pirita Sando cacanta, inij do pachu.Epiritu Soi
rfl ^^'* ri,manatacmi yayapacha;
^ii
irl Preg. Iiiianatac ma ? huc- Ichaca, cai quim^antin/a-
i^
^ llaai Dios ninqi , quim- yac perfonapas^ huc checa
^,
ljl Ca ayac perona yaya,chu DjoCmi.
r u^^l
>
ft*
mH
I ri.Epincu Sando , captin- Preg.Pichcanequcnri,mai
PC I M^^- canmi?
HB
ir
.(

r
H
i4iJfl|
Pxefp. Diofpica
huc cayiyoc capapas,
ari ,
pana Rep. Pichca cqucn fimi
1^ inmi. nim. Paiqui-
io
!
1
Hl
quimba {ayac^perona m- quinDiomi, hanac pacha
M>
j t , checamp raquicun. rurac camac mfpa.
.
IP aupaqucini.yaya. lcaie Preg. Ima^am
K'
r
M 1

q'aenmJ,chin.Quim5,ie
ari,

ruracmi ifpa Iinqui


camaC

ft/
qucnmi ,
EpiricLi Sanlo, Rep. Cai Diofmi, callac
1.
Cai qaimja ayac peroua pachapi, chulac,manacac
manca

lSm
B|^|HWBfeEII>illtk;fl

nica,hanac pachaca, ca- Cbaipicac,aIliCbnrtiano-


pacbada imaimana,
tucui cunaa:a,anchaciiflichip3,
baicaimana caicunapi cac viaipac caii^achin.
tapas,rurarcan, camarcan, Prcg. Villahuanquiam
pchucarc,llutarcan,chu ari,Diofpacaininta,qui-
rarcan,{uiihuarcaiit3c. quin cainimpi. Hucliam
Preg. coda imica ari^mai Dios,quim9a pcriona laya
^^^'^'^^-
<^ac Paimantaa-
jifpa.
Refp. Ca quiquin Dios, tacmi, ima haica caiin-
qucipichec cafcanra. chic. Pana pacarifca pa-
,

Preg. Ima iflac ifpam; m cuffi ,


pana vinai cul
quepichccmi inqui? cuipas , hamuanchic
llapa
Rdp. Paimi , cufli gra- ifpam inqui. Cunanca
cia iutiyoda , coanchic. viliahuairac pi racuman-
;

Kuchanchiaapas, pampa tam,cai cufiGaita,clicau


:hapuanchiaacmi. pitahuampas , coanchic
Preg. Maicanmi canchis nia?
ica? Rcip. lESVChnftoraicai
^

tleip. Pai quiquioDios, mantam,


ilhn Chriftianocunala, Preg.Cai Apuca,imadam

lanac pacrhapi , viaipac camraicu rurarcan?


ruflichedamini. Rcp. Caitam^huaquinin-
^reg. Imainnii^viaipac canchiimi, pai lESV Chri-
:uilichec iipa? ftop runa cai ninta rimac-
lcfp. Cai cati^ai hahuapi, mantajachachihuchic.
mc cauCai viaipac ha- Preg. aupac fimica,mai.
ac pachapi ca^a iinim, canmi?
Vv Rcp.
Wj9W9M FUF^ #B y 9 pb^b ff^.

Rcfp, EsvCKno Diofpa Villipoqiiechic, marcan-


chuiinmi ,runa caiirripi, chicpac, co?.rcanchidi:ac,
fanda M
iriap vicDimpi ta Prcg. llcaiequGnii, mai-
riica cafcanta, E^pintu ian- . csnnii?

<^ domanta,ninaruraeuican Rcip. Cai quiqulnlESV


rajinimiipa. Cbriilo purum tanque
,

Pcg, Imadam E'pirm anda Manamanra paca-


andomanta, runa ruracuf rimiifcat mjmi. Ca Vir-
canraipainqui? gen coya lala M^ria^
ii
Rcfp. Diofpa churin, ma- manarae huachalpa , hua-
113 yaya , manarae Epiritu charninrpi , a huacbaita?
faiKto, cliecan runa rura- piichuc3papas,mana cha-
ciicanta ,
purum tazquc caica , viai Virgen cap-
anfta Mariap vicgampi, tin.

Bianacarimancaarijicha- Prcg, Quimba imica,


ca EpirEu anlop hap- maicanmi?
cafcaropa 5 callpamatiEa- Rcp. CaquiquinlESV-
llanfi. ChriftOjocanchic hucha*
Preg. chai pnrun taz- ^apata ,
quepchihusn-
que (anda Manaca ari, cchicpac,muchupa,ba^
pim? nucancam ini.

Rep. Huc ^^piicoyaro, Pie. Caita ip3,inialam


. Dopa ci;ffin c Jipan gn- Inmqui?
ca utiyochuan nanac all Rcp. lESV Chr-lo Diof-
^ Cdihuampa^ huntuca.Cai- paLhiu'in , chccan cac-
r. tam ari ^ Diofpa clutrin, ta , cai cctce muyupi , cu-

r.
mamampac aciiaicurca. nalcan hiiiiccbalraun)ta^
'Chrji

jadiocnna , huauita paita Pcg. niapacm?


chccnipa, cliiquipa huc Rcp, Dios ypmpacia-
chacatapi huauchilun yayninman , runada cti-
ifcanca. Hinatac pairi, tichincam pac. Paiconam
checa puni muchufpa hua ari, caitabuchacunahuan
^isrca. chin cachu'caiicu Hia* .

Preg. Imanatacari, Dios tac paicunada ^upaipa


capaca,h ua urca? ^illun,maquin"naoi:a,vcu-
Rcp. Manam Dioscai- pachspi hchanraicUjmu-
nimpichu huaurca,icha- chuncanmantahuamp2s
caruna cainillampimAni qncpicbiocampac.
maomi ari , vcunmanta Prcg. Tahua inica,mai-
anchurirca , raquicurca. can mi?
Pana hina raquicupcim - Rep. Iinqtii. Cal qui-
pas, anchuripimpaSjDios qiiio lESV Chriftom hua
caiinca^manam animan- caman ca , vcupacha-
manta, vcun aychanman- man vraicurcan.Chaiman
tapas,3nchiuircanchu. A- tacactnjjSanlocunap ani-
n imada , venla pas , ha- mancuoanta, chaipiculi
qucrcampafchu. hamuncanta uyachcada,
Prcg. esvChristo ari, horco moren.
DOs manach chai
cap:s, Pfe. lESVChriftoCruzpt
liuaiiniaca,atipanman? capcin, pampacacaptintac
Rcp. ^atipariiiianmi icha imanam vcupachamanmi
jCa quiquiomi, onconan vraicurcan iiipa inqul?
ra^Mz nranainiainann,
, Refp.fcii Chf ;ilop vcmi
haaauikc rea. *ri
y qmquio DiOcamin-
VV 2. faa>
^J^^^^S^
y r iji'

IV
p
IV
> 1

huan , huaqui Cruzpi car- Pre. Pichca fimica ari, mal


IV i

p ca. Chaimantam atac, canrni?


i>
i^ vraicuchifca pampaicatac Rcfp. Cai quiquin lefu-
> 1

iD carca. Animanmi ichaca, Chrifto quimba punchau-


V
^' quiquin Dioicaininhuan- nimpi a huaocrunacu-
i j

:* tac, vcupacha huaci, fanc- na manta, cau^arimpuican


K to Padrccunaplymbo if tam,itni.
P'
^ caman vraicurca. Caitam Prclma hinam caugarim-
lO
v inchic. leiu Chriftom purea?
(i
vcu pachamaa vraicurca Rcfp. Ancha cuflicuiniyoc
l^
f^
i^pa. maana huauncampac,
^ Prcg. Chaica ari imarai ycun aichanpiri; mana a
^i ^

cum ehai ian(5lo Padrecu- tac muehuncampacpas.


m,Iymboiicapi carcao- Cai vcuntam cana ^apa
^l cu? callpaltanmanta, animan*
^\
^\
^i Jlfl
1 Refp. Callac hucha, orfgr- huan hucachirca. Viai
r] liH nal futiyocraicumantam, cau^aica, runaeunapac ca-
^ 1 hahua pachacuna, vichcaf Uarichifpa. Caitam Iin-
pi^
ir
ca carcancu. Ihaca I ESV chicJcfuChriftom cauja-
^ ,
Chriop muchufcan, hua rimpurca ifpa.
*
llCr ufcahuampafmi j quicha Pr^g.^odla equcn (mica
K ricurccLuCbaimkri, chai makanmi?
^^H
ll>
fantoPadrccunap anima R.Pai quiquin IcfuChrifto
iK
H'
'H:
iP;
la horconcampac ly mbo hansc pachacunama vicha
V!
'B
IC'
MV
.H|
^^M' man vraicurcanj cuai pa- ripuctam iini; /:feipita-
^^ R cha gloriaman paihuan cmi,Diosy2yatucuiatipac
V' 1.:

p H huaqui,yaycuncampac. pa, paamaquimpi tiac.


tv n
i> il; Prcg,
IV 'I'

p i||j

^*
<2^1^^ ii ._
^^MiSS^i^SsijS^jfeWiSlbS^fcM

ChrlJliantS, ^ei
Prcg.Im hinatac, hanac Prcg .Canchiz fimica^fria
pachaman , vicbripur-* canon?
^a- Refp. Pai quiquin Es v
'Rcfp. Cau^arimpufcan- Chiifto, quepa punchau-
inant3,taha chunca pun- pi , cau^ac runacunala,
chaupim,callpanmantalla a huaoc uinaconada-
vcun aichanhuan^anirnari huampas, taripae tapoc, ,

huan vhinantm hanacpa- hampuncantam iini.Alli


chacTaphahu3nm,An- runacunaaam paipa fi^
gckunadapas yalliipa.Ca minta,anifi huacaichafca
pac camimpi collanan mantajianac pach3pi,cul-
cuflicuiainman vichai- ichincampac puilanc^.
,

^^^^^-
Manallicunadamcana,^
Pfeg.Minachu Dios yaya iiiinta,mana huacaiciaca
ca vcunnacmi inqui I- f
manta, vea pacbapi,viiiai,
manatac, Dios yayampa nuichuchincanipac a-
,

paaequcaipim, I e s v carichincampacpas carcii-


Chriftoca tiaicun ifpa ca.
*^'"^"^-^ Preg.Caucaccun3,n<iliaa-
^
Rcip. Paa maqui iiiipa^^ occunaa fiipa, imac-
llapalmaimana, haicsimy tam vnanchanqm
na,hanac pachapi, Diofpa Rcfp. Caitani vnanchani
cuflicuiintam, allijnin. llapa iiinannn runacuna,
tapaimi iochicCai tucui aupa cae, cunr.nc3chcac.
tam ari , Iesv Chno ya- cunamanra pacha puchu-
yanchic hataihn paipa ca
j cacuocaocama caccuna- ,

inam. pas/aripai chai punchau


Vv 3 pi,

fl'fi
IV
p '653 Dotrlna^
iv
'pi, ivcun^jicliiahua?! ,
pnc hatarcochifca rin.-

anim^nbu cau^innipup- va,

tiii capae I e s v Chnllo


, Preg CH.iich-iica lx^\x^^

C'jrac carioacocpa jKUipa- yociiini dcaiquica, Ii-


oaciTipim, ricuriiiGi, ^ipa nim credo icspijcanuc-
nianUj cnaipiricrm , lljpi chi??

yuyaicanta.iimifcanta^ru- PvCp.CmfJicrnf.
ra^c3ntap:?s , cburaicufpi, Preg. ioinim ifcapicar!^
Ie s V sp4 Cairipac canea, tjcch'j huaquim iimi , cai
fi
Preg. Chai cjpii raripai pu articalos dc* la Fe , futiyoc

h> chucacupunca. Imam can fimipi, mana nmaca, chu


ca^ raca cae-

Rcrp.Alli ninacima, D of- Rcp. 1. Asfutillam/anfa


pa UHica huacaicbac, hu manta rini3C iaii;
Iglela
ir
hucha
cballicup-ipjs, chai lan^ocunap hucihchaci
iniDta, yuyaycoc, checa nimpas,huchacnap pam
allullmanca hav^accu- pachacuinimpas, Iiniai
naai hmc pacbaman.vi- Cre io icapi liica.

nal culi cac;umaii vichi Preg.Htna^pacaari, fantf^a

riaca.M inallicuna Diofpa Igle(3 ipa , imactam


i finintamuu huacaicbac, inqui?
ME

i
hiicbad'i rjL'.ifp^pi., hu- R Llapa Chriflianocun^p
chanminc mana lbq;ji- hu J tcanaca inincam , I-
iP
' ricoc, huaiiaaj,ma!ja hua- gltia mi.CaiC 'nap capc
r naccunamcana vcopacha vm , apmlcu Cnr.llo.
maii vcunhaan,animaa
, Ca p.ichapica ,
pjipa rinn
o huaa Vii muchuncan- pa^ha,Sfo Padrc^ apapa-
^!
l> iioca

J'M
^^^Msa^HSlsSa^i^S^StMSfciS

l^sca Roma adapi cacmi anSlalglcfiap, Chnfda


Pfcg.San5!ocriap hiiclu ii o ca [^3raccb3^ i unac ii iia^
cliacuinuica ipaca imap* caquepioca?
tam inquj? P^clp. Flna puoim. Che-
Rep, AiChriftianocu- cam. Chaininapitacmi,'
napbuara macichanacui Dioita qepichquvhic-
tiDtamjSacramecocunac- m Dpa nincbic.
ts^chszuicuJaimpijDioC
ta nii3cbacuinirapi,imaha Segunda parte de lo qi^e me]
ca ruraipip3S;cai tucoi ima mos de obrar,
ta,Daicuna sliinta qiiiquii
cunapac chazquipa ,
qu- Preg. Ya me aueys dicho
^iiinpirapas yanapanacuf- lo q aliemos de creer. De-
pa. zid me ahora, q colas o*
Preg. HuchacDiap pampa mos ob! libados a obrar?
chainmca ipaca imac- Re p Los m 3 o da m k n tos
,

tam inqui? de la ley de Dios. T los t


Rc.Caitan) ini.Llipa ru- lalgleia. Y ias obras de
nacuna anla Iglciapcac ini!ercorda;a nscerios.
pahcbcunaca Sac raai- Prcgun.Quaotos ion los
to,i?nap alimv.nhiuntni mandarnieiiios de la iey-
psrn p3C bafea can.iinah;*ica de Diot-
banui, hucbacunapaS ,cai Iltp.So dcz,Los tres pri*
Sa c ra me n co c u ii a p c a 1 1 pa mciOs, pertenecen a !a ho-
humt^cn pampachacuii ra dcDos-, yios otros iicts
cu. prouecho dei prximo.
Pfcg. Ha captnca ar'',cai VcZ- Q uniese! primero?
V / 4 Kep,
.,,,0lLA Bm nii AB jyjnnrjm ifJi .

p 664 Dotrin^L^
Refp. Amaras a Dios 5 fo- al infierno!
III bre tudas las coa>^ Preg Seg cflb , todas laf
Pieg-Quccsamar s Dios cen moni as, quecneah
i'
i
lobrc todas las coss-, los indios vicjoj? que na ^

Pvcfp Tcnei Fe, cperan^a ion conforme a lo que los
t y carid.id co Dos, Chril:!anos van ,lon en-
Pfcg. Como bonramos ganos del Demonio?
Dios con la Fe? Refp. Si hermana, y los cj
Rcp No teniendo^ni ado las van , ion condenados;
fi randa los dolos ni hna- , con los Demonios.
1^
cas,nr dando crdito he- Preg. Pues poiq los Cliri-
M
regias, ni i:eos,ni he- ttia nos, adoran las Imagi-
chizeriasrn aagiJcros,qe nes de palo y de metal, fi-
^

Ion vanidad , y engaos es malo adorar los do-


del Demonio. los?
Preg. Pues quien es el que Rep. No adoran los Chri
haba en las huacas,y cne- ftiaivos el palo,nicl metal
W a elas cofas pees que de
, como los IJolatras,nipi.
21 s que fon engao va* an que en las Imagines ar
kr , y

^'^'Cid? algiHia deidad.


Refpon. Es el Demonio. P^c p. Pues porque las ado
Que por mal ngel,
er ran^
fue echado del ^lelo, c- Rep Por lo que nos rcprf
y
denada al infierno. Y por Icntan lo qual adoramos
;

MU!
er enemigo de los hom- por ellas. ComoafE^V
bresjos engaa para que ,
Chrifto nucrtro Seor,
obedecindole a cl^ vayan por la Cruz, Imagen u-

tt
Chriftland^. ^^5
ys^ Y ali de nueflra .Seo* nios, pro mcif remos de
rajy de los otros (antos; h.^2er,ricridocoa buena*
aneme con diferente ado Fre?. O mi ^^ e! tercero^

Mcion,y veneracin. Pvdp.Scnitifiv-3r las u-itas>

Preg Como honramos a Preg. Como" e aiithcaa


Dos con !a eperan^a* las ficilas^

Rcp. Confijndo que no Rcp.OyeodoMsT^ ente-


DOS fdhara fauor para al ra DomingoSjy tibs, no
can^ir la gloria^ fino que- trabapndo en obra c!..

da por nuclra culpd. Preg. Qjial es ci quaito


Pr. Y como co V caridad? Rclp Homarasacu padre
Rcfp Eftmiando mas fu y madre.
gracia, y amiftad,que qual Pccg. Que es honrar nue-
quicr otra cofa. De fuerte tro padre y madre'
que por ninguna coa del Rcp. No deGjcauar a nuef-
mundo quebrantemos
, tros mayores,y padres^cor
us mandamientos. porales , y cpuituaes , de
Preg.Qual es el egundo? palabra, ni obra Obedec
Rcp. No juraras ,lu fanto doles con rcucrenci^: y o
nombre en vano. corrindoles en us nccc-
Preg.Que nos manda, ay fdad^s,
Rcp. No blasfemar el no- Preg^ Qm\ ^s el quinto'
brc de Diosj ni de us San- Rep. No matarss.
tos. Ni jurar por el, ni por Preg. Y vaib no matar, pm
alguna criacura,con men- ra cumplir ele mandami
tita, y fin nccelidad. Yq to^
cumplamos lo que jurare- Refp.Tambien c nos mSr
da
m^^^^^^A innnnpsinr
^{i* nJBMB
IVl
p 666 Duim^t^.
tv
t> da cn qnc no ofcnd j-
c! , Preg. QI es cl fctimo!
iv
r1
^
m mos, ni hiramos anacC.
tics proxsmo5,^dc obra^ni
Reip.No
preg. Quc
haicaras.
(c nos manda
i^' c palabra. Niles quera- en mandamiento?
elle
t^-
V, Hos nial en auelrro ^ora- Rcp. no tomar la hazien-
S 'il ^-^^ da c\ prximo , ni dte-
<
K Prcg.rfffimfmo puede ncrla contra fu voluntad,
IP'
> alguno hazere mai? que
r fer caufa fe le haga
^
, Pvc. No puede matarfe, ni dao alguno en ella,
9>
K
(^
1

m
li^l
hcnrejidcxarremornyii Preg. Qoal es cl otauo^

P>
bazere otro dao norable Relp. No Icuantaras C6
H^ Pfe.Pcs cg elo, los q c teftimonio.
^H
^B priusn de juizio, emborra Prc.Quc enos manda en
^M ' cbdore/pccagraucnice
^fl
^l ! cfxc otauo mandamicn^

^l
i^
^
1
i-
1
! Rcp, Si pecan. Porque de
hombres e hazea belias,
co'

Rcfp No infamar al pro-'


^i
ir.
1 yfeponapeligrodema- ximocon mentira, nidcf-

^M chos,y graiidcs males. cubrir hlca alguna uya fc-

!
^M
ft*
it
kr
^
|t*

5i
H Pcg^Qu;)! es
Rcp.No fornicaras.
c!

Preg-Q^cnos manda cn
exco creta
h\ j
aunque
uzear mal
ria mente.
ca verdad,
del, ternera-

*>
MC ello? Picg Quil es cl nono'-
H>
. Rcp.No cometer fealdad Repon. No cudiciaras la
i^
de carne, con muger alga muger agcna.
"^l
r'
,
m, caada, ni okcra, m o Preg. Qual es cl dczimo^
.^
*'
tov{ciodcsboiielto,por Rcp. No codiciaras los
> r
o bias/u palabras. bienes genos.
^ n
1>
1
pf.
tV
l>
J,
ChrijUana-J,^ 667
Preg, Quanlo Dios nos Prcg. Qu .1 e el primero^
veda h obra mala , 110 nos Rep.O) r MIa cocer los
veda rabien el delco dclW Domingos , y IgPqs de
Refp. Si bermauo Y .lIi giuir tar.

es en todos los mandiiic Pre^>.Qui es c! ep-nndo'.


rtos. Rcip, Ckllara o mcnqs
Prcg.Poes porque en eos vna vcz^cn la Qoarema.
dos mandamientos , no^ Preg. A que nos obii$?a cf-
prohibe el mal dcffeo de , te precepto de cor\k\ktl
xnuger, varn ajen , y ReL muidl'^t^ Sacer-
hazienda agcna? dote, que tiene autoridad,
,Rcfp. Porque cldeleyte.e para nos abioluer lodos
nteres, ion las dos cofas, nuetros pectdos moru
quemas ciegan nucflru les (por muy ecretos qre
coraCon. can)pues el coritloraviii
Preg. Qual de eftos diez que maten por ello, no
le

xnandamieotos , es el ma los puede decubrir.Ya eC-


yoi? toDOSobli,^'^,a lo menos
Rep. Amaras 3 Dios , fo- voa vez en el ano, Y q jan
bre todas las cofas. Y tras do nos viremos en ptU--
amar al proxnio; co-
-c! el gro de muerte. Y tambin
mo a ti mcmo.Y en dios quando vuiercmos de co-
dos c encierra los dems, mulcrar

Preg.QunitQs ion los ma P.yi alguno caae fabi


dam^ientos de la (anta ma- das alg pecado mortal cu
di e li^lcfi ai la confcili vale de 11 alpe?
Rc>.Soa cinj^o^ lc|).NioguuacoaAnEc
hulla
fW^^^^^B^B%3%9.nm3m9mfm m 9 w m Mmsm
t^r
r
66S Djtrind^.
t> haiii otro peca Jo moita}. Rcfp. Ayunar quanJoIo
iv
t^ 'Y quedaris obligado a co- mda, la anta Madre Ip(c-
fcJar rodos los otros peca fa.

dos, y umbien.
c-tc Preg. Que entendcys por
Preg C^al es el tercero^ ayunar
F^dp. Comulgar de nece- Rcp No comer carne ni ,

idad por Paqua de Flores grolura. Y no mas que v-


Preg, Q^e enceudeys por ta vez al da. A lo qual ef-
K Pavjua Florida. tan ob!igados,,todos losa
K
i Rcp Que dentro de qun
zedias,ocho antes,y ocho
an cumplido veinte , y vn
aosj inoruuieren,impc-
M
depues de Pafqua de Re- dimento de enfermedad,
lurreccion, recibamos el trabaxorezio.
nrtiffimoSacramtOjCon Preg. Y qudofeadcayu-
ir todalmipieza, de anima, nar
ib
y cuerpo. Refp.Para los Epaolcs,
^ Preg. Que limpieza fe re- ay muchos dias.Pcro para
w quiere en el alma^ los indios : los viernes de
PC
ir Relp No llegar con con- Quarema, y las vigilias
ciencia de pecado mortal, de reurreccion,y uaudad

I Prcgim. Que limpieza de ion para ayunar,y para ab-


cuerpo es mcnelcr tenerle de carne , las vgi-

Rep. Llegar ayuno- fin a- lus, las quatro tcmporas,y


ucrcomido,ni bebido dcf los viernes del ao rodo
de uicdi noche coa algu P eg. Qual es el quinto'.
^"5^*
Relp. Pagar los diczmosj
^^'^- ^s cI quarto primicias.
QH^'
Preg.
Prcg. Como fcan dc pa- confcjoal que lo mcne'
g^*^^ ter corregir, y caftigar , al
Rcfp.Scgunlacolombre que a tticncfter lgo.
dc la tierra , en que viuU Perdonar al que erro con-
^os. tra ti Sbfrr con paciencia,
Prcg.Ay masque obrar tasinjunas. Conolar los
que los mandamientos dc triftes y defcono lados.
,

Dios, y dc la Iglefia Rogar a Dios por los vi-


,

Refp. Tambin emos c uos y por los moertos.Por


cumplir las obras de mic los vinos, que lean aparta-
ncordia,a{u tiempo. dos de las vanidades del
Preg. Que tantasTon mundo, y hagan bien.Por
Rep.Catorze. Siete corpa los muertos. Que Dios
rales, y fete epirituales. los faqiie de las penas de
Preg. Quales fon las cor- Purgatorio,y los leue a fu
poialesi anta gloria.
Rcp.Vifitar los enfermos
dar dc comer, al que ha- ESTA SEGUNDA
brc. Dar de beber al que a farte di^ en la
cd. Veftir al denudo. Re kngUt,
dcmical cautiuo. Dar po-
fadaafos peregrinos. En- Ifcai paqui rurancan-
tcrrar,los muertos. chicmanta rimac.
Preg. Quales fon las cfpi- Preg. Nam Iincanchic-
ritualcs' ta villahuarcanqui.-cunca
Rcfp.Enfear los fimpics rurancanchida , ihuai
.que no abeg. Dar bucnv Rcp.Diofpa gamachicuf-
can
inw ^^ ^WV^l^WBWWwrfsifxwwmswwminrmBwmmBgBSLi!

670 Dotrha^,
can iinvlnt,i[ San^al^lc- Prcg. Imaiioat5c, Dioh"
fiap carnachicufcantah. yupaichanchic^cai Iij,Fc,
Chunca cahuayoe iimi, Juciyochan?
Bocaochic hioa runacu- llcip. Pai ^apallacSla ma-
na(5i:a cLiyapayancanchic- cbaipa. Ama hu3ca<^n, a-
pac cadal'iuanjchayaquen rna Hulla pancai (laiicta,

pachr^p^ iVi09CO!ta,vm'acuita,3coi-
Prcg. Dioipa camachicuf- racjui, aridlapas iiipa Cai
can uri Jiaicam? tucuimian, ^upaipahua-
Rcfp. Chuncam. aupac tcc3fcan,iicahyacha-
q:jimcannii,quiquin Diof chiican.
x^ ,
yupakhancanchicpac. Pr^g. Vn^c ari, chai hnaca
Huaquin cancHiimi , o- villcacunapi riman ? Pi-
canchic hinarunacunap, tacmischaitucuimanalli-
Gllijnimpac. cunala^yachachin?
Prtg. aupacmic3,inai Rcp. ^upaimi. Mnalli
canmi? Ano-el caicanmancam ari.

Reip. Dicfman fonco ca- hanac pac'^amaiica carcu(-


CjuiDioibmunanqu5,tL- ca caipa , vcupachaman
cuiima haica catayallir- rii'ca. Pairi runacunaba,
pa. hiiauica checniipam llu-

Png. imanam Diosmu- lian. Hinafpam, paicuna-


1131c a, tucui iauiaicala pashifpa,vcu pachama
yallHpi? rincLi.

Re p. DioGnaniriijtajfa- Prcg. Huiafpica a^,la


y<^v^^,nlu^<)C^, oiuochic pa vinjcaia , mac^^^Jcu-
pitiuacaichamji. nip yag^acMcan , CZ-Tif-

tiano
IV
ChrljflimaS, 67*1

tfnocunsp Vsclianchici Imsgents mucbancu?


huan ,maiialli rincuptin- F.tp. Mucha5ncanr.hiel.iy
-
cu, Mpaipa lluUacancha? veancbachinuacanchic
Rcfp.I. huauque.Cbai n- rrsantam. Cnaitam su Jaia
Ilaimansta, ruiaccunapas gcnciina:a aiuchapa mu
vcu pachamanmij^upai- cbanchic. Imanan ESV
cuDahi)an, csrcuca rinca. Chnftocla , Cruznmp,
Preg Huacamuchai, ma- huaquin ricchainiiiipipas.
nallicaptinri, imapacR, hinatacmi , aola Maiia
chiftianocunaoi^caivnan mamancbla , huaquin
cha Imagen utiyoc,cullu- fandoccnaftabampas. I

manta^antamanta, que! lea chaca^huCjhamu muchai-


imamanDpss, rurafca c ac- huaii, yupakhaihuanni!.
ta , cumucupa muchan- Prcg. lnauam Dx/fta yu-
pa^cbanchiCjuyacui clpe-
Kefp Manam Chrilisno raii^afutiyochuan'
cynaca,curc:a,cu}Ic- Reip. Paips fuyapa, AHi
t35aritai5la,qiicilc3, imafla capcinchitca ari, paipa ys-

pas,mu<:h3ncuchu jima- napainin, bsnac CLfipa-


mm huaca michaccurta, chaman , rincaiiciiupac*
nuchancu hma^ Manatac manam cbulapuaTunchu
iv>\ chai imsgencuDapica fiipa.

Dioim can ima cao^ai. Pregunta. Ima binarac,


pascantacmijipayuyan monanacui chaniaii u-

cucho. iyochu3n Diola yupai-


Pcg. Imaraicutac ari m, chao chic?
RcfpJ

jO^*'4."i-:'<s;-r#'r
^f^i^"^.^JRilfl *W7i'
$y
V,
p <572 Dotrina^.
rv
t> Rep.PaimanracnIin,call Prcg. Quimga equcn fi
t^
pan cuyayninca,llapaiina
1

V' mica maicanmi?


>
haica cac hahuapi yupai- Reiponde. Domingo ^a-
^\
' ^nafpa.Amacac iraa
^ cai pa mai punchaupim 93013- ,
* chapicacraicnmanra;pai- cunqui, Diolb muchan-
^
pa^camachicuaaimnta
*
caiquipac.
^ pampachapuipa. Prcg.Yma hinam Domin
i^
^ Pieg. licai finfiica ari,niai' go fieila puncbaupi^Dio-
i>
v c^^^m> ta mucbaTun yupaichaf-
,

Rcip.AmiDiosCapacpa iiin?
11
lutinca, cs^imanca mucha Refp. Hinantillan MiTac-'
^
ne
qui, hocarincjuichu. ta Domingopi^ ficftacuna
iv
^ i

Pregunta. Imalam cai fi- pi/;uampas vyaripa. Mana^


i^l
r' mipicamachihuanchic tac , cai /;ina punc/;aupi,
1
Rcp. A ma Diopa Capac imallaVapas, ^irapa llara-
i^ utinta , anlocunapca- cafpa.
^ huampas, panta rimaibu
r Preg Maicanmi t3ua fi-
^ acac hia , hocarinqui- mica-
fc"

IK chcchu. Atnacac palpa u- Reponde. Yayayqui^a I


w
tinta, imabaicacamafcan mamaiquila yupaic/^an-
p tapas, caci yancallamanta, qui*
^ JIulIaibuan, juraipi, boca-
RE Rreg. Imanam, yayanchi-
1
C !
rinqiiicbu. Alh jurafcan- da mamacfaa/^uampas
'

i^ chiclaca , inialapas rutaf-


ii
yupaic/;afllm
;
acmi ,
colacmi ican- Rep.Paicunaaa, animan
chida Dioman, rutalbn, chicpa, vcunc/;icpa, yaya-
K>
puchucalluntac ipa. cuuaaa/;uampas fimi ri-
,

^l mai
l>*
l^ '

1 ii lifi^kJ
i'. .t, J J-. ,t. I ,t, ,t.. .f
. *^

aifiutt , furailiuampas, ehacunan,f3atu nanac nnr-


yupaicHafpa^camachihuaf chuchicuimpas , chay^'Y-'
canchida, hui ipa. Paicu- cuna yachacupuachicchu^
lialapas, Ima huanai,m- Prcg Hipapaca ari,y u y ay
.

chuinimpi,yaDapapa. ^ iinta,oDCGnta, machapa


Prcg. Pichca fimica, mai^ hincachcc cuna,hattacb
can m?; ari huchallicun>
Rep. Ama pidapas hua- Rcp. Ijhatu buchada pi
ucbinquichu. nim rura.Runa cacann a-
Preg. Mana huauchijlla- ta^lallica tahua chaquiatu
huanc3,a!lichu cai imida cun.Chai hahuanranta a-
liuacaichanchic? .tac.Anchananacacaricui
Re/p. Caitahuantacmi ca- muchuim/hatun chiqu^
machihuanchic , cai fimi- n)pas,qiiiquincuda,vyay
pica.Ama pitapas, macaf- cu c u n jiai cucum pas,
funchu , quirichaflunchu. Prcg. godafimica^maica
Amatac pitapas^fimihua, mi?
Turaihuampas, allcochaf- Pvcf.Ama huachocchu ca
unchu, quc^achalunchu, qui. Ama maican hiiarmi-
Amatac ari , vcu oncon- huampas huchallicuichu.
chicpijpidapasch^cnilun Prcg. Imadlam cai fimipi
chu. Droscamachihuanchic?
Prcg. Ima maninila,qui- Rcp. Ama pi co^ayacufca
quinchicpac ruraicucufpa, huarmih,mana4:opyoc
alhchucanman? huarmihupas,huchailicu
Rcfp. Manamquiquinchi quichu. Amatac ima mi^
tahuauehicunan quiri-- Ilai buchada, rimaihuan,]

Xx rurai-
ifWMWTnnrwwmrmw)

'
^- * ^ f^
674
ftirailuifpSylludlllicu-* ca'captmpal,pi
|uicb- ' ' ' ' -
-'

cpkii4j.*Amacac pai^manta*
m^ tnm\\(^4 ,Wfati^haJi
cunnaq,ea)^^anta yuy^a^^

clii cuca ifeM^eatmdhi^ Prcg. I^con imica,^fmiil

Kc '

p* A El) a C2 rti 3i illa r^ R ep. Amattu^jiaphiafa


'p manD pas.^iiaj p a|?a^ rri 1 n| . copft fa pas<Migpa-I
pt)HC}!thJ.' AJiribtc^rnQ^ f^'yantjbc hy"--' >f ^ lSsOa.4
ti^)as^^: paipa moiFicuiin-* Prcg. Chunca }ac3jtnal
Mg^i fi ca p i<jb c hi3 . A na^ c^iifti^-
''
- - '. - /

Rb p. A ma bi3 c pa jifva nta^


ca m p^-c- ,. l'aicu canq uichui i
p3s,mnapayanqtjicfcrui |

Steg^MaieaTi^ pu^ap -i; Prcg. Manallitaca Diosi


irjica? a3 ruraichu ip ihua
Rep. Ama pap^jVa^i-l ptinchic , manac bu ama-
,
i

man ra to m pa n c u ic h o .
tac chai ta niunapayaychu ^
Prcg. IiTsabaRi, ca p^c-' ipa GajDachihiaiK hic? ^

camachicca fimipi ^ ca-^ Rcpt I j\ Huatj^^CvCbai-


niachiHuanchic? binacaemuhijaquin camai>
Rep. Ama camhina runa chicucan fimicunapj.
id. , llull^ lmihuan tum- Picg. Imapadac.ari , cai
pafpa cacnchuKju, pcn-
, ifca quepa camacbicuca
cachin^iiichii. Amacac pai imillapj , hucpa cojanca,
palina pagaiiuchancaichc . huarmintapasjama mua-
payaychi;
c

vfe|i. Dbrrringa--^ cmip


=.^a mal ficl:aeuna pi pas^Mif
a^a J: callairicanmatita ,
ipt:hiicai^ak cama j vya-

.mrl laitainapi liuaeUidijyC P eg, Ifcainequeri {kmt^


= m3 re txm^ u. p smS ^ .^:t i \}nia3nmi> "" " ,
'':

^,ilelj3.; Confcacnquibti
.cbaijuta: banca hucmil-
tallapas, Q^arcfniapaciia^
.^.ca:3rm^. /Tt:^ idmi /gsil pi. '^if^^n'-?i3 fH^I

Pfeg. iTiafam , cai Cotf


tucui ima hacala yaHi- fclacunqui fimipi, ips
>pSi caipa cteqicn {imk% camachihuancbc?

catnhina ro^a, quiquij Rep. Caitam MTaruraj


quilahina , muoanqui. padre ruada, Confcla-
ai ifcai mimanmuhmr cocpac camacbicam, la
^qmfj , camachicuCca imi- pa: hua ui iiuchaiquiGla,
cunaca, yaycun pochuca- (pa na a ncb a paca c apci m*
mn.Qm ieafifi m lamaa^
:^,vichcaicuD. km mi.'Padrcca, llapancan
..4rata Iglefia maman- Diospa fimiiilltran pagcai
cfekpa, camachicuca f- pala Pai padrcri, pana
niin,haicam? pipas paita h na o c b ill a
;

Rep. Pielicam. i iinni, manam c6felacii|


Pf cg. aupac fi mi ^^m pi vyaricta vj llan^n ^m ar
<;aami? ]^-'i.^ a4:a3an yachacupuncbu*;
Xx z Haaum-
CW 1 mm mn:immmm ni

^Huacam pi ar , Iiiic mitra, mosmanta , cliunca pich-


iv
huaipac capcin, comul- cayoc punchauta yupapa.
gaTac, chazquicuTac ip- fcmana anda Reurrcc-
timpas, cofeTacuncanchic cion paqua,catec Domia
mijCaifimipicamachihua gocama : cai pachapin
chic. ari, antiEmo Sacramcn-
Preg. Picacpasari,Confef todta chazquicuTun. au-
vfiomp, huc hucbadapas pacrac animanchi(^a,vcu-
(yuyafpatac) pacaptinca, chidlahuampas , Ilumpac
^

i chai confelacucaUjyupai
chii canmanf
aIhhuan,acauchacQfpa.
I*^^g- Imahinam,afMinan^
Si Rcp. Manam.YalIinrac-^ chida^allichalTun, ataucfaa.
inijhuaui buchada pacaf cuTunf .. ;.,,

pa,huc ancha hat hucha, Refp. Yayanchicpa vxuti-


.
ir acrilegia uttyo(5la,hucha ta,chazquieuiman,Iauanui
19 Ilicunman.Hinaparijchai huchannac,chayafpa.
pacafcahuchala^huaquin Prcg. Imaoam^vcunchic-
huchalahuamni ^ atac caallicharun, camaricu&

ir
ConfeTacunancanman. fun?
1^
Prcg. Maicanmi quimba Rcfp. Chau tuca pachama
fimi> ta,9a9i,mallac,minnin,.mi
Rcfp: 59acunaphatupa& cui,vpraimantapas cafpa.
quamp Iesv Chriftop v-
,. Pfeg. Tahua lmica, ma^
cunca.chazquijtni. canmi?
Prcg. Imadam ^i^acunap Rcfp. Sanda Iglcfia ma-
paquanta ifpa inqui' manchicpaj^a^ij ifca p-
Rcp. Domingo de Ra- chauca,jajij tni.

I' Prcg.

^UMi
Ercg. ImallaAan, pji^ napas,
"
nipainqni? Prcg. Maicanmi,pichcafi
Rcfp. Ama 5^^ij pnndiau mica^
pi aichada micunquchu. Rcfp. Diczmofta ,
primi-
I-lamap vic^an^^urcanjpu- ciaftahuampa^jCoimi.
cupin , vman, chuchanta. Pfcg. Imatimam colun?
hucmtcallatacvcaihinap- Relp. manamcaugafcaiiJ
chaupin micunqui. Caihi- chic,llatapi runac^na^coj
m^^^iGuncampacmicana- hinaracmi ocanchicpas,
aicai chunca hciyoc coun.
Jiuatachacoian chayacm Preg. Canracchu jma allin
camachilca/Mana oncoi, lurancanchic, Diopa ca-
lilla batun, nacari<HijJJ^^^ jmaehicuban , Iglcampa
iatcaptintac y^y 1 camachicucan hahuapi?
4?reg. Haicaptacmi^facic Rcfp. l,hacchai cuyac ru-
ca,ayunancaca? rancanchida ruralntac*
,

JRcp. Viracochacunapae- nij,rairan pacbancupapi.

^i achca pan chau cania- Preg.Haicam chai^


ic;hifca:ruacgnapacn:Tii ca- Relp. Chunca taliuayoc-
na , llapa quareimap vier- ni. Canchilninmi vcun-,

pcs caceuna,Sabbado lan- cbicpa/buaquurin canchif


jftopas. Paqua dcNiuidad mi cana,aoimancbicpa
pa^Yigibampas.Ychacaai. Pr^g- Vcunchicpa cacii,

chamanta ^3^ jpa^ cama- rOdU^jimi?

chicani,qparda>a>buarap Rcp. Q^cpccunabji^i


S^icrnesnincnoa, vigiba- munqui.Yarcada, nicu-

,(i:,una ,,vjaafKcnipusci4r chinc|ui Cli^c|Mcl, v|i>|^-


i^^^^^Ji^

cliincjiii. Lldtan mana pa- Diob hupacunq mtfi^ ,

l>
chnyodla^pachillichincju chapunqu. ahuaoccuf
Piafti , huatafca Gada, iiadaca Purgatorioptchu-
qiiC^pichinqui , yanapau- yanchacuip, muchucanf
qu 1 .LI a la i q 'J i rr p n r c l .>^, manta , quepichifpa , ha*
iiuaciriaa,corpacha-|U5. nac Gufl pacham.pullia^
'/acunala^pamparquii campac.
Ti Ci^. Maic u aikaniman-
K chicpacac? TERCER PARTB
\^
K Rcp Mana yachada, ya^- de o que deiiemos re-
'

chachuicjui. Cunaipae c<t- cebii\


<5l3,allirCa cunaiiqui Hua^
Bina dt a , mu chuchi j
pa c ca Preg. T mcaucs Jicho^
<5la,huanachin ]ui, mucha loque aucmos de obrarjd-
ehinqui CamGcman.pa zidmc aora , que deuemos.
tata,hapiacoa:a,huchalK rcccbii'
coda, pampaehapuncju. Refp.Los Sacramcntos^d:
w Pcncachacjueiquidfca, quc- la madre I^lefia.
(anta
w achaqucqui(ta^,ama aii Pfeg. Qu,c cola ej. Sacrai
capufpa , mjchucunqui. mcnco^
L!ac]tiJcoda,pucicoda co^ Rcp. Es vna feal cxtc*-
chochinqu. r^or, y cnfible^por la cjual
'
Cau^accunapaCja hua- honramos a Dios,y (c nos-
Boccuupacpas , Dioli comunica h gracia.
muchapunqui.Caugiiccu- Preg. Quin los ordeno,
*iala, DAOshuanachipa, n ib Cu y ?
I

alliCudU lurachiacampac. Rc\ lEiVCbriflb, panii

'^^K^M
TAitro rcmedioj lald. qualqucra otro fi c hall^.^

Prcg/ Quintos ioii^ Prcg. Qual es c! egund-


Rep. Solamente fittc. Rcp. Confirmacin.
Pi^g^ Qual es el primero? P^^g- Que coa es Coiif^
Kcp, B^pirmo. macion'.
I^reg. Qi^- ^oi es Baptif- Rep. Vna vnclo en h f -
W9iof;^nl r!
ce,c5cK!macon3grada
Rep. Vnlauar del cuerpo por el Obifpo, por la qual
t agua natural ; dizicn do e nos da fo raleza, para ds

^Ihs palabras: To te EaptL fcndcf la Fe y no cr veci


j

^Oytnd nombre del Padre^y dos de us enemigos.


dBijOy^ delBjpirkujanto. Preg. Qual es el terceros.
Con uitencio de ha^Qrlo Rc.Pentcncia,
ciie ha^c la Iglefia* V . P. Que CO3 es penitencia! 1^^

Preg Qu" alcinjim^s ^ci, Cfcar el hobic to*
por el- dos us pecados , qut a be^
Rep. Pcrdora^e to Jos los cbo depues de baptizad^};
pecados q llanto ala Cijlpji, con verdadero arrej^eiiii-
j a h pe!i3:y fonos rcecbi nviero,
y p]0|:ofiro de eu-
dps porhi jos adoptiuo; de iriieJajabolu dole dtilos
Dio^, pi ufcTando la Fe de el Sac tidote,qLie par e' lo
lESVCbnfto. ,
tiene poder. Picg Quil
Pc^. Que pecados fon ef es el c^JUrto^ Re^p.Ccmii-
ios .^ue ^^itacl B.iptfmo? nion, PiCg. Qucenteiv
Rep. Eii los nios el peca deis por Co munion?
jdo original : y ea los adal- Rep. El uH l no SacraJ
jp el pecado original^ y nieuio dc altar :a Hctia

Dilua
Xx 4 coala.

4- i *'4"*T<!'*^' 5
j

rv
gb. jD;
t> Conlagrada.'y lo qiiccfl
IV
muerte.
^'
t>
en el Cliz, dcpues dec- Prcg. Y para que fe les daf
^- Re. Para esfor9ar!es a bi
i&
ID Pi cg. y que cfc all , dc- morif,contra las tentacio-
<^ pues de coafac^rarfe? nes rczias del Dcmoniory
Rep Esv Chtilo Dio!?, tambin para mas limpiar
y hombre verdadero el ; el al m , y darle Talud cor-
niifiTio q ella en el cielo. poral fi conuinierc.
Pregun. Pjra que ordeno Preg. Qul es el fexro?
Chrifto ceSacramcnco? Rep. Orden Saccrdotil.
0^
Rcfp. Pjra que le ofrezca- Picg. Que coa es Ordcnf?
mos al Pddre ccerno,en a- Rep. Vn Sacramento po
cnficio por nueflros peca- el qual hazen
c , y cnfa-
dos, y neccTi Jadesjlo qual gran , minrftios de la Iglc-
e hazc en la Mili. fa. Y en que leles da gra-
Prcg. Yque mis?
para cia para hazcr bien u ofi-
Rcp. Para que renb'eil- '':<' i.V.
cio. ,

dol en la Comunio nos , Preg. (^ual es el fcptimo


w utentc en la vidadegra- Relp. M trimonio.
C3* Rep. Que cola es Matri
'P eg. Qu I es el quinto? mooro^
Relp. Extrcmavncion. Rep Vn Sacramento en
"Prcg. Que coa es Extre- el hombre.y la ma
qual el

m.Viicion gcrChiibanos (eobltg ,

Rcp Vn Sicramco qu a viuir juntos ,ln poderle


le da vngiendoj los enfer p3rrar,gU3rdando entre ^
^os, eu el arciculo de la IcJcad Mo conociendo el
-iinoj
mando
IV

fV
ljarJo orklrll^i' , ni la la dan^ fi e que los recitej

mirc^er otro vron:para ce: li pone impedimento,


ner , y triar hios,eii Icrui- Preg. Segn elo,er bien

co de Dios. fccebiilos muchas veze^


i
FrecT. Y qoevmasticnc el -lieip. E Baptimo , y la
Matrimonio delosChnC Conirmacion,y d Orden
ranos,que el icios que no Sacerdotal ^ no c pueden
lo on^^''^^'^'-^'-^: f I?'*"" fcebrj rnasde vna vez en
Refpl. Que por ftr am- k vida. A la penitencia, y
nento, k les da graciaj fe- Comunion.es bien llegar.-

aladuincnie, contra la fii muchas vczcs^ cguh la

licuar iieceidadvy aparejo de ca


tonrtnenca y para
;

bien las cargas del Matriz da vno.Ei Matrimonio,fi-


jo es por muerte, no pue^
::: r^
monio.
Preg. Efts fietc Sacram- de er mas que vno Ni la

tos queaueis dchojon to Extrelavncion,fino es cii


'

do*iheceOario?^^''^^^''^f nueua enfermedad.


Reip. Solos los cinco pr-

ineros j (on de ncceli Jad: ESTA TERCERA


que no c puede el hom- parte dir afli en la

bre faluar, (ilosdexapof lengua.

mc n o prct o
1 y U js o ecos
i :

(di>slondcvoIundad chicmanta rimac.

Preg. PuescosSacram-
los ,
dan (emprt gracia, al Preg. am rurancanchic-

jti ios recabe? manta rimarcanquijctn-


c!p. Dca parte iemp re ^a nihuai ari ,
iniadurn
ff^?^^^^^^^^'
IV
82 ^JDarirjOLjv^
^

cLaz^uirtincu? Kuan majUim


,

j car fim;
Ref.. Sanda Igcfia ma. d nm^p^.-iocamBapti^
IV manchicpj, S:<<;amentoa ^iqui.yajap, churip^ Pf^u
V ^'^^^^^^^ rUifanaop , futimpi. a!c.
Prcg. Sicnmcnto nifpa .pruracaijc],fraffic'^,^

Rep. Sicrameiitoc ,
huc Preg. Im^aam, ca Bjp;
.v.i^nchai, \\Am^v>i ncurec t.lmo Sjicramcntohuaii

i-sn.CaihaniTiiar, Dioh vLchinchic , chaz^uiv


yupaichanchic. Pdji, ca chic?
acnmcotocunapim ,gra. Rcp. Cliaipim Dios,
hq
/ciadjcoanchic, chaachi<5la , p^mpicha-*
Preg. Piii cai Sicnmcn^ piurichic Qu..]uia huchi
tocuiuda , pjcirichirca, manca , Inichapcamaini,
cccechirca , c^rn,ichii'cal nuchininmanit^l^.'pa?,
jKep. EsV.C^rlo ya. qcpichifpa.Ciaipicrni
yaochicmi ; cjuc'^pincai ^ DiO"> ch iri-chachihacbi;
ehicpic, alh cayanchicpac lEsvCbubp fimiiua mip
hLiampK. yj;^
I. 3 tinchic.
Prrg. Hucanif
ir Rclp. Cinclv.zllam:
'

p3chapuanchic,caiBapnli
Pieg. Mjicahmi aupa- moSacramcntoca? .

,^
^''^**- Rcp. Haahuacii3pi,c.
Rep. Bjptifmo^miillacui Ilac hucha, originalmcac-
.rmacmav. tam, YL-yacrunapiiicana,
Picg. InamBiptif.no? caiac hucha, origmalic^
o lcp. Vvuuchiai vaa- ^J,iauhuchayaa,tarit
r
pap,'35:.

r k
.u\ ;\/:.i"N .\,,,..\

Chrifi
ppas.pieliapu^pampaeha- Cal padreca ari , pa^capac
'pyntacm!. tipaDyoc capam,p3^43^

i>reg. Maicanmijfcarffi^ puanebie. ] -

'ca? Pree. Maieanmivtahuae-

Refp. Confirniacion Sa- qucn?


cramento m. Rcp. CommonionmL
Pre^. Imam Coiifirma- Preg. Imad^am commu*
Ilion lipa vnaiKliai-^
cion?
Rcip. Bcndizafca chrifma qui?

iiaan hauijmi , Obiipop Rep. SandiEmo Sacra*


rnaquin manta. Caihoan- meneo Altarpi cadam,
,

ii aii,3nimanchida tacya
Caimi.Hoftia^MiTapi eo

chipuanchic , iincanch fagraca, Calizpi^ iacona^-

huscakhanc achic-
18,3111 grafca cacpas/
Pregan, a Gnfagrafci
he. Caipa ancancunamaii
ta,manaan{caa cantachie captin ,
pitac chaipi cach

pac pas. can?

Prcg. Macanmr,qum0 Rcp. lESVCHRISTO^


jecjuen Sacramcntoca^ checan Dsos, checanruna;
Rcf p. Penitencia nicam-. hanac pacliapi cae, quiqui
Prcgimra. Pcniccnciaca^ llanmr. '^

imam? Pteg, Imapacmi , caifa*

Rcp. a baptizaf.a esfpa-, cr micHro<5aa , ES V<-

llap huchallicucanchi- Chnllo^ Capa<; yayan-

^la Eidrcman jUaqic- chic, pacaricrca, Qama*


,

pa huanaflacmi ifpa, j^hirca.^


,

^otifcflacui , vdUcuim^
c '^T5^.
\^^^ ^ fi nKJtfHJIIi AMMHlVJi Jfwirvnni im j

f^j ri^H
^l n!H
p iH
rv jD
Rep. Dios yaya man , ca funcampac. Chatnantarl
|d|
capac IesV> churiiirajlum
^' m
m pacarpacai,cocijncanchG
anininta aftahuan picba^
^i puncampac .
Vcuicaprijr,
Ifl pachuchanchcraicuman (oncocpa allijnimpac cap
r
,
i m
mI tarima tnuchiniichicrai tin)alliya chincampac.
r
t^ ]

cumantahiiamDas. Caitu- Prcg. ^odanequcn Sacra.*


*
^ cuimi ari,milapi ruracun. nieaco,maicanmi? ..I
i^
^ "V
9 Preg. JmapachuanmiJ Rep. Orden Sacerdotaf-
>
K
t>
t
1
M
JB Rep. Palta coniulgapa

*r.
1
chazquiptinchic ,
gracia Prcg. Imam orden Saco?.'
^ 1

eaupipi, huihuahyancan. dotai


^
^\
i^n
, ^^'cp^^- .
Rep. HiJc Sacramtoa
^fl Prcg. Pie hca Bgzim^i g^^iap yanan cunanta
y^
"^l ,

^fl '! ca,maic3nnn? - ,' nanchancampac.Caipitac


^\ m Rep ExcrejDavnconJuj
Wf\
^
M^
^,
1
!
..Jl
1

H
tiyociiii..

Preg. Lnam
....
^i, gradadla c.pakunap
tiaralcan yuntd,a.llinr.i;jLi.
'
O ExtrcmaviiT rancampac. '

>
UH ^^^^-
* Prcg. Maicanmi canchip
pi;

ir
^
** >
!
Ih
IH
^M
Rep.
caihuanmi
Huc Sacramcntom,

Dtospachaii
^ri , Sacerdote,
S era meato ca p ,!. T: -"
Rep Mutrimonio'rtil^^T
.

, oncoccuna-

aahuyuipachapi, hauin,
Preg I nam Matrimonia^
Relp. Huc S<.cramron>,
> '11 Prcg Iriapaftac,coc can,
il
ca pim aii cari Chnlbancr!
i> cu binada haupa hii.um;
.
lil
I CHnbanop .s, na
ll Rclp. pncpcci.na,caihuai na ViiVaipac aquin^ppi Ji^
K^ jB
^ H ^upaipa Ilullaininra atijpaj. .^ui cau^ ample fin ]t^ ,
w. rr
pa, Aili, tacyachica hua-
c/ 1 , :cOi)ac..A,ajuta huacaicba
r* "
i> 'T^-^ culpa
r
r

lULkiLkM^
iufpa, ama cari, huc huar- quepinmanchii runa,cliai
inil"a,huarmipas,ama huc cunadla mana yapaycbaf-
carida rcccifpa , caucan pa , mana cbazquiptincu.
campac. Caihina churcu- Huaquininicaica^fonco*
nada, Diofpa yanampac manta chazquijpacmi.
churiyacuncampac , hui- Prcg- Cai Sacra men tocu-
huancampachuampas. nari viai chazquinachu,
PregJmapicaCjChnftano cha^quicoc manri,viai-
cunap caTaracuncan af- chucallpa graciada, cufl-

huancuracchacun^mana dacon?
unafcacunap , Matrimo- Rep. I,chayaquenmanca'-
nionmanta? '
ca, viaimi con ; cbazqui-
Rcp.Chrilianocunapea coc runa buchannac cap-
aracuncanca, Sacramento ta.

cafpa,graciadam ari paicti Prcg, Hna cafpaca, allick


"namcon.Gollanpijhua- ariachca mita cba^quina
cboc buchada ayqucn- canea?
campac. AlbllataC cai caa Rep. Baptifmo , Confr-
racuipi ,
yanapanacufpa, macion,Ordcn Sacerdotal
cau^ancancupac. mi, huc cunllachazquii-
.Prcg. Chai canchis ica pac. Cor felionman, an-
.Sacramentocunaca, ilapa- diTimo Sacramento, al-

llanchu quefpncanchic* tarpi cacmampas , allinn

pac chazquicuna canea? achca cut c^ayaypac^ am-


Rep. aupacpichcallam, manc^ic alhc/;aca captin
quepmcanchicpac , chaz- Matnmonioca,fec caara
iquinanchic. Manatacmi cocmtcia uauptinmi,
^ " "*
atac
^ :* 15 ^ ^.^ 3m 3 39im ^mMmmmmmnwwMn fmi

iiJatac chazquTJpais. Extre- iCertiol:er,qye 0^n;Tg^


^iiiavacioaii cana, moiloc
o a us Apbftols t-aj j
tog.; Quintas co^s-pci
.x'" >':
^ .^n c Dos tosci P|dre;]^udj:Q|
Re. Siete ]Cof4s,en las qua
^L,; quetmHjehqUe aumQ les fe.ietKierran^ codas Jasq
4m i, V , 1p^ e ri :^
i 5
bd^u^mo^ pedir a Dos^^
^?kpsd/r. r

3i:eg,r:i^^jiicauys dicho Rep. Goii qiJsordpnf.L*

i lo que aiieiBos de creeF,o- Rp. Defta


ibratjy reccbrjdezidrpc
mwr^L^s
o . ric^ fim era| perten eoe al
.4ra,quc aaeiTios de ped)r^- honor de Dios: y las otras
..Rc(p, Xodp jo quc/csne- ,<}atro/al pr ou echo ncfc
ce]ario,para iiuelra jua- iro,y del prximo.. :^ ^i
;ocioij,y eoijQlrps pro^- Preg. Contamelas ^.v^

Rcp. i. Padre nuefiro^q


v Pf fg. Como fe dj? pisdir vefls en los ciclos, fantifica
:,do ea el tu nombre, i.; V
;Rep. Haziendo oracin ga 3 nQ el tu Reyno. 3.Ha
1^
.a Dios, gafe tu voluntad , afli en
Pf^g- Quccofaesoracio? la tierra, como en l cielo.
Rcp. Pedir a Dios olquc
4- Dmosoy nijcftro pan,
conuicijcalu honra,y'nue de cada da. j. Y perdona-
fi-ro biCi. nos nucllras deudas,a(iico
Preg. Donde fe nos cnfc- ni o noocros las perdona-
Ja a bien orar*. mos a nuelrosdcudorcs;
Rcp. Eij la oraci del Pa-
^ Y no nos dcxcs caer qn
la
IV
I

^
Ha^
Ifi^.

m^^^^^^kk>m:J'^^t^^ llena eres degtacs3,&c./-'|


Vico QucpHJit&trrtil fe^Qi^e^i|^xopnBi-l
t^int6hs?v:T' ^^ ,i lA ro el Atie M^ttaf i-k.^v -^T

fefp:-Abi3hclcfec?e(faf Rcp. lMAfi-gl-^^ali.-f5aI


tebieic^-f retBefeo dfe tcjf brlrf; y ^ atcio, 5I
dos los macsv .v ^ ^ ^ lo que dfe atfaL*

M^^^^^tmm'^^imi^'^ \% fm^QfmiQ if. a ^b^t^


tras oraciones j &<yel P-^ fi*2aic^ a pdirra^ar*
dlt'n'fl^-0"%ii3AClE. 4|jl^ii ale ^ar el fauor, y la ayed^i
Rcp. Tan! bien em^s^te delaVirecn.
zir otras oracoaes. Pe-i Pregl Dczid laSaKie R^-.
ro c n la o ra c io n del Padtd-- gf na \^
B-uefifa, fe encierra lo cfuc Refp. Saluete Dios Rey* ^

cmos de pedir. 'Dems de ita^^c. . ^- -


]

^c rez-amfcs ei Auc Ma-


j Pf eg. De quic aprendiftes ^

na Y laiSaluc Regina :,y"' laJuiue Regina ,


' ^

otrss orac)ones,^]ue la glc %p La ai ra Midrc gle ]

fia me !a en{crado^i*??E-t
^

i-a nos entena : para- tjtje

afli por los ruegos.de nue-i Peg. Quando dczis cflas


lira Madre^y Seora la V\f

oi^ ionc^^ c^'^iJin h3


gn Mana, y de! os dems ^ blays " > ^

Satos , akcciTioseie Dos^ Rdpi Cot- l Virgen foni^


_.-'' ^'' "-^-- "'^"'"^
la.iCjuc le pedimos.'" '

taMifia^^-*-'-
Prcg. Dezid el Ae Ma-; Pieg. Adonde elelagr^'^
msL^ SqiquJ < ^^^wi
Rcfp^,
^ ^.^'^^s^^^
f
IV
p
rv
.
m
Hh
rn
'nH
i> ch cucr-
iv
Refp. Eti cl ciclo blays con Dios , y con f
^ 1 po,y en alma. Madrc,encl Padre nucftra
> 1
i^- Preg. Y la quceacnel yAueMaria?
t>
^ 1 Tcmplo,(]uces5 Rcp. Si, mas a Dios picor
V
I
^ Rcfp. Imagen fuya. por mrito de los Santos^
K
**
^
'V
M Preg. Que oracin dezis y a ellos, que me lean in^
a los Angeles? terceflores.
i^

Rcf Al ngel de mi guar- Preg. Sabeys algunas of'4
i^
* da, le digo efta oracin iones mas de las que m#.
j y ,

con ella hablo,con los de- aucys dicfc?


l^ r

^ \ ^as. Refp. Si hermano , her-


i^
i^: mana.
i^
^
r
ANgcl de Dios, q tu, Preg. Quales fon , dczi J*j
por mandamiento meas todas,
K>
ir uyo eres mi guarda,y am- En cftc lugar, an de de-
t^
paro-, oy, y cU noche, me zir todas las oraciones que i

1^1 1 alumbra,guarda,y gouier- abaxo, depues defta quin-


> ' na,y me guia, para que cu- ta parte van ecritas. Y k Ic
H

...il
Pt
IT
m.'
ic
i^
n
Hl
m T
pia la voluntad de Dios,
lus mandamientos,Amen.
y puede refpoder
guntare por ellas
al

;
que prc-
y enc-

^ arelasdemanera, que las ;

HC ^^^?>' Qiic oracin dezis tengan de coro para con ,

l^
. a los Santos? ellas encomendarle a nue-
IP

Rep. Las Ledanas,y tam- ftro Seor. Cuya es h gra.


r '

bien el Padre nucftio, el


y cia, la gloria por los
K^' y , i-
kP' '^"cMaria. glos fin fin, Amen.
r
o Preg. Pcs como ? o ha-
*i
i>< ESTA
t^
>

i^l^M
ESTAQfINTA, r caira maaimi.
ykimaparte/etradu^. Preg. Maipim caibinaalli
afi enlalengua muchaicuita yachachihua
}uechua, chic?
Pichcapaqm,canchap^,ma- Rcfp. 'Yayaycoaa tiifca-
nancancbicmanta/mac, pun. Caicam arijEsvChri
fto yayanchic caniachirca.
Preg. am ari, Iincan. Hnapam,yachapao,Apo
ohicmanta,rurancanchiC' llolcnadayachachirca. :

manra , chazquincanchic- Prcg. Ima!iadam,haica-'


maritahuampas,rimarcan- lladam, yayaycuda ifca-
qui.Cunanca ari ihuai, pi , Dioiiiianca maacun-
maaculunmajimalam? chic?
Ref. Tucui ilapa Ima,c|uef Reip. Canchiftam. Chai-
pincanchipac, alcadaio pi tiatacm!;iap3,tma haica
eancbichina runap quef- miacuncanehic^puchu.
pincampac,allica6tamma cacun.
^^^^^"- Prcg. Imahinampatacha
^
Prcg. Ima hinatacchaita cuncu?

maacTun? Rep. Ca hamumanmi.


Rep. Diofta hupaicufpa, aupac ciuim^anmi/Diof.

tncha{pa,tiiaarpa. nincbaa^yopaicbcchic
Prcg. Imam hupaicuica, pac. Huacjuiointahann,
muchaicuica , maacuca? ocanchcpa aliijninchic-
Rc.Ima haicaaIli,Diopa pac ocanchic hinaru-.
,

yupainimpaci alhcainin- napaijnimpachoampas^


ghicpachuan, camaicuf- Preg. Yupapuai.
^f^ff^f^^WW^ !9mi^n^n]tn jrmw^mn jf vinrjni jm i

r>

Refp. I'yayaycuiaDacpa- tac.

chaciuiapicac/utijcjuimu Preg. riihuaiariliuauque?


chaca cachun. C3pac i^ 1 aa? manachii ma,huc:
pachaiqui , ocaicuman muchai (ImitaiflunPya-j-

hamuchun. 5. Munai- yaycnllafechu?


nijqui , rurafca cachun: Reip. LlTuncacmi,ieha-
ymanam hanac pacbapi, ca cai yayaicupi cadlarrij.
iiinacac cai pachapipas. munancanchic , maan-
4 Punchauiiincuna , tan- canchiccanca.Chaipadac-
taJcuta cunan co3cu mi muchaicucaiqui Ma?
;

5. Hxichakudari ,
pam- riada , ^apai coyadahuanl
m pachapaaicUjimanam o* Huaquin muchaicui fimi^,

caicupas , ocaicunaan Yglcfiap yachachifcanta-


hucllalii<:occuna<^a,pam^ huan,rczanchic. Hnatac-
m pachaicubina. . Araa- mi anda Mamancbic.
tac cacbarihuaicuch,hua- Kiariabuan., buaquin fan-
tecaiman vrmancaicupac. ?tocunahuan,rimanacun-
7. Yallinrac.manallman* chic, paicuna maacan^
ir ta quepichihuaicu , A- chila , Diomanta , chaz4
tnem quipuancanchcpac.
Ereg. ImacSam manan- Prcg.MuchaiculcaiqniM4
chic,cai muchaicui,maa- riada ij.

cuicunapi? Rejpo. MucHaicufcaiqui


Refp.. Tucui\ j*ma baica,. Mauajdc.
all cae cunap hunta pacb. Prcg. Pim cai mucbaicuC
la. Tucui ima nianaUi cae caiqui Mariata, huamac
Wiijap,qucpijuin:ahuan' irca?
Rcp-j.

)fft
C}frJllarZl '
-

Kcfp. ngel fanc Gabriel- ca,tnaipim?


siii.Paipa napaicininman Refp. Hanac pachapim^
ca j anda label , Virgen vcuntrn^animantin.
Manaman icanmanta- Prcg. Diofpa huacimpi
^luantacmi \ aupac , mu- cacn^pitac?
chaicucaiqui imkuna Rcfp. Hanac pachapi cae-
churaicuc. Catcqufimi paricchaininmi.
cunamcana mamanchic - Prcg.ngelcunada, faa-
glcfiap,yapaicufcan.Virg iocnadahuampas , im%
coyap yanapininca vfla- tniichaicuihuanmvnapai-
chicuncanchicpac. cunqui!*
Prcg, Muchaicucaiqui 5a Refp. Huacaicl-aquei An*
paicoyadaij. gekam,cai muchakoihuaj
Rcfp. Muchaicufcaiqui,ga napaicuni ifpa. ADiofpa
pai Coya, d:c. catequcnca^ Angelnin.amachaquei^hu
huzn. acaichaquei ocacamni
'^^g- ?^P^i coya nrjta , pi tirpacaca que^a ruada,
mantara yacbacurcanqul? cunan pcbau^cutahpas,
Rcfp. San<3:a tnamanchic cancharillahuai.huacaicha
IglcGam yacbacfaibuarca. Ilabuai^urallabuai,c3ma-
Preg Cai ifcai muchaicuf- chihuaitac, capac Diopa,
caiqui cccunada rczapa riminc3,munaiinca,cama
pidam napaicunqui? chijnincahuampas^ ruran-
Refp. Viai Virgen fanda caipac , Amen.
Maria mamanchiaam. Prcg. Saocunadari,ima
Prcg. Chai chica hatumpi muchaicuibuaumi, napai-
curacchafca Virgen Coya ijunqui^
Yyi RefpJ
0V^ ^^ ^innnnnnnfw^wmw^ 'itm

r, ORJCIONES
Reip. Letaniajuc (uc mu ESTO:S'J DE B
jChaicunahuan ,
yiayaycu, fear a os Indios ^-par a que lo
muchaicufcaiqui Maria- re^^en.quando tocaren
liuamnas. al Aue Mara,
Picg. Marai m? yayaycu
icapi, muc haiculcaiqiu I . Angelm Lomini , nunl
Mjiiapipas , manachum, tidtt Marice, Isf conceph de
Dioshuan , mamanchic- Spiritu fanio, Auc Maria,

p hunmpas
qui?
, rimanacun- 6cc.
L. Ecce ancilla Dominr^
Refp. I, ichaca,Diofman- fiat mihi fecundum Ferhim
tam , imallanrapas na a- ttmm, AucMaria,5c.
cu ni fanlocunap caman 3. Et Fer humearofai
caininrajcn ;
paicunatam ej}ijf habtauit in nobi,

cana,marcai cachun ipa Aue Mari3,&c.


niuchaicuni. ORATIO.
r Preg. Huc muchaicuna- Z>e/^5 qui de Maru Firt
da,icaiquip hahuanm^ gint Ipterojs'c,

w ta yachanquichu^ -!->-^ > t)!'' l.alia Orado.


Rep. I, huaque.I. aa. Cratian mam Domine^^c^
Prcg. Maicanmjjllapallan
tanihuaiari. TODO ESTO SR
Diofpac, Manampac- traduc^ afi en la lengua

huanculicachun. luecbua.
I. Diojpa Angelnimn
iP'
FIN DLA DOTRL Virgen Mariana^ napaiciir-'.

ua Chrifliana. ca j hinajpam Ejpiritufan-


ao
l>
Bomantahiiaha6la tarirca, cu,Capac yayanchic Iesv
&|tpteicucaiqni^&c. Chnfto churjjquip, Encar
z,
'Caimiyayapfullcaya- nacionta, Iifcanchicman
ndnmc^iJimimMna. tura ta ari, Angelpa napaicuc
cuphun, ; , >-^: .
manta , iandilima Cruz-
,&uchacufcaiqui,&c. jpygujtaicu^ muchucak
3. Mojfachurmrk^^^ quip camanraicupas , cau^
ruracurmn^ocanchichuanr jarimpu|pa cui pacha-
Cm^arfantacm. man,puiafca caacaicupac
iMebaicucaiquiV^c. , Quiquin Iesv Cbriflq, y%
Muchaffm, janchicraicUjAtnen.
A Dios? camtniari mu 13
loarcanqui , jGapacchurij; MSTA ORACJOm
qui /Virgen Coya Mariap; Jeademfemr4loslndQ5
vicpnipi aGhada ;chaz- . que la re^^n en leuan-
quicuncampac, ngel na- tandofe por la
paicuptni coaicu ari, cic- Maana,
can Diofpa maman cafca-
ta.Jticcunacampa aupar imjhuanmi
I^rcg. I tila
quciquipi ,
paipa .mucbai Diofla napaicuffun puu-
cuininmantavyanapaca ca iiamanta,pacarijpi;hacai-i^
caycupac.Qui|uin yayan pa.
jhiclEsvChrito,churij- Rcp. Cai hupaicuihuan-
^qniraicu, Amen. . m\ n^uchaffjncu ipa.
-i, Bucmucbaicui. '
. ^ .
Hioantin atipac,Capac;
^
Animchicciinapi gra- ApuDios ? cai puncliaup
daiqui(5tayaya, jamaicuai callarijninman,cammi o
Yy 3 ai-
ff ^f^:^^jt^^^ MMif fMm.m i^m ^mn /9mmmMn

r.

?94 ORJC
iaieudta , cliayachimnar- mi BcndizaTun
tanqui, camri yaya^callpai A Dios Aptiicu ? fo-
cjuihuanjquefpicbihuaicu^ caicudtd^ Bendizahiiaicii^
crnan punchau, inia hu- eai cocaiquicunada , ti-

ella n^ampas, mana vrroan tee cainijquimanta chaz-


icpacjyaliiiiyac,im ca c]uineaicutahuan ChnCl
fnachicufcaiquida, pijchu to ApuicuraicUjAmcn.
eancaicupac ^ ririialcaicu^

yuyaicaicu , ruraicaicupas, ORACIN PARM


checachacho. Apu kiV dar gracias aDios^def'
Chnlla chunjquir^ieu ;: ^ues de comer,
camhuan, Eipiricu anlo-
Buantac, huaqui huc Dios Preg. Ima fimicanafiian^
cainimpi caucan, inana pu mi mvcui
, hahuapi, Diof-
m chucainiyoc, viai pacha- ta reccecuihuaa muchaC-
camajAmen,
Rep. Cai hna fimihuan
ORACIN PARA mi , Capac Dios Apuii-
)
' hende^r la mefa,,'^rSi hi6la,hupaiciiun. Cam-*
ammuchaieu , hinantio
^
Prcg. Ima rimaihuanmi' batmicac Diosjlapa imai-
micuilac iipaca, corcor mana, ailichainijquicuna-
mantaicula , micuncan- manta alliiuraijquicuna'
chiccunaclahuanipas, cui^ manta huatnpas. Cammi'
5nchalun. aii Capac cau^aita viai-
Rclp. Cai muchaicuihua- pac caupnc|ui,Amcn.
w.
&/

g>
ORd^
r
r

%JJt^M.^
t)RAC ION PARA cinman yaycuflac liipa,'

acoflarfe adormir, ImaiTonmi?


Rep. Cai muchaicuiram
l^rcg. Pimuflacrifpajlma- iTun.
(iQiihuanini , Dioia mu- Hiiacijquima Capac yaya
chaiculun?: t^t^ k':> :f ?-?,>!
yaicuIacitcmplGi quipiri.
Refp. Cai binada ifpa. muchaiciipa ando utij

JR^ieumui, cahuarimui hu- quida hpaicuTac


tiu hunuda muchaiGurcai-
qui , Cpac yaya ; cai tiaf- ORACION PARA
caicu huacida , aucaicup tomar agua bendita, '

Jlapa huatccaiincari , cai-


manea caruman carun- Preg. Vnu bendzafcada
chai 4 fando Angclcunai- chazquipa,ima ilunmi?
^uiri, caipi cachun, cai Rep. Cai maiiacuihuaii,
'cau^aipi ,
'
huacaichalla chaliacuun ifpa,
iuachu ntac : Bendicin- Bendizafca vnu, huciai
^ulinchanjquin,hahuai- tapichapiiachun,animai-
cupi cachun. Capac Ijesv pcri, ailicau^ai capuachu-
Chnftochiidjquiraic^A- tac.
?fnen.

ORACIN PARA
^OR ACIN PARA adorar laCrw^
f '
entrar en la Iglefia,

Preg. Cruzta muchafparj,'


Pfcg. Haaque,pana,vill3- ima iunrai?
.huai? Cipac Diofpa hua- Rep. Cai fnuchaicuihua-
<^-: Yy4 niL
ff^^l^ ^^ ^h Jvvi Mwnmmm mm nm mn mn iii

^96 DRJC IONES


mi, Apunchic lEsvChiif- .ORAC\O' VARA
top,Cruzninca,muchaicf . adorar d Cali'^
lun.
Apu Tesv Chrifiojcam Preg. Calizta hocarptinS-
tam muchaicuiquijCamta- caimaiTunmi?
tacmi collanchaiquijfan- Refp. Cai oracionhuanmi'
^la CruziiquiraicUjhinan Calizpi cae Iesv Chnlop
tin runacunada ,. (juefpi- Capac yahuaEinta,muchi
chifcaiquimanta. -cuflun..
Apg Iesv Chri.ftop Ca*'
RAClON PARA pac yahuaritijCantam mu-
adorar la primera chaiqui , Cruzpi hichafca-
'

loia.. cafpatn,huchaicucunam--
.ta,mailIahuarcanqul.. .

J^eg. Confagraca Hoftia^


<fta hocariptinca',, imaif- ORACIN PARA'
nmi? adorar laHqfiiapofirera,,
Rcfp. Iesv Chrifto Diof-
ninchicpa , Capac vcunta- Pre. Quepa Hofliada ho^
holiapicadajhupaiculun cariptincajimanilTunmi? *

ifpa.. Rcp Cai oracionhuanmi


Apicu JEsvChriftop Diofta hupaiculun.
Capacvcun, camtam mu- Maquijquimanmi Ga-
chaicujCruzpim ari lliim- pac Apu Dios, cpirituita
pac arpacaiman cocurcan- animaita chazquichini ;

quij.llapa lunap.quepij.- quepichibuarcquim, A-


Bimpac.. f icD ,f:h/i pu chccan caipa.Diouin.
V CO.
N

DI VE
C MEMORA CIO ORACIN Al AM^
pr l^ animan de Purgatorio gel denuejlra guarda. \

j por os que eflan en


'
pecado mortal- Prcg. Ima rimaihuanm
Cai fimicunahuanmi ngel huacaichaqucnchi-
fjapaicuTun.Chriftian ocu la^napaiGUlun. :

iiata,Prgator0pi acari Refp. Cal fi mida ifpam;


jcoeanimacunaraicu, Diof ADiofpa Angcinin, a>
ca rauchacampac ; machaquc huacaicha -
,

i Diofman checa fonco, queijoca camman ?irpa-

Inec ChriftianoeunajEsv cafca^que^ runa6ta,Gapac


Chriflopcuyarcan, cocho Diofpa fiminmanta; cuna
macineuna , Purg^toriopi pune haUjturahuarapaSjC-
nacaricoc,animacunapac, charillahuai,,huacaichalla-

gdioa mueh^piiiehic,hua huai,caniacbihuaicac,Diol

"ui hchapi caccunapac- pa munainin , camachij-


pas. lcai yayaycu eta,, ninmampaSjAmicn.
muchaicufcaiqui Maria
ae^hhuaD, rczapufpa, na- ORACIN EN LA
caricucan manta. Dios par .
Jenma 6}uechua^a la^^ abana
cunada qucfpichipa, Ca- fantijima^tn que fue el cuer-

paccuTi pacha gloriam po de- Chriflo nueftro Seor

puTancampac caya min-


5
amortajado: tradunda h-

.ha,huanupri j quichic,cat- ter algente: como efla

rurata animaiqui- enellatin..


hina
cbicraicu tarincaiquichip^ Capae yayanchic ESV
igaCjAmcn. Chritep anda imiuns
,.

pintC
,

^^r^^^jwvWi LB 9. BfS'&iS3n3n3'?9SaLmATntmr,

r,
p 6i)S ORJC
pintufcanca^ yupaichafpa; nap , caujancancama ] A-
pi maicampas,cai oracin mcn.
ta,checa oncolla inca
cbaica ( quepa Bullala a RA C 1 N MFT
cbazquirpa)haica cutich deuota a me(lra Seora la
rezanc3,chai chica, purga- fompre Virgen Mara, trai
torio chuyanchanapicac du^da de la de Romance
^nimadam , llocfichinca. alpie de la letra, en la .

ADiosjCammi ari, o- lengua }uechua,


caicupac, yurac tod^or ma
i na5VCca , ancallupi quctu- ORACIN ENRa
tampu , Cnpac aya vcui- manee.
quip, checa manca, lofeph-
pa vraicuchifcan pintuil
,

campi , niuchuinijquip
yupinta, vnanchanta , ha-
quercanqui; cuyapayaipa,
,

O VIRGEN GLO:
riofilima
de nueftro Seor
, Madre
lESV,
r CHRISTO^yomeo.
coaicuari, huauiijqui- frezco muy de veras a vuc
Vaicu , puicocpi pampaica ftro feruicio
, y a vucftra
cafcaiquiraicupas , cau^a- fingular proceccon,y am-
rimpuipa , Cnpac cul pa- paro. Y
en cftedia, y en
chaman , pulaca cancai- todo tiempo, y en cpc-
cupac. Cammi ari cauyan- cial en la hora de mi
muer
qui , camachicunquirac, te , os
encomiendo mi
Diosyayahuan , DiosEf- anima, y mi cuerpo ^ to-
pincLi iando , hcllacha-
da mi efpcranfa todo ,
cuinimpi, tucui caujaccu-
mi gonuelo , todos mis
Ca bajos

<
RSJS] 699
trabajos y necelidades,
5
cTuni ,'circapacacuiiij cam-
tnl vida, y mi muerte pa- : pa ^apa pucarai-, amacha-
ra que por vucra anci- queipacpas, chazqichicui
irria intcrccflion , y por quii Cunan punchauri,!-
vuertros merecimientos, mal pachapihuampas, co-
y de vuera madre anta llanampijhuainijpacha^
AbaV y de vucllro epoo pi , huapaianimaita, ai-

3D lofcf todas mis pala-


,
chai vcuitahuan,camman-
bras, y pe na mi n tos ^ e mi coicun , ricuchicuni,

cncan)inen , y enderecen, ^irpacacuni.Tcui fuyacui


a cumplir vueftra volun- nijta , llapa cufllcuinijta,

tad, y la de vucflro bendi- tucui allparicuinijta5aca


to H'jo, y Seor nucro rcuinijta,imai haicai,mii^

ESV CHRISTO.X^ic chucuinij ,c39aini), hua^


con el Padre , y el Efpiritu uinijcapasi colanao alli

fanto,viuc,y Reyna por to cai rimapoqueinijqiiirai -

dos los figtoSjde ios figlos cu campa caman cainij-


,

Amen. quiraicupas 5 mamaiqui


(ania Auna raicui ant ,

ESTA ORA CION loepb , coaiqiraGapasi


en la lengua uechua, llapa hinantinruracuio},;
rimainij yuyayni}pas,fi2ii'

A huarlUii buaa purum chacuchum checancha- ^

tazquc Virgen, lefu Chri- cuchuncac, campa munai*


to yayaypa man ocam ni jqui,ru ralea ,
puchucaC
checa loncolla campa ya- ca cancampac \ cu li| ma-

aiquipac juic[mllaica jo* na buahuaiqui yaya<j'hid

lESV
^79 ^^^ J e J IIJ E JA JA JURMB H AJ 19 mjfB
1.^

700 ORJC IONES


lESV Chriftohuan ,
ca-: ORACrON.
mi ar candan ca pace ha- DIOSteialucMara:
cuncacyayahuan, Epiritu Jlcnadcgracia,clSc.
anifiohuantac , mana pu- or es contigo, tu gracia
chucchana pachacatna, fea comigo bendita tu en-
Amcii lEivs Mara. tre las mugercs y bendita
;

ca fanta Ana tu madre, de*


La Oracinfiguiente halle Ja qual in macula, peca-
y
de molde yporfer deuota,y 4o,p:ocediftc Vii^en Ma*
delndulgenca^,^ la pongo en ra. Y de ti naci Icu Ghri-
tjie lugar en Romace^y luego tto Hijo de Dios vino, A,
tradu9^da en la }uechuaM men.
m Hi ra que los Indios la re^z^n
, y
ganen 1x6 Indulgencm della^ ESTA ORACIO^
m la lengua ueua,
Alcxandro Sexto, con-
cedi mil aos de Indulge Alexandro ca futyoc>
r cia plcnaria , por los peca- ^o6laequcn,Capac Sum-,
dos mortales,y veinte mil moPontificcm , chunca
por los veniales , a los que huaranca huatada tucu
|i rezaren de rodillas tres vc- huaui hucbap pampa-
2es, efta Aue Mara: delan- chainintailca chca hua-
te nuclra Seora, Hi-
y fu ranca huatala atac , ha-
jo,yanta Ana. Y fue con- hua huchacunap pampa-
firmada por Sixto Quinto chaininta, vflachichun i'
en cbo de mii y qumie- pa camachicun,llapa hini
s y ochenta j^cis. un fihaicunapac, quepa cai
nilac

h 'aW^U
DIVERSAS: ?ot
f5 i (TaC i fc ai o ra c i ota , m a- ya , V i rg e n \h ra ,
pai m a n-
manchic Coya Virg Ma- ta,pacarHnca csncjin: ll
risp huahuampa^ anda
,
pac, huchannatac Carn-
Anna, mamampa, aupa- niantatacnii pacanmur -

qiiempihuampas,concor- can^yoitnurcan IcuChri-


huan ayapa ,
quimp cuci lo car ^ac Diopa churin,
rczacpac. Quepapia, cai Amen.
quiquillantacacmijCallpan
charcan/acyacliircan^Xif- PARA QVE ESTOS
to ifca ,
pichca equcn, Nacralcs(a quien tato de-
caiutiyoCjSummoPonti- ucmos los Sacerdotes-, slj
fice. Huaranca, pichca pa^ Regulares, como Seciila-

phaCjpu^ac chunca,goa- res )


que no e confie lan a
buacapi. menudo j fino de tarde en
, Caita vlachijta imunc tarde,tengan algn dolor
ti, quepa BuUayocmi can- de us pccadosjy fcpan co.
C3. mo an de hazer , vn ado
Muchaicui. de contricin, obrenatii-
( A graciahuan, huntafca raljdificultoo, y muy im-
Maria ? Muchaicucaiqui. porcantea fu faluacioni c6
Dioica ari , Camhuanmi^ que pidan a nuelro Seor
Gracia callpaiqui , oca- perdn de fus pecados,
huan cachun:Carnca huar traduzido(la preparacin,
iriicunamanta, alli ifcan para hazer ele ato , y el
canqui. Santa Anna ma- modo como lo an de ha-
maiquiri, alli ifca cachan dos peticiones, y
zer) eflas

tag. A purum tanque Co-^ oraciones, lacadas a! pie de


la
^rip^^i^i^www

702 ORACIONES
p la letra del Romance, que ojos de piedad ; y me deis
IV
corre imprelo. Y es bien gracia , para que efte alo
i>
c las cnrcen, y ha^an co- de contricin, que quiero
mar decoro: para quejas hazer, fea verdadero, y efi-
digan muchas vezes , co- cazjpor los merecimicos
mo dizen las dems ora- de nueflro Seor lES V
cioncs.y cacezimos,en los Chrilo,Amen.
das de Ficfta.El Romance
es el figuientc. ACTO DE contri:
c0nj>ara alcanzar per*
ORACIN ANTES don de lospecados.
ddaBo de contricin.
lcricordioilimo
Todo poderoo,y ce
mcncilimo Dios,
.Dios mo, yo creo Criador , y Saluador mio;
firmemente, todo lo que pcfame de todo coraron,
cree, y tiene a anta I^Iefia de todos mis pecados^ por
r Romana. Por auerlo vos fcr ofenfas,de vueftra diui-
w>
w cneadoi que (ois la fuma na Mjgeftad ; y porque os

vcrdad,que ni podis enga amo (obre todas las cofas,


fep
aros,ni cngaarnos.Y ef- por fer vos quien fois j ia
pcro de vuellra mifericor-
I finitamente bueno. Y pro
dia i-nfnita r^ que me aueis pongo firmemente, coti>
de pcrdonar,y aluar.-porq vueftra gracia, de no ofcn
IP no queris la muerte del dcros mas ,y de confcTar-
pccadorjfinoque fe couicr mc ;
y de cumplir la peni-
ta,y viua Suplicos humil tencia, que me fuere im-
mcntc^quc me miris con puerta.

ESTAS
o
D 1 VE RSJS: 70
E S TA S DQS PE- ca , eanirpan ciitiricupnn,,
ticiones di^n ap enla len ca u ^a n ca n ca m Hu . ! 1
pu gu
i

gua uechuL pam , cumule ipara mu- ,

CAimihinaanimanchi^a
fimicunahu: chakuiqui, cuyapayac Da-
ui) qui buan,cabuaieuh-
,

camancurun,huchanchic caiqmpac rhinaparijCall-


pa pampachaininta ,Ca- paiichahcaiquidta coai,
pac Diomanca vlachi- oncoipaATonaunn ,yuya-
cuTacipa^ yacuinin,cun ruraflaci-
^ Yalke cuyapayainiyoc cai checa cali payoccacbS^
Dios jtacyac loncollam, yayancbic lESVChriftop,.
Iini, chccanehaeun , ai- camancaicu^Amen^
cui Ima haicalam, (anda
Iglefia Pvomapi' cae , ii^ BFCBACVNA PAM
chun ifpa , camachicuo, pachajca canc^mpacy,
Cam checan cae ,
yac ha- muchaia^ma^
bicaiqumianta. Manam TacuL

ai camca yaya, pantahuac TV'cui atipac , quetU'


chu;nianatacmi, ocaicu- Capac tcu huanacau
ta, llullhuanquimampaf ri, yalhquiri, batiaihuali-

chu S'ayacuDtacraijfupnii paJbquipayacDios? lluca-

ac , hatun cuyapayayij- quei,chraquei,quep:chi-


quipi ,
pampachapuancai- queitac? llapa hinantu>,hii<
quida qucpiacaicahuam chaimanta , checa cucui
ps: Caauiarj Capac, ma- foncoibuanmijllaquicnni,
oaar buchaca pap, huam- pucicuni.Cam capac tpu-
inu munaiiquichu^ ioha- ecman ,, cafcancuiuantav.
Jiinriri

704, ORAC IONES.


tiKui imahaica caf cuna ha Dios Epiricupri efpofan.'
Iniapi, camta mnnacaim Sanlilima Trinidadpa
ta,camri caml!a,caicai^ui. cuiumancco templo hua
manra^mana puehucaini- cinj putijpi llapap huacya-
yoc puchucinac caiijcjui nan.
mainahuapas. Hinapaca, ADios ^apallampa mam.
campa CDlicapa capaii- Tucui ^umaipa ^umainin,
chahuafcaicjuihuaOjmana- Chaupi punchau canchac
am hucballiculacchu, inti,
loncocariin, nii puniTii Racrayac pacha, quillarec.
ConfeKuIac , huchaica Vinal cicoc, pura paca.
vilIacu]adac,Padrep,caita Mama cochada huampoc
mchui,thuafcantan ca- pa
na,puchiicalac, huntachif an carinan, chupa charca^
lac chaicama, inicacmi, Rurapu,huaiol,{coshuai-
Amen Ie^vs. Mana chancaca hamanc^'
ca.
SIGFENSE TRES Tocdo canrut huamin-
deuotcvs Oraciones anuejlra quiUai
Seora lafiempre ^irgen Ma Paucar huarac, achaccarai
ria^en yerfo en la lengua Hacun caipi hocanfca,
uechu^eleganten^en Raurac pillcujuntur hua-
te compuejhvs.

Tacyac chra,quinaquina,
r\ Vpaicfcaiqui Mara? Pltano, cypics,oliuo,
Diosyayapniunai vufin, Puyuman vichai , qucpi-
Dios c hurjp llumpac ma-
man,
Yupai^
Yupaichafca^ini (iuL Vmina,concufcuhuan
Dopa canebac raurainin Hinantin pircan incca.
ta ^ :-----:
Comir charvi
.

raarachcaC
Pacacufcan chtiyay puc- pa^

>a mana
Hanacmanta pinchacfaaf- can
ca. Vfucannac icbpakupa
Vraicumocvnu paccha. Tucui allimpac rlcuna
locph yupai Capae pitan Cufli pachaman yaycuna
^igafcampa Gori fullean, K4aha pantac euichi pficu
^rapahaan muyuchica, Ilipiai mama qcfpi rirpu
%uraiinqmll,cchccmu- Quiquin Diopa-ricucu.
-'-^a.
-Afiaillica qucnchaiqujpi, Qucpi llullpac purumtag
Putaellancu,tecfaullaca que
Hahuaifaca,tintin,villcu Hucha^apap cuffimarcan
Milluoacucan^cumampi Tcccc muyup yanapaquc,
yichcaicufca , aihua pim^ Huacyarica vyarihuai.
cur ^
Hahua pachap cuflicu-
Checan Diola cumuicu- nin
chcc, Camllam caqui ppai Co-
Maman mircoman jccar- ya
coc Inquill muyap cuffican-'
lacobpa yuni chacanan* chan
Piopa hatum Capac lia. Huacchaicuyac Diopa
^&^^ ^
'

maman.
Aanculi^aucar qucfpv Paucar huarai,9f ae fauailla
^^
2z Cuffi
n

^ 2 9 ^f^ ei Bm JHSRll JKXXXB JUL MU

ro-^j" Oi^^C IONES


Cuffi lullahan copafcai Capaccancaipacr
Tibpc.ich3,cuthimaihua Hoacbapuarcanqui,
Cirbuai puqui'.hahuaiaca Alauancaiquiruda
oca mi b i cau^afcaita Hiiacada ricurcanqui
Ha ^ucpajCaillaicufcaiqu,. Aai ucu uuiquihuS
Hiiaptij ca anchi (caita tao
Abti !{pa,cuyallahuaL uuchircanqui.
Vu'gen Coya. Patapi ciricodlanr,'
Hdicai culvhuacaihuaii
CAN CO N EN LA^ Mucharranqui
lengua anuefim Sonora. .
Llatan ebueucucod'an,
Pachahuan pinturean quj,
riVaccbacuyac Mara Tccccmiiyu ruradam
<Jue3maihua kulpa MarcancanquT.
^apai manan, Llamanta cuyaycufpam^
Cuyahua huacchaiquila^ Cai cuyac michcc hurini-
Cam ^^pai huacohap coya. man=
Campa ya napa cal qui Hamurcanj^
Runa cau^a-n, '^'^ "
Vnuivcquc puripam^

Cammi Diopafonconta Cai pac hapi tarirca ,

HuchayocpaCsnaRada Cupaipa quirunmancanni


Tanichinqui, Qjiefpichircan;
Cammi col Ipaihuacada Yaca huaunayaiam i

Ptitacochochinqui Yahuarinhuan pirapa,


C-im mi'hiiaolapas Cau^achirca^
Cautn chin qui. Tilladam ru na ch arcana,
t> Cammi ^clus huaccbata ^(Jpai caica ricufpa
r.
Huaca^

^i:fi^M
DIVERSAS. 707
Huacacurcan.
Haquci ruoa hucha6l:a
Cal cu yac leusnij guila LA Oracin
fcfigic envcrfoSa-
Qve
Mucbaicui ficOjcn la legua Quechua,
Ricui acarifcatita hize en loar de la Virgen
Simintayupaichapui fin manzillary vacompuc
Dios yayaynijquia fta^n muica fa (juatro vo-
ficatipui, que la caneen los
zcs , para
huchaicjup atifcaQ,' cantores, en las proceGo-
iAmam camaitjuipi ncs , al entrar en la Iglcfia^
iT-Mzpirinqiw, ycnlosdiasdenue-
iVirgcmpa yanapacam lraScora,
y
Icfusman caillaicumpui fus feftiui-
Hinadari Dios dadcs.
gampachaliinqui.
r,
1
7 O RACIN ES
IV
TIPLE.
i>

g^^^^^
f^^^^^^^
Hanacpachdpculicuinjnjhuarcadamucharcaiguij

Yupai rurupucoc mallqii,runacunap fuyacuinin^

Cllpannacpa: quemicuinm,huac iacaita..

TENOR.:

ir
IpI
tr^^ %T^Hf
Hanacpachapculiaiinin,huarca<5tamucharcaiqu,!.
-^

I '^''^-^-flt
f$^:H^jr
^
Yupai rurupucoc mallqui runaciinap fuia.

frtU4iz|^^
cuiiiin, callpnacpa qucimcuinin , huac^afcaita^
l>
r>
V

"LklA^ii..
. cfeimtftf^n ifri-fi-n7ff D f^rjloiQ nigrLI l^qi Q
\. aL* ^ "
.1 . i !li

^
^*4
^-nrj:)i<^9^"^^fttenfe^Qpaqiicmicumin, huaciascuicf.

n^'

r^^wnw^h^ iW^^ t m hl
MJm ^rMia^H^S^m^nm, huarat^^^iMm

'
1 i i u i i d 3> q uEEm ^^T
C,lhq\lxs,nlt^Bkm DWrjicocmallqui, callpannacp^

4nuH
1

CF^e^? iinvviijfi

710 ORJC JONES


Vyarihuai muchafcaita fonco qucue putichcacma
Diofpa rampau Diofpa Cutirichij. au] j-quida .

manan Kicuchihuai vyayqui<5ta :

Yurac tolo haraancai*- -- Diojpamaman, - 4


- - :
,

msn Hanac pachap callafanan


YupacalIa,coIIpafc3t3 ..Canchacpuuchau- tutaya-
"^- -;K-?r---
Huahuaicjuiman uyfcaii^ ''V' chcc: rr-

: ta Quitla paca raurayachce


RicuchiliaL Atigelcunap cochocunan
Chipchijcachac cacachi- Hinantimpa nrpucunaa _
llai Cau^acpucyu,
Punchau puilac qucan tu- Capacmanta mirac fuyu - ^

pa Capaecunap capacnim-
Cam huacyacpac , mana- pa ,
,
;^
vpa aupamanta huachacnitri:
Quecaiquiila hamuiilai pa.
Pmalcaica queipiehillai Gracia rococ,acl(a puyii.
Sufurhmna. Canipim luyan tccce mu^'
iocahina pim hnanana
ii!
Mican manta ^anan manta Diofcufichec.
,Tec9C machup gbunnma Cori huatu Diofpurichcc
Huc fimihuan huJpalU
L'.apa yallcc millaimana Dios churida chaipacha
Muchapuai yaiuihuana Ha
Vic^aiquipi runacachcc
Vcquc6la licui pinquida Vcuiquipi cainacachec,,
juQpi ^ucai huacachcacma Rmapmarcan.
Huaini

I
^alt^^
luana huallpap cuflip Camman GoyaPpiliam p
: marcao dan
Pucarampa qgefpi pun- Tucuiiandocunamanta
cun LlapaAngclcunamanta
Ahuafcaiquim ,yupai vn- Cupaipa vmanta huad^n
cun Allpahuan tupu:aradan
Catntatnixlluqcpcaclla SutHlamL
fiucururucchunta mal
puiqaijquipitac munar- qu
can Runacunap munai calicha
niaiu'^ma caita. Pucai pcai^umacpallcha
Vfacliipuaicau^aita Surarpu tucuchec callqui
Purtn tazqiie hupaicui- Tuu huachec aulaiquD
hua ue^ihuampu.
Dios ^i^ac inquill huibua Cammicaqui Capac tapu
Mainiantaach ^coyaita Mai maicamapas vyayjia
yilachijman,cammatnai- Carequeiquipac iiiumilla
'"''-'
a - Hatu oncopas hsirampii
Catachllla, Cumuicoccunapac llapu
Ganch c raurac, $uma qi Huacchaicuya.
1 Ha Vichcaicnica c uiji m uya
Checan punchaupa ^ecai^ O pac yayap camacuna
nin Yupaitica,acllacuna
Hinancimpa fuyacuinin, eus puncchcc vruya
Gammillacpac choqueilla Pilleo cbtac cchac cuya
Ivlana yauyac ppaqula SuyacuncaL
DioJ^alla^an, m aiquin qucDicunci
Zz 4 Can-
Cv^^^?!^ im 11 ji

a huanupcij hucpradtpi Mnchcaita,arriflKiahDai

CQffbocttiSaaib^yAiisifdii 6)uejhmcaipacnu:>
flr.4^kirl i ncnrr/ qct.o Qfor^aa{4T0fiW'jpay^i
efti^^i^mmrlcjllA pac nu^
Animai^^liVttMftru B&HscbpipaiifaiiiflJjiHO
l!ktiudiallbij)btjaiBfiilJa& Sanlo Epiritu pacrhoan-
pa iup -icfiBcn 0fqrup[Dpiup
^ttfc csoganqaaiiptpBil^ Cachun glora,viaJibpac
K Mtij^Aiprnciitaoq cbuil Cau^aicrap^oafi^amim
M?
iufckko DSfbo^Ji aqiiiu^ paa3^tJfio JGuqifbtlV
d^i^tur. inai&iii^crli ntT- -luiiiji^ack^mmfi u^

i;qrj 'MmEtmcampa:,mtD fiWdtid JfijM" ds^4 ^<^^

ilr^anapaHuai'^ o ca^aiqS- acllafurcanqui, tj

Hina(parrj\htraktulquih ilfc n?ib^(3^1iimafapoc


Q^ifhaafthBEjkpiab'- y dor^ muri irajieni-
carDipatt:)qQ7G7 :>ftc{0 4cDt5^jz<pcarfaiaj(^dxlcto'
Manjiftucdjo^o^nc^pif .. to del Areagel an Miguel
p,\\ikh'auciwMar\ lahl a.flipimiicf^ulbo^oinaQdaJl
(^DSX0l(kpaxLiqujl3^ ^-bza'pdoSeDkjDl^Qimiifi)
huamvoA-ji/; \y gDbDfe,.)]qtkliflj[ia^Qnt4
iEaii/yBha(p,ifm^aibaQi mcicctHtofic'ij^thalla fe
-fi0 f :sX confcf-
diji:te qts^^ijm'MMk^ ^^^

mantibu frontem mjiram^


jgno fiAi^ke^r^d^

ESTA ES LA ORA- li MicMh triumphatGm

.aoibnl
ANTIPHONA.
.AHOH^ITHA
F A3um elftium in coeOy.

r%:Y'A.'^^v$^i%'f
flf^^^ IWKnAKREJtWLMlUKMAj UtLMl

^\
P
iV
7t4 ORJClOsTESZ
f, Miguel Principe , 7?/? ^ damientos. Por nueflro Seor

V ayudara! pueblo de Dwsi lESrcijrifio Hijo tuyo, qm


9. r ^/?/w? enfufocorroj)or contigo yiue.y Reyna.en y>ni
(tianimjijlcvs, dad del Ej^iritufanto Dws^
por todos loszhs. de los filos
ORACIN. Amen,

ir*
DI OS ^ fie con
paro de la falutifera
el am-- ESTA ORACIN
iraclu;uda en la legua Que;
Cru^ preuifta dejde abeter- chiia general
,
dclos
WydiJIe glonofo triunfo^ del
Indios.
muyfoberuio Prmcipe dlos
Demonios^ al bienauemurado
ANTIPHONA.\
ir Jan Miguel Principe^ que te
^fifl^^y el mayor guerrero ri Anaclntipachapi^ amui
de los exercitos celejl/ales, Ro yacui^ 'ppallacaymi ruralCt
"gamos te, que a los. que arma- carcaymaypacham manchal
mos nueftnvs frentes, con lafe mana Amaru, aucanacuita
nalfaludable dla Cru^Jm yanatarcaiS, Miguelri^chay*
ir
meamos el nombre deljobre- htian macanacujpa^payta att
dicho Miguel Vencedor nos
y parca hayllirca.
concdete fortale^a.,y y>itora
f. Capac Co^oS, Miguel^
contra los enemigos 'y)fibks e ^oj^alla^tantaymapac
inuifbles para que libres nofo -
hamurca, '

tros del impedimento dellos


^. Tanapaynimpiri [ayay^
podamos encaminar nueflra curca , phata allicac ani-,
y>ida,fegua t^ diuinosmarf* macHmraicx.

L^^^
miVE
MVCHAYCVYHVAN yiay atecpt ,
fiitinta huac-
'

.:
'
maacuy. '

yacola huampo: caUpancl


cayqtiida Capac atifuihuan,, ^

ADO S ^cammiarl,
manarac pacha tec-
riciire\mamricureCy aucay-
cmecmmta coancayqiiu-

cejca captm^checa quej^i cau- pac. Caycmap ^ilmmanta,.- .

^ainj^Qc^fania CurwAjyapu ca^i quejpilla Ilujpfcaha^cau-

carampa amachqynima ri^ ayPajcuia anchachiam-'* i

mjpa^hamurpayajpa-y Capae cavcupac^capac camacbciiy-

'cufi hayllj atipaita^ tampu^ jquip^Cdmachijmnman hy^


toco $. Miguel , eayllaiqmpi na: Jpu Tayaycu ES l^
fayac , aucanacuy Juyum- ChriftOjChurijqtm'ayci'^cay^

J)a^ caccha huaminca cacman mi caucan , Capac chacuntac^


corcanqui'^o^oc Apw^achac E.fpirimfando Diosjouchiic
amap (upay aucanmantaihu- nacuypi.Puchucannac^ mana
paycuyhuan muchaicuiqui j
puchucchayniyoc^yihay'
mat^cua , quejp-
tiocaycu pacha cama. Amen*
checfanBa Curu^pa , hualU Hinalla ca-
paticuy ninhuan^ huaUcanea- chun.

coia^ynachacoiay, S. Miguel

^ggs^r^j^
^^f^S^t ^^^'^
'
c-T^*-:>^ats>^

.oa ci
LO
.:;-^.A MUii\ , ^.'Vi^^n <o.i\rf KAVF-I Y VOYAHDVM

ci'i^o^ -dn-^taiv^Bl.4y\e^ ^}i Iglcfia para quc ie icpa,


,

q<(riisrla(^^Wp^ip*rarqu^\i^*p^

ni i. M'*fi^WM)^.^acmanrfe,%abS^^^^
i
Huahua 4=^'''^'^'^ '^* ^- - ^^-^^^'^^-^^-^ -.^^,.4^/,.....;^*

faptin ancha

OJ L FS DE O.

^kM\t^

TIESTAS
QVE LOS ESP ANO;
LES , E INDIOS TIENEN
obligacin deguardar en ee O-
bipado del Cozco

E NE R O.
Ha Circuncifion del Seor. A i.

La Epifana, Ficfta de los Reyes. A 6.

T B S^R B R Ot
La Purificacioit denueftra Seora. A iJ
Vigilia a 23..
San Matia Apoftol. A 24.

La Aoanciacionde nueftra Seora, A 2^.


La Refurreccion del Seor,co dos dias iguientes.
MLiiblc
o^ B R I U
La Afcenlon del Se<^T. Mouibe
La Fielta del ErpiritufantOjprimcro.y gundda
Mouibe^

La Fieta de b SantiTim Trinidad-


San Marcos Eudttgelifta, A 25.

MA r O.
San Felpe,y Santiago, Apodles. A i

La loLiencion de la Cruz. A 3.
El da Uc Corpus Chritk Mo^uible^
Hr f ^ ?^ gi B JL3 EJ ILULA^AA^

V m I r N I 0,
iv
Sao Bernab Apoftoi, Aj,
i> Vigilia^
Sao lun Baptifta, A 24.
Vigilia.
San re^ro,yfan Pablo, A 29.

I V L I 0^
Saeta Matia Magdalena, A 22.
Vigilia.
Santa^ApoloL A 25.
'L^ G o $ T Q;
Sanco Domingo. A 4.
Nuetra Seora de las Nicucs. A ^.
> La Transfgurisdon del Seor, A ^.
r Vigilia.
SanLorengo. A 10.
Vigilia,
ir
La ArLn:ipcion de nu^ftra Seora. A \^
Vigilia.
SanBarolomeApofto. A 24.
SanAguftin, A 28.
SEPTIEMBRE:
San Antolin. A 2.
La Natiuidad de aueftra Seora. A 8#
Vigilia.
San Mateo Apolol. A 2^;
La Dedicacin de fan Miguel. A 25;
r
O T r B R ^.
San Francifco. A 4.
San Lucas Euaogclifta. A 8,:
Vigilia;

J
^L h^^U'm
719
Vigiria.
San Slmon,y ludaS Apoftokes. A 28,
Vigilia.
NOVIEMBRE,
jLaFiefta de todos los Santos. A u
VigHia.
San Andrs Apoftol. A 30.

3< I Z I E M B R E.
La Concepcin de Dueftra Seora. ABk^
V^Iia.
Sasto Tomas Apoftol. A 21.
Vigilia.
La Natinidad del Seor. A 25".
San Efteuan Protomartir. A 16
Sanlusn Euangeiifta, A 27.
Los Santos Inocentes. A 28.
En Enero. La Fiefta de los Santos fn FaBia, y fan
Sebaftian. A zo.
San Antonio Abad, h 174
Y todas^las Freftas,qxie por colombre a prona da, 6
privilegios legtimos. Te an guardado, y fnelc guardar
elle Obipado. -uv^M

II ESTAS ^E EOS I ND POSTIE NEN


obligacin de guardar fenc defecado mortd.
Los Domingos de todo el Aiio como lo manda la-
,

anta Dadre lgleia,y manda guardar.


El primer da de Pafcua de NaunJad:
El p/imer dia de Pafcua de Refurreccon^
El primer dia de Pafcua de Efpirtafaaco.
I-a Circuacirionde Seor,

WmmiS
o

4r:f^^^2ffiHi
521 i.ri.r.j-.rx.t.'.i.-i. ^w^HWJiwjm,

p
El i^ de Pafcua de los Reyej
La AfcenliondenueftroScor.
La Natuidad de nuetra Seora.
La Purificacin de niieftra Seora.
La ATumpcion de nuelra Seora.
La Anunciacin de nueftra Seora.

El da de Corpus Cbnfti.
La Fiefta de an Pedro,y fan Pablo.
El dia en <]pe le haze la efta del Santo del nombre de
la Igleia del pueblo.
Y los Indios quiTieren guardar las Fieftas de los
fi

Efpaolesfquenoteniendo Bula las ande ^ardarjQO


les pueden compelerla que trabajen encllas.
T) i 04 de Ayuno de f recepo dlos Indits
Todos los Vicrues de la Quarefina.
La Vigilia de Nauidad.
El Sbado Santo; .

Todos los deraas das de Quarcma, las Vigilias,


Qua tro Tmporas de entre ao tenindola Bula dey
(
la Cruzada) i^s obliga a tener abftinencia
de comer
carne. Y fe les de amoneftar, que nocomacarne
los
Sabados,en honra de la fepultura de nueftro Se-
or,y en honor de nuetra Seora,la Ma-
dre de Dios,y iempre Virgea
fantaMatia.

LA VS DE O.
^ 1
CON LICENCIA J MP R BS SO E N LIMA
Tor Geronymo de Contrems junto al Comento
>^
V*
:
de [m
I
-OommgOix^Uo de i^ j i .
i

^JL^
M<'^kM<M<K:,k%^.kn^,kt'h

NDICE MVY COPIOSO,DE LAS MATE-


tiAsde que traca efte Ritual Formulario , c Inlitucion de
Curas: al en Romance, comoenlatraduciondeia
*

lengua Quechua. Diftin to por materias,y nu-


meros de las hojas.
DEL SACRAI^ENTO de hazcr,ccn las refpueftas de
delBaptiJmo. lias, en la lengua Quechua.
DE la
S DE
1 1.
La hoja i. hafta
de los Sacra
e erara
Defdeia hoja 42.haa la 47
fe trata la forma de enfeara
SJientos en general. vn indio a Baptizar, vnnio,en
DcQ A hoja 12. hala li neceidadieii Romance en
,y
75.fc trara del Sacramento del la Quechua.
Bapcifmo. Dcdc la hoja 47. hala la
Entre clas hojas , defde la
I 41. fe trata del Baptimo de Jos
.hllala 15.C trata de las cc- adultosi y el orden de ios Bap-
rimouiasdc Ja materia, y or- tizar,affien Romance, como
madej Baptifmo, en Quechua.
la
Defde la hoja i6.hafta la 17
, Defde la hoja 47.hala la 71
fe trata del minitro del Bap- fe trata,dc hs cofas , que fe aa
tifmo. defuplir en el Bapcjfmo que
Defde la hoja r7.hala la 20 fehizo en cafo de nccelidad,
Baptifmode los In
fe trata del infolenidad.
fantcs,ydel Baptimo de los En la mifma hoja 71. fe tra-
montruos. ta de las cerimonias que de-
-Defde la hoja 20. hafta la uen guardar ios Obifpos,
!s^t.fe trata,de ios padrinos del quando Baptizan.
baptifmo. Defde la hoja 72.hala la 75.
Defde
hoja 22.hal:a la 23.
la incluiue, fe trata de la bendi"
fe trata del tiempo , y lugar de cion, de la fuente , para? el S-
Baptizar. bado fantojy vigilia de Pente-
Defde la hoja i4.hafta la jr. coles, y de todo el ao.
fe trata de los benditos Obos;
catccumenorum , y agrado DEL SACRAMENTO
Chrifma. de la Confirmacin*
' Dcde la hoja 3 j.hah la 41
fe trata de las preguntas , qu Defd la hoja 7v5.h\5.1a8S.
fe ande hazeraios pul finos, jnciuliue,re u.i:& dwi S&.ct^.mc.
de los amos, y las que e es n 0 de la Co.iro?ac.o,ain R.i
.

CJ^ yy jf > ^W aw a W JtH JmiM^w mn mwnnrMm mm


TA B
tTMncCyCom enla Quechua. ad longum-,con muchos nota-{
r
X) L SA C KA 'E T.Q M N .
bles muy neceTanos, para en.
dc U Penitencia. .,.,,.,-
'
tender las confeliones de los
Defdc la ho)>-8p. hafta la Indios con la preparaci que ,

45i.re trat.-i riel Sacramento de fe les de enfcar que tengan

k penitencia. antes que fe comiencen a con


Enere etas hojas, defde la ferar,aien romance, como
85?. hala la pi.inciuiue,e tra-
en fu lengua Quechua.
ta de la materia, y forma delle Defde la hoja 122, hala la^
Sacramento, y de fu minilro, i25.inclufue , fe tratan en 54.
con Oirs cofas neceTanasde preguntas en Romance, mu
faberynotar. chas cofas neceflariamie,an-
Dci'c la hoja pi.hafta la p6 teponendas a las preguntas
,

fe trata el orden de adminjf- quecande hazcr, acerca der


trarerte Sacramento de la pe- primer Mandamiento.
nitencia, con muchas notas,de Defde la hoja 126. hllala
granconideracion, y dignas hp/a 139. feefcnuen 128. pre-^
de aduertir. guntas en romance, que c an*'
Defde la hoja.py.hala Li 99. de hazer al indio penitente, a
incluiue, fctrata de lafocma cerca del primer Madamito,
de la abfolucionjC las depre- Defde la hoja 139. hala la-
.i
caciones que le an de dezir,an 144. fe traduzeh en la lengua^
les de abbluer;y defpues. Quechua las 54. preguntas
Defcie ia. hoja 99. hala la que fe pulieron antes de las
lor. mcluiae, fe trata de la del primer Mandamiento.
forma de abfoluer de la exco- Defde h hoja 145. hala la 161
munin, en el fuero exterior, incluiue,fe efcriu en la Que-
con las cerimonias que para chua las 1 28.preg.q fe an de ha
hazcrla fe an de Obfcruar. zer al penitente indio, acerca
Defde la ho)a 101. halla la del primer Mandamiento.
102. ex.cluiuc, fe irara la for- Defde hoja 161. hala la
la
ma, de abfoiuer al excomulga 164. inclufiue , fe efcriuen 45.
do, ya nnierto. pieg. q fe ande hazer al indio
Defdclah.oja 102. hala el penitente, acerca del fegundo
el modo d
iu dclia, fe trata , Mandamientojen romance.
aL>oUier,de la furpcnion,y Dedc laho|a 164. hala la id8
entredicha, fuera en la fa- , incluluiefe efcr.ue en la legua
cramcncal conclUon. Quechua las 46. pfeg. q le an
Defde la ho]a 103. hnla li de h.izer a vn indio, a cerca de
12^. fe trata delle Sacramento cle eaundo
^ Mandamiento.
Dcdc
'tJ.jWJA'J:S:4'S'^

r A B LA.
Defdelahoja i58. haftala eftados deperfonas,indGs,ein
lyi.leponen en romance 38. dias , acerca del fexto Manda-
pieguncas que fe an de hazer miento,y todas us efpecies.
ai penitente, a cerca del tercer Defdela hoja 259. hata la
vinandamienco. 2pi. feponen muchas pre-
^. Defdeiaho/a lyi.hafta la guntas que fe pueden hazer,
J75. incluiue, fe eicriuen las a cerca del feptimo Manda-
^.preguntas en la legua Que miento, aTi in general, como
chua,que an de hazer , vn
fe en particular, a todo genero
indio, a cerca 4eltercex man- de jndiosjofciaies, trabajado-
damiento. res, indias cateras , curacas,
Defdela hoja 175. hafta la icaies, mayordomos, &c. -

incluiue,e ponen Sa.prc


-1,81. Defdela hoja 2^1. hala la
guntas que fe ande hazer al 334. fe cfcrnien en la lengua
penitente, a cerca del quarto Quechua , preguntas di-
las
Mandamiento, en romance. chas a cerca del feptimo M-
Defdela hoja 8i. halla la da miento.
ipo.inciuiue,e clcriu las 82. Defdela hoja 334. hafta la
preguntas q ^icerca del quarto 342.incluiue fe pone yo.preg.
Mandamiento, fe ande hazer en RomcCiq fe pueden hazer
.I vn indio,en fu lengua. a vn indio penitte,acerca del
Dede lahojai^o. haftala otauo Mandamiento.
1^8. fe pone lor. prcgtas q fe Defdela hoja 243. hafta Ja
^n de hazer, cerCa del quinto 35 r.fe efcriuen en la Quechua
Mandamienco,en rpmance. las 70. preguntas, quCja cerca
Defdela hoja i^^- hata la del otauo Mandamitole pue
loo.incluiucle elcnuen las den hazer a vn indio.
preguntas loi. en la lengua Defde la hoja 353. hafta la
Quechua, que fe an de hazer 354. fe ponen, ete preg.en 10
i^jvn indio, penitente. mance,q Te putd hazer, acer-
Dede la hoja aio. hafta la ca del noueno Mandamiento.
33r.exciuiue feponen23<5.pre Defde la hoja 354. hafta Ja
gtas en romance,que fe pue- 355. fe elcriu en la igua Que
den hazer a vn penitente , a chua,las 7. preguntas q acerca
cerca del lexto Mandamiento del noueno Mandamiento e
y de todas las efpecics deh pueden hazer a vn indio.
t' Defdela ho)a 231, halla a Defde la hoja 35o. hafta la
a59.incluiue,fe efcriuen en la 357. fe ponen ^.preg. q fe pue-
lengua Quechua las 236. pre- den hazer , acerca del dcimo
gtas q fe puede hazer a todos Mandamiento,en romance.
Aaa > Defde

'^W^WJ^'iA
^ ji^ %^;^ikMmmwii^mMmiarmmmmi

T A B la:
De^de k hofa 557. haila I2 hua.
559. fv pone en li lengua (^e Defdelahoja ^8r. hafta la
r ciuasiai 9. preguntas q acerca efcriue vna breuc re-
jSii. fe
d-vl decinio M-indamiento fe prch-nion, afsi en romance,
como cn lalt-ngua,queiede
Oifdc ia lio;a 55^. iuiia la dar.al indic india que fe ac
551 fi! ponen ocho pr; g untas
. ba de cfcfar.
cn romance que fe puedan ha Defdela hoja 384. hafta la
zcr a ios alcaides, iicalcs, y al 386. fe efcnucn vnas aduerten
guaziles de los indios. cas, para el confelFor muy nc
Dcrfde la hoja. 351. halala cejTanas.

^
364. fe e (crinen en la lengua Dt{c la hoja 386. hafta la
Quechua \s S.prcg.qe puede 389. inclufiue , fe elcnue vna
h/tcr a ios alcaldes fifcales, rcpreheni del pecado cn
y
algua!les,de ios indios. comn. Afsi en Romance.co-
Dcfde la hoja 363. hafta la mo en la Quechua.
je^.cxcluue h traanlos cin Defdelahoja 389. hafta la
co mandamientos de la Iglc- 3po.e reprehende la Idolatra
ia, con algunas aduercenci-as en romance.
de importancia. En la hoja 391. fe reprehende
Deidelahoja 355. halala las hcchjzenas , en Koman-
375.mc!unuc, fe ctci iu ios pe ce.
tados que c pueden come- En la hoja 391. hafta la 391.
ter, cn los pecados capitales, fe reprehenden los huacan-
aTi en romance , como en la quis, en romance.
C;>uechua. En ia hoja 392. fe reprchcn
Defdela hoja 575. hafta la den los dueos cn romance.
578.inclufuie fe elcriu,airi en Defdelahoja 393. hrtala
Komce,como en la Quechua 399.fe cfcriucn las rcprchen-
Los pecados q puede come-
fe iones dichas en la lengua
ter,contra lascatorze obras de Quechua.
mifericordia , aii coi peales, Defdelahoja i^^g. hafta la
como efpiriruaJes. 402. e reprehenden los que
Defde la hoja 378. hafta a quebrantan el fegundo Man-
381. inclufiucfecfcriiien en damientojcn romance, y cnla
Romance,y en la Quechua los lengua Quechua,
pecados que fe pueden come- Defde la heja 402. hafta la
ter contra las virtudes , afsi
404. c reprehenden los que
teologales , como cardina- quebrantan el tercero Manda
les j cn ronicc , y cn la Que- miento, afsi cn romaijcc , cor
l>
sno
V
^4
d'k. ^.
TA B L a:
'incenUlengii Quechua. D EL SANTS SIMO SA^
'"^
Dclde la hoja 404. halla la cramnto de U Eicariia, .
'406. fe e crio e vna rcprehen- Delde la hoja 45 r. halb I;a
on>arsi en Romance, como 455,re ponen muchas rubricas
en la Qiiechua,dontra los que muy importantes , a cerca d^l
quebrantan, el quarto Manda Sacramento de la Eucafili;la,y
miento. dignas de faber.
Delde la hoja 40^. hala la Decic la' hoja 455. hala la
415. Te reprehenden los q qiie- 459"ie trata d orden de admi-
brtan el quinto Mandami- ntrarla lagrada comunin.
to, contra ios rencores,contra Con algunas colas traduzidas
los que hiefen,y afrentan, co- en la lengua Quechua.
rra los que echan maldicio- Defde ia hoja 459. hala la
nes) 3 fus hijos, e hijas, y con- 46o.re continua ioluo dicho.
'ira los que maldizen las cria Delde la hoja 460. hllala
turas , y contra los que le eni 461. fe trata dla comunin,
borrachan,afsi en la Quechua queiededar por Pafqua de
como en Romance. Flores.
Defdeiahbja 4r5.hafta Ja Defde la hoja 4^2. hala la
43^. e ponen muchas repre- 468. fe trata dla comunin
hcniioncs,alsi en romancc,co que fe de dar a los enfermos.
mo en la Quechua, contra los Defde la hoja 4(5p, hala 475
que quebrantan el Texto Man fe traanalgunas cofas que
ciamiento, y todas las efpecies de adueitir el cura,para, admi
del. niftrarele fantifsimo Sacra-
Defdclahoia 4^9. hala la mento, a los indios.
445.re reprehenden en romn Delde la hoja 477. hala la
ce,y en la lengua,los que que- \^8g, fe efcriuc vn catczimo,
brantan el leptimo Manda- por pregaras y refpucla.,asi
4nient9. ^ *:>ji.tj. en romance,como tn la Que-
Defde la hoja 444. hafta la chua,para que fep los inuos,
447. fe reprehenden los que lo que les adminiiiran, y lo q
quebrantan el otauo Manda- reciben en elle fantisimo a-
miento, en romance, y en la cramonto.
lengua Quechua. Dedelahoja 483. hala la
Defdt ia hoja 447. halla la 4Po. fe trata del modo como
450. incUiliue,fe reprehenden ede adminiftrar el cutrpo
en romance, y en la Quechua del Seorea los lanos. Con al-
los que quebrantan el noueno gunas cofas que noar,a cerca
y dcimo Mandamiento. dcto en romcc; , \ Quechua.
^
Defde
g*Slh r^y^^ ^m^m ^ n mn JW nm wn /tw mwwwrwwwm

T A B I A.
Defdela ho;a4po. haftala cuydado que fe dc tener, c5

496. fe efcnue d modo dc ad


IV ,
enfermos, con otras cofas
los
'nuniitrar a loscnfcrtiios eiian muy neceifa iias, a elte propo
i>
tifsimo Viatico, y lo que fe ics lito.

de dezir ; en Romance,
afsi Defde la ho/a 545. hala U
conlenla lengua Qu_?chua. 55T..e trata deimodo de ayu-
Dede la hoya. 496. ia la dara bien morir all en ro-
,

500. e efcriucn en roaiance,y mance, como en la Quechua.


en la Quechua las Indulgen- Defde la hoja 552. nallaia
.cias,quc ganan los que aaba- 562. feefcriue el orden de en-
;ren el anui'simo Sacramento comendarle el alma, alfi en ro
Dcde la ho/a 500. hata la mance,como en la Quechua,
'
5 02. fe ecriu , tres oraciones con quatro oraciones muy de
en la Quechua^ para antes dc uotas,para elle eeto.
recebr,)' para dcfpues de auer Deideiaho/a 563. hllala
recebido cifantilsimo Sacra- 564. fe trata de la expiracin.
manto. Defde la ho/a 564. hllala
v V L SA CRA MENT DE 55p.e trata de las exequias*
Uextremmncton. pia,y antamente.
DefdeJa ho/a 503. hllala Delde la ho/a 5<5p. hala la
508.1c trata del bacramcnto de 570. fe trata, de las perfonasa
Ja Extremavncion, y fu teri- quienes no es licito dar fepui
ca. tura clelialica.
Defde lahoya 508. hala la Defde la hoya 571. hllala
512. fe trata el orden de admi- 576. fe trata del orden de ha-
nitrar ele fanto Sacramento, zer las exequias,
de fu materia.y forma. Defde la ho;a 5715. hllala
Defde la ho;a 513. hllala 577,e tratan las cxequias,que
5 28 f; efe r ue lo que dcte Sa-
i lean de hazer no citando el
cramento fe les puede enfcar difunto prelente, Hn los das,
a los indios , afji fanos como 3- 7'y So-y anniuerlario.
enkrmos,con muchas cofas Defde la hoja 580. hala la
nccefarias defaber.en romn 582. incluiue,e trata del ce-
ce y en la Qiechua. den de enterrarlos nios.
DefJc la nq;a52p. hala la DEL SACRAMENTO
I 537. fe efcriuen la^ letanias,c
lus vericulos,y oraciones, en
lalengua Quechua
Defde
delMatrimonio,
laho/a 582. hala la
589. fe trata del Sacramento
Deldc la ho;a 33S. hllala del matrimonio. Denunciado
5^6. fctratadclaviitacion,y ncs, y otras cofas muy dignas
dc

^ k dU^h.
T A B I J.
de faberfc. con el modo, y elli rezar quando tocan al Au
loique fe dcucri hazer las amo Maria. Con fus verficulos , y
neltaciones. oraciones.
Defdela hoya 5^0. hafta la En la ho/a p-^. fe efcriue la
592. incluiue, fe trata de las oracin que an de dezir los in
ccrmonias, y ritu,con que fe dios,quando por la maana fe
de celebrar, ele Sacramen- leuantan de la cama.
to del matrimonio. ^ Enlamimaho/a fe pone
-
Defde laho;'a 592. hala la la oracin, para bendecirla
598. fe trata, el modo de cele- mefa. Y para dar. gracias def-
brar, ele Sacramento,a los ha pues de comer.
turaks con notables,nniy ira- En la mifma hoyafe efcri-
potantespara ele efeto no- ue la oracin, para acolarfea
tados. dormir. Todo en la lengua
jPefde la hoya 599. hafta la Qu^echua.
^i. fe tratan Jos impedimen- En la hq/a 6^5. fe efcriue v-
tos; de afinidad, confanguini- na oracin para entrar enla,

dadj&c.Y otras cofas muy cu- Iglefia. En


Quechua. la
riofas, ali en romance , como Enmifma hoya, fe efcri-
la
en la (i^cchua, a cerca de los ue vjia oracin, para tomar a-
paFentefcos,entre afcendietes gua bendjta:en la Quechua.
y decendiGts; c-o la figura de En la mima hoya 6g6Ac ef-
llas,d]lintameme declarados. criue vna oracin para adorar
Defdela ho/a 632. hllala laGruz. Enla Quechua.
643. fe ponen las fo rmas de cC- En la mifma hoya, fe efcri-
creuir,Jos baptizados, cafados ue vna oracic>n,para aderarla
&c.conformeTo mdajy pref- primera hoftia. En la Que-
criue el Ritual Romano. chua.
Dfdelaho/a 644. hllala En la mifma hoya, fe efcri-
.

<5p2. e efcriue laDotrina ue vna oracin para adorar el


Chrilliana diuididaen cinco C'aliz. En la Quechua.
partes por preguntas, y reipue E n la m ifni ho/a fe e fcri-
,

las, ali en ronia]ice,como en iie vna oracin para adorar la


la tradiiCion de la I. ngua Que holia polrera.
chua, coque fe declaran to- , En 1a m
ho z,fce fe r -
i "m a j i

dos los Aniculos, y miilenos ue la comemoracion, qt|e ic


e nuelrafarita Fe. de hazer por las Animas de
En la ho/a piSc pone enla Purgatorio.
lengua Quechua, el modo que En la ho/a ^pj. fe efcriue
andeguaidar los indios, en vna oracin, para encomrn-
darfe

^^^^^^^^Mt^^M
^ .1 ?? 3^ ^^ 9^ /t^ AWMn m MmmmmmmmmmiKmmnM^mmmm-m^imm

T A bla:

darfe vn indio alngel de fu Virgen Mara. - .

guarda. En la Quchua. Dede la hoya 708. hafta la


Enlamifma ho/a, fecfcri- 815. fe efcnuen vnos Verfos
i> ue vna oracin a la iabana S- S/sphicos en la lengua Quc-
^ tillimaen que fue ei Seor a- chuaconfu muica apuntada
mortajadojcn la lengua Que- en canco de rgano , en loor
chua. de la Madre de >jos , la iieiiif .

; Defde la ho/a <5p8. hafta la pre Virgen Mana. .:^h rr


700. le ecriue vna oracin : En l hoya 71 3.eft lacra*
muy deuota,a nuetra .Seora. cion de Miguel, hafta la 71 j.
S.
All en romance , como en la En la hoya 8 16. fe cfcriue,lo
kngua Quechua. que acerca del Baptizar a vn
Delde la ho/a 700. hala la nio, en extrema nccelfidad,
702. fe efcnue en la lengua. fe de enfcar al padrino. Y
Quechua vna oraci muy de como fe de nombrar , el que
uoca de indulgcias, a nuetra lo de fer en los curatos, de
Seora,y a u precilo Hiyo, y los indios.
a feora fama Ana Abuela de Zefde la hoya 717, hafta la
Pos. hoya 720.fe efcnuen las ieftas
r X>efde la hoya. 702. hafta la ho- de guardar de los Efpaolcs,y .

ya 704.10 pone dos peticiones, las que fon obligados guar-


enro:nance, y en la lengua dar los indios. Con los das q
Q^rchua, parahazer vn ado tienen de ayuno lopena de pe-
de Contricin, para pedir a cado mortal. Y los das en que
jnueh'o Seor perdn <iclos an de tener abftinencia,de co-
pecados. mer carne.
Defde la hoya 704. hllala Y vltimamcntc fe guc la
hoya 707. e cicriucn dos ora- Tabla , y promptuario , de las

r i ciones. La vna "n Verf<> ele-


gantc,y la otra en Liras,en lo-
materias de que cfte Ri-
tual formulario
or de nueilra Sra la licmpre trata.

^ DIOS LAS GRACIAS, T A


la Virgen fanfma , AdariaJU Ada^
are fmjin.

'^.
hUD^
n^lli ^^^3^ 9^B%3^9MM^ J* ww ^w w witn w ?rnj

p
iv

ir.

I
MT^Ti^mH^
Jmm^^

Anda mungkin juga menyukai