i

T.C.
ANKARA NVERSTES
SOSYAL BLMLER ENSTTS
ULUSLARARASI LKLER ANABLM DALI

AVRUPADA AIRI SAIN YKSEL VE

NEDENLER ZERNE BR NCELEME:
FRANSA VE ALMANYA RNEKLER

YKSEK LSANS TEZ

zlem HANER

Ankara 2005
 ii

T.C.
ANKARA NVERSTES
SOSYAL BLMLER ENSTTS
ULUSLARARASI LKLER ANABLM DALI

AVRUPADA AIRI SAIN YKSEL VE

NEDENLER ZERNE BR NCELEME:
FRANSA VE ALMANYA RNEKLER

YKSEK LSANS TEZ

zlem HANER

Tez Danman:
Do. Dr. lhan UZGEL

Ankara 2005
 iii

NDEKLER

Giri..............................................................................................................................1

BRNC BLM

BATI AVRUPA DEMOKRASLERNDE YKSELEN AIRI SA

1.1. AIRI SA NEDR?.............................................................................................4

1.1.2.Faist deoloji ve Irklk.....................................................................................6

1.1.3.Avrupada Irklk..............................................................................................12

1.1.3.1.Avrupada Irkln Douu..........................................................................12

1.1.3.2.Avrupada son Dnem Irk Akm ve Bunlarn Ykseli Nedenleri..............13

1.2.AIRI SA POLTKANIN AYIRDEDC ZELLKLER.............................18

1.2.1.Ar Sa Partilerin Siyasi Yaklamlar ...........................................................18

1.2.2.Ar Sa Partilerde Poplizm............................................................................20

1.2.3. Ar Sa Partilerin Ekonomiye likin Grleri ............................................22

1.2.4. Ar Sa Partilerin Avrupa Birlii Politikas...................................................23

1.2.5.Ar Sa Partilerin Gmenler Meselesine Yaklam.....................................23

1.3.AIRI SAIN PARTLERN YKSELME NEDENLER................................24

1.3.1.Ar Sa ve Siyasi Koullar..............................................................................24

1.3.2.Ar Sa ve Ekonomik Koullar.......................................................................26

1.3.2.1.Kresellemenin Etkileri................................................................................26

1.3.2.2.Avrupa Birliinin Etkileri.............................................................................30

1.4.AVRUPANIN ETL LKELERNDE YKSELEN AIRI SA

PARTLER................................................................................................................33
 iv

1.4.1.Belika..............................................................................................................34

1.4.2.talya.................................................................................................................36

1.4.3.Avusturya..........................................................................................................37

1.4.3.1.Ar San lkedeki Tarihi Gemii..38

1.4.3.2.Avusturya Hrriyeti Partisi...38

1.4.4.Danimarka..........................................................................................................40

1.4.5.Almanya.............................................................................................................41

1.4.6. Fransa................................................................................................................42

KNC BLM

FRANSADA AIRI SA

2.1.FRONT NATIONALDEN NCE FRANSIZ AIRI SAI...............................43

2.1.1.kinci Dnya Sava ncesi...............................................................................43

2.1.2.kinci Dnya Sava ve Sonras.........................................................................44

2.2.FRONT NATIONAL DNEM...........................................................................47

2.2.1. Front Nationalin Kurulu Yllar.....................................................................47

2.2.2. Front Nationalin Ykselii ..............................................................................49

2.2.3. 1990lardan Gnmze Front National............................................................50

2.3.PART RGT.................................................................................................52

2.3.1.Partinin Dzeni..............................................................................................52

2.3.2.Partide rgtsel Yap.........................................................................................54

2.3.3.Parti yeleri.......................................................................................................55

2.4.FRONT NATIONALN SEM BAARISININ ALTINDA YATAN

NEDENLER...............................................................................................................58

2.4.1.Siyasi Nedenler..................................................................................................58
 v

2.4.2.Sosyo-Ekonomik Nedenler................................................................................61

2.4.3.Avrupa Birliinin Etkisi...................................................................................64

2.5. FRONT NATIONALN DEOLOJS...............................................................67

2.5.1. Front Nationalde Ulus Kavram ve Irk Yaklamlar.....................................67

2.5.2. Front Nationalin Ekonomiye likin Grleri................................................68

2.5.3.Front National ve Gmenler Sorunu................................................................70

2.5.4. Front Nationalin Avrupa Birliine likin Grleri......................................72

2.6.FRONT NATIONALN SEMEN KTLES.....................................................74

2.7.PART LDER JEAN MARIE LE PEN..............................................................77

NC BLM

ALMANYADA AIRI SA

3.1.BATI ALMANYADA AIRI SAIN GELM.............................................81

3.1.1.Sava Sonras Dnemden 1960a Alman Ar Sa .........................................81

3.1.2.1960-1980 Aras Dnemde Ar Sa................................................................83

3.1.3.1980lerden gnmze Ar Sa.......................................................................84

3.1.4. Alman Ar Sa Hareketinde Son Dnem Gelimeleri...................................88

3.2.AIRI SA PART RGTLENMES..............................................................89

3.3.ALMANYADA AIRI SAIN YKSELNN NEDENLER......................93

3.3.1.Siyasal Nedenler................................................................................................94

3.3.2.Sosyal Nedenler................................................................................................95

3.3.3.Ekonomik Nedenler ve Kreselleme...............................................................97

3.3.4.Avrupa Birlii ve Etkileri..................................................................................98

3.3.5.Gmenler ve Alman Ar Sa Partiler...........................................................99

3.4.ALMAN AIRI SA PARTLERN DEOLOJK YAKLAIMLARI............101

 vi

3.4.1.Siyasete ve Siyasetteki Gelimelere likin Grleri.................................102

3.4.2.Almanyann Nazi Gemiine likin Sylemleri............................................103

3.4.3.D Politika ve Ulusal Gvenlik Konularnda Ar Sa Sylemleri ..............104

3.4.4.Alman Ar Sann Avrupa Birlii ile ilgili Grleri .................................105

3.4.5. Alman Ar Sann Gmenler ve Yabanclara likin Grleri ...............107

3.5.ALMANYADA AIRI SA SEMEN KTLES..........................................109

3.6.AIRI SA PART LDERLER.......................................................................113

SONU....................................................................................................................116

KAYNAKA...........................................................................................................121

EKLER

ZET
 1

GR

Dou ve Bat Almanyann birlemesi; Varova Paktnn kmesi; Sovyetler

Birliinin dalmas; dnyada zellikle iletiim sisteminde yaanan gelimeler ve

kreselleme uluslararas ilikilerin koordinat sistemlerini tamamen deitirmitir.

Bu deiikliklerin ne anlama geldii konusunda 1990l yllarn bandan beri

aratrmalar ve tartmalar yaplm ve bu konu zerine tezler retilmitir.

Dnyada ve zellikle Avrupada yaanan tm bu deiiklikler zerine 21.

yzyln nasl ekillenecei zerine oluturulan ngrler, tezler ve tartmalar ise

dier unsurlarla beraber, zellikle Avrupann siyasi paradigmalarn deitirmi ve

Avrupa siyasi kltr zerinde kkl deiikliklere yol amtr.

Dnya birbiri ile zt birka politik gelimeyi birarada yaamtr. Bir yanda

globalleme tm dnyay sararken, ABde olduu gibi geleneksel ulusal devlet

boyutundaki egemenlik ekil deitirerek egemenlikte ok uluslulua geilmi; dier

yandan blgesellemeye ilikin gelimeler n plana kmaya balam, eski

Yugoslavyada olduu gibi etnik blgeselleme olay yaanmtr.

Deerlerin bu ekilde deiimi ise dnya politikasnda temel bir dnme

sebep olmaktadr. Bir zamanlar topraklar ve koloniler iin savaan gler imdi

teknolojik liderlik ve global ileri teknoloji pazarlarna hakimiyet iin

savamaktadrlar.Bu dnm, ulus devlet yaplanmasnn yeni dnem ekonomik ve

mali yaplanmasyla rtmemesi neticesinde ulus-tesi ibirlii ve yaplanmalar

zorunlu klmtr. Avrupa, 1951de Avrupa Kmr elik birlii Anlamasyla

balayan btnleme srecini, 1993 Maastricht anlamasyla siyasi boyuta tam ve

Avrupa Birleik Devletleri iin nemli mesafe kaydetmitir.

 2

Ne var ki, souk sava sonras yeni dnem, ar sa partilerin veya neo-

populist politika ve partilerin ortaya kmasyla, Avrupa Birlii iindeki

Eurosceptistlerin (AB kartlarnn) g kazanmaya baladklar korkusunun

uyanmasna da sahne olmaktadr.Avrupa Birlii dnya politika arenas iin yeni bir

deneyim olduundan, Birliin geleceine ilikin pek ok yorum ve tahmin

yaplmakla beraber kesin bir ngrde bulunmak hemen hemen imkanszdr.

Gelimelerin yorumlanmas ve bunlar dorultusunda karmlar yaplmas bir

hayli g olsa da, 1990larn bandan itibaren sz edilen partilerin ykseli grafii

olduka net bir ekilde grlmektedir.2004 yl Avrupa Parlamentosu seimleri de bu

ykseliin artarak devam etmesine sahne olmutur.

Yaanan gelimelerin ekonomik, siyasal ve toplumsal pek ok nedeni

bulunmaktadr. Bunlardan bir ksm Avrupa Birlii entegrasyon sreci ile birlikte

ulus devletlerin tabi olduklar Birlik mevzuat ve uyum sreci dolaysyla ortaya

km, pek ou da en azndan bu sreten etkilenmitir. Her ne kadar Avrupa

Birlii uzun bir sreye yaylan ve aama aama gerekletirilen bir proje olsa da,

hem yaamn eitli alanlarnda hem de kavramsal boyutta nemli deiim ve

yeniliklere yol amtr.

Her yeni dnem kendi ayrcalkl snfn yaratrken, bir nceki dneminkini

tasviye edegelmitir. Nitekim Birliin geliim sreci de ayn etkileri dourmu, ulus

devletlerin sosyal ve ekonomik transfer harcamalar ile rekabeti kresel ortamda

sahip olamayacaklar hayat standartlarna ulaan toplumsal kesimlerin bu avantajl

konumlarn sarsmtr.

Tam da bu noktada, kendilerini sisteme ve yerleik partilere alternatif

olarak sunan; bir takm poplist sylemlerle sradan insann sz konusu yapsal
 3

deiiklikler neticesi karlat karmak sorunlara basit zm nerileri getiren ve

toplumun fkesini ynlendirebilecei gnah keilerine iaret eden ar sa partiler

Bat Avrupa lkelerinin hemen tmnde ciddi seim baarlar elde etmeye

balamlardr.

Bu almann amac 1980lerden itibaren balayan, 1990lardan 2000e

istikrarla sregelen rk ar sa partilerin ideolojik yaklamlarn, semen

kitlelerinin niteliklerini ve bu partilerin gelimelerine ve glenmelerine yardmc

olan iklimin eitli boyutlarn ortaya koyarken, bu balamda Avrupa Birliinin

roln de incelemek ve tartmaktr.

Bu tezde ar san ykseliini incelemek zere seilen iki lke Fransa ve

Almanya olmutur. Bunun nedenleri ncelikle, bu iki lkenin Avrupa Birliinin iki

itici gc olmalarnda yatmaktadr. Fransann seilmesinde ayrca Front Nationalin

ulusal ve yerel seimlerde, Le Penin ise bakanlk seimlerinde nemli seim

baarlarna imza atmas etkili olmutur. Almanyada ise ar san ykselii dier

lkelere kyasla mtevaz kalmakla birlikte, bu lkenin tarihinde ar san; ar

san tarihinde de Almanyann ok zel bir yeri bulunmas szkonusu lkeyi

incelenmeye deer klmaktadr.

Tezin ilk blmnde ar san kavramsal olarak incelemesi yaplp,

Avrupadaki rk ve ar sac yaklamlarn nitelikleri anlatlacaktr. kinci ve

nc blmlerde ise, Fransa ve Almanyadaki ar sa hareketin gemii,

bugnk ar sa hareket, semen kitleleri, eitli konulara ideolojik yaklamlar ve

iinde bulunduklar lke koullarndan ne ekilde etkilendiklerine deinilecektir.

 4

BRNC BLM

1.BATI AVRUPADA YKSELEN AIRI SA

1.1.Ar Sa Nedir?

1970lerin sonlarndan itibaren ykselme trendi iine giren ar sa partiler

Avrupa gndemine yeniden oturmaya balamlardr. Bu konuda yaplan incelemeler

ar sa parti kavramnn yeniden ekillendiini, erevesinin deitiini

gstermektedir. Ancak szkonusu ykselme trendi zerinde salanan fikir birlii,

ar sa akmn tanm iin tam olarak olumamtr.

Betz, Bat Avrupann yabanc olmad ar sa kavramn deerlendirirken,

son yaanan ykseli trendinin dier ar sa akmlardan farkl olduunu

vurgulamaktadr. lk olarak, ar sa parti ve rgtlenmelerin eitlilii ve aa

yukar ayn ksa sre iinde kurulduklar Bat Avrupa lkelerinin says; ikincisi,

nemli sosyo-kltrel ve sosyo-politik konularda bulunduklar lkenin siyasi

sylemlerine etki etme dereceleri; ncs, elde etmeyi baardklar siyasi konum

ve grevlerin boyutuyla kendilerinden nceki ar sac akmlardan

ayrlmaktadrlar.1

Ar sa akm tanmlarken tm yerleik demokrasilerdeki rnekleri iin

geerli olacak temel prensipler erevesinde bir snrlandrma yaplmas gerektiini

savunan Betz, bu tanm yle yapmtr; ...demokratik sistemin kurallarn, eitlik

ilkesini, bireysel zgrl ve siyasi aktrlerin tamamnn eit haklardan

yararlanmasn reddeden ve bunun yerine rk, etnik kken, din gibi kiisel zelliklere

1
Hans George Betz, Stefan Immerfall, The New Politics Of The Right, New York, St. Martins
Press, Mays 1998, s; 1.
 5

dayal otoriter bir sistemin savunuculuunu yapan, hem kendi lkesinde hem d

politikada siyasi amalarna ulamak iin iddeti gerekli bir ara olarak kabul eden

gr. 2

Ignazinin ar sa partilere ilikin tanm ise temel kriter zerine bina

edilmitir. Tm kriterleri karlayan partiler (rgtlenmeler) ar sa parti olarak

nitelendirilmektedir.3

1. Siyasi Yelpazedeki Yerleri

Bu partiler siyasi yelpazenin en sanda yer alrlar. Bu yerletirmenin yaplmas iin

de kesin bir kriter bulunmamaktadr. Ancak sadece bu kritere gre bir parti ar sa

parti (ASP) saylamaz. Bu kriter uyarnca Avrupa siyasi platformunda en sada yer

alan partiler aadaki gibidir.

Norve: Fremskrittspartiet (FRP)

talya: Movimento Sociale Italiano (MSI)

Fransa: Front National (FN)

Almanya: Republikaner (Rep.), National Demokratische Partei (NPD), Deutsche

Volksunion (DVU)

ngiltere: British National Party (BNP)

Yunanistan: Ethniki Politiki Enosis (EPEN)

Belika: Vlaams Blok (VLB), Front National (FNb), Parti de Forces Nouvelles

Hollanda: Centrumdemocraten (CD)

spanya: Allianza Popular (AP)

svire: Action Nationale (AN)

2
Ibid. s: 3.
3
Piero Ignazi, The Silent Counter Revolution, European Journal of Political Research, Vol. 22
1992 s: 1-2.
 6

Avusturya: Freiheitliche Partei sterreichs (FP)

Danimarka: Dansk Folkeparti, Fremskridtpartiet (FKP)4

Bu listede uzun yllardr siyaset arenasnda varln srdren partilerden

yenilere; muhafazakar olanndan (NF), neo- faiste (MSI); lml burjuva partisinden

(MS), faiste (FN); liberalden (FP), yabanc dmanna (NPD) pek ou birarada

bulunmaktadr.

Bu nedenle Ignazi bir kriter daha getirir.

2. Faizme gnderme yapmas

Faizmin az ok herkesin zerinde birletii bir ar sa ideolojisi olduunu

syleyen Ignazi, faist ideolojiyi, muhafazakar dnten ayrmak gerektiini

belirterek; 1970lere kadar tm ar sa grup ve partilerin Avrupada bu eilimin en

5
gl partisi olmu olan MSIya ya atfta bulunmu ya da ondan ilham alm

olduklarn eklemitir.

Ignazi ar sa parti snflandrmas iin ayr kriter belirlemiti, ancak bir

sonrakine gemeden nce faist ideolojinin ne olduuna deinmekte fayda vardr.

nk Ignazinin de katld gibi faizm pek ok Avrupa lkesinde anayasal su

saylsa da bu partilerin halef olduklar ideolojidir.

1.1.2.Faist deoloji ve Irklk

Irk dncesi smrgeci dnemde oluturulmu, Avrupa egemenliini

merulatran bir tanmlamadr. lk olarak snf ya da toplumsal konumla

zdeletirilmi; sonralar kltr, etnisite ve ulus anlamnda kullanlmtr.

4
Ibid. s:8.
5
MSI, talyada aka faist argmanlar ne sren, eski faist parti yelerini bnyesinde barndran
ve uzun sre Avrupa'nn her yerinden neo-faist gruplarn katld toplantlar dzenleyen ve
benzeri rgtleri destekleyen bir parti olmutur. (Ignazi, s:4).
 7

Guibernautda rklk, biyolojik veya kltrel grnmleri nedeniyle belirli

topluluklarn dlanmasna dayal bir ideolojik sylem olarak tanmlanr. Irklk,

bir gruba dierinin zararna stnlk atfeder ... ve farkl olarak tanmlanana

dmanca duygular beslenmesine yol aar.6

Tarihsel olarak 19. yyla birlikte ortaya kmaya balayan rkln yaama

getii andaki grnmn ise yazar, aznlklara ynelik davranlarn sertlemesi,

bunlarn eitli tabirlerle aalanarak, olumsuz durumlardan sorumlu tutulmalar

eklinde ifade eder.7

Faist ideolojiye gelince; Ignazinin pek ok kolu bulunduunu belirttii

faizme ilikin ortak noktalardan yola karak yapt saptamalar aadaki gibidir:

- Devletin birey zerindeki otoritesine olan inan;

- Topluluk kavramna (kollektivizm), milliyetilik, kendi rknn stnl ve

rkla vurgular yapma;

- Bireysel temsil sistemi ve parlamenter dzene gvensizlik;

- Kii ve topluluk haklarnn snrlanmas gerektii iddias;

- Ulusal kader birlii erevesinde topluluk aidiyetine vurgu yaplmas;

- Toplumsal dzen iin hiyerarik sosyal rgtlenme ngrlmesi;

- Devletin ve toplumun bireyden nce geldii savunusu.8

Ignazinin faizm iin yapt saptamalar totaliter devlet anlay ile birebir

rtmektedir. Totaliter sistemlerde resmi bir ideoloji, btncl bir devlet gr

6
Montserrat Guibernau, 20.yyda Ulusal Devlet ve Milliyetilikler, ev. Nee Nur
Domani,stanbul, sarmal yay. Mays 1997 s:145.
7
Ibid. s:147.
8
Ignazi, op.cit. s: 17.
 8

bulunmaktadr. Bu ideoloji tartlamaz, eletirilemez. Bu felsefeye ters den

grler, farkl fikirler kitlelere yaylamaz. 9

Bu sistem; bir tek parti ynetimi demektir. Hukuken ve fiilen sadece bir

parti vardr. Totaliter tek parti sisteminin ayrdedici zellii; kapsayc bir

ideolojiye, evreni btnyle aklama iddiasnda olan sistemli bir dnya

grne dayanmasnda kendini gsterir. Bu ideolojinin gereklerine uygun bir

toplum yaratmak amalanr. Toplum hayatnn tm kontrol altnda tutulmak

istenir. Her trl ekonomik, siyasi, sosyal faaliyet tek parti ynetiminin

kontrolnde gerekletirilir.10

Sartori farkl ynetim biimlerini bir takm kriterler dorultusunda

snflandrrken totaliter ynetim iin u ereveyi izmitir: gl ve

kapsayc ideoloji ; yksek yaptrm, zorlama ve mobilizasyon; kendileri

dndaki gruplara kar "ykc politikalar; alt grup bamszlnn

bulunmad ; keyfi hareketin ise snrsz ve ngrlmez olduu bir ynetim. 11

Poulantzas, (1929 bunalmn kastederek, bunalm sonras Almanya ve talya

iin) faistleme sreci , kk burjuvann tmn saran bir iktisadi bunalma

denk der demektedir. Buna gre, sermayenin younlama srecinin

hzlanmas, kk reticinin varln tehdit ederken; tekelci burjuvazi

egemenlii de cretli kesim asndan dk istihdam anlamna gelmektedir. 12

Faist ideolojinin zelliklerine ilikin olarak da;

9
Mnci Kapani, Politika Bilimine Giri, 8. Bas, Ankara,Bilgi yay. 1996 s: 153.
10
Ibid. s: 178.
11
G. Sartori, Parties and Party Systems, New York, 1976 s: 125.
12
Nicos Pounlantzas, Faizm ve Diktatrlk, ev. Ahmet nsel,stanbul, Birikim yay. 1980, s:256-
257.
 9

- Ar zenginlie ve byk sermayenin banka kesimine yani bor sermayesine;

(kk burjuvann rekabet ans olmayan) byk maaza zincirleri ve tekellere;

son olarak da birtakm vergilere kar k;

- Byk sermayenin devletin mdahaleci rolne bal karlar kapsamnda ve

kk burjuvann otorite zlemi balamnda devletin birey karsnda stn

konumunu kabul etme;

- Kk burjuvann devletle olan ilikisi nedeniyle kendi ilerini gletiren

hukuki mevzuata bir tepki eklinde, hukuka kar olma;

- Zengin ve smrc Yahudi anlay dorultusunda Yahudi dman rk

grnm;

- Kk burjuvann kendini ulusun temel direi olarak grmesi nedeniyle

milliyeti yaklam;

- Otoriter, hiyerarik, militarist yaklam;

- Ayrcalklara kar olma felsefesinden kaynaklanan kiliseye kar laik duru;

- Genliin devlete balln salama asndan, eitime verilen zel ilev;

- Entelektel kart tutum; kendine zg bir ideolojiye sahip olmayan kk

burjuvann, dolaysyla kendi ideologlar da yoktur. Bu nedenle farkl snflarn

karlarn gerekletirmeye ynelik fikirleri olan ideologlara da olumsuz

yaklar;

- Aile leinde retime dayal olarak ekonomik varln srdrme ve snf

mcadelesinden korunmu bir snak arayndaki kk burjuvann ihtiyalarn

karlamas asndan aile kavram zel olarak vurgulanr.13

Pounlantzas ve Ignazinin totaliter faist ideoloji iin yaptklar

13
Ibid. s: 264-265.
 10

tanmlamalardan yola karak, faist anlayn, toplumun tm birimleri, tm

kurumlarna sirayet ederek, onlar oluturduu varolu felsefesi erevesinde ara

olarak kullanmay ve ekillendirmeyi hedefledii sonucuna varmak mmkn

grnmektedir.

Tosca faist rgt tarif ederken, kadrolarnda ve disiplininde, toplantlarnda

ve eitiminde militaristtir; kendini nce bir anti-parti olarak tantmakla ie koyulur

ardndan bir siyasi parti oluturur, der. Buna gre faizmde, siyasi hayat devlet

tekeline girer ve tamamen ortadan kalkar. Eer mevcutsa, sendika ve partiler devlete

tabi aralar haline gelir. Faizm halk istenen kalba sokulabilecek bir madde; basit

bir alet gibi grr ve bask altnda tutar. 14

Faizmin tarihsel deneyimlerinden yola klarak yaplan tanmlamalardan

sonra, bu ideolojinin snfsal balarna ilikin Poulantzasn incelemesine deinmekte

yarar vardr.

Faizm, kitlelerin seferber edilmesi iin zgl devlet aygtlar (partiler,

sendikalar vb) yaratarak halk kitleleri iinde kendisine bir taban oluturur.

Toplumdaki farkl sosyal snflar faizmle balantlar ve ona verdikleri destek

bakmndan ele alan Poulantzas; ii snfnn teki halk snflarna gre her ynden

faizmin en az bulat kitle olduunu sylemektedir. Almanya ve talya

rneinden yola kan yazar, her iki lkede ii snfnn saylarna oranla faist

rgtlerde dk sayda temsil edildiklerini; kendi geleneksel rgtlerine, komnist

ve sosyalist partilere bal kaldklarn ekleyerek ; bunun da tesinde, Nazizmin ve

Faizmin iktidarda olduu srede ii snfnn byk lde direnite bulunduunu

belirtmektedir.

14
August Thalheimer, Otto Bauer, Angelo Tasca,Faizmin Oluum ve Geliim artlar Faizm ve
Kapitalizm,.ev. Rona Serozan, 2. Bask,stanbul, Sarmal yay, 1999, s. 127-132.
 11

Kyllere ilikin olarak Poulantzas, her ne kadar Alman Nazizmi feodal

ilikilerin hkm srd Dou Prusya blgelerinde krsal kesimde etkili olduysa da;

byk yoksul kyl kitlesi, bata tarm iileri olmak zere, faizme geit vermez

durumunu her zaman korumutur der. Bu toplumsal kesim de, faist aygtlarda hep

eksik temsil edilmitir. Nitekim Almanya ve talyada faizm, krlardaki halk

kesimlerine kar byk toprak sahiplerinin karlarn savunmutur.

Kk burjuvazi konusunda geleneksel (kk esnaf ve sanatkarlar) ve yeni

(memurlar) ayrmn yapan yazar; bu toplumsal kesimi faizmin yryen kolu

olarak tanmlamaktadr. Kk burjuva byk lde ve aka faizmin yannda

yer alm; faist aygtlarda byk lde temsil edilmitir. Poulantzasa gre,

faizmin halk etkinlii, yani faizmle halk kitlelerinin ilikisi, temelde faizmle

kk burjuva ilikisine indirgenebilir. 15

eitli yazarlarn tanmlarnn da ortaya koyduu zere faizm, toplumlarn

zorlu ekonomik ve sosyal srelerden getii dnemlerde ortaya karak; bu

koullardan etkilenen kesimlerin destei sayesinde, politikalarn uygulamada devleti

bir bask arac olarak kullanmaktadr. Jelev, kk burjuva sayca ok olmakla

birlikte, sosyal bunalmn ortaya koyduu sorunlarn zm eklini belli edemez.

Bunun iin de bu snf, ne byk sermayenin, tekellerin ve trstlerin gcne ne de

proleteryann devrimci gc ve saval azmine sahiptir, der.16 Byle bir gce sahip

olmayan kk burjuva, iinde bulunduu zor koullardan syrlmak zere; poplist

sylemlerle gnah keileri yaratarak, kolay zm nerileri sunan faist

rgtlenmelere tutunabilmektedir.

15
Nicos Poulantzas, Faizmin Halk Etkinlii stne, Faizmin Analizi, ev. Cemal Sreyya, ed.
Maria- A. Macciocchi, stanbul, Payel yay., 1979, s.73-74.
16
Jel Jelev, Totaliter Devlet, ev. Sleyman Hafzolu, stanbul, milliyet yay., 1994, s:51.
 12

1.1.3.Avrupada Irklk

1.1.3.1.Avrupada Irkln Douu

Irklk, smrgecilii, kimi zaman da smrgeletirilen toplumlarda

gerekletirilen soykrmlar merulatrmak zere oluturulmutur. Smrgelerde

yaayan insanlar ikinci snf rklar olarak tanmlayan rklar, bylece

Aydnlanma neticesi gelien evrensel hmanizma ile, bu topraklarda giriilen

soykrmlar arasndaki elikiyi aklamay ummulardr diyen Miles, Avrupada

rkln douuna deinerek, 19. ve 20. yzyln bandaki rkln mahiyeti

zerinde genel bir gr birlii olduunu ve o dnemde biyo-rkln bir takm

bilim adamlarnca da desteklenerek meruiyet kazanm olduunu eklemektedir. 17

Yazar bilim dnyasnda tartlan eski ve yeni rklk kavramlarnn

varln tartrken bu ayrma yol aan tarihsel deneyimi; kinci Dnya Savann

rk ideolojilerini de ele almtr. Bugnk Avrupada ortaya kan rk dalgann,

1930lardaki Alman rklyla kyaslanamayacan syleyen Miles, Faist devlet,

lkedeki siyasi sreleri, Alman halknn doasn ve karakterini rk hale

getirmitir. Avrupann dier blgelerinde de stnlk salayan ar sa politikaclar

olmu, ancak hibirinde rklk bu kadar merkezi bir konuma sahip olmamtr der.

Ancak sava sonrasnda yaanan deneyimler de, rklk kart yasalar da, rkln

geri dnne engel olamam ve toplumda rkln izlerinin silinmesini

salayamamtr.18

17
Robert Miles, Explaining Racism in Contemporary Europe,Racism, modernity and identity: on
the Western Front, ed. A. Rattansi, S. Westwood,Cambridge, 1994, s: 198.
18
Ibid. s:200.
 13

1.1.3.2. Avrupada Son Dnem Irk Akm ve Ykseli Nedenleri

Avrupada rkln son dnemdeki ykseliini ve ykseliin nedenlerini

ortaya koyarken Wieviorka, sava sonras Avrupa toplumunun belli hayat

standartlarna ulatn belirterek, lkeden lkeye deimekle birlikte 60lar ve

70lerde Avrupann pek ok lkesinin, endstriyel toplumu, sosyal eitliki

devleti ve ulusal kimliki yaratmay baardn ifade etmektedir. 19

Yazar, 1980 ncesi Avrupay endstri iileri ve rgtlerinden temelini alan

bir sosyal ilikiler ana sahip, endstri toplumu olarak tanmlamaktadr. Bu

dnemde ii snf ile endstriye hkmeden snf arasndaki atmadan syrlan orta

snf, kendini ii snf hareketine kar konumlandrmtr.

Sz konusu yllarda Avrupa lkeleri, tm vatandalarn kapsayacak bir

sosyal yap ina etmitir. Bat Avrupal sanayilemi lkeler, vatandalarn sosyal

gvenlik emsiyesi altna alm; din ve siyaset ayr tutulmaya allm; dikta

ynetimlere sahne olan birka rnek ( Yunanistan, spanya, Portekiz) dnda

demokratik kurum ve kurallardan taviz verilmemitir.

Pek ok Avrupa lkesinde ulusal kimlik en nemli birletirici unsur olmay

srdrmtr. Ulusal kimlik kimi zaman rklk, yabanc dmanl ve anti-

semitizme varan, tek bir kltr, tek bir dil, ortak bir tarihi gemi ve geleneksel

ba kavramlarna dayanan alglamalara yol am, kimi zaman da ekonomik, politik

ve ahlaki terimler erevesinde ele alnabilecek evrensel deerler ve genel olarak

insanln ilerlemesi erevesinde tanmlamtr.20

19
Michel Wieviorka, Racism in Europe: Unty and Diversity, Racism, modernity and identity: on
the Western Front, ed. A. Rattansi, S. Westwood,Cambridge ,1994 s: 177.
20
Ibid. s: 177.
 14

Grld gibi Avrupa medeniyeti kendi toplumuna iyimser bir yorumla-

srdrlebilirlii zor sosyal ve ekonomik standartlar dzeyi yaratmtr. Son

dnemde yaanan rkln temelinde bu yaam koullarnda gerekleen baz

deiimlerin yattn savunan Wieviorka, bu deiimleri yle tanmlamaktadr;

- Endstriyel toplumlarda, yalnzca iyerleri ve fabrikalarn kapanmasna

indirgenemeyecek tarihi bir gerileme dnemi yaanmaktadr. Bu inie geie bir

sosyal hareket olarak ii snf hareketi de dahildir. i snf iinde blnme

yaanmakta, yetenekleri ya da konumlar dolaysyla mcadeleyi srdrebilecek

durumda olan iiler de bu mcadeleyi kendi karlar dorultusunda, bencil bir

yaklamla srdrmektedirler.

- ilerin isteklerine cevap veremeyen, zayflam sendika rgtlerinin yerlerini

ar sa rgtlerin de aralarnda bulunduu baka rgtler almaktadr.

- Daha nceleri snf atmalarna dayal olarak kendini konumlandran orta snf

ise, imdilerde snrsz bireyselcilik ile populizm ya da milliyeti-poplizm

(zellikle sosyo-ekonomik konumu gerileyenler) arasnda gidip gelmektedirler.

Snflararas izgiler flulamtr.

- Devlet ve kamu kurumlar, refah devletini yani sosyal devletin gereklerini yerini

getirmede ok zorlanmaktadrlar.

- Pek ok Avrupa lkesinde ulus, milliyetilik, vatandalk kavramlar

kamuoyunda tartlmaya balanmtr.

Yazar tm bu yaananlardan sonra, iki boyutlu milliyeti yaklamdan

21
olumsuz olann yeniden n plana ktn ifade etmitir.

21
Ibid. s:178-180.
 15

Milesda rkln Avrupa gndemine yeniden giriinin nedeni benzer

ekilde dnya kapitalizminde meydana gelen ekonomik krizin bu lkelerdeki

sonularyla ilikilendirilmektedir. Wieviorkann szn ettii endstri sonras

topluma deinerek; post-endstriyel, post-modern toplum kavramlarn, Bat

Avrupa lkelerindeki hem snf hem de siyasi aktr olarak ortadan kalkan orta alt

snf ve kresellemenin nimetlerinden yoksun kalan toplumsal kesim iin

kullanmaktadr. Bu ereveden bakldnda, Wieviorkann tabiriyle bata

hibir eyi olmayanlar iin olmak zere, yaanan sosyal deiimin yol at

boluu rk siyasi eilimler doldurmaktadr. 22

Kkleri 1970lerin balarnda yatan yapsal deiikler, Bat Avrupada sosyal

deiimlere yol amtr. Bir yandan endstride otomasyonun art, dier yandan

reticinin ucuz igcnn olduu blgelere kay, imalat sektr bata olmak

zere pek ok iiyi iinden etmi ve daha nceleri g veren talya, spanya,

Portekiz gibi lkeler dahi kapitalist ekonominin olumsuz sonularndan

muzdarip insanlarn aknna uramtr. Bu g dalgas kimi zaman yasal, kimi

zaman da yasad yollarla gereklemitir.23

Bu balamda Wieviorkayla hemfikir olan Miles, bu yaananlar ok nemli

bir dnm olmakla birlikte, tamamen yeni bir takm sosyal ilikilerin

bulunduu yeni bir toplum tipi yaratmamtr diyerek, post-endstriyel teze

eletiri getirmitir. Miles, bu dnemde yaanan sosyal deiim rk bir kimlik

arayyla zdelememitir, der. Nitekim 1950 ve 1960larda hem bir takm

siyasi alkantlar hem de 1967/1968de bir ekonomik kriz yaanmtr ve post-

endstriyel tez uyarnca, rklk ; fabrikalarda alan rgtl iilerin

22
Ibid. s: 208-209.
23
Ibid. s.210.
 16

zayflamas kouluyla ortaya kmaktadr. Oysa Miles, rgtl ii snf yeleri

rk hareketin ykseliinde nemli bir rol oynamlardr, diye ekler. 24

Wieviorka, son dnemde yaanan rklk akmnn ykseliini bir tez halinde

belli nedenlere balarken, Miles ayn koullarn yaand bir baka dnemde

ayn sonularn olumad savyla bu tezi yanllamaktadr. i snfnn

rgtll ve dayanmasn bir nevi tutkal olarak gren Wieviorka, endstri

sonras toplumda bireyselliin, egoizmin n plana ktn, sendikalarn

zayfladn ve bu boluktan istifade eden bir takm akmlarla birlikte ar san

da, oluan bu bolua szdn belirtmitir. Miles buna cevaben de rgtl

iilerin de rkln ykselmesinde pay sahibi olup, nemli rol oynadklarn

ileri srmektedir.

Aslnda tartmann altnda eski ve yeni rklk kavramlarnn kabul

edilip edilmemesi yatmaktadr. Bir takm politika bilimciler post-modern an

farkl ve yeni bir rklk yaratt savunusunu yaparken, dierleri yeni

denilebilecek bir rk akmn varln kabul etmemektedirler.

Peterson, bu tartmada tarafsz kalmakla birlikte, post-endstriyel

toplumlarda kkten bir dnm sreci yaandn ve modernitenin ciddi bir

krizle kar karya olduunu vurgulamaktadr. 25

Peterson, modernitenin rklkla balantsn ortaya koyarken sosyal

perspektifi olan tespitler yapar. Kreselleme, ulus-devletin snr oluturma

kapasitesini andrm; ierdeki-dardaki, vatanda-yabanc, bizden olan

ve teki arasndaki ayrmlar flulatrmtr, der. Buna gre modernite projesi,

24
Ibid. s:213.
25
Abby Peterson, Stranger or Guest: Racism in Contemporary Europe, Gteborg, Almquist and
Wicksell int., 1996, s: 2.
 17

kreselleme (btnleme) ve farkllatrma; evrenselcilik ve bireyselcilik

arasnda gerilim yaratmtr. Dnya bir yandan partiklerizmin ykselii, dier

yandan kreselleme ile artan homojenleme nedeniyle, ezamanl ve eliik iki

srece birden ahit olmaktadr 26

Peterson yapt deerlendirmede, rkln ykselie gemesine neden olan

bir baka kavrama, kresellemeye dikkat ekmektedir. Kukusuz kreselleme

olgusu da ar san ykseliinde nemli sosyo-ekonomik ve kltrel katkya

sahiptir. Ancak bu noktaya ileride deineceiz.

Hargreaves ve Leaman, Avrupada ykselen rklk zerine yaptklar

almada Avrupa rkln kamuoyunun gr, seim sonular, rk

saldrlar gibi veriler erevesinde incelemektedirler.

Buna gre, 1980ler ve 1990larn ba, 1920ler ve 1930larla nemli

benzerlikler tamaktadr. Teknolojik gelimelerin retimde, verimlilikte,

tketimde, iletiimde ve ynetim organizasyonda byk deiikliklere yol

atn, reel ekonomideki hareketlilik dnda speklatif yatrmlarn da hz

kazandn vurgulayan Hargreaves ve Leaman, ayn zamanda 1980-1983, 1990-

1993 aralklarnda enflasyon, istikrarszlk ve byk stok piyasalarnn kyle

yaanan nemli krizleri hatrlatmaktadr.27

1930larda ise tm endstrilemi Avrupa ekonomilerinde byk apl

isizlik ve bata kk i evrelerinde olmak zere youn iflaslar yaanmt.

Her iki durgunluk dneminin de balca ortak zellii, isizlik ve iflas edip

piyasadan ekilen kk sermayedar olmutur.

26
Ibid. s:2.
27
Alec G. Hargreaves and Jeremy Leaman, Racism, Etnicity and Politics in Contemporary
Europe, Loughborough uni, Edward Elgar pub., 1995, s: 19.
 18

Ayrca tm bu knt ortam, 1914 ncesi ve 1944-1972 aras Bretton

Woods dnemlerinin, yani insanlarn gvence iinde bir yaam srd, altn

alarn ardndan yaanmtr.

Sonu olarak her iki sancl sre de, benzer sosyo-ekonomik ve psiko-sosyal

etkenlerin ortaya kt dnemlerde belirmitir. 28

Hargreaves ve Leaman, Miles ve Wieviorkann tartmalarna farkl bir

boyut getirmektedir. Wieviorka gibi yeni bir rklktan sz etmeyen yazarlar;

ekonomik ve sosyal kntnn rklkla sonuland yargsnda bulunarak,

Milesn bu neden-sonu ilikisine kar kmas noktasnda onunla da ayrlm

olmaktadrlar. Ancak hemen vurgulamak gerekir ki, her iki dnem iin

benzerlikler olduunu kabul eden yazarlar, bir zdeliin sz konusu olmadn

da vurgulamlardr. 29

2.AIRI SA POLTKANIN AYIRDEDC ZELLKLER

Ignazinin yapt ar sa tanmnn maddeden olutuunu ve ilk iki

maddenin siyasi yelpazenin en sanda yer almak ve faist ideolojiye gnderme

yapmak ya da bu mirasn kabul olduunu belirtmitik.

Ignazi tam bir ar sa tanm iin nc bir kriter koymakta ve bu kriterle

ASPlerin siyasi sistemdeki ayrdedici yanlarn ve oynadklar rol

sorgulamaktadr.

2.1.Ar Sa Partilerin Siyasi Konulara Yaklamlar

ASPler, parti programlarndan, liderlerinin sylemlerine, yayn organlarna

kadar her platformda, ak ekilde sistem kart tavr alrlar. Parlamentarizm ve ok

28
Ibid. s:19.
29
Ibid. s:20.
 19

partili sisteme kar karlar. Bununla beraber, sylemlerinde ounlukla sava

dnemi faizmine zlemlerini dile getirmemeyi tercih eder, hatta faizme atfta da

bulunmazken; resmi siyasi sylemlerinde asla demokrasi kart aklamalar

yapmamaktadrlar.

ASPler; moderniteyi reddeden; toplumsal blnmelere ve ayrlkla kar

nefret duyan; homojen bir toplum yaratmay hedefleyen; yabanclara dmanlk

besleyen; toplumsal hiyerariyi savunan; parlamenter demokrasiye gvenmeyen bir

30
anlaya sahiptir.

Ignazinin tanmlayp, zgn niteliklerini ortaya koyduu ASPlerin, nceki

blmde deinilen rk motiflerle neredeyse birebir rttn gryoruz.

Kapaninin vurgulad gibi totaliter tek parti ynetimi, tamamen yeni bir toplumsal

dzen yaratma (toplum mhendislii) hedefi dnda faist tek parti ynetimlerinde

birebir kendini gstermektedir. 31

Hainsworth ise ar sa partiler iin anti-parti partileri tabirini kullanmtr.

Bunlarn yerleik partilere kar duyulan yaygn memnuniyetsizlikten istifade

ettiini, temsil krizi, yolsuzluk, seimlere kar ilgisizlik gibi unsurlarn ar sa

partilerin kullandklar malzemeler olduunu belirtmitir. 32

Betze gre daha nceki ar sa akmlardan farkl olan bu yeni dalgay

merkez-sa hareketten ayran noktalar; sosyo-ekonomik ve sosyo-kltrel dzende

radikal bir deiim ngrmeleri ve tm sorunlara kar poplist bir yaklam

sergilemeleridir. 33

30
Ignazi, op.cit. s: 15-16.
31
Kapani, op.cit. s: 178.
32
Paul Hainsworth, The Politics of the Extreme Right, London, Biddles, 2000,s: 9.
33
Betz, op.cit. s:4.
 20

Betzin tanm ar sa partileri tam anlamyla totaliter tek parti kalbna

oturtmaktadr. Kapaninin tanmndaki, faist partileri komnist totaliter

ynetimlerden ayran noktann yani toplum mhendisliinin, son dnem ar

saclar asndan ortadan kalktn gryoruz. Bunun nedeni, ileride

deineceimiz gelien ekonomik koullarda yatmaktadr.

2.2.Ar Sa Partilerde Populizm

Betzin deindii poplist yaklam onun tanmyla modern dnyann en

karmak sorunlar iin ok basit zm yollar olduuna inanmak ve sradan

insann kolayca ifade edemedii fikir, istek ve duygular ile ilgili konumak, net

olarak tanmlanm bir dmana (ya da dmanlara) kar nefret duygularn harekete

geirmek olarak ifade etmek mmkndr. 34

Betze gre 1980 ve 1990larn neo-poplizminin ayrdedici yan, ar sa

partilerin benimsedikleri siyasi stratejinin nefret duygularn harekete geirmeye

ynelik tarafnn ar basmasdr. Bu nefret duygularnn hedefinde; bata yerleik

dzen partileri olmak kaydyla, siyaset snf, gmenler, mlteciler ve dier

yabanc nfus bulunmaktadr. Bununla birlikte liste, lke koullarna gre eitlilik

gsterebilmektedir. (Hindistanda mslmanlar; Kuzey talyada gneyliler;

Avustralyada aborjinler gibi) 35

Gnmz Avrupasnda poplizm ve milliyetilik zerine yapt almada

Wieviorka, post-modern toplumun kar karya olduunu ileri srd kriz

balamnda poplist politikalarn deerlendirmesini yapmtr.

Buna gre poplizm, kimlik ve deiimin sentezini vaat ederek, insanlara

34
Ibid. s. 4.
35
Ibid. s:4.
 21

hem deiip, hem de ayn kalabileceklerini syler. Kendi felsefesinden gelen

i elikileri amak iinse, inandrcl yksek, gl, karizmatik liderlere

gereksinim duyar. 36

Wieviorka, poplizmin rklk, milliyetilik, ar saclk olmad gibi,

rk veya anti faist aklamalar yapmak iin bir frsat da olmadn belirterek,

poplizmin yaanan bir takm nemli deiiklerin ortaya kard bir ara dnem

olduunu; bu dnemde,olaan koullarda birarada bulunmas mmkn olmayan

aktr ve sylemlerin uzlatrlmaya alldn vurgulamtr.

Yazar poplist sylemlerin yalnz sa akmda deil sol kanat siyasetilerince

de kullanlabildiini ifade ederek, poplist sylem ar saclar tarafndan

kullanldnda; ulus, din, toplumsal kltr ve tarih gibi unsurlara vurgular yapar

demektedir. 37

Wieviorkay hakl karacak ekilde ar sac partilerin, lke sorunlarn ele

alrken sradan insann haklarn savunduklarn, onun yannda olduklar vurgusu

yaparak, hangi toplumsal snf, meslek ya da cinsiyetten olurlarsa olsunlar, ortak

paydalar olan ulus aidiyeti ve ulusal kimlik gelerine yaptklar gndermelerle,

insanlara aresizliklerini unutturacak reeteler sunduklarn grmek mmkndr.

Yine ar san nemli oy oranlarna ulat lkelerde Wieviorkann szn

ettii (Fransada Le Pen; Avusturyada Haider gibi) gl karizmatik liderler

mevcutken, Almanya gibi bu liderlerden yoksun lkelerde ar san ykselii greli

olarak dk oranlarda kalmtr.

36
Michel Wieviorka, Populism and Nationalism in Contemporary Europe,Stranger or Guest:
Racism and Nationalism in contemporary Europe, ed. Sandro Fridlizius and Abby Peterson,
Stockholm, Almquist and Wicksell int. 1996. s:24.
37
Ibid. s: 25-26.
 22

2.3. Ar Sa Partilerin Ekonomiye likin Grleri

Klasik faistlerin aksine, gnmzn ar saclar serbest piyasa ekonomisi

ve kapitalizmi savunma eilimindedirler. Ekonomiye baklarnda, bireysel giriim

ve yatrm nemserler, zellikle kk ve orta lekli giriimlerin ileri Avrupa

toplumunun refah ve ekonomik gelecei iin nemli olduunu vurgularlar. Dk

vergi oranlarnn konulmas, tarm ve sanayiye salanan sbvansiyonlarn

kaldrlmas, kamu harcamalarnda ciddi boyutta kesintiye gidilmesi, geni apl

zelletirmeler yaplmas ar san ekonomi politikalarnn dier savunulardr.

Aznlklarn korunmas iin oluturulan bir takm fon veya programlara ise, eitlie

aykr olduklar gerekesiyle kar kmaktadrlar.

Betz, ar sa partilerin hem siyasi, hem ekonomik olarak savunduklar bu

politika nerilerinin gerisinde; devletin klmesini ve bylece yerleik siyasal

partiler ve siyasi snfn g kaynaklarndan mahrum kalmasn salama niyetinin

yattn iddia etmektedir. 38

Ar sa partilerin temel ekonomik argmanlar yukarda sayld gibi

olmakla beraber, kresel rekabetin art ile pek ok lkede bir takm kayglar

olumu; ve ar saclar da bu konjonktre cevaben milliyeti ekonomi ad

verdikleri bir sylem gelitirmilerdir. Ekonomik milliyetilik yeni dmanlar

yaratmtr. Bunlar uluslararas bankaclar, para tacirleri, scak para, ulus-tesi

irketler ile Bat Avrupallar iin Brksel brokrasisidir. ASPler, bu yeni tehditleri

ulusal bamszlk erevesi iinde bertaraf etmek zere, korumac nlemler alnmas

38
Betz., op.cit. s: 5.
 23

ve uluslararas mali piyasalarn yeniden dzenlenmesi gerektiini

savunmaktadrlar.39

2.4. Ar Sa Partilerin Avrupa Birlii Politikas

Avrupa entegrasyonu yukarda da deinildii gibi ar sa iin yeni bir

propaganda malzemesi olmutur. Ar saclar, milliyeti-poplist yaklamlar ile

hem Avrupal elitlere, hem de ulusal bamszln zayflatlmasna kar

kmaktadrlar. Son dnemde, tm dnyada olduu gibi Avrupada da ortaya kan

aidiyet krizi, Birlik kart sylemlerde bulunan politikaclarn elini

glendirmektedir. Avrupa Birliine duyulan tepkinin altnda yatan nedenlere

ileride kapsaml olarak deinilecektir.

2.5.Ar Sa Partiler ve Gmenler Meselesine Yaklamlar

Uluslararas alma rgtnn yapt bir aratrma, 2000 yl itibariyle tm

dnyada 120 milyon insann igc olarak yabanc bir lkede yaad ve bu gn

temel nedeninin ise cret farkll olduunu ortaya koymutur.40

Irklk bahsinde belirttiimiz gibi gmenler konusu, Bat Avrupann ar

sa partilerinin sylemlerinde kullanmay en ok tercih ettii konularn banda

gelmektedir.

Gmenler meselesi ve yabanc dmanl ASPye gnah keileri

yaratmaktadr. Azgelimi lkelerden gelenler bata olmak zere gmenler ve

yabanclar, toplumun tm gerek ve szde problemleri; kltrel yozlama;

39
Ibid. s:5.
40
Die Presse, 2 Mart 2000, s:25.
 24

ekonomik knt; su oranlarndaki art; eitim ve salk hizmetlerindeki

aksamalardan sorumlu tutulmaktadrlar. 41

Yabanclarla ilgili geleneksel ASP politikalarndan biri de antisemitizmdir.

Yahudi aznlk, ar saclarn gznde, dnyaya hkmetmeye alan, kksz,

kozmopolit bir topluluk olarak grlmektedir.42

3.AIRI SA PARTLERN YKSELME NEDENLER

Irklkla ilgili blmde, eski ve yeni rklk eklinde iki farkl rklk tanm

yapldna ve bu konuda tam bir uzlama salanamadna deinmitik. Ayn

tartma ar sa partiler iin de geerlidir. Avrupann rk partilerini douran

farkl koullar karlatrldnda benzer pek ok unsur bulunabildii gibi, deien

koullar Avrupa Birlii entegrasyon sreci gibi- yeni nedenler de yaratabilmektedir.

Bu blmde bu nedenleri inceleyeceiz.

3.1.Ar Sa ve Siyasi Koullar

Ar sa partiler varolu nedenlerini iinde yeraldklar siyasi sisteme

muhalefet etme misyonu olarak aklarlar. Gerekten de ASPlerin en temel

zellikleri kendilerini sisteme ve dzen partilerine alternatif olarak sunmalardr.

inde bulunduklar siyasal sistemin ASPler zerindeki etkilerine gelince, bu

da lkeden lkeye deimektedir.

Jackman ve Volpert Kk partiler hibir siyasal yapda yeterince temsil

43
ans bulamazlar derken; bu durumun semen psikolojisine etkisini Duverger;

41
Hainsworth, op.cit. s: 10.
42
Ibid. s:11.
43
Robert W. Jackman/ Karin Volpert,Conditions Favouring Parties of the Extreme Right in Western
Europe, British Journal of Political Science, Vol:26, Part4, Ekim 1996 s:506.
 25

semenler oylarnn boa gitmesinden endie duyduklar iin, eilimlerine en yakn

(oy oran yksek) partiye ynelirler 44 eklinde ifade eder.

Bu argmana dayanarak kk oy oranlarnda kalmalarnn ASPler iin

dezavantaj olduunu ileri srmek mmkndr. Yine bu argman uyarnca, oy

oranlar iki haneli rakamlara ktka, oylarnn boa gitmeyecei inancyla davranan

semenlerin oylar sayesinde, istikrarl bir ykseli ya da yksek oy oran

tutturduklar da iddia edilebilir.

zellikle belli oranlarda seim kotalar bulunmas da kk oy oranna sahip

partiler asndan ciddi bir handikap tekil etmektedir.

ki dereceli seim sistemi ise ar utaki partilerin elimine edilmeleri

asndan bulunmu bir dier yoldur. rnein, 2002 Fransz bakanlk seimleri, ilk

turda %18 orannda oy alarak ikinci gelen Le Pene kar , sa ve soldan dier parti

semenlerinin oylarn birletirmeleri zerine merkez sac Chiracn ikinci turda

45
%80 oy alarak Cumhurbakan seilmesine sahne olmutur.

Jackman ve Volpert yine de, dier sistemlerle karlatrld vakit ok partili

demokratik sistemin herhalkarda, ASPler iin semenlerin desteini almakta, en

geni hareket alanna sahip olabildikleri bir sistem olduunu savunmaktadrlar. 46

Betz, i politikadan rnek vererek hemen tm Bat Avrupa lkelerinde son

birka yl iinde patlak veren siyasi yolsuzluklar ve skandallarn da, halkta yerleik

partilere kar duyulan gveni sarsarak, sistem d partilere ynelimi artrdn

savunmaktadr. Daha nceleri hogrlebilen ya da bir dereceye kadar tolere edilen

44
Ibid. s:506dan ;Maurice Duverger, Political Parties: Their Organization and Activity in the
Modern State, New York, Wiley pub., 1963.
45
The Economist, 11 Mays 2002.
46
Jackman/ Volpert, op.cit. s:507.
 26

bu olaylar, siyasi partilerin sosyal sorunlara zm bulmada baarszla uramaya

balamalar ile daha da fazla tepki eker hale gelmitir.47

Sonu olarak bu partiler Volpert ve Jackmanin szn ettii demokratik

sistemin kurallar sayesinde seslerini duyurma ve temsil olanaklarndan

yararlanrken; bir yandan da Betzin vurgulad sistemin ryen yanlarndan

faydalanmaktadrlar.

3.2.Ar Sa ve Ekonomik Koullar

3.2.1.Kreselleme

Bu blmde globallemenin ile ortaya kard ekonomik koullarn

ASPlerin ykseliine olan etkisinden bahsedilecektir.

Hirst ve Thompson kresellemeyi 19.yyn sonlarnda yaanan dnya

ekonomik koullarna geri dn olarak tanmlamaktadr. 19. yyn sonlarnda, ulusal

snrlar glere ak; uluslararas sermaye akm bugnknden daha fazla; byk

devletlerin ticaretleri tamamen uluslararas ticarete baml hale gelmiti.48

Britton, bu fikre katlmakla birlikte, gnmzde yaanan kreselleme

srecinin niteliksel olarak tamamen yeni bir boyutu olduunu savunmaktadr.49

Sebebini ise yle aklar;

- Dorudan yabanc yatrmlar, dnya ticaretinin toplamdaki byme hzndan

50
daha hzl bir surette artarak ticaretin yeni dayana haline gelmitir.

47
Betz, op.cit. s: 8.
48
Paul Hirst ve Graheme Thompson, Globalisation in Question, Cambridge, Polity, 1996 .
49
Leon Britton, Globalisation vs. Sovereignity? The European Response, Cambridge, Cambridge
uni. Press, 1997 s:4-10.
50
BM Ticaret ve Kalknma Konferansna gre 1993 yl itibariyle ubelerin sat rakamlar yllk 5.2
trilyon $ a ulamtr. (Britton, s.4 )
 27

Uluslararas ticaret gittike artan oranda okuluslu irketler arasnda yaplmaya

balanmtr.

- Uluslararas mali ilem hacmi byk art gstermitir. Sermaye, babo,

serbest hareket etmeye; saniyeler iinde dnyann bir yerinden bir baka yerine

transfer olabilmeye balamtr. Bu durumda hkmetler, mali piyasalarn

kontrol etmekte zorlanmakta ve mali politika uygulamalarnda ciddi risk altna

girmektedirler.

- Hizmetler sektr uluslararas ticaretin yeni can damar halini almtr. Ticaret,

mali; hukuki; ynetsel; bilgi ve tasarm yeteneklerinin transferi ile llr

olmutur. Entelektel sermaye, dnya piyasalarnn talep edilen mallar arasna

girmitir.

- Biliim sektr bata olmak zere, teknolojideki gelimeler uzmanlk bilgisi

gerekliliini hi olmad kadar artrmtr. 51

Kreselleme ve etkilerine ilikin makalesinde Nicholson, dnya ticaretinin

gitgide daha fazla uluslararas ve kresel boyutta gereklemeye baladn,

uluslararas ticaretin nndeki engellerin ( gmrkler, tarifeler, tarife d engeller)

hi olmad kadar azaldn, bilgisayarlarn bilgiyi depolama ve iletme vazifesi

grerek; ulus snrlarnn tesinde bilgi ak saladn belirtmitir. Ayrca

Nicholson, katma deeri fazla olan mallarn (teknolojik ara gereler gibi) gittike

daha az yer kaplar ve daha hafif ekilde retilmesinin bu rnlerin tanlabilirliini

kolaylatrdna, dolaysyla da retildii yerin nemini azalttna dikkat ekmitir.

51
Ibid. s:4-5.
 28

Tanmas zor, az dayankl mallar ise hava tamacl sayesinde uluslararas

ticarete konu olabilir hale gelmitir. 52

Yazarn varmak istedii nokta, retimin karll ve rekabet artlar neticesi

ulus snrlarnn almasnn gerekli hale geldiidir.

Bilindii gibi ulusal snrlar, ulusal burjuvann ekonomik karlarn

gerekletirebilmesi iin oluturulmutur. Devlet ve hukuk sistemi ise, ulusal snrlar

iinde insanlarn ihtiyalarnn karlanmas iin asayi ve gvenlii salamak

grevini stlenmitir.

Ancak Nicholson ve Brittonun deindikleri teknolojik ve ekonomik

deiimler, dnyann her kesini eriilebilir hale getirmi, ulusal snrlar hem reel

mal ve hizmet akm, hem de speklatif sermayenin dolam asndan geirgen hale

gelmitir.

O halde kreselleme iin, snr tanmayan girdi-kt dolam a tanm

yapmak yanl olmayacaktr. Peki, kresellemenin ar san Bat Avrupa

lkelerindeki baars ile nasl bir balants bulunmaktadr?

Ekonomik ilemlerin serbestlemesi, beraberinde ekonominin etkinlii

kavramn getirmitir.53 Bu kavramn terimsel karl pareto optimumu olarak

adlandrlr. Bu koul altnda hibir ekonomik kaynak boa harcanmamaktadr.

Bylece kullanma uygun bir kaynak bulunduunda, en ucuz maliyetle nerede ve ne

koulda retilmesi mmknse retim orada gerekletirilir. Ve uluslararas ticaret

52
Michael Nicholson, How Novel is Globalization?, Politics and the Globalization: Knowledge,
Ethics and Agency, London, Routledge, 1999, s: 28-29.
53
Ekonomik etkinlik, bir kimsenin ekonomik durumunda; refahnda bir dzelme olmasnn; bir
bakasnn ekonomik durumunun bozulmasna bal olduu anda gereklemi saylr.
 29

sz konusu olduunda da her lke grece olarak en uygun maliyetle retebildii

rne ynelir. 54

Ekonomik etkinlik kavram, grld zere maliyet ve kar esas zerine

kurulmutur. Daha nce belirttiimiz gibi Bat Avrupa lkeleri, vatandalar iin

baarl sosyal gvenlik sistemleri oluturmu, zellikle alt gelir gruplar ile tarm

sektrn eitli sbvansiyonlarla korumutur.

Oysa kresel ekonomi bu koruma emsiyesine imkan vermeyecek ekilde

lke ekonomilerine sirayet etmektedir.

yle ki, Hindistanl bilgisayar programcs Londrada almak iin orada

domak hatta ikamet etmek zorunda olmad gibi; Alman otomobil firmas da kendi

lkesindeki yksek igc maliyetine katlanmak zorunda deildir.

Nicholson kreselleme karsnda modern devletin kar karya olduu

durumu yle anlatmaktadr; neo-liberal ekonomik dzen devletin klasik ilevlerini

yerine getirmesini zorlatrmtr. zellikle kinci Dnya Sava sonras devletin

karma ekonomi anlay ile stlendii, salk hizmetleri gibi kamusal mallar iin bu

durum daha da belirgin hale gelmitir.55

Bugn bir paradoksla yzyzeyiz. Ekonomik yaam eskiden olduundan ok

daha az gvenli bir hal almtr. Bir kimse ekonomik hiyeraride ne kadar aada yer

alyorsa; onun iin risk ve istikrarszlk o kadar byk olmaktadr. Bu durum hem

ulus devlet, hem dnya geneli iin geerlidir. Ancak bir yandan da, hem sol kanat

siyasi partilerin dahi bu konuda isteksiz olmalar; hem de zaten hkmetlerin

hakimiyet alanlarnn daralm olmas nedeniyle, ynetimlerin bizleri koruma

54
Ibid. s:29.
55
Ibid. s.31.
 30

olanaklar ok daha fazla azalmtr. Oysa belirsizliklerle dolu uluslararas ekonomi,

daha gl refah devletleri gerektirmektedir. 56

Grld gibi kreselleme yalnz isizlikle sonulanabilecek gelimeler

yaratmamtr. Ayn zamanda sosyal politikalarla gvence altna alnan alan da

daraltmtr. veren, gl sendikalarn, yksek sigorta primi ve cretlerin olmad,

daha az vergi, daha az brokratik kontrol olan blgelere yatrm yapmaktadr. Kk

esnaf, byk maaza ve marketlerle rekabet etmek zorunda kalmaktadr. Devlet

sermayeye deil alan kesimin gelirine vergi koyabilmektedir. nk alanlarn

emeklerini baka bir lkeye kaydrmalar ok zorken, zellikle speklatif yatrmlar

asndan bu yer deitirme an meselesi olabilmektedir.

Doada; varolan artlara en iyi uyum salayan populasyon o koullarda

meydana gelebilecek bir deiiklikten en fazla etkilenen grup olmaktadr.

Kreselleme ile meydana gelen deiiklikler de en fazla endstriyel toplumlarda

deiim yaratmaktadr.

3.2.2.Avrupa Birliinin Etkileri

Kresellemenin Bat Avrupann endstri sonras toplumlarna etkisinden

bahsettik. Avrupa lkelerinin yaadklar bir baka olgu da Avrupa Birliidir. Avrupa

Birlii, kendi iinde yer alan lkeler arasnda tam bir uyum ve entegrasyon ngren;

bir sosyal, siyasal ve ekonomik projeler btndr.

Britton, kresellemenin uluslarst karar mekanizmalar oluturulmasn

gerektirdiini syleyerek, yzyllarca mcadele halinde olan gl ve bamsz

56
Ibid. s:33.
 31

Avrupal devletlerin; tmnn ortak faydas iin, ekonomik ve siyasi

bamszlklarndan feragat etme yolunu setiklerini belirtmitir. 57

Brittona gre uluslararas ticarette dnyann en byk ticaret blounun bir

paras olarak masaya oturmann herhangi bir orta byklkte ulus devlet olarak

masaya oturmaktan ok daha avantajl olmas bu lkeleri bir Birlik altnda

toplamaktadr.58

Ancak dier yandan, Avrupa entegrasyon sreci, isizlik oranlar, durgunluk,

dk ekonomik bymeye ilaveten, parasal birlik iin bir takm kriterleri yerine

getirmek zorunda olan hkmetler asndan dezavantajlar da yaratmtr.

1950-70 aras dnemdeki Avrupa entegrasyonu gl ulus devletlerin

izdikleri snrlar iinde kalm, fazla derinlememitir. Bylelikle de sz konusu

dnemde Birlikle ilgili gelimeler Bat Avrupa devletlerinin refah devleti

yaratmalar ve ulusal snrlar iinde baarl ekonomi ynetimi gerekletirmelerine

engel tekil edecek bir durum yaratmamtr.

1980lerde devam eden entegrasyon sreci neticesinde ise, ulusal devletler

yetki alanlarn Brksel lehine daraltmlardr.

Avrupann refah devletini yaratrken, hkmetler tam istihdam

gerekletirmek, gelirin yeniden dalmn salamak gibi nedenlerle ulusal

ekonomiye mdahale etmekteydi. eitli nedenlerle Keynezyen ekonomi 1970lerin

sonlarndan itibaren terkedildi. Bu nedenler arasnda, kreselleme; Avrupa Para

Sistemi vastasyla Avrupa lkeleri arasnda parasal istikrar yaratma hedefi; Japonya

ve ABD ile ekonomik anlamda rekabet etme kapasitesinin artrlmas; ekonomiye

57
Britton, op.cit. s:14.
58
Ibid. s:16.
 32

ilikin devlet mdahaleleri konusundaki neo-liberal ideolojinin g kazanmas

saylabilir. 59

Entegrasyon srecinin etkilerine gelince, bir takm mali aralarn kullanm

ABye devredilince ; ulusal hkmetlerin semenlerden alacaklar destei artracak

politikalar izleme anslar kalmamtr. Ayrca 1992de balayan Tek Pazar ve

ardndan euroya gei sreci lke ekonomilerinin ciddi bir disiplin sreci iine

girmelerini gerektirmitir. 60

1991 Maastricht zirvesinde Ekonomik ve Parasal Birliin gerekletirilmesi iin

gerekli yol haritas izilmitir. Bu birliin son aamas ortak para birimi euroya gei

ve ortak Merkez Bankas yoluyla da mali politikalarn tek elden ynetilmesini

gerektiriyordu. Ne var ki, tm bu admlarn atlmas belli bir disiplin ve kurallar

btnl iinde hayata geirilmeliydi. Bu nedenle Birlik Maastricht Yaknlatrma

Kriterleri olarak bilinen birtakm kriterler getirildi.61

Avrupann son yllardaki entegrasyon sreci Maastricht szlemesi benzeri

anayasal kararlar sonucu, kurumsal yaplarda byk apl deiimlere yol amtr.

Yaplan deiiklikler prosedrler gerei ye lkeler tarafndan onaylanmak

durumunda idi. Bu onay sreci ise ya referandum ya da ulusal meclisde yaplacak

oylamalarla gereklemektedir.

59
Robert Ladrech , European Integration and the Social Democratic Dilemma, Social Democracy
and the Challenge of the European Union, London,Lynne Rienner publishers, 2000, s: 48.
60
Ibid. s: 53.
61
12 aylk enflasyon ortalamas , enflasyon oran en dk 3 ye devletin enflasyon ortalamasndan
en fazla % 1.5 fazla olabilir.Bte a GSYHnn % 3n geemez.Kamu borlar GSYHnn %
60n aamaz. Uzun vadeli faiz oranlar, en dk enflasyon oranna sahip 3 lke uzun vadeli faiz
oranlar ortalamasndan, en fazla % 2 yksek olabilir. ye lke paralar APSnin dviz kuru
mekanizmasna dahil olmal ve son iki ylda, normal dalgalanma marj ( +,- % 2) iinde olmaldr.;
Ahmet Gkdere, Zayf Euro ve Avrupa Birliinde atlaklar, Yeni Trkiye, 2000/36 s:1255.
 33

Meclis onay ile kabul sreci tamamlanan lkeler bir yana, referandum sonular,

AB ile ilgili deerlendirmelerde vatandalar iin ulusal endielerin hala ilk srada

geldiini gstermitir.. Bu durum en ak Danimarkada yaplan referandumda62

ortaya kmakla birlikte63, Fransa, Almanya, ngiltere gibi lkelerde de ulusal para

biriminin braklmas ve Avrupann gelecekteki mali kontrolnn bamsz bir

Avrupa Merkez Bankasnn kontrolne verilecek olmas ciddi tepki toplamtr. 64

4. AVRUPANIN ETL KELERNDE YKSELEN

AIRI SA PARTLER VE OY ORANLARI

1980lerin ikinci yarsndan itibaren ar sa partiler, pek ok Avrupa lkesinde

etkileyici sonular elde etmi ve ulusal politika dzeyinde nemli oyuncular olarak

belirmilerdir. Fransa, Avusturya, Italya, Belika, ve skoyann baz blmlerinde

aada saylan partiler bu ciddi baarlarn dikkati eken adresleri olmulardr

1984 1998 arasnda Front National (Fransa) oyunu % 10dan % 15e

karrken, Freiheitliche Partei sterreichs (Avusturya) 1986daki % 9.7lik oyunu

1996da %28e karmakla kalmam ve 1999daki genel seimlerde de %27lik oy

oran ile ikinci parti olmutur. 1994de 13.5 oy oranna ulaarak hkmette yeralan

Alleanza Nazionale (talya), 1996da ise oy orann % 15.7ye karmay baarmtr.

1999da Flandersde % 15.5 oy alan Vlaams Bloc (Belika) , 1994de Antwerbde

%28.5 orannda oy almtr. skandinavyada da ar sa nemli baarlara imza

62
Maastricht szlemesi, 1992 Hazirannda yaplan referandumda reddedildii iin Aralk 1992de
Edinburghda yeniden grlmesi gerekti. (Taggart, s:93)
63
Paul Taggart, Comparison, Cleaveges and Cycles : Politics and the European Union, Politics and
the Globalization: Knowledge, Ethics and Agency, London, Routledge, 1999,s:92-93.
64
Robert Ladrecht , European Integration and Party Revelance, Social Democracy and the
Challenge of the EU, London, Lynne Riener pub., 2000s:3.
 34

atmtr: Fremskrittpartieit (Norve) 1997de % 15.3 oy alrken, Dansk Folkeparti

(Danimarka) 1973de %15.9, 1997de ise %7.4 oy oranna ulaabilmitir.65 24 Ekim

1999da yaplan genel seimlerde ar sac parti SVP (svire Halk Partisi) oy

patlamas ile genel seimlerde % 0.4 oy oran farkla ikinci olmutur. % 21.1 orannda

oy alarak meclisteki sandalye saysn 14 artrm ve 29dan 43e karmtr.

4.1. Belika

Vlaams Blokun neminin 1970lerin sonundan itibaren art, Belikadaki

dilsel ayrlk ile yakndan ilgilidir. Belika 1831de kurulduundan beri, lke

tarihinin hemen tamamnda ikinci snf olan Flemenke konuan halk, hakim dil

grubu haline gelmitir. Oysa geleneksel olarak, Franszca konuan Valonlar daha

gl idi. Ancak kinci Dnya Savandan bu yana, Flemenkler alk olmadklar

bir refaha kavuurken, Valon blgesi zayflayan bir endstriyel blge haline

gelmitir. Buna paralel olarak Flemenklerin nfusu da art gstermitir.

Bata Antwerb blgesinde olmak zere, Flemenk milliyetiliinin uzun bir

gemii vardr. kinci Dnya Sava sonrasnn baarsz ancak nde gelen iki

isminden biri olan Karel Dillen dieri Lode Claesdir- Ekim 1977de Vlaams-

Nationale Partiji (VNP) kurmutur. Ayn yln Kasm aynda da Claes, Vlaamse

Volkspartiji kurmutur. 1978 sonbaharnda, Aralk seimleri iin ortak bir liste

karmak zere biraraya gelen iki parti; listelerine Vlaams Blok adn koymutur. Bu

seimlerde VBnin sylemleri arlkl olarak yabanc dmanl deil, orta snfn

yksek vergiler ve siyasi yolsuzluklara kar tepkilerini yanstmakta idi. Dillenn

meclise girmeyi baard seimlerin ertesinde, VNP ve VVPnin baz yeleri

VNPyi Vlaams Bloka nihai olarak dntrme karar almtr.

65
Hainsworth, op.cit., s: 2.
 35

1981 genel seimlerinde kk bir dle (%1.4den) %1.2 oy alan VB; ilk

nemli seim baarsn Antwerb ehir Konseyi iin yaplan seimlerde ald %5.2

oy oran ile elde etmitir. 1988e kadar ciddi bir baar elde edemeyen VB yaklak

%1 civarnda oy oran ile yetinmek zorunda kalmtr. 66

Ancak 1988deki yerel seimlerde (%17.7 oy ile) 10u Antwerbde olmak zere,

farkl belediyelerde 23 yerel Meclis yesi setirmeyi baarmtr. 1994de Antwerb

blgesi yerel seimlerinde % 28.5 oy alan parti; 1995de ise %12.5 oy oranna

ulamtr. 1999 genel seimlerinde ise %16 oy elde etmitir.

Parti program ve dolaysyla ideolojisinin zaman iinde deiiklik gsterdiini

grmek mmkndr. Balarda bir anayasal reform ve Brkselden bamszlk

talepleri varken, 1982de keskin bir yabanc dmanl ieren sylemler balamtr.

nk, yukarda da belirtildii gibi 1970lerden, 1980lerin bana kadar dk oy

oranlarnda kalan parti, semenini harekete geirecek bir konu araynda idi.

Bamszlk talebi, yabanc dmanl ve rklk yannda partinin vurgu yapt

dier konular arasnda, homoseksellik ve krtaj kartl bulunmaktadr.

Vlaams Blok, 2003 genel seimlerinde %11.6 ve Haziran 2004 Avrupa

Parlamentosu seimlerinde % 24.1 oy toplam ve 1 milyon semenin desteini elde

etmitir. Ancak 9 Kasm 2004de Belikada bir st mahkemenin verdii kararla

parti bir su rgt olarak nitelendirilmitir. Bu karar karsnda parti lideri Franz

Vanhecke, partiyi feshedeceiz, ancak demokratik ve zgr bir Flemenk

Cumhuriyeti kurmak ve Flemenklerin ulusal kimlik ve dillerini korumak zere yeni

bir parti kuracaz yorumunu yapmtr. 67

66
Paul Hainsworth, The Extreme Right in Europe and the USA, London, Pinter pub., 1992, s: 136.
67
C:\WINDOWS\Desktop\Vlaams Blok - Nationale webstek.htm
 36

4.2. talya

talyada (2001 Mays ay genel seimlerinde %0.5 civarnda oy alan, Forza

Nuova ve Fronte Nazionale gibi kk partiler bir yana brakldnda) ar sa

temsil eden parti mevcuttur;Allianza Nazionale (Milliyeti ttifak), Movimento

Sociale-Fiamma Tricolore (Sosyal Hareket Renkli Bayrak)ve Lega Nord Kuzey

Cephesi).

Dier iki partinin aksine neo-faizmle bir balants bulunmayan Lega Nord

Kuzey blgesinde kk ve etnik blgesel bir hareketten domutur. AN ve MSFT

ise kinci Dnya Savandan 1980lere kadar Avrupann en baarl ar sac

partisi olan Movimento Sociale Italianonun paralanmasnn ardndan kurulan ve

onun ideolojik mirasn temsil eden iki partidir.

MSI 1946da bir gurup faist sava gazisi tarafndan kurulmutur. 1948de % 2.0

oy alan parti, 1980e kadar % 5-7 arasnda oy alm ve kimi zamanda yerel

meclislere temsilci gnderme ans elde etmitir.68 Bununla birlikte MSI, kesin ve

gl bir neo-faist ve anti demokratik ideolojisi olmas nedeniyle dier partiler

tarafndan uzun sre dlanmtr.

talyan ar sann baarsnn altnda yatan nedenlerin banda, hkmette

grev alm yerleik partilerin iktidarlar dneminde sergiledikleri baarsz ynetim

ilk srada gelmektedir. Her ne kadar otoriter ve milliyeti sylemini srdrse de,

merkez sadaki boluk, 1970lerin banda demokratik sistemi benimsediini resmen

aklayan parti iin bir frsat domutur. Ayrca siyasi yolsuzluklara adnn dier

partilerin mensuplar kadar- bulamamas da nemli bir etkendir.

68
www.politik.uni-mainz.de/ereps/download/italy_overwiew.pdfden:Gianfranco Baldini, Extreme
Right Parties in Italy An Overview
 37

Bylece MSI, ciddi bir program deiikliine gitmeden, (MSI-Alleanza

Nazionale adyla girdii seimlerde) %13 oy alarak, (Berlusconi liderliindeki)

Forza talia ve Lega Nord ile birlikte koalisyona girmeyi baarmtr.69

1995 yl ise parti iin nemli bir dnm noktas tekil etmi, sertlik yanls

kanadn lideri Pino Rauti, MSInin ANye dnerek kendini feshetmesine kar

kmtr. MSFTyi kurarak parti liderliini stlenen Rauti halen, MSInin mirasn

srdrerek, faizmi partisinin temel referans noktas olarak almaya devam

etmektedir. Parti baz nemli seim sonular elde etmeyi de baarmtr.

ANye gelince, 1998de Veronadaki parti kongresinde neo-faist eilimden

uzaklamann ilk sinyalleri verilmi, Fini faist rejimin bir takm eylemlerini aka

eletirmitir. Nitekim AN semenleri zerinde yaplan aratrmalar, yabanc

dmanl, etnik milliyetilik gibi konularda Avrupann dier ar sa parti

semenlerine nazaran daha lml bir yaklamlar olduunu gstermektedir.

Sz konusu ar sa partilerin son yllarda elde ettikleri seim sonularn

bakldnda; 2000 yl yerel seimlerinde AN % 12.9 oy alarak 2 belediye bakanl

kazanm, LN %5.0 ve MSFT % 0.3 oy alm; 2001 genel seimlerinde ise AN

%12.0 oyla 96 milletvekili karrken, LN % 3.9 ve MSFT %1.0 oy almtr. 70

4.3. Avusturya

4.3.1.Ar San lkedeki Tarihi Gemii

Avusturyada ar san tarihine bakldnda, Birinci Dnya Savann

sonlarna kadar, i ekimeler ve blnmelerden tr pek bir varlk

gsteremedikleri grlr. 1920li yllarda ar sa siyasetinde Grossdeutsche

69
Ibid., s:2.
70
Ibid., s:5.
 38

Volkspartei (Byk Alman Halk Partisi) kurulup, n plana kmtr. Parti, Hitlerin

1933 ylnda Almanyada iktidar ele geirmesiyle, Avusturya NSDAP

(Nationalsozialistische Deutsche Arbeiter Partei ; Nasyonal Sosyalist Alman i

Partisi) ile ittifaka gider. 1938 ylnda Hitler'in birlikleri Avusturya snrn

getiklerinde ise, Nasyonal Sosyalistler lkede iktidar ele geirmilerdir.

lke iinde sosyalistler, komnistler, muhafazakarlar ve baz dini gruplarn

birtakm bakaldrlar grlmse de, ar saclarn iktidar yklmam; Avusturya

bamszln 1945de mttefiklerin destei ile ilan edebilmitir.

Avusturyann Hitler rejiminden kurtulmasnn ardndan yaplan seimlere

ar saclarn katlmasna izin verilmemi; Sosyalist, Komnist ve Halk partisi

koalisyonu kurulmutur.

Daha sonraki yllarda deien koullar ar saclar iin yeni frsatlar

yaratmtr. Dou- Bat arasndaki Souk Sava rzgarlar neticesinde antifaizmin

yerini koyu bir antikomnizm dalgas almtr. Kendilerini Bolevizmle mcadelenin

ncleri olarak gren Nasyonel Sosyalistler, bu politik iklimde nem kazanm ve

byk partiler bu kesimin oylarn almak zere neredeyse birbirleriyle yarr

olmulardr. 1949daki seimlerde eski nazi, neonazi ve az sayda liberalin

oluturduu Wahlpartei der Unabhaengigen (Bamszlarn Seim Partisi) %11lik

bir oy oran ile nemli bir seim zaferi elde etmilerdir. 71

4.3.2. Avusturya Hrriyeti Partisi (FP)

Wahlpartei der Unabhaengigen (dier adyla Verband der Unabhaengigen;

Bamszlar Birlii) 1955/56da Freiheitliche Partei sterreich (Avusturya Hrriyeti

Partisi) adn almtr.

71
Kemal Boztepe, Avusturyada Ar San nlenemeyen Ykselii, Toplumbilim Dergisi ,
Say 7, Ekim 1997, s: 97.
 39

FP, kurulu dneminde, Hitler rejimi altnda nemli grevlerde bulunan

kiileri partinin ynetim kadrosuna getirmitir. Geri dier partilerde de NS dnemde

nemli kademelerde grev alm kiiler mevcuttu fakat, FPdeki siyasetileri

dierlerinden ayran zellik, bu kiilerden bazlarnn ayn grleri halen savunuyor

olmalaryd.

1983 seimlerinde SPnn kk koalisyonu tercih etmesiyle FPye

1945den beri ilk kez iktidar ans domutur. Partinin gerek anlamda ykselii ise,

1986da Jrg Haiderin parti liderliine seilmesi ile balayacaktr.

1956dan beri oylar %5 ile %7 arasnda deien FP, Haiderin liderliinde

girilen ilk seimlerde oy orann ikiye katlamtr. Parti, 1986da %9,7, 1990da %16,

1996da %21,9 orannda oy almtr. 1996 Avrupa Parlamentosu seimlerinde %27,6

oy alarak, sa ve sol partilerle baaba sonular elde etmitir. 72

FPnn semenlerine bakldnda, 1983 ylnda serbest meslek sahipleri;

st dzey memurlar; niversite mezunlar ounlukta iken; 1992de iiler, kalifiye

elemanlar ve kk iletme sahiplerinin n plana kt grlmektedir. 1994 ylnda

FPye oy verenlerin 1/3n iiler oluturmakta idi ki, bu oran 1983de %2

civarndayd.73 Sosyal adan FP giderek daha az eitimli, dar gelirli kesimlerin

partisi olmaktadr. Kamuoyu aratrmalar FP semenlerinin ounun; sistemden

zarar gren, modernizmin madurlar olduklarn gstermektedir. Sanayi, ticaret

veya tarm sektrndeki kriz sonucu zarara urayan ve hkmete kendilerine

yardm edilmeyenler FPnn semen kitlesini oluturmaktadr.74 FPnn

baarsnn altnda, kinci Dnya Savandan bu yana iki partinin (SP ve VP)

72
Ibid. , s:99.
73
Ibid. , s:99.
74
Ernst Gehmacher,Verlierer und Rechtsextreme, Zukunft, no: 7, 1992, s: 5 .
 40

iktidarna bir tepki yatmaktadr. Hkmete, siyasetilerin ayrcalklarna kar verilen

bu oylar byk oranda protesto mahiyetindedir. Haiderin karizmas ve yabanclar

konusu da FPye oy veren iki kiiden biri oy tercihini yabanclar nedeniyle

yaptn ifade etmitir. 75

4.4.Danimarka

Fremskridtpartiet, (Hareket Partisi) 1972de Mogens Glistrup tarafndan

kurulmutur. Parti, 1973 seimlerinde %16 oy oranna ulamay baarm ve

76
Danimarkann nc byk partisi olmutur. Parti ideolojisi poplist bir temele

oturtulmutu ve devletilik kart bir syleme sahipti. 1973de lkenin Avrupa

Ekonomik Topluluuna katlmasnn ardndan, parti sylemlerine Avrupa kartl

da eklenmi; kamuoyundaki honutsuzluk oy potansiyeline dntrlmeye

allmtr.

Balarda almak istemedikleri iin isiz olanlara denen aylk ve dier

sosyal yardm harcamalarna kar kan Fremskridtpartiet, 1970lerin sonuna doru

bu sylemlerini gmen kart bir tutuma evirmitir. 1970lerde belli lde bir

baar kazanan parti, 1980'lerde daha ok parti ii blnmeler nedeniyle zayflam

ve g kaybetmitir.

Ar san Danimarkada yeniden ses getirmesi, Fremskridtpartietden

ayrlarak kurulan Dansk Folkepartinin (Danimarka Halk Partisi) 2001 seimlerinde

75
Boztepe, op.cit. s:100.
76
Roger Eatwell, The Rebirth of Extreme Right in Western Europe, Parliamentary Affairs,
2000, s:408,409.
 41

%15 orannda oy alarak lkenin nc byk partisi olmay baarmasyla

gerekleecektir. 77

DF, Danimarkann Avrupa Birliinden kmas gerektiini savunmaktadr.

Gmenlere de tamamyla kar olan parti, gn durdurulmasn; halen

Danimarkada yaayan gmenlerin ve snmaclarn da, lkelerine geri

gnderilmelerini talep etmektedir. rnein parti Danimarkada bulunan tm Irakl

mltecilerin geri dnmesini kabul edinceye dek, Irak hkmetine verilen destein

geri ekilmesi gerektiini savunmaktadr.

DFnin baarl olmasnda etkili olmasnda etkili olan lkesel koullara

bakldnda, i siyasetin nemli bir rol olduu grlmektedir. 9 yllk sosyal

demokrat iktidar, iilerin problemlerine zm retmeyi baaramam; isizlik

artm ve ekonomi bymemitir. Netice olarak da sosyal demokratlar 1920 ylndan

bu yana en dk oranda oy alarak, 2001 ylnda yerini merkez saa brakmtr. Son

olarak 9 ubat 2005de yaplan genel seimlerde, DF %13.2 oy oran ve

parlamentoda 24 sandalye elde etmitir. 78

4.5. Almanya

Alman ar sa partilerinin lke apnda genel baarlarndan ok, yerel dzeyde

ve Avrupa Parlamentosundaki baarlarndan sz etmek mmkndr.

1989-90daki iki Almanyann birlemesi, uzun sredir sonu gelmeyen sosyo

ekonomik problemler, Avrupa Birlii ile birlikte oluan yeni vatandalk, kimlik

kavramlar gmenler Alman ar sa partilerin beslenmesine kaynak tekil etmitir.

Almanyann en nemli ar sa partisi Republikaner(Cumhuriyeti) dir.Bunun

77
www.marxist.com/Europe/denmark_general_elections.htm
78
www.electionworld.org/denmark.htm
 42

yannda Deutsche Volks Union (Alman Halk Birlii) ve Nazionalsoziale Partei

Deutschlands (Alman Nasyonel Sosyalist Partisi) dier ar sa partilerdir.

4.7. Fransa
1995deki bakanlk seimlerinde ald % 15.5lik oy oranlaryla dikkatleri

zerine eken Le Pen liderliindeki National Front daha sonra partinin blnmesi ile

bir g kaybna uramakla birlikte, lkede artan isizlik ve ekonomik sorunlar

protesto eden semenler iin ekim merkezi olmay srdrmektedir.79

Buraya kadar genel olarak Avrupadaki ar sa partilerin bir

deerlendirmesi yaplmtr. Bundan sonraki iki blmde ise iki byk AB lkesi

olan Fransa ve Almanyann ar sa partileri, onlar etkileyen lke koullar;

semenleri; parti rgtleri ve liderleri erevesinde incelenecektir.

79
Osman Aydoan, Avrupann Siyasi Kltr Deiikliinin Parametreleri, Silahl Kuvvetler
Dergisi, say: 371, Ocak 2002 s: 53-55.
 43

KNC BLM

2.FRANSA

Fransa, Belika, Hollanda, talya, Lksemburg, ve Federal Almanya ile

birlikte 1958de Avrupa Ekonomik Topluluunu kuran lkelerden biridir. 59

milyonluk nfusu ve 543 binlik yzlm ile Avrupann en byk lkelerinden biri

olan Fransa, Avrupa Birliinin ykn uzun yllar Almanya ile birlikte srtlamtr.80

Fransa, Avrupa Birliinin kurucularndan ve temel talarndan biri olmakla

beraber, 1789 ihtilalinin topraklarnda balad, milliyetiliin ve geleneksel

deerlerin, ulusal kimliin, milli dilin her zaman ok nemli olduu bir corafyadr.

Bu blmde, Fransada ar san geliim sreci; bu akmn temsilcisi olan

Front National (Milli Cephe) partisi; partinin lideri ve seim baarlar ile semen

profili incelenecektir.

2.1.Front Nationalden nce Fransz Ar Sa

2.1.1.kinci Dnya Sava ncesi

Fransada ar san tarihi gemii devrim yllarna kadar uzanmaktadr. O

dnemde ar sa, monarinin itibarn yeniden kazanarak, eski statsne

kavumasn talep eden ve cumhuriyeti fikirlere kar olan bir sylemi vard. 81

kinci Dnya Savana kadar olan dnemde ar sa, Ligue (Birlik) adyla

bilinen bir rgtlenmeye sahipti. Bu dnemde ar sa sylemlerin temel

80
www.foreigntrade.gov.tr ; Avrupa Komisyonu verilerine gre, 1996 ylnda , % 30 paya sahip
Almanyann ardndan, % 17.6 payla Avrupa Birlii btesine katkda ikinci srada yer almaktadr
81
C. Rodgers, Le Front national , French Political Parties A Documentary Guide, ed. N. A.
Adinall, Cardiff, uni. Of Wales press, 1995, s:67.
 44

argmanlar; milliyetilik, Yahudi kartl, demokrasi kartl anti-komnizm

olmutur.82

Ligues iindeki en gl rgt, liderliini Charles Mauras adl bir yazarn

yapt Action Franaise (Fransz Hareketi) idi. Mauras 1980lerde yaanan

Dreyfus skandalndan (bir Yahudi subayn vatana ihanet suundan yanllkla

sulanp, hkm giymesi) itibaren tm demokratik fikirlere kar iddetli muhalefet

yapan bir lider olarak tannmtr.

Birinci Dnya Sava dneminde ise Fransada ar sa, siyasi iddet

olaylarnda ba rol oynayan eitli eteler halinde rgtlenmiti. Bu rgtler

(Jeunesses Patriots; Gen Yurtseverler, Croix de Feu; Ha Atei gibi) komnistlere

kar sokak kavgalarna karmlardr.

1930larda ortaya kan ar sa partiler ise, nemli oy oranlarna ulaarak

Ulusal Meclise girmeyi baaran Parti Social Franaise ( Sosyal Fransz Partisi) ile

Parti Populaire Franaise (Fransz Halk Partisi) dir.

Bir baka ar sa rgtlenme ise, yntem olarak siyaset yerine terrist

eylemleri tercih eden Cagoulardsdr. 83

2.1.2. kinci Dnya Sava ve Sonrasnda Fransada Ar Sa

Sava yllarnda Fransada iktidarda, meclisin tam yetki ile donatt Birinci

Dnya Sava gazisi, 84 yandaki Petain bulunmakta idi. 1940da Almanlar

Fransaya girince, Petain Nazilerle bir anlama imzalamtr. Anlama uyarnca,

82
John Frears, The National Front/The Extreme Right in France, Parties and Voters in France,
London, St. Martin Press, 1991,s: 111.
83
Cagoulards, adn 1937de talyann anti-faist liderleri Roselli kardelerin Fransada ldrlmeleri
ile duyurmu bir terr rgtdr.
 45

Fransann kuzeyi Alman birliklerinin igali altnda kalacak, gneyi ise bamsz ve

tarafsz olmak kaydyla Petainin idaresi altnda ynetilecekti. 84

Sava bitip, Fransa zgrlne kavutuunda, dmanla ibirlii yapm

olan ar sa mensuplar yarglanm ve rgtleri datlmtr. Ancak ar saclar

bir sre sonra yeniden ortaya kmay baarrlar.

lk ortaya kan grup Marshal Petaini yeniden iktidara tamay amalayan

milliyetiler olmutur. Bunlar daha sonra CNI (Centre des nationaux independants ;

Milliyeti Bamszlk Merkezi) ats altnda toplanmlardr.

Dier grup UDCA (Union de dfence des commerants et artisans; Tccar ve

Zanaatkarlarn (Haklarn) Koruma Birlii ) altnda biraraya gelen ve liderliini Piere

Poujadenin stlendii ve onun adyla anlan- Poujadism hareketidir. Bu hareket

85
ksa sreli olmakla beraber, olduka nemli ses getirmitir. yle ki, 1956da 2,5

milyon Franszn (%12.5) oyunu alarak, 51 milletvekili karmtr. 86

Poujadism siyaset terminolojisine yeni bir kavram olarak girmitir. Kendini,

ekonomik gelimelere ayak uyduramam ve deiim iindeki modern dnyann

tehdidi altnda hisseden bir grubun protestosu ve ayaklanmasn ifade etmektedir.87

kinci Dnya Sava sonrasnda yaanan tasfiye hareketinin ardndan ortaya

kan bir baka ar sa grup da, Fransz mparatorluunun devam iin, Cezayirde

ve Hindiinde mcadele eden lAlgrie franise (Fransz Cezayir) yeleridir. Bu

84
Ibid. s:112. ; Petain, Fransada iyi ahlak, vatanseverlik, aile, alma hak ve sorumluluu gibi
kavramlar yeertme iddias ile ulusal devrim adn verdii bir hareket balatmtr. Zamanla Petainin
idaresi bir diktatorya halini alr. (Frears, s:112.)
85
Rodgers, op.cit. s: 67.
86
Frears, op.cit. s:112. Bu milletvekilleri arasnda henz 27 yanda olan J. M. Le Pende
bulunmaktayd.
87
Ibid.s:112.
 46

rgtn baz militan yeleri ise, terr faaliyetlerinde bulunan OASye (Organization

de larme secrte; Gizli Ordu rgt) katlmlardr.

1962de Cezayirin bamszlna kavumas , semenlerinden oy toplamak

iin en nemli sylemini kaybeden ar sa zayflatmtr. 1965 Bakanlk

seimlerinde de Gaullee kar yaran (ve Onu Fransz Cezayirine ihanetle

sulayan) Jean Louis Tixier Vignancourt yalnz %5.3 oy alabilmitir.88

Cezayirin bamszln kazanmasnn ar sa iin asl nemli sonucu,

Cezayirde yaayan ok sayda Franszn yaklak bir milyon- Fransaya dnerek,

Cezayirdeki evlerini, ilerini brakmak zorunda kalmalardr. Bu insanlar

gnmzde FNin kalesi haline gelen gney Fransada yaamaktadrlar. 89

60lar ve 70ler Fransz ar sa iin snk geen yllar olmutur. Baarsz

seim sonular nedeniyle zeletiri yapan ar sa iki gruba ayrlmtr. Bir tarafta

Tixier- Vignancourt ve Poujadismin mirass, ban Le Penin ektii,

muhafazakar, milliyeti, populist ve de Gaulle kart grup yer alrken; dier yanda

yabanc dman, anti-semitist, anti-komnist Avrupa yanls renci hareketi

Jeunne Actione (Gen Hareket) belirmitir.

Bu hareket de kendi iinde ikiye ayrlr; FEN (Fdration des tudiants

nationalistes; Milliyeti renci Grubu) ve Occident (Bat Uygarl). Occident

1968de rgtn dalmas ile sonulanacak iddet hareketlerine girimitir. Bir yl

sonra da Ordre Nouveau (Yeni Dzen) ad ile yeniden ortaya kar. Bu oluum ise

1972de kurulacak olan FNin nvesini oluturacaktr. 90

88
Rodgers, op.cit. s:67-68.
89
Freaers, op.cit. s:114.
90
Rodgers, op.cit. s:68.
 47

2.2.Front National Dnemi

Fransz ar sa hibir zaman talya ve Almanyada olduu kadar

glenememi olsa da, Petain dneminde destekledii bir lideri iktidarda grmesi

mmkn olmutur.

FNden nceki ar saclar, bata sava dnemleri olmak zere iddet ve

terre bavurmaktan kanmamlar, Le Penin liderlii altnda birleene dek srekli

blnmeler yaamlardr. Daha sonra grlecei gibi bu durum, FNde ok sk bir

disiplin ve blnme korkusuna yol aacaktr.

2.2.1. Front Nationalin Kurulu Yllar

Her ne kadar bugn FNi Le Pensiz dnmek mmkn deil gibi grnse

de, partinin ilk kurulduu yllarda Le Penin parti iindeki yeri dahi garanti deildi.

FNin kurucusu Le Pen deil, Fransada sava sonras en nemli neo-faist

rgt olan Ordre Nouveau olmutur.

Ordre Nouveauyu FN ats altnda srdrme gayretinin nedeni dank ve

birbiri ile ihtilafl durumdaki ar sa rgtleri biraraya toplamak ve mesajlarn

topluma daha gl bir sesle duyurmakt.

FN ar san daha geleneki faaliyetleri ve sokak siyaseti srdrlrken,

ar saa saygn (sahte) bir d grn salayacak olan n cephedeki organizasyon

olacakt. 91

lk zamanlar FNin ciddi bir baar salayacana dair hibir iaret

bulunmamaktayd. 1974 parlamento seimlerinde Le Pen %0.76 gibi ok dk bir

oy oran elde etmitir. FN ilk on yl boyunca siyaset sahnesinde hibir varlk

91
Jonathan Marcus, The National Front and French Politics, London, Mcmillan press, 1995, s.12.
 48

gsterememitir. Ancak kendini yeniden rgtlemesi ve yenilemesi, ilk frsatta

varln hissettirmesini salayacaktr. 92

FN rgtsel ve ideolojik olarak yenilemeye giderken, eski neo-faist kadrolar

ya partiden karm ya da tecrit etmitir. Partide kalanlar ise, Le Penin koullarn

ilerine sindirmek zorunda kalmlardr. Bylelikle FN, kendini ar san 1945den

beri srtnda tad eski siyasi ykn nemli bir blmnden kurtarmtr. 93

FNdeki revizyonun dier boyutu da, Fransz tarihine ilikin yorumlar

konusunda gereklemitir.

Fransada, 1789dan itibaren, demokrasi kart; kar-devrimci sa utan

94
verici olaylarla anlagelmitir. Bu sebeple Fransz faizmi 40 yldr bir ikilemle

kar karyadr Ancak kendi gemiini reddederse bir kitleye ulama ans

yakalayabilecektir. O zaman da, yerleik partilerden farklar kalmayacaktr. (nk

kendilerini sisteme alternatif parti kimlii ile sunarak oy toplamaya

almaktadrlar.) Dolaysyla Fransz tarihi konusundaki sylemlerinin de revze

edilmesi gerekmitir.

rnein, parti 1989daki Fransz Devriminin 200. Yl Kutlamalarna

katlm ve Le Pen, Fransz tarihi 4.000 yllk Avrupa kltr, 20 yzyllk

Hristiyanlk ve 40 kral ile 200 yllk cumhuriyet dneminden olumaktadr. FN tm

bu dnemleri Fransann gemii olarak kabul eder demitir. 95

Grld gibi FN baarsz geen ilk yllar aslnda olduka aklc geirmi,

sonraki yllarda elde edecei seim baarlarnn altyapsn oluturmutur. Le Pen

92
Ibid.s:52.
93
Ibid.s:12.
94
Smrgelerdeki katliamlar, Dreyfus skandal, 1934 ubatnda baarszlkla sonulanan askeri
darbe giriimi, Vichy yllar ile Cezayirin bamszlk sava esnasnda yaanan etnik temizlik
vakalar ve ar san lkede verdii mcadelenin yenilgiyle sonulanmas gibi.
95
Jim Wolfreys, An Iron Hand in a Velvet Glove: The Programme of the French Front National,
Parliamentary Affairs, Vol: 46, No: 3, (July 1993), s: 427.
 49

ar san deiime ihtiya duyduunu farkeden ilk kii olmamakla beraber, bu

dnm gerekletiren siyaseti olmutur.

2.2.2.Front Nationalin Ykselii

1981de solun yeniden iktidara gelii, gmenlerle ilgili kamuoyu

endielerinin belirlemesi zerine merkez san sanda, kendini merkez politikalara

alternatif ve muhalif bir parti olarak lanse eden FNe bir destek dalgas yaratmtr.
96
1983de yaplan belediye seimlerinde, partinin genel sekreteri Jean Pierre Stirbois,

ilk turda %16.7 oy alrken97 , Paris belediye meclisine girmeye alan Le Pen ise ilk

turda %11.2 oy almay baarmtr.98

Partinin baarl seim sonular bundan sonraki yllarda da devam etmitir.

1984 Avrupa Parlamentosu seimlerinde %10.9 ve 10 sandalye elde eden parti, 1986

parlamento seimlerinde 577 sandalyeden 35ini ve 2.7 milyon semenin (% 9.7)

oyunu almay baarmtr. 99

1987 Eyll aynda verdii bir demete Le Pen, Nazi toplama kamplarn

kinci Dnya Savana ait bir ayrnt olarak niteleyince, her kesimden byk tepki

alr. Ne var ki, 1988 ylnda yaplan Bakanlk seimlerinin ilk turunda ald %14.4

oy oranyla drdnc olmas, bu demecinin Le Pene ok da fazla zarar vermediini

ortaya koymutur. Le Pen bu seimin ikinci turunda Chirac lehine yartan ekilir.

Ancak iler Haziran 1988 Meclis seimlerinde bu kadar parlak gitmeyecek ve

ilk turda oylarn %9.7sini alan FN, biri hari tm sandalyelerini kaybedecektir. 100

96
Nona Mayer, The French National Front, The New Politics of the Right: neo-populist Parties
and Movements in established democracies, ed. Hans George Betz, Stefan Immerfall, New York,
St. Martins press, 1998, s:63.
97
Ibid. s:63.
98
Marcus, op.cit. s:54.
99
Mayer, op.cit. s:63.
100
Ibid. s: 63.
 50

Bundan sonraki byk seim baars, Marie France Stirboisnin (Ekim

1998de bir trafik kazasnda len partinin nemli isimlerinden, Jean Pierre

Stirboisnin dul ei) 1989da Dreuxda yaplan ara seimde % 61.3 oy almasyla

gelecektir. 101

2.2.3.1990lardan Gnmze Front National

Dreuxdaki seim baarsnn ardndan parti, yeniden Ulusal Meclise girme

ans yakalar. Bu dnemde Le Pen tm dier politikaclardan farkl bir politika

izleyerek dikkatleri zerine eker. Saddama olan sempatisini saklamayan lider,

Krfez savana Fransz kuvvetlerinin katlmasna kar kar; Saddamla grerek,

Fransz esirlerin salverilmesini talep eder. 102

1991de Marseilledeki ara seimde %51, 1992deki yerel seimde %12.1,

blgesel seimlerde %13.6 oy alm olan FN; 1992 parlamento seimlerinde ise

%12.5 oy alm olmasna ramen sandalye kazanamamtr.103

1994de Avrupa Parlamentosu seimlerinde, kendisiyle ayn grleri104

savunan Phillippe de Villiersin listesine bir miktar oy kaptrmtr. Bu seimde Le

Pen %10.5 oy alrken, de Villiers %12.3 oy alr. 1995 Bakanlk seimlerinde ise Le

Pen, o gne kadar ald en yksek oy oran olan %15e ular. 105

FN ykseliini Haziran 1995deki yerel seimde nemli ehrinde (Toulon,

Orange, Marignane) seimleri kazanarak srdrr. Yerel seimler esnasnda ye

says da e katlanarak 1.075 kii olur.

101
Ibid. s:63.
102
Marcus, op.cit. s:67.
103
Rodgers, op.cit. s:70.
104
Ailenin ve ahlaki yapnn korunmas, Avrupadan bamsz byk Fransann varlnn devam
etmesi gibi.
105
Ibid.s: 70.
 51

Bu arada Le Pen ulusal tercih ncelii ad verdikleri uygulamay balatma

sz verir. Buna gre gmenler ve yabanclar; konut yardm, kamu sektrnde

alma, sosyal yardm vb konularda eit muamele grmeyecekler, Franszlar;

ncelikli dier bir ifadeyle ayrcalkl olacaklard.

FN 1997 Parlamento seimlerinde %14.9 oy almasna ramen Toulondan

kard tek milletvekillii ile yetinmek zorunda kalacaktr. 106

1999 Ocak aynda 40.000 parti yesinden 17.000inin talebiyle toplanan parti

kongresinde ciddi tartmalar yaanm ve bakan yardmcs ve parti ideologlarndan

Bruno Megret, partinin bakanlna seilmitir. Bu sonu zerine kongreyi boykot

eden Le Pen, Megretin liderliini tanmadn aklamtr.

Le Pen ve Megret arasndaki ekime ideolojiden ok stratejiden

kaynaklanmakta idi; Le Pen dier partilerle yaplacak her trl ittifaka kar

karken, Megret merkez sa partilerle yaplacak seim ortaklklarnn parti iin

faydal olacana inanmaktayd.

Mart 1999da Toulonun FNli belediye bakan Megrete desteini

akladnda, Le Pen mcadeleyi kaybeder bir grnm sergilemeye balamtr. Ne

var ki, Mays aynda Megretin partinin isim ve logosunu kullanmas Pariste

mahkeme karar ile yasaklanmtr. Bu karar zerine Megret arkadalar ile birlikte,

Mouvement National Republicain (Milliyeti Cumhuriyet Hareketi) adl yeni bir

parti kurduunu aklamtr.107

106
Bu tek sandalyeyi de, FN milletvekilinin 1997 seimlerinde mali kurallar ihlal ettiinin ortaya
kmas zerine yaplan 1998 ara seimlerinde kaybetmitir ; Mayer, op.cit. s:64.
107
Ibid. s:64. ; Girdii ilk seim olan Haziran 1999 AP seimlerinde MNR, ancak %3.3 oy
alabilecektir. FN listesi ise %5.7 oy almasna ramen MNRyi rahatlkla safd ederek 5 sandalye
kazanm ve AP iindeki bamsz gruba katlmtr. (Mayer;64). Ar sa bu olayda bir blnme
yaam gibi grnse de, Le Penin karizmas ve liderlii FNin arln srdrmesini salam, ar
sa bu kazay kk syrklarla atlatmtr.
 52

2002 Bakanlk seimlerinin ilk turunda %19.9 oy alan Chiracn ardndan

%3 orannda bir farkla ikinci olan Le Pen, byk bir baarya imza atmtr. kinci

turda ise, sol semenin de desteini alan Chirac %82lik oy oran ile 5. Cumhuriyet

dneminde en yksek oy oranna ulaan Bakan olmutur.

Buna karlk Le Pen %18 oy ald ikinci turda; ilk turda ald oylar

720.000 artrarak, toplam 5.5 milyon Franszn desteini kazanmay baarmtr. 108

Front National, 2004 Avrupa Parlamentosu seimlerinde ise % 10 oy alm ve

7 milletvekilini APye sokmay baarmtr. Avrupa Parlamentosu seimlerinden 3

ay nce yaplan yerel seimlerde ise %15 oy almtr.109

Grld gibi Front National 1980lerden itibaren istikrarl bir k

sergilemi ve birka istisnai seim hari, % 10 dolaylarnda bir semen kitlesi elde

etmitir. Sonraki blmlerde bu baarya katkda bulunan etmenlere deinilecektir.

Ancak ncelikle Front Nationale daha yakndan bakmakta fayda vardr. Bu nedenle

bir sonraki balk altnda; parti rgt, partinin ynetim hiyerarisi ve rgt profili

incelenecektir.

2.3.Parti rgt

2.3.1.Partinin Dzeni

FN, ilk kurulduu 1972 ve sonrasnda uzun bir dnem etkisi kk ve zayf

bir hareket olarak kalmtr. Ancak 80lerin bandaki seim baarlarnn ardndan

parti ulus leinde bir rgtlenme oluturmaya ve partiyi tabandan-tavana

yeniden yaratmaya girimitir. 110

108
The Economist, 11 Mays 2002, s:34-35.
109
www.electionworld.org
110
Peter Davies, The National Front in France, London, Routledge,1999, s:36.
 53

Davies, FNin etkili bir yerel a oluturmu olmasna ramen; hala merkezi

bir parti grnmn srdrdn savunmaktadr.111rnein Paristeki genel

merkez, yerel parti organlarnn seimine mdahale etmektedir.112FNin tm yerel

meclis yeleri faaliyetlerini koordine etmek ve ulusal talimatlar kendilerine

ulatrmak zere zel memurlar tarafndan ynlendirilmektedirler.113

Ayrca FN her zaman tek tip bir sylem oluturmaya almtr. Bugnn

siyasi mcadelesinin kat bir disiplin gerektirdiinin bilincinde olan Le Pen ve

partisi, siyasi sylemleri konusunda da olduka istikrarl ve kat bir tutum

izlemektedir. 114

Simmons, FNin disiplin ve hiyerari konusunda takntl olduunu ve

ayrlmalar ve blnmeler konusunda ise paranoyak olduunu iddia etmektedir.

Buna delil olarak da, yerel birimlerin merkezden bamsz olarak birbirleriyle

balant kurmalarnn yasak oluunu gsterir. htiya halinde bu iliki, partinin

bandaki idari organ araclyla kurulmaktadr. 115

Bu tutumun altnda yatan neden kukusuz ar sa akmn uzun sre bir at

altnda toplanamam olmasdr. Gl karizmas ve bu harekete hizmetleri sayesinde

ilerde greceimiz farkl eilimleri kontrol altnda tutan Le Pen, herhangi bir

blnmeyle kan kaybetmeyi istememektedir.

Marcus da, Simmons ve Daviesle ayn grleri paylaarak, FNin tm

yerelleme abalarna ramen otokratik yapsn koruduunu belirtir. Bu yap piramit

eklinde hiyerarik bir zellik gsterir. En stte Le Pen yer alr. Marcus, parti

111
Ibid. s:37.
112
Ibid s: 37den, P. Birnbaum, La France aux Franaise: histoire de haines nationalistes,
Paris,1993, s.69-70.
113
Davies op.cit. s:37.
114
Ibid. s:37.
115
H. Simmons, The French NF: The Extremist Challenge to Democracy, Oxford, Westview
press, 1996,s:189.
 54

rgtn komnist partilerinkine benzetir ve rgtn vazifesini Frontun

almalarnda posterleri asan en alttaki yeye politikalarn benimsetilmesinden

ibaret olarak tanmlar.116

Sa ve solun iki u kanadnda yer alan bu partiler arasndaki benzerlik

hatrlanaca zere rklk bahsinde de grlmt. Nitekim her iki partinin totaliter

tek parti ynetim anlayna sahip olmalarndan hareketle parti rgtlerinin otoriter

hiyerarik yapya sahip olmas olaan grnmektedir. Mayer de ayn fikre katlarak,

FNin yaps itibariyle en yakn benzerlik gsterdii partinin Fransz Komnist

Partisi olduunu belirtmitir.117

2.3.2. Partide rgtsel Yap

FNin rgt yapsnn en stnde, partinin yerel birimleri ve federasyonlar

tarafndan seilen Merkez Komitesi yelerinin oluturduu bir siyasi bro

bulunmaktadr.

Haftada bir kez toplanan siyasi bro; partinin yerel ve genel meclislerdeki

temsilcileri, blge ve daire sekreterleri, partinin daimi komisyonlarnn sekreterleri

ile ylda iki ya da kez bir ulusal konsey toplantsnda biraraya gelmektedir.

Partinin bir dier organ genel sekreterliktir. Bu grevi 1982 1988 yllar

arasnda Jean Pierre Stirbois yerine getirmi ve FNde disiplinli bir merkezi tekilat

yaps oluturmutur. Onun ardndan bu grevi 1995e kadar srdren isim Carl Lang

, bir takm demokratik almlar yapm, parti kongrelerini hazrlamak zere

116
Jonathan Marcus, The National Front and French Politics: The Resistable Rise of J.M. Le Pen,
London, Mcmillan, 1995, s:41-51.
117
Mayer,op.cit. s:14.
 55

komisyonlar kurulmasn salam, delege seimleri iin gizli oylama sistemini

nermitir. 1995den sonra bu greve Bruno Gollnisch gelir. 118

Partide genel sekreter dnda, medya ve basnla ilikilerden, partinin dzeni

ve her trl iletiimden sorumlu genel temsilci bulunmaktadr. Bu grevi partiden

ayrlana dek Bruno Megret stlenmitir.119

2.3.3. Parti yeleri

1980lerden itibaren partinin ye saysnda ciddi bir art gzlenmitir.

Partinin 40.000 civarnda yesi bulunmaktadr.120 (FN 80.000 olduunu iddia

etmektedir)

Bir aratrmaya gre, yelerin %25i Cezayirin bamszlndan nce,

%25i 1962-68 arasnda, geri kalan da 1981de solun iktidara gelmesinin ardndan

partiye katlmtr.yelerin Cezayirden g etmek zorunda kalan Franszlardan

olumaktadr. %75i erkek ve %55i 50 yan stndeki emekli kiilerdir. yelerin

ounluu serbest meslek sahibi ve aznlkta kalan bir grup ise ii snfna mensup

yelerden olumaktadr. 121

Parti iinde farkl kkenlerden gelen yelerin varlna deinmitik. Bu

122
konuda yaplan tasnifler zerinde kesin bir fikir birlii bulunmamaktadr. Biz bu

gruplara, Daviesin snflandrmasndan123 yola karak yer vereceiz. Bata da

belirtildii gibi FN tm ar sa harekete mensup rgtlenmeleri kendi ats

118
Ibid. s: 15.
119
Ibid. s:15.
120
Ibid. s:15.Fransadaki depolitizasyon ve dier partilerin ye saylarndaki d gznnde
tutulduunda bu say hayli yksek bir rakam ifade etmektedir.
121
G. valdi, Le Cultures politiques des sympathisants et adhrent du Front national. Enquets dans le
dpartment de lIsre, ph.D. thesis in political science, Grenoble,1994.
122
Daha fazla bilgi iin bkz.; Simmons op.cit., Birnbaum op.cit., C. Bourseiller, Extreme Droite,
Paris, Bourin,1991.
123
Davies, op.cit. s:29-35.
 56

toplamtr. Bu gruplardan ilki, muhafazakar Katolik Hristiyan gruptur. FN, ulusal

geleneklerin nemli bir paras olarak grdkleri Katolik Kilisesi ile kendini

zdeletirmi olsa da, hibir zaman kendini dinci bir parti olarak lanse etmemitir.

Ancak yine de bu grubun etkisi parti politikalarnda kendisini gstermektedir.

FN aile, krtaj, doum kontrol ve homoseksellik konularnda kilisenin

retileriyle paralel bir tavr taknmaktadr. Ayrca partinin slam dinine olumsuz

bak as da, Katolik Avrupann stnl ve Mslman-Hristiyan

atmasnn kanlmaz olduu kansndan kaynaklanmaktadr. 124

Bir dier grup, Algerie franaise (Le Pen dahil ) gazileridir. ok sayda parti

lideri ve yesi, bu mcadeleye katlan kimselerden olumaktadr. Bunlar parti iinde

nemli bir grubu oluturmaktadrlar. Emperyalist milliyetilikleri yan sra Fransz

ordusuna ballklar ile de tannmaktadrlar.125

Poujadist hareketten gelenler de FNin nemli bir kesimini oluturmaktadr.

Poujadistlerle, Cezayir hareketinden gelenlerin bir takm ortak zellikleri

bulunmaktadr. Bunlar gemie zlem duyan, eski moda ve tarihi gemi

politikalar olan gruplardr. 126

FN iinde bir baka grup daha bulunmaktadr ki, bunlarn yukardakilerle

benzeen pek az ortak zellikleri vardr. Szn ettiimiz grup, GRECE, Club de

lhorloge ve merkez sadan eitli partilerden gelen yelerden olumaktadr.

GRECE (Groupement de recherches et dtudes pour la civilisation

europene; Avrupa Uygarl Aratrma ve nceleme Grubu) ile Club de lHorloge

ar san en nemli iki dnce merkezidir. GRECE 1960larn sonunda

124
Ibid. s:29.
125
Ibid. s:30-31
126
Ibid.s:33.
 57

kurulmutur. Emperyalist, zgr ve bamsz bir Avrupa fikrine dayal bir doktrin

gelitirmi; ada tketim toplumuna, seksel serbestlie, en nemlisi de

heterojenleen toplumsal kltre kar kmtr.127

Club de lHorloge ise, sava sonras deneyimlerinden de yola karak, san

meruiyet snrlar ierisinde kalarak daha etkin olunabileceini farketmitir. Bu

nedenle de elitist, faist ve anti-demokratik zellikleri ile tannan GRECE ile arasna

mesafe koymay tercih etmitir. 128

Bu drdnc grup, liberal grlerin partiye sirayet etmesinde etkili olmutur.

Ayrca merkez partileri ile ittifaklara gidilmesi ve ulusal tercih ncelii de bu

grubun politik etkilerindedir. 129

Nihayet son bir grup da, FN iindeki monaristlerden olumaktadr. Bunlarn

partide ok nemli bir arlklar bulunmamaktadr. Katoliklerle yakn fikir birlii

iindeki monaristler, Fransann katolik mirasnn altn izmekte ve 1789u

hristiyanla kar bir devrim olarak nitelemektedirler. FNin politik syleminde de

Fransann tarihini 1789dan balatanlara, ulusun kklerinin ok daha derinlerde

yatt iddias ile karlk verilmektedir. 130

FNin rgtsel incelemesi farkl eilimlerden gelen, olduka heterojen bir

yapya iaret etmektedir. Bu heterojen yapnn mevcudiyeti ayn ekilde ok farkl

kimi zaman elikili- geleri iinde barndran bir sylem yaratmtr. Semen kitlesi

de -mevcut partilerden umudunu kesmi ya da onlar protesto etmek isteyen- ok

farkl gruplardan olumutur. Bu heterojen yapda, FNin populist kimlii kadar, Le

Penin gl karizmas da hi kukusuz ok nemli olmutur.

127
Wolfreys, op.cit. s.414.
128
Ibid.s:419.
129
Davies, op.cit. s:33-34.
130
Ibid. s:34-35.
 58

Le Pen partisinde oluturduu hiyerarik yap yoluyla her birimi

denetlemekte; kontrol altnda tutmaktadr. Nitekim Megret gibi farkl yntemler

benimsemekten yana olan gruplar da partiden ayrlmak zorunda kalmaktadr.

2.4.FNin Seim Baarsnn Altnda Yatan Nedenler

Kukusuz bir siyasi partinin ykseliinde etkili pek ok neden vardr.

Bunlarn bir ksm konjonktrel olabildii gibi, bir ksm da yapsal nedenlerdir. Bu

blmde, sz konusu nedenleri siyasi, ekonomik, sosyal boyutlar ve Avrupa Birlii

etkileri erevesinde inceleyeceiz.

2.4.1.Siyasi Nedenler

Morris, Front Nationalin baarsnn temelinde, siyasi koullarn yattn

ifade etmitir. Morrise gre, 1981de iktidara gelen sosyalist hkmetin isizlik ve

enflasyona are bulamamas, Fransz semeni sol partilerden uzaklatrmtr.131

Semen kitlesi, geleneksel arn san tesine tamtr. Ar sa gneyde

Cezayir gmeni Franszlar; kuzey ve kuzeydouda gerilemeye balayan endstriyel

blgelerle; Paris, Lyon gibi gmenlerin topland bykehir gecekondularndan

oy alabilmektedir. Bunun nedenini Morris, 1960larda oluan ehirli snfn

sorunlar ve Avrupa entegrasyonunun daha da iddetlendirdii; geleneksel ekonomik

sektrlerin karlatklar zorluklara verilen snflarst bir cevap olarak

deerlendirmektedir.132

Mayer ise ar san ykseliinde merkez partilerin de rol olduuna

deinmektedir. Sa ve solun merkez partilerinin hzla pozisyonlarn deitirmeleri,

131
Peter Morris, French Politics Today, New York, St. Martins press, 1994, s:150.
132
Ibid.s:150.
 59

bir sosyalist Bakan ve sac Babakann birliktelii; ideolojilerin izgisini

flulatrarak, semende sa ve sol ayrmnn kaybolmasna yol amtr. Bu iki cenah

birbirine alternatif olarak grlmemeye balanmtr. Ayrca, politikaclarn kar

ilikilerine girmeleri ve haklarnda ortaya kan skandallar siyasilere olan gveni

sarsmtr. 133

Fransz siyasetinin dier siyasi partilerinin izledii stratejiler de FNin seim

baarlarna eitli ekillerde etki etmitir.

Beklenmeyen bir k yapmay baaran FNe kar dier siyasi partiler,

elikili ve birbirinden farkl stratejiler izlemilerdir.

1983de Dreuxdeki seimlerde, FNin knn henz dikkat ekmedii

dnemde merkez sa, sola kar FN ile seim ittifakna gitmitir. Bu ittifakn FNe

katks, kendi semen blgesi (kalesi) dnda da gze arpmasna yardm etmesi

olmutur. 1992de solun seim yenilgisi zerine, artk FNe ihtiyac kalmayan

merkez sa, (UDF/RPR) ittifaka kar tavr alr; ancak 1997de solun k bu

partilere bir kez daha fikirlerini deitirtecektir.

Sa ve soldan partiler zaman zaman da, demokrasiyi savunma iddiasyla ve

FN adayn saf d brakmak amacyla Cumhuriyeti Cephe ad altnda kendi

aralarnda ittifaka gitmilerdir. Buna ilikin rnei yine Dreuxde bu kez 1993-1997

yllar arasnda, Marie France Stirboise kar izlenen stratejide grmek mmkndr.

Stirbois, drt seiminde ilk turunda en yksek oyu alan aday olmasna ramen, her

defasnda ikinci turda sosyalist adayn merkez sa parti adaynn lehine seimden

ekilmesi ile safd braklmtr.134

133
Mayer, op.cit. s.11.
134
ibid. s: 21.
 60

Bu sratejinin iki sonucu olmutur. Birincisi, semenler her zaman partilerinin

ynlendirmesi ile oy kullanmamlar ve sandkta ittifak her zaman salanamamtr.

Dier sonu ise, FNin srarla srdrd kendilerinin dzen partilerine kar

tek muhalefet alternatifi olduklar syleminin semen gznde de destek kazanmaya

balamasdr.

Kendi seim baarlarn garantilemek iin seim sisteminde yaptklar

deiiklikler de FNe eitli ekillerde yansmtr. rnein, 1986 seimlerinde sol,

ounluk sistemini kk partilerin avantajl ktklar orantl temsil sistemi ile

deitirerek, FNin sandalye kazanmas durumunda merkez sa zayflatmay

ummakta idi. Merkez sa 1986da iktidara gelene kadar ounluk sistemini

savunurken, asl amac FNin parlamentoda temsiline engel olmakt.

Hem sa hem de sol hkmetler; hem FNin etkisini krmak, hem de

blnmenin nne gemek iin, yerel seim kanunlarnda reformlar yapmlardr.

Hkmet olmay baaran sa ve sol partiler, bir yandan daha kat gmenlik

yasalar kararak , bir yandan da eitli demelerle Le Penin semen kitlesine

seslenmeye altlar. Ancak bu kitle merkeze oy vermedii gibi, FNin oylarnn

artt grld. Le Penin deyimiyle semen, asl varken kopyasn tercih

etmiyordu.135 Aslnda yalnz Le Penin grlerinin reklam yaplm ve bunlar

meruiyet kazanm oluyordu.

Dier partilerden FNe ynelik bir stratejik yaklam da partiye demokratik

taciz uygulanmasdr. Parti szc ya da ileri gelenlerinin aklamalarna uygun

den rklk ya da anti semitizme kar yasalarn karlmas, gittikleri ehirlerde

135
Ibid. s:21.
 61

protesto gsterileri organize edilmesi, parti temsilcilerinin toplandklar otel ya da

benzeri mekanlarn boykot edilmesi bu tacizlere rnek gsterilebilir.

Bu stratejinin kamuoyunda yaratt sonu , Le Penin dncelerinden

dolay, hakszla varan boyutta cezalandrld kansnn olumas olmutur. Bu

hava Le Penin semenlerini birbirine daha da kenetlemitir136

Rodgers, ar san ykselii iin bir baka faktr olarak, siyasi analistlerin

deyimiyle, le effect Le Pen yani Le Penin etkisine deinmitir.137

Rodgers da Morris gibi, sosyalist iktidarn ar san seim baarsndaki

etkisini savunurken, bu dnemde ceza yasalarnn ve gmenlie ilikin yasal

prosedrn yumuatldnn altn izmektedir. 138

Yazara gre bir baka neden de, FNin anti-semitik, faist, rk yann

trpleyerek; saygn bir imaj yaratmas ve niversite hocalar, merkez partilerin eski

yeleri gibi kimseleri parti saflarna katmas olmutur. 139

2.4.2.Sosyo-Ekonomik Nedenler

Avrupada refah devleti anlay Bismarck Almanyas ve Beveridge

ngilteresi ile baladysa da; geriden gelen Fransa bugn, yksek emekli aylklar ve

ok sayda hatta ihtiyatan fazla- modern hastanesi ile Avrupann en kapsaml ve

en cmert sosyal devletlerinden birine sahip hale gelmitir. 140

En geni refah devleti olanaklar ile donatlan lke, bunun bedelini ise bte

aklar ile demek zorunda kald iindir ki, baz reformlara gidilmesi kanlmaz

olmutur.

136
ibid. s:22.
137
Rodgers, op.cit. s.71.
138
Ibid. s:72.
139
Ibid. s:72.
140
John Ardagh, France in new century, New York:, Viking press, 1999, s:149.
 62

1990larn sonlarndan itibaren Fransz salk sistemi tam bir kmaza

srklenmitir. 1995de 40 milyar frank salk alannda olmak zere, bte a 60

141
milyar franka ulamtr. Bunun zerine Chiracn da desteini alan Alain Juppe,

EMU kriterleri dorultusunda acil nlemler almtr. 142

Fransada sorunlarla kar karya kalnan bir baka konuda iilerin durumu

olmutur.

1968 Maysnda gerekletirilen byk grevler ve gsteriler, Fransz

sendikalarnn glenmesi ile sonulanm, iiler yksek hayat standartlarna

kavumulard.

Bugn ise iverenler, yksek emek maliyeti; dnyada artan rekabet ve

hkmetlerin alma sresini ksaltma abalar karsnda daha ihtiyatl hale

gelmilerdir. veren hem rekabet karsnda verimlilii artrmak, hem de yeni

istihdam yaratmas konusunda srekli tevik edilmektedir. alanlar ise yksek

isizlik oran nedeniyle kendilerini risk altnda hissetmektedirler. Sendikalarn

zayfl, ye saylarndaki d ve kendi aralarndaki srekli yaanan

srtmelerden tr, Fransada geleneksel byk grevler dzenlenemez olmutur.

143

alanlar bu sorunlarla mcadele ederken, lkede bir yandan da isizlik

artmakta ve sosyal bir sorun oluturmay srdrmektedir.

141
Ibid. s:153.
142
Sosyal gvenlik harcamalarnda tavann belirlenmesi grevi, sendika ve iverenlerden alnp,
meclise verilmi, vergilerde dzenlemeler yaplm ve ak, 1995de 67 milyar frankdan, 1998de 13
milyar franka inmitir. Ardagh, s.156.
143
Rakamlar, kamu sektrnde nispeten gl olan sendikalarn, zel sektrde gn getike g
kaybettini gstermektedir. 1978de Fransz iilerin %25i sendikal iken, 1999 iin bu rakam %10a
(Bat Avrupadaki en dk oran) inmitir. Ardagh, s.162.
 63

hracatn patlama yapt, enflasyonun neredeyse 0 olduu, srekli byme

yaanan dnemlerde bile, Fransadaki isizlik Avrupadaki en yksek isizlik

oranlarndan biri olmutur.

Serbest piyasa koullarnda, %3-4 civarnda bir isizlik oran salkl ve

olaandr. Fransada da isizlik, nceleri bu oranlar civarnda seyrederken; sonradan

bir art seyrine girmi ve 1997de %12.5e kadar kmtr. 144

Fransada isizliin nedenleri yksek ii maliyetleri ve sk i kanunu

hkmlerine balanmaktadr. Ne var ki, ne sendikalar ne de Fransz halk sosyal

adaletsizlik ve yoksullua yol aacak hibir dzenlemeye scak bakmamaktadr.

Fransada isizliin dier nedenlerine gelince, 70lerde yksek olan doum

oranlar alan nfusun yksek olmasna yol am; ayrca gelien teknoloji

igcne duyulan ihtiyac her geen gn azaltmtr. FN bu nedenlere gmenleri

de eklemektedir.145

Etnik aznlklar ve gmenler, tm Bat Avrupada olduu gibi Fransada da

nemli bir gndem maddesi tekil etmektedir. Bu insanlarn sosyal entegrasyon

sorunlar yaamalar, hem aalanmalarna neden olmakta, hem de gmenler ar

sac politikaclarn propaganda unsuru haline gelmektedirler.

Yaplan aratrmalar, Franszlarn % 40nn ok ya da olduka rk

olduunu itiraf ettiklerini gstermektedir. 146 Temmuz 1998de yaplan bir aratrma,

Belika ile birlikte Avrupann en rk iki lkesinden birinin Fransa olduunu

gstermitir. 147

144
Ibid. s:175.
145
Ibid. s:176. ; Fransz halknn gnlk yaamn zorlatran bir dier sorun da barnma konusudur.
Her ne kadar ihtiyac karlayacak kadar ev bulunsa da, snma, kira vb giderler de eklendiinde , aile
btesinden barnma ihtiyac iin ayrlan pay 1945de %3.4 iken, bugn %21.8 olmutur. Ardagh,
s:200.
146
Ibid. s.220.
147
Ibid. s:220.
 64

Aslnda Fransa tarihi her trl gmenin kabul edildii dnemlerle doludur.
148
lkede etnik ayrmcln balay sreci ise yle olmutur; ekonomide patlama

yaanan yllarda ucuz igc olarak grlen gmenlerin says 70lerden itibaren

hzla art gstermitir. O dnemde almak iin gelenlerin ou bekar erkeklerdi.

Hep birlikte yayor, zor ilerde alyor ve kazandklar paray ailelerine

yolluyorlard.

Ancak daha sonralar ekonomik nedenlerle lkelerine geri dnmeyecekleri

belli olmu ve ailelerini Fransaya getirmeye balamlardr. Bu tarihten sonra da

szn ettiimiz sosyal sorunlar ba gstermeye balar.149

sizliin artmas da bu sorunlar daha fazla gze batar hale getirmitir.

Franszlar gmen iileri kendilerine rakip olarak grmeye balamlardr.

Hatrlanaca zere FN ulusal tercih ncelii eklinde bir uygulama

balatmay vaat etmiti. Bu politikann altnda da gmenlerin yukardaki biimde

alglanmalar yatmaktadr.

Oysa Franszlar arasndaki isizlik oran %12 iken, gmenler arasnda bu

oran %30; 15-24 aras gmen genlerde ise %50 dolayndadr.150

2.4.3.Avrupa Birliinin Etkisi

lk blmde de zerinde durduumuz gibi, Avrupa Birliinin zellikle

gelimi Bat Avrupa lkelerinde, 80lerden balayan ve 90larla birlikte dikkat

148
yle ki, 1930larda Fransada Amerikaya gre oransal olarak daha fazla gmen bulunmakta
idi. 1917den sonra Beyaz Rus srgnler, Nazizmden kaan yahudiler, komnizmden kaan
snmaclar, Latin Amerikal diktatrlklerden kaan insanlar ve ikinci dnya sava ncesi i aramak
iin gelmi olan, talyan, Portekiz ve Polonyallar bu gmenlerden bir blmdr. Ardagh, s.221.
149
Ibid.s.222.
150
Ibid. s.222.
 65

ekici boyuta ulaan ar sa partilerin ezamanl seim baarlar, bu iki fenomen

arasnda bir balant bulunup bulunmad sorusunu gndeme getirmektedir.

Benoit, Fransz Euroseptikler (AB / Birlik kartlar) zerine yapt

almada; bu gruplarn altn izdii konularn banda, Avrupann karar alma

mekanizmalarnn demokratik ltlerden yoksun olduu iddiasnn geldiini belirtir.

Demokrasi a ( democracy deficit) olarak da tanmlanan bu durumda ulusal

devletler nemli yetkilerini Brksele devretmekte, ancak bu yetkileri; halka kar

dorudan sorumluluu bulunmayan brokratlar kullanmaktadr. Sonu olarak ulusal

devletler, bir takm kontrol mekanizmalarnn kurulmasn garanti altna almadan,

etki alanlarn daraltm olmaktadrlar. 151

ABnin karar alma mekanizmalarnn anti-demokratikliine ilikin rahatszlk,

zellikle siyasi meruiyetin devletle sk skya bal olduu Fransada daha da fazla

olmutur. Devlet lkede, ekonomiyi dzenleyen; Fransz kltrn koruyan; refahn

dengeli dalmn salayan rollerinin tesinde, demokrasinin de yegane

garantrdr. Bu nedenle devletin yetkilerinde (gcnde) bir azalma, halk iin bir

tehdit olarak alglanmtr.

Bu nedenle de AB kartlar Avrupa Parlamentosu iin daha fazla yetki

istemek yerine, Birliin sosyal meruiyetinin salanmas iin daha gl ve kapsayc

devlet mdahalelerini savunmaktadrlar.152

Bir baka nokta, hem Fransz devleti hem de halknn geleneksel olarak

federalizme kar olmalardr. Federalizm Almanyadan km bir sistemdir ve

Franszlar bu yapnn kendilerine uygun olmadn dnmektedirler. Cumhuriyet

151
Bertrand Benoit, Social Nationalism An Anatomy of French Euroscepticism , Vermont,
Ashgate pub., 1997, s:73.
152
Ibid. s:72.
 66

ve ulus ayrlmaz kabul edildii iindir ki, federalizm, daha da nemlisi

153
supranasyonalizm Fransa iin gerekli grlmemektedir. Bu anlay erevesinde

devletin zayflamasna ynelik herey ulusu da zayflatacaktr. erevenin

dalmas; ieriin de dalmas anlamna gelecektir. 154

Benoitnn tabiriyle neo-milliyetiler, AByi ulusal ekonomileri iin de bir

tehdit olarak grmektedirler. Benoit, bu tehdit alglamasnn anlalmas iin bu

insanlarn ekonomik kriz alglamalarnn anlalmas gerektiini belirtir. 155

AB kart Franszlarn bak asyla ekonomik kriz; d kaynakl

deiimler; ekonomi zerindeki kresel etkiler; ve uluslararas rekabetin hz

kazanmasndan kaynaklanmtr. Pek ok lkede ayn anda belirmi olmas da krizin

d kaynakl olduuna delalet etmektedir.

1995de Fransada yaplan byk gsteri yryleri ve grevlerde, tepkiler

Fransz hkmetini hedef almamtr. Bilakis, Fransann tesinde etkili olduu

dnlen, emperyalist, yaylmac, soukkanl Almanya; ulus devletlerin

sonunu hazrlamak iin biraraya gelen teknokratlarn oluturduu brokratik

canavar Avrupa Komisyonu; ve mali piyasalar sulu ilan edilmitir. Aslnda tm

bunlarn btnletii bir kavram olarak asl tepki, kresellemeye gsterilmitir.

FN ise, tarihte pek ok poplist ve milliyeti hareket gibi, anti Amerikanclk,

AB kartl ve Alman fobisini kristalize ederek, somut hedefler haline getirmekte

ve gnah keileri yaratmaktadr. 156

153
Fransa dili, rengi, etnik kkeni ne olursa olsun tm vatandalar Fransz kabul edildii iin
Fransada aznlklarn varl kabul edilmemektedir. Benoit,s:75.
154
Ibid. s.75.
155
Ibid.s:75.
156
Ibid. s:76-77.
 67

Grld gibi Fransz halk olduka yksek hayat standartlarna kavutuu

bir dnemin ardndan bugn eitli sorunlarla ba etmek zorunda kalmtr. Ulusal

aidiyet, toplumlarn zor zamanlarnda kenetlenmelerine ve glklere kar mcadele

edebilmelerine yardm eder. Oysa kreselleme ile artan kltrel yozlama ve yeni

dnemde Avrupa Birliinin st kimlik olarak dayatlmas, sz konusu koullardan

en fazla etkilenen kitleleri FN gibi poplist milliyeti partilere itmektedir.

2.5. Front Nationalin deolojisi

Ar sa partilerin politikalarna deindiimiz ilk blmde bu partilerin

tutumlar hakknda genel bir deerlendirme yapmtk.Bu balk altnda da, FNin;

lkesinde yaanan gelimelere ve sorunlara ilikin fikir ve zm nerilerine

deineceiz.

2.5.1.Front Nationalde Ulus Kavram ve Irk Yaklamlar

Le Penin Fransz milliyetilii yaklamn deerlendiren Davies, her ne

kadar son 15 yldr FNin politik sylemlerine konu olan meseleler gittike

eitlendiyse de, partinin ideolojisi iki anahtar kavram; ulus ve kimlik etrafnda

dnmektedir, der.157

Le Penin syleminde ulus, sonradan dahil olunmas imkansz olmasa da, en

azndan ok zor olan ve bir milletin kltrn, kimliini, geleneklerini ve mirasn

karlayan bir kavramdr. Bu nedenle de FN, ulusun zayflatlmasna yol aan tm

158
gelimelere kar tavr almaktadr. Partinin sylemlerinde yer alan dier unsurlar,

dorudan ulus-merkezlidir ve kimlik-bilincinden referans almaktadr. Sosyalist

157
Davies,op.cit. s:65.
158
Paul Hainsworth, The Front National: From Ascendancy to Fragmentation on the French exterme
right, The Politics of the extreme right, London, Biddles, 2000,.s.27.
 68

kozmopolitanla kar duyduklar nefret de FNin ulusal bak asnn

yansmasdr. FN bundan baka Fransz kart rklk olarak tanmlad

vatandalk yasalarn da iddetle eletirmektedir.

Partinin ulusal yaklamnn olumsuz geleri yannda olumlu bir vizyonu da

bulunmaktadr. Blgesel zerklik ve Avrupa Federasyonu gibi d tehditlere gs

geren ve ulusal mitleri, topraklar ve insanlarna sahip kan saf bir Fransa, FNin
159
ulusal vizyonunu zetlemektedir. FN bu vizyona tehdit olarak grd, olumsuz

gelere sava aarken, en byk iki tehlikeyi de; g ve azalan nfus olarak ortaya

koymutur.160

Ulusal kimlik FN iin hem Franszlar biraraya getiren ba, hem de Fransz

olmayan Fransallar onlardan ayran bir ayrtrc unsurdur. Kimliksel ve kltrel

farkllklara atflar yaplyor olsa da, Le Penin ve partinin sylemlerinde, hem

antisemitist hem de biyolojik temelli rk sylemlere rastlamak mmkndr. Bu tr

klar, kamuoyu yoklamalarnda FNin desteinin azalttn gsterse de, belli

lde sempati toplad da grlmektedir. 161

2.5.2.Front Nationalin Ekonomiye likin Grleri

FNin ekonomi konusundaki fikirlerinin kapsaml olarak ilk kez 1978de

ortaya koyulduunu gryoruz. FNin ekonomik izgisi, ar san o gne dein

savunduu izgiden olduka ciddi bir sapma eklinde yorumlanmtr.162

Partinin ekonomik grlerinin temeli liberalizme dayandrlmt ve

ekonomide serbesti, tm dier zgrlkler iin n art olarak grlmekteydi.

159
Davies, op.cit.s.65.
160
Ibid.s.119.
161
Hainsworth,op.cit. s:25.
162
Wolfreys,op.cit.s:421.
 69

Kapitalizmi, demokrasinin en yksek uygulamas olarak yorumlarken; retimde

kendi isteklerini dayatan, fiyatlar ve cretleri belirleyen sosyalist-komnist

ynetimleri de gerek kapitalistler olarak nitelendirmilerdir.

FN, ekonomideki devlet mdahalesinin minimize olmasn; tekel

oluumlarnn nne geilmesini; vergilerde indirim yaplmasn; geni lekli

zelletirmeleri, mlkiyet hakknn korunmasn ve milyonlarca sermayedar

yaratlmasn savunmutur.

Ayrca ekonomi programnda, rgtn ekirdei saylan kk esnaf ve ifti

de unutulmamtr. FN kendini, byk holdinglere ve ithalata kar iftinin

savunucusu ilan etmi; kota sistemini kaldrmay vaat etmi; hayvan yemi ve mazotta

vergi indirimi yaplmas gerektiini savunmutur.

Orta snf ekonominin itici gc olarak grlm, kk iyerlerinin daha

fazla istihdam yaratt ve krizlerle daha kolay baa kabildii iddia edilmitir. Bu

kesim iin de, vergi indirimi, sbvansiyon ve sendikal yasalarda yeni (zorlatrc)

dzenlemeler ngrlmtr.

FN alma koullarnda ciddi deiiklikler ngrmekte idi. rnein asgari

cret kaldrlacakt; sosyal gvenlik sistemi zelletirilecekti; primler gnlllk

esasna gre alnacak, cretten kesilmeyecekti; sanayideki (ii-iveren) grmeleri

bir zorunlu sre halinde gerekletirilecek, anlama salanamazsa hakem kararna

bavurulacakt; grev ise ancak son are olabilecekti.

cretler enflasyona gre deil verimlilik esasna gre denecekti; ihracat

ykselip, isizlik dene kadar haftalk 39 saat olan alma sresi kaldrlacakt. Bir

sreliine cret art olmadan- haftalk alma 45 saate karlacakt. Ardndan

getirilecek szleme serbestisi ile ii ve iverenler, alma srelerini istedikleri

 70

gibi belirleyecekler, iten karma kolaylaacak, istenirse asgari cretin altnda cret

saptanabilecekti. 163

Grld gibi FN liberal ekonomik bir dzen kurarak, serbest piyasa

ekonomisinin uygulanmasn ngrmekte idi. Ancak ar san ykseliine ilikin

blmde deinilen ekonomik zorluklar neticesinde, seim tabanndaki genilemeye

paralel olarak parti; iilere ve alma koullarna ilikin poplist sylemlere

ynelecek, uluslararas ticarete ilikin olarak korumac tedbirlerin alnmas gereini

ve ekonomik ve parasal birliin Fransann altn oyduunu savunacaktr.

Sosyalist rejimlerin ekonomik bak asna olduka aykr projeler ileri sren

FNin iddetle eletirdii bu rejimle, dikkati eken bir ortak noktas vardr. yle ki,

her iki ideolojik yaklam da bireyden ok toplumun karlarn n planda

tutmaktadr. Nitekim tam istihdam ve ekonomik gelime iin FNin iilerin en temel

sendikal haklarnda dahi kstlamaya gittiini, asgari cret uygulamasndan bile

vazgeildiini grmek mmkndr.

2.5.3.Front National ve Gmenler Sorunu

Gmenler FNin syleminde ok nemli bir yere sahip olmulardr.

1972-77 yllar arasnda gmenler FN politika programndaki 26 kalemden biri (ve

tek sayfadan ibaret bir konu) iken, 1978den itibaren ylesine nem kazanmtr ki,

1980lerin bandan itibaren gmenler Le Penin adyla anlr olmutur.

Le Pen bu konudaki sylemlerinde, beyaz rkn stnlne dayal rk bir

slup yerine, Kardelerimi, kuzenlerimden, kuzenlerimi komularmdan,

163
Ibid. s: 421-422.
 71

komularm da dmanlarmdan daha ok severim164 diyerek, Bat kltrnn

korunmas iin gelitirdikleri bir savunma biiminde kullanmaya zen gstermitir.

Balangta gmenler yerine antikomnizmi bir numaral propaganda

konusu yapan FNde, 70lerin sonuna doru parti iinde Stirboisnin etkisinin

artmasyla bu sylem n plana kmaya balamtr. Le Peni de bu konuda ikna eden

Stirboisnin kendisi olmutur. 165

Gmenler; kltrel yozlama, nfusun hzla yalanmas, eitimde yaanan

sorunlar, yksek isizlik oran, su oranlarndaki art, arpk kentleme, AIDS ve

halkn etik ve ulusal deerlerinin kaybolmas (ya da yozlamas) dahil tm sorunlarn

166
sorumlular olarak gsterilmilerdir.

Gmenler konusuyla ilgili getirdikleri zm nerileri arasnda, alnacak

gmen nfusunun snrlandrlmas; vatandalk yasalarnn zorlatrlmas; gmen

ve yerleik yabanc nfusun asimilasyonu gibi unsurlar bulunmaktadr.

Ancak en radikal nerileri daha nce de szn ettiimiz ulusal tercih

ncelii olmutur. Bu neri; kamusal transfer harcamalar, sosyal gvenlik

harcamalar, ie almlar vb durumlarda nceliin Franszlara verilmesi gerektii

eklindedir. FN bu tr yardm ve olanaklarn salanmas iin ; sosyal anlamda

muhta olma, gelir ve kazan durumu, oturma izni, eitlik prensibi, denen vergilerle

Fransz devletine yaplan katklar , devletin vatandalarna kar grevleri asndan

ancak ikincil nemde grmtr. 167

164
Peter Fysh, Jim Wolfreys, Le Pen, the NF and the Extreme right in France, Parliamentary
Affairs, Vol:45, No:3,July 1992, s:321.
165
Hainsworth, loc.cit.s.24.
166
Ibid. s:24.
167
Ibid. s: 25.
 72

Gmenlerle ilgili olarak FNin gndeme getirdii bir baka konu da, asayi

sorunudur. Asayiin bozulmasndan ve su oranlarndaki arttan gmenleri sorumlu

tutan FN, bir sua karan gmenin oturma ve alma izni olsa da- hemen snrd

edilmesi gerektiini savunmaktadr. Ayrca parti, uyuturucu kaakl, terr ve

cinayet sular ilenmesi halinde uygulanmak zere, idam cezasnn geri gelmesini

talep etmektedir. 168

2.5.4.Front Nationalin Avrupa Birlii le lgili Grleri

Euroseptik; yani Birlik kart yaklam, FN propagandalarnda her zaman yer

almakla birlikte, 1990larda daha fazla n plana kmtr.

rnein Maastricht anlamasnn referanduma sunulaca dnemde Le Pen

antlamaya iddetle kar karak, bu srecin zenginlik ve refah getirmeyeceini,

sadece Fransz ekonomisinde harabiyet yaratacan savunmutur.169

Le Pen, Fransann kinci Dnya Sava ncesi yaad 30 yllk ekonomik

bymenin, korumac politikalar sayesinde gerekletiini ve gnmzde yaanan

sorunlarn ulusal snrlarn kaldrlmas ve glerden kaynaklandn

savunmutur.170

Maastricht ve Schengen 1994e kadar FN sylemlerinde yer alan en nemli

konulardan olmaya devam etmitir. Bunun nedenleri ise, hem baz alanlarda

egemenliin devredilmek zorunda kalmasdr hem de, parti programlarnda

gmenler, vatandalk gibi konularda ngrlen uygulamalar ve rnein Anayasaya

168
Wolfreys, op.cit. s:422-423.
169
Matthew Dowling,The Declining Fortunes of the French NF 1993-1994, Internetional Security
Studies at Yale uni., No: 3, Ocak 1995, s:11.
170
Ibid. s:12.
 73

konulmasn nerdikleri ulusal tercih nceliinin ; Avrupa hukuku ile elimekte

olmasdr. 171

FN liderleri ABye sert eletiriler yneltirken, Avrupa entegrasyonuna

alternatif bir oluum sunmamaktadrlar. Bunun yerine entegrasyon srecinin, lkenin

ekonomik ve sosyal koullarna olumsuz etkisini vurgulamay tercih etmektedirler.

Nitekim Le Pen Avrupa Para ve Ekonomi Birliini (EMU), Fransaya kar

172
ilenmi bir su ve bir komplo ve suikast; Maastricht anlamasn ulusal

intihar; Avrupa Birliini de ulusun darmadan olmu ykntlar zerine ina

edilen ulus-tesi yap olarak nitelendirmitir. 173

FNe gre AB varln srdrecekse dahi, bu bir Uluslar Avrupas

olmaldr. Bu kavram 1950lerde Euroseptizmi yattrmak zere, de Gaulle

tarafndan ortaya atlm; zamanla (Fransann hakimiyetinde, Katolik, beyaz bir

Avrupa zlemi duyan) farkl gruplar bu kavram sahiplenerek farkl anlamlar

yklemilerdir. 174

Fransann Avrupa iindeki rolne ilikin olarak da Le Pen, lider,

Avrupann itici gc, ve ilham kayna yaktrmalarn yapmtr. Le Pene

gre, Avrupasz Fransa ve Fransasz Avrupa dnlemez ve Fransa ker veya

batarsa, Avrupa diye bir ey kalmayacaktr. 175

Aslnda Avrupa Birliine kar karken temelde Fransann ulus devlet

yapsnn, Fransz deerler ve kltrler sisteminin ikinci planda kalmas, ya da

yokolma tehlikesine kar kmaktadr. Yani federatif, derin entegrasyonu

171
Benoit, op.cit. s:20.
172
Ibid. s:20.
173
C. Fieschi, J. Schields, R. Woods, Exterme right wing parties and the EU,ed. John Gaffney,
Political Parties and the EU, London, 1996, s:239.
174
Benoit, op.cit. s:21.
175
Gaffney, op.cit. 240.
 74

reddetmektedir. Yukarda da belirttiimiz gibi ABye alternatif bir projeleri

olmamakla birlikte Fransz ar saclar; Le Penin deyimiyle, gl ulus

devletlerle, gl bir Avrupa fikrini uzlatrmann zor olmadn dnmektedirler.

176

Ulusal ncelik hassasiyetinden kaynaklanan, ulus-tesi kurumlara kar

olumsuz sylemleri; ulusal kltr ve ulusal ekonomilerde yol at tahribat

nedeniyle kreselleme iin de sz konusu olmaktadr.

FN, kresellemeyi; Fransz ulusunun kar karya olduu en ciddi tehdit

olarak tanmlam, kresellemenin, ulusun yok edilmesi, farkllklarn

trplenmesi, kltrlerin yozlamas ve snrlarn kaybolmasna yol at gerekesi

ile eletirmitir.177

FN, Amerikan kltrel yaylmacln simgeleyen Hollywood, Mc Donalds;

ve kresel ekonomiyi simgeleyen GATTa da iddetle kar kmaktadr. Uluslararas

serbest ticaret, gmrk duvarlarnn indirilmesi FNe gre Fransann ekonomik ve

ulusal karlarna zarar vermektedir. 178

2.6.Front Nationalin Semen Kitlesi

Bu almann asl amac ar sa partilerin Avrupa genelinde neden

ykselie getiini ve bu durumun Avrupa Birlii entegrasyon sreci ve politikalar

ile bir balants bulunup bulunmadn ortaya koymakt. Bu nedenle partilerin

semen profili ve oy verme davrannn altnda yatan nedenler zel olarak nem

tamaktadr.

176
Ibid. s:239.
177
Benoit, op.cit. s:27-28.
178
Hainsworth,op.cit. s:28.
 75

nsanlarn neden bir parti dururken, tekine ya da neden bir aday yerine

dierine oy verdiklerini kesinlikle bilmek imkanszdr. Ancak bir takm karmlar

yapmak mmkndr. rnein ii snf dnyann her yerinde olduu gibi Fransada

da sadan ok sol partilere oy vermektedir. Ya da dini eilimleri gl olan insanlar

soldan ok sa partilere oy vermektedirler. Ancak ii olduklar iin sola ya da

dinci olduklar iin saa oy verdiklerini sylemek doru olmayacaktr. Oy verme

davrann etkileyen pek ok faktr vardr. Kiinin gemii, ailesi, alt i,

olaylar alglama biimi, kiilii, hkmetin politikalarndan memnuniyet derecesi ve

ne ekilde etkilendii vb. pek ok faktr bu nedenlere eklenebilir.

Fransada genel olarak gney blgesi solun tercih edildii blge iken; sa,

lkenin bat blgelerinde baarl sonular almtr. 179

FNin semenleri ise ok eitli kesimlerden olumaktadr. ok genel bir ereve

ile bu kesimler 3 temel grup halinde;

- lkelerinin kaynaklarn kaybetmekten endie eden ekonomik ulusalclar,

- Kresel ekonomide yaanan dnmler yznden ilerinden olan iiler,

- Koyu derili ya da farkl inantan kimselerin Fransz kltrn dejenere

etmesinden korkan kltrel milliyetilerle, muhafazakar kesim olarak

zetlenebilir.180

Bunlarn iinde ar sa eilimli olmamakla beraber protesto amal oy verenler

olduu da hesaba katlrsa, FN iin belli bir corafi blge tespit etmek zordur. Ancak

rnein, Fransann Akdeniz blgesinde Cezayirden g eden Franszlarn yaad

179
Frears,op. cit. s:131.
180
Joseph Klaits, Buchanan and Europes far right, The Christian Science Monitor, vol:88, 19
Mart 1996.
 76

blge iin geleneksel FN semeni deerlendirmesi yapmak yanl olmayacaktr

(bkz.Ekler - 1;FN semenlerinin corafi dalm)

FN toplumun ok eitli tabakalarndan insanlar kendine ekmeyi baarmaktadr.

Toplumun baz kesimleri ise tm dier partilerden ok FNe kendilerini yakn

hissetmektedirler. Le Penin en baarl olduu yerler byk ehirler ve orta

byklkteki ehirlerdir. Buralarda yaayan halk, asayi ve g konularna daha

duyarl olan kesimdir. Partinin kaleleri genelde kuzey ve doudaki semenlerle;

Rhone vadisi ve Provence Alpes Cote dAzur blgeleri gibi ehirlemenin ve

endstrilemenin en youn olduu blgelerdir.

Partinin cinsiyet politikas muhafazakar bir izgiye sahiptir. Buna ar sac

imaj da eklenince, kadnlardan ok erkeklerden oy almas aklanabilir bir hal

almaktadr.

Dinsel balamda, herhangi bir dini inanc olmayan kimselerin (daha ok sola oy

verme eiliminde olmas beklenen) ve dini inanc olmakla birlikte, muhafazakar

olarak tanmlanamayacak kimselerin FNe daha fazla destek verdii grlmektedir.

Bunda kilisenin yabanc dmanlna kar kmas nemlidir. FN en youn

destei iki meslek grubundan; kk esnaflar ve mavi yakal iilerden

(alanlardan) almaktadr.181 (FN semenin profili iin bkz. Ekler 2)

1997de, FN semenlerinin FNin politik savlarna ilikin grlerini saptamak

zere yaplan bir aratrmada ortaya u sonular kmtr;

- Gmenler, semenler iin en temel meseledir. FN semeninin %67si byle

dnmektedir.

181
Mayer, op. cit. s: 17-20.
 77

- Bunu %65le gvenlik endieleri takip etmektedir. ( Bu gvenlik kavram daha

nce belirtildii zere , FNin sylemlerinde geni anlamda kullanlmaktadr. )

- FN semeninin 2/3 Fransada ok fazla gmen olduunu dnmektedir.

- %58i lm cezasnn Fransz ceza yasalarnda tekrar yer almasn istediklerini

belirtmilerdir.

Aratrma sonular partinin semenlerinin san sanda yer aldklarn

gstermektedir. Ancak FNe oy verenler; vergiler, korumaclk, sosyal transfer

harcamalar gibi konularda ekonomik liberalizme uzak grleriyle, sa semenden

ayrlmaktadrlar.182

2.7.Parti Lideri Jean Mare Le Pen

Le Pen, 1928de Brittanyde domutur. Balk olan babas, Le Pen henz 14

yanda iken, sava yllarnda botuna isabet eden bir mayn nedeniyle lmtr.

Parise hukuk okumaya giden Le Pen, orada ar sala tanr ve nce

monaristlere katlr; ardndan 1949da ar sa Hukuk renci Birliinin bakan

olur.

Ar alkol alarak yapt taknlklar, birka kez tutuklanmas ve sonunda da

bakanlktan atlmasna yol aacaktr.

1952de de hukuk fakltesinden mezun olur ve Hindiinde savamak iin

gnll olarak orduya katlr. Saygonda ordu gazetesinin editrln yaparken,

Pierre Poujadenin mcadelesine katlmak iin 1955de Fransaya geri dner.

Poujadenin partisine (UDCA) katlr. Ancak bu hareketten de, Poujadismden de

umduunu bulamaz.

182
ibid. s:18.
 78

Cezayir Bamszlk Sava balaynca, yeniden orduya katlr ancak,

(Hindiinde olduu gibi) Cezayire gnderildii srada atekes yaplr. Le Pen

Cezayirde sorgulamalar yapar.183

Yeniden Fransaya dnen Le Pen bir takm iddet olaylarna karr ve bu

kavgalardan biri esnasnda sa gzn kaybeder.

1962de parlamento yelii sona erince, SERP adnda bir kayt stdyosu

kurar. Burada, Petain ve Nazizme ilikin kaytlar yaplacaktr.

1965de Tixier-Vignancourtnun seim kampanyasna destek vererek,

yeniden siyasete dner. Ancak seimde alnan baarsz sonu Le Penin zeletiri

yaparak, yeni bir balang yapmasn salayacaktr.

1972de FNin bana getiinde, bu deneyimlerden yola karak saygn bir

parti ve lider imaj izmeye alan Le Pen, ar saa nemli baarlar

kazandracaktr.184

Fransz ar sa kinci Dnya Savandan sonra bir sre suskun kalp,

yeraltna ekilmise de, bu dnem dnda siyasi arenada varln hep srdrmtr.

FNin kurulmasna kadar ki srete inili kl dnemler geiren,

paralanm bir halde bulunan ar saclar, partinin kurulmasyla bir at altnda

toplanm ve 1980lerden itibaren de istikrarl bir ykseli izgisi iine girmilerdir.

Bu baarnn altnda yatan nedenlerin banda kukusuz parti lideri Le Penin

gl karizmas ve liderlik yetenekleri bulunmaktadr. Gen yanda harekete katlan

Le Pen her zaman aktif mcadele iinde olmu, kendini ar sa akm iinde kabul

ettirmitir.

183
Sorgulamalar srasnda ikence yapt iddiasn nce kabul edip, ardndan yalanlayacaktr.
184
Rodgers, op.cit. s.89-91. Daha geni bilgi iin; Marcus, op.cit. s:28-35.
 79

FNin baarsnn altnda yatan dier nedenler arasnda, isizlik ve

beraberinde gmenlere kar duyulan youn fkenin parti tarafndan kullanlmas;

yerleik siyasi partilerin baarszlklar, yolsuzluklar ve kendi aralarnda ok fazla

farklar kalmayacak ekilde ayn politik izgide bulumalar; Avrupa Birlii

entegrasyon sreci ile ulusal kimliin erimesinden korkulmas , Birlik

kurumlarndaki temsil esaslarnn demokratik ilkeler bakmndan tatmin edici

bulunmamas ve Birlik erevesinde alnan nlemler dorultusunda sosyal

harcamalarda ksntya gidilmesi nedenleriyle ABye kar duyulan pheleri iyi

tespit eden partinin, Birlik kart bir sylem gelitirmesi saylabilir.

FN tm bu memnuniyetsizlikleri farkederek, halkn nabzn tutmu ve bu

koullardan %10 civarnda bir oy potansiyeli karmtr. Le Pen kendisi ve partisinin

dierlerinden farkl olduuna, toplumun belli bir ksmn ikna etmi

grnmektedir. (phesiz oylarn bir ksmnn da protestocu sa ve sol semenden

geldii unutulmamaldr.) Fransadaki hkmetler hayat standartlarnn istikrarn

korumay baaramadka ve isizlik konusunda acil iyiletirmeler yapmadka Le

Penin siyasi arenadaki baarsnn srmemesi iin bir neden grnmemektedir.

 80

NC BLM

3.ALMANYA

Almanya asndan ar sa, herhangi bir Avrupa lkesinden ok daha fazla

ey ifade etmektedir.

Almanyada ar san ilk ortaya kt tarihlere dnersek, 1920li yllarda

Almanya, sava sonrasnda yaplan Versailles antlamas nedeniyle toprak ve

ekonomi alanlarnda yaplan dzenlemeler sonucu hayli zayf dmt. Versailles

Anlamas, Almanyann geliimini snrlandrm; sava tazminatlar ekonomiye

ar yk getirmi; stratejik nemde toprak paralar Fransa ve Polonyaya

kaptrlmt. Bunun da tesinde lke yksek enflasyonla mcadele etmekte,

snflararas gerginlikler yaanmaktayd. Ksaca lke hem sosyal, hem ekonomik,

hem de politik alkantlar iindeydi.

1920li yllarn sonlarna gelindiinde genel refah dzeyi belli lde

dzelmitir. Ancak 1926 1933 aras meydana gelen mali ve ticari bunalmlar;

sallantda olan ekonomi; geni honutsuzluk uyandran Weimar demokrasisi iin

ykc etki yaratmtr.1933te Adolf Hitler ve nasyonal sosyalist hareketin iktidara

gelmesi ile Almanyada yeni bir dnem balamtr.

Hitlerin yaratmay hedefledii bir Almanya lks vard. Bu topyada,

Yahudilerin, ingenelerin ve Ari rktan olmayanlarn tasfiye edildii, rk asndan

homojenletirilmi bir toplum; eskiye zg snf, kilise, din, ve aile ballklarnn

yerini alacak olan rejime snrsz destek verecek bir halk; Almanyay ne zaman,

hangi alanda ve ka devlete kar geniletme emri verirse versin, bu ama uruna

seferber edilecek bir ekonomi; dmanlar ezmekten zevk alan ve uzlama kltrn
 81

reddeden bir kuvvet; mcadele ve nefret ideolojisinin hakim olduu bir Almanya

bulunmaktayd.185

Hitler nce lke iinde sonra da snrlar dnda, planlarn uygulamaya

koymu ve olaylar yalnzca tm Almanyay deil, tm Avrupay saran; ardndan da

dnyann dier blgelerine srayan kanl bir hesaplamaya yol amtr.

Ikinci Dnya Savanda Almanyann yenilip igal edilmesinin ardndan,

Nazi Almanyas tarihe gmlm, savan galip devletleri ar san Almanyada bir

daha asla glenmemesini garanti altna almak iin bir anayasa hazrlamlardr.

1949da, ABDnin de etkisiyle yrle giren Bat Almanya Anayasasna

(Grundgesetz) gre, tm antidemokratik parti ve rgtler yasaklanmtr.

Ar sa akm, ne Dou ne de Bat Almanyada hibir zaman tekrar kitle

hareketi boyutuna eriememitir. Ancak yine de, iki Almanyann birlemesinden

sonra bu akmn gerekletirdii mnferit seim baarlar toplumda bu eilimin

kklerinin yokolmadn gstermektedir.

3.1.Bat Almanyada Ar Sa Akmn Geliimi

3.1.1. Sava Sonras Dnemden 1960a kadar Alman Ar Sa

Ar sa, Almanyada ayr dalga halinde gelimitir.186 Ilki 1949da

balayp, 1960lara kadar sren dnemde ortaya kan birtakm partilerin kurulmas

ile yaanan sretir. Sava sonrasnda nasyonal sosyalist eilimli partiler

yasaklanmt, ancak siyasi partiler yasasnda yaplan birtakm kk deiikliklerin

185
Paul Kennedy, Byk Glerin Ykseli ve kleri, ev. Birtane Karanak, 7. Bask, Ankara,
Bankas yay. ,1998,s:356-357.
186
Susann Backer, Right-wing extremism in unified Germany,The Politics of the extreme Right:
from the margins to the mainstream , ed. Paul Hainsworth, London, Pinter yay., 2000, s:89.
 82

ardndan baz neo-nazi rk partiler kurulmutur. Bunlar arasnda en nemlileri

Sozialistische Reichspartei ve Deutsche Reichspartei idi. 1949da sava sonras

oluan ilk mecliste ar sa, % 5 orannda oy almay baarmtr.

1949 1952 arasnda 6 ar sa parti, ulusal ya da yerel meclislerde temsil

edilmitir. Bunlar; Wirtschaftliche Aufbauvereinigung, Deutsche Reichspartei,

Deutsche Gemeinschaft, Deutsche Soziale Partei, Deutsche Reichs Partei,

Sozialist Reichs Parteidr.187

1952-1953 aras ar sa partilerin seim destei azalmtr. 1961e kadar ne

ulusal ne de yerel meclislerde baar kazanabilmilerdir. 1949da 1 milyon olan oy

potansiyelleri, 1961de yaklak 290 bine kadar dmtr.188

Aslnda 1950lerin sonlarna doru Bat Almanyada hem anayasal anlamda,

hem de kamuoyu balamnda ar sa partilerin nn kesmek iin rtl bir

konsenss olumutur. 1952de SRPnin Anayasa Mahkemesince kapatlarak,

seimlere girmesinin yasaklanmas; semenleri bu partilerden uzaklatrmtr. 189

Ayrca 1953de saptanan %5lik ulusal baraj zaten semenlerini kaybeden

ar saclara ikinci bir darbe olmutur. 190

Bu dnemde Bat Almanya ciddi bir ekonomik gelime srecine girmitir.

Ar sa partilerin boy hedefi haline gelmi olan, sava sebebiyle lkelerini

terketmek zorunda kalan kimselerin sosyo-ekonomik entegrasyonu

gerekletirilmitir. Almanya, Bat Avrupa demokrasileri arasndaki yerini yeniden

almtr.

187
Ibid. ,s:89.
188
Ibid., s:90.
189
Ibid. s:90.
190
Bu dzenleme Almanyada 10dan fazla partinin yer ald ok partili meclisten, partili ve
istikrarl bir meclis yapsna geilmesine vesile olmutur.
 83

Siyasi platformda durgun ve baarsz geen bu dnemde, ar saclarn bir

ksm, siyasi rgtlerde faaliyetlere katlarak, bir ksm da ar san geni gazete,

kitap, dergi ana abone olarak hareketin iinde yer almay srdrmlerdir.

Bu noktadan itibaren ikinci dalgann balangc belirmektedir.

3.1.2 .1960-1980 Aras Dnemde Ar Sa

1964de Nazionaldemokratische Partei Deutschlands n ortaya k ile

balayan bu dnem ise 1980lerin ortalarna kadar srecektir.

NPD, 28 Kasm 1964de eitli ar sa rgtlerle, milliyeti muhafazakar

partilerin bir emsiye altnda biraraya gelmeleri ile kurulmu ve eyalet

parlamentolarnda temsil edilecek oy oranna ulamtr. 1969da girdii genel

seimlerde %4.3 orannda oy almtr. Ancak bu baars kalc olmaz ve partinin

genel seimlerde 1972-1994 arasnda alabildii en yksek oy oran % 0.6da

(1972/1982) kalr.191

1998e kadar genel seim baars % 0.3n altnda kalan NPD, 1999 Avrupa

Parlamentosu seimlerinde %0.4 oy almtr.192

1966da Bat Almanyann karlat ekonomik kriz merkez sa ve sol

partileri biraraya getirmitir. Hristiyan demokratlarla (CDU) sosyal demokratlar

(SPD), CDUnun liderliinde bir koalisyon hkmeti oluturmulardr.

Ardndan 1969da, ekonomik kriz atlatlm ve byk koalisyon da sona

ermitir. Ancak antikomnist ve milliyeti semen asndan, iinde SPDnin

bulunduu bir koalisyona dahil olmas rahatszlk yaratsa da; sonraki yllarda

CDUnun neo-liberal politikalar izleyen hkmete kar yrtt sert muhalefet,

191
Ibid. s:91.
192
Ibid. s:92.
 84

NPDnin oylarn kendisine ekmesini salamtr. NPDnin semen destei

dmtr.

NPD, 90l yllarda parti programnda yeni dneme uyum salamaya

ynemlik bir takm deiiklikler yapmtr. Sosyal meselelere odaklanan saldrgan

bir sylem gelitirmitir. Tm neo-nazileri kendi atsnda toplamaya alarak,

zellikle ar san potansiyel gen semenlerine ulamaya almtr. Bu

abalarnn karln da almay baaran parti, 1996 ve 1997de neo-nazi rgtlerin

ye saylar azalrken, kendi ye saysn artrmtr.193

3.1.3. 1980lerden Gnmze Ar Sa

Bat Almanyada nc ar sa akm dalgas 1980lerin ortalarnda

balayarak bugne kadar devam eden dnemi ifade eder.

Bu dnemde ykselie geen partilerden biri de 26 Kasm 1983de iki eski

CSU yesi Ekkehard Voigt, Franz Handlos ve Bavyera yerel televizyonunda alan

bir yapmc olan Franz Schnhuber tarafndan kurulan Republikanerdir. Parti,

CSUnun Dou Almanyaya 1 milyon DM verilmesi iin komisyonculuk yapmasn

protesto etmek iin biraraya gelen ar saclar tarafndan kurulmutur.

Ilk kez 1984de seimlere giren parti, ancak 1989da, iki Almanyann

birlemesinin ardndan baarl seim sonular elde edebilmitir.

1987ye kadar parti yalnz Bavyeradaki seimlere katlm ve burada da

olduka dk sonular almtr. REPin ilk nemli baars 1986da ulat %3lk

193
Ibid. s:92.
 85

orandr. Bu seimde CSUnun oy orannn %2.5 dt gzlenmitir.194

REP 1987den itibaren tm Almanyada seimlere katlmaya balar. Ayn yl

Bremendeki yerel seimlerde %1.2, 1988de Schlesswig-Holsteinda %0.6 ve

Baden-Wrttembergde %1.0 orannda oy almtr. 1989da Bat Berlinde yaplan

seimlerde %7.5 , ayn yl Avrupa Parlamentosu seimlerinde de %7.1 oy toplamay

baaran partinin oylar, 1990da ayn hzla erimeye balar. nce, bir nceki yl

B.Berlinde kazand 11 sandalyeyi kaybeden REP, 1990da da ilk kez katld

Bundestag seimlerinde %2.1 oy almtr. 195

Ar sa partilerin 90lardaki gerek k aslnda, 1992-1993den itibaren

yaanmaya balanmtr. 1992de Schleiswig-Holsteinda ar san toplam oy

oranlar %7.5e varrken; REP, Baden Wrttembergde %10.9 oy almtr. Bylece

de ilk kez bir eyalet parlamentosunda temsil hakk elde etmitir. 196

1993de yaplan Bundestag seimlerinde Republikaner ancak %1.9 oy almay

baarr. 1994 yl parti iin nispeten baarl sonular getirse de, Avrupa

Parlamentosu seimlerinde bu kez %3.9 ile yetinmek zorunda kalr.197 Bavyera,

Saksonya, Mecklenburg-Pomeranya ve Saksonya-Anhaltta temsilciler karmay

baarsa da, pek ok eyalette seimlere dahi katlamayacak kadar gcn yitirmitir.

Iki yl sonra 1996da, Baden-Wrttembergde %9.1 oy alan parti, her ne

kadar %1.8 oy kaybna uram olsa da; eyalet meclisine 30 yldan beri ilk kez ar

sadan milletvekili sokmay baarmtr. 198

194
Ibid. s:96.
195
Ibid. s:96.
196
Ibid. s:96.
197
Ibid. s:96.
198
Ibid. s:97.
 86

1997 seimlerinde Hamburgda ancak %1.8, 1998deki Bundestag

seimlerinde %1.8, 1999daki Avrupa seimlerinde ise%1.7 oy alabilmitir.199

NPDnin oy kayb ve ar sada ortaya kan blnmelerle kurulan bir dier

parti de, 1970lerin banda kurulan Deutsche Volksunion (DVU)dur.200

Partinin kurucusu Deutsche National-Zeitungun ar sac editr Gerhard

Freydir. 1980lerin ortasna kadar NPD ile ar san oylar iin mcadele etmek

zorunda kalan DVU, sonunda 1989da NPD ile ittifak etmeye karar vermi ve iki

parti glerini birletirmilerdir.

Mart 1987de iki partinin lideri, Deutsche Volksunion Liste-Dyi

kurmulardr. DVUnun bakanln srdren Grey, DVU Liste-Dnin de ulusal

dzeyde bakanln stlenir.

Bu ittifak Bremende ciddi bir baar getirmitir. Ancak elde edilen sonu

yine de yeni oluumun lider kadrosunu tatmin edici boyuta ulaamaz. Bylece bu

ortakla 1990da son verilir.

1992de Schleiswig-Holsteinda elde ettii %6.3lk oran partinin en byk

baars olmutur.Ancak genel olarak DVUnun Republikaner karsnda tutunmakta

zorluk ektiini sylemek yanl olmayacaktr. 201

Almanyada ar san siyasette yaratt etki, seim sonular ve rgtsel

kapasitesinin uyandrd izlenimin ok tesinde gereklemitir.

199
Ibid. s:98.
200
Jrgen Winkler, Radical right-wing parties in contemporary Germany,The new Politics of the
Right, edited by Hans George Betz-Stefan Immerfall, New York, St. Martins Press, 1988s:97.
201
Ibid. s:97.
 87

Bu partilerin yrtt sert propaganda, Almanyada daha olumsuz ve daha

az liberal bir siyasi kltrn olumasnda pay sahibi olmutur. Irk iddet

olaylarnda arta neden olmu, ar sa rgt yeliklerinin artmasna yol amtr.

Merkezdeki partiler, ar sa partilerin nn kesmek iin onlarn dile

getirdikleri konular kendi sylemlerine dahil etmilerdir. rnein 1996da FDP,

Almanyann yerletirebilecei kadar yabancy almasn ngren ve gmenlik

konusunda snrlamalar ieren bir tasar sunmutur.

Republikaner, ortann sa ile ar sa arasnda bir kpr olmutur. Partinin

bir yandan Vogelsbergkreis, Deutschlandforum ve Petersberger Kreis gibi

CDU/CSU evreleri ile bir yandan da NDP ve baz neo-Nazi rgtleri ile balantlar

bulunmaktadr. Bylece parti, lml sadan ar saa gei iin ortam

yaratmaktadr.202

Son seimlerde ise ar sa partilerin tamam byk kan kaybetmitir. 2002

genel seimlerinde %5lik baraj geemedikleri iin Bundestagda halen temsilcileri

bulunmamaktadr. Tamamnn oy oran %3 civarnda kalmtr. 2004 Saksonya

eyalet meclisi seimlerinde NPD nemli bir baarya imza atarak, %9,2 oy elde

etmitir.203 2004 Avrupa parlamentosu seimlerinde ise % 2 oy oran elde

edebilmilerdir.204

Her ne kadar bir takm eyalet seimlerinde srpriz sonular elde etseler ya da

ar sa kaynakl iddet olaylarnda bir trmanma yaansa da; genel olarak Alman

ar sann dier Avrupal benzerlerinden daha az baarl olduu grlmektedir.

Prof. Adolf Kimmel bunun nedenlerini, nasyonalsosyalist gemiin bu partiler

zerindeki ipotei; ekonomik ve sosyal olarak Alman devletinin baarl gemii;

202
Backer, op.cit., s: 110-111.
203
www.kenthaber.com
 88

protesto oylarnn gidecek baka alternatif partiler bulmas; nasyonelsosyalizm ve

rkla kar kararl yasal engeller; ar san demokratik partiler tarafndan izole

edilmeleri; ve son olarak da ar sa akmn kendi iinde fazlasyla paralanarak g

kaybetmesi olarak ifade etmitir.205

3.1.4. Son Dnem Gelimeler

Alman DVU ve NPD daha baarl olmak ve siyasette etkinliklerini

artrabilmek amacyla g birliine gitme karar almlardr. Bu amala DVU ve

NPDnin Almanya Szlemesi adyla bir istekler ve hedefler program hazrlayan

partiler, ayrca szkonusu ittifakn ieriini de, hangi seimlerde ne ekilde aday

gsterileceini saptarak belirlemitir. 2009a kadar yaplan plan, parti liderlerinin

yapacaklar grmelerle 5 yl daha uzatlabilecektir.

DVU ve NPD, hazrladklar ittifak szlemesinde ncelikle i siyasete youn

eletiriler getirmektedirler. Buna gre, Almanyann izledii politikalar halkn byk

ounluunun isteklerine ters dmektedir.

Parti ittifak szlemesinde Asyal Trkiyenin AB yeliine kesinlikle kar

olduklarn ve bu dorultuda mcadeleyi srdrecekleri belirtilmektedir.

Almanyadaki vergi mkelleflerinin her yl 10 milyar euroyu, dier Birlik lkelerine

denmek zere fazladan verdiklerini (bu rakamn yaknda 20, ardndan 30 milyar

euroya kacan ekleyerek) vurgulamaktadr.DVU ve NPDye gre Almanyaya

demeye son vermeli ya da Avrupa Birliinden ayrlmaldr.

Yabanclar meselesine ilikin olarak da, lkelerde milyonlarca yasad

ikamet eden yabanc olduunu ne srerek, bunlarn snrd edilmelerini talep etmi

ve Almanyann snrlarnn kapatlmas gerektii belirtmilerdir.

204
www.nation.com
205
www.politik.uni_mainz.de
 89

D politika konusunda, Almanyann hibir kar bulunmayan blgelere

birlik sevketmesi eletirilmektedir. Macerac Amerikan d politikasnn byk bir

sava tehlikesi yaratt vurgulanarak, gemite savatan byk ykmlarla kan

Almanyann tarafsz politika izlemesi talep edilmektedir.

Seim ittifaklarna ilikin olarak baz stratejiler saptayan DVU ve NPD,

Alman ulusal meclisi (Bundestag), Avrupa Parlamentosu ve eyalet meclisi

seimlerinde (2009a kadar) birbirleriyle rekabet etmeyeceklerini taahht etmilerdir.

Szlemenin devamnda, o tarihe kadar yaplacak seimler ve bu seimlerde ne

ekilde aday gsterileceine ilikin prensipler saptanmtr.

NPDye ilikin bir baka gelime ise, partili meclis yelerinin Saksonya

eyalet meclisinde Yahudi soykrm nedeniyle yaplan sayg duruuna katlmay

reddetmeleri; ardndan Dresden bombalamasn soykrmla eit sayma giriiminde

bulunmalar neticesi partinin kapatlmas gndeme gelmitir. NPD hakknda 2003

ylnda da kapatma giriiminde bulunulmu olsa da, bavuru yapanlarn hukuki

206
prosedrde yaptklar hata nedeniyle, dava Yksek Mahkemece grevsizlik

nedeniyle reddedilmiti.

3.2. Ar Sa Parti rgtlenmesi

Almanyada siyasi parti rgtleri, siyasi partilerin ilk kez ortaya kmaya

baladklar 19.yydan beri var olmakla birlikte, zaman iinde gereken

dzenlemelerin yaplmasyla modern siyasete uyumlu hale gelmilerdir.

1967de yrrle giren siyasi partiler yasasna gre, tm siyasi partiler,

rgt yaplar ve rgtsel faaliyetlerinin bu yasayla belirlenen standartlara uygun

hale gelmesini salamak zorundadrlar.

206
www.dw-world.de (Deutsche Welle)
 90

Buna gre, her siyasi partide, partinin parlementosu gibi alan ve partinin

bamsz organ olan bir parti meclisi bulunur. Bu meclisin yeleri eyaletlerden gelen

delegelerden oluur. Meclis dzenli olarak - genellikle her yl toplanr. Meclisin

temel grevi, partinin lideri, ynetim kurulu yeleri gibi yneticilerin seilmesidir.

Bunun dnda da, parti rgt, parti program ve seim stratejilerine ilikin

meseleleri grerek karara balar.

Yaklak 100 delegeden oluan ve parti meclisinin kk versiyonu olan bir

baka meclis de, kongrenin toplanmad zamanlarda sk sk biraraya gelir. Parti

meclisinin setii ynetim kurulu ise, gncel sorunlara ilikin grmeler yapar ve

kararlar alr. Partinin bir de asl meclis tarafndan seilen genel sekreteri bulunur.

Grevi parti organlarnn almalarn koordine etmektir. Almanyada eyaletler

dzeyindeki parti rgtleri de, aa yukar ulusal dzeydeki rgtn kopyasdr. 207

Ar sa partiler de dahil, Almanyada parti rgtlerinin iskeleti yukardaki

gibidir. Ancak rgtlerin ye saylar, mali durumlar, corafi yaylmlklar gibi

unsurlar partiden partiye deimektedir.

1969da, ar sa partilerden NDPnin ald seim malubiyeti ile ar sa,

kendini bir kez daha politika arenasndan dlanm bulmu, partinin sylemleri

kamuoyunda gittike tepki toplamaya balam ve bu durum da, parti rgtnde hzl

bir erimeye yol amtr.

NPDnin yelerinden ou partiyi sonraki on ylda terketmitir. 1960larn

sonlarnda yaklak 28 bin olan ye says, 1979da 8 bine dmtr. 208

207
Geoffrey K. Roberts, Germany and Europe, German Politics Today, Manchester, Manchester
uni press, 2000, s: 89.
208
Winkler,op. cit. ,s: 99.
 91

1975de partiden ayrlanlarn ou DVUya geerken, DVUnun ye

saysndaki asl art, nce 1979da, sonra da 1980lerin sonunda gereklemitir.

ye says 15 bini bulan parti buna ramen, ne ulusal ne de yerel dzeyde ilevsel bir

rgt yaps oluturmay baaramamtr.209

Ar san yelerinin bir ksm partiyi mmkn olduunca saa kaydrmaya

alrken, son dnemlerde ye olmu ve ar sa akm iinde deneyimi olmayan bir

dier grup da, partiyi lml bir sylemle merkeze yanatrmaya almaktadr. Bu

ikili yap 1990larn banda parti iinde derin ayrlklar dourmutur. Sonuta Mays

1990da, daha ar kanatta olan partililerin basks ile merkeze nispeten yakn olan

Franz Schnhuber istifa etmitir.

Haziranda yeniden bakanla seilen Schnhuber partisine lml bir imaj

kazandrmak iin Deutsche Liga fr Volk und Heimat gibi baz ar sa partilerin

yasaklanmas ars yapmtr. Ancak Austos 1994de DVUnun lideri Gerhard

Frey ile biraraya gelmesi inandrclna glge drr. Bunun yannda ye saysnn

azalmas ve baarsz seim sonular da Schnhuberin liderliine duyulan tepkiyi

artrmtr.

Ekim 1994de partinin idari organlar Schnhuberin grevine son verirler.

Ancak o mahkeme karar ile bakanla geri dner. Ayn yl Aralk aynda Baden-

Wrttembergde yaplan parti kongresinde 32 yadaki Rudolf Schlierer,

Schnhuberin yerine bakan seilir.(Schnhuber seilemeyecei dncesiyle

seime girmemiti.) Milliyeti muhafazakar CDU/CSU semenini ekecek lml

sylemler gelitirmeyi vaad eden Schlierer hala partinin bakanln

srdrmektedir.210

209
Ibid. s:99.
210
Backer, op.cit. s:101.
 92

REP ulusal dzeyde siyaset arenasna kmadan nce Bavyerada gl bir

rgt oluturmay baarmtr. Parti, Baden-Wrttemberg dndaki dier eyaletlerde

bylesi etkin bir rgtsel yap oluturamamtr.

1984de REP, 2 binden az yeye sahipken, 1989da Berlin seimlerindeki

ykseliinin (%7.5) ardndan ye says drde katlanmtr.211 REPin seim kazanma

olaslnn kantlanm olmas, ona hem CDU, CSU ve SPD ile muhafazakar evreci

parti DPden; hem de kendi dndaki ar sa rgt ve partilerden yeler

kazandrmtr. Alt ay iinde ye says bu kez ikiye katlanarak 17 bine ulaan

Republikaner de, buna ramen, ulusal dzeyde kapsaml bir rgt yaps oluturmay

baaramamtr.212

Parti 1989da ykseliinin zrvesindeyken bile REPin rgtsel temelleri

olduka zayft ve bu yzden Almanyann batsnda ve kuzeyinde hibir varlk

gsterememitir. 1990daki seim yenilgisi ile ye says 25 binden 15 bine

dmtr; rgt yaps yalnz zayf deil ayn zamanda da istikrarszdr. rgtsel

zaaflar yznden REP, pek ok eyalette seimlere dahi katlamamtr.213

Bir partinin baarl olmak iin ihtiya duyduu en nemli unsurlardan biri,

kukusuz mali kaynaklardr. Bu sayede propaganda aralarna eriebilecek,

fikirlerine kamuoyunda destek bulabilecektir.

Almanyadaki merkezi partiler ve DVU ile kyaslandnda, REP ilk

yllarnda olduka snrl mali kaynaa sahipti. Partinin etkin bir rgtlenme

gerekletirememesinde, bu durum olduka etkili olmutur. Hatta 1989a

gelindiinde dahi, parti hala ok ciddi mali sorunlarla baetmek zorunda kalmtr.

211
Ibid. s: 99.
212
Ibid. s: 99.
213
Ibid.s:99
 93

Partinin, mali anlamda dze kmak iin Avrupa Parlamentosu seimlerinde

yakalad srpriz baar (%7.1) ile birlikte hkmetin kampanya btesi iin seim

fonundan verecei 16.3 milyon marklk yardm almay beklemesi gerekecektir. REP

ancak bir seim baars ile partisinin mali altyapsn salamlatrabilmitir. 214

DVU mali kaynaklar bakmndan REPe kyasla olduka avantajl bir parti

olmutur. Parti 1987 Bremen seimlerinde (DVU-Liste-D olarak katlmt) 2 milyon

markla tm dier partilerin toplamndan daha fazla para harcamtr. 1989 Avrupa

Parlamentosu seimleri iin dzenledikleri kampanyada ise 18 milyon mark

harcanmtr. 215

Ksacas ar san nemli partisi olan REP, DVU ve NPD arasnda en

fazla mali sorun yaayan REP olmu ve hem ye aidatlarnn hem de balarn

yetersizlii nedeniyle parti rgtnde alacak srekli bir kadroya dahi sahip

olamamtr.

Her partinin siyasi arenada bir yer edinebilmek iin yeler ve semenlerin

yannda, siyasal elitler iin de ekim merkezi olmas gerekir. eitli tarihlerde

merkez partilerden ar sa partilere geen milletvekilleri olmakla beraber, bu

partiden hi biri, 20. yyn banda ar saa verilen aydn desteini arkasnda

bulamamtr. Ar sa partiler, siyaset, ekonomi, askeri ve kltrel alanlarda nemli

isimlerden hemen hi destek alamamlardr.

3.3. Almanyada Ar San Ykseliinin Nedenleri

Roberts Almanyada ar san ve en gl ASP olan REPin- ykseliini

ana nedene balamaktadr.

214
Ibid. s:99.
215
Ibid. s:99-100.
 94

- Sempatizanlarnn ve semenlerinin sosyo-psikolojik zellikleri

- Bugnn siyasal sisteminin vatandalar arasnda yaratt

memnuniyetsizlik

- Siyaset gndeminde ar san ykselii iin elverili konularn

belirmesi216

kisi politik biri sosyolojik olan bu nedenler aada incelenecektir.

3.3.1. Siyasal Nedenler

Siyasal sisteme ilikin olarak en fazla etkili olan neden, Alman politika
217
dnyasnda patlak veren yolsuzluklar ve skandallar olmutur. Bu skandallar, bir

takm semenlerin ortodoks partilerle ilgili olarak, kendi kendilerine hizmet

etmekte olan; sradan insann sorunlarna zm retmede aciz; pahal seim

kampanyalar dzenleyerek kamu kaynaklarn -vergileri- boa harcayan siyasal

218
rgtlenmeler olduklarn dnmelerine yol amtr.

Yukarda da deinildii gibi Alman halk, seimlerin sklndan

yaknmaktadr; yerel, ulusal ve eyalet seimlerine, bir de Avrupa Parlamentosu

seimleri eklenmitir. Politikaya dair dier ikayet konular; hkmetteki koalisyon

ortaklarnn uyumsuzluklar, politikaclarn acil zm retip, uygulama becerisi

olmamasdr.

Robertsn, ASPlerin ykseliine ilikin deindii ikinci politik faktr de,

ar saclarn kolayca istismar edebilecekleri bir takm konularn politik gndemde

arlkla yer almasdr.

216
Geoffrey K. Roberts, Rightwing radicalism in the new Germany, Parliamentary Affairs, Vol:
45, No: 3, Temmuz 1992, s: 338.
217
Mali skandallar, cretlerini, yan gelirlerini artrmaya alan eyalet meclisleri, i dnyas ile yakn
iliki iindeki eyalet bakanlar vd. Roberts, s:340.
218
Ibid. s:340.
 95

Bu konular, Dou Almanyada isizlik, (ya da isiz kalma korkusu), barnma

sorunu, sosyal ve salk alanndaki hizmetlerin aksamas iken; Bat Almanyada

birlemeden sonra artan vergi oranlar ve her iki lkede birden; uyuturucu trafii,

su oranlar ve (bazlarna gre bunlarn nedeni olan) yabanclarn (snmac,

gmen, misafir ii) saylarndaki arttr. 219

Mevcut sorunlara zm bulmada yerleik partilerin yetersiz olduu inanc,

dzene alternatif olduunu iddia eden parti iin bir frsat oluturmaktadr. Ancak

belirtmek gerek ki, ar sa semenlerinin bir ksm da sylemlerinden tr deil,

bu dzen partilerine kar duyduu memnuniyetsizlii yanstmak, bunlara bir tr

mesaj vermek iin oy vermektedir.

NPD ve REP semenlerinin byk blmnn, merkez partilerini sokaktaki

insann gncel sorunlarn anlama ve zme potansiyeli bakmndan yetersiz

bulduklar bir takm aratrmalarn sonularna yansmtr. Nitekim

Parteienentfremdung (partilere yabanclama), 1976da %91.2 toplam oy oranna

sahip merkez sa ve sol partilerinin (CDU-CSU) ve SPD, 1994de %70.1e den oy

oranlarnda kendini somut olarak ortaya koymaktadr. 220

3.3.2. Sosyal Nedenler

Roberts ar san ykseli trendinde REPin kendine zg semen profilinin

221
de etkili olduunu savunmaktadr. Yaplan aratrmalar Bat Almanyadaki REP

semenin, dier ar sa semenlerden farkl kanaat ve tutumlara sahip olduklarn

219
Ibid. s:340-341.
220
Backer, op. cit. s: 94
221
Roberts, op.cit. s: 338-339.
 96

gstermektedir. Bunlar pek ok konuda Hristiyan Demokrat semenlerle ayn

fikirleri paylamaktadrlar. 222

Dou Almanyadaki semenler ise, DDRn komnist ynetiminde ar sa

parti ve gruplarnkine benzer bir sreten gelmektedirler. Bu ynetimde, dost ve

dman kesin izgilerle ayrlmt; dorunun ne olduunu yalnzca kendisi bilen,

otoriter ve fanatik bir parti vard; bu parti de homojen bir toplum yaps

ngrmekteydi.

Bat Alman ve Dou Alman REP semenin de ortak zellii,

modernlemenin kurban olduklarn dnmeleridir. 223

Bat Alman ar sa semenleri arasnda kukusuz fanatik, iddet eylemlerine

karan, Nazi Almanya sna zlem duyanlar olsa da, Robertsn verdii tanmla bu

insanlar phesiz alternatif aray iinde mevcut partilere olan tepkilerini bu tr

partilere oy vererek gstermektedirler.

Dou Almanlar ise ar sa sylemin kendileri iin tandk olmasnn yan

sra, birlemenin sanclarndan kaynaklanan rahatszlklarndan tr de bu partiye

oy vermektedir. rnein Andersen ve Zimdars eitimli ve orta snfta yer alan

insanlarn partide iyi pozisyonlar elde ederek toplumsal konumlarn gelitirme

anslar bulunurken; birlemeden sonra bu kesimin sz konusu ayrcalklarn

kaybettiklerini ve bu insanlarn (Bat Alman modernleme madurlar gibi)

224
birleme madurlar olduklarn belirtmektedir.

222
SPDnin yaptrd bir aratrmada, REPlilerin davran ve inanlarnn Nazi geleri
barndrmad ve sosyal anlamda toplumun geri kalanndan ok byk farkllk tamadklar ortaya
kmtr. Frankfurter Allgemeine, 11 Kasm 1989.
223
Ibid. s:339.
224
R. Anderson/ A. Zimdars, Class, Education and Extreme Party Support in Germany, 1991-98,
German Politics, Vol: 12, No:2, Austos 2003, s: 5.
 97

3.3.3. Ekonomik Nedenler ve Kreselleme

1970lerin ortasndan itibaren Almanyada kaydedilen ekonomik gelimenin

beraberinde getirdii modernleme, ar sa partilerin 90lardaki ykseliine katkda

bulunmutur.

Teknolojik modernleme toplumda baz gruplar asndan ar san populist

propagandalarna ikna olmalarna yol aacak olan ekonomik yoksullamaya neden

olmutur.

Modernleme srecinin yaratt modern toplum, hz her geen gn artan

teknik ilerlemeler dolaysyla srekli dnm halindedir. alanlar kendilerini

deien evre koullarna adapte etmek ve hayata dair farkl bak alar gelitirmek

zorunda hissetmektedirler. Ancak ekonomide hem baz insanlar hem de baz ikollar

bu esneklie sahip deildir.

I dnyasnda ileri teknolojiler konusunda uzman, uzun ve youn bir eitim

srecinden gemi, tam zamanl bir i gvencesine sahip alanlarla; vasfsz,

genellikle parttime alan ve i gvencesi olmayan alanlar arasnda kutuplama

domutur.

zellikle 1980den itibaren iktidardaki CDU/CSUnun hz verdii

modernleme sreci, Zwei-Drittel-Geselschaft yani 2/3lk ; nitelikli, iyi alma

artlarna sahip ve refah iinde yaayan bir toplumsal snf yaratmtr.

Bir de kendilerini; artan rekabet, geleneksel vasflarn, becerilerin deerlerini

yitirmesi ve yoksulluk gibi modernlemenin olumsuz etkilerinin tehdidi altnda

hisseden, en altta 1/3lk snf olumutur. Bu gruba girenler genel olarak; dk

cretli iiler, ara kademe alanlar, vasfsz iiler, genler ve uzun sre isiz kalan

insanlardr.
 98

1989da, REPin semenleri arasnda yaplan bir aratrma, bu insanlarn

byk ounluunun kendilerini 1/3lk grupta grdklerini ve ekonomik olarak

geleceklerinden endie ettiklerini ortaya koymutur.225

Yeni ekonomik arklar ve kreselleme insanlarda kararszlk ve aknlk

duygular uyandrmaktadr. Bireylerin deien koullara uyum salamak iin srekli

kendilerini yenilemek zorunda kalmalar, gvende olma ihtiyacnn bir trl

karlanamamas; yani belirsizlik durumu yaratmaktadr.

Bununla baa kmann bir yolu olarak insanlar, hayatlarna yn verecek,

duraan, istikrarl bir deerler sistemine snmay tercih etmektedirler. Bu sistemle

uyumlu olmayan olaylar, kurumlar ve kiiler de dman olarak grlmektedir.

nk, bireyin kefettii gvenli snak iin tehdit oluturmaktadrlar.226

3.3.4. Avrupa Birlii ve Etkileri

Almanyann Avrupa Birlii iindeki zel konumu da bu ekonomik artlarn

olumasnda rol oynamtr.

Almanya %30luk payyla yllarca Birlik politikalarnn en nemli finansr

olmutur. Ancak Avrupa Birliinin finansrl, beraberinde yksek faiz oranlarn

getirmi ve Birlik lkeleri genelinde ekonomik bymeyi olumsuz etkilemitir.

sizlik artm, bte aklar sk kontrol mekanizmalarna yol am ve en nemlisi

Topluluun dnya maml ihracatndaki pay 1995de 1980e oranla %50 dmtr.
227

225
Ibid. s: s:93.
226
Winkler, op.cit. s: 104-105
227
Aya Atlgan, F. Almanya ve D. Almanya birlemesi ve birlemenin AT zerindeki
etkileri(baslmam YL tezi, Sos. Bil. Enst.,Siy. Bil. Fak.), 1995, s:130.
 99

Yksek isizlik oranlar, yatrm koullarn da etkilemi ve hem verimli hem

de ucuz igc aray ba gstermitir. Almanyadaki ii cretleri dnyadaki en

yksek cretlerdi. Alman irketlerinin birou, ayn kalitede mal Almanya dnda,

daha dk ii cretleri ile retebileceklerinin farkna vararak, bu i iin en uygun

lkeler olan Merkezi ve Dou Avrupa lkelerine ynelmilerdir. Sonu bir sarmal

eklinde yeni isizlerin ortaya kmas olmutur. Almanyada imalat sektrndeki her

be iiden ikisi isiz kalmtr. 228

Kresellemenin yaratt rekabet koullarnn, Birliin ve ulusal devletlerin

dezavantajl toplum kesimlerini koruyacak politikalar yrrle koymalarna engel

olduunu nceki blmlerde de belirtmitik. Almanyada, Fransa gibi EMUnun

kriterlerini karlamakla, ulusal ekonomisini rayna oturtmak arasnda skm

durumdadr.

3.3.5.Gmenler ve Alman Ar Sa Partiler

Ar san ykseliinde nemli olan bir dier unsur ise Almanyadaki

kalabalk gmen nfusudur.

Almanya zellikle 50li ve 60l yllarda yaratt Alman mucizesi neticesi

dnyann en byk ekonomilerinden biri haline gelmi ve igc a yaamaya

balamtr. zm olarak da igc ithaline gidilmitir. Ancak balangta

Gastarbeiter olarak grlen gmen iiler, zamanla Almanyaya yerlemeye

balaynca toplumsal dokuya uyum salayamadklar grlr. Zamanla bu insanlar,

artan su oranlar ve isizlikten sorumlu tutulmaya balanr.

228
Ibid. s: 130.
 100

Almanyaya bir dier g dalgasn da, Berlin duvarnn yklmas sonrasnda,

Dou Almanyallar (Umsiedler) ve Dou blokundaki lkelerde yaayan Almanlar

(Aussiedler) gerekletirmitir. 229

Alman yasalar her iki gruba da Alman vatandal hakk, yerli Almanlarla

eit; alma, sosyal yardm ve sigorta haklar tanmtr.

Aussiedler grubu, ya ok az Almanca bilen ya da hi bilmeyen Almanlardan

oluuyordu. Ar sa bunlar yabanc olarak grme eiliminde oldu. Vatandala

kabul edilmi olmalarna kar ktlar, i bulma ve sosyal gvenlik konularnda

kendilerine rakip olarak grdler.

Bu g dalgalar sonucu ekonomik ve sosyal anlamda tehdit altnda olduklar

inancndaki Almanlarda yabanc dmanl gittike artmtr.

1992de yabanclarn asl lkelerine geri dnmelerini isteyen D.

Almanlarn oran %51 ve B. Almanlarn oran ise %60 civarnda idi. D.

Almanyada halkn %70i, B. Almanyada ise %60 gmenlerin anayasal

statsnde deiiklik yaplmas gerektiini dnmekte idi. 230

Daha ilgin bir sonu Spiegelde yer alan bir aratrmayla ortaya kmtr.

Buna gre Alman halknn %37si yabanclar meselesi nedeniyle ar sa

hareketlere sempati ile baktklarn ifade etmilerdir. Neo nazilerin faaliyetleri de

artm, 1990-1992 aras yabanclara kar iddet olaylar 309dan 2639a kmtr.231

REPlilerin oy verme nedenleri zerine yaplan bir aratrmada, REPin 18-

29 ya aras semenlerinin %81i, 30-45 ya aras semenlerinin %84 ve 45 ya

zeri semenlerinin %82si dier partilere kar duyduklar memnuniyetsizlii; 18-29

229
Backer,op.cit. s:107-108.
230
ibid. s:108den Sddeutsche Zeitung , 16 Temmuz 1992.
231
Ibid. s: 109.
 101

ya aras semenin %64, 30-45 ya aras semenin %70i REPin yabanclar

meselesine zm getireceine olan inanlarn; 18-29 ya aras semenin %54 ve

30-45 ya aras semenin %56s REPin Almanyann karlarn savunduuna

duyduklar inanc; 18-29 ya aras semenin %39u ve 30-45 ya aras semenin

%44 REPin sradan insann sorunlarna kar gerekten duyarl olmasn; 18-29

ya aras semenin %20si, 30-45 ya aras semenin %23 REPin geleneksel

deerleri savunmasn neden olarak gstermitir.232

3.4.Ar Sa Partilerin Ideolojik Yaklamlar

1949da Federal Almanyann kurulmasnn ardndan lke, Nazi gemiine

bir snger ekmitir. Ancak siyasal sistemde yaratlan atmosferin, siyasi davran

biimleri ve siyasal geleneklere dnmesi, yasal erevede yaplan deiiklik gibi

bir rpda gereklemiyordu. Bu yzden zellikle 50li yllarda pek ok ar sa

rgt hem varln srdrebilmi, hem de belli lde destek bulabilmitir.

Ar sa parti REPin parti program genel olarak incelendiinde anti

demokratik, milliyeti, yabanc dman ve Avrupa Birlii kart eilimlerinin

olduu, Nazi dneminde yaanan vahetin ise grmezden gelinmeye alld

anlalmaktadr.

Buna ramen partinin lideri Schnhuberin stratejisi, partiyi; anayasa ve

demokratik ilkelere sadk, anti extremist bir imajla sunmak olmutur.

REP ekonomi, maliye, sosyal ve evre politikalar ya da d politikaya ilikin

somut zm nerileri ortaya koymaktan uzak olmutur.

232
Hans Joachim Veen, Norbert Lepszy Peter Mnich, The Republikaner Party in Germany: Right-
wing Menance or Protest Catchall?, London, Praeger, 1993, s: 47.
 102

3.4.1.Alman Ar Sann Siyasete ve Siyayesetteki Gelimelere Ilikin

Grleri

Sol kanattaki radikal parti Yeiller gibi REPin stratejisi de, yerleik siyasal

partilere, onlarn liderlerine, hkmet ve toplumun nemli isimlerine amur atmak

veya da onlara kar beslenen kt hisleri tahrik etmek olmaktadr. ok partili siyasal

sisteme ve demokrasiye kar olan bir gelenekten gelen REP, kendi dndaki siyasi

partileri ve serbest demokratik dzene dayal olarak oluturulan Alman siyasal

sistemini aalamaktadr.

Kendilerini siyasal yapya kar sradan insann savunucusu olarak lanse

etmekte ve siyasete kar duyulan genel memnuniyetsizlii istismar etmeye,

kullanmaya almaktadrlar. REPli bir yetkilinin bu konuda verdii deme bu tavr

net olarak gstermektedir,bizim vatandalarmz artan isizlik; partilerin adam

kayrmacl; siyasilerin kabadayl;artan su oranlar; snma hakknn ktye

kullanlmas; vergi israf ve Almanyann karlarna ihanet edilmesinden bkm

durumdadrlar. Bu manzarann siyasi sorumluluu yerleik partilerin

omuzlarndadr. 233

Bu partilerin deerler skalasnda devlet, bireyden nce geldii iin,

toplumun refah ve raison detat kavramlar ok nemlidir. Devletin temel grevi

ulusal bamszln ve i gvenliin salanmasdr. Bunun iin gerekirse bireysel

hak ve zgrlklerin snrlandrlabileceini savunmaktadrlar. 234

Kendini sac muhafazakar Alman milliyetisi olarak sunan NPD ise,

sylemlerinde birtakm resmi demokratik ifadeler kullansa bile, ideolojik olarak

siyasi kktenciliin besledii, ar sac bir dnya grne sahiptir. Bu dnya

233
Hans Joachim Veen, Norbert Lepszy,Peter Mnich, op.cit. s: 20.
 103

gr, doa, halk, millet ve toplum gibi temel prensiplere dayanan

naturalist ve sosyalevrimci bir zellik gstermektedir. Parti 1980lerden itibaren

aka rk sylemlere yer vermeye balam ve yabanc dmanl propagandas

yapmtr. Partinin antidemokratik geleneinden gelen ideolojik argmanlarna

verilecek rnekler arasnda, milli btnlk; toplumsal hiyerari; temel anayasal

prensiplerin reddi; devletin resmi kurumlarna dmanca bak as;

parlamenterizmin reddi; antisemitizm saylabilir. 235

3.4.2.Almanyann Nazi Gemiine likin Sylemleri

Aslnda sava sonras dnemin politikaclar milliyeti sylemlerle Ikinci

Dnya Savanda arpan Alman ordularna methiyeler dzmekteydiler. Ancak

60lardan itibaren lkenin siyasal ve anayasal yaps politik kltrn de

deitirmeye balamtr. Ar sac fikirler eskisi kadar rabet grmez olmutur.

lkede anayasay ihlal ettiine dair bulgular edinilen partiler, Anayasay

Koruma Brosunun gzlemi altna alnmaktadr. Bulgularn doruluu kantlanrsa

parti kapatlabilmektedir. Nitekim 1952de Sozialist Reichs Partei, anayasay ihlal

gerekesiyle kapatlan bir ar sa partidir.236

Bu sebeple REP 1990larda demokratik deerler ve anayasaya ballklarn

parti programlarnda dile getirme ihtiyac hissetmitir. zellikle 1993te parti

liderleri ok lml bir parti program hazrlamlardr. 237

Bununla beraber REPin Alman tarihinin yanstlma biimine kar tepkisi

ortadan kalkmamtr. 1945den bu yana Alman rknn srekli olarak aalanmakta

234
Winkler, op.cit. s:102.
235
www.politik.uni-mainz.deden ; Oskar Niedermayer, Die Entwicklung der rechtsextremen
Parteien bis 1990.
236
Backer, op.cit. s:89
237
Winkler, op. cit. s:102
 104

olduunu ne sren parti, bizim tarih kitaplarmza, kazanan devletlerin sava

propagandalar yazlmtr ve bizim genlerimiz onlarn saptrma ve abartmalarna

inanmaya ynlendirilmektedir diyerek bu duruma kar kmaktadr.

Hristiyan Demokratlar ve hkmetleri de, Alman tarihini 12 yllk Nazi

dnemine indirgemekle sulamaktadrlar. 238

Ar sa akm dier rneklerinde olduu gibi Almanyada da, karsnda

taraftarlarn birletirecek dmanlar belirlemitir. Bunlar, liberal ekonomiler ve

kreselleme; Alman kltrel kimlii ve deerleri asndan ykc etkileri olduu

dnlen Anglo Amerikan kltrel hegemonyas ile yabanclar, mlteciler ve

239
dier aznlklardr.

3.4.3.D Politika ve Ulusal Gvenlik Konularnda Ar Sa Sylemleri

REPin parti program Bat kart, kat bir milliyetilie dayanmaktadr. Parti

programnda partinin temel siyasi amac olarak, -Avrupa entegrasyonu, Almanyann

corafi konumu ve lkenin ve komularnn gvenlik karlarna baklmakszn

1937 snrlaryla Almanyann yeniden kurulmas olarak belirlenmitir.

REPe gre Almanya, artk baka hkmetlerin oyunca olmaktan

kurtulmu, Avrupann merkezinde gl bir devlet ve iyi silahlanm bir ulusa

sahip olmaldr.240

REP, Kondrad Adenauerin balatt ve halefi olan hkmetlerin srdrd

entegrasyon politikasna muhalefet ederek, gereki olmayan ve tehlikeli bir

milliyetilik politikas izlemektedir. Hem Avrupa Birlii, hem de ABDye aka

238
Veen,Lepszy,Mnich, op.cit. s: 19.
239
Winkler, op.cit.s.102-103.
240
Veen,Lepszy,Mnich, op.cit s:15.
 105

tavr almaktadr. Almanyann NATO erevesinde izledii savunma politikasn da;

Avrupa Birliinin iinde yrtlen ekonomi politikasn da eletirmektedir.241

Schnhuber bir demecinde, Almanyann ikinci ABD olmasn

istemediklerini belirterek, ABDnin Avrupa deerleri zerinde yaratt tahribatn,

Sovyet silahlarnnkinden ok daha fazla olduunu ne srmtr.242

Grld gibi Alman ar sa hareket de FN gibi kat bir milliyetilik

anlay ile ulus-st yaplar ve etkilere muhalefet etmektedir. Dardan gelebilecek

ne ekonomik, ne kltrel ne de sosyal etkilere tahammlleri yoktur. Bu balamda

hem lke iinde yabanc unsurlar olarak grdkleri gmenler ve snmaclar,

hem de bu etkilerin artmasna ve lkelerinin smrlmesine neden olduunu iddia

ettikleri Avrupa Birliine kar kmaktadrlar. Bu blmn devamnda bu iki

konuya deinilecektir.

3.4.4.Alman Ar Sann AB le lgili Grleri

Ar san ABye ilikin grleri; geleneksel milliyeti, etnik-merkezci,

uluslararas ilikilerde atmaya ynelik programlarnn izlerini tamaktadr.

Ar sa bir yanda Avrupa medeniyetini kabul ederken, dier yandan Alman

ulusal bamszlndan, Avrupa brokrasisine verilecek herhangi bir dn kesin

surette reddetmektedir.

Avrupa karlar ile ulusal karlar uzlatrmak zere Anavatan Avrupa

formln gelitirmilerdir. Ancak ar sa ekolde ulusal kar her zaman Avrupa

karlarnn nnde gelmektedir. 243

241
Ibid. s.15.
242
Ibid. s:18.
 106

REPin Avrupa Birliine bak asn, faist gemiinden kopma ve

Avrupal bir gelecek vizyonu izmek arasnda yaadklar paradoks belirlemektedir.

Partinin yayn organ Die Republikaner, AB yetkililerinin parlamento

denetimine tabi olmadn syleyerek, halkn isteklerinin Eurokratlar iin nem

tamadn iddia etmitir. 244

Parti, Avrupa Parlamentosu tzn eletirerek, kk lkelere karar

mekanizmalarnda fazla arlk verilirken, Almanyann bykl orannda temsilci

ile temsil edilmediini savunmaktadr.

ABye kar karken ne srdkleri bir baka argman da, yaanacak g

dalgasyla birlikte isizliin artarak, asayiin iyice bozulacadr.

Schnhubere gre ABden yararlananlar byk i evreleri olurken; iiler,

iftiler ve kk esnaf entegrasyon srecinden olumsuz etkilenmektedir. 245

Biz Almanlarn zorluklarla kazandmz paramza kendi lkemizde

ihtiyacmz var diyen REPliler, AB srecinde, Bat Almanyann her zaman iin

aldndan fazlasn verdiini vurgulayarak; artan isizlik, evre kirlilii, yeni sosyal

sorunlar da ieren Almanyann pek ok probleminin ncelik tamas gerektiini

savunmulardr.246

Republikaner, partinin resmi web sitesinde Avrupa Birliini ve ona angaje

olan Alman hkmetini yle eletirmektedir: Srdrd Avrupa politikasyla

Republikaner, Alman halknn vergilerinin Avrupa Birlii yoluyla

243
C. Fiesch,/ J. Shields/ R. Woods, op.cit.. s:237.
244
Ibid. s.243.
245
Ibid. s.243-244.
246
Hans George Betz, The Politics of Discontent Postmodern Politics in Germany,New York, St.
Martins press, 1998 s:127.
 107

srekli olarak israf edilmesine kar direniinden vazgemeyecektir. (partinin

bakan) Schlierer, Alman btesi, btenin kendisi kadar bir miktar Brkselin

btesine ve her trl Avrupa Birlii programna akt srece bir tutam kattan

ibarettir demitir.247

Parti, Avrupa Birliinin douya doru genileme srecini de eletirmekte,

Schlierer Polonya ve Trkiye gibi lkelerin Avrupa Birlii iinde yeri yoktur

demektedir.

REP, Birliin yapsna ilikin olarak grlerini, AB, Avrupann egemen

ulus devletlerinin birarada bulunduu bir konfederasyon olmaldr eklinde

belirtmitir.248

Fransz FN gibi, Alman ar sa da Avrupa Birliinin gittike nem

kazanmas ve entegrasyonun derinlemesinden rahatszdr. Varlk nedenlerini ulusal

deerlerden alan iki parti de, Avrupa Birliinin geliimine iddetle muhalefet

etmekte; Birliin ulusal boyutta yaratt maliyetleri, hkmetlere kar bir koz

olarak kullanmaktan geri kalmamaktadrlar.

3.4.5.Alman Ar Sann Gmenler ve Yabanclara likin Sylemleri

Almanya yabanclar sorunuyla iki olayda kar karya kalmtr. Ilki

1960larn banda zellikle vasfsz iilerin talep edildii- emek gc ihtiyac

karsnda yzbinlerce yabanc iinin ithal edilmesidir.

1973de AET dndan ii kabul yasakland ise de, Gastarbeiter ( misafir

ii ) olarak gelenlerin ou kalmay tercih etmi ve ailelerini de getirerek, de facto

gmenler haline gelmilerdir. 249

247
www.rep.de
248
Ibid.
 108

Almanyadaki yabanclar sorunun ikinci boyutu da snmaclardan

kaynaklanmaktadr. lke, kinci Dnya Savandan 1997ye kadar dnyann en

liberal snma yasalarna sahipti. Bylece komnist rejimlerden gelenler bata

olmak zere snmaclarn says her geen gn artmtr.250

Bu kalabalk nfusu bir propaganda malzemesi olarak kefetmekte ge

kalmayan ar sa, Almanyann yabanclarn tehdidi altnda olduu inancn daha

1960larla birlikte NPDnin sylemleri ile ortaya atmtr. NPDnin devam olan ar

sa partiler de ayn izgide politik sylemlerini srdrmektedirler. Yabanclar, ar

saclara gre, Almanlarn alkanlklarn smren ve onlarn i imkanlar iin

tehdit oluturan asalaklardr.

DVU ve REP, yabanclar; artan su oranlar, sosyal sorunlar ve ulusal

deerlerinin dejenere edilmesinden sorumlu tutmaktadrlar. Ayrca slami deerlerin

lkede yaylmaya balamas, ekonomik anlamda i gvencesinin kalmamas ve

isizlik, kltrel yozlama, uyuturucu kullanmnn art yabanclarn Almanyada

yol at dier sorunlar olarak grlmektedir.

Almanyay ve Almanlar bu tehlikelerden korumann yolu, ulusal deerlerin

yeniden ykselmesi iin, Almanlarn kendilerine daha fazla gvenmeleri ve daha

milliyeti bir toplum haline gelmeleridir.251

249
J. Clark/J. Legge, Economics, Racism and Attitudes toward Immigration in the new Germany,
Political Research Quarterly, Vol: 50, No:4, Aralk 1997, s:902. ; Vatandalk kazanmak konusunda
Alman yasalar ok kat kurallar ierdiindiinden, hem Gastarbeiterlerin hem de ailelerinin
Almanlamas daha da zorlamtr. Buna karlk 1991e gelindiinde nfusun %7.3n oluturan
yabanclarla Almanya Avrupadaki en kalabalk vatanda olmayan nfuslardan birine sahipti. Clark-
Ledge, s:902.
250
Ibid. s.903. 1990da Avrupada en fazla snmac nfusa sahip ikinci lke olan Fransada 56.000
mlteci yaamaktayken; Almanyadaki snmac says 193.000 idi. Fransada ve ktann geri
kalannda 90lar boyunca snmac nfusu sabit kalrken, bu say Almanyada 1991de 256.000a,
1993de de 322.000e kmtr.
251
Winkler, op.cit. s:102-103.
 109

Ar saclarn dier birtakm ulusal meselelere ilikin grlerine gelince,

Alman ar saclar Alman ceza yasalarnn sertletirilmesini talep etmekte ve

hapishanelerdeki lml slah yntemlerine kar kmaktadrlar.

Alman iftisini ve Alman endstrisinin korunmas, vergilerin drlmesi

gerektiini sylemektedirler. Sendikalar ise, artk iilerin karlarn temsil

etmemekle sulayarak, tm toplumun refahn dnmek yerine, kendilerini ideolojik

bir takm hedeflere angaje ettiklerini ileri srmektedirler.

Kendilerini, sradan insanlarn temsilcisi olarak lanse ederek, dier siyasi

partilerin halktan kopuk olduklarini ileri srmektedirler. 252

3.5. Ar Sa Semen Kitlesi

REPin semenleri zerinde yaplan aratrmalar, partinin semenlerinin dier

partilerin semenlerinden daha az ortak zellikler tadklarn ortaya koymutur.

Ancak cinsiyet bu kurala bir istisna tekil eder, nk partiye oy verenlerin

2/3 erkek, 1/3 kadndr. Bu nedenle REP erkeklerin partisi olarak

tannmaktadr.253

Semenlerin ya dalmna bakldnda, zellikle 18-24 ya aras genlerin

ok az bir farkla yal semenleri getiini grmek mmkndr. Ancak yelerinin

ya ortalamas orta yan zerindedir.254

252
ibid. s:102-103
253
Betz, op.cit. , s: 118-119 Modern deer yarglarna sava aan ar san bu tutumuna en iyi rnek
belki de kadnlara ilikin sylemlerinde grlr.Kadnlarn eitim alma haklarnn olduunu kabul
eden Rep, ancak asl nemli olann kadnlara doal annelik ve ailenin merkezi olma yeteneklerini
gelitirmeleri iin frsat verilmesi olduunu savunur.nk kadnlarn, aileleri ve ocuklarnn mutlu
yaayacaklar gvenli bir aile ortam salamak gibi zel bir grev ve sorumluluklar vardr. Ayrca
parti, anne ve / veya ocuk iin hayati tehlike olmad srece krtaj hakkna da kesin olarak kar
kmaktadr.
254
Ibid. s: 115.
 110

1994 ylnda yaplan bir aratrma, REP semenlerinin byk blmnn

daha nce CDU/CSUya, kk bir blmnn SPDye oy verenlerden, geri

kalanlarn daha nce oy kullanmayanlardan olutuunu ortaya koymutur.255

Republikaneri destekleyenler arlkl olarak az eitimli kesimden

olumaktadrlar. Bu nedenle mesleki dalmlar vasfsz ii ya da ara kademe

elemanlarla, alt kademelerde grev alan kimselerden olumaktadr.

Tara ve kk kentlerde yaayanlar, zellikle mavi yakallar ar san

Almanyada oy ald gruplarn bandadr.1989da yaplan bir aratrmayla saptanan

verilere gre, bunlara lkenin Bats ve Kuzeyindeki byk metropellerde yaayan

bir grup daha eklenebilir. Bunlar kendilerini ekonomik olarak kt ya da ok

kt durumda olarak tanmlayan eski SPD semeni olan Almanlardr.256

Ar sa semenlerinin sosyal durumlarna bakldnda, Alman halknn

nemli bir blmn etkileyen yapsal deiimlerin REPin seim baarsnda etkili

olduu grlmektedir. Sosyal zlme ve marjinelleme toplumda byk apta

endie yaratmtr. Buna karlk geleneksel deerler ve zellikle Alman ulusal

kimlii ve Alman milliyetilii yeniden nem kazanmtr. (bkz. Ekler-3; Alman

ar sa semenin profili)

Partinin semenleri yaplan bir aratrmada kendileri iin en nemli konular

ve geleneksel deerleri; asayi ve emniyetin salanmas, temizlik, drstlk,

sorumluluk duygusu, alma disiplini ve geleneklerin korunmas eklinde

sralamlardr. Farkl fikirlere kar hogr, bar, ihtiyac olana yardm etmek gibi

255
Winkler, op.cit. s: 106.
256
Betz, op. cit. s: 115.
 111

maddeler ancak alt sralarda yer bulabilmitir. REP semenin %50den fazlas maddi
257
zenginliin nemsenmedii fikir akmlarna kar kmaktadrlar.

Almanyada eitli parti semenlerinin Avrupa Birlii ve yabanclara ilikin

grlerine ilikin yaplan bir aratrmada verilen cevaplar aadaki gibidir.

BATI ALMANYADA YABANCILARA LKN KAMUOYU GRLER

PART TERCHLER

Toplam CDU/ SPD FDP Yeiller Rep.

(%) CSU

1.Yerel seimde oy kullanma hakk

Olmal 27 14 33 35 60 0

Olmamal 72 85 66 65 39 100

2.Yabanc iilerin lkeye girilerine birka ay ya da bir yl iin izin verilmeli

Evet 65 73 62 59 33 92

Hayr 34 27 37 41 67 8

3.Yabanc iiler bir yl i bulamadklar takdirde lkeden ayrlmallar

Evet 67 76 63 68 32 94

Hayr 32 23 36 32 67 6

4.Almanyada doan yabanclara Alman vatandal hakk verilmelidir

Evet 69 62 75 67 91 41

Hayr 30 38 24 33 9 59

5.Yabanc iilerin elerinin geliine izin verilmelidir

Evet 62 56 67 64 80 34

Hayr 37 43 33 35 20 65

N 2272 766 836 165 185 104

Kaynak: Postmodern politics in Germanyden, EMNID, Spiegel-Umfrage, March 1989

257
ibid. s:117
 112

AVRUPA ENTEGRASYON SRECNE LKN KAMUOYU GRLER

PART TERCHLER
Toplam CDU/ SPD FDP Yeiller Rep.
(%) CSU

1.Entegrasyon sreci,

Daha hzl ilerlemeli 13 34 34 46 52 18

Daha yava ilerlemeli 14 11 12 8 9 43

u anki hzyla ilerlemeli 51 55 53 49 39 41

2. piyasaya ynelik olarak

Umutluyum 47 52 47 62 69 23

Umutsuzum 48 43 49 32 29 73

3.Sorunlara hangi dzeyde zm getirilmeli?

a.) gvenlik ve d politika

Ulusal 44 47 41 39 30 58

Avrupa 55 53 59 61 70 42

b.) sula mcadele

Ulusal 41 44 39 36 25 52

Avrupa 59 55 61 64 75 48

c.) isizlik

Ulusal 65 65 67 66 50 64

Avrupa 34 35 33 34 50 36

d.) ekonomik kalknma

Ulusal 52 55 52 47 42 55

Avrupa 47 44 47 53 58 45

e.) mlteciler

Ulusal 43 41 44 43 37 51

Avrupa 57 59 56 57 63 49

Kaynak:Postmodern Politics in Germanyden :Forschungsinstitut der Konrad-

Adenauer-Stiftung, Archieve Nr. 8901, March 1989

 113

Szkonusu aratrma sonular semenlerin ulusal zm nerilerine

verdikleri nemi yanstrken; yabanclar konusundaki nyarg ve endieleri de aka

ortaya koymaktadr.

Ar sa semeni iin Alman kimlik anlay, ulusal btnlk ve hiyerariye

itaati gerektirir. Anlamazlk, uzlaamama durumlarnda bireysel fikirlere tolerans

gstermeye kardrlar. Ancak onlar iin en nemlisi geleneksel olarak Almanlarla

zdelemi olan, ok almak, sorumluluk duygusu gibi gnmz Almanyasnn

tketim toplumunda anlamn kaybetmi ve modas gemi deerlerin Alman

kimliinin zn oluturduuna olan inanlardr.

Modern toplumda ar sa, modern toplumun zaaflarndan yararlanarak,

modernleme ve post modern kltre saldrarak, insanlar etrafnda toplamay

baarmtr.258

3.6.Ar Sa Parti Liderleri

Almanyada ar sa ekol, Fransada olduu gibi iletiim becerileri, hitap

yetenei ve karizmas olan bir lider karmay baaramamtr. Bunun nedenleri

arasnda hereyden nce kinci Dnya Sava deneyimini yaayan lke insanlar iin,

ar sac rk akmlarn bir ykm ve utanla zdelemi olmas ve galip

devletlerin yaptklar yasal dzenlemelerle bu akmn geliimi nne nemli engeller

konulmu olmas gsterilebilir. Ciddi darbe alan ve varlnn meruiyeti dahi

bulunmayan ar saclar siyaset sahnesinde varlklarn srekli klamamlardr.

yle olunca da gemiten bugne bu hareket iinde mcadele ederek, tm ar

saclar tarafndan kabul gren bir lider karmalar mmkn olamamtr.

258
ibid. s: 114-119
 114

DVUnun kurucusu ve bakan olan Gerhard Grey hem partiyi, hem partinin

yayn organlarn ynetmi; propaganda materyallerini hazrlam, hem de partinin

mali gereksinimlerini karlamtr.

NPDde, uzun sreli olmamakla birlikte, von Thadden parti zerinde otorite

kurmay baarmtr.

kinci Dnya Savandan sonra ar sada beliren en nemli sima Franz

Schnhuber olmutur. 1994e kadar Repin bakanln srdren Schnhuberin

ardndan parti liderliine seilen Rolf Schlierer halen bu grevi yrtmektedir.

Alman ar sa kinci Dnya Savandan sonra bir trl tam anlamyla

toparlanp, benzerleri kadar yksek oy oranlarna ulaamamtr. Hem hareket

iindeki blnmeler, hem yasal engeller hem de tarihi sre iinde rk akmn

yaad kesintili siyaset mcadelesi ar san kinci Dnya Sava ncesi gcne

yaklamasnn dahi mmkn olmamasna ve Fransadaki gibi gl bir lider

karamamalarna yol amtr.

koldan siyaset sahnesinde beliren ar sa partiler arasnda en baarl

olan Republikaner olmutur. Parti, lkedeki dier siyasi partilere kar beliren genel

memnuniyetsizlii, teknolojik gelimeler ve kresellemenin getirdii ekonomik

zorluklarn banda yer alan isizlii; Avrupa Birlii ykmllkleri ve iki

Almanyann birlemesi ile lkede yaanan skntlar ve nihayet gmenler ve

yabanclarn varlndan duyulan honutsuzluu zellikle 1990larn banda- oy

potansiyeline dntrmeyi baarmtr.

Genel olarak eyalet seimlerinde baar gsteren ar saclar, Alman ulusal

meclisi ve Avrupa Parlamentosu seimlerinde varlk gsterememektedir.

 115

Yakn gelecekte Almanyann siyaset sahnesinden silinmesi beklenemeyecek

ar sa hareket, kayda deer seim baarlar yakalayamasa da; artan iddet olaylar

ile adndan sz ettirmeye devam edecee benzemektedir. Hkmetin gerekli

nlemleri almamas halinde milyonlarla ifade edilen bir yabanc nfusuna sahip olan

lkede toplumsal bar ve huzurun zarar grmesi artc olmayacaktr.

 116

SONU

90l yllardan beri Avrupada geni halk kitlelerinin partileri denen

gruplarn oy oranlarnda d yaanmaktadr. Buna karlk kendilerini dzenin ve

demokratik siyasal sistemin alternatifi olarak sunan partiler ezamanl olarak pek ok

Avrupa lkesinde seim baarlar elde etmilerdir.

Bu ykseli baz lkelerde nemli oranlara varm, bazlarnda parlamentoya

temsilci gnderme baarsn getirmi, bazlarnda ise en azndan seslerini duyurmaya

yetecek iki haneli bir rakama ulamalar eklinde ortaya kmtr. Ancak ar san

ykselii tabirinden anlalmas gereken, dier dzen partilerinin ykseli ya da

baarlarndan hayli farkldr.

Bu partiler extreme partilerdir. Yani siyasi partiler yelpazesinin en ucunda

yer alan ve yerleik kabul gren; demokratik, ok partili siyasal dzene, ekonomik

liberalizme, temel hak ve zgrlklerin korunmas, garanti altna alnmas, farkl

fikirlerin hogryle karlanmas, ok kltrllk gibi insanlk tarihinin ulaabilmek

iin hem ok uzun, hem de ok kanl mcadeleler verdii deerlere meydan

okumaktadrlar.

Bu partilerin iktidar ans bulunup bulunmad, iktidar ans yakaladklar

takdirde bunun douraca sonular ayrca tartlabilir. Ancak varsaymlar yerine

mevcut artlar altnda bir deerlendirme yapmak gerekirse, incelenen her iki lkede

de zellikle Almanyada- bu partilerin iktidara olduka uzak olduklar

grlmektedir. Bununla beraber, siyasi iklimde yarattklar etkiler, seim

baarlarndan beklenmeyecek derecede byk olmutur.

Hereyden nce bu partiler kendi gndemlerini kamuoyuna tamay

bilmiler, dier partileri bu konularda tavr belirlemeye zorlamlardr. Avrupa

 117

Birlii ve kresel dzenin getirdii DT gibi rgtlere kar duyulan tepkiyi oya

dntrebilmilerdir.

Bu siyasi baarlar dorudan ya da dolayl olarak ar sa partilerle balants

bulunan iddet yanls gruplara cesaret vermi, zellikle yabanclara kar iddet

olaylarnda art yaanmaya balamtr.

Her iki rnekte de ok fazla ortak nokta bulmak mmkndr. Hem Fransada

hem Almanyada partilerin semen tabanlar aa yukar birbirinin aynsdr.

Hayatlar kresellemeden dolay gleen ve Avrupa Birliinin ekonomik alanda

rekabet edebilmek ve genileme srecinin gerei olan politikalar uygulayabilmek

iin, kendi btesi lehine sosyal gvenlik ve sosyal yardm deneklerinin gitgide

daraltmas sonucu; az eitimli, dar gelirli, isiz ya da dnem dnem part time ilerde

alan insanlar, geleceklerinden umutlu olmayan genler bu partilerin ekim

alanlarna girmektedirler.

Yaplan aratrmalar, yine her iki lkede de nemli bir protesto oyunun

varlna iaret etmektedir. Protesto mahiyetindeki oylar genellikle Avrupa

Parlamentosu seimlerinde daha fazla grlmektedir. Burada ulusal siyaset denklemi

etkilenmeden, merkezi partilere mesaj verme olana bulunmaktadr.

Haziran 2004deki seim sonular ok arpc sonular ortaya karmtr.

Hereyden nce, Hindistandaki parlamento seimlerinden sonra en byk

demokratik oylama eklinde reklam yaplan seim, %44,2lik katlm oranyla, bir

Avrupa seiminde grlen en dk oy kullanma oranna sahne olmutur.259 Bu

sonu, Avrupa Birlii kurumlarna ve Avrupadaki bir ok hkmete kar ok

yaygn ve iddetli memnuniyetsizlik ifadesi olarak yorumlanmtr. (1999 AP

259
Peter Schwarz, AB seim sonular Avrupa hkmetlerini sarst ., 24 Haziran 2004,
www.wswsw.com
 118

seimlerinde de katlm % 50nin biraz altnda gereklemiti.) Fransa ve

Almanyada da katlm ok dk olmutur.260

Avrupa Birlii kurumlar seimle ibana gelmeden, seimle ibana gelen

siyasilerin yetkilerini kullandklar iin eletirilmektedir. Brokratlarn halka kar

sorumluluklar olmadan bylesine geni yetkileri olmas, siyasilerin ise

sorumluluklarna ramen yetkilerinin gitgide kstlanr hale gelmesi halkta tepki

yaratmaktadr. Birliin eski ve gl lkelerinin halklar eskiden milli btelerinden

kendileri iin harcanan sosyal transfer deneklerinin, genilemeyle Birlie dahil olan

yeni lkelere akmasna da iddetle kar kmaktadrlar.

Tm bu olumsuzluklar, kampanyalarnda Avrupa Birlii kartln ne

karan partiler iin byk avantaj yaratmakta, hkmette olan partiler iin de ciddi

oy kayb dourmaktadr. Nitekim Alman sosyal demokratlar bugne kadar ki en kt

seim sonularn alrken, Fransada da muhafazakar parti byk oy kaybetmitir.

Bunun yannda Avrupa Birliine kar kan sac partiler, Polonya, ek

Cumhuriyeti, Macaristan, ngilterede oy oranlarn artrmlardr. Hollanda ve

Avusturyada parlamentoya girecek kadar oy almlardr. 261

Fransa ve Almanyadaki ar sa partilerin pek ok ortak yannn dnda

ayrlan taraflar da bulunmaktadr.

Fransada ar sa, totaliter ve otoriter rejimlerin doas zere karizmatik ve

gl bir lider karabilmitir. Fransada Le Pen bakanlk seimi sonular, FNin

seim sonularndan her zaman daha baarldr. Oysa Almanyada byle bir lider

bulunmamaktadr.

260
ibid.
261
ibid.
 119

Fransada ar sa dnem dnem farkl partiler altnda rgtlenmise de,

70lerin bandan itibaren Fransz ar saclar FN emsiyesi altnda biraraya

gelmilerdir. Her ne kadar liderlik yaryla balayan hizipleme sonucunda Bruno

Megret yeni bir parti kurarak partisinden ayrlsa da, fazla destek bulamamtr.

Almanyada ise tek bir parti yerine ar sa, blnmeler ve rekabet iinde

seimlere girmektedir.

Fransada ar san elde ettii oy oranlar zellikle Bakanlk ve AP

seimleri bakmndan, Almanyadakinden ok daha fazladr. Bunda liderlik,

hkmete duyulan tepki kadar etkili bir baka neden daha aranmas mmkndr.

nk Almanyada muhalefetteki Hristiyan demokratlar (CDU/CSU), sosyal

demokrat hkmetin hem neo-liberal politikalarna, hem de rnein Trkiyenin

yelik perspektifi gibi baz politikalarna sert eletiriler getirmektedir. Nitekim

Hristiyan demokratlarn oy oranlar dzenli olarak artmaktadr.

Almanyada ar san geliimini etkileyen nemli bir olay da iki

Almanyann 1989da yeniden btnlemesidir ki, bu durum pek ok sorunu da

beraberinde getirmitir. lkede bte a 1990da 117 milyar DMa km, kamu
262
harcamalar 140 milyar dolar DMa ykselmitir. Dou Almanya ve Dou Bloku

lkelerinde yaayan pek ok Alman, Federal Almanyaya g etmitir. Bu tarihten

itibaren, Almanyada ar sa iddet olaylarnda trman gzlemlenmitir.

Hep olumsuzluklarla ad anlan ar sa partilerin, iinde bulunduklar

toplumda nemli bir vazife grdkleri gzden karlyor olabilir mi?

Her ne kadar demokratik ve ok partili sistem iin tehlike gibi grnseler de,

farkl bir bak asndan yaklaldnda, bizzat bu sistemin varln srdrmesi iin

262
Atlgan, op.cit. s:93
 120

nemli roller oynamaktadrlar. En azndan dzen partilerinden midini kesen

insanlar iin demokratik sistem iinde tercih edebilecekleri bir alternatif tekil

etmektedirler. Bylece toplumda oluan stres bir yolla boaltlm olmaktadr.

Dier yandan da tpk Marksist ideolojinin kapitalizmin aksayan ynlerini

ortaya koyduu gibi, ar sac partiler yeni dnya dzeninin ve Avrupa Birliinin

ihmal ettii toplumsal gruplarn szcs olarak, sz konusu siyasi partilerin bir takm

hatalarn ya da eksikliklerini ortaya koymaktadr. Nitekim Le Penin rakipleri dahi

onun sylemleri iin, tespitleri doru, nerileri yanl deerlendirmesi

yapmaktadrlar.

imdi Avrupal hkmetler ve Avrupa Birlii brokratlar iin bir frsat

domutur. Ya selefleri gibi eletirilerden dersler karp, felaket senaryolarn

varsaym olma noktasnda brakacaklar, ya da ar san ve dezavantajl

toplumsal gruplarn gelecekte yol aabilecekleri tahribatn sorumlusu olma riskini

gze alacaklardr.
 121

KAYNAKA

1.KTAPLAR

1) Ardagh, John : France in new century, New York, Viking press,1999

2) Ayni, Mehmet Ali : Ulusuluk, der. Nezih Neyzi, stanbul, Peva yay., 1997

3) Benoit, Bertrand : Social Nationalism An Anatomy of French

Euroscepticism, Vermont,Ashgate pub.,1997

4) Betz, Hans George ve Immerfall, Stefan : The new Politics of the Right,

New York, St. Martins, 1998

5) Beyme, von Klaus : Right-wing extremism in Postwar Europe,Cass yay.,

1998

6) Bourseiller, C. : Extreme Droite, Paris, Bourin, 1991

7) Britton, Leon : Globalisation versus Sovereignity? The European

Response, Cambridge, Cambridge uni. Press, 1997

8) Davies, Peter : The National Front, London, Routledge, 1999

9) Day, Alan J. : Directory of European Union Political Parties, London,

John Harper pub., 2000

10) Duverger, Maurice : Political Parties: Their Organization and Activity in

the Modern State, New York, Wiley, 1963.

11) Goffney, John : Political Parties and the EU, London, Routledge, 1996

12) Guibernaut, Montserrat : 20. yyda Ulusal Adalet ve Milliyetilikler, ev.

Nee Nur Domani, Sarmal yay., 1997

13) Hainsworth, Paul : The Politics of the extreme Right, London, Biddles,

2000
 122

14) Hargreaves, Alec ve G. Leamen, Jeremy : Racism, Etnicity and Politics in

Contemporary Europe, Loughborough uni.,Edward Elgar pub., 1995

15) Hirst, Paul ve Thomson,Graheme : Globalisation in Question,

Cambridge, Polity, 1996

16) Jelev, Jel : Faizm Totaliter Devlet , ev. Salih Baklac, Sleyman

Hafzolu, stanbul, 1994

17) Kapani, Mnci : Politika Bilimine Giri, 8. Basm, Ankara,Bilgi yay., 1996

18) Kennedy, Paul : Byk Glerin Ykseli ve kleri, ev. Birtane

Karanak, 7. Bask, Ankara, bank yay., 1998.

19) Marcus, Jonathan : The National Front and French Politics, London,

Mcmillan press, 1995

20) Marcus,Jonathan : The National Front and French Politics: The

Resistable Rise of J. M. Le Pen, London, Mcmillan, 1995

21) Morris, Peter : The French Politics Today, NY, St. Martins Press, 1994

22) Peterson, Abby : Stranger or Guest: Racism in Contemporary Europe,

Stockholm, Almquist and Wicksell int., 1996.

23) Pounlantzas, Nicos : Faizm ve Diktatrlk, ev. Ahmet nsel, Birikim

yay., 1980

24) Roberts, K. Geoffrey : German Politics Today, Manchester, Manchester uni

press, 2000

25) Sartori, G. : Parties and Party Systems, New York, 1976

26) Simmons, H. : The French NF: The Extremist Challenge to Democracy,

Oxford, Westview press, 1996

 123

27) Veen, Hans Joachim ve Lepszy,Norbert ve Mnich,Peter: The

Republikaner, Party in Germany: Right-wing Menance or Protest

Catchall?,London, Praeger, 1993

 124

2.MAKALELER

1) Anderson, R / Zimdors,A., Class, Education and Extreme Party Support in

Germany, 1991-98, German Politics, Vol:12, No:2, 2003

2) Aydoan, Osman, Avrupann Siyasi Kltr Deiikliinin Parametreleri,

Silahl Kuvvetler Dergisi, say:371, 2002

3) Backer, Susann , Right-wing extremism in Unified Germany, The politics

of the Extreme Right: from the margins to the Mainstream, ed. Paul

Hainsworth, London, Pinter yay., 2000

4) Betz, Hans George, The politics of Discontent, Postmodern Politics in

Germany, New York, St. Martins Press, 1998

5) Boztepe, Kemal Avusturyada Ar San nlenemeyen Ykselii,

Toplumbilim Dergisi , say;7, Ekim 1997

6) Clark, J. , Legge, J. , Economics, Racism and Attitudes toward

Immigration in the new Germany, Political Research Quarterly, Vol: 50,

No:4, 1997

7) Dowling, Matthew , The Declining Fortunes of the French NF 1993-94,

International Security Studies at Yale uni., Occasional Paper Series No: 3,

1995
 125

8) Eatwell, Roger : The Rebirth of the Extreme Right in Western Europe,

Parliamentary Affairs, 2000

9) Fieschi,C./Schields,J. , Extreme Right-wing Parties and the EU, Political

Parties and the EU, ed. John Goffney, London, Routledge, 1996

10) Frears, John , The National Front /The Extreme Right in France, Parties

and Voters in France, London, St. Martins Press, 1991

11) Fysh, Peter/Wolfreys, Jim , Le Pen, The NF and The Extreme Right in

France, Parliamentary Affairs, Vol:45, No:3,1992

12) Gehmacher, Ernst, Verlierer und Rechtsextreme, Zukunft, No: 7, 1992

13) Gkdere, Ahmet , Zayf Euro ve Avrupa Birliinde atlaklar, Yeni

Trkiye, 2000/36

14) Hainsworth, Paul , The Front National: From Ascendancy to Fragmentation

on the French extreme right, The Politics of the extreme right, London,

Biddles, 2000.

15) Ignazi, Pierro , The Silent Counter Revolution, European Journal of

Political Research, vol:22, 1992

 126

16) Jackman, R./ Volpert, K., Conditions Favouring Parties of the Extreme

Right in Western Europe, British Journal of Political Science, Vol:26,

1996

17) Klaits, Joseph , Buchanan and Europes far Right, The Christian Science

Monitor, vol:88, 1996

18) Ladrecht, Robert , European Integration and the Social Democratic

Dilemma, Social Democracy and the challenge of the European Union,

London, Rienner pub., 2000

19) Ladrecht, Robert, European Integration and Party Revelance, Social

Democracy and the Challenge of the EU, London, Lynne Rienner pub.,

2000.

20) Mayer, Nona , Why do they vote for Le Pen?, European Journal of

Political Research, No:22, 1992

21) Mayer, Nona , Ethnocentrism and the Front national Vote in the 1988

French Presidential Election, Racism, Etnicity and Politics in

contemporary Europe, ed. Alec G. Hargreave, Jeremy Leamen, Edward

Elgar pub., 1995

 127

22) Mayer, Nona , The French National Front, The New Politics of the Right,

ed. Hans George Betz, Stefan Immerfall, New York, St. Martins press, 1998

23) Miles, Robert, Explaining Racism in Contemporary Europe Racism,

Modenity and Diversity on the Western Front, ed. A. Rattansi, S.

Westwood, Cambridge, 1994

24) Nicholson, Michael , How Novel is Globalisation?, Politics and

Globalisation: Knowledge, Ethics and Agency, London, Routledge, 1999

25) Poulantzas, Nicos, Faizmin Halk Etkinlii stne, Faizmin Analizi,

ev.; Cemal Sreyya, ed. Maria A. Macciocchi, stanbul, Payel yay., 1979

26) Roberts, Geoffrey K. , Germany and Europe, German Politics Today,

2000/3

27) Roberts, Geoffrey K. , Right-wing Radicalism in the new Germany,

Parliamentary Affairs, Vol:45,No:3,1992

28) Rodgers, C. , Le Front National, French Political Parties A

Documentary Guide, ed. N. A. Adinall, Cardiff, uni. Of Wales press, 1995

 128

29) Scharpf, Fritz W. ,The European Social Model : Coping with the

Challenges of Diversity, Max Planck Insttute for the Study of Socities,

July 2000

30) Taggart, Paul , Comparison, Cleaveges and Cycles: Politics and the

European Union Politics and the Globalization: Knowledge, Ethics and

Agency,ed.Martin Shaw, London, Routledge, 1999

31) Vincent, Jean Maria, Faizmin Ykselii ve Zaferi stne, Faizmin

Analizi, ev.; Cemal Sreyya, ed. Maria A. Macciocchi, stanbul, Payel yay.,

1979

32) Winkler, Jrgen, Radical Right-wing Parties in Contemporary Germany,

The new Politics of the Right, ed. Hans George Betz, New York, St.

Martins Press, 1998

33) Wolfreys, Jim , An Iron Hand in a Velvet Glave: The Programme of the

Front National, Parliamentary Affairs, Vol: 46, No:3,1993

34) Wieviorka, Michel , Populism and Nationalism in Contemporary Europe,

Stranger or Guest: Racism and Nationalism in Contemporary Europe,

ed. Sandro Fridzilius and Abby Peterson, Almquist and Wicksell, Stockholm,

1996
 129

35) Wieviorka, Michel , Racism in Europe: Unity and Diversity, Racism,

Modenity and Diversity on the Western Front, ed. A. Rattansi, S.

Westwood, Cambridge, 1994

3. TEZLER

1. Atlgan, Aya , F. Almanya ve D. Almanya Birlemesi ve Birlemenin AT

zerindeki Etkileri, (baslmam Y:L: tezi, Sos. Bil. Ens., Siy. Bil. Fak.)1995

2.Ivaldi, G. , Le cultures politiques des sympathisants et adhrent du Front

national.Enquest dans le dpartment de lIsre, ph. D. Thesis in political science,

Grenable,1994

6.NTERNET ADRESLER

www.europa.eu.int www.electionworld.de

www.rep.de www.foreigntrade.gov.tr

www.wsws.com www.dw-world.de

www.nation.com www.politik.uni_mainz.de

www.cdu.de www.kenthaber.com

www.eurobarometer.com www.marksist.com
 130

EK -1 Front National Semeninin Corafi Dalmn Gsteren Harita

 131

EK 2 Front National Semeninin Sosyolojik Nitelikleri

 132

EK 3 Alman Ar Sa Semeninin Sosyolojik Nitelikleri

 133

EK: 4 AB Genilemesine Kar Olanlarn Kiisel Nitelikleri

 134

EK: 5 AB Genilemesine Kar Olanlarn lkelere Gre Dalm

 135

ZET

Amac ar san Avrupadaki ykseliini ve bu ykseliin ardnda yatan

nedenleri ortaya koymak olan bu alma blmden olumaktadr.

lk blmde ykseli srecinde olan ar sa partilerin siyasi ereveleri

izilmitir. Ar sa, faizm ve rkln tanmlarna yer verilmi, Avrupada

rkln douu ve son dnemde ortaya kan rk akmn zellikleri ile beslendii

koullara deinilmitir. Blmde ayrca, genel olarak Avrupann ar sa

partilerinin zellikleri ve ykselme trendi iine girmelerine etki eden koullar ortaya

konulmutur.

kinci blmde bu ykseliin nemli rneklerinden Fransa ve bu lkedeki

ar sa parti Front National incelenmitir. ncelikle lkedeki ar san tarihi

geliimine deinilmitir. Front Nationaln ald seim sonular, partinin rgt

yaps, semenleri, lideri Jean Marie Le Pen ve parti politikalar ile bu lkede ar

san ykseliinin nedenleri ortaya konmaya allmtr.

nc blmde ise, Fransa iin olduu gibi Almanya rneinde de tarihi,

rgtsel, politik sylemler ve liderler baznda ar sa partiler incelenmi, semen

profillerine deinilmi ve Almanyada ar san ykseli nedenleri ortaya

konmutur.
 136

ABSTRACT
This thesis, which aims to analyse the reasons of the rise of extreme right

parties in Europe, is consisted of three parts.

In the first part the exreme right, racism and facism has been defined. The

historical backround of European racism, the latest racist wave and the favouring

conditions of its development have been explained. And finally the extreme right

parties of Europe and their ideological frame has described.

The focus of the second part is the French extreme right and the latest

representative of this wave in France; the Front National. First the history of the

extreme right in this country and the improvement process of the Front National have

been explained. And than the favouring conditions of the rise of FN and its

ideological view on main issues, including the European Union has been touched on.

In this thesis Germany was the second example for the rise of the extreme

right in Europe. Germany is not one of the countries in which the extremists are in

rise as to endanger the established multiple democratic system. But this country has

been choosen for two main reasons. First of all, both Germany and the extreme right

wing has a unique importance for each other due to the Nazional Sozialist Party of

Germany. And Germany and its domestic political developments are very important

because of its location in the EU together with France.

In the third part, the past and current situation of extreme right in Germany

are explained. The ideological frame, the favouring conditions and the voters of this

parties has been examined.