1.

FUNKCJA AKUMULACJI (definicja, wasnosci, przykadowy wykres)

Rozwamy inwestycj kapitau wynoszcego 1 jednostk pienin (1(jp)) w chwili t = 0. Niech a(t) oznacza wartod
tego kapitau w chwili t 0. Funkcj a: t a(t) nazywamy funkcj akumulacji 1 jednostki kapitau.

Wasnoci:
1. a(0) = 1
2. Bdziemy zakadad, e funkcja ta jest niemalejca.
3. Jeeli odsetki przyrastaj w sposb cigy to jest to funkcja ciga, a jeeli okresowo to funkcja jest nieciga
(przy czym ma tzw. cigod prawostronn).

Przykady:

Dla ustalonego t0 wartod a(t0) nazywamy czynnikiem akumulacji. Ze wzgldu na rne okresy moemy mwid o:
rocznym czynniku akumulacji, dwuletnim czynniku akumulacji, ptorarocznym czynniku akumulacji, itd.

Jeeli inwestycj jest kapita P to wwczas wartod przysza tego kapitau wyraa si wzorem:
F(t) = P * a(t).
2. Efektywna stopa procentowa i dyskontowa (definicja + wzr, wasnosci, rwnowazna alternatywna
definicja + wzr)

Efektywna stopa procentowa miernik odsetek

Jest to wielkod zysku wygenerowanego po 1 roku z zainwestowanej 1 jednostki pieninej, wypacanego pod koniec
roku. Oznaczamy j i, wyraa si wzorem:
i = a(1) - a(0).
Z powyszego moemy zdefiniowad roczny czynnik akumulacji wzorem:
a(1) = a(0) + i = 1 + i.

Wasnoci efektywnej stopy procentowej:

1. Poniewa mierzy ona zysk wygenerowany po roku, to jest to roczna stopa procentowa.
2. Pojcie efektywna jest uywane w sytuacji gdy odsetki s pacone 1 do roku pod koniec roku
(przeciwieostwem jest stopa nominalna gdzie odsetki s pacone czciej ni 1 w roku).
3. Najczciej wyraana jest w procentach.
4. Wielkod zainwestowanego kapitau w cigu roku jest staa, nie dokonujemy wpat ani wypat.

Efektywn stop procentow moemy wyrazid za pomoc przyszej wartoci kapitau:

1 + 1 (0) ( 1 + ) (0) (1) (0)
= = =
1 (0) (0)
Std otrzymujemy alternatywn definicj efektywnej stopy procentowej:
(1) (0) 1
= =
(0) (0)
Efektywn stop procentow nazywamy zysk do kapitau, ktry ten zysk wygenerowa w cigu roku.

1 2
1 = , 2 =
(0) (1)
Dla dowolnego roku inwestycji stopa efektywna wyraa si wzorem:
1 + 1 ( 1) (1 + ) ( 1) () ( 1)
= = = =
1 ( 1) ( 1) ( 1)
Efektywna stopa dyskontowa (stopa dyskontowa)
Przykad
Pan Kowalski poycza 100 z na rok na 6% w skali roku. Jeli wedug umowy ma zapacid odsetki po roku to dzisiaj
dostaje 100 z, a za rok oddaje 106 z.

Natomiast jeli odsetki ma oddad od razu (z gry) to dzisiaj dostaje 94 z a za rok oddaje 100 z.

Te dwie formy poyczki nie s tosame (rwnowane) gdy w pierwszym przypadku dysponujemy kwot 100 z a w
drugim dysponujemy kwot mniejsz (94 z), za rnica midzy wartoci koocow i pocztkow jest taka sama.
Definicja
Dyskontowaniem nazywamy wyznaczanie kapitau biecego na podstawie kapitau przyszego. Wartod o jak
naley pomniejszyd kapita przyszy aby otrzymad biecy nazywamy dyskontem i oznaczamy D.
Uwaga: Bardzo czsto zamiast sowa dyskonto uywa si odsetki patne z gry.
Definicja
Miar dyskonta jest efektywna stopa dyskontowa (krtko - stopa dyskontowa), ktr definiujemy jako stosunek
dyskonta do kapitau ktry to dyskonto wygenerowa.

Zastosowanie
Zasady dyskonta stosuje si przy poyczkach krtkoterminowych z odsetkami spacanymi w chwili zacignicia dugu,
czyli z gry. Najczstszymi poyczkami s poyczki potwierdzane wekslami, bonami skarbowymi i krtkoterminowymi
obligacjami.
Wasnoci:
efektywna stopa dyskontowa mierzy odsetki patne z gry w cigu roku;
odsetki s pacone tylko raz do roku;
najczciej wyraana jest w procentach;
wartod zainwestowanego kapitau w cigu roku jest staa, tzn. nie dokonujemy adnej wpaty ani wypaty.

Rnice pomidzy stop procentow a dyskontow

Stopa procentowa mierzy odsetki wygenerowane od kapitau wczeniejszego za stopa dyskontowa mierzy odsetki
wygenerowane od kapitau pniejszego
 4. Oprocentowanie proste i skadane (zastosowanie, definicje, funkcje akumulacji, stopy efektywne)
OPROCENTOWANIE PROSTE
Zasady oprocentowania prostego s stosowane w obliczeniach
bankowych transakcji krtkoterminowych (do 1 roku), umowach
zawieranych poza sfer bankow oraz jako przyblienie przy
wyznaczaniu odsetek skadanych po czasie niebdcym cakowit
wielokrotnoci roku.
Model oprocentowania prostego charakteryzuje si tym, e w
kolejnych latach (okresach) inwestycji zysk jest staej wielkoci. Innymi
sowy oprocentowaniu podlega jedynie kapita pocztkowy za odsetki
wygenerowane w trakcie nie s reinwestowane.
Rozwamy inwestycj 1 j.p. (jednostki pieninej) w chwili t=0. Niech i
bdzie stop oprocentowania prostego, czyli stop przy ktrej
naliczane s odsetki po roku (okresie) od 1 jp. Zatem po pierwszym
roku mamy (1) = 1 + , po drugim roku (2) = 1 + + =
1 + 2 . W rezultacie () = 1 + , gdzie t= 1, 2, 3 Wielkod
nazywamy odsetkami po czasie t, odsetkami prostymi.
Zauwaamy, e ze wzrostem n maleje in.
W granicznym przypadku, gdy rok podzielimy na n czci i n :
W sposb naturalny uoglniamy wzr na funkcj akumulacji
() = 1 + , gdzie t 0.
OPROCENTOWANIE SKADANE
Zastosowanie Oprocentowanie skadane jest stosowane w transakcjach rednio- i
dugoterminowych, czyli powyej 1 roku.
Definicja W modelu oprocentowania skadanego (procentu skadanego) odsetki
wygenerowane po kadym roku (okresie) inwestycji podlegaj kapitalizacji, czyli
s reinwestowane na kolejne lata (okresy) inwestycji. Kapita pocztkowy i
odsetki s przetrzymywane a do kooca inwestycji.
Funkcja Rozwamy inwestycj 1 jp w chwili t = 0. Niech i bdzie stop tego
akumulacji oprocentowania, czyli stop przy ktrej naliczane s odsetki pod koniec kadego
roku inwestycji. Po pierwszym roku mamy kapita (1) = 1 + , ktry staje si
kapitaem pocztkowym dla drugiego roku inwestycji. Zatem po drugim roku
mamy : (2) = (1) + (1) = (1) (1 + ) = (1 + )2 . Kapita a(2) staje
si kapitaem pocztkowym w 3. roku inwestycji, czyli po 3. roku mamy: (3) =
(2) + (2) = (2) (1 + ) = (1 + )3 .
Reasumujc funkcja akumulacji jest tutaj postaci: () = (1 + ) , gdzie t = 1, 2,
3
W granicznym przypadku gdy n :
Odsetki proste a stopa efektywna Stopa Stopa oprocentowania skadanego a stopa efektywna
Staa stopa oprocentowania prostego nie implikuje staej stopy efektywna Staa stopa oprocentowania skadanego implikuje sta stop efektywn. Istotnie,
efektywnej. Istotnie, jeli i jest stop oprocentowania prostego, in jeli i jest sta stop oprocentowania skadanego, in stop efektywn w n-tym
stop efektywn w n-tym roku to wwczas otrzymujemy: () (1) (1+)1 (1+) (1+)1 (1+)1(1+1)
roku to mamy: = (1)
= (1+)1
= (1+)1
=
() (1) 1+1(1)
= = = dla n = 1, 2, 3 W matematyce finansowej istniej dwa wzory na wartod przysz 1 jp po
(1) 1+( 1) 1+(1)
Zauwaamy, e ze wzrostem n maleje in. dowolnym czasie t 0.
1) a(t) = (1 + i)t, t 0
2) Zamy, e t = n + k, gdzie n = 0, 1, 2, k(0,1) wwczas:

() = ( + ) = () (1 ) + ( + 1)
= (1 ) (1 + ) + (1 + )+1
= (1 + ) [1 + (1 + )] = (1 + ) (1 + )
(1 + ) (1 + ) > (1 + )+
Drugi model jest modelem mieszanym, gdy stosujemy zarwno model
oprocentowanie prostego jak i skadanego. Skadany stosujemy dla penych lat, a
prosty dla jakiej czci roku.
 5. Zasada rwnowaznosci stp procentowych (definicja, zaleznosci pomiedzy efektywna stopa
procentowa a dyskontowa oraz ich interpretacja-przynajmniej trzy)

Rwnowano pomidzy stop procentow a dyskontow

Jak zauwaylimy w przykadzie te dwie formy poyczki nie byy rwnowane. Aby sprowadzid t sytuacj do
rwnowanoci poyczek naleaoby, np. obliczyd dyskonto od kwoty 106 z przy odpowiedniej stopie dyskontowej d.

Teraz moemy powiedzied, e te dwie poyczki s rwnowane pierwsza przy stopie procentowej i = 6%, druga przy
stopie dyskontowej d = 5,66%. Powiemy tutaj, e stopa i = 6% oraz stopa d = 5,66% s stopami rwnowanymi.
Definicja
Powiemy, e dwie stopy procentowe lub dyskontowe s rwnowane jeeli przy zaoeniu rwnoci kapitaw
pocztkowych oraz rwnoci kapitaw koocowych odsetki lub dyskonta generowane od odpowiednich kapitaw s
takie same.
5. Nominalna stopa procentowa i dyskontowa (definicja, roczny czynnik akumulacji,
efektywna stopa procentowa, zaleznosc pomiedzy nominalna stopa procentowa a dyskontowa)

Dyskontowanie proste (handlowe) - wyznaczenie wartoci pocztkowej 1 jednostki kapitau przy zastosowaniu stopy
dyskontowej wedug wzoru:

1
1 () = 1 , 0 () = 1 + (oprocentowanie proste)

Zastosowanie - wycena weksli (potwierdzenie poyczki krtkoterminowej)

Dyskontowanie skadane (dziaanie odwrotne do oprocentowania skadanego)

1 () = = (1 )

Niech t = n + k, gdzie n N{0}, k (0,1), n+k (n, n+1):

1) + = (1 )+
2) + = (1 ) + +1 = (1 + (1 )) = (1 )

Nominalna stopa procentowa i dyskontowa

Jak wspominalimy wczeniej pojcie efektywna odnosi si do sytuacji gdy odsetki s naliczane tylko raz w cigu
roku (na koocu lub pocztku). W sytuacji gdy odsetki s naliczane czciej i kapitalizowane mamy do czynienia z
pojciem nominalna stopa procentowa.

Definicja
Niech m bdzie liczb cakowit wiksz od 1. nominalna stopa procentowa i(m) to taka stopa podana w skali roku,
() (2)
dla ktrej odsetki s kapitalizowane i naliczane m razy w cigu roku wedug stop y , np. = 10%.

Wprowadzimy posta rocznego czynnika akumulacji.

()

Roczny czynnik akumulacji wyraa si tutaj wzorem: (1) = (1 + )

() ()

Stopa efektywna wyraa si wzorem: 1 + = (1 + ) = (1 + ) 1



Definicja
Nominalna stopa dyskontowa d(m) to taka stopa podana w skali roku, dla ktrej dyskonto jest naliczane m razy w
()
cigu roku wedug stopy
i odejmowane.
 ()

Roczny czynnik dyskonta jest tutaj postaci: = (1 + )

Relacje midzy nominaln stop procentow a dyskontow

Niech i(m), gdzie m = 2, 3,... bdzie roczn stop nominaln procentow, d(p) ,p = 2, 3, roczn stop nominaln
1
dyskontow. Poniewa = 1+ czyli1 + = 1 to:
() ()

(1 + ) = (1 +

)

Przy zastosowaniu stp nominalnych bdziemy stosowad nazewnictwo:

dla m = 2 - oprocentowanie/dyskontowanie proczne;
dla m = 4 - oprocentowanie/dyskontowanie kwartalne;
dla m = 12 - oprocentowanie/dyskontowanie miesiczne;
dla m = 360 - oprocentowanie/dyskontowanie dzienne.

Uwaga: Rok bankowy ma 360 dni, 52 tygodnie. Standardowa liczba dni w miesicu to 30.

Reasumujc roczna stopa efektywna mierzy zysk uzyskany w cigu 1 roku, proczna stopa mierzy zysk uzyskany w
cigu 1 procza, kwartalna - w cigu 1 kwartau, itd.
6. Natezenie oprocentowania (definicja, roczny czynnik akumulacji, wyprowadzenie
wzoru na , zaleznosci pomiedzy rocznymi czynnikami akumulacji)

Przykad:

Inwestujemy jedn jednostk pienin na rok na 10% w skali roku w tym sensie i = i( m) = 10% z podokresow
kapitalizacj odsetek. Wyznaczymy warto przysz jednej jednostkize wzgldu nazmian czstoci kapitalizacji
odsetek.

= 10% = 1 (1 + 10%) = 1,1

2 = 1 (1 + 5%)2 = 1,1025
m = 2 2 = 10% = 5%
2
= 4, 4 = 10%
4
= 2,5% = 1 (1 + 2,5%)4 = 1,1038
4

Warto przysza jest wysza. Im czciej kapitalizujemy odestki tym wicej otrzyymamy kapitau.

Wniosek:

Przy zaoeniu rwnoci stp nominalnych w skali roku ze wzrostem czstoci kapitalizowania odsetek w cigu roku
wzrasta warto przysza kapitau.

a(i) = costans chc mie cay czas tak sam warto przysz

Jeeli zakadamy sta warto przysz ((1) = ) niezalenie od czstoci kapitalizowania odsetek w cigu
roku to wwczas im czciej kapitalizujemy odsetki (tzn. Im wiksze jest m) tym mniejsz stop nominaln
otrzymujemy ( () maleje).

Przy zaoeniu staego cyznnika akumulacji, ze wztrostem czstoci maleje stopa nominalna.

UWAGA! Z oglnego wyksztacenia wiemy, e jeeli mamy cig liczb rzeczywistych malejcy i ograniczony z dou
( , ) to jest on zbieny do pewnej granicy.

Wyobramy sobie sytuacj, e czsto kapitalizowania odsetek w cigu roku wzrasta nieograniczenie. (tj. podokresy
kapitalizacji staj si coraz krtsze).

Naturalnym pytaniem jest o oprocentowanie kapitau w takim przypadku i o wyznaczenie wartoci przyszej kapitau.
Odpowiedzi na to pytanie jest oprocentowanie cige i natenie oprocentowania.

Definicja:

Nateniem oprocentowania nazywamy tak roczn stop procentow delta (), ktra mierzy zysk uzyskany w
kadym momencie czasu w cigu roku. Inaczej mwic mierzy zysk, gdy czsto kapitalizowania odsetek dy do
nieskoczonoci, czyli dugo podokresu kapitalizacji dy do zera.

i raz skapitalizowane
i(m) odsetki skapitalizowane m razy w cigu roku
Delta gdy odsetki s kapitalizowane nieskoczenie w ciagu roku. ,WSZYSTKIE te to okres roku

Wyprowadzimy wzr na roczny czynnik akumulacji (1 ) z nateniem (delta). W tym celu zamy, e dla


dowolnego > 1
(1) = 1 + = (1 + ( )

Std cig ( ) jest cigiem malejcym i ograniczonym z dou czyli zbienym.

Niech lim () =


() () ()

()
lim (1 + ) = lim [(1 + ) ] =

Zatem (1) =

Otrzymujemy nastpujce relacje:

(1) = 1 + = (1 +
)

= 1 = (1 )

Przejdziemy do wyznaczenia rocznego czynnika dyskonta z nateniem delta.

Zamy, e = 1 = (1
) , >1 Niech lim = wwczas:

lim (1 ) = lim [(1 ) ] =

Co daje =
7. Oprocentowanie przy zmiennej stopie procentowej

Zamy,e dla inwestycji trwajcej n lat co roku mamy inn stop efektywn, oznaczmy j . Wwczas n-letni
czynnik akumulacji ze zmienn stop jest postaci

() = (1 + 1 )(1 + 2 ) (1 + ) = (1 + )
=1
Analogicznie przy zaoeniu , w roku k inwestycji czsto kapitalizowana odsetek wynosi , to

1 1 2 2
() = (1 + ) (1 + ) (1 + ) = (1 + )
1 2
=1

W przypadku, gdy w k-tym roku inwestycji oprocentowanie dane jest nateniem , otrzymujemy

1+2 ++
() = 1 2 = = =1

UWAGA.

Zauwamy, e przy stosowaniu natenia oprocentowania narzdzia zwizane z dowodzeniem rnych twierdze
korzystaj z zalenoci zwizanych z sum nate nie angaujc iloczynu rocznych czynnikw akumulacji.
8. Renta jednostkowa patna z dou i z gry (definicja, wyprowadzenie wzoru na wartosc
biezaca i koncowa, relacje pomiedzy tymi wartosciami)

RENTA PATNA Z DOU

Wyprowadmy wzr na warto pocztkow renty pewnej, zwykej, jednostkowej, patnej z dou o n-patnociach.

Przez
| oznaczamy warto pocztkow renty jednostkowej, patnej z dou. Jeeli chcemy zasygnalizowa stop
oprocentowania tej renty to stosujemy oznaczenie
|

2 3 2 1 )
1 1 1

| = + + + + = (1 + + + + = = =
1 1
( 1) 1 + 1
1
=

1 = |(1)| = 1 +

1
Zatem:
| =

1
Jeeli renta jest o staych patnociach wielkoci A to wwczas warto pocztkowa renty wynosi
| =

| oznaczamy warto kocow renty jednostkowej patnej z dou o n patnociach.

Jeeli chcemy zasygnalizowa stopie oprocentowania renty to stosujemy oznaczenie

 2 1
1 (1 + ) (1 + ) 1
| = 1 + (1 + ) + (1 + ) + + (1 + )
= =
1 (1 + )

(1 + ) 1

| =

1 (1+) 1

| (1 + ) =
Zauwamy, e (1 + ) = =
|

Renta jednostkowa patna z gry o n patnociach

Przez
| oznaczamy warto pocztkow renty jednostkowej patnej z gry o n patnociach lub (
| )

2 1
1 1

| = 1 + + + + = =
1
1

| =

Przez
| oznaczamy warto kocow renty jednostkowej patnej z gry.

2 1 ]
(1 + ) 1
| = (1 + ) + (1 + ) + + (1 + ) = (1 )[ 1 + (1 + ) + + (1 + )
= (1 )

(1 + ) 1 (1 + ) 1
= =

1+

Zatem

(1 + ) 1
|
=

W powyszych przeksztaceniach stopy i oraz d s stopami rwnowanymi o okresie zgodnym z okresem bazowym.

Zauwamy:

1 (1 + ) 1
| (1 + ) =
(1 + ) = =
|

Ponadto:

| = | (1 + )
Analogicznie

| = |
(1 + )

| = 1|
+ 1

| =
1| 1

1
Zauwamy, e ze wzoru|
= otrzymujemy 1 =
| +

W chwili t = 0 inwestujemy 1jp przy stopie i. Po kadym okresie otrzymuj zysk wielkoci i, ktrego nie kapitalizuj.
Po czasie n odzyskuj zainwestowany kapita w wielkoci 1jp.
9. Renta wieczysta (definicja, wartosc biezaca renty wieczystej patnej z dou, z gry)

Renta wieczysta to renta o nieskooczonej liczbie patnoci. Zastosowanie, np. przy wycenie dywidendy z akcji
uprzywilejowanych. Wartod biec jednostkowej renty wieczystej patnej z dou oznaczamy przez | i
wyznaczamy jako sum nieskooczonego cigu geometrycznego.
2 3 2
1 1 1
| = + + + = (1 + + + ) =
= =
1 11

1

| =

1 1 1
Zauwamy, e wyraenie spenia: lim
| = lim =

1
Analogicznie otrzymujemy |
= renta wieczysta jednostkowa patna z gry. Zauwamy, e wartod biec renty

jednostkowej o n patnociach da si zapisad za pomoc renty wieczystej.

| =
| |
|
10. Renta patna z dou (z gry) rzadziej niz naliczanie odsetek (definicja, zaozenia,
wyprowadzenie wzoru na wartosc biezaca)

RENTY PATNE RZADZIEJ NI NALICZANIE ODSETEK Z DOU

Wyznaczymy warto pocztkow renty

1 sposb:

Korzystajc z zasady rwnowanoci stp procentowych, inaczej z zasady rwnowanoci warunkw oprocentowania,
dan kapitalizacj zastpujemy rwnowan kapitalizacj zgodn z okresem bazowym. Zatem

j stopa okresu bazowego rwnowana stopie i

1 + = (1 + )
= (1 + ) 1
1
1 (1 + )

=

|

2 sposb:

1

+ 2 2
+ + = + ( ) + + ( ) 2
= + +. . + = (1 + + + 1 ) =
1
1

1 1
|
= = = =
1 (1 + ) 1 (1 + ) 1
|

Uwaga!

= (1 + ) 1

1 1 1
1 (1 + ) 1 (1 + (1 + ) 1) 1 (1 + ) 1 ( 1 )
1 + = |
= =
=
=

| (1 + ) 1 (1 + ) 1
|
RENTY PATNE RZADZIEJ NI NALICZANIE ODSETEK Z GRY

1 Sposb:

Korzystamy z zasady rwnowanoci stp procentowych. Wyznaczamy rwnowan stop j. Zatem warto
pocztkowa wyraa si tutaj wzorem:

1
1 (1 + )
= , = (1 + ) 1

|
1+

2 Sposb:


1
1 1
1+ + 2
+ + 2
= 1 + + ( ) + +
= = 1 + + + 1 = =
1 1
1 |
= =
1 |

Uwaga!

1 1(
1
) 1 1
1( ) 1 (1 + ) 1 (1 + ) 1 |
1+ 1 + (1 + ) 1
| = = = = = =
(1 + ) 1 (1 + ) 1 1 ( 1 ) 1 |
1+ 1 + (1 + ) 1 (1 + ) 1+
11. Renta patna z dou (z gry) czesciej niz naliczanie odsetek (definicja, zaozenia,
wyprowadzenie wzoru na wartosc biezaca)

Patnoci dokonywane z dou

W jendym okresie kapitalizacji mamy m patnoci.

W sumie w jednym okresie kapitalizacji suma patnoci daje 1.

i - Stopa okresu kapitalizacji czyli stopa oprocentowania renty

warto pocztkowa renty jednostkowej o m-ptnociach w ciagu jednego okresu kapitalizacji

() 1 1 1 2 1 1 1 2 1 1
|
= + + + = (1 + + + )

1
1 1 1 1 1 1 1 1 ( ) 1 1 1 1 1
= (1 + ( ) + + ( )1 ) = 1 = 1 = 1

1 1 1
1 1 1
= 1 = 1 =
()
(1 + ) 1 [(1 + ) 1]

UWAGA

Zamy, e patnoci s wielkoci P kada. Wwczas z (*)

() 1 1

|
= ()

Czyli
1 ()
= =
() |

Ze wzoru (*) otrzymujemy warto kocow renty

() () (1 + ) 1
= (1 + ) =
| | ()
Ponadto warto pocztkowa renty wieczystej wynosi

() () 1 1
|
= lim = lim ()
= ()

Z gry
1
() 1 1 1 1 1 1 1 ( ) 1 1
= + + + = 1 = 1 =
| ()
1 (1 )

Warto koowa oraz wieczysta odpowiednio wynosz

() ()
(1 + ) 1
| = (1 + ) =
()
() () 1
|
= lim =
()

RENTA CIGA

Szczeglnym przypadkiem renty patnej czciej ni naliczanie odsetek jest renta, ktrej patnoci s dokonywane w
kadym momencie czasu okresu kapitalizacji, czyli ilo patnoci w jednym okresie kapitalizacji dy do
nieskoczonoci. Tak rent nazywamy cig a warto pocztkow tej renty oznaczamy przez | .

Tak jak poprzednio suma wypat w jendym okresie bazowym daje warto 1. Czyli
1

| | = 1
0

/Dt -> wielko ptnoci w chwili t/

Zatem warto pocztkowa

| =
0

Gdzie rniczkowe wyraenie jest wartoci biec patnoci w chwili .

0 1 1 1
| = = 0 = = = =
ln ln ln ln
0

1
| = (**)

(**) Powyszy wzr otrzymamy rwnie nastpujco

() 1 1
| = lim = lim =
|
()

() 1 1
lim = lim =
| ()
12. Renta arytmetyczna (definicja, zaozenia, wyprowadzenie wzoru na wartosc biezaca)

Zakadamy, e okres bazowy pokrywa si z okresem kapitalizacji. Rozwamy rent patn z dou o n-patnociach,
pierwsza patno wielkoci P, kada nastpna wiksza od poprzedniej o Q.

Warto pocztkowa tej renty:

1 1 1 1 2 2 1 2 1

| + 1 + + 1 = + ( + + + ) = + ( + 2


+ 3 + + 1 ) = + ( + 2 + 3 + + 1 + ) =

+ ( + 2 + + ) = | + (


| )

W szczeglnym przypadku gdy pierwsza patno wynosi 1 oraz rnica 1 to mamy do czynienia z rent rosnc.
Warto pocztkowa tej renty wynosi

|

()
| =
| +

Dokonujc analogicznego rozumowania warto pocztkowa renty arytmetycznej o pierwszej patnoci P i rnicy Q
patnej z gry wynosi

| + ( )
|
13. Renta geometryczna (definicja, zaozenia, wyprowadzenie wzoru na wartosc biezaca)

Z dou

Rozwamy rent patn z dou o n-patnociach, pierwszej patnoci P, ilorazie 1 +

Warto pocztkowa tej renty wynosi:

+ (1 + ) 2 + + (1 + )1 = (1 + (1 + ) + + (1 + )1 1
1+ 1+
1+ 1+ 2 1 + 1 1(
1+ =
) 1(
1+
)
= (1 + +( ) + + ( ) ) =
1+ 1+ 1+ 1+ 1+1
1
1+
1+
1( )
= 1+

Przy zaoeniu .
Gdy = warto pocztkowa wynosi:
14. Spata dugw (wzory oglne, raty stae, raty malejace)

Dugiem nazywamy kwot, ktra powstaje w chwili t = 0, dla danej poyczki. Dugi bdziemy spaca cigiem rat,
patnoci ( )
=1 dokonywanych z dou. Dug bdziemy oznacza przez S. Cig patnoci jest rent o N wyrazach,
za S jest wartoci pocztkow jet renty.

Dug zostaje spacony ustalonym cigiem patnoci jeeli na dowolny moment t (0 ) warto bieca
patnoci jest rwna wartoci biecej dugu. Warto biec dugu bdziemy nazywa dugiem biecym.

(1 + ) = 1 (1 + )1 + 2 (1 + )2 + + + +1 (1 + )1 + (1 + )()

Po spaceniu n-rat moemy pyta o dug biecy . Dug ten moemy przedstawi w postaci retrospektywnej (za
pomoc rat spaconych) lub w postaci prospektywnej ( za pomoc rat niespaconych).

Posta retrospektywna: = (1 + ) 1 (1 + )1

Posta prospektywna: = +1 (1 + )1 + +2 (1 + )2 + + (1 + )()

Rn czsto nazywane jest rat czn, gdy skda si z sumy dwch elementw: z tzw. raty kapitaowej i raty
odsetkowej.

= + Rata kapitaowa Rata odsetkowa

=
=1

= 1

1 >

1 =

Dla dowolnego n n =1 , ... , N tworz nam si nastpujce cigi ( )

=1 , ( )=1 , ( )=1 , ( )=1

, ktre wchodz w plan spaty (amortyzacji) dugu S.

Szczeglnym przypadkiem spaty dugu jest spata ratami staymi (annuitetowymi), czyli
= = 1, , wwczas dug S jest wartoci pocztkow renty staej patnej z dou, czyli zachodzi: =

| std otrzymujemy posta = .

|

(1+)
Std rwnowanie otrzymujemy (1 + ) = | , czyli =
.
|

Z powyszego otrzymujemy = (1 + ) | , natomiast =
|

Na uwag zasuguje rata kapitaowa = 1 .

 (1 + ) (1 + )
= 1 = (1 + )1
1| (1 + ) | = (1 + )
1

1| (1 + ) |
| |
(1 + ) ((1 + )1 1) (1 + ) ((1 + )1 1)
= [(1 + )1 (1 + ) + ]
(1 + ) 1 (1 + ) 1
+1 1 +1 +
(1 + ) (1 + ) (1 + ) + (1 + ) (1 + ) + (1 + ) + (1 + )+ (1 + )
(1 + )1 (1 + 1)
=
=
(1 + ) 1 (1 + ) 1

= (1 + )1
|

Czyli: = (1 + )1
|

Zauwamy, e cig ( )
=1 jest cigiem geometrycznym o pierwszym wyrazie i ilorazie 1 + . Czyli w przypadku
|

rat staych czci kapitaowe tworz cig rosncy. Za czci odsetkowe tworz cig malejcy. Z dwch powodw:

1. Aby zrwnoway raty R do czci kapitaowej, ktra jest coraz wiksza trzeba doda coraz mniejsz cz
odsetkow.
2. Poniewa w kadej racie jest cz kapitaowa, ktra pomniejsza dug biecy to dug biecy tworzy cig
malejcy, a tym samym odsetki od dugu biezcego te tworz cig malejcy.

Kolejnym szczeglnym przypadkiem spaty rat (stosowanym w bankowoci) jest spata ratami malejcymi, czyli
ratami o staych czciach kapitaowych.To jest: = ; = 1, . ,

= + = + 1 = + ( ( 1) )

Ktra forma spaty wygeneruje wiksze raty w sumie?

1 rosnacy malejcy 1

1 S R 1 (a) 1 S + 1 1 (n)
|

... R () ....
|
... ...

N R (1 + ) N
|
S S

< ( = 1 ) => 1 () > 1 () = 1, <
|

(1 + )1 > ( = )
|
Co intuicyjnie implikuje, e raty (czci) odsetkowe bd wiksze dla rat staych ni dla rat malejcych. A zatem
spata dugu ratami staymi wygeneruje wiksze odsetki w sumie ni spata dugu ratami malejcymi.
15. Dynamiczne metody oceny projektw inwestycyjnych

Inwestycja przedsiwzicie, ktre wymaga uprzedniego poniesienia nakadw pieninych w celu osignicia
ewentualnych zyskw w przyszoci. Ze wzgldu na czas wyrnia si krtkoterminowe (poniej roku),
dugoterminowe (powyej roku).

Ze wzgldu na cel wyrnia si:

Odtworzeniowe
Modernizacyjne
Rozwojowe
Strategiczne
Interesu publicznego
Ustroju spoecznego

Ze wzgldu na przedmiot mamy:

Rzeczowe
Finansowe
W kapita ludzki

Moemy wyrni cztery gwne cechy inwestycji:

1. Czas realizacji
2. Ponoszone nakady
3. Oczekiwane korzyci
4. Ryzyko realizacji.

Przedsibiorstwa podejmuj decyzje inwestycyjne w oparciu o trzy czynniki:

przychody, ktrych wielko zaley bezporednio od popytu na okrelony produkt

koszty, ktrych wyznacznikiem jest poziom stp procentowych (wysza stopa procentowa oznacza wyszy
koszt inwestycji przy finansowaniu ze rodkw zewntrznych np. poyczki, kredyty)
oczekiwania, czyli stan zaufania przedsibiorcy do gospodarki ( przewidywana recesja zniechca
przedsibiorcw do inwestowania za ekspansja gospodarcza zachca ).

Niezalenie od rodzaju przedsiwzicia kad inwestycj charakteryzuje przepyw rodkw pieninych

odzwierciedlajcych warto poniesionych nakadw i uzyskanych dochodw. Przepywy te okrelamy mianem cash
flow. Ustalenie przewidywanej wartoci przepyww pieninych stanowi podstaw oceny opacalnoci inwestycji.
Wyrniamy nastpujce metody oceny opacalnoci:

warto bieca netto

wewntrzna stopa zwrotu
zmodyfikowana wewntrzna stopa zwrotu
okres zwrotu inwestycji
zdyskontowany okres zwrotu
wspczynnik efektywnoci.

Oprcz okresu zwrotu wymienione metody zaliczaj si do metod dynamicznych (dyskontowych). Za okres zwrotu
do metod statycznych.
Przez inwestycj finansow rozumie bdziemy cig ( )=0 patnoci dokonywanych w rwnych odstpach czasu
charakteryzujcych inwestycj od momentu rozpoczcia t = 0 do zakoczenia t = n speniajcych:

1. 0 nazywany jest nakadem pocztkowym i przyjmuje wartoci ujemne.

2. Przynajmniej jeden przepyw z cigu 1 . . przyjmuje wartoci dodatnie
3. Ostatni przepyw jest rny od 0 ( 0 )

Uwaga

W literaturze nakad oznaczany jest przez i zapisywany jako warto dodatnia.

BIECA WARTO NETTO ( NPV Net Present Value )

Metoda ta mierzy nadwyk sumy zdyskontowanych wpyww nad sum zdyskontowanych wydatkw na moment t
= 0. Czyli


=
(1 + )
=0

Gdzie r nazywamy stop dyskontow, ktra wyraa koszt uytego kapitau do sfinansowania przedsiwzicia.


=
(1 + )
=1

W dalszej czci wykadu, rwnie na wiczeniach, bdziemy zwykle rozwaa inwestycje, ktre dopuszczaj ujemne
przepywy pienine w pocztkowej fazie przedsiwzicia. Natomiast jeeli pojawi si w chwili t < n dodatni przepyw
pieniny to pniejsze przepywy rwnie bd dodatni.

Ograniczajc si do tego typu inwestycji zaleno NPV od kosztu r interpretujemy nastpujco:

Metoda NPV jest skonstruowana zgodnie z wymogami nowoczesnego zarzdzania finansami, gdy poprawnie
uwzgldnia przepywy pienine w caym okresie ycia projektu, bierze pod uwag zmienn warto pienidza w
czasie, moe by atwo dostosowana do podejmowania decyzji w warunkach ryzyka, bezporednio informuje o
wpywie projektu na warto rynkow przedsibiorstwa.

W praktyce moliwe s trzy przypadki wartoci NPV:

1. NPV > 0 przedsiwzicie nalezy przyj do realizacji, gdy przyczynia si do uzyskania korzyci finansowych
przedsibiorstwa.
2. NPV = 0 przedsiwzicie neutralne
3. NPV < 0 przedsiwzicie naley odrzuci

W sytuacji gdy metod NPV stosujemy w celu porwnania kilku przedsiwzi, to do realizacji przyjmuje si to, ktre
osignie najwysz dodatni warto NPV.
WEWNTRZNA STOPA ZWROTU (IRR Internal Rate of Return)

Wewntrzna stopa zwrotu to taka stopa r, dla ktrej NPV = 0, czyli

=0
(1 + )
=0

Jest to taka stopa procentowa, przy ktrej bieca warto wydatkw jest rwna biecej wartoci wpyww.
Wewntrzna stopa zwrotu wyraa graniczny koszt po jakim moe by zgromadzony kapita niezbdny do
sfinansowania danej inwestycji, w myl zasady zainwestowany kapita powinien generowa wysz stp zwrotu ni
koszt po jakim zosta pozyskany.

Graniczny koszt oznacza, e jeli jedna zotwka kapitau cakowitego zaangaowanego w dane przedsiwzicie
inwestycyjne przynosi 20 groszy korzyci netto to aby przedsiwzicie byo opacalne koszt zgromadzenia kapitau na
pokrycie tego przedsiwzicia nie moe by wyszy ni 20%.

Mamy nastpujce zalenoci pomidzy stop dyskontow r a wewntrzn stop zwrotu IRR:

1. r < IRR przedsiwzicie inwestycyjne jest opacalne, przy danym koszcie kapitau r inwestycja generuje
dodatni warto biec netto, projekt jest rdem nadwyki finansowej
2. r = IRR przedsiwzicie inwestycyjne jest neutralne, wewntrzna stopa zwrotu jest rwna kosztom
pozyskania kapitau
3. r > IRR przedsiwzicie jest nieopacalne, przy danym koszcie inwestycja pochania rodki finansowe nie
tworzc wystarczajcych wpyww.

WSKANIK RENTOWNOCI, EFEKTYWNOCI (PI Profitability Index)

Metoda NPV wskazuje bezwzgldn nadwyk tworzon dziki poniesionym wydatkom. W przypadku gdy mamy do
czynienia z inwestycjami o rnych nakadach kapitaowych NPV nie informuje o efektywnoci nakadu.

W tym celu naley posuy si wskanikiem rentownoci, ktry mierzy sum zdyskontowanych wpyww do sumy
zdyskontowanych wydatkw.

+
=0
(1 + )
=

=0
(1 + )
Projekt inwestycyjny przyjmuje si do realizacji jeli PI > 1. Podstaw wyboru jednego przedsiwzicia z kilku jest
maksymalizacja wskanika PI.Oczywicie przy zaoeniu, e NPV rozwaanych projektw jest dodatni.
16. Inflacja, realna wartosc kapitau

W dotychczasowych rozwaaniach dotyczcych zmian wartoci pienidza w czasie procesu ekonomicznego

Nie uwzgldnialimy procesu ekonomicznego polegajcego na zwikszeniu iloci pienidza w obiegu w stopniu
silniejszym od wzrostu iloci towarw na rynku, przejawiajcego si we wzrocie cen towarw i usug w tym czasie.

Wzrost ten nazywamy inflacj natomiast zjawisko odwrotne nazywamy deflacj.

PRZYCZYNY INFLACJI:

Brak rwnowagi w budecie pastwa (wydatki przewyszaj wpywy),

Monopolizacja gospodarki (monopolici formuuj ceny),
Ingerencja pastwa w polityk banku centralnego,
Nadmierna emisja pienidza (dodatkowy dodruk).

W polskiej gospodarce od poowy 2014 mona byo zaobserwowa deflacj spowodowan gwnie:

Spadkiem cen paliw,

Spadkiem cen ywnoci (Rosja wprowadzia embargo na produkty z Unii Europejskiej),

Miar inflacji jest stopa inflacji , ktra:

Dla gospodarek z wysok inflacj

1 +
1 + =
1 +
Dla gospodarek z nisk inflacj

oznacza nominaln stop procentow wyraajc obserwowan zmian wartoci kapitau w czasie,

oznacza realn stop procentow wyraajc realny przyrost wartoci kapitau w czasie.

Dzisiaj cena kajzerki w Biedronce 0,29 zotego. Za rok cena kajzerki bdzie wynosia 0,32 zotego. Zatem stopa i nom spenia tutaj:
0,32 = 0,29 ( 1 + inom)

Zauwamy, e po ustalonym czasie warto przysza kapitau P nominalnie wynosi: = (1 + ). Za realne

warto tego kapitauwynosi = (1 + ).
1+
Korzystajc ze wzoru 1 + = 1+
relacja pomidzy tymi wartociami jest nastpujca:

= 1+ , czynnik 1 + nazywamy czynnikiem inflacji.



Przeksztacajc wzr = 1+ otrzymujemy: = (1 1+ )

Wyraenie 1+
oznaczamy przez . (mwi o ile procentowo zmniejszya si warto realna naszego kapitau) , ktra mwi o ile nisza jest
warto nominalna kapitau.