Lipatan

merupakan btk alunan yg tdpt pd batuan kerak bumi akibat daya mampatan dan tekanan secara
mendatar semasa proses pertembungan antara plat2 tektonik

Gunung lipat
gunung yg thasil drpd kuasa himpitan dan mampatan dr 2 arah yg bertentangan mybbkan bahagian
tengah tertolak, terhimpit ke atas
kuasa dihasilkan oleh arus perolakan dlm mantel luar

Proses pembentukan lipatan kerak bumi

Punca tenaga arus perolakan lapisan mantel
o Arus perolakan dalam mantel akan menghasilkan daya mampatan dan daya tarikan ke dalam
bumi apabila sel-sel perolakan bertemu dan bergerak ke bawah.
o Daya ini akan memampatkan kerak bumi sehingga menghasilkan kedutan.
Pertembungan antara plat benua.
o Pertembungan antara plat benua akan menyebabkan salah satu plat termusnah dan satu lagi
akan terjulang ke atas membentuk kawasan gunung lipat.
o Contohnya apabila plat India bertembung dengan plat Eurasia membentuk banjaran Himalaya.

Bmb yg terhasil
1. Lipatan simetri
o mpy cerun yg seimbang di kedua2 belah
o terjadi akibat tindakan daya mampatan yg sama kuat di kedua2 belah kerak bumi
2. Lipatan asimetri
o mpy satu cerun yg lebih curam berbanding dgn cerun bersebelahnya yg lebih landai
o terjadi disbbkan daya mampatan yg lebih kuat di sebelah shj manakala sebelah lagi daya
mampatan agak lemah
3. Nappe
terhasil akibat daya mampatan yg terlalu berat sebelah mybbkan rekahan satu rusuk tertolak ke
hadapan dan bertindih dgn rusuk yg satu lagi

Ciri gunung lipat tua dan muda

Tua
o terbentuk kira-kira 250 hingga 600 juta tahun dahulu
o Kws stabil
o Proses penggondolan yang giat menyebabkan gunung menjadi lebih rendah dan gondol
o juh drpd lingkaran Pasifik
o Contoh: Banjaran Appalachian, Banjaran Ural dan Banjaran Titiwangsa.
Muda
o Terbentuk kira-kira 35 juta tahun dahulu
o Tinggi, kasap, dan tidak stabil.
o Masih mengalami letusan gunung berapi dan gempa bumi
o dekat lingkaran Pasifik
o Contoh: Banjaran Rocky, Banjaran Andes dan Banjaran Himalaya

Kesan proses lipatan

Gunung lipat
o mrujuk kpd bahagian kerak bumi yg dipaksa naik ke atas semasa berlakunya proses lipatan
o bhg ini dikenali sbg antiklin mbtk kemuncak gunung lipat
 o tdpt 2 jenis sistem gunung lipat iaitu lipat muda dan lipat tua
Lurah
o semasa lipatan terjadi, bahagian batuan lemah akan dipaksa ke bawah
o bhg yg dipaksa ke bawah dikenali sbg sinklin yg kemudiannya mbtk lurah gunung lipat
Cerun lipatan
o mrujuk kpd cerun yg terhasil antara gunung lipat dgn lurah gelinciran
o tdpt cerun yg curam dan kadang kalanya landai bergantung kpd jenis lipatan

Kepentingan gunung lipat thdp aktiviti manusia

Pelancongan suasana indah
Kws tadahan air hujan bekalan air utk manusia
Pertanian cuaca yg sesuai, suhu rendah dan kelembapan udara yg tinggi
Ekologi mpy pelbagai flora&fauna, utk kajian
Pbinaan stesen satelit kws tinggi

================================================================================

Gelinciran
proses perubahan kddk lapisan kerak bumi dr tempat asalnya secara mdatar atau mnegak yg
dihasilkan oleh daya mampatan atau regangan

Jenis gelinciran
1. gelinciran biasa
2. gelinciran songsang/julang
3. gelinciran mendatar/rabak

Kesan gelinciran gempa bumi, letusan gunung berapi, tanah runtuh

===============================================================================

Gunung berapi
tbtk drpd bahan yg ditolak keluar dr lapisan mantel mlalui rekahan tertentu dan dilonggok di permukaan
bumi mengikut masa dlm pelbagai bentuk dan saiz

Kws mpy aktiviti gunung berapi

Indonesia, Filipina, Jepun, Itali, Amerika Syarikat, New Zealand, Mexico

Gempa bumi
gegaran yg dihasilkan secara tiba2 dr dlm bumi akibat drpd arus perolakan magma
terjadi di garisan sempadan plat tektonik akibat drpd pergerakan plat secara pertembungan,
perselisihan, dan tegangan
jg boleh terjadi disbbkan oleh letusan gunung berapi

Tsunami
ombak yg terhasil akibat gempa bumi dasar laut, letusan gunung berapi di dasar laut serta hempasan
meteor di laut
Fkt mhasil pelbagai btk gunung berapi
Jenis lava
o lava bes mhasilkan gunung berapi yg landai
o lava asid mhasilkan gunung berapi yg curam
 Sifat lohong gunung berapi
o lohong yg mdatar mhasilkan dataran lava apb lava mbeku
o lohong tengah akan mhasilkan kon
Sifat letusan
o letusan yg senyap dan berterusan mwujudkan kon gunung berapi yg sekata
o letusan yg kuat mwujudkan kawah yg besar
Kesan gondolan
o hakisan yg berterusan di cerun gunung berapi akan meruntuhkan cerun dan mdedahkan
magma

Bmb terhasil akibat aktiviti gung berapi

Btk jalar luar kon gunung berapi, dataran lava, kawah gunung berapi(kaldera), kolam air panas
Btk jalar dlm lakolit, pakolit, batolit, daik

Proses/cara pbtkn bmb akibat aktiviti gunung berapi

1. Gunung berapi btk kubah
terhasil dr lava jenis asid
lava jenis ini sgt pekat dan tidak boleh bergerak jauh
ia cepat mbeku pd jarak yg dekat mhasilkan gunung btk kubah yg tinggi tetapi curam pd
cerunnya
2. Gunung berapi btk perisai
terhasil dr lava jenis bes
lava jenis ini bersifat sgt cair dan mampu bergerak jauh
ia lambat mbeku dan mhasilkan gunung berapi btk perisai yg rendah tetapi dasarnya sgt lebar
3. Dataran lava
terhasil dr lava yg keluar dr bbrp siri letusan yg perlahan
biasanya lava jenis ini jenis bes dan bergerak jauh dan akan mbtk satu dataran yg rata
4. Batolit
hasil dr magma yg mengalami penyejukan dan pembekuan di dlm lapisan kerak bumi secara
besar-besaran
magma tidak berjaya keluar ke permukaan bumi
proses penggondolan lapisan permukaan boleh mdedahkan btk ini lalu mhasilkan bongkah
gunung yg besar

Kesan thdp kehidupan manusia

kehilangan nyawa
o terbakar
kerosakan/kemusnahan harta benda
o tanaman, ternakan, petempatan musnah
terjejas kesihatan
o pencemaran udara masalah pernafasan, sakit mata(pedih), sakit kulit akibat debu, asap

Kepentingan bmb akibat gunung berapi

tasik kaldera- aktiviti pelancongan, mpy pemandangan yg cantik menarik pelancong cth Tasik Toba di
Indonesia
kolam air panas tempat rekreasi dan pelancongan
dataran lava bes tanah subur sesuai utk aktiviti pertanian
kon lava bes mpy tanah yg subur, sesuai utk ptanian
tasik krater sesuai utk aktiviti perikanan, pelancongan, akuakultur
 Batolit dan lakolit perlombongan bahan mineral yg tdpt dlm batuan gunung berapi

============================================================================

Hanyutan benua
satu teori iaitu proses pemisahan benua tunggal yg dikenali sebagai Pangea kepada beberapa buah
benua yg ada pd masa kini
proses ini berlaku berjuta-juta tahun dahulu

Bukti teori hanyutan benua

1. bukti keselanjaran benua
persamaan garis pantai, boleh dicantumkan semula
cth pantai timur benua Amerika Selatan dan pantai barat benua Afrika
2. bukti fosil
pnemuan byk fosil haiwan dan tumbuhan yg sama zaman di benua berlainan
3. bukti kemagnetan purba
medan magnet batuan telah berubah dan tidak sama dgn medan magnet bumi yg ke arah Utara
4. bukti iklim purba
proses glasier purba mbuktikan bahawa Afrika dan Amerika Selatan pernah bercantum
5. bukti lautan
lembangan dan dasar laut lebih muda drpd benua