Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi www.esosder.

org
Electronic Journal of Social Sciences ISSN:1304-0278

Bahar-2011 Cilt:10 Say:36 (381-404) Spring-2011 Volume:10 Issue:36

TOPLUMSAL BR KURUM OLARAK ALE LEVLER

THE FUNCTIONS OF FAMILY AS A SOCIAL INSTITUTION

Yrd. Do.Dr. brahim KIR

KS Eitim Fakltesi retim yesi-Kahramanmara
ibrahimkr@hotmail.com

z
Aile toplumsal rgtlenmenin ve toplumsal kurumlamann temel ilevsel bir esi ve ekirdeidir.
Birok toplumsal kurum gibi aile de insanlk tarihi boyunca nemli deiiklikler geirmi ilevlerinde
farkllamalar olmu, ancak hibir toplumda yerini, nemini ve deerini yitirmemitir. Bu makalenin amac,
toplumsal bir kurum olarak ailenin ilevlerini sosyolojik bir bak asyla belirlemek, toplumdaki nemini
vurgulamaktr. Bu almada konu ile ilgili kitap makale gibi sosyolojik literatr ile aratrma raporlar taranm
elde edilen bilgilerle ailenin ilevleri belirlenmeye allm ve elde edilen verilere dayanarak ailenin ilevleri;1)
biyolojik ilev, 2)psikolojik ilev, 3) eitim ilevi, 4)toplumsal ilev, 5) kltrel ilev, 6)ekonomik ilev olmak
zere alt temel balk altnda tespit edilerek incelenmitir. Aratrma, gemite ve halen devam eden ailenin
ilevlerini belge veya dokman taramasyla belirleyen belgesel tarama modelinde betimsel bir almadr.
Anahtar Kelimeler: aile, toplumsal kurum, ilev, ailenin ilevleri.

Abstract
Family is a basically functional component and the core of social organization and social institution.
Like many social institution, family also has had many important alterations and changes on its functions, even
though it has never lost its place, importance and value on the society. The purpose of this article is to define the
functions of family as a social institution within a sociological point of view and emphasize its importance on the
society. In this study, the functions of family is categorized by the information which is concluded from the
sociological literature such as books and articles about the subject and research reports and they are examined in
these 6 categories; 1) Biological function 2) Psychological function 3) Educational function 4) Social function 5)
Cultural Function 6) Economical Function . This study is a descriptive study with document-scanning model,
which is determining the functions of family in past and present by scanning the documents and literature.
Key Words: family, social institution, function, the functions of family.
Bahar-2011 Cilt:10 Say:36 (381-404) Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi Spring-2011 Volume:10 Issue:36

1.GR

Aile toplumun temel ta ve ekirdeidir. Aile insanlkla birlikte var olan toplumsal bir
kurumdur. Birok toplumsal kurum gibi aile de insanlk tarihi boyunca nemli deiiklikler
geirmitir. Yapsnda, tipinde, boyutlarnda ve ilevlerinde nemli deiimler olmutur.
Geni aile klm ekirdek aileye dnmtr. Eitim, ynlendirme, meslek edindirme
gibi baz alanlardaki ilevlerini baka kurumlara devretmitir. Fakat ocuk yapma, sevgi,
koruma, bytme, yetitirme, ahlaki eitim, toplumsallatrma ve kiisel geliim gibi
ilevlerini zenle srdrmektedir. Ksaca ailenin, insan neslinin korunmas ve devamn
salama gibi temel niteliklerini hibir dnemde ve toplumda kaybetmedii, bugnde artan bir
nemle bu ilevlerini devam ettirdii grlmektedir.

Bu makalenin amac, toplumsal bir kurum olarak ailenin ilevlerini sosyolojik bir
bak asyla belirlemek, toplumdaki yerini, nemini ve deerini vurgulamaktr. Bu
almada konu ile ilgili kitap, makale gibi sosyolojik literatr ile aratrma raporlar taranm
elde edilen bilgilerle ailenin ilevleri belirlenmeye allmtr. Aratrma, gemite ve halen
devam eden ailenin ilevlerini belge veya dokman taramasyla belirleyen belgesel tarama
modelinde betimsel bir almadr.

1.1.Ailenin Tanm

Burada konunun daha iyi anlalabilmesi iin baz terimleri aklamak yararl
olacaktr: lk Trk sosyologlarndan Gkalpa gre aile, itimai messeselerin en eskisi olan
milletin dirlik ve birliinin yegne salaycs bir evlilik kurumudur (Gkalp, 1978:122).
Sezala gre aile, toplumsal rgtlenmenin ve toplumsal kurumlamann temel birimidir.
Dier bir ifade ile Aile birbirine evlilik ve kan yoluyla veya evlat edinme ekliyle bal olan
insanlar grubudur (Sezal, 1981: 17).

Saynn belirttiine gre; Hill ve Hansen aile ilgili aratrmalarda kavramsal

ereveden sz etmektedir. Bunlarn belli ballar unlardr: Etkileimci ereve, yapsal-
ilevsel ereve, durumsal ereve, kurumsal ereve ve geliimsel erevedir. Bu makalede
aile, yapsal -ilevsel ereve ile kurumsal ereveye yakn bir yaklamla ele alnp
incelenmitir. Bu yapsal -ilevsel kurama gre, nemli olan sistemdir, aile bir alt sistemdir,
rol ve stat ana uygun hareket eden bireylerden oluur. Kurumsal ereveye gre ise;
ailenin toplumdaki dier sosyal kurumlarla uzlamas gerekir (Sayn 1987: 532547; Tnaz,
1997: 2224).

382
Bahar-2011 Cilt:10 Say:36 (381-404) Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi Spring-2011 Volume:10 Issue:36

1.2.Toplumsal Kurum (messese)

Bir toplumda egdlm, rgtlenmi, greli bir btn oluturan dnceler,

inanlar, gelenekler, grenekler ve davranlarla zdeksel eler (yaplar mallar belgiler vb. )
toplamdr (Ozankaya, 1984: 126). Kurumlar; dzenli ve organize edilmi statler, roller ve
normlar btndr (Erden, 1998: 80-81).

1.3.lev ( fonksiyon)

lev ( fonksiyon); bir kltr esinin toplumsal yapnn uyumlu ileyiine yapt
katk veya bir yapnn gerekletirebilecei ve onu baka yaplardan ayrt etme olana veren
eylem tr ya da trleridir (Ozankaya, 1984: 68).

Bu makalede ilev; ailenin var olu gayesine uygun olarak esi olduu toplumun
uyumlu ileyiine yapt katk, insanla sunduu hizmet anlamnda ele alnmtr.

Ailenin ilevlerinden (fonksiyonlarndan) bahsederken ada sosyoloji kuramlarndan

fonksiyonalist kuram (fonksiyonalizm, organizmac kuram, yapsal-fonksiyonel kuram)
hakknda ksaca bilgi vermek yerinde olacaktr (Erdomu, 1987: 145).

Fonksiyonalist kuram (ilevcilik); toplumu alt sistemlerden veya paralardan

meydana gelen bir ileyen btn olarak kabul eden; her alt sistemin kendine has fonksiyonu
olduu inancna dayanan; paralar arasnda karlkl bir bamllk ve etkileim olduunu
ngren; paralardaki deiikliin btndeki deiiklie yol at iddia edilen, her alt sistem
veya parann kendi fonksiyonunu yerine getirirken btnn varlk, btnlk, ileyi ve
devamna hizmet ettiine inanlan bir nitelik tad temeline dayanmaktadr. Ksa bir ifade
ile, bu teorinin temsilcileri para-btn arasndaki karlkl fonksiyonel ilikileri esas
tutmakta, bu ilikilere arlk vermektedir (Erdomu, 1987: 145). Toplum ya da sosyal yap
bir sisteme ya da fonksiyonlarna dayanr, bu sistemin alt sistemleri vardr. Bu sistemler
arasnda denge kurularak toplumda uyum salanr. Toplumsal btnlemenin esasn kltr
oluturur (Timur, 1972: 5-6; Kzlelik,1992:94-106).

2. ARATIRMACILARA GRE ALE LEVLER

Ailenin toplumsal ilevlerini sosyologlar farkl ekilde ele almlardr. Bazlar konuya
btncl yaklap, temel konularda birleirken, bazlarnn olaya fakl yaklat
grlmektedir. Bu yaklam farllklar ve benzerlikleri aada tartlmtr:

Turner, aileyi biyolojik ve sosyal adan ele alarak deerlendirmitir. Ona gre, Aile
biyolojik olarak evlenme ve ocuk sahibi olma, onlar yetitirme sosyalletirmek suretiyle

383
Bahar-2011 Cilt:10 Say:36 (381-404) Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi Spring-2011 Volume:10 Issue:36

kendine has tabiat ve tarzlar bulunan bir sosyal gruptur (Turner, 1965:355). Baz
aratrmaclar, sosyal hayatn ana ekillerinden biri olarak kabul ettikleri aileyi, sosyal birlik,
sosyal bir grup, bir sosyal rgt, topluluk, sosyal bir kurum ve daha ileri giderek sosyal bir
yap olarak deerlendirmilerdir (Maclver and Pagey, 1969: 22-30; Akt: Acar, 1990: 12).

Goode, ailenin ilevlerini; retim, sosyal statler ve grevler ykleme, sosyal kontrol,
ocuklarn biyolojik duygusal ynden korunmas ve yetitirilmesi ilevi; Winch, retim,
toplumsallatrma, eitim, ekonomik, politik ve dini ilevler; Mayntz, kltrel ve bo
zamanlar deerlendirme ilevi; Neidhardt ise, gerilimleri azaltma ve yumuatma ilevi,
eklinde ifade etmektedir (Akt: Ergn, 1987: 39).

Ogburn(1963), ailenin ilevlerini, daha btncl bir yaklamla ele ald

grlmektedir. Ona gre, ailenin ilevleri; neslin devamn salamak, ekonomik
gereksinmeleri karlamak, stat salamak, ocuklara eitim vermek, dini bilgi ve inanlarn
kazandrmak, bo zaman deerlendirecek etkinlikler gerekletirmek, aile yelerinin birbirini
kollamalar, karlkl sevgi ortam meydana getirme ve cinsel doyumu salamak iin meru
ortam oluturma gibi ilevlerdir. Ackerman(1958) ise ailenin ilevlerini biyolojik, sosyal,
psikolojik ve ekonomik olmak zere drt balkta toplamtr (Akt: zgven, 2000: 19-20;
Bulut, 1993:3). Elliot ve Merill (1961:350) Ogburn un klasik snflamasna bir grev daha
ekleyerek ailenin ilevlerini; biyolojik, ekonomik, koruyuculuk, psikolojik, eitsel, dini, bo
zaman deerlendirme ve saygnlk salama eklinde snflandrmlardr (Akt: Gke,
1990:218). Erkaln da yine btncl bir yaklamla konuyu deerlendirdii grlmektedir.
Ona gre, Aile nfusu yenileme, milli kltr tama, ocuklar sosyalletirme, ekonomik,
biyolojik ve psikolojik tatmin fonksiyonlarnn yerine getirildii bir messesedir (Erkal,
1987:76). Skolnick, adan ele alarak incelemitir. Ona gre, ailenin, i blm ile
ekonomik ihtiyalarn daha etkin karlanmas, reme, ocuklarn bakm ve sosyalleme gibi
ilevleri vardr (Akt. Soner,1995:14).

Nirun, ailenin ilevlerini bireysel, kiisel ve insani ihtiyalar asndan ele alarak, l
bir bak as ile aklamtr. Ona gre, aile, beslenme, barnma, korunma, salkl yaama
gibi bireysel; eitme, yetitirme ve haklara sahip klma, gibi kiisel; manevi duygu ve
dncelerle donatma gibi insani ihtiyalar karlayan sosyo ekonomik bir kurumdur
(Nirun, 1994:21). Aile kendi bireyleri iin toplumun yerine getirmedii nemli grevleri
slenmektedir. Zaman iinde toplumdaki yaplarda deimeler grlse de ailenin temel
ilevleri hi deimemitir. Nesillerin (kuaklarn) devam, ocuklarn yetitirilmesi,
ahsiyetin kazandrlmas, kltrn kuaktan kuaa aktarlmas, sosyal, kltrel, psikolojik

384
Bahar-2011 Cilt:10 Say:36 (381-404) Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi Spring-2011 Volume:10 Issue:36

ahengin aile fertlerine salanmas, tam gven iinde fertlerine yuva ii snan kurulmas
ilevleri ailenin temel ilevleridir (Nirun, 1994:150).

3.ALE LEVLER

Bu almada konu ile ilgili sosyoloji literatr taranm, bu konuda aratrma yapan
bilim adamlarnn grleri tartlm ve ortaya kan aratrma verileri esas alnarak yapsal-
fonksiyonel bir yaklamla da daha nce tespit edildii gibi ailenin ilevleri aada belirtilen
alt temel balk altnda aklanacaktr: 1) Biyolojik lev 2) Psikolojik lev 3) Eitim levi
4) Toplumsal lev 5) Kltrel lev 6)Ekonomik lev.

3.1.BYOLOJK LEV

3.1.1.Cinsel Gdy Doyurma veya Cinsel Arzularn Tatmini ve eslin Devamn

Salama, levi

Evliliin temelinde kadn ve erkein temel gereksinimlerinin karlanmas ve

doyurulmas yatmaktadr. Cinslik gds biyolojik bakmdan cinsin devamn salayan bir
ilgi, sosyal bakmdan bir kiiyi dier kiiye ynelten bir eilimdir (Baymur, 1978:68).

Evliliin temel biyolojik ilevlerinden biri, cinsel gdy doyurmak elerin

birbirlerinin isteklerini uyum iinde karlamalar ve cinsel gdnn meru yoldan doyuma
ulamasdr. Bunun neticesi olarak ocuk yapmak, yetitirmek ve kendi nesillerini retmek
ihtiyac da giderilmektedir (zgven, 2000: 1920). Bireylerin birbirlerine olan ihtiyalar
ailede kiiliklerin birbirini tamamlamas ile belli bir anlam kazanr. Ailenin neslin devamn
salayan ilevi insann yeryznde var olmas ile balam, insanlk var olduka da devam
edecektir (Acar, 1990: 23). Aile, elerin cinsel gereksinimlerini meru yoldan karlayan,
nfusun artn ve neslin devamn salayan biyolojik zellii olan bir kurumdur. Dier bir
ifade ile aile, toplumun ilevsel bir esi olarak insann remesi ve oalmasna yani
biyolojik ilevin yerine getirilmesine nikh szlemesi ile sosyal ve yasal adan meru bir
zemin hazrlamaktadr. Her toplumda dzen oluturan, sosyal denetimi salayan deerler ve
normlar vardr. Toplumda nikhsz iftlerin bir arada yaamas kltrel deer ve normlarla
uyumamaktadr. Aile, nikh akdi ile cinsel ihtiyalar karlamakta, iftlerin birlikteliini
merulatrmaktadr. Meruluk, bireylerin iinde yaadklar toplumun yasa, din, ahlak, deer
ve normlaryla uyumlu bir yaam srdrmesi ile salanr (Bilgili,1993:8).

Aile, toplumda nfusun kaynan oluturmas, kuaklarn srekliliini ve neslin

devamn salamas asndan temel sosyal bir kurumdur. Ailenin biyolojik ilevi demografik
adan nemlidir. Bu ilev, elerin cinsel ihtiyalarn karlad gibi, kuaklarn srekliliini

385
Bahar-2011 Cilt:10 Say:36 (381-404) Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi Spring-2011 Volume:10 Issue:36

de salamaktadr. Elerin erken yata evlenmesi, artan nfusun eitime olan ihtiyac, erken
evlenenlerin okuldan ayrlmas, eitimsiz ailelerin ok ocuk yapmas gibi hususlar neslin
devam iin nemlidir (Tezcan, 1985:157). Toplumda iftlerin evlenme yalar, ocuk
yapmalar, ocuk, gen, orta ve yal nfusun dalm, erkek ve kadnlarn oran, nfustaki
art hz gibi nitelikler ailenin, toplumun demografik yapsn belirleyen biyolojik ilevleri
arasnda yer alr.

3.1.2.Koruyuculuk levi

ocuk, doduunda korumasz, aciz her eye muhta haldedir. Onun en temel
fizyolojik ihtiyalarn karlayan, en aciz olduu anda besleyip, byten, barnak salayan,
giydiren, yetitiren ailedir. Kk bir ocuk iin doal, fiziksel ve sosyal evrenin artlar ok
acmaszdr. D evreden gelen maddi ve manevi her trl zararl etkilerden onu koruyan ona
yaanabilir bir evre oluturan ailedir. Aile neslin devamn salayarak kendi varln ve
insanln varln korumaktadr (Gke, 1990:218). Geleneksel toplumlarda ocuun bakm
ve korunmas kk yata olduu gibi bydkten sonra da aileye aittir. Ancak bugn bu
grevin; salk, isizlik, ihtiyarlarn bakm ve tm toplumsal gvenlik gibi nemli bir ksmn
devlet stlenmitir. Bugn devlet, vatandan hizmetindedir onu birok ynden korumaktadr
(Tezcan, 1985:159).

3.2. PSKOLOJK LEV

3.2.1.Scak Yuva Oluturma ve Duygusal Doyum Salama levi

ocuklarn biyolojik bakmdan olduu gibi, psikolojik bakmdan da korunmas ve

yetitirilmesi, sevgi, sayg ve snma gibi psikolojik gereksinimlerinin doyurulmas ailenin
temel ilevlerindendir.

Aile yelerini duygusal balarla birbirine balar. Yukarda belirtildii gibi, ocuk
doduunda korumasz, aciz, bakma muhta haldedir. Bu dnemde onun en temel fizyolojik
ihtiyalarn aile karlar. Bunun yan sra ocuun, zlme, alama, fkelenme, sevinme,
oynama, marma, nazlanma, snma, sevgi, sayg gibi psikolojik ihtiyalar da vardr. Bu
ihtiyalar en iyi karlayan ailede anne efkatidir. Aile, ocuun bu psikolojik ihtiyalar iin
scak bir yuva oluturur ve onu insanla yararl sosyal bir ahsiyet olarak hazrlar. ocuu
acmasz doal, fiziksel ve sosyal evrenin etkilerinden koruyan ona yaanabilir bir sevgi
ortam hazrlayan scak bir yuva oluturan ailedir.

386
Bahar-2011 Cilt:10 Say:36 (381-404) Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi Spring-2011 Volume:10 Issue:36

3.2.2.Sevgi levi

Aile toplumda, sevgi ve gvenliin doal kaynadr ocuk kk yatan itibaren

sevgi ve efkate muhtatr. Bu ihtiyacn karlksz en iyi doyurulduu yer ailedir. Ailenin
dier ilevlerini toplumsal deiim etkilemi ancak doal olduu iin sevgi ilevi
deimemitir (Tezcan, 1985:158). Psikolojik bir gereksinim olarak sevgi evlilik ilikileri
iinde ancak doyuma ular, taraflar kendilerini elerine adar, ac ve tatl yaantlarn paylar
ve birlikte bulunmaktan byk bir haz duyarlar (zgven, 2000: 20).

Aile bireyler arasnda karlkl sevgi ortam meydana getirir. Kar koca ocuklar bir
vcudun paralar gibi sevgi ile birbirlerine balanrlar. Aile yelerinden birine en ufak bir
zarar gelse aile yelerinin hepsi bu acy iliklerine kadar yaar. ocuk karlkl oluturulan bu
sevgi bahesinde bir iek gibi serpilip geliir. Sevgi duymak, efkat grmek, ocuun
ihtiyalar arasnda en nde gelenidir. Sevgi ocuun en nemli manevi gdasdr. Anne-baba,
ocuklarn btn kalbiyle sever, bu sevgiyi, onlar kucaklayp barna basarak, perek
davranlaryla da gsterir. zellikle anne efkati aile scaklnn kvlcmn oluturur.

Sevgi ile ocuk salkl bir kiilik gelitirir. Sevgi duymam kii karsndakine de
sevgi gsteremez. Bu yzden zellikle boanma sonucu ortada kalan ocuklar aileler ve
toplum iin nemli sorun oluturmaktadr (Tezcan, 1985:158). Sevgi, ocuun sadece
beslenme, barnma, giyim gibi fizyolojik ihtiyalarnn karlanmas deildir. Sevgi; bu gibi
maddi ihtiyalar gidermenin daha tesinde manevi ve duygusal bir doyum salamadr. Sevgi;
ocuun, gznn iine bakmak, tebessm etmek, dinlemek, birlikte olmak, paylamak,
dokunmak, onunla oyun oynamak, akalamak, ilgilenmektir (Ylmaz, 2002: 24 -28). Sevgi
ho grdr. Fakat bo vermek, ii oluruna brakmak ve vurdumduymazlk deildir. ocuk
bo ver yapsn mant ile yetiirse; sosyal ilikilerde bencil, snr tanmayan, sabrsz,
anlaysz bir kii olur (Ylmaz, 2002: 28). Sevgisizlik bir ara olarak kullanlamaz. Yaplan
hatalar ocuu sevgiden mahrum etmeyi gerektirmez. Hi bir anne baba da ocuunu
sevgisizlikle cezalandrmak istemez. (Binbaolu, 1978: 223; Ylmaz, 2002: 33-35).

Ancak her eyin ifrat gibi tefriti de zararldr. la, ll iilirse ifa verir, ok fazla
karlrsa zehirler. ocuu ar sevgiye bomamaldr (Binbaolu, 1978:223). Ar sevgi
ile yetien ocuk baml, edilgen, her trl sorununu anne babasna brakan kendi ayann
stne duramayan gvensiz ocuktur (Ylmaz, 2002: 28 -31). te ebeveyn sevgide bu
dengeyi gerekletirerek aileyi scak bir yuvaya ve sevgi yumana dntrr.

387
Bahar-2011 Cilt:10 Say:36 (381-404) Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi Spring-2011 Volume:10 Issue:36

Toplumsal sre iinde sosyal deime ile ailenin birok ilevi deimektedir. Ancak
ailenin doal ve kalc olan sevgi ilevi fonksiyonunu devam ettirmekte ailenin deerini de
giderek arttrmaktadr.

3.2.3.z Saygy Gelitirme levi

z sayg ocuun kendine gvenmesidir. z sayg aile sevgisi ve iyi bir eitimin
rndr. Yksek z saygya sahip ocuk, kendinin deerli olduuna inanr, evresiyle
bark, renme, sevme, yaratma yetenei gelimi, baarl ve mutlu bir kiidir. Aile verdii
eitimle ocuun z saygsnn ilk temellerini oluturur (Diner, http://www.egitim.com/aile,
2008). Aile bu ilevini gerekletirerek ocukta anne-babaya kar engin saygnn temellerini
atar. ocuu aileye smsk balar, toplumun temelinin salam atlmasn salar.

3.3. TOPLUMSAL LEV

Toplumun temelini aile oluturmaktadr. Dolaysyla toplumsal yapdaki en temel

ilevleri de aile stlenmitir. Birey toplum iinde bir stat ve role sahip olmasna ramen
gerek kiiliini ancak dier bireylerle sosyal ilikiler kurarak oluturur. Bireye bu ortam en
iyi aile salar (Acar, 1990:22-23).

3.3.1. Gvenlik levi

Evlilikte eler sosyal gereksinim olarak birlikte gven iinde yaama, dayanma
iinde olduklarn hissetme, gelecee gvenle bakabilme, toplumda bir yer edinebilme,
birbirlerinden onur ve kvan duyabilme gibi bireyin destek, korunma ve yaam
gereksinimlerini de doyurma olana bulurlar (zgven, 2000: 20).Aile bireyin sevildii,
sayld, beenildii, sosyal gvenliinin saland yerdir. Ayn zamanda para kazand,
geimini salad, beslendii, barnd ekonomik gvenliinin temin edildii bir yuvadr
(Baymur, 1978: 67). ocuu eitmenin yolu ona nce gven ortam salamadan geer.
Kendini gven iinde hissetme nasl eiticinin sevgisini kazanmakla gerekleiyorsa, gven
iinde bulunan da bakalarn sevme davrannda bulunur. (Binbaolu, 1978: 223).
Birbirine karlkl sevgi ve gven duyan bireylerin oluturduu en etkin grup ailedir. O halde
ocuu eitmek iin aile, ok nemli gvenli bir limandr.

3.3.2. Toplumsallatrma (Sosyalletirme) levi.

nsan, bireysel nitelik bakmndan biyolojik varlk olarak dnyaya gelmekte, iinde
yaad toplumun deer ve normlarn benimseyip, renerek, hayat sreci iinde bir sosyal
varlk haline dnmektedir.

388
Bahar-2011 Cilt:10 Say:36 (381-404) Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi Spring-2011 Volume:10 Issue:36

ocuun kiiliinin gelimesi ailede balar. Toplumsal deer ve normlar orada

renilir. Aile, bilinli ya da bilinsiz ilk be ylda cinsel rolleri, tuvalet eitimi, kkleri
sevme, byklere sayg duyma gibi birok temel hayat bilgisini ocua retir. Bu dnem,
ocuun ilk toplumsallama dnemidir. Toplumsallatrma ocuu dolaysz olarak etkileyen
bir sretir (Tezcan, 1985:159).

Aile var olduu ilk gnnden bu gne ocuun sosyal normlar ilk rendii ve
sosyalletii vazgeilmez bir toplumsal kurumdur. Baz kurumlar ailenin ilevlerini yerine
getirmeye almlar ancak hibir zaman hibir kurum ailenin yerini tutmamtr. Sanayi
ncesi toplumda ocuk anne ve babann gelecek gvencesi grlmtr. Sanayi sonras
toplumlarda eitim ve salk kurumlar ailenin baz grevlerini devralmasyla dier kurumlar
gibi ailenin de grevleri azalm ancak bu ilevler uzmanlaarak derinlemi ve gelimitir
(Bilgili,1993: 8-9; Kksal,2008:9-10).

Sosyalleme sreci bir sosyal olgu olarak ferdin doutan itibaren toplum yeliini
kazanmasnda geirdii safhalarn tmne verilen addr ( Erkal, 1987: 61). Sosyallemede
yz yze olduu iin en byk grev anaya dmektedir. Bununla beraber baba, karde,
akraba ve ailenin yaknlar bu grevde yardm edecek olan fertlerdir. ocuun
sosyallemesinde ilk yllardan itibaren aile etkili olurken, eitim ve retim yapt okul ve
sosyal ilikilerde bulunduu evre de etkili olmaktadr (Parson akt: Acar, 1990: 24).ocuun
kiiliinin gelimesi ailede balar. Yani insan kiiliini ailesinde kazanr. Aile kiilii
gelitirici, ekillendirici, terbiye edici rol ile temel bir alt kurum olarak st gruplar
destekleyen besleyen bir g merkezidir (Nirun, 1994:93-95).

Toplumsallama uzun bir sretir. nsan, doutan itibaren yaam boyu bilgi, beceri
renip, davran, tutum ve alkanlklar kazanarak topluma uyumlu ve yararl bir varlk
haline gelmekte, ortak deerler edinip, toplumun beklentilerine cevap vererek sosyal benini
veya sosyal-kltrel ahsiyetini kazanarak toplumla btnlemektedir. (Ergn, 1987: 35).
Bylece bireyler arasnda atma azalmakta, uyum gereklemekte ve toplumsal yaamn
sreklilii salanmaktadr (Erden, 1998: 81). Her toplumun kendi yapsna zg, beslenme,
barnma ve giyim, tarz vardr. Bunlar kltrn bir parasdr. Birey toplumsal yaam sreci
iinde bu kltrel deerleri renerek toplumsallar (Erden, 1998: 81-83). Toplumsallama,
toplumsal etkileim ve topluma hazrlanmadr (Tezcan, 1997: 34). Dier ifade ile bireyin
bir sosyal gruba katlmas olgusudur (Ergn, 1987: 35). ocuun birincil toplumsallat
yer ailedir. kincil toplumsallama da okulda, akran grubunda, meslek hayatnda ve kitle
iletiim aralar ile evrede gereklemektedir (Ergn, 1987: 39).

389
Bahar-2011 Cilt:10 Say:36 (381-404) Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi Spring-2011 Volume:10 Issue:36

Toplumsallama, bireyi topluma kazandrma ve topluma uyum srecidir. Bu da gerek

anlamda ancak eitimle gereklemektedir (elikkaya, 1996: 53). Toplumsallama ocuun
eitimi demektir. Geleneksel toplumlarda eitimi aile salamakta idi. ada toplumlarda
kltrel birikim artt, i blm ve uzmanlama ortaya kt iin aile yetersiz kalmakta
bireyin eitimini okullar tamamlamaktadr (Erden, 1998: 8183). Toplumsallama kavramn
ilk kullanan dnr Durkheimdr. O, okullarda eitim yolu ile gerekleen
toplumsallamaya metotlu ve toplum iinde kendiliinden gerekleen toplumsallamaya,
metotsuz toplumsallama demektedir (Ergn, 1987: 35). Toplumsallama, toplumun deer ve
normlarnn aile, akran grubu ve okul yoluyla aktarlarak ocuun istenilen ekilde
yetitirilmesidir. Ayrca ocuk ya da ergenin anti-sosyal davranlarnn ailece denetlenmesi
de onun toplumsallamasn ierir (Musgrave, 1979:39). Toplumsallama; bireyin iinde
yaad toplumun deer ve normlarn renerek, kendisine den rolleri yerine getirecek
bilgi, beceri ve alkanlklar kazanp topluma hazrlanma ve toplumun ilevsel bir yesi olma
srecidir (Erdomu, 1976: 102).

Ksaca ocuun, sosyal benini veya sosyal-kltrel ahsiyetini kazand, toplumdaki

dier bireylerle etkileim iine girerek, topluma hazrland, bireyin bir sosyal gruba
katld, topluma kazandrlarak uyum salad, toplumun deer ve normlarn renerek,
kendisine den rolleri yerine getirecek bilgi, beceri ve alkanlklar kazanp toplumsallat
birincil grup ailedir.

3.3.3. Ballk htiyacn Doyurma levi

nsanlarn en nemli ihtiyalarndan birisi de mensup olma ya da ait olma

duygusunu tatmin etmedir. Bu duygunun en gzel yaand ve doyurulduu yer ailedir.
zellikle ar bireysellemenin yaygnlat amzda bu daha da nem kazanmtr. Scak
bir yuvada bir arada yaam srmekten hem anne- baba hem de ocuk byk zevk alr, doyum
salar. Bu yuva gemite, halde ve gelecekte de ailedir (Ylmaz, 2004: 139).

Birey, kendini bir gruba balanma, bir grubun paras olarak hissetme ihtiyacn, akran
grubu, kulp, parti, dernek, klik, ete gibi sosyal gruplara ye olarak gidermeye alr. Ancak
bireyin bu gereksinimini ve duygularn doal olarak karlayan en temel kurum ailedir. Birey
doal olarak bir aile ortamnda dnyaya gelir. Aile bireyin birok insani ihtiyalarn
karlad gibi ballk veya ait olma ihtiyacn da karlar. zellikle anne ocuun alk
ihtiyacn gidererek aileye balln ilk dmn atar (Baymur, 1978: 67).

390
Bahar-2011 Cilt:10 Say:36 (381-404) Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi Spring-2011 Volume:10 Issue:36

Boanma ile ocuk anne ve baba sevgisinden yoksun olarak kalmakta, mensup olma
ya da ait olma duygusu doyurulamad iin kendini bolukta hissetmekte, ocuun anne ya
da babas ile ilikileri deimektedir. Bu durum ailede dolaysyla toplumda byk sorunlar
dourmaktadr (Tezcan,1985:159).

3.3.4.Sosyal Stat Salama levi

Toplumda her birey deerli baarl stn bir kii olmak ister. Eksiklik ve kklk
duygusu her bireyi rahatsz eder. Bu tr bireylerin toplumda kendini gerekletirme anslar
daha azdr (Baymur, 1978: 67). Aile bireye doutan bir stat salad gibi hayat yar
iinde de yelerine stat ve saygnlk kazandrr. Ailenin sosyal ve kltrel yaps, ekonomik
ve eitim durumu, yesi olan bireyin statsn etkiler.

3.3.5. Toplumsal Denetim levi

Eitim, nesiller aras kltr aktarm ve toplumsallama ile toplumun yapsn korur,
devamlln salar. Toplumda varln, birliin, dengenin ve uyumun srdrlmesinde
toplumsal denetim, etkin rol oynar, kiisel farkllklar iletiimde benzer klar, ortak yaam
kolaylatrr. Deerler, bireylerin ama, tercih, tutum ve davranlarn belirleyen ltlerdir.
Milli, dini, ahlaki, deerler bireyi etkiler. Deerler normlar yoluyla etkinlik kazanr, normlarn
yaptrm gc vardr. Szgelimi yolda yryemeyen bir yalya yardm eden takdir edilir, ayn
yalya kaba davranan saygszlk eden ayplanr. Bir ihtiya sahibine yardm eden cmert bir
insan takdir edilir. Hrszlk yapan cezalandrlr. Bu suretle deerler ve normlar yaptrm
kullanarak toplumun dzenini ve intizamn salarlar. te buna toplumsal denetim denir
(Erden, 2007: 43-44; Kr, 2010:156-157).

Toplumsal denetimin aralar; deerler, normlar, kurallar ve yasalardr. Bu denetim

aralar ile olumlu ve olumsuz yaptrm elerini balk altnda gruplandrmak
mmkndr:

1) Yazl hukuk, toplumdaki eylemleri meru klarak veya yasaklayarak yaptrmn

srdrr. 2) Din, sevap veya gnah ile icraatn srdrr. 3)Ahlak, takdir etme veya ayplama
ile varln hissettirir. Bu normlarn iinde toplumun denetimini salamada yaptrm gc en
etkili olan yazl hukuk kurallardr (Erden, 2007: 43-44; Kr,2010:156-157).

Birey, deer ve normlar, iinde yaad toplumda, gnlk yaamdan, aileden, akran
gruplarndan, informal yollarla alr, pekitirme veya cezalandrlma ile renir ve hayatnda
uygular. Aile, deer ve normlarn ilk renildii yerdir. Aile bir sosyal kurum olarak,
toplumsal denetim salamada informal yaptrmlar kullanr, bireyin davranlarn; informal

391
Bahar-2011 Cilt:10 Say:36 (381-404) Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi Spring-2011 Volume:10 Issue:36

kurallar ile denetim altnda tutar. Aile, yelerinin baarlarn takdir ve teekkr ederek, maddi
ve manevi pekitirelerle dllendirir. Hatalarn da informal cezalar vererek azaltmaya
alr. Ailede denetim ve dzenin salanmasnda anne ve baba ok iyi model ve rnek olmak
zorundadr. Ailede ve toplumda toplumsal denetim ve kontroln salanmas ve ocuklarn
toplumsal denetim kurallarn benimseyip yaamlarnda uygulamas bylece ilk nce ailede
gerekleir (Erden, 2007: 43-44; Kr,2010:156-157).

3.3.8. E Seme ve Yuva Kurma levi

Aile yetirdii gence e semede ve yuva kurmada kendini sorumlu ve grevli hisseder.
ocuunu evlendiren, mrvvetini gren anne baba byk bir grevi yerine getirmenin
rahatl, huzuru ve mutluluu iindedir. Geleneksel toplumlarda ailenin sosyo- ekonomik ve
sosyo-kltrel dzeyi genlere e seme ve yuva kurmada belirleyici rol oynar. Aile kendi
niteliklerine uygun bir ailenin kzna dnrc olur kendine denk bir aile ile akrabalk kurmak
ister. Genlerde evlilik iin grrken ailelerinin durumunu gz nnde bulundururlar.
Ksaca bugn geleneksel toplumlarda ailenin ocuuna e seip bulmada eyalarn alarak
yuvasn kurmada rol nemle devam etmektedir.

3.3.9.Tandk evre Edindirme levi

ocuk bir aile ortamnda dnyaya gelir. Her ailenin yakn akraba, e, dost evresi olur.
ocuk bu evreyi hazr bulur. Aile, yeni tandklar edinerek bireyin arkada evresini
geniletir. Kiilerle ilikisini gelitirir. ve meslek hayatnda dayanma, yardmlama,
anlama ve ibirlii salayacak ortam hazrlar (Tezcan, 1997: 62 ).

3.3.10.Huzurlu ve Gvenli Bir Hayat Salama levi

ocuun yetimesinde aile ii huzur, karlkl anlay, sevgi ve sayg ortam ok

nemlidir. Aile yz yze samimi birincil ilikilerle bireyler arasnda sevgiyi artrr, nefreti
azaltr gerilimi yumuatr, dayanma oluturur. Aile yelerinin birbirini kollamalarn,
karlkl sevgi ortam oluturarak huzurlu ve gvenli yaamalarn salar.

Srekli kavgalarn, az dalalarnn ve tartmalarn yaand bir aile ortamnda

bedensel ve ruhsal ynden salkl bir ocuk yetitirmek mmkn deildir. Srekli kavgalarn
yaand bir ailede ocuk byk bir endie ve korku iindedir. Gelecek kaygs hat
safhadadr. Kafasnda acabalar dolar. Endielerden kurtulup kendini gelitirmeye ve dersine
ynelemez. Byle bir ortamda yetien ocuk; ie kapal, ekingen, korkak, sinirli, midi krk
ve baarsz bir ocuktur.

392
Bahar-2011 Cilt:10 Say:36 (381-404) Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi Spring-2011 Volume:10 Issue:36

Buna karlk herkesin sorumluluunu bildii, birbirine sevgi, sayg ve anlayla

yaklat bir aile ortamndaki ocuk ise, inanl, mitli, gvenli, alkan, atak, giriimci ve
baarldr. Byle bir aile ortam oluturmak iin dikkat edilecek hususlar o kadar da zor bir
ey deildir. rnein; yemeklerin beraber yenmesi, ev hanmnn erken kalkp beyinin
kahvaltsn yaptrp d kapya kadar uurlamas, akam kapda gler yzle karlayp
elindekileri almas, ev ilerinde kocann hanmna yardmc olmas, ailecek bir kitap okuma
saatinin oluturulmas, televizyon izlerken kardakine saygl olunmas, bayram, doum,
evlenme yldnm gibi gnlerde, eine, ocuklarna kkte olsa bir hediyenin alnmas, gibi
olaylar basit grnyor ama ailede bu sevgi ortamn oluturmak iin bir frsattr (Ylmaz,
2004:139-150).

3.3.11.Paylama levi

Ailede iftler sevgi ile kendilerini elerine adar, ac ve tatl yaantlarn paylar ve
birlikte olmaktan haz duyarlar (zgven, 2000: 20). Aclar paylatka azalr, sevgiler
paylatka oalr, ilkesinden hareketle eler, nikh kylrken ac ve tatl gnde mr boyu
birlikte olmaya sz verir, bir mr boyu ac ve tatl gnlerini paylarlar. Paylama ailenin
huzur iinde devam etmesini salar. zellikle anne-baba ile ocuk arasndaki paylamlar ise
karlkszdr. Bu gereklemedii zaman ailenin varln srdrmesi zorlar.

Ailede yeler arasnda empatik bir anlayla, paylama ve karlksz verme

gerekleerek uyum salanr. (zgven, 2000: 20). Aile, bireylerine dier insanlara kar
fedakr olmasn, diergam olmasn, bakalar ile paylamay bilmesini bylece bir sosyal
dzen iinde ancak varln devam ettirebileceini retir (Nirun, 1994:150).

3.3.12.Bo Zamanlar Deerlendirme levi

Aile yelerinin bo zamanlarn deerlendirmelerini, hoa vakit geirmelerini,

elenmelerini salar (Gke, 1990:218). Bo zamann deerlendirilmesi davran ailede
kazanlr. Aile rastlantsal olarak hayatn ak iinde bo zamanlar deerlendirmeyi yelerine
retir. Ailede bo zamanlar oyunla deerlendirilir. Oyun ana-baba ve ocuun birbirlerini
daha iyi anlamalarna yol aar ve iyi ilikiler gelitirebilir. Aile ayrca ocuun ilk ve doal
oyun yeridir. Bylece ocuk, aile yeleriyle srekli bir ekilde karlkl eitim srecine
tabidir. Ailenin ocua salad bo zaman eitimi, oyuncaklarn, aralarn ve eylemlerin
seimi ynnden olumaktadr. Bylece ailede bo zamanlarn deerlendirilmesi onun
mutluluuna ve istikrarna yol aabilir. Ortaklaa elence, aile balarn glendirir (Tezcan,
1985: 159-160; Tezcan,1982:118).

393
Bahar-2011 Cilt:10 Say:36 (381-404) Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi Spring-2011 Volume:10 Issue:36

3.3.13. Siyasal levi

Siyaset, toplumlar ynetme sanat ve iidir, Dier bir ifade ile toplumlar sevk ve
idare etmektir. Devlet, milletin tekilatlanm eklidir, yasama, yrtme ve yarg
organlarndan oluur. Siyaset, eitim yoluyla, mevcut dzeni koruyucu, milli btnlemeyi
salayc, milli deerlere sahip milli bilinle dolu vatanda yetitirir (Erden, 2007: 64-65),
(Tezcan, 1997: 54-55). Aile, kendi siyasal dncesini eitim yoluyla yeni nesillere aktarp
benimsetir. Seme ve seilmeyi retir, devlet kurumlarnda alacak insan gcn, milli ve
mahalli liderleri eitim kurumlar ile egdm iinde yetitirir. Hem mevcut dzeni koruyan
hem de yeniliki deiime ak vatanda yetitirir, siyasal kurumlar etkiler, demokrasinin
gelimesini salar (Tezcan, 1996: 101-102; Kr,2010:151).

3.4. ETM LEV

Aile toplumun temel yap ta, toplumun en kk sosyal birimi ve kurumudur. ocuk,
biyolojik varlk olarak dnyaya gelir, ilk defa ailede eitilerek ve sosyalleerek yalnzlktan
ve ruhi boluktan kurtulup topluma kazandrlr.

ocuun eitiminden aile sorumludur. Her trl eitim ailede balar ve eitimin
temeli ailede atlr. ocuk ailede ald eitimle hayata hazrlanr ve meslee ynlendirilir
(Gke, 1990:218).

Avclk ve toplayclkla geinen ilkel toplumlarda ocuun eitim grevini aile

stlenmitir. Sanayileme ile birlikte meslekte uzmanlama ihtiyac nedeniyle aile eitim
grevini karlayamaz oldu. Sistemli eitim kurumlar ihtiya olarak belirdi. Bylece ailenin
eitim grevinin byk bir ksmn devlet zerine ald, ocuun rgn eitimini eitim
kurumlar stlendi. Okula giri ya dt, k ya ise ykseldi (Ottaway, 1962: 159). 6-7
yandan itibaren okullara devam zorunlu oldu. Fakat yinede ailenin eitimde ald temel
grev devam etmektedir. ocuun eitimini aile ile eitim kurumlar ibirlii iinde
srdrmektedir (Erden, 2007: 41-42). 23).

Toplumsal deime sonucu ailede deimi, ilevleri de farkllamtr. Toplumdaki

teknolojik, ekonomik, kltrel, sosyal, siyasal ve dnsel deimeler bu yapnn temeli olan
aileyi de etkilemitir. Baz temel ilevlerini srdrmekle beraber ailenin ilevleri toplumsal
deiimden nemli lde etkilenmi baz grevlerini yeni kurumlara devretmitir. zellikle
sanayileme ile birlikte ailenin eitim grevleri daralm, eitim grevlerinin nemli bir
ksmn yukarda belirtildii gibi dier rgn eitim kurumlar stlenmitir (Acar, 1990: 23-
28; Kksal,2008:9-10).

394
Bahar-2011 Cilt:10 Say:36 (381-404) Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi Spring-2011 Volume:10 Issue:36

Ancak yeni tip aile eskiye oranla eitim konusunda daha ilgili ve bilgilidir.
retmenle yakn ibirlii ile anne babalar kendilerine den eitim grevini daha etkin
biimde yerine getirebilmektedir (Tezcan, 1985:160).

Gnmzde ailenin eitim ilevinde nemli bir farkllama olmutur ancak her
dnemde olduu gibi, eitimin temeli yinede ailede atlmaktadr. Okul ve evre ailenin
verdii temel eitim zerine bilgilerini bina etmektedir. ocuk yemeyi, imeyi, oturmay,
kalkmay, toplumu dzenleyen temel deerleri, normlar ve btn insani nitelikleri ilk defa
ailede renir. Doal olarak bu alnan eitimin kalitesi anne babann yetimesine ve bilinli
olmasna baldr. ocuk eitiminde, ailenin kltr dzeyi, sosyo-ekonomik durumu nemli
bir etkendir.

Ailede ocuun eitiminin salkl bir ekilde gereklemesi iin, aile ii ilikilerde
bireyler; birbirlerinin deerini kabul etmeli, ilikiler karlkl anlay, sevgi ve sayg temeline
dayanmal, olaylara empati ile yaklamal ve birbirlerinin bak alar ile bakmaldrlar.
ocuk eitiminde ebeveynin dikkat edecei hususlar yle zetlenebilir:

Anne-baba arasndaki tutarlln srekli olmas, ocua verilen eitim ile sevginin
dozunun iyi ayarlanmas, bireysel ayrlklarn dikkate alnmas, ocua iyi rnek / model
olunmas, dl ve cezann yerinde kullanlmas gerekmektedir (www.egitimportali.
com/2009; public.cumhuriyet.edu.tr 2009).

Ailede, ocua verilen deere gre; ocuk giriken, becerikli, bamsz, tepkici, ie
kapal, da dnk olur. Ar eletiri, saldrgan, psrk yapar. Gazali ve bni Halduna gre
ocuk temiz bir cevher olarak doar anne-baba onu iyi veya kt olarak yetitirir. (Akt.,
Bykkaragz vd., 1998: 31-34). ocuk z kimliini dengeli sevgi, deer anlayyla elde
edebilir. ocuk anadilini, deer yarglarn, tutum ve davranlarn, ailede kazanr. Erkeklik
ve kadnlk kavramlarn, cinsel rolleri ailede renir. ocuk geleceini belirleyen, hayatnn
ilk ve en nemli dnemini ailede geirir. Bu dnemdeki bilisel, duyusal ve devinisel
kazanmlar ocuun kiiliini biimlendirir (Bykkaragz vd., 1998: 31-34).

3.3.4. Bir yesi Olan Bireyi Gelitirme levi

Aile, en temel birimi ve yesi olduu toplumun ihtiyalarn karlad gibi, kendi
yesi olan bireyin de her trl ihtiyacna cevap verir. Demokratik toplumlarda ailede bireye
verilen deer artmtr. Aile bireyin doal ve toplumsal evresini tanyp, yararlanmasn ve
kendini yetitirmesini salar. Aile verdii temel eitimle bireyi, zihinsel, bedensel ve
duygusal ynden gelitirir. Bireyin ihtiyalarna uygun bir zemin hazrlar, bireye bilgi, beceri,

395
Bahar-2011 Cilt:10 Say:36 (381-404) Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi Spring-2011 Volume:10 Issue:36

davran ve tutum retir. Birey ailede ald eitimle topluma yararl hale gelir, meslee
ynlendirilir, stat kazanr, gelir elde eder ve kendini gerekletirir.

3.3.14. Seme ve Yneltme levi

Her ailede farkl yetenek ve kabiliyette bireyler bulunur. Ailenin grevi, yelerini ilgi
yetenek ve kabiliyetlerini tanyp ona gre eitmek ve yneltmektir. Aile her trl imkn ve
frsatlarn ocuu iin seferber klar. Ailede her birey kendine zg ilgi duyduu ve yetenekli
olduu alanda ynlendirilir. Birey yetenekli olmad alanda alrsa baarl olamaz. Seme
ve yneltmeyi genellikle okul yapar, ancak anne-baba da bunda etkindir (Tezcan, 1996: 65-
72; Erden, 1998: 84).

4.KLTREL LEV

4.1.Milli Kltr Yaatma ve Kuaktan Kuaa Aktarma levi

Sosyolojik adan kltr; bir toplumun yaam biimi, maddi ve manevi deerlerinin
btn, hayat deneyimlerinin bir birikimidir. Kltr, toplumun bir yesi olan insann,
rendii bilgi, beceri, sanat, teknoloji, gelenek, grenek ve alkanlklarn karmak bir
btndr (Erden, 1998: 83; Kr; 2010:142). Kltr, her kuak nceki kuan brakt
yerden devralr. nsan kendine zg olan bilgi, deneyim ve dili ile yani konuma ve yazma
becerisiyle kltr birikimini yeni nesle aktarr. Bylece kltr aktarmnn en nemli aralar,
bilgi, deneyim ve dil olmaktadr (Tezcan, 1997:52; Kr, 2010: 142).

ocuun ilk hayat deneyimini kazand, ana dilini rendii, ilk bilgilerini edindii
yer ailedir. Toplumlarda canllar gibi ayakta kalp varlklarn devam ettirme mcadelesi
vermektedir. Kltr, toplumun ayakta kalmasn salayan temel dinamiklerdendir. Temel
kltrel deer ve normlarn yitirmi toplumlarn uzun mrl olmas mmkn deildir.
Kltrn grevi, toplumun btnln koruyarak canl ve dinamik tutmaktadr. amzda
kltrel birikim ok hzldr. te burada ocuun eitiminde rol oynayan kurumlara nemli
grevler dmektedir. Aile aidiyet duygusu dier ifade ile ballk ihtiyac gibi toplumsal
gdlerin doyurulduu yerdir. Toplumun ekirdeini oluturan, informal eitimin verildii bir
sosyal kurum olan aile, kltrel deerlerin, normlarn samimi bir ortamda birincil ilikiler
yoluyla temelinin atld yerdir (Kr; 2010:142).

3.3.5. Dini lev

Aile, yelerine dini inanlar kazandrr, onlara dini, ahlaki bilgileri retir, dini bir
kurum olarak ibadetlerin uygulamasn organize eder (Gke, 1990: 218). ocua din

396
Bahar-2011 Cilt:10 Say:36 (381-404) Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi Spring-2011 Volume:10 Issue:36

eitiminin nemli bir ksm aile kurumunda verilir. Dinsel trenler, dualar ailede renilir ve
dier dinsel uygulamalar yine genellikle aile iinde yerine getirilir. Dinde ocuk anne ve
babaya bir emanettir. Aile, ona itikat, ibadet, ahlak ve muamelat gibi dini bilgileri
kazandrmak, hayat iin zaruri olan temel bilgileri retmekle sorumludur (Canan; 2009:142-
145). slama gre genel hatlaryla eitimin gayesi; bireye kendini tantmak, ftratn korumak,
ocuu yaratl amacna uygun yetitirmek, insanlar doru istikamette tutarak, iyi insan
yetitirmek, bireydeki gizli kabiliyetleri ortaya karp gelitirerek topluma kazandrmaktr
(Bayraktar, 1984: 9-10; Kr.2010:151-152).

5.EKOOMK LEV

Ekonominin temel eleri; retim, deiim, datm ve tketimdir. Burada ailenin

ekonomik ilevini belirlerken retim ve tketim zerinde durmak gerekmektedir. retimin
eleri de doa, sermaye, giriim ve emektir. Tketimde bireyin tavr tasarruf ve israf
eklinde ortaya kmaktadr. Birey retim ve tketimin gerektirdii n bilgi ve beceriyi ailede
kazanmaktadr (Kr, 2010:145).

Ekonomisi avclk, toplayclk zerine dayal toplumlarda ekonomi insan gcne

dayanmakta, insan yaamn srdrmek, geimini salamak iin gerekli bilgi, beceri ve
deneyimi ailede kazanmakta idi (Erden,1998: 88). Geleneksel toplumlarda aile, anne baba,
ocuklar, byk anne ve byk babay da iine alan geni aile tipindedir. Evin hizmetileri
uaklar da aileye katlmaktadr. Ekonomik yap iinde ev ekonomisinin nemli bir yeri
vardr. Aile hem retim, hem de tketim birimi olarak bir hayat ortakl kurumudur. Aile
ekonomik gereksinimlerini kendiretir, ihtiyalarn gidermek iin de kendi tketir. Yani aile
hem retim hem de tketim kurumudur, yelerin ihtiyalar aile iinde karlanr (Ergn,
1987: 40).

Sanayi ncesi toplumun belirgin rnei olan tarm toplumunda yelerin ihtiyalar
aile iinde karland iin, aile reisi ile birlikte ailenin dier yeleri de retime katkda
bulunur. Aile yelerinin okluu bu yn ile retime olumlu katk salar. Herkes iin bir
ucundan tutar, ocuklar bile i paylar. Ancak gelir aile reisinde toplanr harcama ve
paylam tek elden salanr. Zanaatla uraan kent ve kasaba ailelerinde de benzer durum
grlmekle birlikte zellikle ailenin erkek yeleri retime katk salamakta kadnlar
almamaktadr. Erkek ocuk yamaklktan, raklktan, kalfalktan geerek ustala kadar
evin reisinin yannda eitilmektedir. Aile bireyin mesleini belirlemede temel rol
oynamaktadr (Tezcan, 1985:158).

397
Bahar-2011 Cilt:10 Say:36 (381-404) Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi Spring-2011 Volume:10 Issue:36

Aile sanayi ncesi toplumlarda retici birim iken sanayi toplumunda tketim birimi
olmu kadn i hayatna katlmtr. Sanayi a, ailenin geimi iin, erkek ve kadnn
ibirliini zorunlu klmtr (Bilgili, 1993:9).

Sanayi toplumunda aile retmekten ok bir tketim kurumuna dnmtr. Ailenin

sanayi ncesi toplumdaki ekonomik ilevi azalmtr. retimi aile dndaki kurumlar zerine
almtr. Szgelimi bugn yiyecek ve iecekler aile dnda retilmektedir. Sanayi toplumunda
kadn ailenin artan gereksinimlerini karlamaya katkda bulunabilmek iin darda bir ite
almak ihtiyac duymaktadr. Bylece kadn gittike bireycilleen toplumda ekonomik
bamszln da kazanabilmektedir (Tezcan, 1990: 271272). Bugn ada toplumlarda
aile tketim kurumuna dnmtr. Ailenin yaam standartlar deimitir. Aile ada
yaam biimini yakalayabilme, tketim toplumu olmann gereklerini yerine getirebilme ve
faturasn deyebilme abas iindedir. Aile bu yaam biimini srdrrken tketimin
gerekleri olan israf ve tasarruf dengesini kurmak durumundadr. Bunun iin de zellikle
geleneksel toplumda kasaba ve kent ailesinde almayan kadn, sanayi ve bilgi toplumunda
zorunlu olarak alma gereksinimi duymaktadr.

amz bilgi adr. Gelimi toplumlar bilgi toplumu olarak adlandrlmaktadr. Her
trl toplumsal faaliyette olduu gibi ekonomik faaliyette de yetimi bilgili ve donanml
insana ihtiya vardr. Aile temel bir bilgi kazandrmakla birlikte, sanayi toplumundan bu yana
bu ilevini eitim kurumlarna devretmitir. Bugn eitimin nemli bir ilevi ekonomik
sistemin ihtiya duyduu insan gcn yani beyin gc ve igcn yetitirmektir. Ailenin
grevi burada bireyin yetimesi iin gerekli alt yapy oluturmaktr.

2. Bulma, Meslek Sahibi Yapma levi

Ailenin bireyi meslee ynlendirme, mesleki bilgi ve beceri edindirme konusunda da

nemli grevi vardr. Birok gen, meslek seerken ailesinin etkisiyle ve sunulan imkanlara
gre mesleini belirlemektedir. Ancak bugn bireye yaamn srdrebilmesi iin mesleki ve
teknik beceri kazandrma grevini aileden ok eitim kurumlar ve sanayi sektr
stlenmitir. Dier bir ifade ile ailenin ekonomik ilevi olan geleneksel meslek edindirme
ilevini gnmzde okullar, eitli eitim merkezleri, sivil toplum rgtleri ve sanayi
sektrndeki kurumlar gerekletirmektedir. Ancak ailenin bu konudaki etkinlii de devam
etmektedir (Tezcan, 1990: 271272; Kr, 2010:145-146,149-151).

Mesleki rehberlik, amzda ayr bir nem kazanmtr. Birok lkede mesleki
rehberlik uzman kiilerce yrtlmektedir. Mesleki rehberlik, kendini tanma, meslek

398
Bahar-2011 Cilt:10 Say:36 (381-404) Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi Spring-2011 Volume:10 Issue:36

planlamas yapma, bilgi toplama, ders meslek ilikisi, i dnyas, okul ve aile arasnda
ibirlii kurarak gerekletirilir. nsan kaynaklarn ok iyi deerlendirebilmek iin, mesleki
rehberlik mutlaka yaplmal, ocuklar kendi yetenek ve kabiliyetlerini tanmal, meslek
planlamas yaplarak ocuklar yeteneklerine gre ynlendirilmelidir (Tezcan 1997: 6062 ;
Kr, 2010:145-146,149-151). Ailenin grevi burada bireyi tanyarak onun yetimesi iin
gerekli imknlar sunmak, destei salamak ve rehberlik yapmaktr.

4. SOU

Bu aratrmada elde edilen verilerden u sonulara ulalmtr: Aile toplumsal

rgtlenmenin ve toplumsal kurumlamann temel birimidir. Aile toplumun temeli, ekirdei
ve ilevsel bir esidir. Birok toplumsal kurum gibi aile de insanlk tarihi boyunca nemli
deiiklikler geirmi ilevlerinde farkllamalar olmu, ancak hibir toplumda yerini,
nemini ve deerini yitirmemitir.

Bu almada sosyoloji literatrnn incelenmesi ve yaplan aratrmalardan elde

edilen verilere dayanarak ailenin ilevleri; yapsal-fonksiyonel bir yaklamla alt temel ilev
eklinde tespit edilmitir. Bunlar: 1)biyolojik ilev, 2)psikolojik ilev, 3)eitim ilevi, 4)
toplumsal ilev, 5) kltrel ilev ve 6)ekonomik ilevdir.

Evliliin temel biyolojik ilevlerinden biri, cinsel gdy doyurmak elerin

birbirlerinin isteklerini uyum iinde karlamalar ve cinsel gdnn meru yoldan doyuma
ulamasdr. Bunun neticesi olarak ocuk yapma, yetitirme ve kendi nesillerini devam
ettirme ihtiyac da giderilmektedir.

ocuk, doduunda korumasz, aciz her eye muhta haldedir. Onun en temel
fizyolojik ihtiyalarn karlayan, en aciz olduu anda besleyip, byten, barnak salayan,
giydiren, yetitiren ailedir. Kk bir ocuk iin doal, fiziksel ve sosyal evrenin artlar ok
acmaszdr. D evreden gelen maddi ve manevi her trl zararl etkilerden onu koruyan ona
yaanabilir bir evre oluturan ailedir. Aile neslin devamn salayarak kendi varln ve
insanln varln korumaktadr.

Aile toplumda, sevgi ve gvenliin doal kaynadr. ocuk kk yatan itibaren

sevgi ve efkate muhtatr. Bu ihtiyacn karlksz en iyi doyurulduu yer ailedir. Ailenin
dier ilevlerini toplumsal deiim etkilemi ancak doal olduu iin sevgi ilevi
deimemitir. Doal ve kalc olan sevgi ilevi amzda da fonksiyonunu devam ettirerek
ailenin deerini de giderek arttrmtr.

399
Bahar-2011 Cilt:10 Say:36 (381-404) Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi Spring-2011 Volume:10 Issue:36

z sayg ocuun kendine gvenmesidir. z sayg aile sevgisi ve iyi bir eitimin
rndr. Yksek z saygya sahip ocuk, kendinin deerli olduuna inanr, evresiyle
bark, renme, sevme, yaratma yetenei gelimi, baarl ve mutlu bir kiidir. Aile verdii
eitimle ocuun z saygsnn ilk temellerini oluturur. Aile bu ilevleri gerekletirerek
ocukta anne-babaya kar engin saygnn temellerini atar. ocuu aileye smsk balar,
toplumun temelinin salam atlmasn salar.

Aile, bireyin sevildii, sayld, beenildii, sosyal gvenliinin saland yerdir.

Ayn zamanda para kazand, geimini salad, beslendii, barnd ekonomik
gvenliinin temin edildii bir yuvadr.

ocuun birincil toplumsallat yer ailedir. Toplumsallama; bireyin iinde yaad

toplumun deer ve normlarn renerek, kendisine den rolleri yerine getirecek bilgi, beceri
ve alkanlklar kazanp topluma hazrlanma ve toplumun ilevsel bir yesi olma srecidir.
Bu srecin en etkin yaand yer ailedir.

Birey, kendini bir gruba balanma, bir grubun paras olarak hissetme ihtiyacn, akran
grubu, kulp, parti, dernek, klik, ete gibi sosyal gruplara ye olarak gidermeye alr. Ancak
bireyin bu gereksinimini ve duygularn doal olarak karlayan en temel kurum ailedir.

Aile bireye doutan bir stat salad gibi hayat yar iinde de yelerine stat ve
saygnlk kazandrr. Ailenin sosyal ve kltrel yaps, ekonomik ve eitim durumu, yesi
olan bireyin statsn etkiler.

Birey, deer ve normlar, iinde yaad toplumda, gnlk yaamdan, aileden, akran
gruplarndan, informal yollarla alr, pekitirme veya cezalandrlma ile renir ve hayatnda
uygular. Aile, deer ve normlarn ilk renildii yerdir. Aile bir sosyal kurum olarak,
toplumsal denetim salamada informal yaptrmlar kullanr, bireyin davranlarn; informal
kurallar ile denetim altnda tutar.

Aile, yetitirdii gence e semede ve yuva kurmada kendini sorumlu ve grevli

hisseder. ocuunu evlendiren, mrvvetini gren anne baba byk bir grevi yerine
getirmenin rahatln, huzurunu ve mutluluunu duyar. Bugn geleneksel toplumlarda aile,
ocuuna e seip bulmay eyalarn alp yuvasn kurmay nemli bir grev kabul
etmektedir.

ocuk bir aile ortamnda dnyaya gelir. Her ailenin yakn akraba, e, dost evresi olur.
ocuk bu evreyi hazr bulur. Aile, yeni tandklar edinerek bireyin arkada evresini
geniletir.

400
Bahar-2011 Cilt:10 Say:36 (381-404) Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi Spring-2011 Volume:10 Issue:36

ocuun yetimesinde aile ii huzur, karlkl anlay, sevgi ve sayg ortam ok

nemlidir. Aile yz yze, samimi, birincil ilikilerle bireyler arasnda sevgiyi artrr, nefreti
azaltr, gerilimi yumuatr, dayanma oluturur. Aile yelerinin birbirini kollamalarn,
karlkl sevgi ortam oluturarak huzurlu ve gvenli yaamalarn salar.

Eler, nikh kylrken ac ve tatl gnde mr boyu birlikte olmaya sz verir, bir mr
boyu ac ve tatl gnlerini paylarlar. Paylama ailenin huzur iinde devam etmesini salar.

Aile yelerinin bo zamanlarn deerlendirmelerini, hoa vakit geirmelerini,

elenmelerini salar. Bo zaman deerlendirme davran ailede kazanlr. Aile rastlantsal
olarak hayatn ak iinde bo zamanlar deerlendirmeyi yelerine retir.

Aile, kendi siyasal dncesini eitim yoluyla yeni nesillere aktarp benimsetir. Seme
ve seilmeyi retir, devlet kurumlarnda alacak insan gcn, milli ve mahalli liderleri
eitim kurumlar, sivil toplum rgtleri ve siyasal rgtlerle egdm iinde yetitirir.

ocuk, biyolojik varlk olarak dnyaya gelir, ilk defa ailede eitilerek ve sosyalleerek
yalnzlktan ve ruhi boluktan kurtulup topluma kazandrlr. ocuun eitiminden aile
sorumludur. Her trl eitim ailede balar ve eitimin temeli ailede atlr. ocuk ailede ald
eitimle hayata hazrlanr ve meslee ynlendirilir.

Ailenin ilevleri toplumsal deiimden nemli lde etkilenmi baz grevlerini yeni
kurumlara devretmitir. zellikle sanayileme ile birlikte ailenin eitim grevleri daralm,
eitim grevlerinin nemli bir ksmn rgn eitim kurumlar stlenmitir. Ancak yeni tip
aile eskiye oranla eitim konusunda daha ilgili, bilinli ve bilgilidir. retmenle yakn
ibirlii ile anne babalar kendilerine den eitim grevini daha etkin biimde yerine
getirebilmektedir.

Demokratik toplumlarda ailede bireye verilen deer artmtr. Aile bireyin doal ve
toplumsal evresini tanyp, yararlanmasn ve kendini yetitirmesini salar. Aile verdii
temel eitimle bireyi, zihinsel, bedensel ve duygusal ynden gelitirir. Bireyin ihtiyalarna
uygun bir zemin hazrlar, bireye bilgi, beceri, davran ve tutum kazandrr. Birey ailede ald
eitimle topluma yararl hale gelir, meslee ynlendirilir, stat kazanr, gelir elde eder ve
kendini gerekletirir.

Her ailede farkl yetenek ve kabiliyette bireyler bulunur. Ailenin grevi, yelerinin
ilgi, yetenek ve kabiliyetlerini tanyp ona gre eitmek ve yneltmektir. Aile her trl imkn
ve frsatlarn ocuu iin seferber klar. Ailede her birey kendine zg ilgi duyduu ve
yetenekli olduu alanda ynlendirilir.

401
Bahar-2011 Cilt:10 Say:36 (381-404) Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi Spring-2011 Volume:10 Issue:36

Kltr; bir toplumun yaam biimi, maddi ve manevi deerlerinin btn, hayat
deneyimlerinin bir birikimidir Kltr, her kuak nceki kuan brakt yerden devralr.
nsan kendine zg olan bilgi, deneyim ve dili ile yani konuma ve yazma becerisiyle kltr
birikimini yeni nesle aktarr. Bylece kltr aktarmnn en nemli aralar, bilgi, deneyim ve
dil olmaktadr. ocuun kltrlendii, hayat deneyimini kazand, ana dilini rendii, ilk
temel bilgileri edindii yer ailedir.

ocua din eitiminin nemli bir ksm aile kurumunda verilir. Dinsel trenler, dualar
ailede renilir ve dier dinsel uygulamalar yine genellikle aile iinde yerine getirilir. Dinde,
ocuk anne ve babaya bir emanettir. Aile ocuuna, itikat, ibadet, ahlak ve muamelat gibi dini
bilgileri kazandrmak, hayat iin zaruri olan temel bilgileri retmekle sorumlu
hissetmektedir.

Ekonominin temel eleri; retim, deiim, datm ve tketimdir. retimin eleri de

doa, sermaye, giriim ve emektir. Tketimde bireyin tavr tasarruf ve israf eklinde ortaya
kmaktadr. Birey retim ve tketimin gerektirdii n bilgi ve beceriyi ailede kazanmaktadr.

Ailenin bireyi meslee ynlendirme, mesleki bilgi ve beceri edindirme, gerekli

imknlar sunma konusunda da nemli grevi vardr. Birok gen meslek seiminde ailesinin
etkisiyle ve sunulan imknlara gre mesleini belirlemektedir. Ailenin grevi burada bireyi
tanyarak onun yetimesi iin gerekli imknlar sunmak, destei salamak ve rehberlik
yapmaktr.

neriler

Bu sonulardan hareketle toplumda ailenin yerini korumak, nemini ve deerini

artrmak iin u neriler getirilmitir:

Kitap, makale, aratrma raporu, gibi bilimsel yaynlarda; grsel medyada sunulan
film, dizi, sohbet, tartma gibi programlarda; bilim adamlarnn, sempozyum, konferans,
seminer, ders gibi bilimsel almalarnda; din adamlarnn, konferans, vaaz, hutbe, seminer
gibi faaliyetlerinde, retmenlerin seminer, ders gibi grevlerinde anne baba ve dier
byklerin nasihatlerinde; her konudaki eiticilerin derslerinde, grsel ve yazl medyann her
trl yaynnda, her an her frsatta, her yerde ailenin yeri, nemi, deeri ve kutsall zerinde
durulmal, insanln gelecei iin yukarda sonuta belirlenen hususlar vurgulanmaldr.

402
Bahar-2011 Cilt:10 Say:36 (381-404) Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi Spring-2011 Volume:10 Issue:36

KAYAKA
ACAR, Ali, (1990), Trk Aile Yaps Ve Kzlcahamam Aile Yaps zerine Bir Aratrma,
(Baslmam doktora tezi), stanbul: stanbul niversitesi Sosyal Bilimler Enstits.
BACANLI, Hasan, (1999), Geliim ve renme, Ankara: Nobel Yayn.
BAYRAKTAR, M Faruk, (1984), slam Eitiminde retmen- renci Mnasebetleri, stanbul:
M.. lahiyat Vakf Yaynlar.
BLGL, Ahmet, (1993), Avrupa Topluluu le Btnleme Srecinde Trk Aile Yaps,(
Baslmam doktora tezi), stanbul: Mimar Sinan niversitesi, Sosyal Bilimler Enstits.
BNBAIOLU, Cavit, (1978), Eitim Psikolojisi, Ankara: Binbaolu Yaynevi.
BYKKARAGZ, S.Sava ve Dg. (1998), retmenlik Mesleine Giri, 1.Bask, Konya: Mikro
Basm Yaym Datm.
BULUT, I. (1993), Ruh Hastalnn Aile levlerine Etkisi, Ankara: Babakanlk Kadn ve Sosyal
Hizmetler Mstearl Yaynlar, No.: 74.
CANAN, brahim, (2009), Aile i Eitim, stanbul: Gl Yurdu Yaynlar.
CELKAN, Hikmet Yldrm, (1989), Ziya Gkalpin Eitim Sosyolojisi, Ankara: Milli Eitim
Genlik ve Spor Bakanl Yaynlar 871.
ELKKAYA, Hasan, (1996), Fonksiyonel Eitim Sosyolojisi, 2.Basm, stanbul: Alfa Basm Yaym
Datm.
DNER,alayan,(2008),http://www.egitim.com/aile/0651/0651.ortak/0651.12.cocuklardaozsaygi.a
sp?BID=06&MenuNo=0 17.11.2008.
DPT, (1989), Aile Yaps VI. Be Yllk Kalknma Plan zel htisas Komisyonu Raporu, Ankara:
DPT Yayn.
ELLOT M. and MERLL F. E. (1961), Sociol Diorganization, New York: Harper and Row.
ERDEN, Mnire, (1998), retmenlik Mesleine Giri, stanbul: Alkm Yaynlar.
ERDEN, Mnire, (2007), Eitim Bilimine Giri, Ankara: Arkada Yaynevi.
ERDOMU, Zeki, (1976), Sosyalizasyon, Sosyoloji, Ankara:Yaykur, Yaynlar, , s.102-114.
ERDOMU, Zeki, (1987), ada Sosyoloji Teorilerine Genel Bir Bak, Frat niversitesi
Sosyal Bilimler Dergisi, C:1,S:2, ss:139-149.
ERGN, Mustafa, (1987), Eitim ve Toplum, Eitim Sosyolojisine Giri, Malatya: nn
niversitesi Yaynlar.
ERKAL, Mustafa E., (1987), Sosyoloji (Toplumbilim) 3. bask, stanbul: Filiz Kitabevi.
GKALP, Ziya, (1978), Makaleler 1X, Hz.: evket Beysanolu, stanbul.
GKE, Birsen, (1990), Aile ve Aile Tipleri zerine Bir nceleme, Aile Yazlar I, (Derl:
B.Dikeligil ve A.idem) Ankara: Aile Aratrma Kurumu Bakanl Yaynlar, Bilim
Serisi No: 5/1, ss.205-223.
KAHN, Ellie (1990), 20 Ways To Make Your Kid Feel Great. Parents.Vol: 65, No:6, ss.94-98,
194-195.
KIR, brahim, (2010), Eitimin Toplumsal Temelleri Eitim Bilimine Giri, Edt. Fatih Tremen,
stanbul: deal Kltr Yaynclk.
KIZILELK, Sezgin, (1992), Sosyoloji Teorileri-II, Konya: Kuzucular Ofset.
KOMSYON (1994), 1994 Uluslararas Aile Yl zel htisas Komisyon Raporlar, Ankara:
Klaslan Matbaaclk Sanayi Ltd. ti. Yayn No: 82.

403
Bahar-2011 Cilt:10 Say:36 (381-404) Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi Spring-2011 Volume:10 Issue:36

KKSAL EMEZ, Cemile Funda, (2008), Okulncesi Eitim kurumlarnda ailenin eitime
katlm (Kocaelinde Bes Anaokulunda Yaplan Arastrma), ( Yaynlanmam yksek
lisan tezi), Adapazar: Sakarya niversitesi Sosyal Bilimler Enstits.
MACLVER R.M. AND PAGEY, C., 1969. Cemiyet ev.: Amiran Kurtkan, stanbul.
MUSGRAVE, P.M., (1979), The Sociology of Education. 3.bask London: Methuen,.
NRUN, Nihat, (1994), Sistematik Sosyoloji Ynnden Aile ve Kltr, Ankara: Atatrk Kltr, Dil
ve Tarih Yksek Kurumu Atatrk Kltr Merkezi Yayn Say:73.
OGBURN, W.F. (1963), The Changing Functions of the Family Selected Studies in Marriage
and The Family. USA: Rinehart and Winston Inc. Akt. Bulut I. (1993), Ruh Hastalnn
Aile levlerine Etkisi, Ankara: Babakanlk Kadn ve Sosyal Hizmetler Mstearl
Yaynlar, Yayn No. 74.
OTTOWAY, A.K.C., (1962), Education and Society, An Introduction to the Socioloy of
Education, , 4.bask London: Routledge & Kegan Paul.
OZANKAYA, zer, (1984),Temel Toplumbilim Terimleri Szl, 3.basm, Ankara: Sava
Yaynlar.
ZGVEN, brahim Ethem (2000), Evlilik ve Aile Terapisi, Ankara: PDREM (Psikolojik Danma
Rehberlik Eitim Merkezi Yayn).
ZGVEN, brahim Ethem (2001), Ailede letiim ve Yaam, Ankara: PDREM Yayn.
ZTRK,H.brahim,(2002), retmenlik Mesleine Giri, 1.Bask, Ankara: HD Yaynclk.
SAYIN, nal, (1987), Aile i likilerin Toplum ve Birey Boyutunda zmlenmesi, Aile
Yazlar: Evlilik Kurumu ve likileri, Ankara: Babakanlk Aile Aratrma Kurumu
Yaynlar.
SEZAL, hsan, (1981), Sosyal Bilimlerde Temel Kavramlar, Ankara: Birlik Yaynlar.
SONER, Oya, (1995), Aile Uyumu renci zgveni ve Akademik Baar Arasndaki liki,
(Baslmam doktora tezi), stanbul: Marmara niversitesi, Sosyal Bilimler Enstits.
TEZCAN, Mahmut, (1982), Sosyolojik Adan Bo Zamanlarn Deerlendirilmesi, Ankara: Ankara
niversitesi Eitim Bilimleri Fakltesi Yaynlar.
TEZCAN, Mahmut,(1985), Eitim Sosyolojisi, 4.bask. Ankara: Ankara niversitesi Basmevi.
TEZCAN, Mahmut, (1994), Eitim Sosyolojisi, 9. bask, Ankara: Zirve Ofset.
TEZCAN, Mahmut, (1997), Eitim Sosyolojisi, 11.bask, Ankara: Zirve Ofset.
TINAZ, Dilek, (1997), Aile Yaps ve Kiilik zellikleri Arasndaki liki, (Baslmam Yksek
lisans tezi), stanbul: stanbul niversitesi, Sosyal Bilimler Enstits.
TMUR, Serim, (1972), Trkiyede Aile Yaps, Ankara: Hacettepe niversitesi Yaynlar.
TURNER, Ralph H., (1965), The Family, Socioloji Ed.:Brown and Selznick, London.
YILMAZ, Hasan, (2004), Sevgili Anne Ve Babacm, Ltfen Bu Kitab Okur musunuz!.., 16.
Basm, Konya: izgi Kitabevi Yayn.
www.egitimportali.com/yazigoster.php?yazi_no=sdfsgt12134 - 29k ,2009.
public.cumhuriyet.edu.tr/~maydin/konferansveseminer.html - 32k,2009.

404