Mahadhian Angkasa - 1

/ / .
id/ id/
. a c.id . ac.i
d
ac ac.
.u ne j
.u n e j
.u nej. .unej.
/ di gilib / d igilib / d i gilib / d i gilib
: / : / : / : / ://
http http http http http
ac .id/ c.id
/ .id/ c.id
/
nej. nej . a
n e j.ac ne j . a
ilib.u igi lib.u lib. u
gilib
.u
d i g
p://d digi d i
ht tp:// htt ht tp : / /
http
: / /
http
://
d / / / .id/
. ac.i .a c.id . ac.i
d
ac
.u ne j
.u ne j
u ne j nej.
i gilib i gilib i gilib
.
i g i lib.u
p:/ / d : / / d : // d ://d ://
htt http http http http
ac .id/ ac .id/ .id/ ac. id/

nej. nej. n ej.ac nej.
i g ilib.u i gilib
.u
igilib
.u
i gilib
.u
://d : / / d :/ / d : / / d ://
http http ht
ANALISIS RISIKO KEBAKARAN
tp
ht tp http
SEBAGAI UPAYA PENGENDALIAN KEBAKARAN
ac .id/ id/
ac.PABRIK .id/ .id/
nej. j.DI j.ac
KERTAS PT. X
nej.
ac
lib.u . une .une .u
ig i i gilib //dig
i l i b i gilib
://d : / / d : : / / d ://
ac .id/ ac .id/ ac.i

d /
ac .id/
nej. nej. SKRIPSI
.un ej . nej.
i g i lib.u i gilib
. u
i gilib i gilib
.u
://d : / / d p: / / d : / / d ://
http http htt http http
ac .id/ ac .id/ ac .id/ ac .id/

.u nej. .u nej. . u nej. .u nej.
/ d i gilib / d i gilib / d i gilib / d i gilib
: / : / : / : / ://
ac .id/ a c.id
/
ac. id/ ac .id/
nej. ne j . nej. nej.
i gilib.u i gilib
.u
igilib
.u
i gilib
.u
htt p://d http
: // d
http
: /
Oleh: / d
http
: / / d
http
://
Mahadhian Angkasa
/ / / /
j .a c.id j . a c.idNIM 082110101085 j.ac.id j . a c.id
.u ne .une .une .une
i gilib g i l i b g i l i b g i l i b
: / / d ://di ://di ://di ://
http h t t p h t t p h t t p http

.u nej. .u nej. .unej. nej.
igilib i gilib i gilib ig i lib.u
: / / d : / / d : / / d ://d ://
http tp
htKESEHATAN
BAGIAN httpDAN KESEHATAN KESELAMATAN
LINGKUNGAN http KERJA http
FAKULTAS KESEHATAN MASYARAKAT
d/ .id/ JEMBER ac.id/ .id/
.ac.i . a cUNIVERSITAS j. ac
n e j
.une
j
.une nej.
lib.u .u
2012
ig i igilib i gilib i gilib
://d : / / d : / / d
tp: / /d ://
http http http ht http
ac .id/ ac .id/ ac .id/ a c.id

/
nej. nej. nej. ne j .
i g ilib.u i gilib
.u
igilib
.u
i g i lib.u
://d : // d : / / d ://d ://
.id/ . id/ .id/ .id/
j.ac j.ac j.ac j.ac
/ / .id/ id/
. a c.id . ac.i
d
ac ac.
.u ne j
.u n e j
.u nej. .u nej.
: / : / : / : / ://
ac .id/ c.id
/ .id/ c.id
/
nej. nej . a
n e j.ac ne j . a
gilib
.u
d i g
p://d digi d i
http
: / /
http
://
d / / / .id/
d
ac
.u ne j
.u ne j
u ne j nej.
.
i g i lib.u
p:/ / d : / / d : // d ://d ://

i g ilib.u i gilib
.u
igilib
.u
i gilib
.u
://d : / / d :/ / d : / / d ://
http http ht
ANALISIS RISIKO KEBAKARAN
tp ht tp http
SEBAGAI UPAYA PENGENDALIAN KEBAKARAN
ac .id/ id/
ac.PABRIK .id/ .id/
nej. j.DI j.ac
KERTAS PT. X
nej.
ac
lib.u . une .une .u
ig i i gilib //dig
i l i b i gilib
://d : / / d
ttp: : / / d ://
http http hSKRIPSI http http
ac .id/ diajukan guna melengkapia

/
c.id tugas akhir dan memenuhi a .id/ satu syarat
csalah a c.id
/
.u nej. .une
untuk menyelesaikan j . Program Pendidikan S-1 ej .
.unKesehatan Masyarakat .une
j .
/ di gilib i l i b
dig dan mencapai gelar SarjanadKesehatan
ig i l i b Masyarakat dig i l i b
: / :// :// :// ://

: / : / : / : / ://
ac .id/ a c.id
/
ac. id/ ac .id/
i gilib.u i gilib
.u Oleh:igilib
.u
i gilib
.u
htt p://d http
: // d
ht tp://
d
http
: / / d
http
://
Mahadhian Angkasa
NIM 082110101085
ac .id/ ac .id/ ac .id/ .id/
nej. nej. nej. n e j.ac
.u .u .u lib. u
/ d i gilib / d i gilib / d i gilib / digi
: / : / : / : / ://
http http http htt p http

: / / d : / / d : / / d ://d ://
BAGIAN KESEHATAN LINGKUNGAN DAN KESEHATAN KESELAMATAN KERJA
/ / / /
j .a c.id FAKULTAS
j . a c.idKESEHATAN MASYARAKAT j . a c.id j .a c.id
i l ib .une i l ib .une UNIVERSITAS JEMBER
i l i b .une i l i b .une
://d ig ig ://d
2012 ig ://d ig ://d ://
http http http i http http

/
i g ilib.u i gilib
.u
igilib
.u
i g i lib.u
://d : // d : / / d ://d ://
j.ac j.ac j.ac j.ac
/ / .id/ id/
. a c.id . ac.i
d
ac ac.
.u ne j
.u n e j
.u nej. .u nej.
: / : / : / : / ://
ac .id/ c.id
/ .id/ c.id
/
nej. nej . a
n e j.ac ne j . a
gilib
.u
d i g
p://d digi d i
http
: / /
http
://
d / / / /
j . ac.i j .a c.idPERSEMBAHAN j.ac.id j . a c.id
/ di gilib //dig
i l i b
//dig
i l i b
//dig
i l ib
p:/ p : p : p : ://
htt t t
h saya persembahkan untuk: h
Skripsi ini tt h t t http
1. dIbunda
/ Tri Andayani dan Ayahanda / Widi Widayat tercinta,d/yang telah mendoakan /
j . a c.i j .a c.id j .a c.i j. a c.id
il ib .une dan memberikan kasih
il i b .unesayang serta pengorbanannya
il ib .uneselama ini; i l i b .une
g g g ig
p ://di 2. Guru-guruku p ://di TK, SD, SMP, SMA,tthingga p ://di PT terhormat, yang ttelah p ://dmemberikan ://
h t t h t t h h t http
ilmu dan membimbing dengan penuh kesabaran;
/ / / /
j .a c.idAlmamater Fakultas Kesehatan
3. j . a c.id Masyarakat Universitasj.aJember.
c.id j . a c.id
ilib .une i l i b .une i l i b .une i li b .une
g g g g
p ://di p ://di p ://di p ://di ://
h t t h t t h tt h t t http

d /
ac .id/
.u nej. .u nej. .un ej .
.u nej.
/ di gilib / d i gilib / di gilib / d i gilib
: / : / p: / : / ://

: / : / : / : / ://
ac .id/ a c.id
/
ac. id/ ac .id/
i gilib.u i gilib
.u
igilib
.u
i gilib
.u
htt p://d http
: // d
http
: / / d
http
: / / d
http
://

.u .u .u lib. u
: / : / : / : / ://

.u nej. .u nej. .u nej. nej.
: / / d : / / d : / / d ://d ://

nej. nej. nej. nej.
ig i lib.u ig i lib.u i gilib
.u
i gilib
.u
://d ://d : / / d
tp: / /d ://
http http http ii ht http

/
i g ilib.u i gilib
.u
igilib
.u
i g i lib.u
://d : // d : / / d ://d ://
j.ac j.ac j.ac j.ac
/ / .id/ id/
. a c.id . ac.i
d
ac ac.
.u ne j
.u n e j
.u nej. .u nej.
: / : / : / : / ://
ac .id/ c.id
/ .id/ c.id
/
nej. nej . a
n e j.ac ne j . a
gilib
.u
d i g
p://d digi d i
http
: / /
http
://
d / / / .id/
. ac.i .a c.id MOTTO
. ac.i
d
ac
.u ne j
.u ne j
u ne j nej.
.
i g i lib.u
p:/ / d : / / d : // d ://d ://
Lebih Baik Mencegah Daripada Memadamkan
ac .id/ d/
ac .i d/ .i ac. id/
nej. nej. (PMK) n ej.ac nej.
i g ilib.u i gilib
.u
igilib
.u
i gilib
.u
://d : / / d :/ / d : / / d ://
ac .id/ ac .id/ ac. id/ ac .id/

nej. nej. nej. nej.
ig ilib.u i gilib
.u
i gi lib.u i gilib
.u
://d : / / d ://d : / / d ://

d /
ac .id/
.u nej.
: / : / p: / : / ://

: / : / : / : / ://
ac .id/ a c.id
/
ac. id/ ac .id/
i gilib.u i gilib
.u
igilib
.u
i gilib
.u
htt p://d http
: // d
http
: / / d
http
: / / d
http
://

.u .u .u lib. u
: / : / : / : / ://

: / / d : / / d : / / d ://d ://
http Dinas
http
Kebakaran
Surabaya. 2006.
http
Pedoman Pelajaran
Dasar
http
Pencegahan/Penanggulangan
http
Kebakaran
/ dan Penyelamatan Jiwa. Surabaya:
/ Pusdiklat Kebakaran Kota
/ Surabaya.
ac .id ac .id ac .id ac .id/
nej. nej. nej. nej.
.u
i gilib
.u
://d ://d : / / d
tp: / /d ://
http http http iii ht http

/
i g ilib.u i gilib
.u
igilib
.u
i g i lib.u
://d : // d : / / d ://d ://
j.ac j.ac j.ac j.ac
/ / .id/ id/
. a c.id . ac.i
d
ac ac.
.u ne j
.u n e j
.u nej. .u nej.
: / : / : / : / ://
ac .id/ c.id
/ .id/ c.id
/
nej. nej . a
n e j.ac ne j . a
gilib
.u
d i g
p://d digi d i
http
: / /
http
://
d / / / /
j . ac.i j .a c.id PERNYATAAN j . ac.id j . a c.id
i gilib g i l i b gi l i b g i l ib
p:/ / d p ://di p ://di p ://di ://
htt h t t h tt h t t http
Saya yang bertanda tangan di bawah ini:
id/ .i d/ .id/ id/
nej .ac. Nama j.ac
: Mahadhian Angkasa j.ac nej.
ac.
ilib.u il i b .une ilib .u n e
i lib.u
i g NIM i g : 082110101085 ig i g
://d p://d p://d p://d p://
http h t t h t t
Menyatakan dengan sesungguhnya bahwa skripsi yang berjudul Analisis Risiko h t t h t t
/ / / /
j .a c.id
Kebakaran Sebagai Upaya Pengendalian
j . a c.id Kebakaran di Pabrik
j. a c.id Kertas PT. X adalahj.ac.id
ilib .une benar-benar hasil ikarya l i b
e
.unsendiri, kecuali jika dalam
i l i b
e
.unpengutipan substansi disebutkan
i l i b .une
g //digbelum pernah diajukan //dig institusi manapun, serta ig
p ://di p :dan p :pada p ://dbukan ://
h t t sumbernya,
h t t h tt h t t karya http
jiplakan. Saya bertanggung jawab atas keabsahan dan kebenaran isinya sesuai dengan
.a c .id/ . a c .id/ . ac .id/ . a c .id/
j j j j
.une .u e .une .une
skripsi ilmiah yang harusndijunjung tinggi.
g i l i b g i l i b i l i b i l i b
p ://di Demikian
p ://di pernyataan ini saya buat p dig sebenarnya, tanpapadanya
://dengan
g
://di tekanan ://
dan paksaan dari pihak manapun serta bersedia mendapat sanksi akademik jika ternyata
a id/
c.kemudian
di hari pernyataanj.a id/ benar.
inic.tidak a c.id
/
a c.id
/
j . j . j .
i li b .une i l i b .une i l i b .une i l i b .une
g g g g
p ://di p ://di p://di p ://di ://
h t t h t t h t t h t t http
ac .id/ a c.id
/
a c.
/
Jember, 13idAgustus 2012
ac .id/
nej. ne j . Yang
ne j.Menyatakan, nej.
i gilib.u i gilib
.u
igilib
.u
i gilib
.u
htt p://d http
: // d
http
: / / d
http
: / / d
http
://
ac .id/ ac.id/ a c.id

/
a c.id
/
.u nej. .u nej. une
j .
.Mahadhian Angkasa .une
j .
i gilib i gilib i l i b
g NIM. 082110101085 //dig i l i b
: / / d : / / d ://di : ://
http http h t t p http http

: / / d : / / d : / / d ://d ://

nej. nej. nej. nej.
.u
i gilib
.u
://d ://d : / / d
tp: / /d ://
http http http iv ht http

/
i g ilib.u i gilib
.u
igilib
.u
i g i lib.u
://d : // d : / / d ://d ://
j.ac j.ac j.ac j.ac
/ / .id/ id/
. a c.id . ac.i
d
ac ac.
.u ne j
.u n e j
.u nej. .u nej.
: / : / : / : / ://
ac .id/ c.id
/ .id/ c.id
/
nej. nej . a
n e j.ac ne j . a
gilib
.u
d i g
p://d digi d i
http
: / /
http
://
d / / / .id/
. ac.i .a c.id SKRIPSI
. ac.i
d
ac
.u ne j
.u ne j
u ne j nej.
.
i g i lib.u
p:/ / d : / / d : // d ://d ://
ac .id/ a c.id
/
a c.id
/
a c.id
/
nej. e j .
.unANALISIS RISIKO KEBAKARAN .une
j .
.une
j.
i g ilib.u ig il i b g il ib g i l i b
://d ://d
SEBAGAI UPAYA PENGENDALIAN ://di KEBAKARAN ://di ://
http h t t p h tt p h t t p http
DI PABRIK KERTAS PT. X.
/ .id/ id/ .id/
.a c.id ac ac. ac
ne j nej. nej. nej.
ig ilib.u i gilib
.u
i gi lib.u i gilib
.u
://d : / / d ://d : / / d ://

d /
ac .id/
.u nej.
: / : / p: / : / ://

u nej. u nej. Oleh nej. nej.
i gilib
.
i gilib
.
i i
Mahadhian Angkasa
g lib.u i gilib
.u
/ / d / / d /d / d ://
http
:
http
: ttp:/
NIMh082110101085 http
: /
http
ac .id/ a c.id
/
ac. id/ ac .id/
i gilib.u i gilib
.u
igilib
.u
i gilib
.u
htt p://d http
: // d
http
: / / d
http
: / / d
http
://

.u .u .u lib. u
: / : / : / : / ://

: / / d : / / d : / / d ://d ://
Pembimbing
/ / / /
j .a c.id Dosen Pembimbing jUtama . a c.id j . c.id
: Anita Dewi P.S.,S.KM.,M.Sc.
a j .a c.id
i l ib .une Dosen i l i
Pembimbingb .une Anggota : Dr.i l i b
Isa
ne
.uMarufi, S.KM.,M.Kes. i l i b .une
g g g g
p ://di p ://di p ://di p ://di ://
h t t h t t t
h vt h t t http

/
i g ilib.u i gilib
.u
igilib
.u
i g i lib.u
://d : // d : / / d ://d ://
j.ac j.ac j.ac j.ac
/ / .id/ id/
. a c.id . ac.i
d
ac ac.
.u ne j
.u n e j
.u nej. .u nej.
: / : / : / : / ://
ac .id/ c.id
/ .id/ c.id
/
nej. nej . a
n e j.ac ne j . a
gilib
.u
d i g
p://d digi d i
http
: / /
http
://
d / / / /
j . ac.i j .a c.id PENGESAHAN j . ac.id j . a c.id
/ di gilib //dig
i l i b
//dig
i l i b
//dig
i l ib
p:/ p : p : p : ://
htt h t t
Skripsi berjudul Analisis Risiko tt
h Kebakaran Sebagai Upaya h t t Pengendalian http
Kebakaran
/ di Pabrik Kertas PT.dX / telah diuji dan disahkan.ioleh / Fakultas Kesehatan .id/
j . a c.id j .a c.i j .a c d j.ac
.u n e Masyarakat Universitas .u n e
Jember pada: .u n e . u n e
/ d i gilib / d i gilib / d igilib / d i gilib
: / Hari /
:: Senin :/ : / ://
Tanggal : 13 Agustus 2012
/ id/ id/ .id/
a c.id c. j.ac
. ac
ne j . Tempat ej.a Masyarakat UniversitaseJember
: Fakultas Kesehatan
.un n nej.
ig ilib.u i gilib i gi lib.u i gilib
.u
://d : / / d ://d : / / d ://
http http httpPENGUJI
TIM http http

d /
ac .id/
nej. Ketua, nej. .un ej . Sekretaris, nej.
g i lib.u gilib
. u
ilib gilib
.u
://di : / / d i ://dig : / / d i ://
.a .id/ Hadi Prayitno, M.Kes.ac.id/

cDrs. Dr.
. a .id/Marufi,S.KM.,M.Kes. .ac.id/
cIsa
j
ne NIP 19610608 199802 e j
n001 j
ne NIP 19750914 200812b.1u002 nej
li b . u li b . u1
li b . u li
p : / / digi p : / / digi p: / / digi p : / / digi ://
htt htt htt htt http
Anggota I, Anggota II,
d/ c.id
/ d/ .id/
ac.i a ac.i ac
nej. nej. nej. nej.
i gilib.u i gilib
.u
igilib
.u
i gilib
.u
htt p://d Anita Dewi
: // d
httpP.S.,S.KM.,M.Sc. http
: / / d
http SH
Jamrozi,
: / / d
http
://
NIP 19780710 200312 2 001 NIP. 19620209 199203 1 004
.u .u .u lib. u
: / : / : / : / ://
http http http
Mengesahkan htt p http
Dekan,
: / / d : / / d : / / d ://d ://
Drs. Husni Abdul Gani, M.S.
/ / 198303 1 003 c.id/ .id/
.a c.id NIP
j.ac
.id19560810
j.a ac
ne j n e une nej.
.
i gilib
.u
://d ://d : / / d
tp: / /d ://
http http http vi ht http

/
i g ilib.u i gilib
.u
igilib
.u
i g i lib.u
://d : // d : / / d ://d ://
.id/ .id/ .id/ .id/
j.ac j.ac j.ac j.ac
/ / .id/ id/
. a c.id . ac.i
d
ac ac.
.u ne j
.u n e j
.u nej. .unej.
: / : / : / : / ://
ac .id/ c.id
/ .id/ c.id
/
nej. nej . a
n e j.ac ne j . a
gilib
.u
d i g
p://d digi d i
http
: / /
http
://
/ .id/ CONTROL EFFORTS id/ PAPER MILL PT. X ac.id/

. ac.id RISK ANALYSIS ASj.aAcFIRE
FIRE
. ac.IN
b . u ne j
b . u ne b . u ne j
b . u nej.
li li li li
p :/ / digi p : / / digi p : // digi p : / / digi ://
htt htt htt
Mahadhian Angkasa htt http
ac .id/ a c.id
/
a c.id
/
a c.id
/
nej. .une
Department of Environmental j .
.une
Health and Occupational j . Health and Safety, .une j.
i g ilib.u i il i b
g Faculty of Public Health, ig il ib
University of Jember i gilib
://d : / / d :/ / d : / / d ://
ac .id/ .id/ ABSTRACT

ac a c.id
/
a c.id
/
nej. nej. .une
j.
.une
j .
g ilib.u g i l i b .u
g i l i b i li b
://d i ://di caused by fire and canttpoccur
Fire is a disaster ://di anywhere. Fire can occur dig in place
://even ://
http t t p
that hasha mild level of fire risk. So it is
h necessary to do a fire risk assessment
h t t p
as a basic http
for efforts to control the risk of fire. The aim of this study was to analyze the risk of fire
d/ control efforts in the PT.
c.ifire
as
/
c.idX. This study is a descriptive
/
c.id study with qualitativej.ac.id
/
j .a j . a j . a
i l i b .une approach. Techniques i l i b .uofnedata collection through i l i b une
.interviews and observation.
i l i b .une
Result
g //digidentification of the risk ig in the PT. X is done :/passively. /dig
p ://di showed that :the
p p //dfire
:of p The ://
h t t t t
h identification in PT. X showed
results of t t t t
h that the largest source ofhfire risk is from of http
paper, and the cause of the fire risk come from production process using a machine
/ .id/ / /
j . a c.id high temperatures and
with
j . a cpotentially cause a fire. .PT
j a c.iXd never does fire riskj.ac.id
i li b .une assessment, risk assessment i l i b .une is done for a risk in igeneral. l i b .une Based on the study ofilifire b ne
.urisk
g /dig / unit level fire risktpvaries g g
p ://di levels in each:/section
p ://di from low, moderate, tottphigh ://dilevel of fire ://
h t t t t t
h to control fire risk basedhon fire risk control program,hbut in fact control
risk. Efforts http
efforts are still not running optimally. PT. X has been preparing the means of fire
/ / / /
j . a c.id
protection including fire alarms,
j . a c.idAPAR, hydrants, barrier, j. a c.id between buildings,j.ac.id
spacing
i l ib .une fireproof shield, and i l i bthe e
.unmeans of escape (the exit,bfire
i li .uneescape) that at any time i l i b can e
.unbe
g g Fire incident happened g ig
p ://di p ://di
used for fire fighting.
p ://dithree times since 2001.ttItp:is//dnecessary to
://
h t t h t t
do risk control measures so that the incident h t t does not happen again.h http
.id/
Keywords:
ac id/ control
ac.fire
fire, risk assessment, ac .id/ .id/
.u .u .u lib. u
: / : / : / : / ://
ac .id/ ac.id/ ac .id/ ac .id/

: / / d : / / d : / / d ://d ://

nej. nej. nej. nej.
.u
i gilib
.u
://d ://d : / / d
tp: / /d ://
vii
/
i g ilib.u i gilib
.u
igilib
.u
i g i lib.u
://d : // d : / / d ://d ://
j.ac j.ac j.ac j.ac
/ / .id/ id/
. a c.id . ac.i
d
ac ac.
.u ne j
.u n e j
.unej. .unej.
: / : / : / : / ://
ac .id/ c.id
/ .id/ c.id
/
nej. nej . a
n e j.ac ne j . a
gilib
.u
d i g
p://d digi d i
http
: / /
http
://
d / / / /
j . ac.i j .a c.id RINGKASAN j . ac.id j . a c.id
/ di gilib //dig
i l i b
//dig
i l i b
//dig
i l ib
p:/ p : p : p : ://
htt t t
Analisish Risiko Kebakaran Sebagai tt
h Upaya Pengendalian Kebakaran h t t di Pabrik http
Kertas/ PT. X; Mahadhian Angkasa; / 082110101085; 2012;d109 / Halaman; Bagian .id/
j . a c.id j .a c.id j .a c.i j.ac
.u n e Kesehatan Lingkungan .u n e
dan Kesehatan Keselamatan.u n e Kerja; Fakultas Kesehatan
. u n e
: / Masyarakat : /
Universitas Jember. :/ : / ://
ac .id/ Kebakaran adalah suatu a

d/
c.ibencana a .id/ api dan dapat terjadi .ac.id/
coleh
nej. . .
j yang diakibatkan j
ne ne nej
ilib.u li b . u
igili b .u
gili b .u
://d ig digi
dimana saja. /Kebakaran di tempat kerja /dmembawa konsekuensi yang / diberdampak
http h t t p : /
h tt p : /
h t t p : /
h t tp://
merugikan banyak pihak baik pengusaha, tenaga kerja, maupun masyarakat luas.
ac .id/
Peristiwa kebakaran di tempat /
c.idkerja dapat mengakibatkan
a
/
c.idkorban jiwa, kerugian ac .id/
nej. nej. j.a nej.
.u .u .une
lib.u
gilib
material, hilangnyailiblapangan i lib
pekerjaan, dan kerugian lainnya yang tidak langsung.
i
di i g i g i g
: / / ://d ://d p://d kebakaran ://
http httpdapat terjadi bahkan ditempat
Kebakaran http yang memiliki tingkathttrisiko http
ringan.
/ Oleh karenanya perlu dilakukan
/ penilaian terhadap potensi
/ risiko kebakaran dan /
j .a c.id j . a c.id j . a c.id j .a c.id
i li b .une ledakan sebagai dasar i l i b
e
.unupaya pengendalian risikoun
i l i b
e
. kebakaran. Adapun tujuan udari
i l i b . ne
g ig ig dig
p ://di ://dadalah
penelitian pini menganalisis risiko p://dkebakaran sebagai upaya p ://pengendalian ://
kebakaran di pabrik kertas PT. X.
ac .id/ Penelitian ini merupakan a
/
c.id penelitian deskriptif dengan a
/
c.id pendekatan kualitatif.j.ac.id
/
nej. .une
j .
une
j.
.une
i gilib.u Tempat penelitian g i l i b
dilaksanakan di pabrik i
kertas
g li b .PT. X. Sasaran penelitiang i l i badalah
p://d p ://di p ://di p ://di ://
htt seluruh h t t t t
bagian/unit yang ada di PT. X.h Teknik sampling atau penentuan t t
h informan yang http
ac .id/ adalah purposive sampling.

dipakai
a c.id
/ Jumlah informan dalam.id
a c
/
penelitian ini adalah 10
a c.id
/
.u nej. : .u
orang, antara lain ib ne j
Manajer
. j .
uneDevelopment (HRD) ibsebagai
Human Resourceib.and .une
j .
/ d i gilib digi
l
digi
l
digi
l
: / :// Kepala Bagian Health :// p:// ahli K3, ://
http h p
informan ttkunci,
http and Safety Environmenthtt(HSE), http
Komandan Regu (Danru) PMK/ Screening, dan Kepala Security sebagai informan
. a c .id/ . a c .id/ . a c .id/ .a c .id/
j utama, serta lima (5) n j j
orang pekerja yang berada ndie tiap-tiap bagian/unit sebagai j
ili b .une i l i b .u e i li b .u i li b.une
g g g /dig meliputi
p ://di p ://di Variabel pada penelitian
informan tambahan.
p ://di ini adalah analisis risiko p :/yang ://
identifikasi risiko, penilaian risiko, pengendalian risiko, sistem proteksi kebakaran, serta
.id/ kebakaran. Teknik.acpengumpulan
kejadian
ac .id/ data dilakukan a
d/
c.imelalui wawancara dan ac.id/
nej. ne j ne j . nej.
ig i lib.u observasi. gilib . u
gili b . u
gili b . u
://d :/ /di :/ /di :/ /di ://
viii
/
i g ilib.u i gilib
.u
igilib
.u
i g i lib.u
://d : // d : / / d ://d ://
j.ac j.ac j.ac j.ac
/ / .id/ id/
. a c.id . ac.i
d
ac ac.
.u ne j
.u n e j
.u nej. .unej.
: / : / : / : / ://
ac .id/ c.id
/ .id/ c.id
/
nej. nej . a
n e j.ac ne j . a
gilib
.u
d i g
p://d digi d i
http
: / /
http
://
/ / .id/ di PT. X masih ac.id/

. ac.id Hasil penelitian didapatkan .a c.id bahwa identifikasi risiko . ackebakaran
b . u ne j
b . u ne j
b . u ne j
b . u nej.
li dilakukan secaragpasif. li Hasil identifikasi didapatkan li hasil bahwa di PT. X i
lterdapat
p :/ / digi p : / / di i p : // digi p : / / digi ://
htt sumber h tt kebakaran terbesar berupa
risiko htt kertas, dan penyebab risikohtkebakaran
t berupa http
proses/ produksi yang menggunakan / mesin dengan suhu tinggi /dan sangat berpotensi .id/
j . a c.id j .a c.id j .a c.id j.ac
.u n e untuk terjadi kebakaran. .u n e
Penilaian risiko kebakaran .u n e
masih belum dilakukan, hanya
. u n e
: / melakukan : /
penilaian risiko secara umum. /
:Hasil penelitian tingkat risiko /
: kebakaran di ://
tiap-tiap bagian/unit bervariasi mulai tingkat risiko kebakaran rendah, sedang, hingga
/ / / /
j .a c.id risiko kebakaran tinggi.
tingkat j . a c.id Upaya pengendalian jrisiko . a c.id kebakaran yang telahj.ac.id
g g pemberlakuan sanksi, //pemasangan g g
://di ://di : di ://di
dilakukan meliputi tanda dilarang merokok dan
h t tp h t t p h tt p h t t p h t tp://
poster bahaya kebakaran, namun pada kenyataannya upaya pengendalian tersebut masih
ac .id/ berjalan secara maksimal.

belum /
a c.id
/
c.idDi PT. X juga telah mempersiapkan sarana proteksi
ac .id/
nej. nej. j.a nej.
.u b.u kebakaran, APAR, hidran, .une
lib.u
gilib lib penghalang (barrier), ipengaturan
kebakaran meliputiilialarm i i
di i g i g g
: / / ://d d
tp://dan sarana means of escape ://d ://
http httpbangunan, pelindung tahanhtapi,
jarak antar http (pintu keluar, http
tangga
/ darurat) yang setiap saat dapat
/ dipergunakan untuk penanggulangan
/ kebakaran. /
i li b .une Kejadian kebakaran i l i b .une sebanyak 3 kali antara
terjadi
i l i b ne pada bulan Desemberb.2001,
.ulain i l i une
g g g g
p ://di bulan Februari
p ://di2002, dan pada bulanttpNovember
://di 2011. Sehingga pperlu ://di dilakukan ://
h t t h t t h h t t http
pengendalian risiko kebakaran meliputi: identifikasi dan penilaian risiko kebakaran,
/ / .id/ dilakukan pelatihan .ac.id/
j . a c.id
pembuatan peta rawan kebakaran j .a c.id dan jalur evakuasi, j. a cserta
b . u ne b . u ne b .u ne b . u nej
li li gili li
p :/ / digi pemadam kebakaran
p : // digi dan pengecekan sarana p : / / diproteksi kebakaran secara rutin
p : / / digi setiap 6 ://
htt htt Selain itu juga perlu meningkatkan
bulan sekali. htt kedisiplinan pekerja htt untuk mematuhi http
ac .id/ pengendalian risiko

program /
kebakaran
c.id
yang ada dan perlu
c.id
/ dipersyaratkan untuk .id/
nej. n e j . a
n e j . a
n e j.ac
.u .u
perekrutan pekerja ibbaru yang tidak merokokib. u
sehingga risiko kebakaranib. u
dapat
d i gilib digi
l igil digi
l
: / /
ttp:/
/ ://d : / / ://
http diminimalisir.
h http htt p http

: / / d : / / d : / / d ://d ://

nej. nej. nej. nej.
.u
i gilib
.u
://d ://d : / / d
tp: / /d ://
ix
/
i g ilib.u i gilib
.u
igilib
.u
i g i lib.u
://d : // d : / / d ://d ://
j.ac j.ac j.ac j.ac
/ / .id/ id/
. a c.id . ac.i
d
ac ac.
.u ne j
.u n e j
.unej. .unej.
: / : / : / : / ://
ac .id/ c.id
/ .id/ c.id
/
nej. nej . a
n e j.ac ne j . a
gilib
.u
d i g
p://d digi d i
http
: / /
http
://
d / / / /
j . ac.i j .a c.id PRAKATA j . ac.id j . a c.id
/ di gilib //dig
i l i b
//dig
i l i b
//dig
i l ib
p:/ p : p : p : ://
htt h t t
Syukur Alhamdulillah penulis tt t t
h panjatkan atas kehadirat h Allah SWT atas http
limpahan
/ nikmat, rahmat, dan hidayah-Nya, / sehingga penulis / dapat menyelesaikan .id/
j . a c.id j .a c.id j .a c.id j.ac
.u n e skripsi dengan judul .u n e
Analisis Risiko Kebakaran .u n e
Sebagai Upaya Pengendalian. u n e
: / Kebakaran /
: Pabrik Kertas PT. X. Skripsi
di /
: ini disusun sebagai salahttpsatu /
: persyaratan ://
http http http h http
akademik dalam menyelesaikan pendidikan di Fakultas Kesehatan Masyarakat
/ / / /
j .a c.id
Universitas Jember. j . a c.id j. a c.id j . a c.id
g g g dapat terselesaikan dengan gbaik tanpa
://di :/ i :/ di ://di
Penulis/dmenyadari bahwa skripsi ini /tidak
bantuan dan sumbangan pemikiran dari berbagai pihak, untuk itu penulis
ac .id/
menyampaikan rasa terima kasih
a
/
c.id kepada Anita Dewij.a
/
c.id S.KM, M.Sc. sebagaij.ac.id
P.S., /
.u nej. e j . e
b.unDr. Isa Marufi, S.KM.,iliM.Kes.
e
b.un sebagai pembimbingilianggota
b.un
gilib
pembimbing utamailidan
: / / di : //dig : //dig
p: //dig ://
http httpmemberikan bimbingan dan
yang telah http arahan sehingga proposalhttskripsi ini dapat http
tersusun
/ dengan baik. / / /
ac .id a c.id a c.id a c.id
.u nej. .une
Penulis juga menyampaikan j . banyak terima kasih j .
.unekepada yang terhormat:ilib.une
j .
i gilib g i l i b gi l i b ig
: / / d 1. Drs. Husni ://di Abdul Gani, M.S., selaku ://diDekan Fakultas Kesehatan ://dMasyarakat ://
Universitas Jember,
/ / / /
j . a c2..idAnita Dewi P.S., S.KM, j .a c.id selaku Kepala Bagian
M.Sc. j. a c.id
Kesehatan Lingkungan danj.ac.id
il ib .une Kesehatan i l i
Keselamatanb .une Kerja, i li b .une i l i b .une
g g g g
p ://di p ://di p ://di p ://di ://
h t t t t t t
3. AlihWilopo, selaku Manajer HRDhPT. X yang telah memberikanhijin penelitian; t t http
/
4..idWawan / HSE serta seluruh karyawan
dan Hermin selaku.idstaf / PT. X yang telah .id/
ac a c a c.id j.ac
.u nej. u n e j .
u n e j .
un e
gilib ib.
bersedia meluangkan waktu
l membantu ib.
penelitian;
l ib. l
/ / d i // digi // digi
/ digi ://
http
: ttp:dosen
5. Seluruh
h ttp:Kesehatan
dan karyawan Fakultas ttp:/ Jember;
Masyarakat Universitas
h h http
6. Ibunda tersayang Tri Andayani dan ayahanda tersayang Widi Widayat yang tak
/ / id/ .id/
j . a c.idterukur jasa dan kasih sayangnya
j . a c.id sepanjang masa, terima j . a c.kasih segalanya; j .a c
ili b .une i l i b .une i li b .une i li b.une
g //digIndra Permana yang telah /dig g
p ://di 7. Adikku :Agil
p p :/memberikan semangat, terimakasih;
p ://di ://
8. Eyang Kakung Heri Suyanto (Alm), Eyang Uti Wahyuningtiyas (Alm) di Cluring,
/ Eyang Kakung Moh. .Dj.
.iddan / / /
ac a c id Rijanto (Alm), Eyangj.aUti c.idSuniyah di Lamongan,j.ac.id
nej. j .
.une sehat selalu dan terimakasih .une atas kasih sayangnya;ilib.une
ig i lib.u nenekku tercintag i l ibsemoga g i l i b g
://d ://di :x//di ://di ://
http h t t p h t t p h t tp http

/
i g ilib.u i gilib
.u
igilib
.u
i g i lib.u
://d : // d : / / d ://d ://
j.ac j.ac j.ac j.ac
/ / .id/ id/
. a c.id . ac.i
d
ac ac.
.u ne j
.u n e j
.u nej. .unej.
: / : / : / : / ://
ac .id/ c.id
/ .id/ c.id
/
nej. nej . a
n e j.ac ne j . a
gilib
.u
d i g
p://d digi d i
http
: / /
http
://
/ / / semangat, kasih ac.id/

. ac9..idMega Febrina tercintaj.aterima c.id kasih karena telah jmemberikan
. ac.id
b . u ne j
b . u ne b . u ne b . u nej.
li sayang dan kesabaranli selama mendampingiku; li li
p :/ / digi p : / / digi p : // digi p : / / digi ://
htt t
10. MashtBimo, Mbak Velen, Mas Yofan, htt Mas Agung, Mbak Lia,htMbak t Anda, Mas http
Gede,
/ Pak Djie, Mbah Besur, / Abah, Mama Ita, Papa .Yacob, / Mbak Erna, Om /
j . a c.id j .a c.id j .a c id j. a c.id
il ib .une Salam, Nisya terima
il i b
e atas doanya;
.unkasih il ib .une i l i b .une
g g //dig selalu terkenang, Deswita, g
p ://di 11. Teman-teman
p ://di Magang kebersamaan p :kalian p ://di Dita, dan ://
Naili terima kasih atas saran, dan waktu yang diluangkan;
/
.idTeman-temanku / / /
j .a c12. semua j . a c.id
mahasiswa FKM UNEJ, sertaj. a c.id j . a c.id
g gyang telah membantu dalam gpenyusunan skripsi ini yang g dapat
://di ://di ://di ://di
13. Semua pihak tidak
disebutkan satu per satu. Semoga Allah Yang Maha Kuasa memberikan kebaikan
/ nikmat sebagai balasannya.
.iddan / / /
ac a c.id ac.id a c.id
.u nej. e j
.unluput
. j .
.une dalam penyusunannya. ne
.uOleh
j .
gilib b b b
Skripsi ini iltidak
i dari kesalahan-kesalahan
i l i i l i
i g ig dig
: / / d ://di mengaharapkan kritikttpdan ://dsaran ://para ://
http t
karena itu,
h t p
penulis h yang membangun h t t
darip pembaca http
demi/ kesempurnaan skripsi ini. Penulis
/ mohon maaf apabila ada/kata-kata yang kurang /
i li b .une berkenan. Semogailskripsii b .uneini dapat bermanfaat bagi i l i b ne pembaca. Atas perhatian
.upara i l i b ne
.udan
g /dig ucapkan terima kasih. g g
p ://di dukungannya p :/penulis p://di p ://di ://
/ / / /
j . a c.id Agustus 2012
Jember, j .a c.id j. a c.id Penulis j .a c.id
il ib .une i l i b .une i li b .une i l i b .une
g g g g
p ://di p ://di p ://di p ://di ://
ac .id/ ac.id/ ac .id/ .id/

.u .u .u lib. u
: / : / : / : / ://

: / / d : / / d : / / d ://d ://

nej. nej. nej. nej.
.u
i gilib
.u
://d ://d : / / d
tp: / /d ://
http http http xi ht http

/
i g ilib.u i gilib
.u
igilib
.u
i g i lib.u
://d : // d : / / d ://d ://
j.ac j.ac j.ac j.ac
/ / .id/ id/
. a c.id . ac.i
d
ac ac.
.u ne j
.u n e j
.unej. .unej.
: / : / : / : / ://
ac .id/ c.id
/ .id/ c.id
/
nej. nej . a
n e j.ac ne j . a
gilib
.u
d i g
p://d digi d i
http
: / /
http
://
d / / / /
j . ac.i j .a c.id DAFTAR ISI j . ac.id j . a c.id
p:/ / d p ://di p ://di p ://di Halaman ://
HALAMAN
/ JUDUL ...................................................................................................
/ / i /
j . a c.id j .a c.id j .a c.id j. a c.id
il ib .une HALAMAN PERSEMBAHAN il i b .une il ib .une
................................................................................
i l i b .uiine
g /dig g g
p ://di HALAMAN p :/MOTTO ://di ://di
................................................................................................
p p iii ://
HALAMAN PERNYATAAN .................................................................................. iv
/ d/ / /
j .a c.id
HALAMAN PERSETUJUAN j . a j. a c.id
c.i...................................................................................v j . a c.id
g g g g
://di ://di ://di ://di
HALAMAN PENGESAHAN ................................................................................... vi
ABSTRACT ............................................................................................................... vii
ac .id/
RINGKASAN c.id
/
c.id
/
..........................................................................................................
a
viii
ac .id/
nej. nej. j.a nej.
.u ilib.
u .une ilib. x
u
gilib ilib
PRAKATA ..................................................................................................................
: / / di //dig //dig //dig
p: .............................................................................................................
: : ://
http httISI
DAFTAR http http xii http
DAFTAR
/ TABEL ....................................................................................................
/ / xv /
i li b .une DAFTAR GAMBAR i l i b ne
i l i b .une
.u..............................................................................................
i l i b .une
xvii
g g g g
p ://di ://di
DAFTAR LAMPIRAN
p ://di ://di xviii
.........................................................................................
p p ://
DAFTAR SINGKATAN ......................................................................................... xix
/ / / /
j . a c.id 1. PENDAHULUANj.ac.id
BAB j. a c.id j .a c.id
il ib .une 1.1 Latar i l i b
Belakang
.une ........................................................................................1
i li b .une i l i b .une
g g g g
p ://di p ://di p ://di p ://di ://
h t t t t t t t t
h1.2 Rumusan Masalah ...................................................................................4
h h http
ac .id/ 1.3 Tujuan ......................................................................................................4

a c.id
/
a c.id
/
a c.id
/
.u nej. 1.3.1 Tujuan e j
.unUmum
.
.une
j .
.une
...................................................................................4
j .
: / / d ://di Tujuan Khusus ..................................................................................4
://di ://di ://
http h t t p1.3.2
h t t p h t t p http
1.4 Manfaat ....................................................................................................4
d/ .id/ .id/ .id/
ac.i a c a c a c
.u nej. 1.4.1 Manfaat j . j .
Teoritis ...............................................................................4
.une .une .une
j .
igilib g i l i b g i li b g i li b
: / / d ://di Manfaat Praktis .................................................................................4
1.4.2 ://di ://di ://
BAB 2. TINJAUAN PUSTAKA
ac .id/ 2.1 Kebakaran ................................................................................................5

a c.id
/
a c.id
/
a c.id
/
nej. j . j .
.uneKebakaran ...........................................................................5
.une .une
j .
ig i lib.u l ib
2.1.1gDefinisi
i g i l i b g i l i b
://d ://di ://di ://di ://
http h t t p h t t p h t tp http
ac .id/ ac .id/ xii

ac .id/ a c.id
/
i g ilib.u i gilib
.u
igilib
.u
i g i lib.u
://d : // d : / / d ://d ://
j.ac j.ac j.ac j.ac
/ / .id/ id/
. a c.id . ac.i
d
ac ac.
.u ne j
.u n e j
.unej. .unej.
: / : / : / : / ://
ac .id/ c.id
/ .id/ c.id
/
nej. nej . a
n e j.ac ne j . a
gilib
.u
d i g
p://d digi d i
http
: / /
http
://
d / d/ d/ .id/
. ac.i ac.i Api .....................................................................5
2.1.2 Teori dan Anatomi ac.i ac
.u ne j
u nej. .u nej. .u nej.
i gilib ilib.
2.1.3gKlasifikasi gilib gilib
Kebakaran ......................................................................7
p:/ / d p //di
:2.1.4 p : //di p : //di ://
htt h t t h tt
Faktor Penyebab Kebakaran h t t
Industri .............................................11 http
2.1.5 Jenis Alat Pemadam
d/ Kebakaran .....................................................19
ac .id/ a c.i d/
a c.i a c.id
/
nej. 2.1.6 Sarana e j .
.unProteksi .une
j .
Kebakaran .............................................................21.une
j.
i g ilib.u g il i b g il ib g i l i b
://d 2.2 ://di Risiko ........................................................................................34
Analisis ://di ://di ://
2.2.1 Identifikasi Kebakaran ...................................................................34
/ id/ id/ id/
j .a c.id .ac. Kebakaran ...........................................................37
2.2.2 PenilaianejRisiko j.ac
.
j.ac
.
ne n n e n e
g ilib.u ilib.
u
ilib.
u
ilib.
u
://d i :/ /digPengendalian Risiko Kebakaran
2.2.3 /dig .....................................................41
tp:/ /dig
tp:/ ://
http ttpKerangka
h2.3 h t h t
Konsep ..................................................................................44 http
ac .id/ 3. METODE PENELITIAN

BAB c.id
/
a ac.i
d /
ac .id/
.u nej. u nej. .un ej .
u nej.
gilib ilib.
3.1 Jenis Penelitian ilib ilib.
......................................................................................46
: / / di : //dig : //dig : //dig ://
http ttpTempat
h3.2 http .............................................................46
dan Waktu Penelitian http http
d / 3.3 Sasaran dan Penentuan d/
Informan Penelitian .....................................46
/ /
j .ac.i j . a c .i
j . a c.id j .a c.id
.u n e .une
3.4 Definisi Operasional
.une .une
..............................................................................48
: / / d ://di dan Sumber Data ..........................................................................52
3.5pData ://di ://di ://
http h t t h t t p h t t p http
3.5.1 Data Primer .....................................................................................52
d/ d / d / d /
ac.i 3.5.2 Data Sekunderac.i ................................................................................52
ac.i ac.i
nej. e j .
b.unInstrumen Pengumpulan .un e j.
.un e j .
i gilib.u igilidan
3.6 Teknik igilib Data ........................................52
igilib
htt p://d ://d
http3.6.1 Teknik PengumpulanhtData
d
http
://d
tp:// .............................................................52 http
://
ac .id/ .id/
3.6.2 Instrumen Pengumpulan
ac .id/
Data ........................................................54
ac .id/
.u .
3.7 Teknik iPenyajianu Data dan Analisis .
Datau . u
..........................................54
/ d i gilib / d i gil b / d i gilib / di gilib
: / : / : / : / ://
http http3.7.1 Teknik Penyajian Data
http...................................................................54
http http
3.7.2 Teknik Analisis Data ......................................................................54
d/ .id/ .id/ .id/
ac.i a c a c a c
.u nej. 3.8 Teknik Keabsahan
.une
j . j .
Data .......................................................................55
.une .une
j .
: / / d 3.9 Alur://di Penelitian .......................................................................................56
://di ://di ://
BAB 4. HASIL DAN PEMBAHASAN
ac .id/ 4.1 Hasil Penelitian.a......................................................................................57

c.id
/
a c.id
/
a c.id
/
nej. j j .
.une Risiko Kebakaran ........................................................57
.une .une
j .
ig i lib.u l ib
4.1.1gIdentifikasi
i g i l i b g i l i b
://d ://di ://di ://di ://
http h t t p t t
h xiii p h t tp http

/
i g ilib.u i gilib
.u
igilib
.u
i g i lib.u
://d : // d : / / d ://d ://
j.ac j.ac j.ac j.ac
/ / .id/ id/
. a c.id . ac.i
d
ac ac.
.u ne j
.u n e j
.u nej. .u nej.
: / : / : / : / ://
ac .id/ c.id
/ .id/ c.id
/
nej. nej . a
n e j.ac ne j . a
gilib
.u
d i g
p://d digi d i
http
: / /
http
://
d / d/ d/ .id/
. ac.i ac.i Kebakaran ...........................................................61
4.1.2 Penilaian Risiko ac.i ac
.u ne j
u nej. b.u nej. .u nej.
i gilib ilib.
4.1.3gPengendalian gilib
gili.....................................................67
Risiko Kebakaran
p:/ / d p //di
:4.1.4 p : //di p : //di ://
htt h t t h tt
Sistem Proteksi Kebakaran h t t
Aktif ...................................................71 http
4.1.5 Sistem ProteksidKebakaran Pasif ....................................................75
ac .id/ /
a c.i d/
a c.i a c.id
/
nej. 4.1.6 Kejadian j .
.une
j .
.uneKebakaran .......................................................................78 .une
j.
g ilib.u il i b il ib i l i b
://d i 4.2 //dig
:Pembahasan ://di
g
://di
g
...........................................................................................79 ://
4.2.1 Identifikasi Risiko Kebakaran ........................................................79
/ id/ id/ id/
j .a c.id .
4.2.2 PenilaianeRisiko j.ac
.
j.ac Kebakaran ...........................................................82 j.ac
.
ne n n e n e
g ilib.u ilib.
u
ilib.
u
ilib.
u
://d i :/ /digPengendalian Risiko Kebakaran
4.2.3 /dig .....................................................85
:/ /dig :/ ://
http http4.2.4 Sistem Proteksi Kebakaran http Aktif ...................................................89
http http
/ / / /
j .a c.id 4.2.5 Sistem Proteksi
j . a c.idKebakaran Pasif ....................................................96
j . ac.id j . a c.id
i l i b .une 4.2.6 Kejadian
i l i b .uneKebakaran .....................................................................101
i l i b .une i l i b .une
g g g g
p ://di p ://di p ://di p ://di ://
h t t BAB 5. t t
KESIMPULAN
h DAN SARAN h tt h t t http
/ 5.1 Kesimpulan .........................................................................................106
d / / /
j .ac.i j . a c.id j . a c.id j .a c.id
.u n e .une .une
5.2 Saran ....................................................................................................108
.une
: / / d ://di
DAFTAR PUSTAKA ://di ://di
..............................................................................................109 ://
LAMPIRAN .............................................................................................................112
ac .id/ a c.id
/
ac. id/ ac .id/
i gilib.u i gilib
.u
igilib
.u
i gilib
.u
htt p://d http
: // d
http
: / / d
http
: / / d
http
://
ac .id/ ac.id/ ac .id/ .id/

.u .u .u lib. u
: / : / : / : / ://

: / / d : / / d : / / d ://d ://

nej. nej. nej. nej.
.u
i gilib
.u
://d ://d : / / d
tp: / /d ://
http http httpxiv ht http

/
i g ilib.u i gilib
.u
igilib
.u
i g i lib.u
://d : // d : / / d ://d ://
j.ac j.ac j.ac j.ac
/ / .id/ id/
. a c.id . ac.i
d
ac ac.
.u ne j
.u n e j
.unej. .unej.
: / : / : / : / ://
ac .id/ c.id
/ .id/ c.id
/
nej. nej . a
n e j.ac ne j . a
gilib
.u
d i g
p://d digi d i
http
: / /
http
://
d / / / /
j . ac.i j .a c.idDAFTAR TABEL j.ac.id j . a c.id
2.1 d/ Kelas kebakaran berdasarkan / klasifikasi UL (Amerika).id.................................9
/ /
j . a c.i j .a c.id j .a c j. a c.id
il ib .une 2.2 Kelas kebakaran
il i b
e
.unberdasarkan klasifikasi Eropa
il ib
e
i l i b .une
.un..............................................9
g dig g g
p ://di 2.3 Kelas p ://kebakaran ://di NFPA ...........................................10
berdasarkan klasifikasi
p p ://di ://
2.4 Kelas kebakaran berdasarkan klasifikasi US Coast Guards .........................10
/ / / /
j .a c.id Kelas kebakaran berdasarkan
2.5 j . a c.id klasifikasi Indonesiaj.ac.id j . a c.id
g gPermenakertrans No. 04/MEN/1980 g g
://di ://di ://di ://di
menurut ...............................................11
2.6 Daftar jenis substansi dan warna panel APAR serta jenis material
ac .id/ yang dapat dipadamkan a

d/ c.id
/
c.i.................................................................................21
a a c.id
/
.u nej. e j
.unyang
. j
.une(ft)
.
.une
j .
gilib b b b
2.7 Maksimumiliarea dilindungi dengan iAPAR l i i l i
i g g g
: / / d ://di standar NFPA ............................................................................25
://di ://di ://
http t t p
berdasarkan
h h tt p h t t p http
2.8 / Ukuran kualitatif dari kemungkinan
/ (likelihood) / /
ac .id a c.id a c.id a c.id
.u nej. menurut standar e j .
.unAS/NZS .une
j .
.une
4360 .....................................................................38 j .
i gilib ig i l i b g i l i b g i l i b
: / / d 2.9 Ukuran ://dkualitatif dari keparahan p ://di
(consequency) ://di ://
http h t t p h t t h t t p http
menurut standar AS/NZS 4360 .....................................................................38
/ / / /
j . a c.id Perbandingan teknikj.apenilaian
2.10 c.id risiko ............................................................39
j. a c.id j .a c.id
il ib .une 2.11 Risk Matriks i l i b .une risiko ........................................................................40
peringkat i li b .une i l i b .une
g g g g
p ://di p ://di p ://di p ://di ://
h t t 3.1 t t
hPreposisi, Definisi Operasional, t t
h Teknik Pengukuran, dan Kriteria h t t ..............48 http
ac .id/
4.1 id/
Hasil identifikasi risiko .kebakaran
ac .id/
di PT. X .................................................57
ac .id/
.u 4.2 Hasil penilaian .urisiko kebakaran di PT. X . u . u
.....................................................62
/ d i gilib / d i gilib / d i gilib / di gilib
: / /
ttp: kualitatif dari kemungkinan : / : / ://
http 4.3
hUkuran http (likelihood) http http
menurut standar AS/NZS 4360 .....................................................................65
d/ .id/ .id/ .id/
ac.i a c a c a c
.u nej. 4.4 Ukuran kualitatifne
.u
j .
dari keparahan (consequency)
.une
j .
.une
j .
: / / d menurut ://di standar AS/NZS 4360 tt.....................................................................65
://di ://di ://
http h t t p h p h t t p http
4.5 Pemetaan risiko kebakaran di PT. X .............................................................66
/ / di PT. X .......................................................67
/ /
j .a c.id Pengendalian risikoj.kebakaran
4.6 a c.id j . a c.id j .a c.id
i l ib .une 4.7 Hasil i l
observasiib ne
.uhidran di PT. X l i b .une l i b .une
.....................................................................73
i i
g g g g
p ://di p ://di p ://di p ://di ://
h t t h t t t t
h xv h t t http

/
i g ilib.u i gilib
.u
igilib
.u
i g i lib.u
://d : // d : / / d ://d ://
j.ac j.ac j.ac j.ac
/ / .id/ id/
. a c.id . ac.i
d
ac ac.
.u ne j
.u n e j
.u nej. .u nej.
: / : / : / : / ://
ac .id/ c.id
/ .id/ c.id
/
nej. nej . a
n e j.ac ne j . a
gilib
.u
d i g
p://d digi d i
http
: / /
http
://
/ Hasil observasi perlengkapan / id/ X .......................74 ac.id/

. c.id
a4.8 .a c.id pemadam kebakaranj.adic.PT.
.u ne j
. u ne j
. u ne . u nej.
/ di gilib 4.9 Hasil observasi
/ digi
b
/ d
b
/ digi
b
li means of escape di PT.igXili.....................................................77
li
p:/ p : / p : / p : / ://
htt tt studi dokumentasi kejadian
4.10 hHasil htt kebakaran di PT. X htt http
/ Mulai tahun 2001-2012.i.................................................................................78
/ / /
j . a c.id j .a c d j .a c.id j. a c.id
il ib .une 4.11 Kelas kebakaran il i b
e
.unberdasarkan il i .une
klasifikasi Indonesia
b i l i b .une
g g g g
p ://di Menurut
p ://di Permenakertrans No. 04/MEN/1980
p ://di ://di
............................................104
p ://

nej. nej. nej. nej.
ig ilib.u i gilib
.u
i gi lib.u i gilib
.u
://d : / / d ://d : / / d ://

d /
ac .id/
.u nej.
: / : / p: / : / ://

: / : / : / : / ://
ac .id/ a c.id
/
ac. id/ ac .id/
i gilib.u i gilib
.u
igilib
.u
i gilib
.u
htt p://d http
: // d
http
: / / d
http
: / / d
http
://

.u .u .u lib. u
: / : / : / : / ://

: / / d : / / d : / / d ://d ://

nej. nej. nej. nej.
.u
i gilib
.u
://d ://d : / / d
tp: / /d ://
http http httpxvi ht http

/
i g ilib.u i gilib
.u
igilib
.u
i g i lib.u
://d : // d : / / d ://d ://
j.ac j.ac j.ac j.ac
/ / .id/ id/
. a c.id . ac.i
d
ac ac.
.u ne j
.u n e j
.u nej. .u nej.
: / : / : / : / ://
ac .id/ c.id
/ .id/ c.id
/
nej. nej . a
n e j.ac ne j . a
gilib
.u
d i g
p://d digi d i
http
: / /
http
://
d / d/ / /
j . ac.i j .a c.iDAFTAR GAMBAR
j . ac.id j . a c.id
2.1 d/ Fire Triangle ...................................................................................................6
/ / /
j . a c.i j .a c.id j .a c.id j. a c.id
il ib .une 2.2 Fire Tetra Hedron
il i b .une ...........................................................................................6
il ib .une i l i b .une
g ig g g
p ://di 2.3 Sistemp ://dproteksi ://di ://di
kebakaran aktiftt....................................................................22
p p ://
h t t h t t h h t t http
2.4 Kerangka konsep ...........................................................................................44
/ / / /
j .a c.id Alur Penelitian ...............................................................................................55
3.1 j . a c.id j. a c.id j . a c.id
g g g g
p ://di p ://di p ://di p ://di ://

d /
ac .id/
.u nej.
: / : / p: / : / ://

: / : / : / : / ://
ac .id/ a c.id
/
ac. id/ ac .id/
i gilib.u i gilib
.u
igilib
.u
i gilib
.u
htt p://d http
: // d
http
: / / d
http
: / / d
http
://

.u .u .u lib. u
: / : / : / : / ://

: / / d : / / d : / / d ://d ://

nej. nej. nej. nej.
.u
i gilib
.u
://d ://d : / / d
tp: / /d ://
http http httpxvii ht http

/
i g ilib.u i gilib
.u
igilib
.u
i g i lib.u
://d : // d : / / d ://d ://
j.ac j.ac j.ac j.ac
/ / .id/ id/
. a c.id . ac.i
d
ac ac.
.u ne j
.u n e j
.u nej. .u nej.
: / : / : / : / ://
ac .id/ c.id
/ .id/ c.id
/
nej. nej . a
n e j.ac ne j . a
gilib
.u
d i g
p://d digi d i
http
: / /
http
://
d / / / .id/
d
ac
.u ne j
.u ne j
.u ne j nej.
i gilib i gilib gilib
DAFTAR LAMPIRAN g i lib.u
p:/ / d : / / d ://di ://d i ://
Lampiran
/ A. Informed Consent .................................................................................
/ / 112 /
j . a c.id j .a c.id j .a c.id j. a c.id
il ib .une Lampiran B. Curiculum il i b
e informan ....................................................................
.unVitae il ib .une i l i b ne
.u113
g //dig wawancara ...............................................................................
g g
p ://di LampiranttC.
p :Lembar p ://di p ://di 114 ://
h t t h h tt h t t http
Lampiran D. Lembar observasi .................................................................................. 118
/ / / /
j .a c.id
Lampiran E. Transkrip Hasil
j . a c.id
Wawancara . a c.id
..................................................................
j 121 j . a c.id
g ganalisis risiko kebakaran /di g X ...............................................
g 144
://di ://di : /di ://di
Lampiran F. Hasil PT.
Lampiran G. Hasil Observasi APAR di PT. X .......................................................... 152
ac .id/
Lampiran H. Peta rawan kebakaran/
a
/
c.id di PT. X ............................................................
c.id 154
ac .id/
nej. nej. j.a nej.
.u .u .une .u
: / : / p: / : / ://

: / : / : / : / ://
ac .id/ a c.id
/
ac. id/ ac .id/
i gilib.u i gilib
.u
igilib
.u
i gilib
.u
htt p://d http
: // d
http
: / / d
http
: / / d
http
://

.u .u .u lib. u
: / : / : / : / ://

: / / d : / / d : / / d ://d ://

nej. nej. nej. nej.
.u
i gilib
.u
://d ://d : / / d
tp: / /d ://
http http httpxviii ht http

/
i g ilib.u i gilib
.u
igilib
.u
i g i lib.u
://d : // d : / / d ://d ://
j.ac j.ac j.ac j.ac
/ / .id/ id/
. a c.id . ac.i
d
ac ac.
.u ne j
.u n e j
.u nej. .u nej.
: / : / : / : / ://
ac .id/ c.id
/ .id/ c.id
/
nej. nej . a
n e j.ac ne j . a
gilib
.u
d i g
p://d digi d i
http
: / /
http
://
d / .id/ SINGKATAN ac.id/ /

j . ac.i j .a cDAFTAR j . j . a c.id
/ di gilib //dig
i l i b
//dig
i l i b
//dig
i l ib
p:/ p : p : p : ://
htt AFFF h t t = Aquaeous Film Forming tt
h Foam h t t http
APAR / = Alat PemadamdApi
/ Ringan / /
j . a c.id j .a c.i j .a c.id j. a c.id
ne APD ne
= Alat.uPelindung Diri .une .une
i g ilib.u g il i b g il ib g i l i b
://d ARISCANA ://di= Analisis Risiko Bencana ://di ://di ://
ATK = Alat Tulis Kantor
/ id/ id/ .id/
a c.id c. Penanggulangan Bencana c. ac
ne j . BNPB ej.a
= Badan Nasional
n ej.a n nej.
ig ilib.u CO2 i
= g i lib.u
Karbondioksida i gi lib.u i gilib
.u
://d ://d ://d : / / d
tp://
http Danru h
ttp= Komandan Regu h ttp h t tp h t
/ / / /
j .a c.id
EWS = Early Warning
j . a c.idSystem j . ac.id j . a c.id
.un e .une .une .une
gilib b b b
ft = iFeet
l i i l i i l i
: / / di //dig
GPM http: = Galon Per Menit http:
//dig ://di
g
://
http h t t p http
HRD/ = Human Resource/ and Development / /
j . c.id
aHSE j . a c.id j . a c.id j .a c.id
.u n e = Health
.uneand Safety Environmentilib.une .une
i gilib g i l i b g g i l i b
: / / d K3 ://di= Keselamatan dan Kesehatan ://di Kerja ://di ://
Lab = Laboratorium
/ / id/ .id/
c.id
aMtc. j.ac
= Maintenace .id ac. ac
nej. .une nej. nej.
i gilib.u m lib
i=giMeter igilib
.u
i gilib
.u
/d ://d / d / d ://
h ttp:/ NFPA ht
tp ht Association
= National Fire Protection
tp : /
http
: /
http
PJ.id/ .id/
= Penanggung Jawab .id/ .id/
ac ac ac j.ac
.u nej. nej.
.u Machine .u nej. un e
gilib
PM = Paper
gilib gilib lib.
: / / d i : / / d i : / / d i : / / digi ://
http PMK
http = Pemadam Kebakaranttp
h htt p http
Polsek = Polisi Sektor
d/ .id/ .id/ .id/
ac.i a c ac ac
.u nej. QC = Quality
.une
j .
Control nej. nej.
igilib ig i l i b i g i lib.u ig i lib.u
: / / d SOP ://d = Standard Operasional ://d
Prosedure ://d ://
U.L = Underwriters Laboratories
/ / .id/ .id/
.a c.id
USA = United State .idAmerica
acof ac ac
n e j nej. nej. nej.
ig i lib.u WTP lib.u Treatment Process igilib.u
=giWater
i i gilib
.u
://d ://d ://d tp: / /d ://
http http httpxix ht http

/
i g ilib.u i gilib
.u
igilib
.u
i g i lib.u
://d : // d : / / d ://d ://
j.ac j.ac j.ac j.ac
/ / .id/ id/
. a c.id . ac.i
d
ac ac.
.u ne j
.u n e j
.u nej. .u nej.
: / : / : / : / ://
ac .id/ c.id
/ .id/ c.id
/
nej. nej . a
n e j.ac ne j . a
gilib
.u
d i g
p://d digi d i
http
: / /
http
://
/ .id/ / .id/
. ac.id
WWTP = White Water
acTreatment Process ac.i
d
ac
.u ne j nej. ne j . nej.
i gilib PTL lib.u
=giPembangkit
i Tenaga Listrik gilib.u g i lib.u
p:/ / d p ://d p ://di ://d i ://
htt h t t h tt http http

i g ilib.u i gilib
.u
igilib
.u
i gilib
.u
://d : / / d :/ / d : / / d ://

nej. nej. nej. nej.
ig ilib.u i gilib
.u
i gi lib.u i gilib
.u
://d : / / d ://d : / / d ://

d /
ac .id/
.u nej.
: / : / p: / : / ://

: / : / : / : / ://
ac .id/ a c.id
/
ac. id/ ac .id/
i gilib.u i gilib
.u
igilib
.u
i gilib
.u
htt p://d http
: // d
http
: / / d
http
: / / d
http
://

.u .u .u lib. u
: / : / : / : / ://

: / / d : / / d : / / d ://d ://

nej. nej. nej. nej.
.u
i gilib
.u
://d ://d : / / d
tp: / /d ://
http http httpxx ht http

/
i g ilib.u i gilib
.u
igilib
.u
i g i lib.u
://d : // d : / / d ://d ://
j.ac j.ac j.ac j.ac

Mahadhian Angkasa - 1

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Judul Asli

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

Mahadhian Angkasa - 1

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

/ / .

ac .id/ ac .id/ .id/ ac. id/

ac .id/ ac .id/ ac.i

ac .id/ ac .id/ ac .id/ ac .id/

ac .id/ ac .id/ ac .id/ ac .id/

ac .id/ ac .id/ ac .id/ a c.id

ac .id/ ac .id/ .id/ ac. id/

ac .id/ diajukan guna melengkapia

ac .id/ ac .id/ ac .id/ ac .id/

ac .id/ ac .id/ ac .id/ ac .id/

ac .id/ ac .id/ ac .id/ a c.id

ac .id/ ac .id/ ac.i

ac .id/ ac .id/ ac .id/ ac .id/

ac .id/ ac .id/ ac .id/ .id/

ac .id/ ac .id/ ac .id/ ac .id/

ac .id/ ac .id/ ac .id/ ac .id/

ac .id/ ac .id/ ac .id/ a c.id

ac .id/ ac .id/ ac. id/ ac .id/

ac .id/ ac .id/ ac.i

ac .id/ ac .id/ ac .id/ ac .id/

ac .id/ ac .id/ ac .id/ .id/

ac .id/ ac .id/ ac .id/ ac .id/

ac .id/ ac .id/ ac .id/ a c.id

ac .id/ ac.id/ a c.id

ac .id/ ac .id/ ac .id/ ac .id/

ac .id/ ac .id/ ac .id/ ac .id/

ac .id/ ac .id/ ac .id/ a c.id

ac .id/ ac .id/ ac.i

ac .id/ ac .id/ ac .id/ ac .id/

ac .id/ ac .id/ ac .id/ .id/

ac .id/ ac .id/ ac .id/ ac .id/

ac .id/ ac .id/ ac .id/ a c.id

ac .id/ ac .id/ ac.i

.a .id/ Hadi Prayitno, M.Kes.ac.id/

ac .id/ ac .id/ ac .id/ a c.id

/ .id/ CONTROL EFFORTS id/ PAPER MILL PT. X ac.id/

ac .id/ .id/ ABSTRACT

ac .id/ ac.id/ ac .id/ ac .id/

ac .id/ ac .id/ ac .id/ ac .id/

ac .id/ Kebakaran adalah suatu a

ac .id/ adalah purposive sampling.

/ / .id/ di PT. X masih ac.id/

ac .id/ berjalan secara maksimal.

ac .id/ pengendalian risiko

ac .id/ ac .id/ ac .id/ ac .id/

ac .id/ ac .id/ ac .id/ ac .id/

ac .id/ ac .id/ ac .id/ a c.id

/ / / semangat, kasih ac.id/

ac .id/ ac.id/ ac .id/ .id/

ac .id/ ac .id/ ac .id/ ac .id/

ac .id/ ac .id/ ac .id/ ac .id/

ac .id/ ac .id/ ac .id/ a c.id

ac .id/ 1.3 Tujuan ......................................................................................................4

ac .id/ 2.1 Kebakaran ................................................................................................5

ac .id/ ac .id/ xii

ac .id/ 3. METODE PENELITIAN

ac .id/ 4.1 Hasil Penelitian.a......................................................................................57

ac .id/ ac .id/ ac .id/ a c.id

ac .id/ ac.id/ ac .id/ .id/

ac .id/ ac .id/ ac .id/ ac .id/

ac .id/ ac .id/ ac .id/ ac .id/

ac .id/ ac .id/ ac .id/ a c.id

ac .id/ yang dapat dipadamkan a