Aile irketlerinde Kurumsallama

Aile toplumun en kk bireyidir. Aile, bireyin yaamnda ok nemli bir yer tutan
beslenme, bakm, sevgi ihtiyac, duygusal geliim, psikolojik geliim, eitim, kltrel
deerleri kazanma, salkl zek geliimini srdrme gibi temel ihtiyalarn
karlad birincil yer ve evredir. Ailenin kendi ierisinde etkileen bir sistemdir, bu
yapy oluturan yelerin baz kurallara uymas gerekmektedir. Bu yap ierisindeki
her birey kurallara uymak, karlkl olarak rolleri stlenmek ve mevcut yetkileri
paylamak durumundadr. Aile yeleri iinde yetki paylam vardr. Yetki ise aile
iindeki bir bireyin, dier bir bireyin davrann deitirme gcne sahip olmasdr.
Genelde aile iindeki maddi ve manevi ihtiyalar karlayan yenin yetki gc daha
fazladr. Bu yetki gc durumu, kltrel ve toplumsal deerlerinde etkisi altndadr.

Peki, aile toplumlarn en kk bireyi ise, aile irketleri de toplumlarn olumasn

salayan, lke ekonomisini gelitiren, istihdam salayan, ekonomiye can veren birer
bireyler topluluudur. lkemiz iletmelerinin % 95inin aile iletmelerinden
olumas da bunun en temel gstergesidir. Aile iletmesi denince genelde bir
veya birden fazla aile yesinin nemli derecede sahipliinin bulunduu ve bunlarn
iletmenin faaliyetleri zerinde nemli derecede etkiye ve kontrole sahip olduu
iletmeler alglanmaktadr. Aile iletmelerinin rgtlenmesi incelendiinde iletmenin
pazarlama, muhasebe, satn alma, finansman, insan kaynaklar ve retim gibi
fonksiyonlarnn genelde aile bireyleri tarafndan sevk ve idare edildii grlmektedir.
Yaplacak iler genelde aile bireylerine bilgi ve becerileri dorultusunda
verilmemektedir. Grevlendirmelerde ya da iletmenin kurulmasnda baskn role
sahip olan iletmenin kurucusu yani ailenin reisi karar verici ve ynlendirici
olmaktadr. Ayrca aile iletmelerinde nesil deiimi ile birlikte aile bireyleri arasnda
atmalar kmaktadr. letmelerin tepesinde bulunan baskn gcn yani iletmenin
kurucusunun ya da aile reisinin sistemden kmas ile birlikte aile bireyleri arasnda
ekimelerden veya aile bireylerinin yaplan ilere tam hkim olamamalarndan,
gemi dnemlerden kalan husumetlerden, gler dengesinde oluan hakszlklardan
dolay atma yaanmakta ve nihayetinde birok aile iletmeleri ikinci kuakta
dalmaktadr.

Kurumsallama, tekrarlanan eylemlerin ve alkanlklarn topluluklar ierisinde

standart hale gelmesi ya da uyulmas gereken kurallar btndr. rnein, bir
iletmenin igrenlerinin birbirlerine hitap ve selamlama biimleri, alanlarna
verdikleri deer, syledikleri szleri gerekletirme, yapt uygulamalarda hak
koruma, dllendirme ve cezalandrma yntemleri, karar alma biimleri, mterilerle

1
diyalog kurma biimleri vb. eylemler ve davran tarzlar kurumsallama olarak ifade
edilebilir.

letmeler iin yaamsal bir neme sahip olan kurumsallama; bir iletmenin
kiilerden bamsz olarak kurallara, standartlara, prosedrlere sahip olmas, deien
evre koullarn takip eden sistemleri kurmas ve gelimelere uygun olarak
organizasyonel yapsn oluturmas, kendisine zg iletiim ve i yapma yntemlerini
kltr haline getirmesi ve bylece dier iletmelerden farkl ayrt edici bir kimlie
brnmesi srecidir.

Kurumsallama, bir iletmenin tm fonksiyonlarnn ve srelerinin belirli kurallar ve

sistematik ierisinde kendiliinden yrr hale getirilmesidir. letme faaliyetlerinin
yrtlmesinin belirli bir sistematie ve kurallar dizisine balanmas iletme
kltrnn domasn ve kurumsal kimliin olumasn salar. Kurumsallamann en
temel felsefesi ilerin ve srelerin kiiye deil bir modele dayandrlmasdr. Yani
buradan da u anlalmaldr ki kurumsallama ynetim srelerinin bana aile
bireylerinin dnda birilerinin atanmas, onlara imza sirklerinde yer almas,
yetkilendirilmesi ve onun her dediinin yaplmas deildir. Kurumsallama, firma
logosunun deimesi, grsel fabrikann yaratlmas, imaja ynelik ofis ortamlarnn
deitirilmesi, firma sahiplerinin gznn boyanmas yntemiyle onlarn yanl
ynlendirilmesi de deildir, algnn deitirilmesi iin kurum gereklerinin farkl
gsterilmesi deildir. Her iletmenin bir kurum kltr ve deerleri vardr.
Kurumsallama srelerinde nemli olan bu deerlere ve kltre sahip karak
profesyonellemektir. letmelerde kiiye deil modele dayal bir sistemin olmas
anlamna gelen kurumsallamann, bir iletmede varlndan bahsetmek iin baz
gstergelerin olmas gerekir. Bu gstergeler; iletme anayasas, profesyonelleme,
etkin bir rgt yaps, yetki devri, yetkilendirme, ynetim anlay, karar verme ekli ve
etkin bir iletiim sisteminin kurulmas olarak sralanabilir.
letme Anayasas:
Aile iletmelerinin kurumsallamasnn birinci adm ailenin ve irketin anayasasnn
hazrlanmasdr. Aile irketinin anayasas, esasen ileyiin kurall hale gelmesini
salayan ve ortaklar ayn zeminde buluturan kuvvetli bir aratr. letme anayasas,
iletmenin vizyon ve misyonunun yer ald, iletmeye ait genel ve zel hedeflerin
belirlendii, i ve ileyie ilikin tm ilke ve kurullarn yazl olarak ortaya konulduu
temel bir yol gstericidir. Tm iletmeler iin iletme anayasasnn varl,
kurumsallamann nemli bir gstergesi niteliindedir.

2
Profesyonelleme:
Profesyonelleme, iletme ierisindeki i ve ilemlerin o konuda uzman kiiler
tarafndan yerine getirilmesi, grev, yetki ve sorumluluk dengesinin uzmanlk esasna
gre belirlenmesi anlayna dayanmaktadr. Kararlarn, atamalarn, giri ve klarn
mesleki yetkinlik ve kiisel yetkinliklere gre belirlendii sistemdir. Duygusalln
olmad, vefa ilkesine gre deil i kalitesine gre almann srmesidir.

rgt Yaps:
rgt yapsnda sistem ve ilkelerin belirlenmesi; yaplacak ilerin standart hale
getirilmesi, bir iin kim tarafndan nerede, ne ekilde, hangi yetki ve sorumluluklar ile
yerine getirileceinin ak bir biimde ortaya konulmas anlamna gelmektedir. Bu
nedenle kurumsallam iletmelerde i tanmlar ve analizleri tam olarak yerine
getirilir.
Yetki Devri ve Yetkilendirme:
letmeler kurumsallamann bir gerei olarak, grev ve sorumluluk ykledikleri
uzman igrenlere yetki devri yapmak zorundadr. Bu durum aile bireyleri asndan
da deimemelidir. Aile bireylerine de tpk aile d igrenler gibi uzmanlk ve
eitimlerine gre belirlenen grev ve sorumluluklar lsnde yetkilendirme
yaplmaldr. Aile bireylerinden ie uygun nitelikleri tamayanlara srf aile yesi
olduklar iin yetki devri yaplmamaldr.

Ynetim Anlay ve Ynetime Katlma:

Kurumsallama srecini tamamlam olan iletmeler incelendiinde, ilk gze arpan
nokta bu iletmelerde demokratik, katlmc ve esnek bir ynetim anlayn olumu
olduudur. Kurumsallam iletmelerdeki yneticilerin ortak zellii, astlarn
iletmenin problemleri zerinde dnmeye ynelten kiiler olmasdr. Tepe
yneticilerin bu yaklam zamanla dier yneticilere de gemekte, iletmede insan
kaynaklarna nem veren yneticilerin says artmakta ve iletme iinde uyumlu bir
hava yaratlmas salanmaktadr. Kurumsallamann bir sonucu olarak
organizasyonun demokratik ve katlmc bir yapya kavuturulmas, tm bireylerin
iletme srelerine dhil olmasn ve sonulardan sorumluluk hissetmesini
salamaktadr. Ancak kurumsallatk deyip kararlarn tek merkezden kp
dierlerinden de bu kararn uygulanmasn istemek veya st ynetimin syledii her
eyin doru olduunu kabullenmek ve fikir beyan edememek deildir kurumsallama.
Belirtilen fikirleri uygulayan deil, fikir zerine fikirler beyan edilebilinmelidir.

3
Karar Alma ekli
Karar alma, iletmenin i ve ileyiine ilikin tm etkinliklerde alternatifler arasndan
hzl ve doru bir ekilde seim yapma sreci olarak tanmlanabilir.

Etkin Bir letiim Sisteminin Oluturulmas

letmelerin kurumsal bir yapya sahip olmas temelde, srekli ve ok ynl bir iletiim
sisteminin kurulmasn, ii yavalatmadan ve gecikmeden standartlardan sapmalar
gsteren bir denetim sisteminin oluturulmasn gerekli klmaktadr. Kiiler arasnda
kurumsal kaliteyi gsterir bir iletiim dzeni olup, ast st ilikisi seviyeli olmaldr.
Kiilere zel imtiyaz alanlar yaratlp, onlar sistem ierisinde kendilerini farkl
hissettirmemek gerekir.
Sonu olarak lke ekonomisine yn veren, istihdam salayan iletmelerin % 95inin
aile iletmesi olduu gnmzde lkenin gelecei iin bu iletmelerin sonraki
kuaklara gemesi gerekmektedir. Burada en byk grev aile irketlerinin bandaki
aile reislerine dmektedir. Aile irketlerinin sonraki kuaklarda faaliyetlerini
srdrmelerinin yolu irket bana aileden olmayan profesyoneller yerletirmekle
olmadnn farkna varp, iletme deerlerine, iletme kltrlerine sahip karak
alanlarnda gven oluturmak, aileyi kendi ailesi gibi grmelerini salayacak sevgi
ve saygy oluturmak, fabrikay kendi fabrikalar gibi hissetmelerini salayarak
sahiplenmelerini salamallardr. Sonraki kuaklarn sorun yaamamas iin ilk
kuan aile anayasas ve irket anayasasn oluturup ikinci ve sonraki kuaklar bu
anayasaya gre yetitirmesi gerekmektedir. Profesyonel olmal, yetkiyi yetkin kiilere
devretmeyi bilmeli, etkin bir iletiim mekanizmas kurmaldr.