Jelajahi eBook
Kategori
Jelajahi Buku audio
Kategori
Jelajahi Majalah
Kategori
Jelajahi Dokumen
Kategori
= 595 kg.jam-1
Cara perhitungan yang digunakan yaitu dengan cara perhitungan alur maju.
Perhitungan:
Alur 2:
Basis Perhitungan : 2403,6738 kg
Banyaknya umpan PKO (TG) = 2370, 2627 kg
PKO (TG) terdiri dari : trigliserida 98,61 %, dan sisanya impurities dan air sebesar
1,39 % (Flora Sawita Chemindo, 2005)
Alur 4:
Larutan H3PO4 85% yang ditambahkan = 0,1% dari PKO (TG)
(Sumber: Affandi, 2008)
= 0,001 F2
= 2,3703 kg
- H3PO4
F4 H3PO4 = 0,85 x 2,3703 kg
= 2, 0417 kg
- H2O
F4 H2O = 0,15 x 2,3703 kg
= 0,3555 kg
Alur 5:
F5 PKO (TG) = F2 PKO (TG) = 2370,2627 kg
5 4
F H2O = F H2O = 30,4255 kg
F5 H3PO4 85% = F4 PKO (TG) = 2,0147 kg
F5 Impurities = F4 Impurities 85% = 3,3411 kg
PKO (TG)
Bleaching Earth 8 Mixer 9 H3PO4 85%
6 Bleaching Earth
PKO (TG)
H3PO4 85%
Bleaching Earth yang dibutuhkan sebanyak 1,5 % dari umpan (Sumber: Affandi,
2008).
Perhitungan:
Alur 6:
F6 PKO (TG) = F5 PKO (TG) = 2370, 2627 kg
6 5
F H2O = F H2O = 30,4255 kg
F6 H3PO4 85 = F5 H3PO4 85% = 2,0147 kg
F6 Impurities = F5 Impurities = 3,3411 kg
Alur 8:
Bleaching Earth yang ditambahkan 1,5% dari PKO (TG).
F8 = 0,15 F8 PKO(TG)
= 35,6252 kg
Sehingga
F8 Bleaching Earth = 35,6252 kg
Alur 9:
F9 PKO (TG) = F6 PKO (TG) = 2370,2627 kg
F9 H2O = F6 H2O = 30,4255 kg
F9 H3PO4 85% = F6 H3PO4 85% = 2,0147 kg
F9 Impurities = F6 Impurities 85% = 3,3411 kg
F9 Bleaching Earth = F8 Bleaching Earth = 35,6252 kg
PKO (TG)
9 Filter 10 Filtrat (PKO)
H3PO4 85%
Bleaching Earth Press 11 Cake
H3PO4 85%
Bleaching Earth
Pada alat ini seluruh residu terpisah dari filtrat dengan sempurna sehingga diperoleh
filtrat dengan kemurnian 99,9 % 100%.
Sehingga, efisiensi alat = 100%
Perhitungan:
Alur 9:
F9 PKO (TG) = 2370,2627 kg
F9 H2O = 30,4255 kg
F9 H3PO4 85% = 2,0147 kg
F9 Cake = 3,3411 kg
F9 Bleaching Earth = 35,6252 kg
Alur 11:
F11 H2O = F9 H2O = 30,4255 kg
11 9
F H3PO4 85% = F H3PO4 85% = 2,3750 kg
F11 Cake = F9 Cake 85% = 3,3411 kg
F11 Bleaching Earth = F9 Bleaching Earth = 35,6520 kg
PKO (AL)
15 C6
C8
C10
C12
14 C14
H2O Kolom C16
13 Hidrolisa C18:0
PKO (TG) C18:1
Bleached
C18:2
17 C20
PKO (TG)
Gliserol
H2O
Perhitungan:
Reaksi hidrolisis yang terjadi dalam kolom hidrolisa (splitting):
CH2-COOR CH2-OH
CH-COOR + 3H2O CH-OH + 3RCOOH
CH2-COOR CH2-OH
Trigliserida (PKO) Air Gliserol Asam Lemak
Alur 15:
Konversi reaksi = 90%
F13TG = F15TG + F17TG
2370,2627 kg = F15TG + F17TG
F15TG = 0,9 F13TG
= 0.9 (2370,2627 kg)
= 2133,2364 kg
F13TG = F15TG + Mr TG r
r = F13TG - F15TG
Mr TG
r = 2370,2627 - 2133,2364
715,3263
= 0,3314 mol
Alur17:
Alur 14:
F15TG : F17 H2O =1:3
Mr TG = 715,3263 kg
F15TG =
= 3,3135 mol
F15TG : F14 H2O =1:3
F14 H2O = 3 F15TG
= 3 x 3,3135 mol
= 9,941 mol.jam-1H2O
F14 H2O = 9,941 mol x 18 kg
14
F H2O = 178,9312 kg
Alur 17:
F13 + 178,931 kg = F17 + 2757,4740 kg
2370,2627 kg + 178,931 kg = F14 + 2133,2364 kg1
2370,2627 kg = F14 + 2757,4740 kg
F17 = 2370,2627 kg 2133,2364 kg
= 415,9574 kg
F17 = F17 CPKO + F17 H2O + F17 Gliserol
415,9574 kg = 237,0263 kg + F17 H2O + F17 Gliserol
F17 H2O + F17 Gliserol= 178,9312 kg
F17 H2O = 0,83 x (F17 H2O + F17 Gliserol)
= 148,5129 kg
F17 Gliserol = 0,17 x (F17 H2O + F17 Gliserol)
= 30,4183 kg
C6
C8
C10
C6
C12
C8
C14
C10
C12
C14
C12
C16
C14
C18:0
C16
C18:1
C18:0
C18:2
C18:1
C20
C18:2
C20
Alur 20 (Feed=F):
F20 = 2133,2364 kg
Sehingga:
F24 = = = 112,0488
6. Kondensor I ( E-411)
C6
C6 C8
C8 C10
C10 C12
C12 C14
C14
C16
C18:0
C18:1
C18:2
C20
Untuk mengetahui suhu pada Vb, maka perlu perhitungan trial omega sampai syarat
i .x iF
0,9985 terpenuhi.
i
Trial : = 3,3142
i .x iD
Komponen Yid iD
i
i .x Di
R Dm 1
i
R Dm 1 1,7104
R Dm 0,7104
RD = 1,5 RDm (Geankoplis, 1997)
RD = 1,5 x 1,7104
RD = 1,0656
Komposisi:
X25 C6 = XVd C12 = XLd C12 = 0,0799
X25 C8 = XVd C14 = XLd C14 = 0,1932
X25 C10 = XVd C16 = XLd C16 = 0,7188
25 Vd Ld
X C12 =X C18:0 = X C18:0 = 0,0081
Alur 21 (Vd)
Total : N21 = N24 + N25 = 1425,5032 mol
F21 C6 = X21 C6 x N21 = 0,0799 x 1425,5032 = 113,9562 mol
21 21 21
F C8 = X C8 x N = 0,1932 x 1425,5032 = 275,3942 mol
21 21 21
F C10 = X C10 x N = 0,7188 x 1425,5032 = 1024,7227 mol
F21 C12 = X21 C12 x N21 = 0,0073 x 1425,5032 = 10,4149 mol
F21 C14 = X21 C14 x N21 = 0,0007 x 1425,5032 = 1,0151 mol
Alur 23 (Ld)
Total : N23 = 735,3709 mol
23 23 23
F C6 = X C6 x N = 0,0799 x 735,3709 = 58,7863 mol
F23 C8 = X23 C8 x N23 = 0,1932 x 735,3709 = 142,0670 mol
F23 C10 = X23 C10 x N23 = 0,7188 x 735,3709 = 528,6213 mol
F23 C12 = X23 C12 x N23 = 0,0081 x 735,3709 = 5,3727 mol
F23 C14 = X23 C14 x N23 = 0,0081 x 735,3709 = 0,5237 mol
7. Reboiler I (E-416)
Lb = Vb + B
Lb = 11150,7489 + 9049,7232
Lb = 20200,4721 mol
Komposisi :
X29 C12 = XLb C12 = XVb C12 = 0,5840
X29 C14 = XLb C14 = XVb C14 = 0,1654
29 Lb Vb
X C16 = X C16 =X C16 = 0,0737
29 Lb Vb
X C18:0 = X C18:0 =X C18:0 = 0,0448
X29 C18:1 = XLb C18:1 = XVb C12:1 = 0,1145
X29 C18:2 = XLb C18:2 = XVb C18:2 = 0,0168
X29 C20 = XLb C20 = XVb C20 = 0,0008
Alur 27 (Lb)
Alur 28 (Vb)
Total : N28 = 11150,7489 mol
F28 C12 = X28 C12 x N28 = 0,5840 x 11150,7489 = 6512,4633 mol
F28 C14 = X28 C14 x N28 = 0,1654 x 11150,7489 = 1843,9548 mol
28 28 28
F C16 = X C16 x N = 0,0737 x 11150,7489 = 821,4058 mol
F28 C18:0 = X28 C18:0 x N28 = 0,0448 x 11150,7489 = 499,7849 mol
F28 C18:1 = X28 C18:1 x N28 = 0,1145 x 11150,7489 = 1276,9656 mol
F28 C18:2 = X28 C18:2 x N28 = 0,0168 x 11150,7489 = 187,7499 mol
F28 C20 = X28 C20 x N28 = 0,0008 x 11150,7489 = 8,4247 mol
C12
C12 C14
C14 C16
C16 C18:0
C18:0
C18:1
C18:2
C20 C16
C18:0
C18:1
C18:2
C20
Alur 30 (Feed=F):
F31 = = = 1412,4066 kg
9. Kondensor II ( E-421)
C12
C12 C14
C14 C16
C16 C18:0
C18:0
C18:1
C18:2
C20
Untuk mengetahui suhu pada Vb, maka perlu perhitungan trial omega sampai syarat
i .x iF
0,8589 terpenuhi.
i
Trial : = 1,3402
Tabel LA.9 Omega Point Destilasi
i .x iF
Komponen XiF iF
i
C6 - - -
C8 - - -
C10 - - -
C12 0,5840 0,5518 0,4088
C14 0,1654 0,3561 0,0598
C16 0,0737 0,3567 0,0267
C18:0 0,0448 0,4917 0,0260
C18:1 0,1145 1,0000 0,3366
i .x iD
Tabel LA.10
i
i .x iD
Komponen Yid iD
i
C6 - - -
C8 - - -
C10 - - -
C12 0,7731 1,0000 2,2725
C14 0,2189 0,6692 0,2183
C16 0,0073 0,0521 0,0003
C18:0 0,0007 0,0014 0,0000
C18:1 - - -
C18:2 - - -
C20 - - -
Total 1,0000 2,4911
i .x Di
R Dm 1
i
R Dm 1 2,4911
R Dm 1,4911
RD = 1,5 RDm (Geankoplis, 1997)
RD = 1,5 x 1,4911
RD = 2,2367
Ld
Jika : Rd = 2,2367
D
Ld 2,2367 x 6836,5288 15291,3025 mol
Vd = Ld + D
Vd = 15291,3025 + 6836,5288 = 22127,8312 mol
Alur 31 (Vd)
Total : N31 = N34 + N35 = 22127,8312 mol
F31 C12 = X31 C12 x N31 = 0,7731 x 22127,8312 = 17107,2323 mol
F31 C14 = X31 C14 x N31 = 0,2189 x 22127,8312 = 4843,7836 mol
F31 C16 = X31 C16 x N31 = 0,0073 x 22127,8312 = 160,7184 mol
F31 C18:0 = X31 C18:0 x N31 = 0,0007 x 22127,8312 = 16,0970 mol
Alur 33 (Ld)
Total : N33 = 15291,3025 mol
F33 C12 = X33 C6 x N33 = 0,7731 x 15291,3025 = 11821,8433 mol
F33 C14 = X33 C6 x N33 = 0,2189 x 15291,3025 = 3347,2670 mol
F33 C16 = X33 C6 x N33 = 0,0073 x 15291,3025 = 111,0634 mol
F33 C18:0 = X33 C6 x N33 = 0,0007 x 15291,3025 = 11,1237 mol
Komposisi :
X39 C16 = XLb C16 = XVb C16 = 0,2788
X39 C18:0 = XLb C18:0 = XVb C18:0 = 0,1810
39 Lb Vb
X C18:1 = X C18:1 =X C12:1 = 0,4683
39 Lb Vb
X C18:2 = X C18:2 =X C18:2 = 0,0688
X39 C20 = XLb C20 = XVb C20 = 0,0031
Alur 37 (Lb)
Total : N37 = 32113,8329 mol
37 37 37
F C16 = X C16 x N = 0,2788 x 32113,8329 = 8952,5074 mol
F37 C18:0 = X37 C18:0 x N37 = 0,1810 x 32113,8329 = 5813,3861 mol
F37 C18:1 = X37 C18:1 x N37 = 0,4683 x 32113,8329 = 15037,7556 mol
F37 C18:2 = X37 C18:2 x N37 = 0,0688 x 32113,8329 = 2210,9734 mol
Alur 38 (Vb)
Total : N38 = 29900,6385 mol
F38 C16 = X38 C16 x N38 = 0,2788 x 29900,6385 = 8335,5259 mol
F38 C18:0 = X38 C18:0 x N38 = 0,1810 x 29900,6385 = 5412,7440 mol
F38 C18:1 = X38 C18:1 x N38 = 0,4683 x 29900,6385 = 14001,3961 mol
38 38 38
F C18:2 = X C18:2 x N = 0,0688 x 29900,6385 = 2058,5994 mol
F38 C20 = X38 C20 x N38 = 0,0031 x 29900,6385 = 92,3731 mol
C16
C18:0
C18:1
C16 C18:2
C18:0 C20
C18:1
C18:2
C20
C16
C18:0
C18:1
C18:2
C20
Alur 40 (Feed=F):
F40 = F39 = 608,7810 kg
Neraca masing-masing komponen:
F40 C16 = F39 C16 = 157,9473 kg
F40 C18:0 = F39 C18:0 = 113,7824 kg
F40 C18:1 = F39 C18:1 = 292,2534 kg
F40 C18:2 = F39 C18:2 = 42,6647 kg
F40 C20 = F39 C20 = 2,1332 kg
C16
C18:0
C16 C18:1
C18:0 C18:2
C18:1 C20
C18:2
C20
C10 - - -
C12 - - -
C14 - - -
C16 0,2793 1,7612 0,4920
Untuk mengetahui suhu pada Vb, maka perlu perhitungan trial omega sampai syarat
i .x iF
0,8300 terpenuhi.
i
Trial : = 3,6115
Tabel LA.14 Omega Point Destilasi
i .x iF
Komponen XiF iF
i
C6 - - -
C8 - - -
C10 - - -
C12 - - -
C14 - - -
C16 0,2788 0,7539 0,0735
i .x iD
Komponen YiD iD
i
C6 - - -
C8 - - -
C10 - - -
C12 - - -
C14 - - -
C16 0,2793 1,0000 0,1070
C18:0 0,1743 1,4228 0,1133
C18:1 0,4779 3,1009 2,9022
C18:2 0,0658 0,3653 0,0074
C20 0,0026 0,0001 0,0000
Total 1,0000 3,1298
i .x Di
R Dm 1
i
R Dm 1 3,1298
R Dm 2,1298
RD = 1,5 RDm (Geankoplis, 1997)
RD = 1,5 x 2,1298
RD = 3,1948
Ld
Jika : Rd = 3,1948
D
Ld 3,1948 x 2158,1404 6894,7466 mol
Vd = Ld + D
Vd = 6894,7466 + 2158,1404 = 9052,8871 mol
Alur 41 (Vd)
Total : N41 = 9052,8871 mol
F41 C16 = X41 C16 x N41 = 0,2793 x 9052,8871 = 2528,7533 mol
F41 C18:0 = X41 C18:0 x N41 = 0,1743 x 9052,8871 = 1578,0735 mol
F41 C18:1 = X41 C18:1 x N41 = 0,4779 x 9052,8871 = 4326,83340 mol
41 41 41
F C18:2 = X C18:2 x N = 0,0658 x 9052,8871 = 595,7854 mol
F41 C20 = X41 C20 x N41 = 0,0026 x 9052,8871 = 23,9409 mol
Alur 43 (Ld)
Total : N43 = 6894,7446 mol
F43 C16 = X43 C16 x N43 = 0,2793 x 6894,7446 = 1925,9174 mol
43 43 43
F C18:0 = X C18:0 x N = 0,1743 x 6894,7446 = 1201,8726 mol
F43 C18:1 = X43 C18:1 x N43 = 0,4779 x 6894,7446 = 3294,9684 mol
F43 C18:2 = X43 C18:2 x N43 = 0,0658 x 6894,7446 = 453,7546 mol
F43 C20 = X43 C20 x N43 = 0,0026 x 6894,7446 = 18,2335 mol
C18:2 D-430
C20 Vb (48)
C16
E-436
C18:0
C18:1
49 C18:2
Lb (47) C20
Lb = Vb + B
Lb = 10889,8384 + 55,0540
Lb = 10944,8924 mol
Komposisi :
X49 C16 = XLb C16 = XVb C16 = 0,2569
X49 C18:0 = XLb C18:0 = XVb C18:0 = 0,4439
X49 C18:1 = XLb C18:1 = XVb C12:1 = 0,0907
X49 C18:2 = XLb C18:2 = XVb C18:2 = 0,1879
X49 C20 = XLb C20 = XVb C20 = 0,0205
Alur 47 (Lb)
Total : N47 = 10944,8924 mol
F47 C16 = X47 C16 x N47 = 0,2569 x 10944,8924 = 2812,1916 mol
F47 C18:0 = X47 C18:0 x N47 = 0,4439 x 10944,8924 = 4858,9839 mol
F47 C18:1 = X47 C18:1 x N47 = 0,0907 x 10944,8924 = 992,8040 mol
47 47 47
F C18:2 = X C18:2 x N = 0,1879 x 10944,8924 = 2056,2705 mol
F47 C20 = X47 C20 x N47 = 0,0205 x 10944,8924 = 224,6424 mol
Alur 48 (Vb)
Ni 55
54 56 C16
H2 Reaktor C18:0
52 Hidrogenasi
C16 C20
C18:0 H2
C18:1 Ni
C18:2
C20
Perhitungan :
Alur 52:
F52 = 593,5614 kg
F52 C16 = F49 C16 = 154,3260 kg
52 49
F C18:0 = F C18:0 = 106,8411 kg
F52 C18:1 = F49 C18:1 = 290,8451 kg
F52 C18:2 = F49 C18:2 = 39,7686 kg
F52 C20 = F49 C20 = 1,7807 kg
Alur 54:
(Pantzaris, 2001)
= 1009,0544 kg
FH542 1009,0544 kg
N 54
H2 5045272,2191 mol
BM H 2 2 kg/kmol
Alur 55:
Katalis nikel yang dibutuhkan pada reaksi hidrogenasi Asam Lemak Stearin sebesar
0,2% dari pemakaian Asam Lemak Stearin (Ritonga,2004), sehingga perhitungan
kebutuhan katalis adalah sebagai berikut:
FNi55 = 0,002 . F52
= 0,002 x 593,5614 kg
= 1,1871 kg
Alur 56:
Reaksi-reaksi di Reaktor Hidrogenasi:
C8H17CH=CH(CH2)7CO2H (l) + H2 (g) CH3(CH2)16CO2H (l) (1)
Asam Oleat Hidrogen Asam Stearat
C5H11CH=CHCH2CH=CH(CH2)7CO2H (l) + 2H2 (g) CH3(CH2)16CO2H (l) ...( 2 )
Asam Linoleat Hidrogen Asam Stearat
Konversi Asam Oleat = 100%
Konversi Asam Linoleat = 100%
( Karisharnns, tanpa tahun)
FC5218:1 290,8451 kg
N 52
C18:1 1031,3656 mol
BM C18:1 282 kg/kmol
Dari persamaan (1) diperoleh :
FC5218:2 39,7686 kg
N 52
C18:2 142,0308 mol
BM C18:2 280 kg/kmol
Dari persamaan (2) diperoleh :
- X C 18:2 . N 52
C18:2 - 1 x 142,0308 mol
r2 142,0308 mol
C 18: 2
-1
FC5218 106,8411 kg
N 52
C18 376,2009 mol
BM C18 284 kg/kmol
F56 C16 = F56 C16 = 154,3260 kg
N 56
C18:0 = N 56
C18:0 + r1 + r2
C16 57 H2
C16
C18:0
H2 C18:0
C20 56 58
Separator C20
H2
Alur 57:
Laju alir H2 pada alur 57 = laju alir H2 pada alur 56
B.1 DataDataKapasitasPanas,PanasPerubahanFasa,danPanasReaksi
Komponen
B.1.1 Kapasitas Panas Komponen Cair
Perhitungan estimasi Cp(l) (J/mol.K) dengan metode Missenard
Tabel LB.1 Kontribusi Gugus untuk Metode Missenard (J/mol.K)
Gugus Harga (J/mol.K)
-CH= 22,1752
>CH- 24,9048
-CH2- 28,2054
-CH3 41,6114
-OH 43,9504
-COO- 59,0126
-COOH 78,7300
Gliserol
Cp(l) = 2 (-CH2-) + 3 (-OH) + 1 (>CH-)
= 2 (28,2054) + 3 (43,9504) + 1(24,9048)
= 213,1668 J/mol.K
H3PO4 =
Sumber : Reklaitis, 1983
Gliserol
H0f (298) = 68,29 + [2 (-CH2-) + 3 (-OH) + 1 (>CH-)]
= 68,29 [2 ((-20,64) + 3 (-208,04) + 1(29,89)]
= 567,22 J/mol.K
Kondisi Masuk:
- Alur masuk = Alur 1
- Komponen masuk = PKO (TG)
- Temperatur referensi = 25oC = 298,15 oK
- Temperatur alur 1 = 27oC = 300,15 oK
Kondisi Keluar:
- Alur keluar = Alur 2
- Komponen keluar = PKO (TG)
- Temperatur referensi = 25oC = 298,15 oK
- Temperatur alur 2 = 80oC = 353,15 oK
Kondensat
100 oC
Kondisi Masuk:
- Alur masuk = Alur 2 dan Alur 4
- Komponen masuk = PKO (TG), Air, Impurities dan H3PO4
- Temperatur referensi = 25oC = 298,15 oK
- Temperatur alur 2 = 80oC = 353,15 oK
Kondisi Keluar:
- Alur keluar = Alur 5
- Komponen keluar = PKO (TG) dan H3PO4
- Temperatur referensi = 25oC = 298,15 oK
- Temperatur alur 5 = 120oC = 393,15 oK
Media pemanas yang dipakai steam uap panas pada 280 0C, kemudian keluar sebagai
kondensat pada 1000C(1atm).
Hsteam = 3034,44 kJ/kg 419,064 kJ/kg = 2615,376 kJ/kg
6 PKO (TG)
Reaktor 9
o H3PO4
120 C T = 120 C
o
120 o C BE
P = 1 atm
PKO (TG)
H3PO4
Kondensat
100 oC
Kondisi Masuk:
- Alur masuk = Alur 6
- Komponen masuk = PKO (TG), H3PO4 dan Bleaching Earth
- Temperatur referensi = 25oC = 298,15 oK
- Temperatur alur 6 = 120oC = 393,15 oK
- Temperatur alur 8 = 25oC = 298,15 oK
Kondisi Keluar:
- Alur keluar = Alur 5
- Komponen keluar = PKO (TG), H3PO4 dan Bleaching Earth
- Temperatur referensi = 25oC = 298,15 oK
- Temperatur alur 9 = 120oC = 393,15 oK
Media pemanas yang dipakai steam uap panas pada 280 0C, kemudian keluar sebagai
kondensat pada 1000C(1atm).
Hsteam = 3034,44 kJ/kg 419,064 kJ/kg = 2615,376 kJ/kg
Kondisi Masuk:
- Alur masuk = Alur 13 dan alur 14
- Komponen masuk = PKO (TG) dan H2O
- Temperatur referensi = 25oC = 298,15 oK
- Temperatur alur 13 = 120oC = 393,15 oK
- Temperatur alur 14 = 25oC = 298,15 oK
Kondisi Keluar:
- Alur keluar = Alur 15 da alur 17
- Komponen keluar = PKO (TG), H2O dan Gliserol
- Temperatur referensi = 25oC = 298,15 oK
- Temperatur alur 15 = 255oC = 528,15 oK
- Temperatur alur 17 = 255oC = 528,15 oK
= H of (produk) H of (reaktan)
= Hf (C6) + 3Hf (H2O) + Hf (Gliserol) 3Hf (C6)
= [-517,44 + (3 - 57,8) 567,22 (3 -876,17)] kJ/mol
= -2832,75 kJ/mol
Dengan cara yang sama diperoleh:
H or (298,15) 2 Kaprilin = -3933,60 kJ/mol; (r2 = 0,0030 mol/jam)
Media pemanas yang dipakai steam uap panas pada 280 0C, kemudian keluar sebagai
kondensat pada 1000C(1atm).
Hsteam = 3034,44 kJ/kg 419,064 kJ/kg = 2615,376 kJ/kg
Kondisi Keluar:
- Alur keluar = Alur 18
- Komponen keluar = PKO (TG), H2O dan Gliserol
- Temperatur referensi = 25oC = 298,15 oK
- Temperatur alur 18 = 80oC = 353,15 oK
(- 107331,2142) kJ/jam
=
167,5 104,8 kJ/kg
= 1711,8216 kg/jam
Kondisi Masuk:
- Alur masuk = Alur 19
- Komponen masuk = PKO
- Temperatur referensi = 25oC = 298,15 oK
- Temperatur alur 19 = 80oC = 353,15 oK
Tabel LB-16 Kalor masuk pada Heater (E-317)
Alur Senyawa F BM N
(kg/jam) (kg/kmol) (kmol/jam)
19 C6 6,3997 116 0,0552 3798,3446 209,5543
PKO
C8 19,1991 144 0,1333 4545,0352 605,9772
(AL)
C10 85,3295 172 0,4961 5291,9885 2625,3634
C12 1058,0853 200 5,2904 5286,0770 27965,6008
C14 341,3178 228 1,4970 6027,1189 9022,6542
C16 170,6589 256 0,6666 6768,1607 4511,9021
C18:0 115,1948 284 0,4056 7509,2026 3045,8480
C18:1 292,2534 282 1,0364 7350,7709 7618,0414
C18:2 42,6647 280 0,1524 7192,3391 1095,9257
C20 2,1332 312 0,0068 8250,2445 56,4094
Jumlah 56757,2674
Kondisi Keluar:
- Alur keluar = Alur 20
- Komponen keluar = PKO
- Temperatur referensi = 25oC = 298,15 oK
- Temperatur alur 20 = 218,55oC = 491,70 oK
Media pemanas yang dipakai Oil Thermal Heater (OTH) pada 300 0C, kemudian
keluar sebagai Oil Thermal Heater bekas (OTH) pada 2600C(1atm).
dQ
= m. Cp. T
dt
C6
C8
C6 C10
C8 C12
C10 C14
C12
C14
C16
C12
C18:0
C14
C18:1
C16
C18:2
C18:0
C20
C18:1
C18:2
C20
Kondisi Masuk:
- Alur masuk = Alur 21
Kondisi Keluar:
- Alur keluar = Alur 23 dan Alur 24
- Komponen keluar = Asam Lemak
- Temperatur referensi = 25oC = 298,15 oK
- Temperatur alur 23 = 169,61oC = 452,76 oK
- Temperatur alur 24 = 169,61oC = 452,76 oK
BP BP
Panas keluar : Qout = N i Cp (l) dT Cp (g) dT Hvl
298,15 298,15
(-5973,5945) kJ/jam
=
167,5 104,8 kJ/kg
= 95,2726 kg/jam
Kondisi Masuk:
- Alur masuk = Alur 27
- Komponen masuk = Asam Lemak
- Temperatur referensi = 25oC = 298,15 oK
- Temperatur alur 27 = 218,55oC = 491,70 oK
BP BP
Panas masuk : Qin = N i Cp (l) dT Cp (g) dT Hvl
298,15 298,15
Kondisi Keluar:
- Alur keluar = Alur 28 dan Alur 29
- Komponen keluar = Asam Lemak
- Temperatur referensi = 25oC = 298,15 oK
- Temperatur alur 28 = 236,83,55oC = 509,98 oK
- Temperatur alur 29 = 236,83,55oC = 509,98 oK
BP BP
Panas keluar : Qout = i (l)
N Cp dT Cp (g) dT Hvl
298,15 298,15
Media pemanas yang dipakai Oil Thermal Heater (OTH) pada 300 0C, kemudian
keluar sebagai Oil Thermal Heater bekas (OTH) pada 2600C(1atm).
dQ
= m. Cp. T
dt
C12
C14
C16
C12
C18:0
C14
C16
C18:0
C18:1
C18:2
C20
C16
C18:0
C18:1
C18:2
C20
B.2.9.1 Kondensor II (E-421)
C12
C12 C14
C14 C16
C16 C18:0
C18:0
C18:1
C18:2
C20
Kondisi Masuk:
- Alur masuk = Alur 31
- Komponen masuk = Asam Lemak
- Temperatur referensi = 25oC = 298,15 oK
- Temperatur alur 31 = 218,55oC = 494,28oK
BP BP
Panas masuk : Qin = N i Cp (l) dT Cp (g) dT Hvl
298,15 298,15
(-62524,7333) kJ/jam
=
167,5 104,8 kJ/kg
C6
C8
C10
C12
C14
C12
C16
C14
C18:0
C16
C18:1
C18:0
C18:2
C18:1
C20
C18:2
C20
Kondisi Masuk:
- Alur masuk = Alur 37
- Komponen masuk = Asam Lemak
- Temperatur referensi = 25oC = 298,15 oK
- Temperatur alur 37 = 221,13oC = 494,28 oK
BP BP
Panas masuk : Qin = i (l)
N Cp dT Cp (g) dT Hvl
298,15 298,15
Kondisi Keluar:
- Alur keluar = Alur 38 dan Alur 39
- Komponen keluar = Asam Lemak
Media pemanas yang dipakai Oil Thermal Heater (OTH) pada 300 0C, kemudian
keluar sebagai Oil Thermal Heater bekas (OTH) pada 2600C(1atm).
dQ
= m. Cp. T
dt
C16
C18:0
C18:1
C16 C18:2
C18:0 C20
C18:1
C18:2
C20
C16
C18:0
C18:1
C18:2
C20
B.2.10.1 Kondensor III (E-431)
C16
C18:0
C16 C18:1
C18:0 C18:2
C18:1 C20
C18:2
C20
C10 - - -
C12 - - -
C14 - - -
C16 0,2793 1,7612 0,4920
Kondisi Masuk:
- Alur masuk = Alur 41
- Komponen masuk = Asam Lemak
- Temperatur referensi = 25oC = 298,15 oK
- Temperatur alur 41 = 252,19oC = 525,34oK
BP BP
Panas masuk : Qin = N i Cp (l) dT Cp (g) dT Hvl
298,15 298,15
Kondisi Keluar:
C6
C8
C10
C12
C14
C12
C16
C14
C18:0
C16
C18:1
C18:0
C18:2
C18:1
C20
C18:2
C20
Kondisi Masuk:
- Alur masuk = Alur 47
- Komponen masuk = Asam Lemak
- Temperatur referensi = 25oC = 298,15 oK
- Temperatur alur 47 = 252,19oC = 525,34 oK
BP BP
Panas masuk : Qin = N i Cp (l) dT Cp (g) dT Hvl
298,15 298,15
Kondisi Keluar:
Media pemanas yang dipakai Oil Thermal Heated (OTH) pada 300 0C, kemudian
keluar sebagai Oil Thermal Heated (OTH) pada 2600C(1atm).
dQ
= m. Cp. T
dt
Air pendingin
25oC
C6 C6
C8 C8
25 26
C10 Cooler C10
o
C12 169,61 C 90 oC C12
C14 C14
Air pendingin bekas
80 oC
Kondisi Masuk:
- Alur masuk = Alur 25
- Komponen masuk = Asam Lemak
- Temperatur referensi = 25oC = 298,15 oK
- Temperatur alur 25 = 169,61oC = 442,76 oK
Kondisi Keluar:
- Alur keluar = Alur 26
- Komponen keluar = Asam Lemak
- Temperatur referensi = 25oC = 298,15 oK
- Temperatur alur 26 = 90oC = 353,15 oK
Air pendingin
25oC
C12 C12
C14 C14
29 30
C16 Cooler C16
o
C18:0 236,83 C 221,13 oC C18:0
C18:1 C18:1
C18:2 Air pendingin bekas C18:2
C20 80 oC C20
Kondisi Keluar:
- Alur keluar = Alur 30
- Komponen keluar = Asam Lemak
- Temperatur referensi = 25oC = 298,15 oK
- Temperatur alur 30 = 221,13oC = 494,28 oK
Air pendingin
25oC
C12 C12
C14 C14
35 36
C16 Cooler C16
o
C18:0 195,50 C 90 oC C18:0
Kondisi Masuk:
- Alur masuk = Alur 35
- Komponen masuk = Asam Lemak
- Temperatur referensi = 25oC = 298,15 oK
- Temperatur alur 35 = 192,50oC = 465,65 oK
Kondisi Keluar:
- Alur keluar = Alur 36
- Komponen keluar = Asam Lemak
- Temperatur referensi = 25oC = 298,15 oK
- Temperatur alur 36 = 90oC = 353,15 oK
(- 69573,3649) kJ/jam
=
167,5 104,8 kJ/kg
= 1109,6230 kg/jam
Air pendingin
25oC
C16 C16
C18:0 C18:0
39 40
C18:1 Cooler C18:1
C18:2 245,14oC 252,19 oC C18:2
C20 C20
Air pendingin bekas
80 oC
Kondisi Masuk:
- Alur masuk = Alur 39
- Komponen masuk = Asam Lemak
- Temperatur referensi = 25oC = 298,15 oK
- Temperatur alur 39 = 277,15 oC = 550,30 oK
Kondisi Keluar:
- Alur keluar = Alur 40
- Komponen keluar = Asam Lemak
- Temperatur referensi = 25oC = 298,15 oK
- Temperatur alur 40 = 252,19oC = 525,34 oK
(- 7240,5374) kJ/jam
=
167,5 104,8 kJ/kg
= 115,4791 kg/jam
Air pendingin
25oC
C16 C16
C18:0 C18:0
45 46
C18:1 Cooler C18:1
C18:2 214,38 oC 90 oC C18:2
C20 C20
Air pendingin bekas
80 oC
Persamaan Neraca Panas :
Panas Masuk = Panas Keluar + Akumulasi
Asumsi : Keadaan steady state, akumulasi = 0
Maka :
Panas Masuk = Panas Keluar
Panas Reaktan = Panas Produk + Panas yang dibawa air pendingin
Kondisi Masuk:
- Alur masuk = Alur 45
- Komponen masuk = Asam Lemak
- Temperatur referensi = 25oC = 298,15 oK
- Temperatur alur 45 = 214,38 oC = 487,53 oK
Kondisi Keluar:
- Alur keluar = Alur 46
- Komponen keluar = Asam Lemak
- Temperatur referensi = 25oC = 298,15 oK
- Temperatur alur 46 = 90oC = 363,15 oK
(- 35176,9548) kJ/jam
=
167,5 104,8 kJ/kg
= 561,0360 kg/jam
Air pendingin
25oC
C16 C16
C18:0 C18:0
49 50
C18:1 Cooler C18:1
o
C18:2 265,80 C 90oC C18:2
C20 C20
Air pendingin bekas
80 oC
Persamaan Neraca Panas :
Panas Masuk = Panas Keluar + Akumulasi
Asumsi : Keadaan steady state, akumulasi = 0
Maka :
Panas Masuk = Panas Keluar
Panas Reaktan = Panas Produk + Panas yang dibawa air pendingin
Kondisi Masuk:
- Alur masuk = Alur 49
- Komponen masuk = Asam Lemak
- Temperatur referensi = 25oC = 298,15 oK
- Temperatur alur 49 = 265,80 oC = 538,95 oK
Kondisi Keluar:
- Alur keluar = Alur 50
- Komponen keluar = Asam Lemak
- Temperatur referensi = 25oC = 298,15 oK
- Temperatur alur 50 = 252,19oC = 525,34 oK
(- 1277,5852) kJ/jam
=
167,5 104,8 kJ/kg
= 20,3762 kg/jam
OTH
260 oC
Persamaan Reaksi :
Ni
CH3(CH2)7CHCH(CH2)7)COOH + H2 CH3(CH2)16COOH
Asam Oleat Hidrogen Asam Stearat
Ni
C5H11CH=CHCH2CH=CH(CH2)7CO2H + 2H2 CH3(CH2)16CO2H
Asam Linoleat Hidrogen Asam Stearat
Kondisi Masuk:
- Alur masuk = Alur 52 dan alur 54
- Komponen masuk = Asam Lemak dan H2
- Temperatur referensi = 25oC = 298,15 oK
- Temperatur alur 52 = 90 oC = 363,15 oK
- Temperatur alur 54 = 30 oC = 303,15 oK
- Temperatur alur 55 = 25 oC = 298,15 oK
Tabel LB-51 Kalor masuk pada Reaktor Hidrogenasi (R-510)
Alur Senyawa F BM N
(kg/jam) (kg/kmol) (kmol/jam)
52 C16 154,3260 256 0,6028 7998,7354 4821,9252
C18:0 106,8411 284 0,3762 8874,5122 3338,6009
C18:1 290,8451 282 1,0314 8687,2747 8959,7563
C18:2 39,7686 280 0,1420 8500,0371 1207,2663
C20 1,7807 312 0,0057 9750,2889 55,6485
54 H2 1009,0544 2 504527,2368 170,4032 85973,0427
55 Ni 1,1871 58,71 0,0202 0 0
Jumlah 104356,2398
Kondisi Keluar:
- Alur keluar = Alur 56
- Komponen keluar = Asam Lemak, Ni dan H2
- Temperatur referensi = 25oC = 298,15 oK
- Temperatur alur 56 = 252,19oC = 525,34 oK
Reaksi :
Asam Oleat + H2 Asam Stearat (1)
Asam Linoleat + 2H2 Asam Stearat (2)
r1 = 1031,3656 mol/jam
r2 = 142,0308 mol/jam
r.Hr H R1 x r1 H R2 x r2
Q = r. HR + Qout - Qin
= - 1658032,5811 + 33400095,1763 104356,2398
= 1637706,3553 kJ/jam
Kondisi Masuk:
- Alur masuk = Alur 56
- Komponen masuk = Asam Lemak dan H2
- Temperatur referensi = 25oC = 298,15 oK
- Temperatur alur 56 = 220 oC = 493,15 oK
(- 617392,0058) kJ/jam
=
167,5 104,8 kJ/kg
= 9846,7625 kg/jam
B 2.17 Cooler (E-517)
Air pendingin
C16 25oC
C18:0 C16
58 59
C18:1 Cooler C18:0
C18:2 220oC 90oC C20
C20
H2
Air pendingin bekas
80 oC
Kondisi Masuk:
- Alur masuk = Alur 57
- Komponen masuk = CBS
- Temperatur referensi = 25oC = 298,15 oK
- Temperatur alur 58 = 220 oC = 493,15 oK
Kondisi Keluar:
- Alur keluar = Alur 58
- Komponen keluar = CBS
- Temperatur referensi = 25oC = 298,15 oK
- Temperatur alur 59 = 90 oC = 363,15 oK
(- 37258,9855) kJ/jam
=
167,5 104,8 kJ/kg
= 594,2422 kg/jam
LAMPIRAN C
PERHITUNGAN SPESIFIKASI ALAT
Kondisi penyimpanan :
Tekanan = 101,0325 kPa
Temperatur = 27 oC = 300,15 K
Kebutuhan perancangan = 7 hari
Faktor kelonggaran = 20%
Data densitas komponen PKO :
- Trigliserida dan digliserida : 0,82 kg/l
- Air : 0,996 kg/l
Data komposisi komponen:
- Trigliserida dan digliserida : 0,9861
- Air : 0,0139
Perhitungan:
a. Volume Tangki
2370,2627kg/jam 7 hari 24jam/hari
Volume larutan, Vl = 3
= 484,1976 m3
822,4kg/m
Direncanakan membuat 2 tangki dan faktor kelonggaran 20%, maka :
Volume larutan untuk 1 tangki = 484,1976 /2 m3 = 242,0988 m3
1,2 x 484,1976 m 3
Volume 1 tangki, Vl = = 290,5186 m3
2
Kondisi penyimpanan :
Tekanan = 101,0325 kPa
Temperatur = 25 oC = 363,15 K
Kebutuhan perancangan = 7 hari
Faktor kelonggaran = 20%
Laju alir bahan = 2,3750 kg/jam
Densitas bahan, H3PO4 85% = 1710 kg/m3 = 106,7516 lb/ft3
(The Merck Index, 2002)
Perhitungan:
a. Volume Tangki
2,3750kg/jam 7 hari 24jam/hari
Volume larutan, Vl = 3
= 0,2333 m3
1710 kg/m
Direncanakan membuat 1 tangki dan faktor kelonggaran 20%, maka :
1,2 x 0,2333 m 3
Volume 1 tangki, Vt = = 0,2800 m3
1
Kondisi penyimpanan :
Tekanan = 101,0325 kPa
Temperatur = 120 oC = 393,15 K
Kebutuhan perancangan = 7 hari
Faktor kelonggaran = 20%
Data densitas komponen PKO :
- Trigliserida : 0,82 kg/l
- Air : 0,996 kg/l
Data komposisi komponen:
- Trigliserida : 0,9861
- Air : 0,0139
Densitas campuran (campuran) :
Perhitungan:
a. Volume Tangki
2370,2627kg/jam 7 hari 24jam/hari
Volume larutan, Vl = 3
= 484,1976 m3
822,4kg/m
Direncanakan membuat 8 tangki dan faktor kelonggaran 20%, maka :
Volume larutan untuk 1 tangki = 484,1976 /2 m3 = 242,0988 m3
1,2 x 484,1976 m 3
Volume 1 tangki, Vl = = 290,5186 m3
2
Perhitungan:
a. Volume Tangki
2133,2364kg/jam 7 hari 24jam/hari
Volume larutan, Vl = 3
= 422,6586 m3
847,9272kg/m
Direncanakan membuat 2 tangki dan faktor kelonggaran 20%, maka :
Perhitungan:
a. Volume Tangki
415,9574kg/jam 7 hari 24jam/hari
Volume larutan, Vl = 3
= 76,2253 m3
916,7668kg/m
Tekanan Hidrostatik:
PHidrostatik = g l
= 916,7668 kg/m3 9,8 m/det2 3,7622 m = 33801,1823 Pa
= 33,8012 kPa
Po = 101,3250 kPa
P = 33,8012 kPa + 101,3250 kPa = 135,1262 kPa
Pdesign = 1,2 135,1262 = 162,1514 kPa
Kondisi penyimpanan :
Tekanan = 101,0325 kPa
Temperatur = 90 oC = 383,15 K
Kebutuhan perancangan = 7 hari
Faktor kelonggaran = 20%
Perhitungan:
a. Volume Tangki
112,0488 kg/jam 7 hari 24jam/hari
Volume larutan, Vl = = 22,1389 m3
850,2777kg/m3
Direncanakan membuat 1 tangki dan faktor kelonggaran 20%, maka :
Volume larutan untuk 1 tangki = 22,1389 8809 /1 m3 = 22,1389 m3
1,2 x 22,1389 m 3
Volume 1 tangki, Vl = = 26,5667 m3
1
b. Diameter dan Tinggi Shell
- Tinggi silinder (Hs) : Diameter (D) = 4 : 3
- Tinggi tutup (Hd) : Diameter (D) =1:4
Kondisi penyimpanan :
Tekanan = 101,0325 kPa
Temperatur = 90 oC = 383,15 K
Kebutuhan perancangan = 30 hari
Faktor kelonggaran = 20%
Kondisi penyimpanan :
Tekanan = 101,0325 kPa
Temperatur = 90 oC = 383,15 K
Kebutuhan perancangan = 14 hari
Faktor kelonggaran = 20%
Laju alir bahan = 593,5615 kg/jam
Perhitungan:
a. Volume Tangki
593,5615 kg/jam 14 hari 24jam/hari
Volume larutan, Vl = 3
= 237,6393 m3
839,2410 kg/m
Direncanakan membuat 2 tangki dan faktor kelonggaran 20%, maka :
Volume larutan untuk 1 tangki = 237,6393 /2 m3 = 118,8197 m3
1,2 x 237,6393 m3
Volume 1 tangki, Vl = = 142,5836 m3
2
Kondisi penyimpanan :
Tekanan = 101,0325 kPa
Temperatur = 90 oC = 383,15 K
Kebutuhan perancangan = 14 hari
Faktor kelonggaran = 20%
Laju alir bahan = 15,2196 kg/jam
Perhitungan:
a. Volume Tangki
15.2196kg/jam 14 hari 24jam/hari
Volume larutan, Vl = = 6,1073 m3
837,3194kg/m3
Direncanakan membuat 1 tangki dan faktor kelonggaran 20%, maka :
Volume larutan untuk 1 tangki = 6,1073/1 m3 = 6,1073 m3
1,2 x 6,1073 m3
Volume 1 tangki, Vl = = 7,3288 m3
1
Kondisi operasi :
Tekanan = 2500 kPa
Perhitungan:
a. Volume Tangki
1009,0544 kg/jam 7 hari 24jam/hari
Volume cairan, Vl = = 3038,8846 m3
6,9730kg/m3
3038,8846
Volume untuk 1 tangki = 379,8606 m3
8
Direncanakan membuat 8 tangki dan faktor kelonggaran 20%, maka :
Volume 1 tangki, Vl = 1,2 x 379,86069 455,8327 m 3
Perhitungan:
a. Volume Tangki
596,1923 kg/jam 7 hari 24jam/hari
Volume larutan, Vl = 3
= 120,2044 m3
833,2499 kg/m
Direncanakan membuat 2 tangki dan faktor kelonggaran 20%, maka :
Kondisi operasi :
Tekanan = 1 atm = 101,3250 kPa
Temperatur = 120 0C = 393,15 K
campuran = 2,1100 cP
Perhitungan:
a. Volume Mixer
Volume bahan masuk,
Waktu Tinggal () = 60 Menit = 1 jam
m
Vl = xt
HT = xH
VL = x Di3
Di =
= 1,3060 m
H = Di = 1,3060 m = 51,4154 in
= 1,5671 m
Direncanakan : hh : Di = 1: 4
Dimana : hh = tinggi head
Di = diameter dalam tangki
Tinggi tutup = hh = Di
= x 1,3060 m
= 0,3918 m = 15,4246 in
Tinggi shell tangki hs= hT - hh = 1,5671 - 0,3918
= 1,1754 m
N Re
825,66021 (1,3060) 2 667385,0459
2,1100 E 03
P 5 825,6602 13 0,43535
1 hp
= 64,5364 J/s x
745,7 J/s
= 0,0865 hp
Efisiensi motor penggerak = 80% (Mc Cabe et.al., 1999)
Daya motor (Pm) = P / 0,8
= 0,0865 / 0,8
= 0,1082 hp
Dipilih motor pengaduk dengan daya hp
t 2 t1 - 252
L MTD 167 ,54 0 F
t 72
l n 2 ln
t1 324
Kondisi operasi :
Tekanan = 1 atm = 101,3250 kPa
Temperatur = 25 0C = 298,15 K
campuran = 2,1541 cP
campuran = 847,8573kg/m3
Perhitungan:
2411,5980 kg
jam
= x 1 jam
847,8573 kg
m3
= 2,8797 m3
Kapasitas volume tangki,
Vt = Vl (1 + fk)
= 2,8797 m3 (1 + 0,2 ) = 3,4557 m3
HT = xH
VL = x Di3
Di =
= 1,3008 m
H = Di = 1,3008 m = 51,2125 in
HT = x 1,308
= 1,1707 m
Direncanakan : hh : Di = 1: 4
Dimana : hh = tinggi head
Di = diameter dalam tangki
Tinggi tutup = hh = Di
= x 1,3008 m
= 0,3902 m = 15,3637 in
Tinggi shell tangki hs= hT - hh = 1,1707 - 0,3902
= 1,1707 m
=
134,5600 KPa 51,2125 10(0,1250) in = 1,2815 in
2128900 kPa 0,85 1,2134,5600 KPa