Libri Mesuesit-LETERSIA 10

Evelina Doka
Aleksandra Janaqi
Libr msuesi
pr tekstin shkollor
Letrsia
10
Shtpia botuese Albas

Botues:
Latif Ajrullai
Rita Petro
Redaktore prgjegjse:
Sevi Lami
Korrektor gjuhsor:
Hysni Ndreu
Arti grafik:
Ela Lumani
Albas, 2016
Shtypur n shtypshkronjn:
2
PRMBAJTJE
PLANI VJETOR 7

Natyra dhe funksioni i letrsis (modeli I) 33
Letrsia dhe artet e tjera (modeli I) 36
Klasifikimi i veprave letrare ( modeli I) 38
Proza (I): Teksti tregimtar dhe llojet e tij (modeli I) 40
Proza (II): Analiza e tekstit rrfimtar (modeli I) 43
Poezia (I): Teksti poetik dhe llojet e tij (modeli I) 46
Poezia (II): Analiza e tekstit poetik (modeli I) 49
Poezia (III): Gjuha figurative: figurat retorike t kuptimit ( modeli I) 52
Drama: Teksti dramatik (modeli I) 56
Natyra dhe funksioni i letrsis. Letrsia dhe artet e tjera (modeli II) 60
Klasifikimi i veprave letrare. Teksti rrfimtar dhe llojet e tij (modeli II) 62
Teksti poetik: Analiza e tekstit poetik (modeli II) 65
Drama: Teksti dramatik (modeli II) 68
Epokat historiko-letrare 72
Mitet 74
Orfeu dhe Euridika, analiz e mitit (ora I) 77
Studim teksti: Orfeu dhe Euridika, (ora II)
Personazhet, tema, motivet, mesazhi 80
Studim teksti: Orfeu dhe Euridika (III) 82
Figuracioni dhe elementet e subjektit
Studim teksti: Orfeu dhe Euridika (IV) 84
Lirika antike 86
Studim teksti: Pasion dashurie. Safo dhe vargzimi e saj 89
Poema epike: heroike
Poema epike: Analiz Iliada, e Homerit (Ora I) 91
Studim teksti: Iliada-Knga I, Hyrja (Ora II) 94
Studim teksti nga Iliada-Knga I, (Ora III) 96
Studim teksti: Iliada, Homeri (ora IV) 98
Studim teksti: Iliada, Homeri (ora V) 101
Skedari i filmit Troja dhe poema Iliada (ora VI) 103
Teatri antik 104
3
Eskili, prodhimi letrar dhe stili (Ora I) 107
Analiz: Prometeu i mbrthyer, e Eskilit (Ora II) 109
Studim teksti: Prometeu i mbrthyer, episodi i tret (Ora III) 112
Studim teksti: Prometeu i mbrthyer, episodi i tret (Ora IV) 114
Studim teksti: Prometeu i mbrthyer, episodi i tret (Ora V) 115
Euripidi, prodhimi letrar dhe stili (Ora I) 117
Analiz Medea, e Euripidit (Ora II) 119
Koment Medea, Euripidi Akti i dyt, skena e par (Ora III) 122
Koment nga tragjedia Medea, akti II, skena I (Ora IV) 124
Studim teksti Medea, akti III, skena I (Ora V) 126
Folklori: Llojet kryesore t letrsis gojore 129
Proza popullore 132
Lirika popullore 134
Koment nga lirika popullore e dashuris 136
Balada 138
Eposi europian dhe ai ballkanik (Ora 1) 140
Eposi shqiptar (Ora 2) 141
Koment Fuqia e Mujit (Ora 3) 143
Dante Aligeri, prijsi i Rilindjes (Ora 1) 144
Komedia hyjnore Analiz (ora 2) 147
Koment, Portat e ferrit (ora 3) 149
Koment Paolo dhe Franeska (ora 4) 151
Komedia hyjnore - filozofia danteske dhe gjuha e veprs (ora 5) 153
Letrsia e Rilindjes (ora 1) 155
Servantesi jeta dhe aktiviteti letrar (ora 2) 157
Analiz DonKishoti (ora 3) 159
Koment Sojliu i Mans (ora 4) 162
Koment DonKishoti kundr mullinjve t ers, (ora 5) 166
Teatri elizabetian (ora 1) 169
Shekspiri, jeta dhe aktiviteti letrar (ora 2) 171
Analiz Hamleti (ora 3) 174
Koment Hamleti (ora 4) 177
Koment Hamleti (ora 5) 181
Letrsia e vjetr shqipe: Humanizmi shqiptar (ora 1) 184
Marin Barleti jeta dhe aktiviteti letrar (ora 2) 186
4
Analiz Histori e Sknderbeut (ora 3) 188
Koment Fjalimi i Sknderbeut (ora 4) 190
Figura e Sknderbeut dhe prmasat e saj (ora 5) 193
Gjon Buzuku dhe Meshari (ora 1) 194
Gjon Buzuku dhe Meshari, koment (ora 2) 197
Pjetr Budi, poeti i par shqiptar (ora 3) 199
Koment Pr ndim t gjith krshtenimit Arbnit (ora 4) 201
Bogdani dhe poetika e tij (ora 5) 203
Klasicizmi francez parimet (ora 1) 205
Molieri jeta dhe aktiviteti letrar (ora 2) 207
Analiz Tartufi (ora 3) 210
Koment Tartufi (ora 4) 212
Dramatizim i Tartufit (ora 5) 215
Ethem Haxhiademi klasicist shqiptar Abeli 216
Testim 221
Model testi Letrsi 222
elsi i testit
Modele pyetjesh mbi programin e zhvilluar nga eposi deri te klasicizmi 226
HARTIMI I PROJEKTIT KURRIKULAR 232
5
Libr msuesi pr tekstin Letrsia 10
PLANI VJETOR
FUSHA: GJUHT DHE KOMUNIKIMI
LNDA: LETRSI
SHKALLA V
KLASA X
VITI SHKOLLOR: 2016-2017
Plani analitik
36 jav x 2 or = 72 or
NJOHURI T REJA 58 OR
PRPUNIM NJOHURISH 14 OR
NGA KTO: PRSRITJE 2 OR
PUN ME SHKRIM 6 OR
TESTIME 3 OR
PROJEKTE OSE BISEDA 3 OR
GJITHSEJ 72 OR MSIMORE
6
Rezultatet kryesore t t nxnit sipas kompetencave ky
Kompetenca e komunikimit dhe e t shprehurit

Nxnsi/ja:
- shprehet prmes nj forme komunikimi pr nj tem t caktuar n nj material (prezantim) prej 200
fjalsh dhe veon shtjet kryesore t ngritura n material;
- diskuton n grup n mnyr konstruktive, me nj kohzgjatje jo m shum se 10 minuta, duke dhn
dhe duke marr informacion pr nj tem t caktuar nga fushat e t nxnit ose nga jeta e prditshme;
- lexon rrjedhshm nj tekst t prbr nga 3-5 paragraf; u prgjigjet pyetjeve t shtruara pr llojin e
tekstit dhe stilin e t shkruarit, tregon qllimin dhe lidhjen ndrmjet prmbajtjes s paragrafve;
- prdor drejt strukturn dhe rregullat e drejtshkrimit t gjuhs amtare n kontekste dhe n forma t
ndryshme t shkrimit, si: ese, e-mail (post elektronike), letr formale dhe joformale etj.;
- lexon rrjedhshm nj tekst t njohur n nj gjuh t huaj ose n gjuhn amtare, t prbr prej disa
paragrafsh, si dhe tregon me shembuj konkret disa nga ngjashmrit ndrmjet strukturs s fjalis s
asaj gjuhe me gjuhn amtare;
- shkruan nj tekst pr nj tem nga jeta e prditshme, me tre deri pes paragraf, duke respektuar
strukturn, drejtshkrimin dhe elementet e tjera, pastaj e paraqet prpara t tjerve me shqiptim t drejt;
- shkruan nj ese, jo m shum se dy faqe, pr vlerat estetike t pjesve t caktuara artistike (poezi,
proz, pjes muzikore, pjes arti, vallzim etj.), duke respektuar organizimin dhe hapat e shkrimit t
eses;
- paraqet nj projekt artistik, humanitar, eksperimentues etj.) pr nj tem t caktuar nga fusha t
ndryshme msimore, t hartuar individualisht dhe n grup, duke prdorur n mnyr efektive teknologjin
informative dhe teknologji t tjera;
- prdor TIK-un n mnyr efektive gjat komunikimit dhe ndrveprimit me t tjert n jetn e prditshme,
duke prfshir edhe t nxnit e informacioneve t reja dhe kryerjen e detyrave shkollore.
Kompetenca e t menduarit
Nxnsi/ja:
- paraqet, n forma t ndryshme t t shprehurit, mnyrn e mbledhjes, t zgjedhjes dhe t klasifikimit t
informacionit pr fusha t ndryshme msimore apo pr nj tem t caktuar;
- ofron argumente pr zhvillimet aktuale lidhur me temn prkatse (p.sh., tem nga shkenca, nga kultura,
nga arti, nga sporti, nga shndetsia, nga shoqria, nga mjedisi etj.);
- krahason t paktn tri burime t ndryshme t informimit pr trajtimin e tems s njjt, argumenton
saktsin dhe rrethanat, gjen ngjashmrit dhe dallimet, duke u bazuar n kritere t prcaktuara m
par, i paraqet gjetjet kryesore prpara t tjerve n forma t ndryshme shprehse, duke prdorur TIK-
un;
- modelon zgjidhjen e nj problemi t dhn (n klas, apo jasht saj) pr nj tem t caktuar nga nj
fush msimore, duke e zbrthyer n hapa t vegjl, si dhe jep sqarime t nevojshme pr hapat e ndjekur
n zgjidhjen e problemit, duke prdorur forma t ndryshme t t shprehurit;
- krijon nj vepr artistike me pamje dy dhe tredimensionale, me mesazhe nga nj fush msimore dhe
shpjegon para moshatarve hapat e ndjekur pr krijimin e veprs.
7
Kompetenca e t nxnit
Nxnsi/ja:
- demonstron shkathtsi funksionale n lexim-shkrim, n matematik, n jetn e prditshme, n
prmbushjen e krkesave t ndryshme pr kryerjen e nj detyre apo aktiviteti dhe gjat t nxnit t dijeve
t reja n ndonj fush t caktuar msimore;
- shfrytzon n mnyr efektive prvojat paraprake gjat zgjidhjes s situatave t ndryshme n jetn e
prditshme apo gjat kryerjes s ndonj detyre a aktiviteti n ndonj fush t caktuar msimore;
- prgatit me sukses nj prmbledhje t dosjes personale (portofolit), me jo m pak se 900 fjal, pr
vetvlersimin e prparimit q ka br n nj fush msimore t caktuar; veon n fund t prmbledhjes
disa shtje q vrtetojn prparimin e vet dhe disa nevoja t domosdoshme pr prmirsimin e mtejshm;
- shfrytzon, n mnyr t pavarur dhe efektive, teknologjin e informacionit dhe burime t tjera informacioni
pr t mbledhur materiale pr zgjidhjen e nj problemi apo detyre t caktuar, t cilat, m pas, i analizon, i
klasifikon dhe i paraqet para t tjerve prmes TIK-ut dhe ndonj forme tjetr t shprehjes;
- krkon dhe shfrytzon n mnyrn e duhur kshilla dhe informacione pr kaprcimin e vshtirsive n t
nxn n nj fush t caktuar dhe m pas paraqet rezultatet e arritura;
- paraqet idet personale para t tjerve pr mnyrn e zhvillimit t nj aktiviteti t caktuar, duke dhn
mendime t argumentuara pr rezultatet e pritshme (n form skice, grafiku, vizatimi, shkrimi, vepre
artistike etj.);
- shfrytzon, n mnyr t pavarur, udhzimet e dhna n ndonj burim informacioni pr t kryer nj
veprim, aktivitet, detyr, ose pr t zgjidhur nj problem q krkohet prej tij; vlerson performancn
dhe rezultatin e arritur, duke iu referuar qllimeve fillestare (p.sh.: burime informacioni n libr, revist,
enciklopedi, internet, hart, grafik, skic, partitur muzikore, skenar etj.).
Kompetenca pr jetn, siprmarrjen dhe mjedisin

Nxnsi/ja:
harton nj projekt me faza t mirmenaxhuara (individualisht ose n grup), duke shkmbyer prvoj,
duke u konsultuar me t tjert, duke i informuar ata, si dhe duke identifikuar e vlersuar burimet njerzore,
materiale dhe monetare n prputhje me rezultatet e pritshme;
analizon gjendjen e mjedisit (n klas, n shkoll, n komunitet apo m gjer) dhe pasojat e ndotjes;
- propozon alternativa pr mbikqyrje dhe menaxhim t drejt t gjendjes s vlersuar m t ndjeshme
dhe ndrmerr zgjidhje konkrete;
merr pjes n aktivitete t ndryshme n nivel klase, shkolle, komuniteti dhe m gjer (p.sh., konkurse
msimore, gara sportive, aktivitete kulturore, muzikore etj.);
- diskuton me t tjert pr procesin e organizimit dhe pr rezultatet e arritura, si dhe jep argumente n
forma t ndryshme shprehse se si t prmirsohet procesi i organizimit t tyre dhe si t rritet pjesmarrja
n aktivitete.
Kompetenca personale
Nxnsi/ja:
- analizon prparsit dhe dobsit personale, duke evidentuar masat, prmes t cilave synon t
8
mbshtes avancimin personal n prparsit q ka dhe masat, prmes t cilave synon t prmirsoj
dobsit personale;
- merr pjes aktivisht n lojra, n gara sportive apo n aktivitete t tjera kulturore dhe menaxhon, n
mnyr konstruktive, emocionet e veta;
- ilustron me shembuj para t tjerve modelet/praktikat e sjelljeve q reflektojn mnyrat e mbrojtjes dhe t
kultivimit t kulturs s vet, vlerave, besimeve dhe kulturave t t tjerve n mjedisin ku jeton dhe m gjer.
Kompetenca qytetare
Nxnsi/ja:
demonstron shembuj t pjesmarrjes demokratike dhe drejton forma t ndryshme t diskutimit pr
pjesmarrjen e qytetarve n proceset e vendimmarrjes demokratike n nivele t ndryshme (p.sh.: n
familje, n shkoll, n komunitet, n lokal dhe n nivel shtetror);
- tregon, gjat diskutimit, toleranc dhe respekt pr pyetjet dhe komentet e t tjerve;
demonstron veprime t ndryshme q shprehin toleranc, respekt dhe qndrim t hapur ndaj dallimeve n
komunitetin ku jeton (n klas, n shkoll, n lagje dhe m gjer) dhe i shpjegon ato n nj debat me t tjert;
diskuton me t tjert apo paraqet interesin personal pr shtje publike, shoqrore, historike, natyrore
etj., si dhe jep propozime pr zgjidhjen e ndonj problemi n komunitet e m gjer n nj fush t caktuar.
Kompetenca digjitale
Nxnsi/ja:
- prdor mjetet digjitale dhe mjediset informative, duke prfshir komunikimet n distanc pr zhvillimin e
njohurive;
- prdor mjetet digjitale pr t prpunuar, krijuar, realizuar dhe demonstruar tema msimore nprmjet
paraqitjeve filmike apo t animuara;
- gjen, organizon, analizon, prpunon dhe prdor informacionin nga nj shumllojshmri burimesh dhe
mediash;
- zhvillon aftsit krijuese, duke zbatuar njohurit e marra n shkencn kompjuterike dhe mediat digjitale.
KOMPETENCAT LNDORE
ANALIZA DHE INTERPRETIMI I TEKSTEVE T GJINIVE DHE LLOJEVE T NDRYSHME LETRARE

Rezultatet e t nxnit pr kt kompetenc
Nxnsi/ja:
- analizon dhe interpreton elementet e prmbajtjes dhe t forms s nj teksti n proz, t tilla si: tema
dhe motivet, idet, prshkrimi i kohs dhe i mjedisit, rrfimtari, marrdhniet mes personazheve, fabula
dhe subjekti;
- analizon dhe interpreton elementet e prmbajtjes dhe t forms s nj teksti poetik, t tilla si: motivet
kryesore, prdorimi i gjuhs, figuracioni, rima, ritmi, llojet e strofs etj.;
- analizon dhe interpreton elementet e prmbajtjes dhe t forms s nj teksti dramatik, t tilla si: trajtimi i
tems, konfliktet e prshkruara n vepr, analiza e marrdhnieve mes personazheve etj.;
- dallon gjinit kryesore, si dhe tiparet e do gjinie letrare.
9
Shkathtsit
Letrsia dhe gjinit letrare
Nxnsi/ja:
analizon funksionet dhe vlerat e letrsis si lloj arti;
prcakton objektin e studimit t shkencs pr letrsin dhe analizon drejtimet kryesore t ksaj shkence;
analizon lidhjet e letrsis me artet e tjera;
prcakton gjinin letrare, s cils i prket nj vepr;
evidenton tiparet kryesore t gjinis epike, lirike dhe dramatike dhe t nnllojeve t tyre;
analizon karakteristikat e nj miti, legjende, poeme, tragjedie, komedie dhe romani (vepra q studiohen
t plota gjat klass s dhjet).
Elementet e tekstit letrar:
a) Fabula dhe subjekti

Nxnsi/ja:
tregon me fjalt e tij subjektin, duke e ilustruar me hollsi dhe shembuj nga teksti ose fragmenti;
prcakton fabuln e nj teksti;
dallon dhe prmbledh ngjarjet kryesore t nj teksti;
dallon ngjarjet q shnojn hyrjen, pikn e lidhjes, zhvillimin, pikn kulmore, zgjidhjen, si dhe shpjegon
rndsin e tyre;
dallon konfliktin/et n nj tekst dhe shpjegon mnyrn se si zgjidhen ato n vepr;
analizon marrdhniet mes skenave t veanta (skena, episode, pamje) dhe tekstit si i tr;
prshkruan strukturn narrative n nj tekst dhe jep argumentet e tij rreth przgjedhjes s saj nga autori
(p.sh., nj tregim sht shkruar n formn e nj letre, n nj novel jepen ngjarjet n rend kronologjik etj.).
b) Personazhet
Nxnsi/ja:
analizon personazhet duke u bazuar n prshkrimet e autorit dhe mendimet, fjalt, veprimet, bindjet etj.;
shpjegon rolin dhe qllimet e personazheve;
analizon se si ndryshon ose zhvillohet nj personazh;
evidenton ngjashmrit dhe dallimet mes personazheve (karakteri, sjelljet etj.);
analizon marrdhniet mes personazheve, si p.sh., ndikimi q ka nj personazh te nj personazh tjetr;
dallon llojet e personazheve (real, historik, t trilluar, mitologjik, kryesor, dytsor);
shpreh dhe argumenton plqimet e tij pr nj personazh;
- analizon kompleksitetin e marrdhnieve njerzore dhe t sjelljes s njeriut prmes studimit t
personazheve.
c) Mjedisi, koha dhe atmosfera

Nxnsi/ja:
prshkruan dhe analizon mjedisin dhe kohn (koha, vendi, hollsit fizike, situatat);
analizon gjendjen emocionale q krijohet nga mjedisi, koha apo rrethanat e nj teksti.
10
d) Tematika
Nxnsi/ja:
dallon temn dhe motivet e nj teksti;
analizon dhe shpjegon mnyrn q zgjedh autori pr t shtjelluar nj tem ose nj motiv t caktuar;
demonstron vetdije n lidhje me faktin q zhvillimi i nj teme (ose motivi) nga nj shkrimtar zbulon nj
pamje ose nj aspekt t veant t jets.
e) Stili dhe gjuha

Nxnsi/ja:
- veon tiparet e stilit dhe analizon e shpjegon se si ndikojn ato te lexuesi dhe n tekst, si pr shembull:
s gjuha (p.sh., zgjedhja e fjalve);
s prdorimi i gjuhs s figurshme (krahasimi, metafora, personifikimi, simboli, epanastrofeja, hiperbola,
ironia etj.);
s muzikaliteti (ritmi, rima, strofa, aliteracioni, onomatopeja, asonanca etj.);
s rrfimtari dhe veta e rrfimit (veta e par, veta e tret);
s toni (i gjall, i zymt, i ngroht, solemn);
s gjatsia e fjalive, elipsa, asindeti etj.;
- vlerson cilsit estetike t gjuhs s nj teksti pr t arritur efekte t caktuara.
Konteksti historik, kulturor, ekonomik, politik, shoqror

Nxnsi/ja:
- demonstron njohje t kontekstit historik, kulturor, ekonomik, politik, shoqror, n t cilin sht shkruar
nj tekst;
- shpjegon se si konteksti ndikon n vepr.
Lidhja mes tekstit dhe lexuesit

Nxnsi/ja:
tregon se si prvojat personale, vlerat, besimet e tij, mund t ndikojn n mnyrn se si e kupton dhe e
interpreton ai nj tekst;
tregon se si nj tekst e informon lexuesin rreth natyrs njerzore.
Reflektimi ndaj tekstit

Nxnsi/ja:
- formulon mendimet, ndjenjat dhe opinionet e tij rreth tekstit, duke e lidhur at me njohurit e mparshme,
me prvojn dhe me imagjinatn;
- reflekton, n mnyr kritike, prmes analizave, interpretimit, vlersimit dhe sintezs s tekstit;
- shprehet n mnyra t ndryshme pr tekstet q lexon, si p.sh.: dramatizime, ese, pun krijuese me
shkrim, muzik, piktur etj.
Ndrtimi dhe komunikimi i argumenteve

Nxnsi/ja:
- mbron idet e tij duke i ilustruar me detaje dhe me shembuj nga teksti;
- organizon qart, sakt dhe n mnyr logjike mendimet, ndjenjat dhe opinionet e tij (me goj dhe me
shkrim).
11
Vlerat dhe qndrimet

Nxnsi/ja:
- komunikon mir dhe n mnyr korrekte me t tjert;
- prfshihet n diskutime duke dhn kontributin e tij;
- respekton mendimin e t tjerve;
- demonstron vmendje, respekt dhe empati, kur t tjert flasin;
- ndrmerr nisma dhe shpreh interesim pr shtje t ndryshme;
- prdor imagjinatn dhe kreativitetin pr zgjidhjen e problemeve;
- prdor teknologjin e informacionit dhe t komunikimit n procesin e t nxnit;
- demonstron vullnet dhe gatishmri n detyrat individuale dhe n punt n grup;
- respekton parimet, vlerat, bindjet dhe kulturn e t tjerve;
- respekton trashgimin kulturore dhe artistike t popullit ton;
- prdor dhe vlerson gjuhn standarde shqipe dhe pasurin leksikore t gjuhs shqipe;
- tregon vetbesim, imagjinat dhe shpirt krijues gjat punve t pavarura;
- sht i pavarur n vendimmarrje dhe n veprime;
- bn pyetje dhe prgjigjet n mnyr t prgjegjshme;
- kritikon duke u mbshtetur mbi argumente;
- tregon kureshtje pr t hulumtuar njohuri t reja.
KOMPETENCA
VLERSIMI I LETRSIS SHQIPE DHE BOTRORE N PERIUDHA T NDRYSHME LETRARE

Rezultatet e t nxnit pr kt kompetenc
Nxnsi/ja:
- analizon tiparet kryesore t folklorit ton, prshkruan origjinn dhe prmbajtjen e eposit kombtar dhe
vlerson rndsin historike e kulturore t tij;
- analizon tiparet kryesore t letrsis antike greke dhe romake, t letrsis s Rilindjes Europiane, t
Letrsis s vjetr shqipe dhe t Klasicizmit; prcakton periudhn historike, n t ciln u zhvilluan kto
drejtime ose periudha letrare, gjinit dhe llojet letrare q u lvruan, si dhe veprat e autort m prfaqsues;
- analizon tiparet kryesore t Romantizmit dhe t Realizmit, t letrsis s Rilindjes Europiane, t Letrsis
s vjetr shqipe dhe t Klasicizmit; prcakton periudhn historike, n t ciln u zhvilluan kto drejtime ose
periudha letrare, gjinit dhe llojet letrare q u lvruan, si dhe veprat dhe autort m prfaqsues;
- krahason vlerat e letrsis shqipe dhe asaj botrore;
- gjykon pr vlerat njerzore, etike dhe estetike q gjejn shprehje n krijimtarin letrare, si dhe shpjegon
paraplqimet e tij n letrsi.
12
TREMUJORI I
SHTATOR-DHJETOR
REZULTATET E T NXNIT SIPAS KOMPETENCAVE T LNDS PR TEMATIKAT:

1. Letrsia, gjinit dhe llojet letrare
2. Letrsia antike greke dhe romake
Tematika 1. Letrsia, gjinit dhe llojet letrare

N prfundim t tematiks 1, nxnsi/ja:
analizon funksionet dhe vlerat e letrsis si lloj arti;
prcakton objektin e studimit t shkencs pr letrsin dhe analizon drejtimet kryesore t ksaj
shkence;
analizon lidhjet e letrsis m artet e tjera;
prcakton gjinin letrare, s cils i prket nj vepr;
evidenton tiparet kryesore t gjinis epike, lirike e dramatike dhe t nnllojeve t tyre.
Tematika 2. Letrsia antike greke dhe romake

- vlerson rndsin e letrsis greko-romake, si dhe analizon sfondin historik e kulturor ku
u zhvillua kjo letrsi;
- veon llojet dhe gjinit letrare q u zhvilluan gjat ksaj periudhe, si dhe prfaqsuesit e
veprat kryesore;
- veon momentet kryesore t jets dhe t veprs s Homerit;
- vlerson rndsin e Homerit n epokn e tij dhe n letrsin e mvonshme;
- prshkruan momentet kryesore t jets dhe t veprs s Eskilit;
- analizon tiparet dalluese t krijimtaris dhe t filozofis (q gjen shprehje n vepr) s

Eskilit;
- prshkruan momentet kryesore t jets dhe t veprs s Euripidit;
- analizon tiparet karakteristike t tragjedive t tij;
- vlerson risit q solli n letrsin antike greke.
13
14
Moduli I
Periudha: SHTATOR DHJETOR
NR. TEMATIKA TEMAT MSIMORE SITUATAT E T METODOLOGJIA DHE VLERSIMI BURIMI
NXNIT VEPRIMTARIT
1 Letrsia, Natyra dhe funksioni i Letrsia, diskutim Bised, stuhi mendimi, Vlersim pr punn n grupe, Teksti i nxnsit,
gjinit dhe letrsis rreth natyrs s saj Diagrami i Venit, pun pr mnyrn se si e studiojn fragmente
llojet letrare Letrsia dhe artet e n grupe, pun n informacionin dhe se si e paraqesin t ndryshme
tjera dyshe at; letrare, e-libri
Vlersim pr punn individuale, n
lidhje me saktsin e informacionit
shkencor;
Vlersim pa not, por motivues, pr
nxns q aktivizohen.
2 Klasifikimi i letrsis Renditja e llojeve t Bised, pema e Msuesi/ja i vlerson nxnsit pr: Teksti i nxnsit,
teksteve letrare mendimit, pun me a) rrjedhshmrin e t folurit dhe e-libri, tekste
Teksti rrfimtar dhe grupe, pun n dyshe, saktsin e informacionit shkencor rrfimtare
llojet e tij plotsimi i skeds (2-3 nxns vlersohen me not); n forma
b) aftsin e secilit nxns pr elementare
t kombinuar, harmonizuar dhe
paraqitur sakt punn n grup
dhe punn n dyshe (3-4 nxns
vlersohen me not).
3 Teksti poetik Poezia dhe vlerat e Pema e mendimit, Vlersohet aftsia e secilit nxns Teksti i nxnsit,
saj, bised shpjegim i grshetuar pr t paraqitur sakt punn n grup e-libri, poezia
Analiza e tekstit poetik me bashkbisedim, (3-4 nxns vlersohen me not). Mall, e I.
pun n grupe, Di/Dua Kadares
t di/Msova, pun me
shkrim
4 Drama Drama dhe vlerat e Skeda e dialogut, Vlersim pr saktsin e Teksti i nxnsit,
saj, bised bised, informacionit shkencor (1-2 nxns e-libri, shirita
Teksti dramatik pema e mendimit, vlersohen me not); letre me dialog
vshtrim krahasues, Vlersim pr harmonizimin e puns nga tragjedia
pun n grupe n grupe dhe me njri-tjetrin; Romeo dhe
Vlersim pr saktsin e Zhuljeta
informacionit q paraqet grupi.
5 Letrsia antike Lirika antike Bukuria e vargut Bised, vrojtim i Vlersim pr punn individuale dhe Teksti i
greko-romake antik, bised pikturs, lexim zinxhir, punn n grup; nxnsit, e-libri
pun n grupe, ditari Vlersim pr paraqitjen sakt t
dypjessh puns s krkuar.
6 Studim teksti: Pasion Bised: Dashuria dhe PNP: Recitim, bised Pun n grup (3-4 nxns t nivelit Teksti i
dashurie poezia shnime mbi shnime, t lart, t cilt vlersohen me nxnsit,
pyetje-prgjigje, debat not); e-libri, poezi t
Safoja dhe vargzimi Pun individuale; ndryshme t
i saj Vlersohen pr mnyrn se poetve grek
si e krkojn dhe e plotsojn
materialin.
7 Poema epike Madhshtia e Bised, pema e Vlersim individual (i diferencuar); Teksti i

ngjarjeve n poemat mendimit, Vlersohet harmonizimi i puns n nxnsit, e-libri
Analiz Iliada, e Homerit, bised Analiz, pun n grupe, me njri-tjetrin dhe cilsia e
Homeri grupe, ditari dypjessh informacionit.
8 Studim teksti: Iliada, Flasim pr Paraqitja e puns, Vlersim individual; Teksti i

Knga I, madhshtin e ditari dypjessh, rrjeti Vlersim pr paraqitjen e sakt t nxnsit,e-libri,
Hyrja heronjve t poems i diskutimit, pun puns n grupe. poema Iliada,
n grupe, tabela e e Homerit
figurave letrare,
pun e pavarur
9 Studim teksti nga Bised: Kulti i Recitim, pun n Vlersim individual; Teksti i
Iliada, Knga I sundimtarit grupe, tabela e Vlersohet marrdhnia e nxnsit, e-libri,
personazhit, rrjeti i antarve t grupeve me njri- poema Iliada
diskutimit, pun e tjetrin;
pavarur Vlersohet saktsia e paraqitjes s
materialit.
10 Studim teksti: Iliada, Bised: Kulti i heroit Lexim zinxhir, lexim Vlersohet aftsia e nxnsve pr Teksti i
e Homerit shprehs, plotsimi tu shprehur sakt dhe bukur ( n nxnsit, e-libri,
i skedave, pun mnyr individuale); Iliada, e
n grupe, tabela Vlersohet harmonizimi i puns n Homerit
krahasuese grupe.
15
16
11 Studim teksti: Diskutojm pr Recitim, lexim shprehs, Vlersohet puna n grupe; Teksti i nxnsit,
Iliada, Homeri madhshtin e plotsim i skedave, pun Vlersim individual; e-libri, poema
poemave homerike n grupe, Vlersohen pr mnyrn e sakt t Iliada, e Homerit
debat paraqitjes s puns.
12 Pun me Pun me Diskutojm pr Puna individuale Vlersim individual Si t shkruajm
shkrim 1 shkrim teknikat e shkrimit t ese, B. Musai
eses argumentuese
13 Pun me Diskutojm pr Puna individuale Vlersim individual Si t shkruajm
shkrim teknikat e shkrimit t ese, B. Musai
eses argumentuese
14 Eskili, prodhimi Bisedojm pr Vrojtim, bised, lexim i Pun n dyshe (mnyra se si i harmonizojn Teksti i nxnsit,
drejtuar, prmbledhje
letrar dhe stili krijimtarin e Eskilit punt, si e plotsojn dhe e korrigjojn njri- e-libri, tragjedia
e strukturuar, pun n tjetrin); Prometeu i
grupe, pun n dyshe Pun n grupe (mnyra se si e paraqesin mbrthyer, e
punn). Eskilit
15 Analiz: Debat: Prometeu, Stuhi mendimi, jexim i Pun individuale; Teksti i nxnsit,
Prometeu i humanisti i par drejtuar, prmbledhje Pun n grupe; e-libri, tragjedia
mbrthyer, e e strukturuar, pun n Vlersohen pr paraqitjen e sakt t Prometeu i
Eskilit grupe informacionit shkencor. mbrthyer, e
Eskilit
16 Studim teksti Bised: Prometeu Lexim me role, lexim Vlersim pr: Teksti i nxnsit,
: Prometeu dhe njerzimi shprehs, pun n a) rrjedhshmrin e t folurit dhe saktsin e e-libri, tragjedia
i mbrthyer, grupe, pun e pavarur informacionit shkencor; Prometeu i
episodi i tret b) aftsin e secilit nxns pr t kombinuar, mbrthyer
harmonizuar dhe paraqitur sakt punn n
grup (3-4 nxns vlersohen me not).
17 Studim teksti: Bised pr altruizmin Bised, karrigia e Vlersohet puna individuale; Teksti i nxnsit,
Prometeu i nxeht, pun n grupe, Puna n grupe; e-libri, tragjedia
mbrthyer, pun me tekstin, ditari Vlersohen pr paraqitjen e sakt t Prometeu i
episodi i tret dypjessh, pun e informacionit shkencor. mbrthyer
pavarur
18 Studim teksti: Arti dhe kultura Debat, lexim i drejtuar, Vlersimi i nxnsve n mnyr individuale Teksti i nxnsit;
Prometeu i greke n themel t pun n grupe, pun dhe pr punn n dyshe. e-libri, tragjedia
mbrthyer, qytetrimit europian e pavarur, plotsimi i Prometeu i
episodi i tret skeds, pun n dyshe mbrthyer
19 Euripidi, Euripidi dhe Vrojtim, pyetje- Msuesi/ja i vlerson nxnsit pr: a) Teksti i
prodhimi letrar sofizmi,bised prgjigje, lexim i rrjedhshmrin e t folurit dhe saktsin e nxnsit, e-libri
dhe stili drejtuar, prmbledhje informacionit shkencor (2-3 nxns vlersohen
e strukturuar, pun me not);
n grupe, tabela b) aftsin e secilit nxns pr t kombinuar,
krahasuese harmonizuar dhe paraqitur sakt punn n grup
(2-3 nxns vlersohen me not).
20 Analiz Bised pr rolin e Stuhi mendimi, Msuesi/ja i vlerson nxnsit pr: a) Teksti i
Medea, gruas n shoqri bised e kombinuar me rrjedhshmrin e t folurit dhe saktsin e nxnsit,
Euripidi shpjegim, prmbledhje informacionit shkencor (2-3 nxns t nivelit e-libri, tragjedia
e strukturuar, pun n baz); Medea,
grupe, pun e pavarur b) aftsin e secilit nxns pr t kombinuar, Euripidi
harmonizuar dhe paraqitur sakt punn n grup
(3-4 nxns t nivelit mesatar dhe t lart, t
cilt vlersohen me not).
21 Koment : Me- Pun me tekstin, Lexim me role, Vlersim i diferencuar individual; Teksti i
dea, Euripidi diskutim, pun n Korrigjohen punimet e dy nxnsve. nxnsit,
Medea grupe, pun e pavarur, e-libri, tragjedia
Akti i dyt, ske- ditari dypjessh, pun Medea
na e par me shkrim
22 Koment nga Medea dhe shoqria, Lexim me kodim i tekstit, Vlersim: Teksti i
tragjedia bised bised, pun n grupe, a) individual; nxnsit,
Medea, akti pun e diferencuar, b) pun n grupe; e-libri, tragjedia
II, skena I pun me shkrim Vlersim pa not, por me shprehje motivuese. Medea
23 Studim teksti Medea dhe Jasoni, Inskenim, karrigia Vlersim: Teksti i
Medea, akti bised e nxeht, pyetje- a) pun n grupe; nxnsit,
III, skena I prgjigje, bised, pun b) pun individuale; e-libri, tragjedia
n grupe, pun n Vlersohen pr paraqitjen e sakt t Medea
dyshe informacionit shkencor.
24 Pun me projekt Bised: Projekti dhe Pun n grupe, Nuk ka vlersime n fazn e par t projektit. Vepra t
ose bised rndsia e tij pun individuale ndryshme
letrare
(ora I)
25 Prsritje 1 Dija dhe kujtesa Pun individuale, pun Vlersim individual, motivues; Teksti i nxnsit
n grupe Vlersim i puns n grupe
26 Testim 1 Pun me tekstin Pun individuale Vlersim individual Flet A4
17
TREMUJORI II
JANAR- MARS
REZULTATET E T NXNIT SIPAS KOMPETENCAVE T LNDS PR TEMATIKAT:
3. Letrsia gojore shqiptare
4. Eposet n Mesjet
5. Nga Mesjeta n Rilindje
6. Rilindja dhe Humanizmi europian
Tematika 3. Letrsia gojore shqiptare

- analizon tiparet e folklorit dhe vlerat e tij;
- prcakton ndarjet e liriks popullore;
- analizon dhe gjykon pr vlerat e liriks popullore;
- prcakton ndarjet e epiks popullore;
- analizon dhe gjykon pr vlerat e epiks popullore.
Tematika 4. Eposet n Mesjet

- prcakton periudhn historike, n t ciln lindn dhe u zhvilluan eposet;
- prshkruan origjinn dhe prmbajtjen e eposit kombtar;
- vlerson rndsin historike dhe kulturore t eposit kombtar;
- analizon tiparet kryesore t eposit ton dhe atij europian;
- fiton aftsit e nevojshme pr t kuptuar natyrn e letrsis;
- njeh dhe ballafaqon modelet e eposeve;
- gjykon mbi vlerat estetike t gjuhs s prdorur n kto krijime.
Tematika 5. Nga Mesjeta n Rilindje

- fiton aftsit e nevojshme pr t kuptuar natyrn e letrsis dhe, n veanti, klasifikimin e saj n
periudha t ndryshme letrare dhe historike;
- veon momentet kryesore t jets dhe t veprs s Dante Aligerit;
- diskuton rreth vlerave, strukturs, filozofis dhe rndsis s Komedis hyjnore;
- fiton aftsi pr t kuptuar fragmentin Portat e Ferrit dhe pr t zbrthyer mekanizmin e
brendshm t funksionimit t veprs;
- fiton aftsi pr t kuptuar fragmentin Paolo dhe Franeska dhe pr t zbrthyer mekanizmin e
- zgjeron njohurit mbi ndrtimin e vargjeve dhe t strofave;
- prdor njohurit gjuhsore pr t vlersuar gjuhn e tekstit letrar;
- zgjeron njohurit mbi gjuhn e gjall t veprs;
- demonstron shkathtsit e fituara gjat komentimit t fragmentit;
- vshtron tablo dhe prshkruan prjetimin e tij me an t llojeve t ndryshme t artit.
18
Tematika 6. Rilindja dhe Humanizmi europian

- diskuton rreth zhvillimit t Humanizmit dhe t Rilindjes europiane si lvizje e rndsishme kulturore,
letrare dhe artistike;
- veon prfaqsuesit kryesor t ksaj epoke n Itali, Spanj, Franc, Angli, Gjermani, Shqipri etj.;
- analizon tiparet kryesore t letrsis s Rilindjes europiane;
- fiton aftsit e nevojshme pr t kuptuar natyrn e letrsis dhe, n veanti, klasifikimin e saj n
periudha t ndryshme letrare dhe historike;
- vshtron tablo dhe prshkruan prjetimin e tij me an t llojeve t ndryshme t artit;
- interpreton karakteristikat e veprave artistike n periudha dhe kontekste t ndryshme kohore e
kulturore;
- veon momentet kryesore t jets dhe veprs s Servantesit;
- diskuton rreth vlerave dhe vendit q z Servantesi n historin e letrsis;
- prshkruan momentet ky t jets s Shekspirit, duke veuar veprat kryesore;
- diskuton rreth vlerave dhe vendit q z Shekspiri n historin e letrsis;
- gjykon pr mnyrn se si filozofia e Rilindjes gjen shprehje n krijimtarin e Servantesit dhe t
Shekspirit;
- aftsohet n analiza letrare pr t kuptuar teknikat e shkrimit;
- diskuton rreth vlerave, strukturs, filozofis dhe rndsis s Don Kishotit;
- fiton aftsi pr t kuptuar fragmentin e dhn dhe pr t zbrthyer mekanizmin e brendshm t
funksionimit t veprs;
- Prdor njohurit gjuhsore pr t vlersuar gjuhn e tekstit letrar;
- zgjeron njohurit mbi ndrtimin e tekstit (prdorimin e mjeteve gjuhsore dhe stilistike);
- demonstron shkathtsit e fituara gjat komentit t fragmentit.
19
20
Moduli II
Periudha: JANAR-MARS
Nr TEMATIKA TEMA MSIMORE SITUATA E T METODOLOGJIA DHE VLERSIMI BURIMI DHE

NXNIT VEPRIMTARIT MJETET
27 Letrsia Folklori Folklori dhe vlerat e tij, Dgjim i drejtuar, stuhi Vlersim i puns n grupe; Teksti i
gojore bised mendimi, lexim i zinxhir, Vlersim i puns s pavarur nxnsit,
shqiptare Llojet kryesore t pema e mendimit, pun n individuale; e-libri, poezi
letrsis gojore grupe, pun n ift Vlersim motivues dhe pa not. e kng
4 or popullore,
CD
28 Proza popullore Bised pr pasurin Vrojtim, pyetje-prgjigje, Vlersim individual; Teksti i

folklorike n proz lexim i drejtuar, prmbledhje Vlersim i puns me grupe; nxnsit,
e strukturuar, pun n grupe, Vlersohen pr paraqitjen e sakt t e-libri,
pun e diferencuar informacionit shkencor. Kanuni i Lek
Dukagjinit,
mjete t tjera
shkollore
29 Lirika popullore Larmia e kngve Dgjim i drejtuar, bised, Msuesi/ja i vlerson nxnsit pr: Teksti i
popullore, bised lexim zinxhir, prmbledhje e a) rrjedhshmrin e t folurit dhe nxnsit,
strukturuar, pun n grupe, saktsin e informacionit shkencor e-libri, kng
pun n dyshe (5-6 nxns t nivelit baz dhe t ndryshme
mesatar); popullore
b) aftsin e secilit nxns pr shqiptare
t kombinuar, harmonizuar dhe
paraqitur sakt punn n grup dhe
punn n dyshe (2-3 nxns t
nivelit t lart, t cilt vlersohen
me not).
30 Koment nga Bised pr bukurin e Recitim, bised, lexim me Msuesi/ja i vlerson nxnsit pr: Teksti i
lirika popullore e vargut popullor kodim i tekstit, pun n a) rrjedhshmrin e t folurit dhe nxnsit,
dashuris grupe, pun me shkrim saktsin e informacionit shkencor e-libri, krijime
(2-3 nxns vlersohen me not); t ndryshme
b) aftsin e secilit nxns pr nga lirika
t kombinuar, harmonizuar dhe popullore
paraqitur sakt punn n grup (3-4
nxns vlersohen me not).
31 Eposet n Eposi europian Nxnsi/ja njihet me Stuhi mendimesh, Msuesi/ja mund t bj nj vlersim Teksti i
Mesjet, dhe ai ballkanik krijimet m t hershme metoda e diagnostikues, me qllim identifikimin letrsis, fjalor
3 or Ora 1 dhe ndrgjegjsohet pr bashkbisedimit, e njohurive paraprake, interesave apo mitologjik,
origjinn e letrsis q lexim i drejtuar, pun aftsive q kan nxnsit n lidhje me enciklopedi,
i ka themelet n popull. e pavarur, detyr tematikn e trajtuar gjat msimit. Pr foto,
N kt mnyr mson hulumtuese disa nxns, msuesi/ja mund t bj nj kompjuter,
edhe origjinn e vet vlersim t vazhduar me goj, duke br tabel,
kulturore. edhe shnime specifike pr nivelet e t shkums etj.
nxnit.
32 Eposi shqiptar Nxnsi/ja njihet me Stuhi mendimesh, Msuesi/ja mund t bj nj vlersim Teksti i
Cikli i krijimet m t hershme pema e mendimeve, t vazhdueshm me goj mbi progresin letrsis, fjalor
Kreshnikve dhe ndrgjegjsohet pr metoda e e nxnsve, me qllim identifikimin mitologjik,
Ora 2 origjinn e letrsis q bashkbisedimit, lexim e njohurive, interesave, aftsive apo enciklopedi,
i ka themelet n popull. i drejtuar, pun e shkathtsive q kan fituar nxnsit n foto,
N kt mnyr mson pavarur, hulumtim lidhje me tematikn e trajtuar gjat msimit. kompjuter,
edhe origjinn e vet Ky vlersim mund t shoqrohet edhe me tabel,
kulturore. shnime specifike pr nivelet e t nxnit. shkums etj.
33 Koment, Fuqia Nxnsi/ja zbulon Metoda e Msuesi/ja mund t bj nj vlersim Teksti i

e Mujit knaqsin e t lexuarit bashkbisedimit, lexim t vazhdueshm me goj mbi progresin letrsis, fjalor
Ora 3 dhe bhet i vetdijshm i drejtuar, pun n e nxnsve, me qllim identifikimin mitologjik,
pr shumllojshmrin grupe, ditari dypjessh e njohurive, interesave, aftsive apo enciklopedi,
e perceptimit t bots, shkathtsive q kan fituar nxnsit n foto,
duke e vlersuar lidhje me tematikn e trajtuar gjat msimit. kompjuter,
letrsin si mjet ky Ky vlersim mund t shoqrohet edhe me tabel,
pr t pasuruar botn shnime specifike pr nivelet e t nxnit. shkums etj.
emocionale, pr t Disa nxns vlersohen me shkrim pr
zhvilluar imagjinatn dhe detyrat e sjella n klas. Nxnsit nxiten
t menduarit kritik. pr t realizuar pun cilsore, me qllim
plotsimin e dosjes s tyre dhe vlersimin e
saj nga msuesi/ja.
21
22
34 Nga Mesjeta Prijsi i Nxnsi/ja njeh dhe Pema e mendimeve, Msuesi/ja mund t bj nj vlersim Teksti i
n Rilindje Rilindjes, ndrton kuptimin e duhur bashkbisedimi, Di/ diagnostikues, me qllim identifikimin nxnsit,
5 or Dante Aligeri mbi konceptet letrare dhe Dua t di/ Msova, e njohurive paraprake, interesave apo fjalor i
Ora 1 historike, duke perceptuar pesvargshi, pun e aftsive q kan nxnsit n lidhje me shqipes,
edhe zhvillimin hap pas hapi pavarur tematikn e trajtuar gjat msimit. Pr enciklopedi,
t letrsis. disa nxns, msuesi/ja mund t bj nj foto,
vlersim t vazhduar me goj, duke br kompjuter,
edhe shnime specifike pr nivelet e t tabel,
nxnit. shkums,
fletore etj.
35 Analiz, Nxnsi/ja kupton se si Metoda e Msuesi/ja mund t bj nj vlersim Teksti i

Komedia prvojat letrare ndikojn bashkbisedimit, metoda diagnostikues, me qllim identifikimin nxnsit,
hyjnore duke ndrtuar prvoja e Kllasterit, pun me e njohurive paraprake, interesave apo vepra, fjalor
Ora 2 personale, vlera dhe grupe, hulumtim, lexim aftsive q kan nxnsit n lidhje me i shqipes,
qndrime, q vlejn m i drejtuar, pun krijuese tematikn e trajtuar gjat msimit. Pr enciklopedi,
von n perceptimin e (ese) disa nxns, msuesi/ja mund t bj nj foto,
bots. Kshtu, nxnsi vlersim t vazhduar me goj, duke br kompjuter,
ndrton rrugn e tij drejt edhe shnime specifike pr nivelet e t tabel,
pastrimit shpirtror. nxnit. shkums,
fletore etj.
36 Koment, Nxnsi/ja zbulon Pema e mendimeve, Msuesi/ja mund t bj nj vlersim Fragmenti i
Portat e knaqsin e t lexuarit metoda e t vazhdueshm me goj mbi progresin veprs, fjalor
ferrit dhe bhet i vetdijshm bashkbisedimit, e nxnsve, me qllim identifikimin i shqipes,
Ora 3 pr shumllojshmrin e diskutim i hapur, pun e njohurive, interesave, aftsive apo enciklopedi,
perceptimit t bots, duke me grupe, leximi i shkathtsive q kan fituar nxnsit n foto,
e vlersuar letrsin si mjet drejtuar lidhje me tematikn e trajtuar gjat msimit. kompjuter,
ky pr t pasuruar botn Ky vlersim mund t shoqrohet edhe me tabel,
emocionale, pr t zhvilluar shnime specifike pr nivelet e t nxnit. shkums,
imagjinatn dhe fletore etj.
t menduarit kritik.
37 Koment, Nxnsi/ja zbulon Metoda e Msuesi/ja mund t bj nj vlersim Fragmenti i
Paolo dhe knaqsin e t lexuarit bashkbisedimit, lexim i t vazhdueshm me goj mbi progresin veprs, fjalor
Franeska dhe bhet i vetdijshm drejtuar, ditar triplansh, e nxnsve, me qllim identifikimin i shqipes,
Ora 4 pr shumllojshmrin e pun n grup, shkrim i e njohurive, interesave, aftsive apo enciklopedi,
perceptimit t bots, duke lir shkathtsive q kan fituar nxnsit n foto,
e vlersuar letrsin si lidhje me tematikn e trajtuar gjat msimit. kompjuter,
mjet ky pr t pasuruar Ky vlersim mund t shoqrohet edhe me tabel,
botn emocionale, pr t shnime specifike pr nivelet e t nxnit. shkums,
zhvilluar imagjinatn dhe t fletore etj.
menduarit kritik.
38 Komedia Nxnsi/ja zbulon Metoda e Msuesi/ja mund t bj nj vlersim Teksti i
hyjnore, knaqsin e t lexuarit bashkbisedimit, pun t vazhdueshm me goj mbi progresin nxnsit,
filozofia dhe bhet i vetdijshm n grup, diskutim i e nxnsve, me qllim identifikimin vepra, fjalor
danteske pr shumllojshmrin e drejtuar, shkrim i lir, ese e njohurive, interesave, aftsive apo i shqipes,
dhe gjuha e perceptimit t bots, duke shkathtsive q kan fituar nxnsit n enciklopedi,
veprs e vlersuar letrsin si mjet lidhje me tematikn e trajtuar gjat msimit. foto,
Ora 5 ky pr t pasuruar botn Ky vlersim mund t shoqrohet edhe me kompjuter,
e tij emocionale, pr t shnime specifike pr nivelet e t nxnit. tabel,
zhvilluar imagjinatn dhe t Disa nxns vlersohen me shkrim pr shkums,
menduarit kritik. detyrat e sjella n klas. Nxnsit nxiten fletore etj.
pr t realizuar pun cilsore, me qllim
plotsimin e dosjes s tyre dhe vlersimin e
saj nga msuesi/ja.
39 Pun me Pun me Diskutojm pr teknikat e Pun individuale Vlersim individual me shkrim Si t

shkrim 2 shkrim shkrimit t eses shkruajm
ese, B. Musai
40 Pun me Diskutojm pr teknikat e Pun individuale Vlersim individual me shkrim Si t

shkrim shkrimit t eses shkruajm
ese, B. Musai
23
24
41 Rilindja Letrsia e Nxnsi/ja njeh dhe Metoda e Msuesi/ja mund t bj nj vlersim Teksti i
dhe rilindjes ndrton kuptimin e duhur bashkbisedimit, diagnostikues, me qllim identifikimin e nxnsit,
Humanizm Ora 1 mbi konceptet letrare dhe stuhi njohurive paraprake, interesave apo aftsive fjalor i
i europian historike, duke mendimesh, q kan nxnsit n lidhje me tematikn e shqipes,
10 or perceptuar edhe pema e trajtuar gjat msimit. Pr disa nxns, enciklopedi,
zhvillimin hap pas hapi t mendimeve, msuesi/ja mund t bj nj vlersim t foto,
letrsis. lexim i drejtuar, vazhduar me goj, duke br edhe shnime kompjuter,
vzhgim specifike pr nivelet e t nxnit. tabel,
shkums,
fletore etj.
42 servantesi, jeta Nxnsi/ja kupton se si Metoda e Msuesi/ja mund t bj nj vlersim t Teksti i
dhe aktiviteti prvojat letrare ndikojn bashkbisedimit, vazhdueshm me goj mbi progresin e nxnsit,
letrar duke ndrtuar prvoja stuhi nxnsve, me qllim identifikimin e njohurive, vepra, fjalor
Ora 2 personale, vlera dhe mendimesh, interesave, aftsive apo shkathtsive q kan i shqipes,
qndrime, q vlejn m pema e fituar n lidhje me tematikn e trajtuar gjat enciklopedi,
von n perceptimin e mendimeve, msimit. Ky vlersim mund t shoqrohet foto,
bots. lexim i drejtuar, edhe me shnime specifike pr nivelet e t kompjuter,
diskutim i nxnit. tabel,
drejtuar, shkums,
pesvargshi fletore etj.
43 analiz, Don Nxnsi/ja kupton se si Metoda e Msuesi/ja mund t bj nj vlersim t Teksti i
Kishoti prvojat letrare ndikojn bashkbisedimit, vazhdueshm me goj mbi progresin e nxnsit,
Ora 3 duke ndrtuar prvoja ritregimi, nxnsve, me qllim identifikimin e njohurive, vepra, fjalor
personale, vlera dhe Diagrami i Venit, interesave, aftsive apo shkathtsive q kan i shqipes,
nj pyetje- nxnit. tabel,
shum prgjigje, shkums,
vzhgim fletore etj.
44 Koment, sojliu Nxnsi/ja zbulon Metoda e Msuesi/ja mund t bj nj vlersim t Fragmenti i
i Mans knaqsin e t lexuarit bashkbisedimit, vazhdueshm me goj mbi progresin e veprs,
Ora 4 dhe bhet i vetdijshm pun me grupe nxnsve, me qllim identifikimin e njohurive, fjalor i
pr shumllojshmrin e ekspertsh, interesave, aftsive apo shkathtsive q kan shqipes,
perceptimit t bots, ditari dy- fituar n lidhje me tematikn e trajtuar gjat enciklopedi,
duke e vlersuar trepjessh, lexim msimit. Ky vlersim mund t shoqrohet foto,
letrsin si mjet ky pr i drejtuar, pun e edhe me shnime specifike pr nivelet e t kompjuter,
t pasuruar botn pavarur nxnit. Disa nxns vlersohen me shkrim pr tabel,
emocionale, pr t detyrat e sjella n klas. Nxnsit nxiten pr t shkums,
zhvilluar imagjinatn dhe realizuar pun cilsore, me qllim plotsimin e fletore etj.
t menduarit kritik. dosjes s tyre dhe vlersimin e saj nga
msuesi/ja.
45 Koment, Don Nxnsi/ja zbulon Metoda e Msuesi/ja mund t bj nj vlersim t Fragmenti i
Kishoti kundr knaqsin e t lexuarit bashkbisedimit, vazhdueshm me goj mbi progresin e veprs,
mullinjve t dhe bhet i vetdijshm pun me grupe, nxnsve, me qllim identifikimin e njohurive, fjalor i
ers pr shumllojshmrin e ditari dy- interesave, aftsive apo shkathtsive q kan shqipes,
Ora 5 perceptimit t bots, trepjessh, fituar n lidhje me tematikn e trajtuar gjat enciklopedi,
duke e vlersuar pema e msimit. Ky vlersim mund t shoqrohet foto,
letrsin si mjet ky pr mendimeve, edhe me shnime specifike pr nivelet e t kompjuter,
t pasuruar botn pesvargsh, nxnit. Disa nxns vlersohen me shkrim pr tabel,
emocionale, pr t rrjet i diskutimit, detyrat e sjella n klas. Nxnsit nxiten pr t shkums,
zhvilluar imagjinatn dhe pun e pavarur, realizuar pun cilsore, me qllim plotsimin e fletore etj.
t menduarit kritik. shkrim i lir dosjes s tyre dhe vlersimin e saj nga
msuesi/ja.
46 Testim 2 Pun me tekstin Pun individuale Vlersim individual me shkrim Flet A4
47 teatri teatri Nxnsi/ja njeh dhe Metoda e Msuesi/ja mund t bj nj vlersim Teksti i
elisabetia elizabetian ndrton kuptimin e duhur bashkbisedimit, diagnostikues, me qllim identifikimin e nxnsit,
n Ora 1 mbi konceptet letrare dhe stuhi njohurive paraprake, interesave apo aftsive fjalor i
5 or historike, duke mendimesh, nj q kan nxnsit n lidhje me tematikn e shqipes,
perceptuar edhe pyetje-shum trajtuar gjat msimit. Pr disa nxns, enciklopedi,
zhvillimin hap pas hapi t prgjigje, pema msuesi/ja mund t bj nj vlersim t foto,
letrsis. e mendimeve, vazhduar me goj, duke br edhe shnime kompjuter,
lexim i drejtuar, specifike pr nivelet e t nxnit. tabel,
hulumtimi shkums,
fletore etj.
48 shekspiri, jeta Nxnsi/ja kupton se si Metoda e Msuesi/ja mund t bj nj vlersim t Teksti i
dhe aktiviteti prvojat letrare ndikojn bashkbisedimit, vazhdueshm me goj mbi progresin e nxnsit,,
letrar duke ndrtuar prvoja stuhi nxnsve, me qllim identifikimin e njohurive, vepra, fjalor
Ora 2 personale, vlera dhe mendimesh, interesave, aftsive apo shkathtsive q kan i shqipes,
harta e nxnit. tabel,
koncepteve, shkums,
diskutim i fletore etj.
drejtuar,
25
hulumtim
TREMUJORI III
PRILL-QERSHOR
REZULTATET E T NXNIT SIPAS KOMPETENCAVE T LNDS PR

TEMATIKAT:
6. Rilindja dhe Humanizmi europian
7. Humanizmi shqiptar
8. Klasicizmi
Tematika 6. Rilindja dhe Humanizmi europian

diskuton rreth zhvillimit t Humanizmit dhe t Rilindjes europiane si lvizje e rndsishme kulturore,
letrare dhe artistike;
veon prfaqsuesit kryesor t ksaj epoke n Itali, Spanj, Franc, Angli, Gjermani, Shqipri etj.;
veon momentet kryesore t jets dhe t veprs s Shekspirit;
diskuton dhe vlerson rndsin e krijimtaris s Shekspirit n letrsin botrore;
aftsohet n analiza letrare pr t kuptuar teknikat e shkrimit;
diskuton rreth vlerave, strukturs, filozofis dhe rndsis s Hamletit;
fiton aftsi pr t kuptuar fragmentin e dhn dhe pr t zbrthyer mekanizmin e brendshm t
prdor njohurit gjuhsore pr t vlersuar gjuhn e tekstit letrar;
zgjeron njohurit mbi ndrtimin e tekstit (prdorimin e mjeteve gjuhsore dhe stilistike);
demonstron shkathtsit e fituara gjat komentit t fragmentit.
Tematika 7. Humanizmi shqiptar dhe letrsia e vjetr shqipe

analizon kushtet historike dhe kulturore, n t cilat u shkrua letrsia e vjetr shqipe;
veon prfaqsuesit kryesor t letrsis shqipe dhe krijimtarin e tyre letrare;
vlerson rolin e shkrimtarve humanist t ksaj periudhe n krijimin e nj tradite pr letrsin e
mvonshme t Rilindjes;
veon momentet kryesore t jets dhe t veprs s Barletit;
vlerson figurn shumdimensionale t Barletit;
prshkruan momentet ky t jets s Buzukut, duke veuar veprat kryesore;
diskuton rreth vlerave dhe vendit q z Buzuku n historin e letrsis shqipe;
prshkruan momentet ky t jets s Budit, duke veuar veprat kryesore;
diskuton rreth vlerave dhe vendit q z Budi n historin e letrsis shqipe;
prshkruan momentet ky t jets s Bogdanit, duke veuar veprat kryesore;
diskuton rreth vlerave dhe vendit q z Bogdani n historin e letrsis shqipe;
Aftsohet n analiza letrare pr t kuptuar teknikat e shkrimit;
fiton aftsi pr t kuptuar fragmentin e dhn dhe pr t zbrthyer mekanizmin e brendshm t
26
demonstron shkathtsit e fituara gjat komentit t fragmentit.
Tematika 8. Klasicizmi
N prfundim t tematiks 8 , nxnsi/ja:
analizon kushtet historike, shoqrore dhe kulturore q uan n lindjen dhe zhvillimin e Klasicizmit;
njeh dhe ndrton parimet kryesore t klasicizmit francez;
interpreton karakteristikat e veprave artistike n periudha dhe kontekste t ndryshme kohore e
kulturore;
analizon tiparet dhe parimet estetike t Klasicizmit;
veon prfaqsuesit kryesor t Klasicizmit dhe veprat e tyre m prfaqsuese;
veon momentet kryesore t jets dhe t veprs s Molierit;
diskuton rreth risive q solli Molieri n letrsin botrore;
aftsohet n analiza letrare pr t kuptuar teknikat e shkrimit;
diskuton rreth vlerave, strukturs, filozofis dhe rndsis s Tartufit;
prdor njohurit gjuhsore pr t vlersuar gjuhn e tekstit letrar;
demonstron shkathtsit e fituara gjat komentit t fragmentit;
fiton aftsi pr t interpretuar pjes nga vepra Tartufi dhe pr t zbrthyer mekanizmin e brendshm
t funksionimit t veprs;
prdor njohurit gjuhsore pr t vlersuar gjuhn e tekstit letrar dhe pr ta br t vetin rolin e
caktuar.
27
28
Moduli III
Periudha: PRILL-QERSHOR
Nr TEMATIKA TEMA SITUATA E T NXNIT METODOLOGJIA VLERSIMI BURIMI DHE MJETET
MSIMORE DHE
VEPRIMTARIT
49 Teatri Analiz. Nxnsi/ja kupton se si Metoda e Prgjat ksaj ore msimi, msuesi/ja mund t Teksti i nxnsit,
elisabetian Hamleti prvojat letrare ndikojn bashkbisedimit, bj nj vlersim t vazhdueshm me goj mbi vepra, fjalor i shqipes,
Ora 3 duke ndrtuar prvoja nj pyetje-shum progresin e nxnsve, me qllim identifikimin e enciklopedi, foto,
personale, vlera dhe prgjigje, pema e njohurive, interesave, aftsive apo shkathtsive kompjuter, tabel,
qndrime, q vlejn m mendimeve, lexim q kan fituar n lidhje me tematikn e trajtuar shkums, fletore etj.
von n perceptimin e i drejtuar, ritregim, gjat msimit. Ky vlersim mund t shoqrohet
bots. harta e koncepteve, edhe me shnime specifike pr nivelet e t
diskutim i drejtuar, nxnit.
pun me skeda
50 Koment, Nxnsi/ja zbulon Metoda e Prgjat ksaj ore msimi, msuesi/ja mund t Fragmenti i veprs,
Hamleti knaqsin e t lexuarit bashkbisedimit, bj nj vlersim t vazhdueshm me goj mbi fjalor i shqipes,
Ora 4 dhe bhet i vetdijshm pun me grupe progresin e nxnsve, me qllim identifikimin e enciklopedi, foto,
pr shumllojshmrin e ekspertsh, ditari njohurive, interesave, aftsive apo shkathtsive kompjuter, tabel,
perceptimit t bots, duke dy-trepjessh, q kan fituar n lidhje me tematikn e trajtuar shkums, fletore etj.
e vlersuar letrsin si lexim i drejtuar, gjat msimit. Ky vlersim mund t shoqrohet
mjet ky pr t pasuruar diskutim i drejtuar, edhe me shnime specifike pr nivelet e t
botn emocionale, pr t pun e pavarur nxnit.
zhvilluar imagjinatn dhe
t menduarit kritik.
51 Koment, Nxnsi/ja zbulon Metoda e Prgjat ksaj ore msimi, msuesi/ja mund t Fragmenti i veprs,
Hamleti knaqsin e t lexuarit bashkbisedimit, bj nj vlersim t vazhdueshm me goj mbi fjalor i shqipes,
Ora 5 dhe bhet i vetdijshm pun me progresin e nxnsve, me qllim identifikimin e enciklopedi, foto,
pr shumllojshmrin grupe, ditari dy- njohurive, interesave, aftsive apo shkathtsive kompjuter, tabel,
e perceptimit t bots, trepjessh, lexim q kan fituar n lidhje me tematikn e trajtuar shkums, fletore etj.
duke e vlersuar i drejtuar, shkrim i gjat msimit. Ky vlersim mund t shoqrohet
letrsin si mjet ky lir, vzhgim edhe me shnime specifike pr nivelet e t nxnit.
pr t pasuruar botn Disa nxns vlersohen me shkrim pr detyrat
emocionale, pr t e sjella n klas. Nxnsit nxiten pr t realizuar
zhvilluar imagjinatn pun cilsore, me qllim plotsimin e dosjes s
dhe t menduarit kritik. tyre dhe vlersimin e saj nga msuesi/ja.
52 Pun me Pun me Diskutojm pr teknikat Pun individuale Vlersim individual me shkrim Si t shkruajm ese,
shkrim 2 shkrim e shkrimit t eses B. Musai
53 Pun me Diskutojm pr teknikat Pun individuale Vlersim individual me shkrim Si t shkruajm ese,
shkrim e shkrimit t eses B. Musai
54 Humanizmi Letrsia e Nxnsi/ja njeh dhe Metoda e Prgjat ksaj ore msimi, msuesi/ja mund Teksti i nxnsit, fjalor
shqiptar vjetr shqipe ndrton kuptimin e duhur bashkbisedimit, t bj nj vlersim diagnostikues, me qllim i shqipes, enciklopedi,
mbi konceptet letrare dhe harta e identifikimin e njohurive paraprake, interesave foto, kompjuter, tabel,
5 or Humanizmi historike, duke perceptuar mendimeve, lexim apo aftsive q kan nxnsit n lidhje me shkums, fletore etj.
shqiptar edhe zhvillimin hap pas hapi i drejtuar, Diagrami tematikn e trajtuar gjat msimit. Pr disa
Ora 1 t letrsis. i Venit, diskutim i nxns, msuesi/ja mund t bj nj vlersim
lir, vzhgim t vazhduar me goj, duke br edhe
shnime specifike pr nivelet e t nxnit.
55 Marin Barleti, Nxnsi/ja kupton se si Metoda e Prgjat ksaj ore msimi, msuesi/ja mund Teksti i nxnsit,
jeta dhe prvojat letrare ndikojn bashkbisedimit, t bj nj vlersim diagnostikues, me qllim vepra, fjalor i shqipes,
aktiviteti duke ndrtuar prvoja pema e identifikimin e njohurive paraprake, interesave enciklopedi, foto,
letrar personale, vlera dhe mendimeve, lexim apo aftsive q kan nxnsit n lidhje me kompjuter, tabel,
Ora 2 qndrime, q vlejn m i drejtuar, diskutim tematikn e trajtuar gjat msimit. Pr disa shkums, fletore etj.
von n perceptimin e i lir nxns, msuesi/ja mund t bj nj vlersim
bots. t vazhduar me goj, duke br edhe
56 Analiz, Nxnsi/ja kupton se si Metoda e Prgjat ksaj ore msimi, msuesi/ja mund Teksti i nxnsit,
Histori e prvojat letrare ndikojn bashkbisedimit, t bj nj vlersim t vazhdueshm me vepra, fjalor i shqipes,
Sknderbeut duke ndrtuar prvoja nj pyetje-shum goj mbi progresin e nxnsve, me qllim enciklopedi, foto,
Ora 3 personale, vlera dhe prgjigje, pema identifikimin e njohurive, interesave, aftsive kompjuter, tabel,
qndrime, q vlejn m e mendimeve, apo shkathtsive q kan fituar nxnsit n shkums, fletore etj.
von n perceptimin e kubimi, lexim i lidhje me tematikn e trajtuar gjat msimit.
bots. drejtuar, diskutim i Ky vlersim mund t shoqrohet edhe me
drejtuar shnime specifike pr nivelet e t nxnit.
57 Koment, Nxnsi/ja zbulon knaq- Metoda e Prgjat ksaj ore msimi, msuesi/ja mund Fragmenti i veprs,
Fjalimi i sin e t lexuarit dhe bhet bashkbisedimit, t bj nj vlersim t vazhdueshm me fjalor i shqipes,
Sknderbeut i vetdijshm pr shum- pun me grupe, goj mbi progresin e nxnsve, me qllim enciklopedi, foto,
Ora 4 llojshmrin e perceptimit ditari dypjessh, identifikimin e njohurive, interesave, aftsive kompjuter, tabel,
t bots, duke e vlersuar Diagrami i Venit, apo shkathtsive q kan fituar nxnsit n shkums, fletore etj.
letrsin si mjet ky pr t shkrimi i lir lidhje me tematikn e trajtuar gjat msimit.
pasuruar botn emocionale, Ky vlersim mund t shoqrohet edhe me
pr t zhvilluar imagjinatn shnime specifike pr nivelet e t nxnit.
dhe t menduarit kritik.
58 Figura e Nxnsi/ja zbulon Metoda e Prgjat ksaj ore msimi, msuesi/ja mund t Fragmenti i veprs,
Sknderbeut knaqsin e t lexuarit bashkbisedimit, bj nj vlersim t vazhdueshm me goj mbi fjalor i shqipes,
dhe prmasat dhe bhet i vetdijshm diskutim i drejtuar, progresin e nxnsve, me qllim identifikimin e enciklopedi, foto,
e saj pr shumllojshmrin e lexim i drejtuar, njohurive, interesave, aftsive apo shkathtsive q kompjuter, tabel,
Ora 5 perceptimit t bots, duke ditari trepjessh, kan fituar n lidhje me tematikn e trajtuar gjat shkums, fletore etj.
e vlersuar letrsin si shkrim i lir msimit. Ky vlersim mund t shoqrohet edhe
mjet ky pr t pasuruar me shnime specifike pr nivelet e t nxnit. Disa
botn emocionale, pr t nxns vlersohen me shkrim pr detyrat e sjella
zhvilluar imagjinatn dhe t n klas. Nxnsit nxiten pr t realizuar pun
menduarit kritik. cilsore, me qllim plotsimin e dosjes s tyre dhe
29
vlersimin e saj nga msuesi/ja.
30
59 Shkrim- Gjon Nxnsi/ja njeh dhe Metoda e Prgjat ksaj ore msimi, msuesi/ja mund t bj Teksti i nxnsit,
tart Buzuku ndrton kuptimin e duhur bashkbisedimit, nj vlersim diagnostikues, me qllim identifikimin vepra, fjalor i shqipes,
filobi- dhe mbi konceptet letrare dhe stuhi mendimesh, e njohurive paraprake, interesave apo aftsive q enciklopedi, foto,
blik Meshari historike, duke perceptuar pema e kan nxnsit n lidhje me tematikn e trajtuar kompjuter, tabel,
5 or Ora 1 edhe zhvillimin hap pas hapi mendimeve, gjat msimit. Pr disa nxns, msuesi/ja mund t shkums, fletore etj.
t letrsis. lexim i drejtuar, bj nj vlersim t vazhduar me goj, duke br
diskutim i edhe shnime specifike pr nivelet e t nxnit.
drejtuar
60 Gjon Nxnsi/ja kupton se si Metoda e Prgjat ksaj ore msimi, msuesi/ja mund t bj Fragmenti i veprs,
Buzuku prvojat letrare ndikojn bashkbisedimit, nj vlersim t vazhdueshm me goj mbi progresin e fjalor i shqipes,
dhe duke ndrtuar prvoja stuhi mendimesh, nxnsve, me qllim identifikimin e njohurive, interesave, enciklopedi, foto,
Meshari, personale, vlera dhe pema e mendi- aftsive apo shkathtsive q kan fituar n lidhje me kompjuter, tabel,
koment qndrime, q vlejn m meve,lexim i tematikn e trajtuar gjat msimit. Ky vlersim mund t shkums, fletore etj.
von n perceptimin e drejtuar,diskutim i shoqrohet edhe me shnime specifike pr nivelet e t
Ora 2
bots. drejtuar, pun n nxnit.
grup, vzhgimi
61 Pjetr Nxnsi/ja njeh dhe Metoda e Prgjat ksaj ore msimi, msuesi/ja mund t bj teksti i nxnsit,
Budi, poeti ndrton kuptimin e duhur bashkbisedimit, nj vlersim diagnostikues, me qllim identifikimin vepra, fjalor i shqipes,
i par mbi konceptet letrare dhe stuhi mendimesh, e njohurive paraprake, interesave apo aftsive q enciklopedi, foto,
shqiptar historike, duke perceptuar pema e kan nxnsit n lidhje me tematikn e trajtuar kompjuter, tabel,
Ora 3 edhe zhvillimin hap pas hapi mendimeve, gjat msimit. Pr disa nxns, msuesi/ja mund t shkums, fletore etj.
t letrsis. lexim i drejtuar, bj nj vlersim t vazhduar me goj, duke br
harta e edhe shnime specifike pr nivelet e t nxnit.
koncepteve
62 Koment, Nxnsi/ja zbulon knaq- Metoda e Prgjat ksaj ore msimi, msuesi/ja mund t Fragmenti i veprs,
Pr ndim sin e t lexuarit dhe bhet bashkbisedimit, bj nj vlersim t vazhdueshm me goj mbi fjalor i shqipes,
t gjith i vetdijshm pr shum- lexim i drejtuar, progresin e nxnsve, me qllim identifikimin e enciklopedi, foto,
krshte- llojshmrin e perceptimit diskutim i njohurive, interesave, aftsive apo shkathtsive q kompjuter, tabel,
nimit t bots, duke e vlersuar drejtuar, pyetje- kan fituar n lidhje me tematikn e trajtuar gjat shkums, fletore etj.
Arbnit... letrsin si mjet ky pr t prgjigje, rrjeti msimit. Ky vlersim mund t shoqrohet edhe me
Ora 4 pasuruar botn emocionale, i diskutimit, shnime specifike pr nivelet e t nxnit.
pr t zhvilluar imagjinatn ditari dypjessh,
dhe mendimin kritik. shkrim i lir
63 Bogdani Nxnsi/ja kupton se si Metoda e Prgjat ksaj ore msimi, msuesi/ja mund t Teksti i nxnsit,
dhe prvojat letrare ndikojn bashkbisedimit, bj nj vlersim t vazhdueshm me goj mbi vepra, fjalor i shqipes,
poetika duke ndrtuar prvoja pema e progresin e nxnsve, me qllim identifikimin e enciklopedi, foto,
e tij personale, vlera dhe mendimeve, njohurive, interesave, aftsive apo shkathtsive q kompjuter, tabel,
Ora 5 qndrime, q vlejn m lexim i drejtuar, kan fituar n lidhje me tematikn e trajtuar gjat shkums, fletore etj.
von n perceptimin e harta e msimit. Ky vlersim mund t shoqrohet edhe
bots. koncepteve, me shnime specifike pr nivelet e t nxnit. Disa
ditari dypjessh nxns vlersohen me shkrim pr detyrat e sjella
n klas. Nxnsit nxiten pr t realizuar pun
cilsore, me qllim plotsimin e dosjes s tyre dhe
64 Klasi- Klasicizmi Nxnsi/ja njeh dhe Metoda e Prgjat ksaj ore msimi, msuesi/ja mund t bj Teksti i nxnsit,
cizmi francez, ndrton kuptimin e duhur bashkbisedimit, nj vlersim diagnostikues, me qllim identifikimin fjalor i shqipes,
5 or parimet mbi konceptet letrare dhe stuhi mendimesh, e njohurive paraprake, interesave apo aftsive q enciklopedi, foto,
Ora 1 historike, duke perceptuar pema e kan nxnsit n lidhje me tematikn e trajtuar gjat kompjuter, tabel,
edhe zhvillimin hap pas hapi mendimeve, lexim msimit. Pr disa nxns, msuesi/ja mund t bj shkums, fletore
t letrsis. i drejtuar, harta e nj vlersim t vazhduar me goj, duke br edhe etj.
koncepteve shnime specifike pr nivelet e t nxnit.
65 Molieri, jeta Nxnsi/ja kupton se si Metoda e bashk- Prgjat ksaj ore msimi, msuesi/ja mund t bj Teksti i nxnsit,
dhe aktiviteti prvojat letrare ndikojn duke bisedimit, stuhi nj vlersim diagnostikues, me qllim identifikimin vepra, fjalor
letrar ndrtuar prvoja personale, mendimesh, e njohurive paraprake, interesave apo aftsive q i shqipes,
Ora 2 vlera dhe qndrime, q vlejn pema e mendi- kan nxnsit n lidhje me tematikn e trajtuar gjat enciklopedi, foto,
m von n perceptimin e meve,lexim i msimit. Pr disa nxns, msuesi/ja mund t bj kompjuter, tabel,
bots. drejtuar, harta nj vlersim t vazhduar me goj, duke br edhe shkums, fletore
e koncepteve, shnime specifike pr nivelet e t nxnit. etj.
diskutim i drejtuar,
hulumtim
66 Analiz, Nxnsi/ja kupton se si Metoda e Prgjat ksaj ore msimi, msuesi/ja mund t bj Teksti i nxnsit,
Tartufi prvojat letrare ndikojn duke bashkbisedimit, nj vlersim t vazhdueshm me goj mbi progresin vepra, fjalor
Ora 3 ndrtuar prvoja personale, nj pyetje- e nxnsve, me qllim identifikimin e njohurive, i shqipes,
vlera dhe qndrime, q vlejn shum prgjigje, interesave, aftsive apo shkathtsive q kan fituar enciklopedi, foto,
m von n perceptimin e pesvargsh, n lidhje me tematikn e trajtuar gjat msimit. Ky kompjuter, tabel,
bots. stuhi mendimesh, vlersim mund t shoqrohet edhe me shnime shkums, fletore
pema e specifike pr nivelet e t nxnit. etj.
mendimeve, harta
e koncepteve,
diskutim i drejtuar
67 Koment, Nxnsi/ja zbulon Metoda e Prgjat ksaj ore msimi, msuesi/ja mund t bj Fragmenti i
Tartufi knaqsin e t lexuarit bashkbisedimit, nj vlersim t vazhdueshm me goj mbi progresin veprs, fjalor
Ora 4 dhe bhet i vetdijshm lexim me role, e nxnsve, me qllim identifikimin e njohurive, i shqipes,
pr shumllojshmrin e pun me grupe interesave, aftsive apo shkathtsive q kan fituar enciklopedi, foto,
perceptimit t bots, duke ekspertsh, ditari nxnsit n lidhje me tematikn e trajtuar gjat kompjuter, tabel,
e vlersuar letrsin si mjet dy-trepjessh, msimit. Ky vlersim mund t shoqrohet edhe shkums, fletore
ky pr t pasuruar botn rrjeti i diskutimit me shnime specifike pr nivelet e t nxnit. Disa etj.
emocionale, pr t zhvilluar nxns vlersohen me shkrim pr detyrat e sjella n
imagjinatn dhe t menduarit klas. Nxnsit nxiten pr t realizuar pun cilsore,
kritik. me qllim plotsimin e dosjes s tyre dhe vlersimin
e saj nga msuesi/ja.
68 Dramatizim, Nxnsi/ja zbulon Metoda e Prgjat ksaj ore msimi, msuesi/ja mund t bj Teksti i letrsis,
Tartufi knaqsin e t interpretuarit bashkbisedimit, nj vlersim t vazhdueshm me goj mbi progresin fjalor i shqipes,
Ora 5 dhe bhet i vetdijshm interpretim me e nxnsve, me qllim identifikimin e aftsive apo vepra letrare,
pr shumllojshmrin e role shkathtsive q kan fituar n lidhje me tematikn veshje, sken,
perceptimit t bots, duke e trajtuar gjat interpretimit. Ky vlersim mund t skenar, publik
e vlersuar letrsin si mjet shoqrohet edhe me shnime specifike pr nivelet
ky pr t pasuruar botn e t nxnit. Disa nxns vlersohen me shkrim
emocionale, pr t zhvilluar pr interpretimin e tyre cilsor. Nxnsit nxiten
imagjinatn dhe t menduarit pr t prfituar vlera dhe qndrime nga t tilla or
31
kritik. msimore.
32
69 Prsritje 2 Dija dhe kujtesa Pun individuale Vlersim individual, motivues Teksti i
Pun n grupe Vlersim i puns n grupe nxnsit
70 Testim 3 Pun me tekstin Pun individuale Vlersim individual me shkrim Flet A4
71 Projekt Prezantim projekti Bised: Projekti dhe Pun n grupe Vlersim me shkrim pr aftsit Vepra t
2 or rndsia e tij Pun individuale dhe shkathtsit e fituara dhe t ndryshme
demonstuara nga nxnsit
72 Prezantim projekti Bised: Projekti dhe Pun n grupe Vlersim me shkrim pr aftsit Vepra t
rndsia e tij Pun individuale dhe shkathtsit e fituara dhe t ndryshme
demonstuara nga nxnsit
Shnim. Ka tema msimore pr t cilat jan dhn dy modele.

Fusha: Gjuht dhe komunikimi Lnda: Letrsi Shkalla: V Klasa: X

Tematika: Letrsia, gjinit dhe llojet letrare Situata e t nxnit:
Letrsia, diskutim rreth natyrs s saj.

Tema msimore:
Natyra dhe funksioni i letrsis (modeli I)
Rezultatet e t nxnit sipas kompetencave ky:
1. Kompetenca e komunikimit dhe e t shprehurit
2. Kompetenca e t menduarit
3. Kompetenca qytetare
4. Kompetenca personale
Rezultatet e t nxnit sipas kompetencave t Fjalt ky:
fushs varsisht nga tema msimore: letrsia
Nxnsi/-ja: arti i fjals
flet pr objektin e letrsis, duke e dalluar nga figurat
fushat e tjera t dijes; subjektive
diskuton pr funksionin estetik t teksteve estetik
letrare; trillimi
lexon nj tekst studimor, ku identifikon shkenca e letrsis
procesin e krijimit letrar;
shpreh opinionin e tij/e saj pr veprat letrare
q ka lexuar;
krahason shkencn pr letrsin me shkencat
e tjera ekzakte.
Burimet: teksti i nxnsit, fragmente t Lidhja me fushat e tjera ose me temat
ndryshme letrare, e-libri ndrkurrikulare:
Piktura
Muzika
Artet
Metodologjia dhe veprimtarit e nxnsve
PNP: Bised, stuhi mendimi, diagrami i Venit, pun n grupe, pun n dyshe)
Organizimi i ors s msimit
Parashikimi: Bised, Stuhi mendimi

Fillon ora e msimit duke diskutuar pr natyrn e letrsis. Pyetjet q msuesi/ja u drejton nxnsve:
-`sht letrsia?
-Cili sht objekti i studimit t letrsis? (Objekti i studimit t letrsis sht njeriu dhe bota.)
Dgjohen mendimet e nxnsve duke i orientuar ata drejt thelbit t tems. (Natyra e letrsis)
Msuesi/ja me an t nj stuhie mendimesh, nxit nxnsit t flasin rreth termit letrsi.
- kuptoni me termin letrsi?
gjinit epike, lirike,
njeriu dhe bota dramatike gjuha e zgjedhur
rreth tij
ndikon te emocionet vepra n proz

Letrsi
e njeriu
prfytyron nj realitet stili i veant i veprs

t njohur, i prpunuar artistikisht ka funksion njohs, dhe i autorve
ndikues, estetik
33
Fjala letrsi vjen nga fjala latine littera, q do t thot shkronj (dika e shkruar).
Mund t shpjegohet edhe fjala trillim nga ana letrare.
Trillim - Krijimi i nj ngjarjeje a i nj karakteri, q nuk sht ashtu n jetn e prditshme, por q jepet si
dika e vrtet q mund t ndeshet a mund t ngjas; krijim imagjinar, fantazi; trillim artistik (poetik).
Gjithashtu mund t themi se teksti letrar ndikon te lexuesi n mnyr subjektive nprmjet emocioneve,
qndrimeve t tij. Tekstet letrare kan t pranishme edhe funksionin estetik (knaqsia estetike e s
bukurs), i cili prfshin n vetvete: stilin, gjuhn, metrin, ritmin, strukturn e veprimit letrar.
Ndrtimi i njohurive: Diagrami i venit, pun n grupe, pun e pavarur

- S bashku (msues e nxns) diskutojn pr prodhimin letrar, si objekt i shkencs mbi letrsin.
-Msuesi/ja bisedon me nxnsit pr shkencn e letrsis dhe objektin e saj, duke e krahasuar me
shkencat e tjera. Strukturon n drras t zez prgjigjet e nxnsve,(duke i plotsuar ato) prmes
diagramit t Venit.
Shkenca pr letrsin Shkencat ekzakte
-nj lloj i njohjes shkencore

e interesuar pr veorit -prirje pr objektivitet
individuale t veprs -ligjsi t prgjithshme t
-ka si qllim studimin e veprave letrare dukurive etj.
-prfundimet e saj jan t

paprcaktueshme -prirje pr objektivitet
- analiz -sintez

Msuesi/ja drejton pyetjen:
- A ka dallim midis s bukurs n natyr dhe n art?
N art bukurin e transmeton mesazhi q prcillet te lexuesi n mnyr artistike. E bukura n art nuk ka
lidhje me objektin. P.sh.: Nj objekt mund t jet i shmtuar, si p.sh.: Kuazimodoja, por prshkruhet bukur
nga autori.
Kalohet te rubrika Diskutoni dhe arsyetoni.
Msuesi/ja e ndan klasn n katr grupe t mdha
Grupi I - Ushtrimi 2. Shpjegojn me shembuj funksionin estetik t veprs letrare.
Grupi II - Ushtrimi 5.
U lihet nxnsve koh (2-3) pr t lexuar fragmentin me synimin pr t identifikuar lidhjen ndrmjet
krijuesit dhe fantazis.
Krahasimi q bn Frojdi ndrmjet fmijs dhe lojs s tij:
q ndryshon sipas fantazis s tij rendin e veprimeve,
ndan realitetin nga bota e vet e lojrave,
orienton objektet dhe qndrimet imagjinare te sende t kapshme t bots reale,
gjithka e bn me pasion, me seriozitet.
Kjo e bn shum t qart si e krijon krijuesi botn e tij t fantazuar, t ciln e merr shum seriozisht, e
trajton me pasion t madh, duke e ndar qart nga realiteti.
Nga bota joreale, objektet e s cils nuk na japin knaqsi, n kuadrin e lojs s fantazis, ato bhen
pr shikuesin, dgjuesin, krijuesin burime knaqsie.
N procesin e krijimit, sipas Frojdit, marrin pjes:
a. imagjinata,
b. serioziteti,
c. pasioni i madh,
34
d. sinqeriteti,
e. knaqsia e t brit dika ndryshe nga realiteti.
Grupi III - ushtrimi 6. Shum studiues e krahasojn shkrimtarin me zotin. Nxnsit do ndalen te:
krijimi i bots i ngjashm me krijimin e nj realiteti t ri forca e imagjinats
Grupi IV - ushtrimi 7.
Qndrimi dhe gjykimi i lexuesit t nj vepre letrare nga ai i studiuesit dhe i kritikut.
Pun e pavarur
Nxnsit do t plotsojn individualisht ushtrimin 10.
Prforcimi i njohurive: Pun n dyshe

Nxnsit punojn ushtrimin 3.
Secila tavolin zgjedh nj krijim letrar (poezi, tregim, roman, dram), nga ato q jan zhvilluar n klasat e
mparshme.
Tregojn pr gjendjen emocionale dhe shpirtrore q u ka krijuar.
Lloji i realitetit (historik ose imagjinar) q u ka prcjell autori dhe mesazhi q kan marr prej saj.
Flasin pr personazhe t cilat i quajn si modele n jetn e tyre.
Nxnsit thon arsyet se cili sht autori m i plqyer n letrsin shqiptare dhe n at botrore.
Dgjohen dy nxns.
Vlersimi: Nxnsit do t vlersohen pr :

a) rrjedhshmrin e t folurit dhe saktsin e informacionit shkencor pr objektin dhe natyrn e
letrsis(1-2 nxns me not).
b) aftsin e secilit nxns pr t kombinuar, harmonizuar dhe prezantuar sakt punn n grup (3-4
nxns me not).
c)shkmbimin e mendimeve, vetkorrigjimin dhe paraqitjen e sakt t zgjidhjes s ushtrimit 3 gjat puns
n dyshe. (dgjohen 2-3 nxns, vlersimi mund t jet edhe pa not).
Shnim: Vzhgoni mnyrn e vlersimit, e cila mund t jet me not ose me shprehje.
Detyrat dhe puna e pavarur:
a) Nxnsit do t plotsojn ushtrimin 9. Krahasojn nga njra-tjetra teorin e letrsis, kritikn dhe
historin e letrsis.
b) Ushtrim paraprgatitor pr orn pasardhse nga rubrika Pun n grup, faqja 11.
35

Tema msimore: Letrsia dhe artet e tjera Diskutojm rreth marrdhnieve t shumfishta t
(modeli I) letrsis me artet e tjera
5. Kompetenca digjitale
6. Kompetenca e t msuarit pr t nxn
fushs varsisht nga tema msimore: letrsi
Nxnsi/-ja: art
niveli minimal i dijeve piktur
- flet pr lidhjen e ngusht mes arteve t tjera dhe muzik
letrsis; mesazh
- evidenton disa t prbashkta n piktur, estetik
muzik e letrsi;
- niveli mesatar i dijeve
- shpjegon funksionin estetik t artit t fjals
(letrsis) dhe arteve t tjera;
- niveli maksimal i dijeve
- prqas emocionet e prftuara nga poezia e
Dritro Agollit Kur t jesh mrzitur shum dhe
knga me t njjtin titull;
- vzhgon pikturn Atributet e artit dhe
shprblimi i tij
- nga Jean Chardin dhe interpreton filozofin e saj.
Burimet: Lidhja me fushat e tjera ose me temat
teksti i nxnsit, poezia Kur t jesh mrzitur shum, ndrkurrikulare:
Dritro Agolli, CD e-libri. muzika
artet figurative
koreografia
kinematografia
Metodologjia dhe veprimtarit e nxnsve: PNP
PNP: Bised, karrigia e nxeht, pun n grupe, pun e pavarur, pun me panele, tabela krahasuese)
Parashikimi: Bised, karrigia e nxeht

Hapi I (bised)
Fillon ora e msimit duke diskutuar pr detyrn e shtpis, ushtrimi 9. Nj nxns shkruan n drrasn
e zez prmes tabels s krahasimit veorit e teoris s letrsis, kritiks letrare dhe historis s
letrsis.
Hapi II (karrigia e nxeht)
Msuesi/ja pasi orienton nxnsit pr temn Letrsia dhe artet e tjera, zgjedh nj nxns, i cili do t
ulet n karrige para t gjithve e do tù prgjigjet pyetjeve t msuesit/ses dhe shokve, t tilla si:
- Pse sht quajtur letrsia arti i fjals?
- Nse piktura luan me ngjyrat, muzika me notat muzikore po letrsia `ka specifike?
- A ndryshon e bukura n art nga e bukura n natyr?
36
Ndrtimi i njohurive: Pun n grupe, pun e pavarur

Hapi III (pun n grupe)
Msuesi/ja mund tù shpjegoj nxnsve se:
-N mnyr artet e tjera e trajtojn letrsin? Letrsia mund t jet objekt i arteve t tjera. Raporti
mund t jet i till q nj vepr arti p.sh., piktura t jet prkthim ose ritrajtim me mjete t tjera i letrsis.
-N mnyr letrsia flet pr artet e tjera dhe n mnyr artet e tjera shrbejn si material pr letrsin?
Muzika e piktura shpesh jan objekte t letrsis. Letrsia merret me kto arte n mnyra t ndryshme.
- Artet q kan m shum lidhje me letrsin jan: muzika, artet figurative, koreografia dhe kinematografia.
Nj muzikant mund ta prvetsoj nj tekst poetik, t frymzohet prej tij dhe ta shndrroj n vepr
muzikale. P.sh., disa nga poezit e Gtes jan muzikuar nga Moxarti, Bethoveni, Shuberti etj
- Funksioni estetik i artit t fjals dhe i arteve t tjera.
Kalojm n rubrikn Pun n grup n faqen 11.

Grupi I- Lidhja e letrsis me muzikn
Grupi II- Lidhja e letrsis me artet pamore
Grupi III- Lidhja e letrsis me kinematografin
Nxnsit ilustrojn prgjigjet e tyre me shembuj t ndryshm, p.sh., knga Kur t jesh mrzitur shum.
Hapi IV (pun e pavarur). Punojn ushtrimin 4. Dgjohet nj nxns.
Prforcimi i njohurive: Pun me panele, tabela krahasuese

Msuesi/ja e ndan klasn n tri panele t mdha.
Hapi V
Paneli I - Nxnsit orientohen t vzhgojn dhe diskutojn rreth filozofis s pikturs Atributet e artit
dhe shprblimi i tij nga Jean Chardin, n faqen nr. 8 t tekstit.
Paneli II - Nxnsit dgjojn kngn Kur t jesh mrzitur shum me tekst t Dritro Agollit dhe
diskutojn me njri-tjetrin pr vlerat e mesazhin q prcjell.
Paneli III - Nj nxns reciton bukur poezin e siprprmendur. Antart e panelit diskutojn pr mesazhin
dhe vlerat e poezis n veanti.
N fund tre nxns, secili prfaqsues i panelit t poezis, muziks dhe pikturs plotsojn tabeln krahasuese.
Poezia Muzika(knga) Piktura

- arti i fjals - art - art figurativ
- sistem vargzimi - organizim melodioz (notat - organizim prmes ngjyrave
- prcjell mesazh muzikore) - prcjell mesazh
- objekti/njeriu dhe bota - prcjell mesazh - objekti/njeriu dhe bota
- funksion estetik - objekti/njeriu dhe bota - funksion estetik
- funksion estetik
Vlersimi:
a) msuesi/ja vlerson forcn e argumentit, informacionet shkencore dhe dshirn krkuese t nxnsve
t shfaqura gjat puns me grupe dhe puns s pavarur. (4-5 nxns me not nga puna me grupe)
(1 nxns me not nga puna e pavarur)
b)vlersim me shprehje pr disa nxns, t cilt jan vzhgues dhe kritik t mir t veprave t artit.
Detyrat dhe puna e pavarur: Klasifikimi i veprave letrare.

(detyr pr orn pasuese)
37
Fusha:Gjuht dhe komunikimi Lnda: Letrsi Shkalla: V Klasa: X

Tematika: Letrsia, gjinit dhe llojet letrare Situata e t nxnit: Grupimi i veprave letrare
Tema msimore: Klasifikimi i veprave letrare
( modeli I )
Rezultatet e t nxnit sipas kompetencave ky

fushs varsisht nga tema msimore. lirik
Nxnsi/-ja: epik
klasifikon tekstet letrare n gjini e lloje letrare; dramatik
rendit tiparet e gjinis lirike, epike dhe analiz letrare
dramatike; koment letrar
krahason gjinit letrare me njra- tjetrn;
dallon analizn nga komenti letrar.
Burimet: teksti i nxnsit, fragment nga poema Lidhja me fushat e tjera ose me temat
epike Iliada, poezia Nuk gjej paqe, Franesko ndrkurrikulare
Petrarka, fragment nga tragjedia Hamleti, Artet figurative
Shekspiri Muzika
Dramaturgjia
Struktura PNP Metoda teknika e veprimtari Koha

Parashikimi Pyetje-prgjigje, diskutim 5 minuta (10 minuta)
Ndrtimi i njohurive Pun n grupe,
Prmbledhje e strukturuar 25 minuta
Prforcimi i njohurive Vshtrim krahasues 15 minuta ( 10 minuta)

Parashikimi: Pyetje- prgjigje
Nxnsit kan informacion nga klasa e 9-t, i cili duhet t prdoret gjat ksaj etape. Msuesi/ja i ka
paraprgatitur nxnsit prmes detyrs s shtpis.
Pyetjet : - Kujtoni, cilat jan tri gjinit letrare?
- `do t thot lirik?
- Nj komedi n ciln gjini do ta prfshini?
Nxnsit diskutojn e kujtojn me njri-tjetrin ca veori t gjinive letrare. Nj nxns lexon
detyrn e shtpis.
Ndrtimi i njohurive: Prmbledhje e strukturuar, pun n grupe
Prmbledhje e strukturuar
Msuesi/ja shnon n tabel konceptet Epik, Lirik, Dramatik dhe me prgjigjet e nxnsve bn
plotsimet prkatse:
38
Epika:
- rrfim i ngjarjeve heroike;
- objektiviteti;
- rrfimi n vetn III, vetn I;
- lloji letrar: poezi; proz.
Lirika: - shpreh botn e brendshme t poetit;
- subjektiviteti;
- uni lirik n vetn I;
- lloji letrar: poezi, proz poetike;
- harmonia melodike e fjalve.
Dramatika: - trajton konfliktin mes s mundshmes dhe realitetit;

- dialogu;
- lloji letrar: n vargje dhe n proz.
Pun n grupe
Msuesja e ndan klasn n katr grupe t mdha dhe u shprndan tri grupeve t para nga nj fragment
t fotokopjuar.
Grupi I- poezia Nuk gjej paqe, Franesko Petrarka

Grupi II- fragment nga poema epike Iliada, Homeri
Grupi III- fragment nga tragjedia Hamleti, Shekspiri
Secili grup do t ilustroj elementet e gjinive letrare n fragmentet prkatse.
Grupi IV-, grupi oponent( kundrshtar, i prbr nga 5-6 nxns ) q e zgjedh msuesi/ja, do t plotsoj
e korrigjoj prgjigjet e shokve.
Pas prezantimit t puns nga lideri i secilit grup, grupi i katrt krahason tiparet e secils gjini letrare.
Prforcimi i njohurive: Vshtrim krahasues
Nxnsit duhet t qartsojn dallimin ndrmjet analizs s nj teksti letrar nga komenti i tij. Msuesi/ja
shkruan n tabel karakteristikat e secilit proces:
Analiza e tekstit letrar:

- T kuptosh thellsisht at q ke lexuar.
- T njohsh veorit themelore t tekstit (llojin letrar; stilin dhe autorin).
- Temn, mesazhet, strukturn.
Komenti i tekstit letrar mund t jet:

- i prgjithshm - zbrthen elementet prbrse (kuptimin; gjuhn; interpretimin; stilin;
strukturn e nj fragmenti t veprs).
- me synim - kur prqendrohet te nj element i veant: kuptimi, stili etj.
- krahasues - kur krahason dy ose m shum tekste.
Nxnsit krahasojn analizn e tekstit letrar me komentin e tekstit letrar.
Vlersimi
Msuesi/ja vlerson nxnsit pr: a) rrjedhshmrin e t folurit dhe saktsin e informacionit shkencor
c) aftsin e disa nxnsve pr t korrigjuar sakt punn e antarve t grupeve.( 4 nxns vlersohen
me shprehje, 1 nxns vlerson msuesi/ja me not)
Detyrat dhe puna e pavarur
Ilustroni disa elemente t epiks, si gjini letrare, nga nj tekst tregimtar.
39

Listimi i llojeve t teksteve letrare
Tema msimore: Proza (I)
Teksti tregimtar dhe llojet e tij (modeli I)


fushs varsisht nga tema msimore. proz
Nxnsi/-ja: tekst tregimtar
identifikon tekstin tregimtar dhe veorit e tij; format elementare
klasifikon tekstin tregimtar sipas zhvillimit t format e prbra
formave; romani modern
rendit tekstet rrfyese sipas zhvillimit t romani tradicional
formave;
krahason romanin tradicional nga ai modern
pr t gjetur dallimet.
Burimet : libri i nxnsit, e-libri, tekste Lidhja me fushat e tjera ose me temat
tregimtare n forma elementare, shkumsa me ndrkurrikulare:
ngjyra artet figurative
Struktura : PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha
Parashikimi Bised,Stuhi mendimesh 10 minuta
Ndrtimi i njohurive Pema e mendimit, Pun me 25 minuta
grupe, Di/Dua t di/Msova
Prforcimi i njohurive Tabela krahasuese 10 minuta
Parashikimi: Bised
Bised
Msimi fillon duke diskutuar pr detyrn e shtpis. Nj nxns liston disa elemente epike nga nj tekst
tregimtar. 1-rrfim i ngjarjeve;
2- objektiviteti;
3 - rrfimi n vetn III, vetn I;
4- lloji letrar: poezi; proz.
Ndrtimi i njohurive t reja: Pema e mendimit, pun me grupe

Pema e mendimit
Msuesi/ja paraprgatit nxnsit pr t hyr n temn e re t msimit: Teksti tregimtar dhe llojet e tij.
Njohurit do t plotsohen n bashkpunimin nxns - msues - nxns.
N kt etap do t prdoret teknika Pema e mendimit.
40
T rrfen
Ngjarja nj ose m
zhvillohet n koh e shum ngjarje a.fjalia nuk fillon me
dhe mjedise t rend t ri
caktuara
k b.gjuha m afr
s komunikimit t
organizohet prditshm
ka nj ose
t m lirshm se c .zgjedh dhe prdor
teksti poetik fjal me kuptim
m shum i t figurshm
personazhe d.prdor shprehje
frazeologjike,
t krahinorizma
mbshtetet n
r i
kushton pak a. prkthehet m
format e hershme t e rndsi organizimit leht se poezia
antikitetit tingullor
g
i organizimi
a. miti a. vllimi
m gjuhsor bhet b.pjest
letrsia gojore: b.legjenda n njsi t mdha c.kapitujt
format elementare c.fabula t
d. fjalt e urta a letrsia
e.prralla a. tregimi
r e shkruar:
b.novela
format e prbra: c. romani
Msuesja shkruan n tabel ose paraqet n tabak letre tituj t teksteve rrfyese, si m posht dhe,
krkon prej nxnsve ti klasifikojn sipas forms.
Format elementare Format e prbra
-Narcisi (popullore greke) Prilli i thyer, I. Kadare
- Muji dhe Halili (popullore shqiptare) Kthimi n lice, Le Klezio
- Djali, shkabonja dhe e bukura e dheut Jesmin, M. Camaj
(popullore shqiptare)
- Fjalt e urta
Hapi III: pun me grupe
Pas klasifikimit t titujve t teksteve, nxnsit shpjegojn me fjalt e tyre se far jan kto
forma, far i bn t dallueshme.
Pun me grupe:
Grupi I- Narcisi - Miti grek.
Grupi II- Muji dhe Halili - legjend popullore shqiptare.
Grupi III- Djali, shkabonja dhe e bukura e dheut - Prrall popullore shqiptare.
Grupi IV- Fabul.
Grupi V- Fjal e urt.
Hapi IV: (di/ dua t di/ msova)
Nxnsit vshtrojn faqen 14 - Format e prbra. Do t punojn me teknikn Di/ Dua t di/ Msova.
Msuesi/ja e ndan klasn n 3 grupe:
Grupi I - Tregimi;
Grupi II - Novela;
Grupi III - Romani.
Grupet lexojn informacionin e tekstit dhe shkruajn n tabeln:
41
Di Dua t di Msova
Informacioni i njohur Pyetjet rreth asaj q krkojn t Informacionin e ri q msuan
msojn
Prforcimi i njohurive: Pema e mendjes
N kt etap nxnsit do t klasifikojn romanin (tregimin, noveln) sipas tematiks, qndrimit t autorit,
ndrtimit t subjektit dhe forms.
historik
filozofik psikologjik
shoqror fantastiko-shkencor
Tematiks
policor fantastik
sentimental
didaktik Qndrimit t Klasifikimi i Ndrtimit t

autorit Romanit sipas: subjektit
humoristik
Forms
paralel unazor zinxhir
Romani modern (shpesh) Romani tradicional Vepra t paklasifikueshme

- nuk prmban ndonj fabul t - karakterizohet nga nj fabul
caktuar e fort
- ngjarja ndodh brenda nj kohe - rrjedh e natyrshme e zhvil-
t limit t
pacaktuar ngjarjes
- pozicioni i rrfimtarit sht i - zhvillimi i karaktereve t
ndrlikuar personazheve
- meditimet dhe mendimet lindin - analiza e hollsishme
nga psikologjike e
nnvetdija. tyre.
Vlersimi
Msuesi/ja vlerson nxnsit pr: a) rrjedhshmrin e t folurit dhe saktsin e informacionit shkencor
(2-3 nxns me not).
nxns me not).
42
Tematika: Letrsia, gjinit dhe llojet letrar Situata e t nxnit:

Tema msimore: Proza (II) Zbrthejm elementet prbrse t tekstit
Analiza e tekstit rrfimtar (modeli I) rrfimtar
Rezultatet e t nxnit sipas kompetencave t fushs, Fjalt ky:
varsisht nga tema msimore Tekst rrfimtar
Nxnsi/ja: Analiz
dallon elementet e analizs s tekstit rrfimtar; Personazhe
plotson hartn e tekstit rrfimtar Krkohet shpres, t Hapsir
autorit Antonis Samarakis; Koh
ilustron paragraft dhe llojet e tyre n tekstin e Brtham rrfyese
msiprm; Mesazh
analizon marrdhniet e personazheve te tregimi I
trashi dhe i holli, t Anton ehovit;
zbulon rolin e kohs dhe t hapsirs n tekstin
rrfimtar letrar, si elemente thelbsore t rrfimit dhe si
mjeshtri e stilit t autorit.
Burimet: teksti i nxnsit, e-libri, tregimi I trashi dhe i Lidhja me fushat e tjera ose me temat
holli (Anton ehov), shkumsa ndrkurrikulare:
Artet figurative

PNP: Diskutim, INSERT, prmbledhje e strukturuar, lexim i drejtuar, pun n grupe, praktik e pavarur,
pun n ift
Parashikimi: Diskutim
Msimi fillon me diskutimin e detyrs s shtpis. Nj nxns krahason romanin modern me at
tradicional.
Hapi I. Diskutim
Msuesi/ja shtron pyetjen:

- Cilat jan elementet e ndrtimit (kompozimit) t nj teksti rrfimtar?
(Nxnsit kan informacion nga klasa IX)
- Titulli:______________________________
- Situata fillestare: - Parashikimi:
- Ndodhia qendrore: - Pika e lidhjes:
- Prfundimi: - Zgjidhja e konfliktit:
Ndrtimi i njohurive: INSERT, prmbledhje e strukturuar, lexim i drejtuar, pun n grupe
Hapi II. INSERT

Gjat ksaj ore, nxnsit do t msojn hapat q ndiqen pr t br analizn e tekstit
rrfimtar.
Lihen pr disa minuta t lexojn informacionin e tekstit duke prdorur INSERT-in.
43
Nis me rikujtimin e njohurive t mparshme dhe i lejon ata t kontrollojn gjersisht

shkalln e tyre t t kuptuarit gjat leximit t nj materiali. Prpilohet tabela e mposhtme:
V + - ?
Informacion i njohur Informacion i ri Informacioni ndryshe Informacioni q duan t
din
Hapi I Tema Prmbajtja Motivi
N prfundim nxnsit prqendrohen n tre hapat q ndiqen pr analizn e nj teksti rrfimtar:

Hapi I Hapi II Hapi III
Autori sht tema? Si funksionon nj tekst rrfim-
Titulli i tekstit jan motivet? tar?
Lloji sht prmbajtja? Fabula (historia) dhe subjekti
Paragraft
Brthamat rrfyese
Personazhet
Koha dhe hapsira
Mjetet stilistike
Vepra dhe konteksti i saj
Hapi III. Prmbledhje e strukturuar, shpjegim i grshetuar me bashkbisedim

Nxnsit do t vshtrojn dhe diskutojn se cilat jan veorit e dukshme e t padukshme t
kompozicionit
t nj vepre.
Kompozicioni i veprs
i jashtm - i brendshm
organizimi i jashtm i poezis, - organizimi i motiveve pr t
drams, krijimeve n proz krijuar trsin kuptimore
Nxnsve u krkohet t bjn dallimin ndrmjet fabuls dhe subjektit. Lexohet informacioni
n libr, ose mund ta shpjegoj dhe msuesi/ja.
ngjarja kryesore q rrfehet

montimi i trsis s ngjarjeve,
Fabula Subjekti mnyra si i lidh autori ngjarjet
n rrjedh logjiko-kohore
sipas nevojs s rrfimit
rend kronologjik rend kohor
Personazhet
Marrdhniet e ndrsjella mes personazheve Personazhi (sidomos protagonisti) ndrfutet n
tregim: nga autori, nprmjet portretizimit t tij;
nga nj personazh tjetr, q tregon pr t;
nga vet personazhi, q vetrrfehet.
Paraqitja e personazhit te lexuesi a) karakterizimi psikologjik, emocionet, gjendjet e tij
b) prshkrimi fizik
c) gjendja shoqrore, kulturore, ideologjike etj.
Shndrrimet q u a) ndryshimet q sjell koha
ndodhin personazheve b) evolucione t natyrs psikologjike ose shpirtrore
44
Informacioni i msiprm praktikohet te tregimi I trashi dhe i holli, t A. ehov.
Hapi IV. Lexim i drejtuar, pun n grupe
Lexim i drejtuar .I. Msuesi/ja u krkon nxnsve t lexojn tregimin I trashi dhe i holli, t A. ehovit, i
cili sht shprndar n do tavolin.
Grupi I. Marrdhniet ndrmjet personazheve.
Grupi II. Karakterizimi i personazheve.
Grupi III. Shndrrimet q u ndodhin personazheve.
.Grupi II. Mjetet stilistike dhe roli i tyre.
Grupi III. Personazh i gjat
momenti themelor i ngjarjes
i shkurtr
Brthamat rrfyese
- nj tem rrfyese
- t njjtat personazhe
zhvillon n mnyr t plot
- t njjtin vend
- t njjtn hapsir kohore
- Analiza e nj teksti rrfimtar krkon t prcaktohen:
Msuesi/ja prgatit n tabel skemn pr kohn e tekstit rrfimtar.

avancimi
flashback grshetimi i radhs
s ngjarjeve Gjat rrfimit autori
(kthim mbrapa)
respekton radhn, n t
ciln ka ndodhur ngjarja
Antikiteti
Mesjeta historike e brendshme
Shek. XX vendet, mjediset ku zhvillohet
Koha Hapsira ngjarja nnkuptojn:
Teksti rrfimtar situat zakon tradit
Prforcimi i njohurive: Paraqitja e rezultateve t arritura, praktik e pavarur, pun n ift

Nxnsit plotsojn, secili individualisht dhe n mnyr t pavarur, hartn e ushtrimit n faqen 18.
Pas plotsimit t harts, shkmbejn idet (pun n ift) me shokun e banks.
Dy ifte nxnsish paraqesin punt e tyre.
Autori: Antonis Samarakis

Titulli: Krkohet shpres Lloji letrar: Vllim me tregime
Tema: Blerja e shtpis s fmijris dhe kthimi n t. Hapsira: Shtpia e fmijris dhe
mjedisi rrotull saj.
Koha:
koha historike: bashkkohsia______________________ Personazhi:
koha e brendshme: mesdit, kryhet veprimi, pasditja (koha kryesor: rrfimtari_______________
e mbetur n kujtes) dytsor: gruaja_______________
Rrfimtari: personazhi kryesor
45
Brthamat rrfyese:
I .Personazhi kryesor ka arritur t siguroj kontratn e blerjes Mesazhi:
s shtpis. (paragraf rrfyes) Zhgnjimi nga realiteti nuk
II. Shpreson se do t arrij lumturin me kthimin te shtpia e zhbhet nga ndrrat e
fmijris. (meditues, prshkrues) fmijris, malli dhe nostalgjia.
III. Meditimi pr kohn e shkuar, n mjedisin e shtpis s pr t.
fmijris. (paragraf prshkrues dhe meditues)
IV. Zhgnjimi nga realiteti, i cili nuk i mundson rikthimin te
koha e shkuar. (prshkrues, veprues)
Vlersimi
Msuesi/ja i vlerson nxnsit pr:
a) rrjedhshmrin e t folurit dhe saktsin e informacionit shkencor (1-2 nxns vlersohen me not);
b) aftsin e secilit nxns pr t kombinuar, harmonizuar dhe paraqitur sakt punn n grup dhe punn
n ift (6-7 nxns vlersohen me not).
Shnim.
Mnyra e vlersimit mund t jet me not ose me shprehje.
Detyrat dhe puna e pavarur: Sillni n klas shembuj t llojeve t ndryshme poetike. (Ushtrohuni n faqen
21 t tekstit).

Tematika: Situata e t nxnit:
Letrsia, gjinit dhe llojet letrare
Poezia dhe vlerat e saj
Tema msimore: Poezia (I)
Teksti poetik dhe llojet e tij (modeli I)
varsisht nga tema msimore Poezi
Nxnsi/ja: Organizim n vargje
identifikon tekstin poetik dhe flet pr veorit e tij; Poezi lirike
vren ngjashmrit ndrmjet tekstit rrfimtar poetik dhe Poezi epike
tekstit rrfimtar;
krahason tekstet poetike sipas llojit: lirik, epik, epiko-lirik.
Burimet: teksti i nxnsit, e-libri, poezia Mall, I. Kadare, Lidhja me fushat e tjera ose me temat
Gjergj Elez Alia (fragment), ndrkurrikulare
Knga e Rozafatit / Cikli i Kreshnikve Piktura
Muzika
Bagti e Bujqsi, N. Frashri
Vdekja e Nositit, L. Poradeci
46
Metodologjia dhe veprimtarit e nxnsve. PNP
Parashikimi: Stuhi mendimesh

Hapi I. Stuhi mendimesh
Msuesi/ja i njeh nxnsit me temn e re t msimit Teksti poetik dhe llojet e tij.
Nj nxns lexon/reciton poezin Mall t I. Kadares.
Ca pika shiu ran mbi qelq

dhe un pr ty se ndjeva mall
Jetojm t dy n nj qytet
dhe rrall shihemi, sa rrall!
(I. Kadare)
Msuesi/ja drejton pyetjen: - Cilat jan veorit e tekstit q sapo dgjuat?

Organizim n vargje
Figura artistike
Fjal t przgjedhura poezia
Shprehje e ndjenjave
rim ritm
Msuesi/ja shnon n tabel mendimet e nxnsve, t cilat do ti shrbejn pr t plotsuar m pas

pemn e mendimit.
Ndrtimi i njohurive t reja: Pema e mendimit, pun n grupe
Hapi II. Pema e mendimit
Shpreh ndjenjat e poetit

teksti poetik i
llojit lirik organizim gjuhsor n vargje
teksti poetik futet n marrdhnie me:

i llojit epik Teksti poetik
tingujt fjalt imazhet pamjet grafike

tekste epiko-lirike,
liriko-epike teksti poetik
i llojit epik
> gjini e hershme q nga antikiteti deri n ditt e sotme

> rrfen sikurse teksti rrfimtar
> ngjason me tekstin e gjat rrfimtar, romanin
> kng, aventura, krer, libra
> poeti rrfen n mnyr t pandashme
> sht i pranishm prmes prshkrimit, veprimit t personazheve, dialogut
> temat e veprave epike lidhen me heroiken (ngjarje t rndsishme)
> fabula prmban linja t shumta paralele
> lexuesi njihet menjher me konfliktin q po ndodh
47
N kt rubrik nxnsit vrejn edhe ngjashmrit mes tekstit poetik dhe tekstit rrfimtar.
Struktura:
Fillimi hyrje e shkurtr u drejtohet hyjnive apo muzs q ta frymzojn pr t shkruar kngn
Digresioni: largim i prkohshm nga objekti
Episodi: digresion i prfunduar
Funksioni ngadalsues i digresionit dhe i episodit
Teksti poetik, lloji epik: epi, poema kalorsiake, didaktike, alegorike.
Llojet epiko-lirike dhe liriko-epike u krijuan nga llojet epike duke u shtuar elemente lirike:
poema, romanca, balada.
Teksti poetik i llojit lirik
- Lloj poezie e shoqruar me tingujt e lirs
- Poezi e shkurtr q shpreh unin e poetit
Hapi III. Msuesi/ja e ndan klasn n katr grupe pr t plotsuar tabeln me teknikn Di/ Dua t di/
Msova.
do grupi i jep nga nj shtje, p.sh.:
Grupi I. Llojet epike n vargje.
Grupi II. Llojet epiko- lirike dhe liriko-epike.
Grupi III. Llojet e liriks tradicionale.
Grupi IV. Lirika moderne.
shtja Di Dua t di Msova

Llojet epike n vargje Form e gjat e krijimit - Epi i Gilgameshit
n vargje - Knga epike m e
shkurtr se poema
kalorsiake
Llojet epiko-lirike dhe - Poema - Ka marr nga epika
liriko-epike - Romanca mnyrn e rrfimit t
- Balada ngjarjeve dhe notat
Kan ton t piklluar, lirike.
nota elegjiake, - Tema e dashuris,
elemente realiste dhe elementet epike jan
t jashtzakonshme t shkrira n mnyr
harmonike.
Llojet e liriks - Elegjia
tradicionale - Oda
- Himni
- Idili
Lirika moderne Risi n form dhe n Synon t hyj n
prmbajtje, thellsi t
vargu i lir nnvetdijes.
Zbulon nj bot me
imazhe dhe prjetime
emocionale.
Hapi IV. Minikonkurs

Msuesi/ja u shprndan t tre rreshtave t bankave nga nj fragment t ndryshm teksti poetik.
Nj nxns nga secili rresht e lexon at me z t lart.
Nxnsve u krkohet ta klasifikojn tekstin sipas llojit.
Ata duhet t argumentojn prgjigjen e tyre me 2-3 veori kryesore.
Grupi I. Knga e Rozafatit / Cikli i Kreshnikve.
Grupi II. Bagti e Bujqsi.
48
Grupi II. Vdekja e Nositit.
Prforcimi i njohurive: Lexim i drejtuar, pun e pavarur

Hapi V. Lexim i drejtuar
Do t punojn me shtjen Veorit e tekstit poetik. Nxnsit do t lexojn dy fragmentet pr tì
krahasuar ato.
I
Prmbi kryet topuzi i ka fjurue
Dymbdhet pash nlendin u ngul topuzi
Dymbdhet pash si re u ue pluhni
(Gjergj Elez Alia)
II
Ca pika shiu ran mbi qelq
dhe un pr ty se ndjeva mall
Jetojm t dy n nj qytet
dhe rrall shihemi, sa rrall!
(I. Kadare)
Pun e pavarur
Msuesi/ja u drejton nxnsve pyetjen:
- Cili sht qllimi i shkrimit t t dyja teksteve poetike?
Bni nj prmbledhje t tekstit t par dhe t dyt.
Diskutojn nxns t nivelit t lart pr tekstin e par dhe t nivelit t mesm pr tekstin e dyt.
Vlersimi
a) rrjedhshmrin e t folurit dhe saktsin e informacionit shkencor;
b) aftsin e secilit nxns pr t kombinuar, harmonizuar dhe paraqitur sakt punn n grup (3-4 nxns
vlersohen me not).
Shnim.
Ushtrohuni n faqen nr. 21 t tekstit.
Sillni n klas shembuj t llojeve t ndryshme poetike.
Dalloni veorit e tyre kryesore.
Fusha: Gjuht dhe komunikimi Lnda: Shkalla: V Klasa: X

Letrsi
Tema msimore: Poezia (II) Pun me tekstin poetik

Analiza e tekstit poetik (modeli I)
49
Rezultatet e t nxnit sipas kompetencave Fjal ky:

t fushs, varsisht nga tema msimore Poezi
Nxnsi/ja: Metrik
dallon aspektet metriko-ritmike t Varg
vargzimit; Cezur
ilustron figurat e sintakss poetike; Rim
analizon strukturat poetike sintaksore. Sintaks poetike
Burimet: teksti i nxnsit, e-libri, vargje Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndrkurrikulare
nga poezi t ndryshme, mjete shkollore, CD Muzika
me vargje nga Epika legjendare Cikli i Artet figurative
Kreshnikve

Struktura PNP Metoda, teknika dhe veprimtari Koha
Parashikimi Dgjim i fragmentit, parashikimi 5 minuta
me terma paraprak
Ndrtimi i njohurive Praktik e udhhequr, marrd- 25 minuta
hniet pyetje-prgjigje, lexim
zinxhir
Prforcimi i njohurive Praktik e udhhequr 15 minuta
Parashikimi: Dgjimi i fragmentit, parashikimi me terma paraprak

Msuesi/ja u krkon nxnsve t jen t vmendshm pr t dgjuar fragmentin nga Cikli
i Kreshnikve.
Gjat leximit nxnsit do t prcaktojn nse vargjet kan ritm, rim dhe muzikalitet.
Pas atmosfers plot emocion q krijohet, nxnsit diskutojn pr pranin e ktyre tri veorive n vargje.
Kalojn n rubrikn Parashikimi me terma paraprak
Msuesi/ja shkruan n tabel termat: metrik, varg, cezur, ritm, rim.
Metrik Varg Cezur Ritm Rim
Metrik - nga Elementi formal Pushim i shkurtr Prsritje e Prputhje e

greq. metr varg. m i dukshm, q brenda nj vargu rregullt plot
Metrika sht ajo dallon nj tekst gjat leximit, q e rrokjeve t e rrokjeve t
deg e teoris s poetik bhet n nj vend theksuara fundit
letrsis, q merret nga tekstet t caktuar, sipas e t patheksuara, t dy a m
me sistemin, mbi e llojeve t tjera. metrit, pr t ose t rrokjeve t shum vargjeve,
t cilin ndrtohen theksuar m mir gjata e t shkurtra duke filluar
llojet e ndryshme ritmin. n nj varg. nga zanorja e
t vargjeve. theksuar.
Nxnsit duhet t bjn lidhjet ndrmjet termave dhe tekstit poetik.

Pr tì prvetsuar m mir kta terma edhe nga ana praktike, msuesi/ja i udhzon q t lexojn me
vmendje tabeln n faqen 22.
Disa nxns, t zgjedhur nga msuesja, lexojn vargje duke u kujdesur ta prshtatin me theksin ritmik.
Msuesi/ja sjell shembuj nga muzika pr t shpjeguar ritmin.
50
Ndrtimi i njohurive t reja: Praktik e udhhequr, pyetje-prgjigje
Praktik e udhhequr
Msuesi/ja udhzon nxnsit q t lexojn krkesat e ushtrimeve 1 dhe 2, n faqen 30.
Ata duhet t gjejn lidhjen ndrmjet ritmit dhe vargut, si dhe t punojn me krkesat e ushtrimit 2.
- Poezia e Kadares ka ritm t shpejt, ruhet simetria pr t theksuar fjalt me t njjtin theks
ritmik (3, 7).
Marrdhniet pyetje-prgjigje
Msuesi/ja i udhzon nxnsit q t lexojn shtjen Aspektet metriko-ritmike rima dhe u drejton
pyetjet:
- Si e dallojm rimn? (Nga prputhja e plot e rrokjeve t fundit t dy a m shum vargjeve,
duke filluar nga zanorja e theksuar.)
- Sa lloj rimash kemi? (Kemi disa lloj rimash, si: rim t prputhur, rima t kryqzuar, rim t
alternuara dhe rim zinxhir.)
Nxnsit punojn edhe ushtrimin 4, n faqen 31.
- Jepni disa shembuj t rimave q prmendt.
Nxnsit lexojn secili nga nj strof dhe shpjegojn llojin e rims.
- A ka vler kuptimore rima? (Rima sht element organizues i vargut q jep muzikalitet).
Nj nxns dallon rimn e alternuar, ABAB, nga vargjet e shkruara n drras.
Vargu Rima Vlera kuptimore

Tani krkoj un posht e lart ABAB rim e alternuar V n dukje fjalt me pesh
Nj vend ku ty t t lshoj kuptimore,
Nj strof, not a nj brilant shrben si orientim pr v-
Ku t t l, t puth, t shkoj mendjen
(I. Kadare, Kristal) e lexuesit
Lexim zinxhir
Msuesi/ja, n bashkpunim me nxnsit, punojn temn Strofa.
Strofa sht njsi metrike, ku grupohen vargjet.
Nxnsit lexojn njri pas tjetrit informacionin pr strofn.
- Pr sonetin msuesi/ja ka prgatitur t fotokopjuar poezin e Mjeds,Lirija
Prforcimi i njohurive: Paraqitja e rezultateve t arritura: praktik e udhhequr
Praktik e udhhequr
Msuesi/ja aktivizon nxns t nivelit baz pr t dalluar llojet e strofave nga shembuj t tekstit n faqen
24-28.
Distiku strof me dy vargje.
Tercina strof me tri vargje.
Katrena strof me katr vargje.
Gjashtvargshi strof me gjasht vargje.
Soneti dy strofa katrshe dhe dy strofa treshe.
Dy nxns do t lexojn disa nga poezit q msuesi/ja ose nxnsit kan sjell n klas dhe do t
analizojn llojet e strofave.
Gjithashtu, diskutojn edhe shtjen Struktura poetike sintaksore: vendosja e fjalve n varg.
Msuesi/ja shkruan n tabel
51
Epanastrofa
Elipsi Epifora
Figurat e sintakss poetike
Inversioni Anafora

Polisindeti Asindeti Enumeracioni Shkallzimi

Nxnsit e nivelit mesatar dhe t lart shpjegojn n mnyr t prmbledhur kuptimin e do figure.
Objekt diskutimi do t jen shembujt e faqes 25.
Msuesi/ja u jep nxnsve detyra si m posht:
Te Mjeda:
Dalloni inversionin. Kthejeni vargun n rendin normal.
- far i dallon vargjet polisindete dhe asindete?
- far do t prftohet nga prania dhe mungesa e lidhzave?
Pr enumeracionin:
Lexoni strofn, gjeni objektet q numrohen.
- A ju ndihmon enumeracioni pr t imagjinuar, pr t prshkruar?
Dalloni shkallzimin ngjits (klimaks) nga shkallzimi zbrits (antiklimaks).
Pr anaforn:
Dalloni anaforn.
- Cili sht roli i prsritjes?
Vlersimi
a) rrjedhshmrin e t folurit dhe saktsin e informacionit shkencor. (2-3 nxns t nivelit baz);
b) aftsin e secilit nxns pr t kombinuar dhe paraqitur sakt punn. (3-4 nxns t nivelit mesatar, t
Shnim.
Ushtrimet 18 dhe19, n faqen 31.

Tema msimore: Poezia (III) Dallojm shumllojshmrin dhe bukurin e
figurave artistike
Gjuha figurative: figurat retorike t kuptimit ( modeli I )

52
Rezultatet e t nxnit sipas kompetencave t fushs, Fjal ky:

varsisht nga tema msimore Tekst poetik
Nxnsi/ja: Figura retorike t kuptimit
dallon transformimin e kuptimit nga nj fjal n tjetrn; Metafor
identifikon figurat retorike; Alegori
prshkruan nj peizazh, duke prdorur figurat retorike t Krahasim
kuptimit; Roli i figurave
. shpjegon funksionin e similituds dhe t hiperbols.
Burimet: teksti i nxnsit,e-libri, Lidhja me fushat e tjera ose me temat
mjete shkollore, foto t ndryshme me simbolik ndrkurrikulare
Artet figurative
TIK

Struktura: PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha
Parashikimi Stuhi mendimesh 5 minuta
Ndrtimi i njohurive Piramida e mendimit, tabela e 25 minuta
koncepteve, praktik e udhhequr,
pun n grupe
Prforcimi i njohurive Shkrim i lir 15 minuta

Stuhi mendimesh
Msimi fillon me nj bised pr detyrn e shtpis. Dy nxns shpjegojn rolin e figurave t sintakss
poetike (inversionit dhe elipsit).
M tej, msuesi/ja shkruan n tabel konceptin Tekst poetik dhe ndrton skemn e mposhtme, duke
br kshtu prmbledhjen e elementeve t tij.
Teksti poetik
informimi dhe prshkrimi
mnyra si shprehet prmbajtja qllimi komunikimi i gjendjes shpirtrore dhe emocionale
epike
form prmbajtje epiko-lirike, liriko-epike
lirike
vargu
t theksuara kombinim i fjalve n
numr rrokjesh planin sintaksikor
t patheksuara rendin normal
cezura
sintaksikor
ritmi
shmangie simbolesh (inversion)
rima
enumeracion
strofa
anafor
53
Ndrtimi i njohurive t reja: piramida e mendimit, tabela e koncepteve, praktik e udhhequr,

pun n grupe
Msuesi/ja ndrton n tabel piramidn e mendimit me konceptin figurat e kuptimit dhe figurat e
shprehjes.
Figurat LETRARE
M S P M S A k S P e a H l G I
E i e E I L r i E p n I i R R
T n r T M E a m R i t P T O O
O e i A B G h i S t i E o T N
N k f F l O e t E I
O O a R T
N t e
I t r O L R s i B a S A
I i z
M o a R I I i t O K
F a
I k Z A A m u I L U
A a a i d K A
a I
M
I
Msuesi/ja u shpjegon nxnsve se far jan figurat e kuptimit dhe figurat e shprehjes.
Figurat e kuptimit krijohen duke br nj zhvendosje t kuptimit t fjalve, si dhe duke u dhn atyre nj
kuptim t ri, t pasur me ndrlikime t thella e me vlera sugjestive.
Pr ta shpjeguar m qart procesin e zhvendosjes s kuptimit, msuesi/ja i orienton nxnsit t
lexojn vargjet q jan shkputur nga Martesa e Halilit dhe Gjergj Elez Alia.
Msuesi/ja mund t drejtoj pyetjet e mposhtme:
- kuptoni me krahasim t zgjatur (similitud)?
- A e ndihmon krahasimi i zgjatur lexuesin t prftoj imazhe, vizion t ri sugjestiv dhe origjinal?
Praktik e udhhequr
Msuesi/ja u lexon nxnsve dy vargje nga poema e Naim Frashrit, Bagti e Bujqsi.
Kur dgjon zthin e sms qysh e l qingji kopen,
blegrin dy a tri her edhe ikn e merr dhen.
- N kto vargje ka krahasim apo krahasim t zgjatur (similitud)? Shpjegoni funksionin e figurs.
Msuesi/ja zgjedh nj nxns t nivelit baz pr t dhn prgjigjen dhe nj nxns t nivelit t lart
pr t br shpjegimin.
- Kshtu punohet edhe pr hiperboln dhe litotn.
Tabela e koncepteve
N kt faz, msuesi/ja ndalet n do figur pr t br shpjegimet prkatse, duke i shoqruar
me shembujt e tekstit. Msuesi/ja ndrton n drras t zez tabeln e konceptit, e cila plotsohet
edhe nga nxnsit n fletoret e tyre.
54
Metafora Metonimia Alegoria Simboli

Fjala metafor Fjala metonimi vjen Fjala alegori vjen nga Fjala simbol vjen nga greqishtja sim-
vjen nga greqishtja nga greqishtja dhe greqishtja alegoria = bolon shenj konvencionale.
dhe do t thot do t thot ndr- allos - tjetr dhe ago- Simboli paraqet nj ide, mendim,
bartje. Metafora rim, reio dukuri me an t nj sendi, shenje,
vlersohet edhe zvendsim emri. - flas, them. Alegoria figure konkrete, t perceptueshme.
si krahasim i Pra, kjo sht sht i foluri i trthort. Thelbi i tij sht prfaqsimi, pra
shkurtuar, t cilit i figur Kuptimi i vrtet sendi ose prfytyrimi i tij prfaq-
mungon lidhza si. e zhvendosjes fshihet pas simboleve, son iden, dukurin. P.sh., flamuri
kuptimore, duke paralelizmave e simbolizon nj shtet, nj organizat,
i dhn fjals nj krahasimeve. (Kujtoni nj grup shoqror etj. Ose, titulli i ro-
kuptim t ri, i cili veprn e D. Aligerit, manit t Kadares Kshtjella sht
mbshtetet n n t ciln alegoria simbolik, sepse kshtjella simbolizon
lidhjen prshkon tr veprn.) qndresn e
e varsis e jo t shqiptarve ndaj pushtimit osman.
ngjashmris.
Antiteza Grotesku Ironia

Fjala antitez vjen nga greqishtja Mnyr e paraqitjes artistike t Fjala ironi vjen nga gr. dhe do
dhe do t thot kundrvnie. Pra, gjrave reale e t dukurive t t thot tallje e fshehur. Kjo
n qendr t ksaj figure qndron jets, duke zmadhuar tepr dhe figur prdoret shpesh n llojet
kundrvnia e dukurive, tipareve me qllim disa an t tyre, pr e letrsis komike. Ironia, kur
ose e veprimeve. Kjo figur ndr- t dhn kontraste t forta e t merr form t ashpr, kalon n
tohet shpesh me an t antoni- papritura. sarkazm.
meve (p.sh., i mir - i keq).
Shembujt pr seciln nga figurat e paraqitura n tabeln e konceptit jan n libr.
Praktik e udhhequr, pun n grupe

Msuesi/ja udhzon nxnsit q t punojn me ushtrimet 9 dhe 13, n faqen 31.
Ushtrimi 13. Gjeni ndryshimin ndrmjet ktyre dy shprehjeve:
a) e kuqe si flaka;
b) e kuqe flak.
Ky ushtrim do t ndihmoj nxnsit pr t kuptuar metaforn si figur e kuptimit, ku mekanizmi i

zhvendosjes arrihet nprmjet nj termi t ndrmjetm.
Msuesi/ja shpjegon termin e ndrmjetm. Nxnsit lexojn shembujt n tekst.
Nxnsit, t ndar n dy grupe, punojn ushtrimin 8.
Grupi I. Qiell i ngrysur.
Grupi II. Mjekr e argjendt.
- Pr t ilustruar alegorin, msuesi/ja u krkon nxnsve t lexojn fjalit q kan nnvizuar.
Msuesi/ja lexon Vaji i bylbylit ose Shkndija e diellit ndaj manushaqes. U krkohet nxnsve
t shpjegojn se cili sht kuptimi i alegoris bylbyl ose manushaqe.
Pr t shpjeguar antitezn, msuesi/ja shkruan n tabel disa ifte antonimike, p.sh.: vdesim
- rrojm, zhvish - vish dhe shpjegon se kto ifte:
1. kan kuptime t kundrta (vdesim rrojm);
2. jan prdorime t formave negative (me ndihmn e parashtesave, zhvish - vish).
55
Prforcimi i njohurive: Shkrim i lir
Shkrim i lir
Shkrim me tem t lir. Ushtrimi 20, n faqen 31.
Bni nj prshkrim t shkurtr t nj peizazhi, me 7 fjali, duke prdorur krahasime, epitete.
Nxnsit punojn rreth 10 minuta.
Msuesi/ja dhe nxnsit dgjojn dy prshkrime t nxnsve t niveleve t ndryshme.
Msuesi/ja mund t ndihmoj dhe t orientoj disa nxns q kan mangsi n procesin e krijimit t nj
teksti prshkrues.
Vlersimi
vlersohen me not).
Shnim.
Ushtrimi 15, n faqen 31.

Tematika: Letrsia, gjinit dhe llojet letrare Situata e t nxnit: Drama dhe vlerat e saj
Tema msimore: Drama

Teksti dramatik (modeli I)
Rezultatet e t nxnit sipas kompetencave t fushs Fjalt ky:
varsisht nga tema msimore tekst dramatik
Nxnsi/-ja: tragjedia
identifikon tekstin dramatik dhe veorit e tij; komedia
bn skemn e klasifikimit t tekstit dramatik; drama
rendit veorit e analizs s tekstit dramatik; dialogu
dallon tekstin dramatik nga teksti teatror. konflikti
didaskalia
Lidhja me fushat e tjera ose me temat
Burimet: teksti i nxnsit, e-libri, shirita letre me dialog nga ndrkurrikulare
tragjedia Romeo dhe Zhuljeta. Artet figurative
Muzika
Koreografia
56

Struktura PNP Metoda teknika e veprimtari Koha
Parashikimi Skeda e dialogut, bised 10 minuta
Ndrtimi i njohurive Pema e mendjes, vshtrim kraha- 25 minuta
sues, pun n grupe
Prforcimi i njohurive Lexim i pavarur 10 minuta
Parashikimi: Skeda e dialogut, bised
Hapi I: Skeda e dialogut

Bised pr detyrn e shtpis.
M pas msuesi/ja paraqet n tabel nj shirit letre, ku sht shkruar nj dialog i shkputur nga tragjedia
Romeo dhe Zhuljeta.
Zhuljeta : Vaja ?
Vaja : Jot m po vjen tani ktu.
ki mendjen dhe hap syt se po gdhihet.

- Materiali q po lexoni i prket nj teksti rrfyes apo nj teksti dramatik? Nxnsit n prgjigjet e
tyre mund t flasin dhe pr llojin e tekstit dramatik (pr tragjedin).
Ndrtimi i njohurive t reja: Pema e mendjes, vshtrim krahasues, pun n grupe
Pema e mendjes
Msuesi/ja shkruan n tabel termin teksti dramatik dhe s bashku me nxnsit plotson skemn.
dialog monolog didaskalit (informojn)
nuk ka prshkrim
Teksti dramatik nuk ka rrfim t ngjarjes

dialogu ka ngarkes shprehse Struktura
mbart tensionin dramatik
aktet skena emri i personazhit fjalt

- Vshtrim krahasues
Msuesi/ja bashk me nxnsit lexojn dy tekstet, punojn me teknikn Vshtrim krahasues.
Teksti rrfimtar Teksti dramatik

- rrfyesi n vetn III, I - emrat e personazheve
- ka prshkrime - dialogt e tyre
- dialog - didaskalit q zvendsojn
- pjes prshkrimin
- personazhe - tensioni dramatik jepet nprmjet
- tensioni dramatik jepet dhe dialogut
nprmjet fjalve t rrfyesit
57
Pun n grupe
Msuesi/ja i ndan nxnsit n tri grupe pune. Secili grup do t nxjerr n pah veorit e nj prej llojeve t
tekstit dramatik.
Grupi I tragjedia,
Grupi II komedia,
Grupi III drama.
Nxnsit mund t punojn me teknikn Pema e mendjes.
Fillesa e tekstit dramatik,

n antikitet
Llojet e tekstit dramatik
Tragjedia Komedia Drama
imitim i veprimeve t jeta dhe veprimet e

njerzve t veant imitim i veprimeve t ulta njerzve t zakonshm
tema t rndsishme pr gjuha e komedis e tema afr tematiks s

individt dhe shoqrin ngjashme me gjuhn e prozs
prditshme
gjuha e ngritur me fjal konfliktet njerzore pa
t zgjedhura karakteristik - komizmi pjesmarrjen e hyjnive;
dhe satira konflikti i individit me t
karakteristik - tragjizmi
tjert, me rrethin shoqror
mosprputhje midis
heronj me veti t larta, mbretr,
fjals dhe veprimit t
hyjni, t pafajshm, lidhen me nuk ka hero tragjik
personazhit
faje t s kaluars, dnimi i
tyre sht i pashmangshm personazhet: njerz t heroi lufton pr
zakonshm, me vese, individualitetin e vet, jo pr
fundi i pashmangshm i veprimet e tyre i bjn interesa t shoqris
heroit tragjik qesharak
heroi nuk bhet qesharak
Katarsis procesi i mesazhi - goditja e veseve kur prpjekjet e tij dshtojn,
pastrimit shpirtror nprmjet t qeshurs humbja dhe fitorja shihen si
dukuri t zakonshme t jets
njerzore
Nxnsit, sipas grupeve, i nnvizojn n tekst kto veori dhe prfaqsuesi i do grupi lexon t dhnat, t
cilat msuesi/ja i shkruan n tabel duke plotsuar skemn e llojeve t tekstit dramatik.
Lexojn edhe informacionin pr: farsn, melodramn, radiodramn dhe dramn televizive.
Pun n grupe
Nxnsit do t plotsojn skedn Analiza e tekstit dramatik.
Msuesi/ja orienton nxnsit t vshtrojn fragmente nga tragjedia Romeo dhe Zhuljeta, Shekspir. Ata
plotsojn skedn e ksaj tragjedie.
58
Grupi I Elementet e jashtme.
Autori:
Titulli:
Botimi:
Struktura e tekstit:
a) Didaskalit dhe batutat.
b) Skenat dhe aktet.
Grupi II Elementet e brendshme.
Personazhet:
Gjuha dhe stili:
Nxnsit zgjedhin detaje pr t dhn prgjigje t sakta.

Msuesi/ja cakton nxns t nivelit t lart pr t punuar me sintaksn, leksikun, figurat retorike.
Teksti e konteksti:
Grupi III Mesazhi n fjalt e personazheve.
Lideri prezanton punn e secilit grup. Nxnsit e tjer plotsojn n fletore ose n tekst prgjigjet, duke
ndjekur hap pas hapi analizn e tekstit dramatik.
Prforcim i njohurive: Lexim i pavarur

Lexim i pavarur
Nxnsit do t punojn pr t dalluar tekstin dramatik nga teksti teatror.
Nnvizojn me nj vij t dhnat e tekstit dramatik, me dy vija t dhnat e tekstit teatror.
Nj nxns lexon t dhnat e tekstit dramatik.
Nj nxns tjetr lexon t dhnat e tekstit teatror.
Vlersimi
Msuesi/ja vlerson nxnsit pr:
a) rrjedhshmrin e t folurit dhe saktsin e informacionit shkencor (1-2 nxns me not).
nxns me not).
Shnim
Vzhgoni mnyrn e vlersimit, e cila mund t jet me not ose me shprehje.

Kur jan shfaqur fillesat e tekstit dramatik?( detyr pr orn pasuese me tem Teatri antik.)
59
Fusha: Gjuht dhe Lnda: Letrsi Shkalla: V Klasa: X

komunikimi
Letrsia, diskutim rreth natyrs s saj

Tema msimore:
Natyra dhe funksioni i letrsis
Letrsia dhe artet e tjera (modeli II)
fushs varsisht nga tema msimore. letrsia,
Nxnsi/-ja: arti i fjals,
flet pr objektin e letrsis, duke e dalluar figurat,
nga fushat e tjera t dijes; subjektive,
lexon nj tekst studimor, ku identifikon estetik,
procesin e krijimit letrar; trillimi,
krahason shkencn pr letrsin me shkenca e letrsis
shkencat ekzakte;
flet pr lidhjen e ngusht mes arteve t
tjera dhe letrsis;
shpjegon funksionin estetik t artit t
fjals (letrsis) dhe arteve t tjera.
Burimet : teksti i nxnsit, fragmente t Lidhja me fushat e tjera ose me temat
ndryshme letrare, e-libri ndrkurrikulare:
Muzika
Artet figurativ
PNP: bised, stuhi mendimi, diagrami i Venit, pun n grupe, pun n dyshe

Parashikimi: Bised, stuhi mendimi
Bised
Fillon ora e msimit duke diskutuar pr natyrn e letrsis. Pyetjet q msuesi/ja u drejton nxnsve:
-`sht letrsia?
-Cili sht objekti i studimit t letrsis? (Objekti i studimit t letrsis sht njeriu dhe bota.)
Msuesi/ja dgjon mendimet e nxnsve dhe i orienton ata drejt thelbit t tems. (Natyra e letrsis)
Stuhi mendimi
Msuesi/ja me an t nj stuhie mendimesh, nxit nxnsit t flasin rreth termit letrsi.
- kuptoni me termin letrsi?
njeriu dhe bota rreth tij
gjinit epike,lirike,dramatike gjuha e zgjedhur

Letrsi
ndikon te emocionet e njeriut vepra n proz e poezi

prfytyron nj realitet stili i veant i veprs dhe i autorve
t njohur, i prpunuar ka funksion njohs,
artistikisht ndikues, estetik
60

Fjala letrsi vjen nga fjala latine littera, q do t thot shkronj (dika e shkruar).
Mund t shpjegoj msuesi/ja edhe fjaln trillim nga ana letrare.
Trillim - Krijimi i nj ngjarjeje a i nj karakteri, q nuk sht ashtu n jetn e prditshme, por q jepet si
dika e vrtet q mund t ndeshet a mund t ngjas; krijim imagjinar, fantazi; trillim artistik (poetik).
Gjithashtu mund t themi se teksti letrar ndikon te lexuesi n mnyr subjektive nprmjet emocioneve,
qndrimeve t tij. Tekstet letrare kan t pranishme edhe funksionin estetik (knaqsia estetike e s
bukurs), i cili prfshin n vetvete: stilin, gjuhn, metrin, ritmin, strukturn e veprimit letrar.
Ndrtimi i njohurive t reja: diagrami i Venit, bised, pun n grupe

- S bashku (msues e nxns) diskutojn pr prodhimin letrar, si objekt i shkencs mbi letrsin.
-Msuesi/ja bisedon me nxnsit pr shkencn e letrsis dhe objektin e saj, duke e krahasuar me
shkencat e tjera. Strukturon n drras t zez prgjigjet e nxnsve,(duke i plotsuar ato) prmes
diagramit t Venit.
Shkenca pr letrsin Shkencat ekzakte
-nj lloj i njohjes shkencore -prirje pr objektivitet

e interesuar pr veorit individuale t -ligjsi t prgjithshme t
veprs
dukurive etj.
-ka si qllim studimin e veprave letrare
-prfundimet e saj jan t
paprcaktueshme
-prirje pr objektivitet
- analiz -sintez
Bised: Marrdhnia e letrsis me artet e tjera

Pun n grupe
S bashku kalojn te rubrika Diskutoni dhe arsyetoni.
Msuesi e ndan klasn n katr grupe t mdha.
Grupi I- ushtrimi 2,4. Shpjegojn me shembuj funksionin estetik t veprs letrare.
Grupi II-ushtrimi 5.
Nxnsit kan 2-3 koh q t lexojn fragmentin me synimin pr t identifikuar lidhjen ndrmjet
krijuesit dhe fantazis.
Krahasimi q bn Frojdi ndrmjet fmijs dhe lojs s tij:
o q ndryshon sipas fantazis s tij rendin e veprimeve,
o ndan realitetin nga bota e vet e lojrave,
o orienton objektet dhe qndrimet imagjinare te sende t kapshme t bots reale,
o gjithka e bn me pasion, me seriozitet;
e bn shum t qart si e krijon krijuesi botn e tij t fantazuar, t ciln e merr shum seriozisht, e
trajton me pasion t madh, duke e ndar qart nga realiteti.
Nga bota joreale, objektet e s cils nuk na japin knaqsi, n kuadrin e lojs s fantazis, ato bhen
pr shikuesin, dgjuesin, krijuesin burime knaqsie.
N procesin e krijimit, sipas Frojdit, marrin pjes:
a. imagjinata,
b. serioziteti,
c. pasioni i madh,
d. sinqeriteti,
e. knaqsia e t brit dika ndryshe nga realiteti.
Grupi III- ushtrimi 6. Shum studiues e krahasojn shkrimtarin me zotin. Nxnsit do ndalen te:
krijimi i bots i ngjashm me krijimin e nj realiteti t ri forca e imagjinats
61
Grupi IV - ushtrimi 7, 10. Qndrimi dhe gjykimi i lexuesit t nj vepre letrare nga ai i studiuesit dhe i
kritikut. Pozicioni i kritiks n raport me lexuesin.
Prforcimi i njohurive: Pun n dyshe
Nxnsit punojn ushtrimin 3.
Secila tavolin zgjedh nj krijim letrar (poezi, tregim, roman, dram), nga ato q jan zhvilluar n klasat
e mparshme.
Tregojn pr gjendjen emocionale dhe shpirtrore q u ka krijuar.
Lloji i realitetit (historik ose imagjinar) q u ka prcjell autori dhe mesazhi q kan marr prej saj.
Flasin pr personazhe t cilat i quajn si modele n jetn e tyre.
Nxnsit thon arsyet se cili sht autori m i plqyer n letrsin shqiptare dhe n at botrore.
Dgjohen 2 nxns.
Vlersimi:
Msuesi/ja vlerson nxnsit pr : a) rrjedhshmrin e t folurit dhe saktsin e informacionit shkencor
(1-2 nxns me not).
nxns me not).
c)shkmbimin e mendimeve, vetkorrigjimin dhe paraqitjen e sakt t zgjidhjes s ushtrimit 3 gjat puns
n dyshe (dgjohen 2-3 nxns, vlersimi mund t jet edhe pa not).
Shnim:Vzhgoni mnyrn e vlersimit, e cila mund t jet me not ose me shprehje.
Detyrat dhe puna e pavarur:
a) Nxnsit do t plotsojn ushtrimin 9.
Krahasojn nga njra-tjetra teorin e letrsis, kritikn dhe historin e letrsis.
b) Ushtrim paraprgatitor pr orn pasardhse nga rubrika Pun n grup, faqja 11.

Renditja e llojeve t teksteve letrare
Tema msimore: Klasifikimi i veprave letrare
Teksti rrfimtar dhe llojet e tij (modeli II)
fushs, varsisht nga tema msimore Proz
Nxnsi/ja: Tekst rrfimtar
identifikon tekstin rrfimtar dhe veorit e tij; Forma elementare
klasifikon tekstet n gjini e lloje letrare; Forma t prbra
rendit tekstet rrfimtare sipas zhvillimit t formave; Roman modern
dallon elementet e analizs s tekstit rrfimtar; Roman tradicional
plotson hartn e tekstit rrfimtar Krkohet shpres,
t autorit Antonis Samarakis.
Burimet: libri i nxnsit, e-libri, tekste rrfimtar n Lidhja me fushat e tjera ose me temat
forma elementare, shkumsa me ngjyra ndrkurrikulare:
Artet figurative
62
Struktura: PNP Metoda, teknika dhe veprimtari Koha

Parashikimi Bised 10 minuta
Ndrtimi i njohurive Pema e mendimit, pun me grupe 25 minuta
Prforcimi i njohurive Pun n dyshe, plotsimi i skeds 10 minuta

Parashikimi: Bised
Bised
Msimi fillon duke diskutuar pr detyrn e shtpis. Nj nxns lexon detyrn.
Kujtojm tri gjinit letrare
Lirika: Dramatika:
Epika: - harmonia melodike e fjalve - trajton konfliktin mes s
- rrfimi i ngjarjeve heroike; - shpreh botn e brendshme t mundshmes dhe realitetit;
- objektiviteti; poetit; - dialogu; monologu
- rrfimi n vetn III, vetn I; - subjektiviteti; - lloji letrar: n vargje dhe n proz
- uni lirik n vetn I; didaskalit.
Ndrtimi i njohurive: Pema e mendimit, pun me grupe
Pema e mendimit
Msuesi/ja i paraprgatit nxnsit pr t hyr n temn e re t msimit: Teksti rrfimtar dhe llojet e tij.
Njohurit do t plotsohen n bashkpunimin nxns - msues - nxns.
N kt etap do t prdoret teknika Pema e mendimit.
T rrfen
Ngjarja nj ose m
zhvillohet n koh e shum ngjarje a.fjalia nuk fillon me
dhe mjedise t rend t ri
caktuara
k b.gjuha m afr
s komunikimit t
organizohet prditshm
ka nj ose
t m lirshm se c .zgjedh dhe prdor
teksti poetik fjal me kuptim
m shum i t figurshm
personazhe d.prdor shprehje
frazeologjike,
t krahinorizma
mbshtetet n
r i
kushton pak a. prkthehet m
format e hershme t e rndsi organizimit leht se poezia
antikitetit tingullor
g
i organizimi
a. miti a. vllimi
m gjuhsor bhet b.pjest
letrsia gojore: b.legjenda n njsi t mdha c.kapitujt
format elementare c.fabula t
d. fjalt e urta a letrsia
e.prralla a. tregimi
r e shkruar:
b.novela
format e prbra: c. romani
63
Msuesi/ja shkruan n tabel ose paraqet n tabak letre tituj t teksteve rrfyese, si m posht, dhe
krkon prej nxnsve ti klasifikojn sipas forms.
Format elementare Format e prbra
- Narcizi (popullore greke) Prilli i thyer, I. Kadare
- Muji dhe Halili (popullore shqiptare) Kthimi n lice, Le Klezio
- Djali, shkabonja dhe e bukura e dheut Jesmin, M. Camaj
(popullore shqiptare)
- Fjalt e urta
Nxnsit lexojn nga teksti temn Format e prbra.
Hapi III. Pun me grupe
Pas klasifikimit t titujve t teksteve, nxnsit shpjegojn me fjalt e tyre se jan kto
forma dhe far i bn t dallueshme.
Bised: Analiza dhe komenti letrar. Romani modern dhe tradicional.
Pun me grupe
Secili grup do t identifikoj elementet e analizs s tekstit rrfimtar.
Grupi I. Fabula dhe subjekti.
Grupi II. Personazhet.
Grupi III. Koha, hapsira.
Grupi IV. Rrfimtari.
Grupi V. Boshti tematik.
Hapi IV. Mjetet stilistike.
Prforcimi i njohurive: Pun n dyshe, plotsimi i skeds

N kt etap nxnsit do t plotsojn hartn e ushtrimit n faqen 18.
Pas plotsimit t harts, shkmbejn idet (pun n ift) me shokun e banks.
Dy ifte nxnsish paraqesin punt e tyre.
Titulli: Krkohet shpres Autori: Antonis Samarakis Lloji letrar: Vllim me tregime
Tema: Blerja e shtpis s fmijris dhe kthimi n t.
Koha: Hapsira: Shtpia e fmijris dhe mjedisi

koha historike: bashkkohsia rrotull saj.
koha e brendshme: mesdit, kryhet veprimi, pasditja
(koha e mbetur n kujtes)
Rrfyesi: personazhi kryesor Personazhi:

- kryesor rrfyesi
- dytsor gruaja
Brthamat rrfyese: Mesazhi:

I. Personazhi kryesor ka arritur t siguroj kontratn e blerjes Zhgnjimi nga realiteti nuk
s shtpis. (paragraf rrfyes) mund t mundet nga ndrrat e
II. Shpreson se do t arrij lumturin me kthimin te shtpia e fmijris, malli dhe nostalgjia
fmijris. (meditues, prshkrues)
pr t.
III. Meditimi pr kohn e shkuar, n mjedisin e shtpis s
fmijris. (paragraf prshkrues dhe meditues)
IV. Zhgnjimi, nga realiteti, i cili nuk i mundson rikthimin te
koha e shkuar. (prshkrues, veprues)
64
Vlersimi
n dyshe (3-4 nxns vlersohen me not).
Duke prdorur Diagramin e Venit gjeni t prbashktat dhe t veantat ndrmjet
romanit tradicional dhe atij modern.

Poezia dhe vlerat e saj
Tema msimore: Teksti poetik
Analiza e tekstit poetik (modeli II)
varsisht nga tema msimore Poezi
Nxnsi/ja: Organizim n vargje
identifikon tekstin poetik dhe flet pr veorit e tij; Poezi lirike
dallon aspektet metriko-ritmike t vargzimit; Poezi epike
ilustron figurat e sintakss poetike;
analizon strukturat poetike sintaksore;
vren ngjashmrit ndrmjet tekstit rrfimtar poetik dhe
tekstit rrfimtar.
Burimet: teksti i nxnsit, e-libri, poezia Mall, e I. Lidhja me fushat e tjera ose me temat
Kadares ndrkurrikulare:
Piktura
Muzika
Parashikimi Pyetje - prgjigje 5 minuta
Ndrtimi i njohurive Pema e mendimit, shpjegim i gr- 25 minuta
shetuar me bashkbisedim, pun
n grupe, Di/ Dua t di/ Msova
Prforcimi i njohurive Pun me shkrim 15 minuta
Parashikimi. Pyetje - prgjigje

N fillim t ors s msimit, msuesi/ja u drejton pyetje nxnsve:
- `sht poezia?
- Rendisni disa figura retorike t kuptimit.
- `do t thot strof katren?
65
Ndrtimi i njohurive: Pema e mendimit, shpjegim i grshetuar me bashkbisedim, pun n grupe, Di/ Dua
t di/ Msova
Msuesi/ja mund t shpjegoj informacionin e ri duke e paraqitur n formn e nj peme t mendimit.
Shpreh ndjenjat e poetit

Hapi II (pema e mendjes)
Organizim gjuhsor n vargje

Teksti poetik
Futet n marrdhnie me:

teksti poetik i teksti poetik tekste
llojit lirik i llojit epik epiko-lirike
lirike-epiko tingujt fjalt imazhet pamjet
grafike
gjini e hershme q nga antikiteti deri n ditt e sotme
rrfen sikurse teksti tregimtar
ngjason me tekstin e gjat tregimtar, romanin
kng, aventura, krer, libra
poeti rrfen n mnyr t pandashme
sht i pranishm prmes prshkrimit, veprimit t personazheve, dialogut
tema e veprs epike lidhen me heroiken (ngjarje t rndsishme)
fabula prmban linja t shumta paralele
lexuesi njihet menjher me konfliktin q po ndodh, duke u konsideruar i njohur shkaku
N kt rubrik nxnsit vrejn edhe ngjashmrit ndrmjet tekstit poetik dhe tekstit rrfimtar.
Struktura:
Fillimi hyrje e shkurtr u drejtohet hyjnive apo muzs q ta frymzojn pr t shkruar kngn
Digresioni: largim i prkohshm nga objekti
Episodi: digresion i prfunduar
Funksioni ngadalsues i digresionit dhe i episodit
Teksti poetik, lloji epik: epi, poema kalorsiake, didaktike, alegorike.
Llojet epiko-lirike dhe liriko-epike u krijuan nga llojet epike, duke u shtuar elemente lirike:
poema, romanca, balada.
Teksti poetik i llojit lirik
- Lloj poezie e shoqruar me tingujt e lirs
- Poezi e shkurtr q shpreh unin e poetit
Msuesi/ja e ndan klasn n katr grupe pr t plotsuar tabeln me teknikn Di/ Dua t di/ Msova.
do grupi i jep nga nj shtje, p.sh.:
Grupi I. Llojet epike n vargje.
Grupi II. Llojet epiko-lirike dhe liriko-epike.
Grupi III. Llojet e liriks tradicionale.
Grupi IV. Lirika moderne.
66
shtja Di Dua t di Msova

Llojet epike n vargje Form e gjat e - Epi i Gilgameshit
krijimit n vargje - Knga epike m e shkurtr se
poema kalorsiake etj.
Llojet epiko-lirike dhe - Poema - Ka marr nga epika mnyrn e
liriko-epike - Romanca rrfimit t ngjarjeve dhe notat lirike.
- Balada - Tema e dashuris,
Kan ton t piklluar, elementet epike jan shkrir n
nota elegjiake, mnyr harmonike.
elemente realiste dhe
t jashtzakonshme
Llojet e liriks - Elegjia
tradicionale - Oda
- Himni
- Idili
Lirika moderne Risi n form dhe n Synon t hyj n thellsi t
prmbajtje, nnvetdijes.
vargu i lir Zbulon nj bot me imazhe dhe
prjetime emocionale.
Shpjegim i grshetuar me bashkbisedim: Analiza e tekstit poetik dhe figurat artistike. Uni lirik,
shembuj. Metrika.
Msuesi/ja i nxit nxnsit t bisedojn me njri-tjetrin pr rndsin e figurs artistike.
Pun n grupe
N kt etap nxnsit do t zgjidhin ushtrimet e tekstit.
Grupi 1. Ushtrimi 2. Gjeni ritm ka tetrrokshi n kt strof. A ruhet simetria apo kemi prirje pr t thek-
suar fjal t tjera:
Ktu afr shtpis sime

Ku u linda dhe u rrita
Rrjedh nj prrua dhe m tutje
Nj pullaz me llamarin
(Kadare)
Grupi 2. Ushtrimi 3. A ka vler kuptimore rima? Si e arrin kt vler n poezin e Poradecit Gjeniu i anijes?
Vshtro si shket sipr valash
E tundet anija m nge

Me krism e me prush prej strkalash
Mi t shkreptin nj rrufe!
Ti det, brohori fshehtsire!
Kuptim i potershm, ti det!
Po heshtje: ndaj vals s nxir
Gjeniu i anijes po flet:
Grupi 3. Ushtrimi 8. Analizoni mekanizmin e ndrtimit t ktyre metaforave:
a qiell i ngrysur
b mjekr e argjendt.
67
Krahasojini prfundimet tuaja.
Grupi 4. Ushtrimi 19. Prse sht e mundur figura e inversionit n gjuhn shqipe? lidhje ka me rendin e
gjymtyrve n fjali? Si duhet t jet ai?
Grupi 5. Ushtrimi 13. Gjeni ndryshimin ndrmjet ktyre dy shprehjeve:

a) e kuqe si flak
b) e kuqe flak.
efekte krijojn kto shprehje, po t zvendsonin njra-tjetrn n nj poezi? Bni nj prov duke
zvendsuar nj metafor me krahasimin gjegjs.
Prforcimi i njohurive: pun me shkrim

Nxnsit do t punojn ushtrimin 20, n faqen 31.
Shkruani nj prshkrim t shkurtr t nj ngjarjeje ose peizazhi, duke prdorur krahasime dhe epitete.
Vlersimi
vlersohen me not).
Shnim.
Ushtrohuni, n faqen nr. 21 t tekstit.
Sillni n klas shembuj t llojeve t ndryshme poetike.

Dalloni veorit e tyre kryesore.

Tematika: Letrsia, gjinit dhe llojet letrare Situata e t nxnit: Drama dhe vlerat e saj
Tema msimore: Drama
Teksti dramatik (modeli II)
fushs, varsisht nga tema msimore Tekst dramatik
Nxnsi/ja: Tragjedi
identifikon tekstin dramatik dhe veorit e tij; Komedi
bn skemn e klasifikimit t tekstit dramatik; Dram
rendit veorit e analizs s tekstit dramatik; Dialog
Konflikt
Didaskalia
68
Lidhja me fushat e tjera ose me temat

Burimet: teksti i nxnsit, e-libri, shirita letre me ndrkurrikulare
dialog nga tragjedia Romeo dhe Zhuljeta Artet figurative
Muzika
Koreografia
Parashikimi Skeda e dialogut, bised 10 minuta
Ndrtimi i njohurive Pema e mendimit, vshtrim kraha- 25 minuta
sues, pun n grupe
Prforcimi i njohurive Pun n grupe 10 minuta
Parashikimi: Skeda e dialogut, bised
Hapi I. Bised, skeda e dialogut

Bised pr detyrn e shtpis.
M pas, msuesi/ja paraqet n tabel nj shirit letre, ku sht shkruar nj dialog i shkputur nga tragjedia
Romeo dhe Zhuljeta.
Zhuljeta: Vaja?
Vaja: Jot m po vjen tani ktu.
Ki mendjen dhe hap syt, se po gdhihet.

- Materiali q po lexoni i prket nj teksti rrfimtar apo nj teksti dramatik? Ndrsa prgjigjen, nxnsit
mund t flasin edhe pr llojin e tekstit dramatik (pr tragjedin).
Ndrtimi i njohurive t reja: Pema e mendimit, vshtrim krahasues, pun n grupe
Pema e mendimit
Msuesi/ja shkruan n tabel termin teksti dramatik dhe s bashku me nxnsit plotson skemn.
dialog monolog didaskalit (informojn)
nuk ka prshkrim
Teksti dramatik nuk ka rrfim t ngjarjes

dialogu ka ngarkes shprehse Struktura
mbart tensionin dramatik
aktet skena emri i personazhit fjalt
Vshtrim krahasues
Msuesi/ja, bashk me nxnsit, punojn me teknikn Vshtrim krahasues.
69
- rrfyesi n vetn III, I - emrat e personazheve

- ka prshkrime - dialogt e tyre
- dialog - didaskalit q zvendsojn
- pjes prshkrimin
- personazhe - tensioni dramatik jepet nprmjet
- tensioni dramatik jepet dialogut
nprmjet fjalve t rrfyesit
Pun n grupe
Msuesi/ja i ndan nxnsit n tri grupe pune. Secili grup do t nxjerr n pah veorit e nj prej llojeve t
tekstit dramatik.
Grupi I. Tragjedia.
Grupi II. Komedia.
Grupi III. Drama.
Nxnsit mund t punojn me teknikn Pema e mendimit.
Nxnsit, sipas grupeve, i nnvizojn n tekst kto veori dhe prfaqsuesi i do grupi lexon
t dhnat, t cilat msuesi/ja i shkruan n tabel.
Lexojn edhe informacionin pr: farsn, melodramn, radiodramn dhe dramn televizive.
Fillesa e tekstit dramatik,

n antikitet
Llojet e tekstit dramatik
Tragjedia Komedia Drama
imitim i veprimeve t jeta dhe veprimet e

njerzve t veant imitim i veprimeve t ulta njerzve t zakonshm
tema t rndsishme pr gjuha e komedis e tema afr tematiks s

individt dhe shoqrin ngjashme me gjuhn e prozs
prditshme
gjuha e ngritur me fjal konfliktet njerzore pa
t zgjedhura karakteristik - komizmi pjesmarrjen e hyjnive;
dhe satira konflikti i individit me t
karakteristik - tragjizmi
tjert, me rrethin shoqror
mosprputhje midis
heronj me veti t larta, mbretr,
fjals dhe veprimit t
hyjni, t pafajshm, lidhen me nuk ka hero tragjik
personazhit
faje t s kaluars, dnimi i
tyre sht i pashmangshm personazhet: njerz t heroi lufton pr
zakonshm, me vese, individualitetin e vet, jo pr
fundi i pashmangshm i veprimet e tyre i bjn interesa t shoqris
heroit tragjik qesharak
heroi nuk bhet qesharak
Katarsis procesi i mesazhi - goditja e veseve kur prpjekjet e tij dshtojn,
pastrimit shpirtror nprmjet t qeshurs humbja dhe fitorja shihen si
dukuri t zakonshme t jets
njerzore
70
Prforcim i njohurive: Pun n grupe
Pun n grupe
Nxnsit do t plotsojn skedn Analiza e tekstit dramatik.
Msuesi/ja i orienton nxnsit t vshtrojn fragmente nga tragjedia Romeo dhe Zhuljeta, t Shekspirit.
Ata plotsojn skedn e ksaj tragjedie.
Grupi I. Elementet e jashtme.

Autori:
Titulli:
Botimi:
Struktura e tekstit:
a) Didaskalit dhe batutat.
b) Skenat dhe aktet.
Grupi II. Elementet e brendshme.
Personazhet:
Gjuha dhe stili:
Nxnsit zgjedhin hollsi pr t dhn prgjigje t sakta.

Msuesi/ja cakton nxns t nivelit t lart pr t punuar me sintaksn, leksikun, figurat retorike.
Grupi III. Mesazhi n fjalt e personazheve.
Teksti e konteksti:
Lideri paraqet punn e secilit grup. Nxnsit e tjer plotsojn n fletore ose n tekst prgjigjet, duke
ndjekur hap pas hapi analizn e tekstit dramatik.
Vlersimi
vlersohen me not).
Shnim.

Krkoni informacione pr mitet.
71

Letrsia antike greke dhe romake
Nj vshtrim nga epokat antike
Tema msimore:
Epokat historiko-letrare
fushs, varsisht nga tema msimore. Epok arkaike
Nxnsi/ja: Epok klasike
identifikon katr epokat e mdha historiko-letrare t Epok aleksandrine
antikitetit greko-romak; Epok romake
prshkruan veorit dhe zhvillimet e secils epok; Kultur antike
shpjegon lidhjet e ndrvarsis mes zhvillimeve
politike dhe atyre kulturore.
Burimet: teksti i nxnsit, e-libri, informacione nga Lidhja me fushat e tjera ose me temat
interneti ndrkurrikulare
Artet figurative
Historia
Muzika

Ndrtimi i njohurive Lexim zinxhir, prmbledhje e 25 minuta
strukturuar, pun n grupe
Prforcimi i njohurive Pun e pavarur 15 minuta

Parashikimi: Bised
Hapi I. Bised
Ora e msimit fillon duke diskutuar pr detyrn e shtpis. Nj nxns i nivelit baz lexon detyrn.
- Pse Antikiteti grek sht i rndsishm pr kulturn evropiane?
Gjat biseds, msuesi/ja i orienton nxnsit pr temn e re, Epokat antike greko-romake
Ndrtimi i njohurive: Lexim zinxhir, pun n grupe, prmbledhje e strukturuar

Hapi II. Lexim zinxhir
Pes nxns do t lexojn zinxhir informacionin e tekstit pr epokat antike greko-romake. Gjat leximit,
nxnsit e tjer do t nnvizojn n tekst shtjet kryesore.
72
Hapi III. Pun n grupe

Msuesi/ja e ndan klasn n pes grupe. Katr grupet e para do t prshkruajn veorit dhe zhvillimet e
secils epok antike.
Grupi I. Epoka arkaike (shek. XII-VII p.e.s.)
Grupi II. Epoka klasike (shek. VII-IV p.e.s.)
Grupi III. Epoka aleksandrine (shek. IV-II p.e.s.)
Grupi IV. Epoka romake (shek. II p.e.s.-shek. V e.s.)
Grupi V. Strukturon n tabel prgjigjet e antarve t grupeve
Hapi IV. Prmbledhje e strukturuar
Periudha Koha Zhvillimet politike/ushtarake Zhvillimet kulturore/letrare

Epoka arkaike shek. XII-VII p.e.s. N shek. XII fiset helene lid- 1. Poemat epike-heroike, Iliada
hin aleanc ushtarake kundr e Odiseja, Homeri
Trojs, q e plakitin, e djegin, e 2. Hesiodi, Punt dhe ditt,
kthejn n grmadh. Teogonia.
Epoka klasike shek. VII-IV p.e.s. 1. Ndrtohen institucionet e 1. Prkon me lulzimin e poez-
demokracis... shek. V, n kohn is, t teatrit, t filozofis e t
e sundimit t Perikliut. arkitekturs.
2. Athina bhet kryeqendra kul- 2. Duke nisur nga shek. VII, nga
turore e politike e helenizmit. himnet fetare dhe nga lutjet lind
poezia lirike.
3. Nj shekull m pas, nga diti-
rambi dhe poezia e karnavaleve
lindin format e para teatrore, q
do t ojn n krijimin e tragje-
dis dhe t komedis.
4. Historia, filozofia, oratoria, e
kan zanafilln n kt periudh.
Epoka alek- shek. IV-II p.e.s. Aleksandri i Madh, me pushtimet 1. U ngrit biblioteka m e madhe
sandrine e tij e shkatrroi perandorin e e epoks, me rreth 700 mij vl-
fuqishme perse dhe mbrriti deri lime.
n Indi. 2. Aristoteli, mendimtar e filozof.
3. Komedia dhe poezia vazhdo-
jn t lvrohen, por nuk e kan
m at rndsi e zhvillim q
arritn n epokn klasike.
Epoka romake shek. II p.e.s.-shek. M 146 p.e.s., mbasi ka nnsh- 1. Letrsia antike greke nuk u
V e.s. truar gjith Ilirin, Roma pushton shkri n letrsin romake, t dyja
Greqin. kto vijuan t zhvillohen paralel-
isht.
2. Autor t till madhor, si
jan: Lukreci, Ovidi, Virgjili, Cice-
roni e Seneka.
Prforcimi i njohurive: Pun e pavarur
Nxnsit do t punojn ushtrimet 1/a dhe 2/b, n faqen 35.
Msuesi/ja aktivizon nxns t nivelit mesatar.
73
Vlersimi
vlersohen me not).
Sillni informacione pr mitet greke dhe mitet shqiptare.
Fusha: Lnda: Letrsi Shkalla: V Klasa: X

Gjuht dhe komunikimi
Mitet dhe morali i tyre
Tema msimore:
Mitet
Rezultatet e t nxnit sipas kompetencave t fushs, varsisht nga Fjal ky:
tema msimore Mitet
Nxnsi/ja: Fantastikja
identifikon mitin si lloj i hershm i tekstit tregimtar dhe e komenton at; Personazhet
tregon pr origjinn e miteve; Hyjni
krahason veorit e mitologjis greke dhe t asaj shqiptare; Koh
vzhgon skulptura dhe piktura q lidhen me subjekte mitike dhe flet Mesazh
pr elementet e tyre;
ndrton nj fjalor me figura mitike, duke shfrytzuar fjalorin mitologjik.
Burimet: Lidhja me fushat e tjera ose
teksti i nxnsit, fjalor mitologjik, piktura q lidhen me subjekte mitike, me temat ndrkurrikulare
mjetet e msimit Artet figurative
Muzika
74

Parashikimi: Vzhgim, bised
Hapi I. Vzhgim
N fillim t ors s msimit, msuesi/ja i orienton nxnsit t vzhgojn foto t ndryshme t hyjnive,
marr nga Fjalori mitologjik etj., ose fotot n faqen 36, 37 t tekstit, si skulpturn Venera e Milos, e cila
ndodhet edhe n faqen 37.
Msuesi/ja i udhzon nxnsit t vshtrojn me kujdes skulpturn, t flasin pr emocionet q u ngjall ajo,
veanrisht n lidhje me kndvshtrimin (vshtrimi n profil, anash) dhe t diskutojn rreth cilsis s saj
artistike.
Hapi II. Bised
Msuesi/ja, pasi ka rikujtuar se teksti rrfimtar mbshtetet n format e hershme t antikitetit,
shtron pyetjen:
- far sht miti?
Biseda e nxnsve mund t shoqrohet edhe me informacione t sjella nga ata vet.
Ndrtimi i njohurive t reja: Pema e mendimit, vshtrim krahasues, pun n grupe
Hapi III. Pema e mendimit

Njohurit e nxnsve, msuesi/ja i plotson me informacionin e ri: Konteksti historik dhe letrar.
Miti
Konteksti historik dhe letrar
e ka zanafilln n koht m t lashta shpreh nevojn pr t kuptuar dhe

shpjeguar dukuri dhe mistere t natyrs
shkalla e par e ndrgjegjsimit
forma m e hershme e organizimit shpirtror
sintez e prvojs kolektive
ofron modele t:
shpjegon: - sjelljes
- fenomene t natyrs - gjykimit
- veprimit
- krijimin e Bots
riciklohet epok pas epoke:
urtsi me karakter:
- imazhe fantastike
- universal
- mesazhe t vyera
- tejkohor
ndryshime: rrfim i lidhur me nj ngjarje

- vendi
ngjashmri midis miteve t
- lloji i shoqris
popujve t ndryshm
Msuesi/ja shtron pyetjet:

- kuptoni me mitologji?
- far studion mitologjia?
- Cilat shkenca mbshteten te t dhnat e mitologjis dhe pse?
- Cila sht rndsia e mitologjis?
75
a. sistemon, ballafaqon, interpreton mitet

b. rindrton fazat parahistorike
Mitologjia
shkenca q merret me studimin e
rndsia (mythos rrfim; logos kuptim, logjik) miteve t lashta t nj populli
a. njohja me els pr shkencat e: burimi i arteve dhe letrsia antike

hapat e par t a. historis
poett tragjediant filozoft oratort arkitekt,
qytetrimit; b. arkeologjis piktort,
b. njohja me c. gjuhsis skulptort
instinktet dhe heronjt fillin pr te materialin frymzim
d. etnologjis
pavetdijen fati i njeriu pr t tek e drejta figurat me
e. filozofis
kuptuar forma t
kolektive
prsosura
botn
Hapi IV. Vshtrim krahasues
elementet e saj zbulohen n besimet pagane e te prrallat:

a. qenie mitologjike: katallani, dragoi, kuedra, shtriga, lugati
b. qeniet fantastike: ort, shtojzovallet, hiret, flokat
ngjashmrit me figurat mitike t prbotshme:

Mitologjia shqiptare
- E Bukura e dheut (n shum popuj)
ssht e sistemuar - Zana simotr e hyjnis romake Diana (hyjni e pyjeve, e gjuetis)
- tri Fatit - 3 Moirat e mitologjis greke
figura t mirfillta mitologjike shqiptare:

a. mitologjia e Rozafs
b. heronjt Muji dhe Halili
Mitologjia greko-romake
Llojet Funksionet Lidhja e miteve me:
mitet e krijimit - rrfejn si u krijua Bota dhe poezin

forcat q e kontrollojn filozofin, fatin e njeriut
mitet e origjins - rrfejn pr origjinn e oratorin
fiseve dhe qyteteve arkitekturn skulptura
mitet njohse - shpjegojn karakterin e me historin, stilin e jets
njeriut dhe fatin e tij
mitet didaktike - shrbejn si model sjelljeje
Faqe 37, lidhja e mitit me skulpturn.

Msuesi/ja i orienton nxnsit t vshtrojn skedn e strukturs s mitit.
76
Hapi V. Pun n grupe

N kt etap, nxnsit lexojn informacionin rreth cikleve mitologjike (prdorin librin Fjalori mitologjik
dhe fletoren e fjalorit), prcaktojn far funksioni kan pasur kto mite dhe si mund t klasifikohen.
Diskutojn prfundimet e arritura, pasi prfaqsuesit e do grupi kan dhn zgjidhjen e tyre.
Grupi I. Cikli Olimpik.
Grupi II. Cikli Teban.
Grupi III. Cikli i Argonautve.
Grupi IV. Cikli i Herakliut.
Grupi V. Cikli i Atridve.
Grupi VI. Cikli Trojan.
Prforcimi i njohurive: Pun me fjalorin, pun n dyshe
Hapi VI. Pun me fjalorin, pun n dyshe

Nxnsit ndrtojn nj minifjalor me figura mitike (4-5 figura), duke shfrytzuar fjalorin mitologjik.
Tre nxns lexojn punn e tyre.
Nxnsit mund ta vazhdojn detyrn edhe n shtpi.
Vlersimi
a) rrjedhshmrin e t folurit dhe saktsin e informacionit shkencor (2-3 nxns t nivelit baz);
n dyshe (3-4 nxns t nivelit mesatar dhe t lart, t cilt vlersohen me not).
Shnim.
1. Plotsoni fjalorin mitologjik n fletoren e fjalorit.
2. Krkoni n burime t ndryshme pr mitologjin shqiptare.

Tematika: Letrsia antike greke dhe romake Situata e t nxnit:
Tema msimore: Miti dhe vlera e tij

Orfeu dhe Euridika, analiz e mitit (ora I)
Rezultatet e t nxnit sipas kompetencave t Fjal ky:
fushs, varsisht nga tema msimore Mit
Nxnsi/ja: Orfeu
lexon pr t shpjeguar identitetin e hyjnive; Euridika
flet pr temn dhe motivet q shpalos miti; Dashuri
klasifikon llojet e personazheve; Kmbngulje,
interpreton mesazhet q prcjell ky mit; Pasion
shpjegon kuptimin simbolik t mitit; Muzik
analizon strukturn e mitit.
77
Burimet: teksti i nxnsit, fletore e fjalorit, drrasa e Lidhja me fushat e tjera ose me temat
zez, shkumsa, mjete shkollore ndrkurrikulare:
Muzika
Artet figurative
Ndrtimi i njohurive Karrigia e nxeht, ditari dypjessh, 25 minuta
pun n grupe

Parashikimi: Bised
Hapi I. Msimi nis me detyrn e shtpis: plotso fjalorin mitologjik n fletoren e fjalorit.
Nxnsit lexojn emrat mitologjik (grek, romak, shqiptar) q kan gjetur.
Ndrtimi i njohurive t reja: Karrigia e nxeht, ditari dypjessh, pun n grupe
Hapi III. Karrigia e nxeht

Msuesi/ja cakton nj nxns t nivelit mesatar (ulet n karrige prpara nxnsve t tjer), i cili do t
rrfej subjektin e mitit Orfeu dhe Euridika.
Hapi IV. Ditari dypjessh, pun n grupe

Msuesi/ja vendos n drras t zez organizuesin grafik t ditarit dypjessh, t cilin e ka t
paraprgatitur n nj tabak kartoni t bardh dhe e plotson me shkumsa me ngjyra, hap pas hapi
me prgjigjet e nxnsve. (Grafiku mund t shkruhet edhe n drrasn e zez.) Me an t ktij grafiku,
nxnsit dallojn elementet e strukturs s mitit, duke i ilustruar ato.
Msuesi e ndan klasn n dy pjes. Secila pjes prbhet nga grupe m t vogla pune. N fund nxnsit
plotsojn grafikun me ndihmn e msuesit.
1. Struktura e mitit Orfeu dhe Euridika

Grupi I. Pjesa e par e mitit.
Grupi II. Pjesa e dyt e mitit.
Grupi III. Elementet prbrse t mitit.
Struktura e mitit Orfeu dhe Euridika
Dy pjest e mitit Titulli i pjess I ................................................................

Titulli i pjess II................................................................
Struktura e secils pjes Hyrja, zhvillimi, pika kulmore, mbyllja

Pjesa I
Pjesa II
Elementet prbrse t mitit

Vendet - prtej varrit,
- n botn e t gjallve: lndina, shpella e Tenarit, lumi Stiks, ishulli
Lesbos, lumi Hebr,
78
2. Skeda e strukturs s mitit

Grupi I. Personazhet.
Grupi II. Koha.
Grupi III. Brthamat rrfyese, fabula e mitit.
Grupi IV. Gjuha, figuracioni.
Grupi V. Mesazhet.
Skeda e strukturs s mitit Orfeu dhe Euridika

- protagoniste: Orfeu, Euridika
Personazhet kryesore:
- antagoniste: Hadi,
dytsore: - ndihms: Persefona, Karonit, Hermesi
Koha e pacaktuar
Brthamat rrfyese Paragrafi I - jeta e lumtur e Orfeut me Euridikn dhe prishja e lumturis nga
vdekja e saj...
Fabula e mitit Vdekja e Euridiks, vuajtja pasionante e Orfeut, fundi i dhimbshm i Orfeut,
kthimi n Had, jeta n pavdeksi
(ngjarjet)
Gjuha Fjali t shkurtra, t thjeshta t prbra, me marrdhnie bashkrenditse, e m

pak t prziera.
Figuracioni simboli
antiteza
figura t tjera
Mesazhet Modeli m i lart i dashuris: pr femrn dhe pr jetn.

Muzika, poezia, knga sht magjia, ushqimi shpirtror dhe mendor, sht forca
m e madhe q mundson paqen n jetn toksore.
Artet, muzika dhe poezia, me fuqin e tyre jan n gjendje t zbusin bishat dhe t
mposhtin vdekjen. Dashuria sht akti m i lart njerzor dhe jeton n prjetsi.
Heronjt kulturor, si Orfeu, i kan hapur njerzimit rrugn e qytetrimit dhe t prparimit.
T rikthesh t vdekurin n botn e t gjallve sht e pamundur.
Njerzit me vese nuk jan n gjendje t shijojn dhe mbrojn vlerat qytetruese
Prforcimi i njohurive: Pun e pavarur
Nxnsit punojn ushtrimin 13, n faqen 43.
Zgjidhni nj nga ilustrimet e tekstit dhe shprehni me pak fjal ndjesit q ju ngjall ai ilustrim, n lidhje
me mesazhin q prcjell teksti.
Vlersimi
a) rrjedhshmrin e t folurit dhe saktsin e informacionit shkencor (2-3 nxns t nivelit baz dhe
mesatar);
t nivelit maksimal, t cilt vlersohen me not).
Shnim.
Krkoni n internet, ose n burime t tjera, informacion pr personazhet e mitit dhe pr krijime t
frymzuara prej tij.
79

Tema msimore: Vlerat edukative t mitit
Studim teksti: Orfeu dhe Euridika, (ora II)
Personazhet, tema, motivet, mesazhi
varsisht nga tema msimore Mit
Nxnsi/ja: Orfeu
identifikon rolin q luan secili personazh ky i ktij miti; Euridika
prshkruan marrdhniet e personazheve me njri- Hadi
tjetrin; Vdekje
analizon pasionet e Orfeut; Ringjallje
komenton nntekstet universale t mitit nga veprimet e Antitez
personazheve.
interpreton me fjalt e tij temn, motivet dhe mesazhet
e mitit.
Burimet: teksti i nxnsit, e-libri, mjete shkollore Lidhja me fushat e tjera ose me temat
ndrkurrikulare:
Muzika
Koreografia
Artet figurative
PNP: lexim me kodim i tekstit, pun n grupe, ditari dypjessh, pun me shkrim.
Parashtrimi: Lexim me kodim i tekstit
Fillon ora e msimit duke biseduar pr detyrn e shtpis.
Lexim me kodim i tekstit

Msuesi/ja ka prgatitur n shirita letre disa fragmente nga miti dhe i shprndan ato nga nj n do
bank. Nxnsit do t zbrthejn (komentojn, vlersojn) kuptimet e tekstit.
Kngtari i madh Orfe, biri i Eagrit, hyut t lumenjve dhe i muzs Kaliopi, jetonte n Trakin e largt.
Ai kishte pr grua nimfn e bukur Euridik. Orfeu e donte me zjarr t shoqen. Por kngtari nuk e shijoi
pr shum koh jetn e lumtur me t.
Tema, paraqitja e personazheve kryesore, parashtrimi i ngjarjeve etj.

Kngtari i madh Orfe... Orfeu, kngtari me fam...
nuk e shijoi pr shum koh jetn e lumtur me t, lumturia q zgjat shum pak..., figuracioni etj.
Euridika klithi me t madhe dhe ra e zalisur n duart e shoqeve q erdhn me vrap. Ajo u
zverdh e u b dyll dhe perndoi syt. Helmi i gjarprit ia kishte shkurtuar jetn.
80
Euridika nuk shfaqet shum me veprimet, mendimet apo gjykimet e saj, mjafton q Orfeu ka nj
dashuri t pamas pr t..., figuracioni... etj.
Bukuria e Euridiks..
Vdekja e Euridiks, befasia e ngjarjeve...
Ai nuk po pajtohej dot me nj humbje t till. Pr nj koh t gjat ai vajtoi pr Euridikn e tij dhe e
tr natyra qau s bashku me t, duke mbajtur vesh vajin e tij t hidhur.
Dhimbja e Orfeut...
Natyra, si nj qenie, dgjon vajin e Orfeut
Elementet fantastike, marrdhnia dhe lidhja e pandashme e heroit me natyrn... etj.
M n fund, Orfeu vendosi t zbriste n mbretrin e zymt t shpirtrave t t vdekurve dhe ti

lutej sundimtarit Had dhe t shoqes s tij, Persefon, q tia kthenin gruan.
Dashuria e madhe e Orfeut pr Euridikn...

Forca dhe kmbngulja e Orfeut...
Prania e dy botve: bota e t gjallve dhe bota e t vdekurve... (elementet fantastike)
Dshira e Orfeut sht t thyej konturet e jets... t ringjall Euridikn

Dshira e popujve pr t thyer ligjsit e jets dhe t vdekjes... etj.
U mendua sa u mendua perndia Had dhe m n fund iu prgjigj Orfeut: Mir, Orfe! Po ta kthej
Euridikn. Merre dhe shpjere edhe nj her mbi tok, n dritn e diellit. Por, me nj kusht, ama: ti do
t apitesh prpara pas hyut Hermes, i cili do t t rrfej udhn, ndrsa Euridika do t t vij prapa.
Por, gjat udhs npr mbretrin e nndheshme, mos e kthe kokn pas. Mos harro: sapo ta kthesh
kokn, Euridika do t t lr dhe do t kthehet prgjithmon n mbretrin time.
Kushtet q i vendos Hadi...

Sprova e heroit mitik...
Kushtet dhe sprovat e njeriut n jet...
Morali i mitit... etj.
Prfaqsuesi i secils bank do t lexoj fragmentin para klass. Interpretimi do t realizohet nga dy
nxnsit e banks.
Ndrtimi i njohurive: Pun n grupe

Msuesi/ja e ndan klasn n tri grupe.
Grupi I. Ushtrimi 3, n faqen 43.

Grupi II. Ushtrimi 4, n faqen 43.
Grupi III. Ushtrimi 5, n faqen 43.
Nxnsit i ilustrojn prgjigjet me tekstin.
Grupi I. Grupi II. Dy pasionet e Orfeut:

Forca magjike e lirs s Orfeut: a) Knga e shoqruar me lir.
Zbutja e shpirtrave: t Hadit, Karontit b) Dashuria.
a) Magjepsja, mallngjimi. Dy pasione q ushqejn njra-tjetrn dhe vihen n
b) Zbutja e egrsis s kafshve t egra n shrbim t njra-tjetrs.
natyr. Fragmenti: Orfeu zuri ti lutej... i mbushur me lot
nga hidhrimi.
81
Grupi III. N mnyr e lartson ky mit figurn e Euridiks (pasive dhe nuk flet asnj fjal)?
Euridika: Nimf e vdekshme. Tek Euridika shihet dashuria pr jetn. Jeta e Orfeut me t kishte qen
e lumtur. Nj jet, n t ciln Orfeu kishte njohur dhe jetuar vetm ditt e shklqyera plot drit t
pranvers.
Grupi IV. Interpreton temn dhe motivet e mitit, me shembuj nga fragmenti.
Grupi V. Komenton dhe gjykon rreth mesazheve universale q prcjell miti.
Ditari dypjessh
Secili grup plotson n drrasn e zez tabeln e personazheve.
Nxnsit plotsojn prmbledhtas n tabel rolin dhe funksionin e personazheve.
Personazhi Veprimet q kryen

Orfeu
Hadi
Karonti
Bakhidet
Prforcimi: Pun me shkrim

Tema: Prshkruani gjendjen shpirtrore t Orfeut, me detaje nga fragmenti.
Secili nxns do t punoj n fletoren e tij t klass. Msuesi/ja mund t ndihmoj nxns t veant, t
cilt kan mangsi n formulimin e tekstit prshkrues.
Dy nxns lexojn punt e tyre.
Vlersimi
a) rrjedhshmrin e t folurit dhe saktsin e informacionit shkencor (2-3 nxns t nivelit baz dhe mesatar);
t nivelit maksimal, t cilt vlersohen me not).
Shnim.
Krkoni nga Fjalori mitologjik pr figura mitike shqiptare.

Tema msimore: Miti dhe universalja e tij

Studim teksti: Orfeu dhe Euridika (III)
Figuracioni dhe elementet e subjektit
82
Rezultatet e t nxnit sipas kompetencave Fjal ky:

t fushs, varsisht nga tema msimore Orfeu
Nxnsi/ja: Euridika
tregon me fjalt e tij fabuln/subjektin e mitit; Simbol
rendit sakt elementet e subjektit t mitit; Subjekt
zbrthen kuptimet e simboleve; Muzik
shpjegon rolin e figurave retorike. Had
Burimet: teksti i nxnsit, e-libri, mjete t tjera Lidhja me fushat e tjera ose me temat
shkollore ndrkurrikulare:
Muzika
Artet figurative
Koreografia
Parashikimi Debat 5 minuta
Ndrtimi i njohurive Dora e fsheht, pun e udhhequr 25 minuta
Prforcimi i njohurive Pun e pavarur, pun n dyshe 15 minuta

Parashikimi: Debat
N fillim t ors s msimit nxnsit diskutojn pr detyrn e shtpis.
Msuesja drejton pyetjen: A ka sot, n kt shoqri, nj njeri si Orfeu?
Po Tema e debatit Jo
-Pse? - Pse?
Argumente A ka sot, n kt shoqri, nj njeri si Orfeu? Argumente
Ndrtimi i njohurive t reja: Dora e fsheht, pun e udhhequr
Dora e fsheht
Teksti i mitit sht ndar n disa pjes, t cilat jan shkruar paraprakisht n rripa letre dhe i jepet nj
grupi nxnsish, ku secili antar merr nj pjes nga teksti. Pasi lexojn fragmentet, nxnsve u krkohet
ti renditin pjest si sht ngjarja e mitit.
Grupi i nxnsve
Nxnsit duhet t rindrtojn tekstin duke renditur si duhet: parashtrimin e ngjarjes, pikn e lidhjes,
zhvillimin e ngjarjes, pikn kulmore dhe zgjidhjen e saj.
Grupi i nxnsve lexon tekstin e formuar, kurse t tjert bjn vlersimin e puns.
Pun e udhhequr
Nxnsit e tjer do t punojn ushtrimet 10, 11 dhe 12 nga rubrika Reflektojm pr gjuhn dhe stilin.
Shprehja Figurat letrare Funksioni kuptimor

Kthimi i koks prapa simbol Joshja pr t par; pasiguri
Orfeun e mbysin bakhidet simbol Pasioni i shfrenuar nuk mund t

shijoj virtytet qytetruese
83
Grupi II.
Fragmenti Mjeti stilistik Funksioni kuptimor
Knga e magjishme e Orfeut Antiteza: kumbonte gjmuan Pasioni i shfrenuar sht nj forc
kumbonte me aq fuqi, kishte buitnin shkatrruese, vrastare, m e egr
aq magji e forc trheqse... Magji e forc trheqse zra t se dhe vet egrsia e natyrs.
rreth e prqark lart, tinguj daullesh, t qeshura Funksioni i antitezs:
Befas gjmuan...zrin e Zri i kngtarit zhurma e I shrben zbrthimit t mesazhit.
kngtarit fests
Prforcimi: Pun e pavarur, pun n ift

Kalojm n rubrikn Reflektojm pr kuptimin, ushtrimi 9.
Vendi ku zhvillohet ngjarja e Orfeut dhe Euridiks, n pjesn m t madhe, sht prtejvarri, nj bot
me karakteristika tepr t ndryshme krahasuar me botn e t gjallve; provoni tju prgjigjeni pyetjeve t
mposhtme:
a) Kush banon n prtejvarr?
b) Kush e udhheq kt mbretri?
c) Kush sht roja dhe cili sht funksioni i tij?
) Kush i transporton shpirtrat dhe si?
Nxnsit, pasi punojn individualisht, shkmbejn mendimet me shokun e banks.
Vlersimi
a) rrjedhshmrin e t folurit dhe saktsin e informacionit shkencor (4 nxns);
b) aftsin e secilit nxns pr t kombinuar, harmonizuar dhe paraqitur sakt punn me njri-tjetrin (3-4
Shnim.
Sillni n klas disa mite nga vende t ndryshme t bots.

Tema msimore: Diskutim: Fantastikja dhe realja

Studim teksti: Orfeu dhe Euridika (IV)
Fantastikja dhe realja
84

varsisht nga tema msimore Orfeu
Nxnsi/ja: Euridika
vrojton pikturn e tekstit duke u prpjekur t zbuloj lidhjen Dashuri
e saj me mitin; Fantastikja
ilustron elemente fantastike nga fragmenti; Reale
interpreton ngjyresat fantastike dhe reale t mitit; Prfundim
shkruan nj mbyllje tjetr pr mitin Orfeu dhe Euridika;
shpreh bukur idet e veta pr mitet greke.
Burimet: teksti i nxnsit, e-libri,CD, mjete t tjera shkollore Lidhja me fushat e tjera ose me temat
ndrkurrikulare:
Artet figurative
Muzika
TIK
Parashikimi Vzhgim i drejtuar, ritregim i 10 minuta
prmbledhur
Ndrtimi i njohurive Pun n grupe 25 minuta
Prforcimi i njohurive Shkrim i lir 10 minuta
Parashikimi: Vzhgim i drejtuar, ritregim i prmbledhur
Vzhgim i prmbledhur
N fillim t ors s msimit, msuesi/ja i drejton nxnsit t vzhgojn n libr (n faqen 44) ose t
zmadhuar nga CD-ja pikturn Orfeu dhe Euridika, t piktorit Eduart Poynter dhe t diskutojn rreth
realizimit t saj:
- Cilin ast t mitit ka fiksuar piktori?
- Cilat jan ngjyrat q ka prdorur dhe simbolizojn ato?
- Cilat hollsi t pikturs parathon fundin tragjik?
- simbolizon gjarpri q sht n plan t par?
- ndryshim ka realizimi i mitit nga piktori me prfytyrimin?
Ritregim i prmbledhur
Nj nxns i nivelit mesatar, tregon nj prmbledhje t mitit me sa m pak fjali, t cilat mund t
shkruhen edhe n drras t zez.
Ndrtimi i njohurive t reja: Pun n grupe

Pun n grupe
Grupi I. Elementet fantastike dhe roli i tyre.
Grupi II. Elementet reale dhe roli i tyre.
Elemente reale (t zakonshme)
Gjarpri e kafshoi n kmb

Orfeu e donte me zjarr t shoqen. Por gruan e re t Orfeut.
kngtari nuk e shijoi pr shum koh jetn
e lumtur me t.
Ai u nis me t shpejt drejt lugins
dhe atje gjeti trupin e ftoht t
Orfeu ra n dshprim t thell. bashkshortes s tij t shtrenjt.
85
Elemente fantastike
M n fund Orfeu vendosi t zbriste n Pr nj koh t gjat ai vajtoi pr Euridikn

mbretrin e zymt t shpirtrave t t vdekurve e tij dhe e tr natyra qau s bashku me t,
dhe ti lutej sundimtarit Had dhe t shoqes s duke mbajtur vesh vajin e tij t hidhur.
tij, Persefon, q tia kthenin gruan.
Po afrohej barka e Karontit, prcjellsit t shpirtrave t t vdekurve.
Me ndihmn e msuesit/es, nxnsit prqendrohen n:

Personazhi: prmasa reale dhe fantastike e tij;
veprimi i zakonshm ose fantastik i personazheve;
marrdhnia fantastike me natyrn;
mendsia, gjendja psikologjike etj.
Natyra: prshkrimi i saj me elemente t zakonshme ose fantastike;
shpirtzimi i natyrs; ndrveprimi i natyrs me personazhin gjat rrfimit etj.
Prforcimi i njohurive: Shkrim i lir
Nxnsit do t rrfejn me hollsi prfundimin e mitit, duke shfrytzuar sa m shum elemente gjuhsore
nga teksti.
Kalojm n rubrikn Shkruani, n faqen 44: Provoni t shkruani nj fund tjetr duke filluar nga ... E pas
tij... u drejtua edhe Euridika...
Shkruajn pr 10 minuta nj mbyllje tjetr t mitit.
Vlersimi
vlersohen me not).
Shnim.
Krkoni disa informacione nga burime t ndryshme pr poeteshn greke, Safo.

Bukuria e vargut antik

Tema msimore:
Lirika antike
86

varsisht nga tema msimore Lirik antike
Nxnsi/ja: Lir
flet pr fillimet e hershme t vargzimit lirik antik; Safoja
rendit nga nj tipar t poezis s poetve grek, si: Alkeu
Safoja, Alkeu,Tirteu, Pindari etj.; Tirteu
zbulon pika takimi mes tradits letrare greke dhe asaj Uni lirik
romake.
Burimet: teksti i nxnsit, e-libri, mjete t tjera msimore Lidhja me fushat e tjera ose me temat
ndrkurrikulare:
Muzika
Koreografia
Historia
Artet figurative

Parashikimi Bised, vrojtim i pikturs 10 minuta
Ndrtimi i njohurive Lexim zinxhir, pun n grupe, 25 minuta
ditari dypjessh

Prforcimi: Bised, vrojtim i pikturs
Bised
N fillim t ors s msimit, nxnsit diskutojn pr detyrn e shtpis. Ata lexojn informacione pr
poeteshn Safo.
Vrojtim i pikturs
Msuesi/ja i orienton nxnsit t vshtrojn pikturn Hyu Apolon, mbrojts i artit dhe i nnt muzave.
Msuesi/ja drejton pyetjet:
Cili ishte hyu Apolon?
`mund t thoni pr nnt muzat?
Pse jan pikturuar duke krcyer?
Ndrtimi i njohurive: Lexim zinxhir, pun n grupe, ditari dypjessh

Lexim zinxhir
Katr nxns q cakton msuesi/ja do t lexojn informacionin e ri, Lirika antike.
Poezia antike kndohej e shoqruar me lir, nga ku rrjedh edhe emrtimi lirik. Ashtu si i
mrekullon shpirtrat melodia e lirs, ashtu e deh edhe poetin, njsoj si gota e vers, dhe poezia e
tij na fton t prfitojm nga knaqsit e mdha e t vogla t jets, para se shpirti t ftohet nga
melankolia dhe plakja.
Pun n grupe
Msuesi/ja e ndan klasn n grupe t vogla
Grupi I. Alkeu dhe poezia e tij.
Grupi II. Safoja, e veanta e poetes.
Grupi III. Anakreonti.
Grupi IV. Pindari, lirika e tij.
Grupi V. Tirteu dhe Mimnermi.
87
Grupi VI. T prbashktat e stilit krijues mes poetve grek e romak.

Lideri i secilit grup, shkruan n drrasn e zez nj tipar t liriks poetike t do poeti.
Ditari dypjessh
Nxnsit, s bashku me msuesin/en, vendosin n tabeln e ditarit dypjessh informacionet e gjetura nga
puna n grupe.
Poett antik grek dhe romak Veoria e poezis

Poet antik grek Po kshtu lloje t paraplqyera pr Alkeun u bn
Alkeu himni, poezia luftarake dhe kngt e dashuris dhe
t qejfit.
Safoja N vargjet e Safos prcillet nj pasion i dallgzuar,
plot mall dashurie e xhelozi shprthyese. Jo m kot
ajo u quajt, qysh n t gjall, poetja e dashuris.
Po ajo sht gjithashtu poete e natyrs, e vargut
plot aroma lulesh e t ndriuar nga rrzllime yjesh
t largta.
Anakreonti Poeti i madh Anakreonti, prmendet si poet i
dashuris dhe i gzimit t jets.
Pindari Pindari shklqeu n llojin kryesor t liriks, q u
quajt lirika korale, ku himnizohet forca dhe bukuria
e njeriut dhe u kndohet me tone t ngritura
fitimtarve t garave sportive mbarhelenike.
Tirteu Tirteu, me lirikat e tij, nxiste lufttart pr fitore.
Mimnermi Ndrsa Mimnermi vlersohet si mjeshtr i poezis
elegjiake t dashuris.
Poet romak Lirika greke pati ndikim t rndsishm te poett
Horaci, Tibuli, Ovidi etj. romak t dashuris
Prforcimi: Pun e pavarur

Nxnsit punojn ushtrimin 1/a nga rubrika Diskutojm dhe arsyetojm.
Shkruani disa nga llojet e poezis lirike q u zhvillua n antikitet.
Vlersimi
vlersohen me not).
Shnim.
Ushtrimi 2/a, n faqen 47.
Flisni pr prfaqsuesit e liriks antike dhe disa veori t liriks s tyre.
88

Tema msimore:
Bised: Dashuria dhe poezia
Studim teksti: Pasion dashurie
Safo dhe vargzimi e saj
varsisht nga tema msimore Lirik antike
Nxnsi/ja: Safo
reciton bukur vargje t poeteshs greke, Safo; Uni lirik
prshkruan pshtjellimet shpirtrore t unit lirik; Pasion
shpjegon ndrtimin dhe rolin e krahasimit; Dashuri
analizon gjuhn artistike t poezis. Figuracion
Burimet: teksti i nxnsit, e-libri, poezi t ndryshme t Lidhja me fushat e tjera ose me temat
poetve grek ndrkurrikulare
Muzika
Artet figurative
Parashikimi Recitim, bised 10 minuta
Ndrtimi i njohurive Shnime mbi shnime, pyetje- 25 minuta
prgjigje
Prforcimi i njohurive Debat 10 minuta

Parashikimi: Recitim, bised
Recitim
Msuesi/ja i orienton nxnsit pr temn e re: Poezia e Safos (koment).
Nj nxns/e reciton bukur poezin e poetes greke, Safo.
Bised
Tema: Pasioni i dashuris...
Nxnsit bisedojn pr temn e poezis dhe ndjenjat e unit lirik.
Ndrtimi i njohurive: Lexim me kodim i tekstit, pyetje-prgjigje

Msuesi/ja ka prgatitur n shirita letre disa vargje nga poezia e Safos dhe i shprndan ato nga nj n
do bank. Nxnsit do t zbrthejn (komentojn, vlersojn) kuptimet e tyre.
89
q trri prball edhe aty pran teje

Njsoj si hy m duket ai njeri tvshtron kur tmbl e shqipton ti fjaln dhe
buzqesh plot mblsi;
Prfytyrimi i poetes pr t dashurin e
zemrs...
Krahasimi dhe roli i tij... Ndjesit e unit lirik...
Mendsia e kohs... hyu, perndit... Knaqsia e pamas nga shqiptimi i mbl
I bukur, magjepss, i pavdekshm etj. i fjals, nga prania e tij...
Roli i epitetit metaforik
Prball ai dhe ajo...
po mir po nkrahruar Krijon nj vizion t vendit e mnyrs ku dhe si rrin
pesh ma on zemrn buzqeshja jote prmes detajeve: prball, pran teje, ti.
Detaji buzqeshja....
pse duke tpar, mua asnj fije zri sm vjen te buza;
Roli i metafors...
gjuha m pritet edhe nato aste
Dashuria dhe lumturia... s bashku rrin
se mgjarpron nj zjarr i holl ndr deje;
syt nuk m shohin edhe brenda

veshve m zien oshtima; Dashuria e pamas....
Aq e madhe sht dashuria, sa gjuha meket...
Prshkrim i holl i ndjenjs dashurore
do organ i trupit (vini re pak m lart) Roli i metaforave...
buza, gjuha, syt ngrijn si me magji... Detaji zjarr... zjarri i shpirtit, ndriimi i shpirtit,
prshkrim i pastr e i drejtprdrejt i prjetsia. Detaji gjarpron vjen n formn e nj epshi
prjetimit dashuror.. tinzar, djallzor, sensual
Roli i metafors...
rrke shkon djersa edhe fund e krye
mrrqethet shtati edhe vij e bhem
si fije bari dhe pr pak m duket
se mmori mortja.
Pshtjellimi dashuror... dashuria pr at... jo vetm e lumturon

Detaji si fije bari... tregon shkalln e lart t vuajtjes, terjes,
nj vuajtje e mbl dhe e hidhur njkohsisht.
Dashuria arrin shkalln m t lart t mundsis... mortja vjen dhe prej saj...
Detaji mortje vjen me zbutjen e s keqes, nuk sundon errsira, ajo dhe nuk t vdes...
Roli figurave...
Pyetje-prgjigje
M tej, msuesi/ja pyet nxnsit:
- Analizoni vargjet nga ana gjuhsore dhe metrike.
- Cilat jan hollsit q shprehin erotizmin n kt poezi?
- Finesa e liriks s poetes vjen nprmjet...
- Gjuha e trupit dhe gjuha e shpirtit... si i harmonizon ato Safoja? Ilustroni.
Prforcimi: Debat
Po Tema Jo
A ka dashuri t smur?
Cils dashuri i kndonte Safo?
90
Vlersimi
a) rrjedhshmrin e t folurit dhe saktsin e informacionit shkencor (2-3 nxns t nivelit baz dhe mesatar);
b) aftsin e secilit nxns pr t kombinuar dhe paraqitur sakt punn. (3-4 nxns t nivelit maksimal, t
Shnim.
1. Nxnsit e shtjellojn temn e debatit n formn e nj teksti argumentues.
2. Lexoni nga teksti pjest e poems Iliada, t Homerit.

Tema msimore: Madhshtia e ngjarjeve n poemat e Homerit

Poema epike
Analiz Iliada, e Homerit (Ora I)
varsisht nga tema msimore Homeri
Nxnsi/ja: Iliada
bn lidhjen ndrmjet kontekstit historik e letrar me Poem epike
zhvillimin e poezis epike; Personazhe
lidh prejardhjen e poemave homerike me fillesat Hapsir
mitologjike;
rendit veorit e poems epiko-heroike si lloj poetik epik;
analizon poemn Iliada duke u ndalur te veorit e
poems epike: struktura e veprs, koha e rrfimit, sistemi
i personazheve, heroizmi, teknika e rrfimit.
Burimet: teksti i nxnsit, e-libri, mjete t tjera msimore Lidhja me fushat e tjera ose me temat
ndrkurrikulare:
Artet figurative
Historia
Parashikimi Bised, pema e mendimit 10 minuta
Ndrtimi i njohurive Analiz, pun n grupe 25 minuta
Prforcimi i njohurive Ditari dypjessh 10 minuta
91

Parashtrimi: Bised, pema e mendimit
Bised
Msuesi/ja shkruan n tabel emrin e Homerit, i drejton nxnsit t vshtrojn skulpturn e Homerit n
faqen 48 dhe u krkon t thon se far din rreth ksaj figure dhe veprave t tij.
Pema e mendimit
Kujtojm njohurit nga temat e sapokaluara, Lirika antike.
Nxnsit bisedojn pr poemat Iliada dhe Odiseja t poetit grek, Homerit.
- dini ju pr luftn ndrmjet grekve dhe trojanve?
Letrsia antike greke
Konteksti historik Konteksti letrar

poemat epike
shek. XII, fiset helene kthejn cikli mitologjik Trojan poemat heroike
n grmadh Trojn
Iliada Odiseja
aristokracia ushtarake
Hesiodi pasqyroi prvojn, urtsin e
shek. VII IV pr.K. ndrtohen institucionet,
njerzve t thjesht (Punt dhe ditt)
arti merr shklqim t jashtzakonshm
Homeri i kndon aristokracis ushtarake
shek. V pr. K. sundon Perikliu
Iliada, Odiseja, Punt dhe ditt, Teogonia
lulzoi poezia, teatri, filozofia, arkitektura burimi q ushqeu gjith letrsin e
mendimin antik greko-romak

Athina, kryeqendr kulturore politike aktualitetin
lindi poezia lirike me tematik
intimitetin
ditirambi dhe poezia
e karnavaleve } uan n krijimin e
tragjedis dhe t
komedis
Nxnsit q kan dshir prmbledhin informacion me goj dhe msuesi/ja plotson skemn n tabel.
Ndrtimi i njohurive t reja: Analiz, pun n grupe
Analiz
Msuesi/ja przgjedh dy nxns q t lexojn informacionin pr Homerin dhe pr poemat epike.
Analiz e poems Iliada. Msuesi/ja rikujton fillesn mitologjike (molla e sherrit), q u b
shkak i lufts 10-vjeare greko-trojane. M pas ndalet te subjekti/struktura, tragjizmi dhe heroizmi i poems
Iliada.
Pr ritregimin e subjektit msuesi/ja przgjedh nxns q kan dshir.
Hartimi i skeds s poems

Msuesi/ja shkruan n tabel skedn me t dhnat kryesore q do t plotsohen m pas nga nxnsit.
Pun n grupe
Nxnsit, pr disa minuta, lexojn tekstin dhe pastaj plotsojn skedn.
92
Titulli: Iliada
Autori: Homeri
Lloji: poem epike-heroike
Struktura: 24 libra
Tema: lufta e akejve kundr trojanve.
Hapsira: Troja (Ilioni)
Sistemi i personazheve:
Akili dhe Hektori
Paridi dhe Helena
Hektori dhe Andromaka
Agamemoni
Mesazhi: tragjizmi dhe heroizmi
Rrfimi dhe prshkrimi: teknika e rrfimit dhe e prshkrimit sht themelore. Nuk prshkruhet e
gjith lufta e Trojs, por vetm 51 ditt e fundit t luftimeve
Rrfyesi: mban distanc me lexuesin
Stili: ligjrim i lart, stil heroik, elemente fantastike, elemente heroike.
Prfaqsuesi i do grupi, sipas informacionit q ka lexuar grupi mbi Sistemin e personazheve,

do t flas pr tiparet e veanta t personazheve.
Grupi I. Akili dhe Hektori, kulti i heroizmit.

Grupi II. Paridi dhe Helena, kulti i dashuris.
Grupi III. Hektori dhe Andromaka, kulti i familjes.
Grupi IV. Agamemnoni, kulti i sundimtarit.
Prforcimi: Ditari dypjessh

Ditari dypjessh
Nxnsit lexojn materialin dhe zbrthejn shtjen: Veori t epizmit tek Iliada, me teknikn ditari
dypjessh.
Informacioni pr veorit e epizmit tek Iliada sht dhn n formn e ditarit dypjessh, ku
n njrn an qndron shtja dhe n ann tjetr komenti. N kt tabel prmbledhse, nxnsve u jepet
mundsia t prforcojn njohurit kryesore pr veorit e poems. Tabela mund t
plotsohet me informacione shtes nga msuesi/ja ose nga nxnsit.
Msuesi/ja sjell shembuj nga vepra, pr t konkretizuar teknikn.

Veori t epizmit
Tema Lufta e akejve kundr trojanve
Personazhet Jan heronj me veti dhe ideale t larta; ata qndrojn
shum m lart se njerzit e zakonshm; prshkrimi
i personazheve realizohet nprmjet krahasimeve,
epiteteve, veanrisht kompozitave: Akil
kmbshpejti, Atena sykaltra, Hektor lavdimadhi etj.
Teknikat themelore Rrfimi e prshkrimi. Rrfimi na jep kohn e ngjarjes,
ndrsa prshkrimi na paraqet vendin ku zhvillohet
ngjarja, hapsirn ku veprojn personazhet.
Rrfimtari m tepr t jep prshtypjen sikur dshmon,
sesa sikur rrfen; kjo krijon nj distanc ndrmjet tij
dhe lexuesit. Madje, po kt largsi, rrfimtari e mban
edhe me ngjarjet dhe personazhet e tij, pa shfaqur
qndrime e simpati t njanshme
93
Teknikat e rrfimit Pr ta magjepsur lexuesin, Homeri prdor disa

teknika rrfimi, si:
- perspektivn (kaprcimi n koh, ka zgjon kureshtjen
pr ngjarjet n vijim);
- retrospektivn (kthimi n koh, pr t dhn arsyet
pse ka ndodhur ngjarja q po tregohet; v. 6-8);
- rimarrjen (prsritja e nj momenti ky t ngjarjes, q
dgjuesi mos ta humb fillin e rrfimit t gjat epik).
Elementet fantastiko-heroike Duke qen se baza e eposit sht lnda mitologjike,
n poem gjejm elemente fantastike (pjesmarrja e
hyjnive n jetn njerzore, bmat e jashtzakonshme
etj.). Elementet fantastike grshetohen me elementet
heroike, t cilat mbizotrojn n poem n krahasim
me t parat. Kto elemente i gjejm veanrisht
t shprehura n dialogun e personazheve apo n
dyluftimet ndrmjet tyre. Ligjrimi i autorit i prket stilit
t lart heroik; fjalt rrfyese, prshkrimet, dialogt
kan po at madhshti si bmat e heronjve.
Vlersimi
mesatar);
t nivelit t lart, t cilt vlersohen me not).
T prgatisin n shirita letre veorit e epizmit te poema Iliada. Kta shirita mund tì ngjisin
n tabak letre. T plotsojn fletoren e fjalorit me fjal t reja pr Akilin dhe pr ciklin e Atridve.

Flasim pr madhshtin e
Tema msimore:
heronjve t poems.
Studim teksti: Iliada-Knga I,
Hyrja (Ora II)
Rezultatet e t nxnit sipas kompetencave t fushs varsisht nga Fjal ky:
tema msimore. Iliada,
Nxnsi/-ja: Homeri,
komenton fragmentin, duke u ndalur te hyrja e poems, fillesa e konfliktit; fillesa e konfliktit,
gjen t dhnat q flasin pr kryepersonazhin, personazhet e tjera dhe Akili,
pr ndrhyrjen e hyjnive; Agamemnoni,
komenton pr kultin e sundimtarit, kultin e heroizmit; metafora,
veon metaforat dhe shpjegon efektin e tyre stilistik; Troja
parafrazon vargjet duke respektuar mjetet shprehse e gjuhsore t
ligjrimit heroik.
94
Burimet: teksti i nxnsit, e-libri, poema Iliada, Homeri Lidhja me fushat e tjera ose
me temat ndrkurrikulare:
Historia
Artet figurative
Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari Koha
Parashikimi Prezantimi i puns 10 minuta
Ndrtimi i njohurive Ditari dypjessh, Rrjeti i diskutimit. 25 minuta
Pun n grupe. Tabela e figurave
letrare
Parashikimi: Prezantimi i puns

Prezantimi i puns
a. Nxnsit kan vendosur n drrasn e zez tabak t bardh, ku jan shkruar veorit e epizmit
te poema Iliada.
b. Nxnsit lexojn t dhnat q kan shkruar n fletoren e fjalorit pr ciklin e Atridve,
Agamemnonin, Menelaun, Akilin.
Ndrtimi i njohurive t reja: Ditari dypjessh, rrjeti i diskutimit, pun n grupe, tabela e figurave letrare
Ditari dypjessh
Msuesi/ja ose nj nxns lexon Kngn I.
Punojn me ushtrimet e rubriks Reflektoni pr kuptimin.
Ushtrimi 1. Nxnsit mund t prdorin pr ilustrim hyrjen te Fuqia e Mujit, Martesa e Halilit, te
Bagti e Bujqsia.
Ushtrimi 2. Nxnsit punojn me teknikn Ditari dypjessh.
Vargu Komenti i nxnsit

q shum idhnime e kobe akejve2) u solli,
Msuesi/ja aktivizon nj nxns t nivelit baz dhe nj mesatar.
Rrjeti i diskutimit
Msuesi/ja ndrton n tabel rrjetin e diskutimit.
Po Pyetja Jo
- A sjell grindja dhe prarja vetm humbje?
Pun n grupe
Do t punojn ushtrimet 4 dhe 5, t rubriks Reflektoni pr strukturn. Nxnsit ndahen n katr grupe.
Puna pr secilin grup Vargjet Interpretimi

Grupi I - personazhi
Grupi II - konflikti me personazhin
Grupi III - ngjarja dhe far e shkaktoi at
Grupi IV - kryeheroi sht Akili
95
Tabela e figurave letrare

Nxnsit punojn n grupe me tabeln n rubrikn Reflektoni pr stilin.
Vargu Figura e kuptimit Efekti stilistik

i tret ... n skterr gremisi Metafor (foljore)
i katrt ... shpirtna burrrore ... Metafor (mbiemr)
Prforcimi. Pun e pavarur

Pun e pavarur
Nxnsit punojn pr 5 minuta ushtrimin. 7, n mnyr t pavarur. Msuesi/ja dgjon dy punime t
nxnsve sipas niveleve, qartson dhe prmbledh mjetet shprehse t ligjrimit poetik.
Kjo detyr, nse ska prfunduar, punohet n fletoren e shtpis.
Vlersimi:
Msuesi/ja vlerson nxnsit pr : a) rrjedhshmrin e t folurit dhe saktsin e informacionit shkencor
Detyrat dhe puna e pavarur: rubrika Lexim shprehs.

Tema msimore: Kulti i sundimtarit
Studim teksti nga Iliada-Knga I
(Ora III)
fushs, varsisht nga tema msimore Sundimtar
Nxnsi/ja: Agamemnoni
komenton duke u ndalur tek elementi i perspektivs Akili
apo i retrospektivs; Atena
interpreton me fjalt e tij/saj kultin e heroit me kultin Skllave
e sundimtarit; Ideal
analizon rolin e sintakss poetike; Epitet
prshkruan ndjesit e personazheve.
Burimet: teksti i nxnsit, e-libri, poema Iliada Lidhja me fushat e tjera ose me temat
ndrkurrikulare:
Artet figurative
96

Parashikimi Recitim, lexim i drejtuar 10 minuta
Ndrtimi i njohurive Tabela e personazhit, pun n 25 minuta
grupe, pun e diferencuar
Prforcimi i njohurive Rrjeti i diskutimit, pun e pavarur 10 minuta
Parashtrimi: Recitim, lexim i drejtuar
Recitim
Msimi fillon me recitimin e fragmentit hyrs dhe vlersimin e drejtuesve. Msuesi/ja u drejton nxnsve
pyetje.
q lidhen me figurn e Akilit, ngjarjen q ndodh.
Lexim i drejtuar
Msuesi/ja lexon fragmentin duke e ndar n tri pjes, t cilat lidhen me krkesat e rubriks Reflektoni
pr kuptimin.
Ndrtimi i njohurive: Tabela e personazhit, pun n grupe, pun e diferencuar

Tabela e personazhit
Nxnsit punojn me rubrikn Reflektoni pr interpretimin, konkretisht ushtrimet 4, 5 dhe 6.
Pr ushtrimin 4 Msuesi/ja aktivizon nxns t nivelit baz.
Ushtrimet 5 dhe 6 mund ti punojn n grupe.
Puna sipas grupeve shtja Interpretimi

Grupi I - ushtrimi 5 Kulti i sundimtarit
Grupi II - ushtrimi 6 Idealet heroike t epoks
Pun n grupe
Kalojm n rubrikn Reflektoni pr strukturn
Grupi I. Ushtrimi 7 (t prbashktat ndrmjet dialogut t personazheve dhe dialogut n nj dram).
Grupi II. Ushtrimi 8/a (punohet me tabeln).
Grupi III. Ushtrimi 8/b (punohet me tabeln).
Grupi IV. Punohet me ditarin dypjessh.
Vargjet Komenti i nxnsve

Por vetm terdhm pas, o i paftyr,
pr qejfin tand, pr nder t Menelaut,
gjithnj pr ty, o turiqen, t banim
hakmarrje nTroj.
Vargjet Komenti i nxnsve

Por po tlajmoj dhe po baj be t madhe:
do vij nj dit q tgjith akejt Akilin
do ta dshrojn, kur tbien prdhe t vdekur...
Pun e diferencuar
Ushtrimi 12 (punojn nxnsit e nivelit t lart).
97
Vargu Fjala ky Efekti emocional

t tijt
Ushtrimi 13. Nxnsit ilustrojn dhe shpjegojn rolin e figurave t sintakss poetike.
Prforcim: Rrjeti i diskutimit, pun e pavarur,
N kt rubrik, Msuesi/ja thot dhe shkruan n drras temn e debatit:
Rrjeti i diskutimit
Po Pyetja Jo
- A jan fjalt nder dhe hakmarrje shkak dhe
pasoj t njra-tjetrs?
Pun e pavarur
Nxnsit punojn ushtrimin 11, n faqen 58.
Akili_____________________________________
Agamenoni ______________________________
Briseida__________________________________
Vlersimi
t nivelit mesatar dhe t lart, t cilt vlersohen me not).
Shnim.
Mund t zgjidhet nj nga pikat e rubriks Shkruani.

Kulti i heroit
Tema msimore:
Studim teksti: Iliada, Homeri (ora IV)
varsisht nga tema msimore Heroizm
Nxnsi/ja: Hidhrim
flet pr pikllimin e Akilit; Hektori
gjen t prbashkta e dallime mes vajit t Akilit dhe gjms Patrokli
s burrave n Shqiprin e Veriut; Hiperbol
deshifron mesazhet n fjalt e Hektorit pr: trojant, gruan,
t birin;
shquan veori t rrfimit epik.
98
Burimet: teksti i nxnsit, e-libri, Iliada, Homeri Lidhja me fushat e tjera ose me temat
ndrkurrikulare:
Artet figurative
Parashikimi Lexim zinxhir, lexim shprehs 10 minuta
Ndrtimi i njohurive Plotsimi i skedave, pun n 25 minuta
grupe
Parashtrimi : Lexim zinxhir, lexim shprehs

Fillon ora e msimit duke diskutuar pr detyrn e shtpis. Msuesi/ja i orienton nxnsit duke u thn se
n kt or do t plotsojn skedat e komentit, q fillojn n faqen 59 t tekstit msimor.
Lexim zinxhir
Msuesi/ja cakton tre nxns t lexojn zinxhir (njri pas tjetrit) skedat 1, 2, 3.
Lexim shprehs
Tre nxns t tjer (niveli mesatar dhe i lart) komentojn vargjet n do sked.
Nxnsi I. Dhimbja e Akilit pr mikun e vrar
Nxnsi II. Andromaka i lutet Hektorit ti shmanget mris s akejve
Nxnsi III. Vdekja e Hektorit n duel me Akilin
Ndrtimi i njohurive: Pun n grupe, plotsimi i skedave

Msuesi/ja e ndan klasn n tri grupe t mdha. Secili grup do t plotsoj skedn prkatse.
Grupi I. Skeda 1
Grupi II. Skeda 2
Grupi III. Skeda 3
Skeda 1. Dhimbja e Akilit pr mikun e vrar

Shprehja e hidhrimit
Kemi rrfim apo prshkrim? .....................................................................................................................
Shkaku i pikllimit t Akilit: ......................................................................................................................
Foljet ky q shprehin hidhrimin: ..........................................................................................................
Hiperbola dhe epitetet: ............................................................................................................................
Mesazhi i ndjenjs s miqsis: ...................................................................................................
Skeda 2. Andromaka i lutet Hektorit ti shmanget mris s akejve
Veori t dialogut
Parandjenja e Andromaks: ..........................................................................................................................
Mesazhet n fjalt e Hektorit pr:
trojant: ......................................................................................................................................................
gruan: ........................................................................................................................................................
t birin: ......................................................................................................................................................
Pse dialogu sht preks? .........................................................................................................................
..................................................................................................................................................
99
Skeda 3. Vdekja e Hektorit n duel me Akilin
Veori t rrfimit epik

Retrospektiva: .............................................................................................................................................
Hollsit e vrasjes s Hektorit: ...................................................................................................................
Ndjenja e hakmarrjes: ................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
Fjalt ky t ndshkimit: ............................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
Shpjegoni metaforn: e ku m i holli se askund sht filli i jets: ...........................................................
....................................................................................................................................................................
Cilsia kryesore e Akilit: .............................................................................................................................
Pas puns, lideri i grupit shkruan n drrasn e zez skedn e plotsuar.
Prforcimi : Tabela krahasuese

N kt rubrik, nxnsit do t gjejn t prbashkta e dallime mes vajit t Akilit dhe gjms s burrave
n Shqiprin e Veriut.
Vaji i Akilit Gjma e burrave n Shqiprin e Veriut

Me hi e bloz i mbushi t dyja duart, +
Kok e fytyr t bukur i zhigati
N pluhur shtatvigani +
Sa gjer e gjat u zhgrrye
me t dyja duart +
flokt gafrroi e me gjith rrnj i shkuli...
Dallimet / Akili vajton vetm Ka shum gjamatar
Vlersimi
Shnim.
Gjeni informacione lidhur me filma t realizuar pr poemn Iliada, si: tituj filmash, subjekte,
realizime filmike, autor protagonist, vendi i xhirimeve, besnikria ndaj poems etj.
100

Madhshtia e poemave homerike
Tema msimore:
Studim teksti: Iliada, e Homerit
(Ora V)
varsisht nga tema msimore Zotat
Nxnsi/ja: Hektori
ilustron elementet fantastike; Priami
shpjegon rolin e zotave n zhvillimin e ngjarjes; Akili
interpreton pranin e notave lirike; Nderime
nnvizon n vargje shfaqjen e fatalitetit t lufts;
zbulon n fragment veori t epizmit dhe t artit homerik.
Burimet: teksti i nxnsit, e-libri, poema Iliada, e Homerit Lidhja me fushat e tjera ose me temat
ndrkurrikulare:
Artet figurative
Parashikimi Recitim, lexim shprehs 10 minuta
Ndrtimi i njohurive Plotsimi i skedave, pun n 25 minuta
grupe
Prforcimi i njohurive Debat 10 minuta
Parashtrimi : Recitim, lexim shprehs

Msuesi/ja i orienton nxnsit se n kt or msimi do t plotsojn skedat 4, 5, 6, n faqen 61-62.
Recitim
Tre nxns do t recitojn vargje.
Lexim shprehs
Msuesi/ja cakton tre nxns (t nivelit mesatar dhe t lart), t cilt do t komentojn vargjet n skedat
prkatse.
Nxnsi I. Zeusi ekuilibron grindjen e zotave.

Nxnsi II. Priami i lutet Akilit.
Nxnsi III. Nderimet pr Hektorin.
Ndrtimi i njohurive t reja: Pun n grupe, plotsimi i skedave

Msuesi/ja e ndan klasn n tri grupe t mdha. Secili grup do t plotsoj skedn prkatse.
101
Grupi I. Skeda 4
Grupi II. Skeda 5
Grupi III. Skeda 6
Skeda 4. Zeusi ekuilibron grindjen e zotave

Elementet fantastike
Mjedisi: ....................................................................................................................................
Personazhet: ............................................................................................................................
Shkaku i grindjes mes zotave: .................................................................................................
Roli i Zeusit: ..............................................................................................................................
Skeda 5. Priami i lutet Akilit

Shprehja e ndjenjave
Vendi: ...............................................................................................................................................
Shkaku i ardhjes s plakut: ..............................................................................................................
Ana e ndjeshme e Akilit: ..................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
Mesazhi i paqes: ..............................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
Skeda 6. Nderimet pr Hektorin
Veori t mbylljes s poems

Koha e brendshme e rrfimit: ....................................................................................................
Zakonet e varrimit: ....................................................................................................................
Notat e lirizmit: ..........................................................................................................................
Epitetet: ....................................................................................................................................
Fataliteti i lufts: .......................................................................................................................
Mesazhi heroik: ..............................................................................................................................
Prforcimi: Debat
Msuesi/ja zgjedh nj nxns (t nivelit t lart) q t jet drejtuesi i debatit.
Po Pyetja Jo
Asnj luft nuk sht e pashmangshme
Vlersimi
Msuesi/ja vlerson nxnsit pr:
Shnim.
Rubrika Diskutoni, n faqen 63.
102

Bised pr filmin Troja.
Tema msimore:
Skedari i filmit Troja dhe poema Iliada
(ora VI)
Rezultatet e t nxnit sipas kompetencave t fushs Fjal ky:
varsisht nga tema msimore. Troja,
Nxnsi/-ja: Akili,
krahason prfytyrimet e tij/saj pr personazhet nga poema Bred Pit,
me figurat e krijuara nga aktort n film; helent,
zgjeron t dhnat pr filmin me t njjtin subjekt; beteja,
jep opinione pr skenarin e ndryshuar t filmit q nuk poema,
korrespondon me subjektin e poems homerike. filmi
Burimet: teksti i nxnsit, e-libri, poema Iliada, fragmente Lidhja me fushat e tjera ose me temat
nga filmi Troja, CD ndrkurrikulare:
Histori
Kinematografi
Arte figurative
TIK
PNP: Shikim filmi, lexim zinxhir, pun n grupe, diskutim
Parashtrimi: Shikim filmi
Hapi I: shikim filmi

Nxnsit shikojn pjes nga filmi, t cilat, s bashku me informacionin n tekst, do t shrbejn pr
diskutim.
Msuesi/ja u krkon nxnsve t paraqesin informacionet e sjella rreth filmave me subjekt nga Iliada,
kuriozitete rreth tyre, foto t ndryshme t aktorve.
Ndrtimi i njohurive t reja: Lexim zinxhir, pun n grupe
Hapi II: lexim zinxhir

Nxnsit lexojn zinxhir informacionin mbi skenart e filmave dhe diskutojn pr qllimin e ndryshimeve
q jan br n to.
Ata diskutojn pr personazhet imagjinare t nj vepre letrare dhe pr personazhet n film.
Hapi III: pun n grupe

Nxnsit gjejn piktakimet dhe t veantat mes poems dhe filmit.
103
Grupi I. Paridi-Helena, si lindi lidhja e tyre.

Grupi II. Historia e dashuris mes Akilit dhe Briseids, sipas filmit. N poem nuk ekziston.
Grupi III. Dueli mes Paridit dhe Menelaut.
Grupi IV. Helena dhe Menelau.
Prforcimi: Diskutim
Hapi IV: diskutim

Nxnsit punojn rubrikn Diskutoni, e cila ka kto krkesa:
Argumentoni pse prgjithsisht filmat e realizuar mbi veprat e shkruara ngjallin reagime te shikuesit. Po ju, si
mendoni, a prbn problem nse ndryshohet e vrteta n nj vepr me karakter historik?
A sht filmi nj realizim trsisht i ri edhe kur mbshtetet mbi modele veprash t shkruara? A kemi t drejt ta
krahasojm filmin me veprn e lexuar?
Ka raste kur ne zhgnjehemi nga aktort q luajn rolet kryesore t filmave. Kjo ndodh, sepse duke lexuar librin,
secili prej nesh e ka imagjinuar personazhin n mendjen e vet dhe, kur shohim aktorin n film, imazhi i tij nuk prputhet
me tonin.
Tregoni raste t tilla, nse keni ose t kundrtn, kur aktori prputhet krejtsisht me personazhin e imagjinuar.
Vlersimi: Msuesi/ja vlerson nxnsit pr: a) rrjedhshmrin e t folurit dhe saktsin e informacionit
shkencor (2-3 nxns t nivelit baz).
nxns t nivelit mesatar dhe maksimal, me not).
Shnim
Plotsoni skedn e poems duke e krahasuar at me filmin.

Tema msimore: Teatri antik
Nj vshtrim nga teatri antik
Rezultatet e t nxnit sipas kompetencave t fushs, varsisht Fjalt ky:
nga tema msimore. Teatr antik
Nxnsi/ja: Kulti i Dionisit
flet pr origjinn e teatrit antik grek; Tragjedi
rendit veorit e krijimtaris dramaturgjike t poetve t mdhenj Komedi
grek, t till si: Eskili, Sofokliu, Euripidi dhe Aristofani; Eskili
zgjeron informacionin pr teatrin grek, duke e krahasuar me at Sofokliu
shqiptar; Euripidi
prshkruan karakterin e jashtzakonshm t heronjve tragjik grek. Aristofani
104
Burimet : Lidhja me fushat e tjera ose me

Teksti i nxnsit, mjete shkollore, e-libri temat ndrkurrikulare
Arkitektur
Piktur
Muzik
Diskutim, pema e mendimit, prmbledhje e strukturuar, pun n grupe, pun e pavarur, vshtrim
krahasues

Parashikimi: Diskutim
Hapi I. Diskutim
Msimi fillon duke diskutuar pr detyrn e shtpis mbi fillesat e tekstit dramatik, si dhe pr
ushtrimin 2/a, n faqen 65. `mund t thoni lidhur me trashgimin kulturore q vjen nga antikiteti?
Prgjigjet e nxnsve shkruhen n drras, pr tù strukturuar n rubrikat e mtejshme.
Ndrtimi i njohurive t reja: Pema e mendimit, pun n grupe

Hapi II. Pema e mendimit, pun n grupe
Nxnsit, pasi lexojn informacionin n tekst, ndahen n dy grupe. Ata zbrthejn:
Grupi I. Kontekstin historik dhe letrar t teatrit antik.
Grupi II. veorit e poetve dramatik. Me teknikn Pema e mendimit, secili grup strukturon veorit n
drras.
Teksti dramatik
Konteksti historik Konteksti letrar
antikiteti grek n sken doln aktort q

mishronin heronj mitologjik,
origjina e teatrit te kulti i hyut Dioniz hyjni, gjysmhyjni, mbretr,
princa, heronj
lojrat festive pr nder t Dionizit
aktort recitonin dialog t nj
ditirambet marrin formn e nj subjekti t dhn
dialogu t improvizuar
subjekti organizohej n akte, veprimi
zhvillohej n nj ose disa linja
shekulli V p.e.s. (shekulli i art)
mes replikave t aktorve futej
lulzimi i teatrit kori dhe korifeu
Aristoteli te vepra Poetika bri

ndarjen e tri gjinive, kodifikoi
rregullat pr llojet dramatike
105
Prfaqsuesit e teatrit antik
Tragjediant Komediant
Eskili Sofokliu Euripidi Aristofani
heronj me karakter integroi

Babai i tragjedis afroi teatrin me jetn
t fort komedin
me jetn
heronj kontradiktor,
ideale t larta t heroizmit, prsosi qytetare
me ulje-ngritje;
drejtsis, liris organizimin e
shikuesi identifikohet satirizoi
brendshm t pjess
me ta politikant,
heronj dinjitoz e t
paprulur Edipi mbret, Edipi Medea, Alkestra, shkrimtart
n kolon, Elektra, Elektra, Hekuba, dhe artistt
Prometeu i mbrthyer, Ajaksi, Antigona, Ifigjinia n Aulid,
triologjia Orestia Filokteti, Andromaka etj. Bretkosat,
(Agamemnoni, Koefort, Trakiniant. Zogjt,
Eumenidet), T shtat zgjidhja vinte nga Paqja,
kundr Tebs etj. i shtoi tragjedis lart Kalorsit,
aktorin e tret Deus eks-makina Grat n
i shtoi tragjedis edhe (Deus ex machina) parlament
nj aktor t dyt etj.
Hapi III. Prmbledhje e strukturuar

Msuesi/ja u shpjegon nxnsve informacionin e ri Veori t tragjedis antike dhe Konkurset dramatike,
duke e paraqitur at n mnyr t strukturuar.
Etimologjia e Fatalizm: Pikpamje idealiste, mistike e fetare, sipas s cils gjithka q ndodh n natyr,
fjals fatalitet n shoqri e n jetn e njeriut sht e paracaktuar nga nj fuqi e panjohur a e mbinatyrshme,
q nuk mund t shmanget e nuk mund t mposhtet nga njeriu; besimi i verbr te fati.
- heroi tragjik afirmohet n luft me fatalitetin, por nuk e shmang dot;

Personazhet - perndit, personazhe me t drejta t plota;
- heronj t jashtzakonshm, hyjni, gjysmhyjni, princr, mbretr, heronj.
- subjekti merret i gatshm nga cikli mitologjik;

Subjekti - nuk ka rndsi zgjidhja (dihet nga shikuesi), por teknika si organizohet materiali dramatik.
Prforcimi i njohurive: Pun e pavarur, vshtrim krahasues
Hapi IV. Pun e pavarur

Nxnsit punojn dhe m pas diskutojn pr ushtrimin 1/b dhe 2/b, n faqen 65.
1. Tregoni pse heronjt e tragjedis greke kan karakter t jashtzakonshm.
2. Diskutoni: Heroi tragjik afirmohet n luft me fatalitetin. Dy nxns t nivelit t lart lexojn detyrn e
klass.
106
Hapi V. Vshtrim krahasues

Pasi kan lexuar materialet e rubriks Info plus, nxnsit bjn krahasimin mes teatrit t Epidaurit dhe
teatrit t Butrintit.
Teatri i Epidaurit Teatri i Butrintit
Shekulli i ndrtimit: shek. III p.e.s. shek. III p.e.s.
Funksioni: shoqror shoqror
Arkitektura: u realizua sipas modelit demokratik pjesa rrethore - stili grek

t organizmit t jets, komunikim i skena - stili romak
drejtprdrejt me publikun
Vlersimi
vlersohen me not).
Ushtrimi 1/a, n faqen 65.

Tema msimore: Bised pr krijimtarin e Eskilit

Eskili, prodhimi letrar dhe stili
(Ora I)
varsisht nga tema msimore Eskili
Nxnsi/ja: Novator
jep karakteristikat e prgjithshme t epoks, n t ciln ka Aktori i dyt
krijuar Eskili; Konflikt
rendit disa tragjedi t poetit; Tragjedi
ilustron prmes shembujve elemente t novatorizmit
eskilian.
Burimet: teksti i nxnsit, e-libri, tragjedia Prometeu i Lidhja me fushat e tjera ose me temat
mbrthyer, e Eskilit ndrkurrikulare:
Artet figurative
Historia
107

Parashikimi Vrojtim, bised 10 minuta
Ndrtimi i njohurive Lexim i drejtuar, prmbledhje e 25 minuta
Prforcimi i njohurive Pun e pavarur, pun n dyshe 10 minuta

Parashtrimi: Vrojtim i fotografis, bised
Vrojtim i fotografis
N fillim t ors s msimit, Msuesi/ja i orienton nxnsit t vshtrojn portretin e Eskilit, n faqen 67 t
tekstit msimor.
Bised
Nxnsit bisedojn me njri-tjetrin pr epokn kur ka jetuar Eskili.
Nj nxns (me ndihmn e msuesit/es) mund t rendis emrat e tragjedive t poetit.
Ndrtimi i njohurive: Lexim i drejtuar, prmbledhje e strukturuar, pun n grupe
Lexim i drejtuar
Nj nxns lexon para klass rubrikn Jeta dhe vepra t Eskilit.
M tej, nxnsit lexojn pr pak minuta, n mnyr t pavarur, informacionin e ri nga teksti msimor.
Msuesi/ja fton dy nxns t nivelit t lart t shkruajn n drras prmbledhjen e strukturuar t

informacionit t ri q sapo lexuan.
Eskili novator
Eskili u shfaq qysh n fillim si novator. Ai i dha tragjedis frym t re, prtriu gjuhn dramatike dhe forcoi
teatralitetin e shfaqjes. Protagonistit t vetm t drams s deriathershme, ai i shtoi edhe nj aktor t dyt.
Skena me dy aktor njhersh, t mbshtetur nga kori, u b mjaft interesante dhe ofronte mundsi t reja
shprehse, si pr shembull, forcimin e dialogut nprmjet zvoglimit t rolit t korit dhe t pjesve korale. Konflikti
dramatik fiton n kt mnyr nj prmas m interesante, m individuale dhe spektatori arrin t identifikohet m
mir me heronjt dhe me shfaqjen.
Lnda e tragjedive
Krijimtaria e Eskilit ka kaluar npr tri etapa zhvillimi:
N etapn e par, si dshmohet nga tragjedit Perst (472) dhe T shtatt kundr Tebs (viti 467),
mbizotrojn pjest korale. Perst sht tragjedia m e vjetr q na ka arritur...
Lnda e tragjedis T shtatt kundr Tebs merret nga cikli teban...
N etapn e dyt, si e shohim te Lutset (rreth vitit 463) dhe Prometeu i lidhur (mes viteve 460-450), dialogu
forcohet dhe figura e heroit kryesor individualizohet n mnyr krejtsisht t spikatur.
N etapn e tret, s cils i prket edhe kryevepra e Eskilit, trilogjia Orestia (viti 458), kompozicioni ndrlikohet
dhe arrihet nj forc e madhe dramatike, fal edhe futjes n sken t aktorit t tret. Tragjedia e merr lndn nga
cikli i Atridve, strgjyshrve t Agamemnonit.
Pun n grupe
Msuesi/ja e ndan klasn n katr grupe.
Grupi I. Ushtrimi 3/a, n faqen 69. Nxnsit renditin disa nga tragjedit kryesore t Eskilit.
Grupi II. Ushtrimi 4/a, n faqen 69. Lnda q huazon poeti pr tragjedit e tij.
108
Grupi III. Ushtrimi 5/a, n faqen 69. Vendi q z tragjedia Koeforet n kuadrin e triologjis Orestia.
Grupi IV. Ushtrimi 6/a, n faqen 69. Konkluzioni ideor i triologjis Orestia.
Prforcimi: Pun e pavarur, pun n dyshe
Pun e pavarur
Nxnsit do t punojn n mnyr t pavarur ushtrimin 1/b, n faqen 69.
1. Komentoni kto fjal t Korit nga tragjedia Orestia:
I trisht sht fati i njerzve.
Lumturia e tyre nuk i ngjan
vese nj skice t vizatuar leht.
Msuesi/ja mund t ndihmoj disa nxns q kan vshtirsi pr t komentuar dhe shkruar bukur
mendimet e tyre.
Pun n dyshe
Pr ushtrimin e msiprm (ushtrimi 1/b), nxnsit bisedojn, shkmbejn mendime, korrigjojn punt e
njri-tjetrit.
Tre nxns lexojn detyrn e prfunduar.
Vlersimi
a) rrjedhshmrin e t folurit dhe saktsin e informacionit shkencor (2-3 nxns me not);
n dyshe (2-3 nxns vlersohen me not).
Ushtrimi 7/a, n faqen 69. Detyr pr nxns t nivelit mesatar dhe t lart.
Ushtrimi 3/a, n faqen 69. Detyr pr nxns t nivelit baz.

Tema msimore: Prometeu, humanisti i par
Analiz: Prometeu i mbrthyer, e Eskilit (Ora II)
varsisht nga tema msimore Prometeu
Nxnsi/ja: Eskili
ritregon mitin pr Prometeun; Zeusi
prqas mitin me tragjedin; Hero tragjik
diskuton pr mimin e liris; Subjekt mitologjik
analizon thelbin e konfliktit mes Zeusit dhe Prometeut; Altruist
ilustron nga tragjedia Prometeu i mbrthyer veori t stilit
krijues t Eskilit.
109
mbrthyer, e Eskilit ndrkurrikulare:
Artet figurative
Parashikimi Stuhi mendimi 10 minuta
Prforcimi i njohurive Pun e pavarur, debat 10 minuta
Parashtrimi: Stuhi mendimi

N fillim t ors s msimit nxnsit diskutojn pr detyrn e shtpis.
Lexojn detyrn dy nxns t niveleve t ndryshme.
Stuhi mendimi
- `mund t thoni pr stilin krijues t Eskilit?
- Pse sht quajtur Eskili novator?
Informacionet q japin nxnsit do t prmblidhen me teknikn Stuhi mendimi.
Buron nga fataliteti
i heroit tragjik
Roli i korit konflikti dramatik
Stili krijues i
veprimi skenik heroi-hyjni
Eskilit
vlera universale aktori i dyt
subjekti mitologjik
Lexim i drejtuar
Msuesi/ja u krkon nxnsve t lexojn informacionin e ri n faqen 70 t tekstit.
Msuesi/ja shpjegon temn e re, duke nxitur bashkbisedimin me nxnsit.
Msuesi/ja shkruan n drras t zez shtjet kryesore:
Subjekti mitologjik
Tragjedia mbshtet te cikli i rrfimeve mitologjike mbi Prometeun. Eskili sht prqendruar vetm n pjesn q
e tregon Prometeun t mbrthyer n shkmbin e Skithis, sipas vendimit hakmarrs t Zeusit.
Struktura e trilogjis: Prometeu i mbrthyer, Prometeu zjarrsjells, Prometeu i liruar.
Mesazhi i idealeve demokratike
E reja q solli Eskili sht se e afroi Prometeun shum pran kohs s idealeve demokratike q po lulzonin
n Greqin e lasht.
110
Konflikti ndrmjet Prometeut dhe Zeusit
Konflikti ndrmjet Zeusit dhe Prometeut ka nj kuptim simbolik. Eskili goditi fuqishm dhunn
Prometeu sht edhe simbol i parashikimit t prmbysjes s tiranve t do kohe.
Veprimi dramatik
N teatrin e Eskilit veprimi dramatik sht i thjesht, pothuaj statik. Kjo ndodh ngaq tragjedia mbshtetet mbi
nj veprim kryesor, q lidhet me nj moment t caktuar t rrfimit mitologjik, prej nga nxirret tema e tragjedis.
Roli i Korit t Oqeanideve

Kori i Oqeanideve vjen n kt fragment si nj z i paanshm i urtsis njerzore. Kori nuk mund t pranoj
q situatat t shkojn deri n ekstrem.
Prometeu - hero mitologjik q u shndrrua n hero t epoks
Prometeu - hero mitologjik q u shndrrua n hero t epoks:

- simbol i vetsakrifikimit;
- simbol i durimit dhe i pathyeshmris;
- heroi me fat t paracaktuar;
- heroi q qndron ndrmjet bots hyjnore dhe asaj njerzore;
- profeti q parashikon prmbysjen e tiranis;
- shenjti dhe martiri m fisnik n kalendarin filozofik;
- individi q luan rol n ecjen prpara t njerzimit.
Pun n grupe
Msuesi/ja e ndan klasn n katr grupe.
Grupi I. Statusi i hyjnive.
Grupi II. Personazhet.
Grupi III. Konflikti i tragjedis.
Grupi IV. Mesazhi.
Prforcimi : Pun e pavarur, debat
Pun e pavarur
Nxnsit do t ilustrojn nga tragjedia disa elemente t stilit krijues t Eskilit.
Tre nxns lexojn detyrn e klass. Debat
Po Tema Jo
mimi i liris
Vlersimi
mesatar);
Ushtrimi 2 n rubrikn Punoni me fjalorin (pr nxns t nivelit mesatar dhe t lart).
111

Tema msimore:
Bised: Prometeu dhe njerzimi
Studim teksti: Prometeu i mbrthyer, episodi i tret
(Ora III)
Nxnsi/ja: Hermesi
- zbulon qndrimet e personazheve; Ironi
- komenton fjalt e Prometeut: Si armik t t trajtoj armiku, Debat
ssht aspak pr turp;
- shpjegon rolin e Korit t Oqeanideve;
- shqyrton rolin e metonimive dhe t anaforave.
mbrthyer ndrkurrikulare:
Artet figurative
Parashikimi Lexim me role 5 minuta
Ndrtimi i njohurive Lexim shprehs, pun n grupe 25 minuta
Parashtrimi: Lexim me role

Msimi fillon me diskutimin e detyrs s shtpis.
Nxnsit do t lexojn me role fragmentin n tekst.
Msuesi/ja i ndihmon t deklamojn vargje nga tragjedia Prometeu i mbrthyer.
Ndrtimi i njohurive: Lexim shprehs, pun n grupe
Lexim shprehs
N drras shkruhen vargjet e mposhtme, m pas tre nxns do tì komentojn ato.
Nxnsi I
HERMESI Komenti i nxnsit

Me ty, o dhelpr, talls e prbuzs,
Me ty, o tradhtar i perndive,
Me ty, hajdut i zjarrit t hyjnive,
112
Nxnsi II
PROMETEU Komenti i nxnsit

Sa fort i shkokrka nj gjuh e lart
Prej mburraveci nj lakeu t bindur
T Perndive! Eh, t rinj n mosh,
T rinj
Nxnsi III
PROMETEU Komenti i nxnsit

Dgjo ktu: se ndrroj mjerimin tim
Me servilizmin tnd t ult, kurr!
Pun n grupe
Msuesi/ja e ndan klasn n grupe pune.
Grupi I. Ushtrimet 2 dhe 6, rubrika Reflektoni pr kuptimin. Qndrimi i personazheve. Hermesi si nj
kundrshtar i fort.
N episodin e tret t tragjedis, nxnsit zbulojn qndrimet e Prometeut dhe t Hermesit.
Grupi II. Ushtrimi 3 dhe 4, rubrika Reflektoni pr kuptimin. Mnyrat q prdor Hermesi pr tìa arritur
qllimit.
Grupi III. Ushtrimi 9, rubrika Reflektoni pr interpretimin. Koment: Si armik t t trajtoj armiku, ssht
aspak pr turp.
Grupi IV. Ushtrimi 11, rubrika Reflektoni pr strukturn. Roli i Korit t Oqeanideve.

Nxnsit do t punojn ushtrimin 13, rubrika Reflektoni pr gjuhn dhe stilin.
Dy nxns do t paraqesin punt e tyre.
Zbuloni efektin stilistik t metonimive dhe t anaforave n vargjet e mposhtme:

Me ty, o dhelpr, talls e prbuzs,
me ty, o tradhtar i perndive,
me ty, q pasurove njerzit e vdekshm,
me ty, hajdut i zjarrit t hyjnive,
me ty po flas!
Si prshkallzohet inati i Zeusit kundrejt Prometeut?
Gjeni fjal t kundrta me t msiprmet pr figurn e Prometeut.
Vlersimi
vlersohen me not).
Shnim.
Ushtrimi 1, n rubrikn Punoni me fjalorin.
113

Tema msimore: Bised pr altruizmin

Studim teksti: Prometeu i mbrthyer, episodi i tret (ora IV)
varsisht nga tema msimore Eskili
Nxnsi/ja: Prometeu
sqaron se far prfaqson Hermesi; Pushtet
prshkruan figurn e Prometeut si martir i par i dijes dhe Ironi
i liris; Hero
zbulon veorit e tragjedis (veprimi dramatik), duke e Veprim dramatik
ilustruar me fragmentin;
shpjegon rolin e ironis n fjalt e Prometeut.
Artet figurative

Parashikimi Bised, karrigia e nxeht 10 minuta
Ndrtimi i njohurive Pun n grupe, pun me tekstin, 25 minuta
ditari dypjessh
Parashtrimi: Bised, karrigia e nxeht
Bised
Ora e msimit fillon duke biseduar pr detyrn e shtpis.
Karrigia e nxeht
Msuesi/ja cakton nj nxns t nivelit t lart, i cili do t ulet n karrigen e nxeht dhe do tù prgjigjet
pyetjeve t nxnsve.
Tema e pyetjeve do t jet stili krijues i Eskilit dhe tragjedia Prometeu i mbrthyer.
Ndrtimi i njohurive t reja: Pun n grupe, pun me tekstin, ditari dypjessh
Pun n grupe
Msuesi/ja e ndan klasn n tri grupe.
Grupi 1. Prometeu i ndihmon me qllim njerzit. Prshkruajn personazhin.
114
Grupi 2. Shpjegoni rolin e ironis n fjalt e Prometeut.

Grupi 3. Ndshkuesi i Prometeut. far prfaqsojn Hermesi dhe Zeusi?
Zbuloni qndrimet q mban Hermesi dhe Zeusi.
Pun me tekstin, ditari dypjessh

Kalojm n rubrikn Reflektoni pr interpretimin. Msuesi/ja rikujton me nxnsit disa veori
t tragjedis.
Ushtrimi 7 zhvillohet n form diskutimi me 2-3 nxns.
Ushtrimin 8 nxnsit e punojn me tabeln e personazhit.
Personazhi Flet Mendon Prshkrimi i tij

Prometeu
Nxnsit punojn n mnyr t pavarur ose n ift. Dgjohen mendimet, prshkrimet dhe komentet, t
cilat msuesi i shkruan n tabel.

Ushtrimi 12.
N teatrin e Eskilit, veprimi dramatik sht i thjesht, pothuaj statik. Nxnsit ilustrojn kt veori me
vargje nga fragmenti.
Vlersimi
mesatar);
Krahasoni disa figura t mitologjis shqiptare me disa figura t mitologjis greke.

Tema msimore: Arti dhe kultura greke n themel t

Studim teksti: Prometeu i mbrthyer, episodi i tret qytetrimit europian
(Ora V)
1. Kompetenca e komunikimit dhe e t shprehurit;
2. Kompetenca e t menduarit;
3. Kompetenca qytetare;
4. Kompetenca personale;
115

Nxnsi/ja: Hermesi
komenton mesazhin aktual; Mesazh universal
analizon gjuhn e personazheve; Qndres
plotson skedn e tragjedis. Debat
Arte figurative
Filozofia
Parashikimi Debat 10 minuta
Ndrtimi i njohurive Lexim i drejtuar, pun n grupe, 25 minuta
pun e pavarur
Prforcimi i njohurive Plotsimi i skeds, pun n dyshe 10 minuta

Parashtrimi: Debat
Msuesi/ja pasi i orienton nxnsit pr orn e re t msimit, u drejton pyetjen:

Po Tema Jo
Pse Prometeu nuk mund t bnte
kompromis?
Ndrtimi i njohurive: Lexim i drejtuar, pun n grupe, pun e pavarur
Lexim i drejtuar
Dy nxns do t lexojn vargjet e fundit t tragjedis.
Pun n grupe
Grupi I. Nnvizoni mjetet stilistike.
Grupi II. Analizoni gjuhn e personazheve.

Grupi III. Ushtrimi 10, n rubrikn Reflektoni pr interpretimin. Komentoni dy vargjet e fundit t
fragmentit. Si na paraqitet Prometeu prmes tyre?
Vargjet Komenti
Por vetm trupin tim t mjer, se kurr, kurr un nuk
vdes!
Pun e pavarur
Nxnsit do t lexojn pr disa minuta fjalorin mitologjik. Bisedojn me njri-tjetrin.
Prforcimi: Plotsimi i skeds, pun n dyshe
Plotsimi i skeds
N kt rubrik, nxnsit do t plotsojn skedn e tragjedis.
116
Pun n dyshe
Nxnsit shkmbejn idet me njri-tjetrin. Tre nxns do t paraqesin punt e tyre.
Titulli i tragjedis: Prometeu i mbrthyer

Autori : Eskili
Piknisja:_______________________________
Konflikti:________________________________
Struktura:_______________________________
Zhvillimi i ngjarjeve:_______________________
Roli i dialogut/monologut:__________________
Roli i korit:______________________________
Mjetet stilistike:__________________________
Boshti tematik, mesazhet:__________________
Personazhet: ____________________________
Krahasime:______________________________
Vlersimi
mesatar);
n dyshe (3-4 nxns t nivelit t lart, t cilt vlersohen me not).
Rubrika Shkruani, n faqen 75.

Tema msimore: Euripidi, prodhimi letrar dhe stili Euripidi dhe sofizmi
(Ora I)
varsisht nga tema msimore Euripidi
Nxnsi/ja: Individ
flet pr karakteristikat e prgjithshme t epoks, n t ciln Tragjedi
ka krijuar Euripidi; Sofizm
rendit disa tragjedi t poetit; E drejt
ilustron, prmes shembujve, elemente risi nga krijimtaria e
Euripidit;
krahason stilin krijues t Euripidit me at t Eskilit.
117
Burimet: teksti i nxnsit, e-libri, mjete t tjera shkollore Lidhja me fushat e tjera ose me temat
ndrkurrikulare:
Artet figurative
Historia
Parashikimi Vrojtim, pyetje-prgjigje 10 minuta
Parashtrimi: Vrojtim i portretit, pyetje-prgjigje

Vrojtim i portretit
N fillim t ors s msimit, nxnsit diskutojn pr detyrn e shtpis. Ata kan gjetur informacione nga
burime t ndryshme pr krijimtarin e Euripidit.
Msuesi/ja i orienton nxnsit t vshtrojn portretin e Euripidit nga teksti i tyre, n faqen 77.
Pyetje-prgjigje
Prmes tekniks Pyetje-prgjigje, nxnsit do t punojn ushtrimin 1 dhe 2, n faqen 81.
1. Si ndihmuan ngjarjet e kohs n krijimtarin e Euripidit?
2. dini pr ciklin e Argonautve? Cila sht e reja q solli Euripidi me tragjedin Medea?
Keni lexuar ndonj tragjedi t tij?

Lexim i drejtuar
Nj nxns lexon para klass rubrikn Jeta dhe vepra t Euripidit.
M tej nxnsit lexojn pr pak minuta, n mnyr t pavarur, informacionin e ri nga teksti msimor.
Msuesi/ja shkruan n drras prmbledhjen e strukturuar t informacionit t ri.
Tipat e heronjve tragjik

Tipat e heronjve tragjik
Heronjt e Euripidit, t ndikuar nga filozofia e re dhe, sidomos nga sofizmi, u shkputn nga morali
tradicional i shoqris athinase, q i krkonte individit tia nnshtronte interesat e veta kolektivitetit ose fisit.
Ata u bn mishrues t nj morali m njerzor, duke afirmuar fuqimisht t drejtn e individit prball t
drejts s fisit e t kolektivitetit. Fryma e fatalitetit, q sundoi heronjt e tragjedis antike, tek Euripidi mori nj
form tjetr, at t mallkimit shoqror.
Koncepti moral i s drejts

E veanta e teatrit tragjik t Euripidit sht se, pavarsisht nga kanuni i lasht, q zgjidhjen e
prmbledh n shprehjen Po vrave, do t vritesh, tragjedia mbetet e hapur. E drejta mbetet pezull,
si te filozoft sofist: t gjith kan t drejt e njkohsisht askush nuk ka t drejt. Heroi gjendet
ksisoj i mbyllur brenda nj rrethi vicioz, t drejts s vet e t drejts s t tjerve, ka e bn
thellsisht tragjik.
118
Konflikti tragjik
Konflikti tragjik
Merit e shquar e Euripidit sht se konfliktin n tragjedit e tij e lidh m tepr me natyrn
njerzore, sesa me parimet abstrakte t moralit, t drejts, detyrs apo ligjit.
Pun n grupe
Msuesi/ja e ndan klasn n tri grupe t mdha.
Grupi 1. Ushtrimi 3, n faqen 81. Ku shprehet origjinaliteti i Euripidit n trajtimin e subjekteve t
mitologjis?
Grupi 2. Ushtrimi 4, n faqen 81. vend z Euripidi n tragjedin antike? Cili ishte kontributi i tij n
zhvillimin e poezis tragjike?
Grupi 3. Ushtrimi 5, n faqen 81. far natyre kan karakteret e Euripidit? Si e prjetojn ata konfliktin
tragjik?
Prforcimi: Tabela krahasuese

Me ndihmn e msuesit/es, nxnsit do t plotsojn tabeln krahasuese.
Stili krijues i Eskilit dhe i Euripidit
Eskili Euripidi
- Babai i tragjedis; - afroi teatrin me jetn;
- ideale t larta t heroizmit, drejtsis, liris; - heronj kontradiktor, me ulje-ngritje; shikuesi
- heronj dinjitoz e t paprulur; identifikohet me ta;
- i shtoi tragjedis edhe nj aktor t dyt; - konfliktin tragjik e lidh me natyrn njerzore,
- veprimi dramatik sht i thjesht; gjallron dialogun;
- roli i pakontestueshm i hyjnive. - tipat e heronjve tragjik u bn mishrues t nj
morali m njerzor;
- zgjidhja vinte nga lart (Deus ex machina);
- ul rolin e hyjnive.
Vlersimi
vlersohen me not).
a) ushtrimi 7, n faqen 81 (nxns t nivelit t ult);
b) ushtrimi 6, n faqen 81 (nxns t nivelit mesatar dhe t lart).

Bised pr rolin e gruas n shoqri
Tema msimore: Analiz Medea, e Euripidit (Ora II)
119

varsisht nga tema msimore Medea
Nxnsi/ja: Vuajtje
identifikon periudhn kur sht shkruar tragjedia; Monolog
prshkruan natyrn hakmarrse t Medeas; Dialog
interpreton me fjalt e tij mesazhin universal t tragjedis; Konflikt shpirtror
analizon konceptin e s drejts, sipas Euripidit; E drejta
ilustron nga tragjedia tipare t stilit krijues t poetit; Jasoni
analizon konfliktin shpirtror t Medeas; Hakmarrje
tregon rolin e hyjnive n tragjedin e Euripidit.
Burimet: teksti i nxnsit, e-libri, tragjedia Medea, e Lidhja me fushat e tjera ose me temat
Euripidit ndrkurrikulare:
Filozofia
Historia
Artet figurative
Parashikimi Stuhi mendimi 5 minuta
Ndrtimi i njohurive Bised e kombinuar me shpjegim, 25 minuta
prmbledhje e strukturuar, pun
n grupe
Prforcimi i njohurive Pun e pavarur, plotsim i skeds 15 minuta
Parashtrimi: Stuhi mendimi

Ora e msimit fillon duke diskutuar pr detyrn e shtpis. Dy nxns lexojn detyrn.
Msuesi/ja u krkon nxnsve q t kujtojn karakteristikat e tragjedis s Euripidit.
Informacionet e nxnsve do t shkruhen n tabel, prmes tekniks Stuhi mendimi

forcoi dialogun/monologun
bie roli i hyjnive

tragjedia e afroi teatrin me jetn

Euripidit
konflikti shpirtror heronjt tragjik
Ndrtimi i njohurive: Bised e kombinuar me shpjegim, prmbledhje e strukturuar, pun n grupe
Bised e kombinuar me shpjegim, prmbledhje e strukturuar

Msuesi/ja shpjegon temn e re, duke nxitur bashkbisedimin me nxnsit.
Msuesi/ja shkruan n drras t zez shtjet kryesore:
Medea
Emri i Medeas lidhet me ciklin mitologjik t Argonautve, megjithse, pa famn q i dha Euripidi n
tragjedin e tij, ajo do t mbetej nj heroin gjysm anonime e mitologjis.
Cikli i Argonautve
Cikli i Argonautve ka n qendr figurn e Jasonit, i cili n krye t pesdhjet prijsve, u nis n krkim t
bashks s art t dashit magjik, q ndodhej n nj vend t largt barbar, n Kolkid.
120
Fillesa e tragjedis Medea
... nga frika se mos Medea i kurdis ndonj kurth pr shpagim, Jasoni e urdhron at t zhduket sa m par nga
Korinti, bashk me dy fmijt. Ktu nis tragjedia e Euripidit.
Konflikti shpirtror
E braktisur, Medea vuan jo vetm si bashkshorte e prmuar, por mendon n radh t par pr rolin e saj si
nn...
Nga ana tjetr, nj ndjenj e fort xhelozie e shtyn q ta shoh kt zgjidhje si nj pun vrtet t tmerrshme, po
t domosdoshme...
Vetdija e dobsis femrore ia shton edhe m tepr inatin. Mendon se burrat i japin t drejt vetes t veprojn
si tu vij pr mbar...
Mesazhi
Me tragjedin Medea Euripidi shpreh nj bindje t re pr epokn, q lidhet me forcimin e familjes
monogame, nprmjet forcimit t marrdhnieve bashkshortore mbi bazn e besnikris s dyanshme.
- ngjarjet dhe rrjedha e tyre;

- personazhet;
- roli i hyjnive;
- forca e dialogut;
- boshti tematik etj.
Pun n grupe
Msuesi/ja e ndan klasn n grupe.
Grupi 1. Analizon konfliktin shpirtror t Medeas.
Grupi 2. Portreti i Jasonit.
Grupi 3. Struktura, zhvillimi i ngjarjes.
Grupi 4. E drejta, sipas Euripidit.
Nxnsit i ilustrojn prgjigjet nga fragmente t tragjedis.
Prforcimi: Pun e pavarur, plotsimi i skeds

Nxnsit, pas puns me grupe, do t plotsojn n mnyr t pavarur skedn e tragjedis.
Diskutojn me njri-tjetrin pr elemente t skeds.
Titulli i tragjedis: Medea

Autori: Euripidi
Piknisja:_______________________________
Konflikti:________________________________
Struktura:_______________________________
Zhvillimi i ngjarjeve:_______________________
Roli i dialogut/monologut:__________________
Roli i korit:______________________________
Mjetet stilistike:__________________________
Boshti tematik, mesazhi:___________________
Personazhet: ____________________________
Krahasime:______________________________
121
Vlersimi
t nivelit mesatar dhe maksimal, t cilt vlersohen me not).
Shnim.
a) ushtrimi 2, n faqen 81 (nxns t nivelit t ult, mesatar);
b) pika b, n rubrikn Diskutoni dhe arsyetoni (nxns t nivelit t lart).
Fusha:Gjuht dhe komunikimi Lnda: Letrsi Shkalla: V Klasa: X

Tematika: Letrsia antike greke dhe romake Situata e t nxnit: pun me tekstin,
Tema msimore: Koment Medea, Euripidi
Medea
Akti i dyt, skena e par (ora III)

varsisht nga tema msimore. Medea,
Nxnsi/-ja: grat,
- flet pr kndvshtrimin e Medeas rreth familjes; djemt,
- shpjegon rolin e antonimit n fragmentin, sht njeri i konflikti shpirtror,
mir, apo sht i lik; trishtim
- nnvizon figurat retorike;
- komenton nntekstin e fjalve t Medeas: Po i drejt
ssht syri i njeriut, q pa njohur mir
shpirtin e nj tjetri, vetm duke par, e urren kt,
ndonse ska psuar ndonj gj prej tij.
Burimet: teksti i nxnsit, e-libri, tragjedia Medea Lidhja me fushat e tjera ose me temat
ndrkurrikulare:
Filozofia
Historia
Metodologjia dhe veprimtarit e nxnsve:PNP
Parashikimi Lexim me role. Diskutim 10 minuta
Ndrtimi i njohurive Pun n grupe. Pun e pavarur. 25 minuta
Ditari dypjessh
122
Parashtrimi: Lexim n role, diskutim
Lexim me role
Msuesi/ja cakton nj nxnse q t lexoj me intonacionin e duhur monologun e Medeas.
Diskutim
Nxnsit diskutojn me njri-tjetrin pr konceptin e s drejts.
Tema: A ndodh shtegtimi i s drejts n rastin e Medeas?
Ndrtimi i njohurive t reja: Pun n grupe, pun e pavarur, ditari dypjessh
Pun n grupe
Msuesi/ja e ndan klasn n grupe t vogla.
Fillojn me rubrikn Reflektoni pr kuptimin, n faqen 84.
Grupi I: ushtrimi 1, 2 n faqen 84. Gjykimi i Medeas.
Grupi II: ushtrimi 3, 4. Dshprimi i Medeas...figurat .... jeta shije ska, zemrn ma drrmoi
Kalojn n rubrikn Reflektoni pr interpretimin, n faqen 84 t tekstit t nxnsit.

Grupi III: ushtrimi 7
Kalojn n rubrikn Reflektoni pr gjuhn dhe stilin.
Pun e pavarur
Nxnsit nnvizojn figurat retorike n faqen 82. Nj nxns i nivelit maksimal shpjegon rolin e tyre.
Nxnsit punojn n fletoret e klass ushtrimin 13, sipas tabels s mposhtme.
Ditari dypjessh.
Vargjet Komenti i nxnsit
Po njsoj nuk jemi un edhe ju:
atdheu i juaj sht ky qytet;
shtpit atrore ja ktu i kini;
60 jeta juaj sht plot me lehtsira
edhe miqti kini pr tu shoqruar;
ndrsa un mbetem pa atdhe, e shkret,
prej tim shoq shahem edhe poshtrohem,
prej atij q m mori nga nj vend barbar;
65 skam vlla, skam nn, asnj fare fis,
ku t prpjek kokn n kt mjerim.

Nga rubrika Shkruani, nxnsit komentojn me shkrim vargjet:
Po i drejt ssht / syri i njeriut, q pa njohur mir / shpirtin e nj tjetri, vetm duke par, / e urren kt,
ndonse ska psuar / ndonj gj prej tij.
Tre nxns lexojn punt me shkrim.
Shnim
Detyrat dhe puna e pavarur: Krkoni shkrime t ndryshme kritike pr tragjedin Medea.
123

komunikimi
Tematika: Letrsia antike greke dhe romake Situata e t nxnit: Medea dhe shoqria
Tema msimore: Koment nga tragjedia Medea, akti II,
skena I (ora IV)
varsisht nga tema msimore. Konflikt shpirtror,
Nxnsi/-ja: tragjike,
zbulon gjendjen e gruas n shoqrin greke t kohs; grua,
shpjegon rolin e kontrastit ideor n vargjet 71-75; burr
gjykon kndvshtrimin e Medeas pr shoqrin greke;
zbrthen dyzimin grua-nn t Medeas;
harton nj prfundim tjetr pr tragjedin.
Burimet: teksti i nxnsit, e-libri, tragjedia Medea Lidhja me fushat e tjera ose me temat
ndrkurrikulare:
Historia
Filozofia
Parashikimi Lexim me kodim i tekstit 10 minuta
Ndrtimi i njohurive Bised. Pun n grupe. Pun e diferencuar 25 minuta
Prforcimi i njohurive 10 minuta
Parashtrimi: Lexim me kodim i tekstit

Pasi diskutojn pr detyrn e shtpis, nxnsit i orienton msuesi/ja t lexojn vargjet e
mposhtme dhe tì komentojn ato.
Fati q m ngjau Komenti i nxnsit

pa pandehur fare, zemrn ma drrmoi;
e prandaj, mikesha, posa q pr mua
jeta shije ska, kt jet dua
ta l dhe t vdes.
Nga tr krijesat Komenti i nxnsit

me shpirt e gjykim, shum m t mjera
qenkemi ne grat. Pikspari duhet
ne ta blejm burrin me shum t holla
dhe pastaj ta bjm
qsht m keq akoma zot t trupit ton
124
Vajza q do vij n nj vend ku ka Komenti i nxnsit

ligje krejt t reja si dhe zakone,
meq ska msuar asgj nga shtpia
duhet ajo vet t jet falltare,
q mund t dij si ti sillet burrit;
e ne m s fundi me nj mij mundime
do mundim t marrim burr pr t qen,
burr q t mund t duroj me gas
zgjedhn e martess, zili do na ken;
ndryshe, vdekja sht pr ne faqebardh
Po njsoj nuk jemi un edhe ju: Komenti i nxnsit

atdheu i juaj sht ky qytet;
shtpit atrore ja ktu i kini;
jeta juaj sht plot me lehtsira
.... ndrsa un mbetem pa atdhe, e shkret,
prej tim shoq shahem edhe poshtrohem,
Nxnsit nxiten t zbrthejn krizn shpirtrore t Medeas.
Ndrtimi i njohurive t reja: Bised, pun n grupe, pun e diferencuar

Bised
N kt rubrik, nxnsit do t diskutojn pr dyzimin shpirtror t Medeas. Mund t ilustrohen vargje
nga tragjedia.
Tema: Medea grua dhe nn...
Pun n grupe
Grupi I: ushtrimi 5, n rubrikn Reflektoni pr kuptimin. Pse Medea thot se i kishte te Jasoni t gjitha
shpresat?
Grupi II: ushtrimi 6. Gjendja e gruas n shoqrin e asaj kohe.
Grupi III: ushtrimi 10, n rubrikn Reflektoni pr interpretimin. Gykimi i Medeas pr vuajtjet e burrit dhe t gruas.
Grupi IV: ushtrimi 11. Mbi baz e mbshtet Medea kt gjykim? Sa i drejt sht ai?
Ushtrimi 12: Po ky, a sht thjesht nj gjykim i prgjithshm i Medeas apo mban prbrenda nj
krcnim t ardhshm?
Pun e diferencuar
Msuesi/ja aktivizon nj nxns t nivelit maksimal pr t punuar ushtrimin 14, n rubrikn Reflektoni
pr gjuhn dhe stilin. Roli i kontrastit n kndvshtrimin e nj burri dhe n at t nj gruaje.

Nxnsit hartojn nj finale tjetr pr tragjedin.
Dy nxns lexojn punt me shkrim dhe diskutojn pr ato.
Shnim
Detyrat dhe puna e pavarur: ushtrimi 8, n faqen 84.
125

komunikimi
Tematika: Letrsia antike greke dhe romake Situata e t nxnit: Medea dhe Jasoni,
bised
Tema msimore: Studim teksti Medea, akti III, skena I
(ora V)
varsisht nga tema msimore. Medea,
Nxnsi/-ja: Jasoni,
- ilustron fenomene t shoqris s sotme nga fragmenti; konflikt,
- shpjegon konfliktin e dyfisht t tragjedis: at t Medeas zemrim,
me Jasonin dhe at t Medeas me veten e saj; epitet
- motivon ose jo kndvshtrimin e Medeas dhe t Jasonit;
- zbrthen kuptimin e figurave t retoriks;
- vlerson me fjalt e tij/saj tipare t tragjedis s Euripidit.
Burimet: teksti i nxnsit, e-libri, tragjedia Meda Lidhja me fushat e tjera ose me temat
ndrkurrikulare:
Filozofia
Historia
Parashikimi Inskenim. Karrigia e nxeht 10 minuta
Ndrtimi i njohurive Pyetje-prgjigje. Bised. Pun n grupe 25 minuta
Prforcimi i njohurive Pun n dyshe. Diskutim 10 minuta
Parashtrimi: Inskenim, karrigia e nxeht

Msimi fillon me bisedn e nxnsve pr detyrn e shtpis.
Inskenim
Dy nxns inskenojn me role fragmentin n tekstin e nxnsit.
Akti III, skena I
Nxnsja I Medea
Nxnsi II Jasoni
Karrigia e nxeht
Nj djal dhe nj vajz (mund t jen dhe ata q aktruan) do t ulen para klass duke zn rolin e
Medeas dhe t Jasonit. Ata jan vet personazhet, t cilt justifikojn mendimet dhe veprimet e veta
prball pyetjeve t publikut.
N fund, t dy nxnsit,prshkruajn botn shpirtrore t Medeas dhe t Jasonit.
Ndrtimi i njohurive t reja: Pyetje - prgjigje, bised, pun n grupe

Pyetje-prgjigje
Me kt teknik, nxnsit do t punojn ushtrimet 1, 4, 9 n faqen 88.
126
Reflektojm pr kuptimin, ushtrimi 1

Konflikti i dyfisht i tragjedis.
Medea - Jasoni
Konflikti
Medea vetvetja
Pr kt ushtrim, msuesi/ja zgjedh nj nxns t nivelit maksimal.

Reflektojm pr interpretimin, ushtrimi 4
Fenomenet aktuale q prshkruhen n vargje:
Ssht kjo kuraj, ssht as guxim, Gjith ato t mira parasysh si more,
tu dalsh prpara dhe ti shohsh me sy po m tradhtove, tjetr grua more
njerzit e dashur, qu ke br keq; ndonse at u bre
ksaj i thon tro paturpsi.
O Zot! Si njeriut i ke falur mjetin
t dalloj, t shoh arin q sht kallp,
Ska dyshim se shum femra n Greqi
ndrsa asnj shenj mi t liqt svure
do t thon mbase se m ke shprblyer
q t na tregoje ligsine tyre?
pr kto t mira q t bra un dhe se do
t kem gjetur n fytyrn tnde
burr plot me bes, nj burr si duhet; po e bra vetm pr kt qllim:
po mua t mjern syrgjyn po m nisin, q t rrojn mir, - gjja m e par -

t mos na mungojn ato q na duhen;
Bised: Heronjt tragjik n tragjedit e Euripidit.
Reflektojm pr gjuhn dhe stilin, ushtrimi 9. Elementet fantastike dhe ato reale, roli i tyre.
Pun n grupe
Grupi I: ushtrimi 2, 3, n rubrikn Reflektoni pr kuptimin. Figura e gruas nprmjet fjalve t Medeas.
Cila sht beteja e Medeas?
Grupi II: ushtrimi 5, 11, n rubrikn Reflektoni pr interpretimin. A e justifikoni veprimin e Jasonit?
Krahasoni tonin e fjalve t Medeas para grave korintase me replikat q ajo ndrron me Jasonin:
ndryshim vrehet?
Grupi III: ushtrimi 12, n rubrikn Reflektoni pr gjuhn dhe stilin. Gjeni figurat letrare, llojin e vargut
dhe metrikn e prdorur te fragmenti Medea.
Grupi IV: ushtrimi 6, 7, n rubrikn Reflektoni pr interpretimin.6. A mund t dilni n prgjithsime pr
dy personazhet? A sht nj reagim normal ai i Medeas pas veprimit t Jasonit?
Grupi V : Risit q solli Euripidi n teatrin grek.
Risit q solli Euripidi n teatrin grek:

N teatrin e Euripidit gjejn vend edhe njerzit e thjesht.
Ai krijoi n teatr nj figur mjaft bashkkohse, tipin e femrs q lufton pr gjetjen e vetvetes dhe afirmimin e
personalitetit. Euripidi n kt mnyr e afron artin me realitetin.
Sipas Aristotelit, n ndryshim nga tragjediant e tjer q i paraqesin njerzit ashtu si duhet t jen, Euripidi i
paraqet ashtu si jan n realitet.
Fryma e fatalitetit, q sundoi heronjt e tragjedis antike, tek Euripidi mori nj form tjetr, at t mallkimit
shoqror, si vihet re te vdekja e Fedrs dhe e Hipolitit, viktima t intolereancs morale apo te kundrvnia aktive e
127
Medeas ndaj pushtetit mashkullor dhe statusit social t emigrantit.

Ilustrimi Sdo t zinte ngoje askush emrin tnd.
Ti m shan dhe qahesh, pse po marr pr grua
bijn e monarkut q sundon ktu;
po do t provoj se n kt pun
jo vetm me mend e murti u-solla,
po dhe plot me dhembje pr ty e fmijt; ose
dhe ktu arriva si nj muhaxhir,
a do mund t gjja m t lumtur fat,
se sa t martohem me vajzn e mbretit?
ose duheshe m par t m mbushje mendjen
pr kt martes dhe t mos e bje
fshehura atyre q i quan miq.
Prforcimi: Pun n dyshe, diskutim

Pun n dyshe
Nxnsit do t punojn ushtrimin 10, n rubrikn Reflektojm pr gjuhn dhe stilin
Pasi gjejn elementet semantiko-sintaktike n fjalt e Medeas, nxnsit i hedhin n tabeln e ditarit
dypjessh dhe diskutojn pr to.
Elemente semantiko-sintaktike Mbrojtja e Medeas n sy t qytetareve korintase

Do t nis m par nga ato t vjetrat:
Jetn ta shptova, si e din Grekt
.. pr ty un qesh drit shptimtare.
Gjith ato t mira parasysh si more,
po m tradhtove, tjetr grua more
Hajde pra t flasim, si dy miq t mir,
ndonse gj t mir do t pres nga ti?
Tani ku vete? N shtpi t atit
q ika, qe lash q t vij pas teje
n atdheun tnd?
Ska dyshim se shum femra n Greqi
do t thon mbase se m ke shprblyer
pr kto t mira q t bra un
dhe se do t kem gjetur n fytyrn tnde
burr plot me bes, nj burr si duhet;
po mua t mjern syrgjyn po m nisin
..........................................................
mua fillk vetm, me fmijt vetm .
Diskutim
Msuesi/ja aktivizon nxns t nivelit maksimal.
Tema: Jam n rolin e kritikut letrar
Msuesi/ja orienton nxnsit e nivelit maksimal se, n kt etap t fundit, ata do t gjykojn e
vlersojn stilin krijues t Euripidit.
Tipat e heronjve tragjik (Medea)
Roli dytsor i hyjnive
Personazhe popullor t tradits zbriten nga piedestali, marrin tipare krejt njerzore
Risit
Mesazhi
Gjuha dhe stili
Konflikti tragjik
128
shkencor (2-3 nxns t nivelit baz dhe mesatar).
b) aftsin e secilit nxns pr t kombinuar, harmonizuar dhe prezantuar sakt punn n grup dhe punn
n dyshe (3-4 nxns t nivelit maksimal, me not).
Detyrat dhe puna e pavarur: a) ushtrimi 8, n faqen 88 (nxns t nivelit minimal)
b) rubrika Shkruani (nxns t nivelit maksimal dhe mesatar)
Sillni krijime t ndryshme folklorike.

komunikimi
Tematika: Letrsia gojore shqiptare Situata e t nxnit: Folklori dhe vlerat e tij
Tema msimore: Folklori
Llojet kryesore t letrsis gojore


varsisht nga tema msimore. folklor
Nxnsi/-ja: krijimtari gojore
prkufizon me fjalt e tij/saj termin folklor; kolektiv
klasifikon llojet e krijimtaris gojore; anonim
rendit disa karakteristika t kngve popullore t krahins popull
nga vjen; kultur tradicionale
dallon(krahason) prmes shembujve tiparet mes letrsis
s kultivuar dhe asaj folklorike.
Burimet: teksti i nxnsit, e-libri, poezi e kng popullore, Lidhja me fushat e tjera ose me temat
CD ndrkurrikulare:
Muzik
Arte figurative
Koreografi
Histori
TIK
129

Parashikimi Dgjim i drejtuar. Stuhi mendimi 10 minuta
Ndrtimi i njohurive Lexim i zinxhir. Pema e mendjes. 25 minuta
Pun n grupe
Prforcimi i njohurive Pun n ift 10 minuta

Parashtrimi: Dgjim i drejtuar, stuhi mendimi
Dgjim i drejtuar
N fillim t ors s msimit, nxnsit dgjojn pr 4 minuta kngn pr Gjergj Elez Alin dhe diskutojn pr t.
Stuhi mendimi kolektiv

Msuesi/ja merr shkas nga ajo `dgjuan
nxnsit dhe u drejton pyetjet: sinkretik Folklori -karakteret anonim
( Nxnsit kan trajtuar n shkolln 9-vjeare
krijime folklorike)
improvizues motrzues
E dini `do t thot folklor ?
`tipare specifike ka nj krijim folklorik?
Msuesi/ja mund tù shpjegoj nxnsve do karakter t folklorit.
1.Letrsia gojore sht anonime (pra, autori i saj nuk njihet).

2. Karakteri motrzues : ekzistenca e disa varianteve pr t njjtin krijim
3. Krijim kolektiv
4. Karakteri sinkretik( bashkprania e elementeve me natyra t ndryshme)
5. Karakteri improvizues (improvizimi prfton variante)
Ndrtimi i njohurive t reja: Lexim zinxhir, pema e mendjes, pun n grupe

Lexim zinxhir
Pes nxns do t lexojn me z t lart, njri pas tjetrit , informacionin e ri.
Pema e mendjes
Msuesi/ja mund tù shpjegoj nxnsve informacionin e ri duke e prmbledhur me teknikn Pema e
mendjes.

Tr pasuria kulturore e artistike, vlerat e krijuara nga populli n shekuj, njihen me emrin
folklor (nga anglishtja: folk popull dhe lore dije, urtsi), pra dije, urtsi, krijimtari popullore
Folklori
folklor letrar folklor muzikor folklor koreografik folklor dramatik
Epika Lirika intime
proz vargje familjare shoqrore
Msuesi/ja ndrton bashk me nxnsit pemn e mendimit.
130
Epika
Kanuni i Lek Kngt e Kreshnikve, Baladat jan forma Prrallat jan forma m e
Dukagjinit, nj kod t quajtura edhe Eposi gojore me tema ndrlikuar e letrsis gojore
i pashkruar, por i pr Mujin e Halilin, t mdha morale, n proz, ku ngjarja ndodh
sistemuar i jets. jan nj cikl i madh dhe q prcillen gjithmon prtej reales,
kngsh me tema nga emocione t e prkundur n gjersit
heroike. forta. fantastike t bots s njeriut .
Nxnsit, i udhzon msuesi/ja, t nnvizojn n tekstin e tyre shtjet kryesore.

Pun n grupe
Msuesi/ja e ndan klasn n katr grupe. Kalojn n rubrikn Diskutoni dhe arsyetoni, n faqen 91.
Grupi I: ushtrimi 1/a
Kultura tradicionale e nj kombi. Pjest prbrse t saj.

Grupi II: ushtrimi 2/a
Flasin m konkretisht pr kulturn e vendlindjes s tyre.
Grupi III: ushtrimi 1/b
Tregojn se cilat jan format m t muara t letrsis gojore shqiptare. Japin karakteristikat
m t veanta t secils prej tyre.
Grupi IV: ushtrimi 2/b
Ndikimi i letrsis gojore n at modernen dhe bashkkohoren.
Prforcimi: Pun n ift

Nxnsit do t plotsojn ushtrimin 3/a duke punuar n ift me njri-tjetrin.
Letrsia gojore Letrsia e shkruar

1-letrsia gojore sht nj kultur m e hershme se 1-baza e letrsis s shkruar sht letrsia
sa kultura e shkruar folklorike
2- anonime 2- krijim individual
3-kalon brez pas brezi 3- vepra e pandryshueshme
4-kolektive 4-ndrtim m t ndrlikuar
5- improvizuese 5.-ruan shprehjet individuale
6- sinkretike 6-komunikon n mnyr t ndrmjetme me
7- motrzuese marrsin
8-formulzimet
9-e drejtprdrejt me marrsin
shkencor (2-3 nxns t nivelit baz dhe mesatar).
b) aftsin e secilit nxns pr t kombinuar, harmonizuar dhe prezantuar sakt punn n grup dhe punn
n ift (3-4 nxns t nivelit maksimal, me not).
Detyrat dhe puna e pavarur: rubrika Detyr n faqen 91 t tekstit.
131

komunikimi
Tematika: Letrsia gojore shqiptare Situata e t nxnit: Bised pr pasurin
Tema msimore: Proza popullore folkorike n proz
varsisht nga tema msimore. Kanuni,
Nxnsi/-ja: prralla,
- flet pr veori t ligjrimit n Kanun; proz,
- shpjegon kuptimin e formulimit t nenit: Beja ska skaj, por nene,
sban perbishtnime; fantastike
- analizon rolin e Kanunit n ruajtjen e etnikumit shqiptar;
- identifikon klishet e fillimit dhe t mbarimit t prrallave;
- klasifikon kodet morale dhe personazhet n prrall.
Burimet: teksti i nxnsit, e-libri, Kanuni i Lek Dukagjinit, Lidhja me fushat e tjera ose me temat
mjete t tjera shkollore ndrkurrikulare:
Historia
Arte figurative
Parashikimi Vrojtim. Pyetje-prgjigje 10 minuta
Ndrtimi i njohurive Lexim i drejtuar. Prmbledhje e 25 minuta
strukturuar. Pun n grupe
Prforcimi i njohurive Pun e diferencuar 10 minuta

Parashtrimi: Vrojtim, pyetje-prgjigje
Vrojtim
N fillim t ors s msimit nxnsit diskutojn pr detyrn e shtpis. Lexojn detyrn dy nxns.
Ata vshtrojn portretin e Lek Dukagjinit dhe diskutojn me njri-tjetrin pr mnyrn si sht pikturuar.
Pyetje prgjigje
Msuesi/ja u drejton pyetje nxnsve:
Ushtrimi 1/a. N koh i ka rrnjt Kanuni i Lek Dukagjinit? mendojn studiuesit pr titullin e ksaj
vepre?
Ushtrimi 1/b. 1. Formuloni prkufizimin e prralls si lloj i prozs n letrsin gojore.
Ushtrimi 6/a. vend z Kanuni i Lek Dukagjinit n kulturn shqiptare? Prse thuhet q kjo vepr prbn
palcn etnike t kombit shqiptar?
Ndrtimi i njohurive t reja: Lexim i drejtuar, prmbledhje e strukturuar, pun n grupe

Lexim i drejtuar
Nxnsit do t lexojn pr pak minuta informacionin e ri. Nnvizojn shtjet kryesore.
Msuesi/ja shkruan n drras prmbledhtazi shtjet kryesore.
Kanuni i Lek Dukagjinit
132
Emrtimi i veprs
Sistemimin e ksaj vepre, q i ka rrnjt n kohn e mesme e ka br krijuesi dhe dijetari i kulturs shqipe,
Shtjefn Gjeovi (1874 1929). Vepra u botua n Shkodr m 1933. Disa e lidhin kt vepr me Lek
Dukagjinin.... Fjala kanun (mas) sht e rrnjs greko-bizantine.....
Struktura dhe gjuha

Struktura e Kanunit prbhet nga 12 libra q prfshijn fusha t ndryshme t jets n kolektivitet, ku hyn besi-
mi, prona, gjaku, ndshkimi..... Ligjrimi shkon drejt formave t ngurtsuara, t cilat jan formulat, paragraft,
q mbahen leht mend dhe zbatohen n jetn e prditshme.
Shum formulime nenesh dhe, prgjithsisht, t gjitha shprehjet q Gjeovi i ka vendosur n thonjza, kan
vlern e Fjalve t urta popullore.
Prralla
Prrallat shqiptare
Prrallat jan krijime mjaft t vjetra; disa studiues mendojn q jan mbetje t miteve t lashta; ato kan nj
struktur universale, ka sht veti e prbashkt pr do popull. Fantastikja dhe e Mrekullueshmja prbjn
thelbin e ndrtimit kompozicional t prralls, me synim pr t arritur nj qllim t ndrruar njerzor.
Trualli i prbashkt i prrallave shqiptare dhe ballkanike

Trualli i prbashkt i prrallave shqiptare dhe ballkanike, i ka rrnjt nga antikiteti e kndej.
......Shtjellimi i subjekteve sipas skems aventurore, udhtimi, bredhja....
....Kjo ngjashmri prek edhe personazhet e prralls ku Katallani me nj sy bhet i krahasueshm me
Polifemin...
Pun n grupe
Muesi/ja e ndan klasn n katr grupe pune.
Grupi I: ushtrimi 2/a, 4/a n faqen 95. Cila sht masa morale mbi t ciln kodifikohen fusha t ndryshme
t jets kolektive n Kanun? 4. Shpjegoni kuptimin e shembujve q jan sjell n tekst.
Grupi II: ushtrimi 3/a. Veori t ligjrimit n Kanun. Vlera e formulimeve q jan t futura n thonjza.
Grupi III: ushtrimi 3/b. Si klasifikohen kodet morale dhe personazhet n prrall?
Grupi IV: ushtrimi 4/b. Figurat mitologjike n prrall. Prmendni disa prej tyre..
Prforcimi: Pun e diferencuar

Nxnsit do t punojn ushtrime t ndryshme.
1. Shpjegoni kuptimin e formulimit t nenit: Beja ska skaj, por sban perbishtnime. Do t punojn
nxns t nivelit mesatar.
2. Kujtoni disa formula t fillimit dhe t mbarimit t prrallave ( nxns t nivelit minimal).
3. Ushtrimi 5/b. Gjeni piktakimet e elementeve t prrallave shqiptare me subjektet e kohs antike.
far dshmon kjo? Do t punojn nxns t nivelit maksimal.
shkencor (2-3 nxns me not).
nxns me not).
Detyrat dhe puna e pavarur : a) ushtrimi 6/b, pr nxns t nivelit minimal.
b) rubrika Detyr, pr nxns t nivelit mesatar dhe maksimal.
133

Tematika: Letrsia gojore shqiptare Situata e t nxnit: Larmia e kngve
Tema msimore: Lirika popullore popullore
varsisht nga tema msimore Lirik popullore
Nxnsi/ja: Ninulla
flet pr larmin dhe bukurin e liriks popullore; Kng dasme
rendit llojet e liriks popullore shqiptare; Vaje
prcakton nga nj tipar thelbsor t kngve kalendarike, Kng kurbeti
ninullave, kngve t dasms, vajeve, kngve t mrgimit
dhe kngve t puns.
Burimet: teksti i nxnsit, e-libri, kng t ndryshme Lidhja me fushat e tjera ose me temat
popullore shqiptare ndrkurrikulare:
Muzika
Artet figurative
Koreografia

Parashikimi Dgjim i drejtuar, bised 10 minuta
Ndrtimi i njohurive Lexim zinxhir, prmbledhje e 25 minuta
Prforcimi i njohurive Pun n dyshe 10 minuta

Parashtrimi: Dgjim i drejtuar, bised
Dgjim i drejtuar
N fillim t ors s msimit nxnsit dgjojn nj potpuri kngsh nga Shqipria e Mesme.
Bised
Msuesi/ja i nxit nxnsit t flasin me njri-tjetrin pr larmin dhe bukurin e liriks popullore shqiptare.
Ndrtimi i njohurive: Lexim zinxhir, prmbledhje e strukturuar, pun n grupe
Lexim zinxhir
Gjasht nxns lexojn me z t lart informacionin e ri. Nxnsit e tjer nnvizojn shtjet kryesore dhe
ato q nuk i kuptojn.
Msuesi/ja shkruan prmbledhtazi n drras shtjet kryesore t informacionit t ri mbi lirikn popullore.
Lirika popullore
Kngt Ninullat Kngt e Vajet Lirika e Lirika

kalendarike dasms dashuris shoqrore
Kngt e Kngt e
mrgimit puns
134
Lirika popullore shqipe, si njra prej formave m t prhapura dhe m t kultivuara t krijimtaris gojore dhe e
lidhur ngusht me kngn, ka prcjell jetn shqiptare n t gjitha situatat e saj. Lirika popullore sht e lidhur me
ritin, nprmjet t cilit ndrtohet marrdhnia e njeriut me natyrn, jetn, vdekjen, dashurin, besimin, punn etj.
Kngt kalendarike
Sa i prket raportit t njeriut ton me natyrn, lirika popullore njeh kngt kalendarike apo t motmotit, t cilat
ndrlidhen me festimet pagane, q poetizojn fenomenet dhe ciklet e natyrs t ndrthurura me bindjet dhe besimet
e vjetra.
Ninullat
Npr t gjitha trevat shqiptare, form e ritualit, si dhe e sinkretizimit lirik popullor sht ninulla shqipe, e cila
ndrlidhet me zakonet e lindjes dhe rritjes s shndetshme t fmijve.
Kngt e dasms
Ndrkaq, ritet e dasms prcjellin zakonet e martess, q nga fejesa e deri te java e dasms, me motive t
dallueshme pr nusen dhe dhndrin.
Vajet
Lirika popullore shqipe, n botn e saj ka ruajtur edhe vajet apo vajtimin, si shenj t pikllimit nga vdekja. Vajet
popullore pr vdekjen, si shprehje e emocionit t fuqishm pr humbjen njerzore, jan t njohura edhe n traditat
folkloristike t kulturave t tjera.
Lirika shoqrore
Kngt e mrgimit
Lirika shoqrore prmban edhe motivin e mrgimit apo t kurbetit, ku mallkohet ikja n dheun e huaj, pastaj kngt
e nizamve, ku vajtohet drgimi i t rinjve n ushtrit e huaja
Kngt e puns
Lirika shoqrore kap edhe prmasn e prditshmris, duke trajtuar ritet e puns, t cilat prmbajn poetizime t
bukura t zanateve dhe t kulturs tradicionale shqipe, e cila n t shumtn ndrlidhet me jetn e fshatit.
Lirika e dashuris
Nj vend t veant n lirikn popullore shqipe z lirika e dashuris. Duke u motivuar nga ndjenjat e pastra dhe
duke u lartsuar nga bukuria e femrs shqiptare, krijuesi i liriks popullore t dashuris realizon format m t arrira
t shprehsis artistike.
Figurat themelore n kto kng jan: epiteti, krahasimi, metafora, hiperbola etj. T formsuara n tetrrokshin
popullor, kto krijime shenjojn ndjenja t fuqishme, t kushtzuara nga rrethanat e jets konservatore, por edhe
nga kontrastet e shumta me kodet dhe ligjsit e jets shqiptare.
Pun n grupe
Msuesi/ja e ndan klasn n tri grupe t mdha.
Grupi 1. Ushtrimi 1/a. Llojet e kngve popullore.
Grupi 2. Ushtrimi 2/a. Ndaluni te prsritjet q hasen n lirikat e dhna si shembuj n tekst. Cili sht
qllimi i prdorimit t tyre? far forcojn ato?
Grupi 3. Veon nga nj tipar thelbsor t kngve kalendarike, ninullave, kngve t dasms, vajeve,
kngve t mrgimit dhe kngve t puns.
Prforcimi: Pun n dyshe

Nxnsit do t punojn me shokun e banks ushtrimin 3/a, n faqen 99.
3. Gjej disa vargje ku shprehet dhimbja e poetit popullor. Pse n lloje t ndryshme poezish ajo ka forma
t ndryshme shprehjeje?
135
Vlersimi
mesatar);
n dyshe (2-3 nxns t nivelit t lart, t cilt vlersohen me not).
Ushtrimi 5/b. Sillni n klas lloje t ndryshme lirikash.

Tematika: Letrsia gojore shqiptare Situata e t nxnit: Bised pr bukurin e
Tema msimore: Koment nga lirika popullore e dashuris vargut popullor

varsisht nga tema msimore Dashuri
Nxnsi/ja: Xhan
dallon elementet baz t liriks; Vajz e pamartuar
prcakton temn dhe motivet; Trim
prshkruan portretin e vashs; Sy
komenton ndjenjn e dashuris s anonimit popullor pr
vashn;
veon refrenin dhe sqaron vlern e prsritjes;
shpjegon rolin e figurave retorike;
analizon vargjet nga ana metrike.
Burimet: teksti i nxnsit, e-libri, krijime t ndryshme nga Lidhja me fushat e tjera ose me temat
lirika popullore ndrkurrikulare:
Muzika
Artet figurative
Koreografia
Parashikimi Recitim, bised 10 minuta
Ndrtimi i njohurive Lexim me kodim i tekstit, pun n grupe 25 minuta

Parashtrimi: Recitim, bised
N fillim t ors s msimit nxnsit diskutojn pr detyrn e shtpis. Nxnsit kan sjell disa lloje t
ndryshme lirikash. Dy nxns lexojn detyrn e shtpis.
Recitim
Do t recitoj nj nxns (djal) lirikn popullore t dashuris n faqen 98.
136
Syri yt dinaf i zi, Aman, se m dogje xhanin,

t vshtron shajtuar, vajz e pamartuar-o!
aman, se m dogje xhanin, Mjekrra jote grop e bardh,
vajz e pamartuar-o! si filxhan i shkruar-o,
Faqja jote bor e bardh, aman, se m dogje xhanin,
si kart e pashkruar; vajz e pamartuar-o!
aman, se m dogje xhanin, Gusha jote rath-rath,
vajz e pamartuar-o! me gjerdan mbuluar!
Buza jote, hoje mjalti, aman, se me dogje xhanin,
po pr t mlcuar; vajz e pamartuar-o!
Bised
Msuesi/ja i nxit nxnsit t bisedojn me njri-tjetrin pr temn e dashuris, motivet dhe bukurin e
vargut t ksaj lirike popullore.
Ndrtimi i njohurive: Lexim me kodim i tekstit, pun n grupe

Lexim me kodim i tekstit
Msuesi/ja shkruan n drras vargje t liriks s msiprme, me qllim q nxnsit t komentojn rreth tyre.
... Komenti i nxnsit

- Portreti i vashs prmes metafors
Syri yt dinaf i zi,
- Roli i metafors
t vshtron shajtuar, - Detajet erotike
aman, se m dogje xhanin, - Dashuria e poetit popullor
vajz e pamartuar-o! - Statusi i saj e pamartuar
- Detaji aman roli etj.
Gusha jote rath-rath, Komenti i nxnsit

me gjerdan mbuluar!
aman, se me dogje xhanin,
vajz e pamartuar-o!
Pun n grupe
Grupi 1. Elementet baz t liriks.
Grupi 2. Prshkruan prmes detajeve artistike portretin e vashs.
Grupi 3. Komenton ndjenjn e dashuris s anonimit popullor pr vajzn.
Grupi 4. Shpjegon rolin e figurave retorike.
Grupi 5. Analizon vargjet nga ana metrike (8 rrokshi). Roli i refrenit.

Nxnsit krijojn nj tekst prshkrues ose informues, me tem: Bukuria e vashs shqiptare
Msuesi/ja mund t ndihmoj nxns q kan vshtirsi pr t krijuar nj tekst prshkrues ose informues.
Vlersimi
vlersohen me not).
Ushtrimi 6/b, n faqen 99.
137

Tematika: Letrsia gojore shqiptar Situata e t nxnit: Bised pr baladat
Tema msimore: Balada
varsisht nga tema msimore Balad
Nxnsi/ja: Sprov morale
prkufizon termin balad; Elemente lirike
flet rreth sprovave etike t shfaqura n baladn Kostandini Elemente epike
e Doruntina dhe baladn Ago Ymeri; Dramatik
rendit elementet baz lirike dhe epike nga baladat e
msiprme;
shquan elementet dramatike t fabuls s balads.
Burimet: teksti i nxnsit, e-libri, knga e Ago Ymerit, Lidhja me fushat e tjera ose me temat
balada e Ago Ymerit dhe balada e Kostandinit dhe ndrkurrikulare:
Doruntins Artet figurative
Muzika
Struktura: PNP Metoda, teknika dhe veprimtari Koha
Parashikimi Dgjim i drejtuar, bised 10 minuta
Ndrtimi i njohurive Lexim shprehs, pun me panele, 25 minuta
pun me grupe
Prforcimi i njohurive Pun n dyshe, plotsimi i skeds 10 minuta

Parashtrimi: Dgjim i drejtuar, bised
N fillim t ors s msimit nxnsit diskutojn pr detyrn e shtpis. Nj nxns lexon detyrn.
Dgjim i drejtuar
Nxnsit do t dgjojn kngn e Ago Ymerit dhe diskutojn me njri-tjetrin pr t.
Bised
Duke marr shkas nga knga, ata kujtojn fabuln e balads Ago Ymeri dhe bisedojn rreth saj.
Ndrtimi i njohurive: Lexim shprehs, pun me panele, pun me grupe
Lexim shprehs
Msuesi/ja i orienton nxnsit t lexojn informacionin e ri dhe t nnvizojn shtje q atyre u duken
interesante, ose q nuk i kuptojn.
Dy nxns t nivelit t lart do t shkruajn n drras shtjet kryesore, m pas, t dy shprehin
mendimet e tyre pr baladat.
Balada
Balada sht nj form e veant e letrsis gojore, n t ciln jan t prziera elementet epike e dramatike me
ato lirike.
138
Thelbi autokton
Baladat shqiptare njohin shum variante t brendshme: zakonisht ka variante veriore e jugore, por edhe variantet arbreshe.
Sprovimi etik dhe dramaciteti.
Pun me panele
Msuesi/ja e ndan klasn n dy panele. N do bank shprndan nga nj fragment t balads Kostandini e
Doruntina dhe t balads Ago Ymeri (nxnsit do t punojn rubrikn Diskutim, n faqen 102).
Paneli I. Balada Kostandini e Doruntina
Paneli II. Balada Ago Ymeri
Secili panel i nxnsve ndahet n grupe m t vogla pr t studiuar tekstet.
Pun n grupe
Grupet e panelit I: Balada Konstandini e Doruntina.
Grupi 1. Realja dhe fantastikja.
Grupi 2. Fabula dhe dramaciteti.
Grupi 3. Elementet baz lirike dhe epike.
Grupi 4. Sprova morale dhe etike. Tema dhe motivet.
Grupi 5. Figurat artistike.
Grupet e panelit II: balada Ago Ymeri
Grupi 1. Realja dhe fantastikja.

Grupi 2. Fabula dhe dramaciteti.
Grupi 3. Elementet baz lirike dhe epike.
Grupi 4. Sprova morale dhe etike. Tema dhe motivet.
Grupi 5. Figurat artistike.
Prforcimi: Pun n dyshe, plotsimi i skeds
Pun n dyshe, plotsimi i skeds

Nxnsit punojn n dyshe me shokun e banks pr t plotsuar skedn e balads.
Skeda e balads
Skeda e balads
Autori: anonim
Struktura:_________________________________________________
Tema, motivet, mesazhi:______________________________________
Personazhet: ______________________________________________
Hapsira: _________________________________________________
Koha: ___________________________________________________
Figuracioni: _______________________________________________
Elementet reale dhe fantastike: ________________________________
Sprovimi etik dhe dramaciteti:__________________________________
Elementet lirike dhe epike: ____________________________________
Vlersimi
mesatar);
n dyshe(3-4 nxns t nivelit t lart, t cilt vlersohen me not).
a) ushtrimi 3/a, n faqen 102 (nxns t nivelit t lart);
b) ushtrimi 5/b, n faqen 102 (nxns t nivelit t ult dhe mesatar).
139
Fusha: Gjuht dhe Lnda: Letrsi Shkalla: V Klasa: XI

komunikimi
Eposet n mesjet Nxnsi/ja njihet me krijimet m t hershme
Tema msimore: dhe ndrgjegjsohet pr origjinn e letrsis,
Eposi europian dhe ai ballkanik (ora 1) q i ka themelet n popull. N kt mnyr
mson edhe origjinn e vet kulturore.
varsisht tems msimore: Epos
Nxnsi/ja: Mesjet
diskuton n grup n mnyr konstruktive, duke Epos kombtar
dhn dhe marr informacion mbi temn; Poem kalorsiake
fiton aftsit e nevojshme pr t kuptuar natyrn e
letrsis.
teksti i letrsis, fjalor mitologjik, enciklopedi, foto, ndrkurrikulare:
kompjuter, tabel, shkums etj. gjuh shqipe dhe gjuh e huaj, arte, histori,
TIK
Stuhi mendimesh, metoda e bashkbisedimit, lexim i drejtuar, pun e pavarur, detyr hulumtuese
Parashikimi: Pema e mendimeve
N fillim t ors s msimit, nxnsit mund t punojn n mnyr individuale, ose n dyshe, duke i
hedhur t gjitha idet dhe njohurit q kan n lidhje me eposet; m pas, duke i shkmbyer me shokun
ose antart e tjer t grupit. Msuesi/ja i hedh t gjitha idet n drrasn e zez. Ndrsa dgjojn
mendimet e shokve, nxnsve mund tu kujtohen gjra t tjera, ose mund tu shtohet informacion i ri n
kujtesn e tyre.
lidhet me u kushtohet
lashtsin heronjve
q ka t bj
me popullin
Eposi
Ndrtimi i njohurive: Metoda e bashkbisedimit, lexim i drejtuar

Pasi kemi mbledhur informacionet e njohura mbi tematikn e ors s msimit, vazhdojm t ndrtojm
njohurit e reja mbi hapsirat kohore (historike dhe letrare), lindjen dhe zhvillimet e eposeve.
Mesjeta ose Koha e mesme (shek. V-XV).
1469 - Gj. Andrea e prdori termin pr her t par n kuptimin e modernes
Shek XVII - eruditt gjerman ndan historin n tri epoka: Antikitet, Mesjet, Kohra moderne
Shek XIX - termi Mesjet merr kuptim negativ (epoka e obskurantizmit dhe e barbarive)
N Mesjet krijimet patn karakter kolektiv.

Lindn:
Eposet
Poemat kalorsiake
Poema alegorike
140
Dy t parat patn karakter epik, kurse poema alegorike ishte nj form poetike e ndrmjetme.
Eposet kombtare jan pararoja e letrsive kombtare, sikundr antikiteti grek pati si zanafill eposin
homerik.
Karakteristikat e poemave epike: - poema t gjata epike
- figurativisht pasqyrojn vshtirsit e lindjes s kombeve
- luftra dhe beteja
- heronj mitik
Eposet m t rndsishme europiane jan:
Kngt e Rolandit (eposi francez)
Kngt e Sidit (eposi spanjoll)
Knga e Nibelungve (eposi gjerman)
Cikli epik greko-bizantin Digenis Akritas
Cikli i kngve t Mujit dhe Halilit, agallar t Jutbins
Lexim i drejtuar
Nprmjet ksaj teknike nxnsit bhen t gjith pjesmarrs n orn e msimit. Lexojm me kujdes
vargjet e prshkrimit t vdekjes s Rolandit, shkputur nga eposi Kngt e Rolandit.
Prforcimi i njohurive: Metoda e bashkbisedimit

Diskutoni duke arsyetuar.
Punojm me pikn 3, faqe 104.
Nxnsit dallojn veorit e heroizmit epik te fragmenti q lexuan dhe i diskutojn ato n klas, duke
shkruar n drrasn e zez veorit m tipike.
Vlersimi
Prgjat ksaj ore msimi, msuesi/ja mund t bj nj vlersim diagnostikues, me qllim identifikimin e
njohurive paraprake, interesave apo aftsive q kan nxnsit n lidhje me tematikn e trajtuar gjat msimit.
Detyra dhe pun e pavarur
Pun e pavarur
Kthejeni fragmentin e msiprm n nj proz poetike.
Hulumtim
Krkoni dhe veoni studime n lidhje me Ciklin e Kreshnikve (p.sh., referojuni studiuesit shqiptar Eqerem
abej n lidhje me kt tem).

Eposet n mesjet Nxnsi/ja njihet me krijimet m t hershme dhe ndrgje-
Tema msimore: gjsohet pr origjinn e letrsis, q i ka themelet n popull.
Eposi shqiptar (ora 2) N kt mnyr mson edhe origjinn e vet kulturore.
varsisht tems msimore: Epizmi
Nxnsi/ja: Legjendariteti
diskuton n grup n mnyr konstruktive, duke Karakter heroik
dhn dhe marr informacion mbi temn; Zana
fiton aftsit e nevojshme pr t kuptuar natyrn Or
e letrsis dhe n veanti at t eposit shqiptar; Shtojzovalle
prshkruan origjinn dhe prmbajtjen e eposit
kombtar dhe vlerson rndsin historike e
kulturore t tij.
141

kompjuter, tabel, shkums etj. gjuh shqipe dhe gjuh e huaj, arte, histori, TIK
Stuhi mendimesh, pema e mendimeve, metoda e bashkbisedimit, lexim i drejtuar, pun e pavarur,
detyr hulumtuese
Nxnsit mund t punojn n mnyr individuale, vepr kolektive
ose n dyshe, duke i hedhur t gjitha idet q kan lidhje e mome
me eposin shqiptar; m pas, duke i shkmbyer me
shokun ose antart e tjer t grupit. Msuesi i hedh baza historike letrsi gojore
t gjitha idet n drrasn e zez. Duke dgjuar Eposi shqiptar
mendimet e shokve, nxnsve mund tu kujtohen
gjra t tjera, ose mund tu shtohet informacion i ri identifikon
baza
n kujtesn e tyre. Ktu z vend edhe kontrolli i nj qytetrim t
mitologjike
detyrave t dhna orn e kaluar. lasht
Kujtojm duke bashkbiseduar dhe duke ndrtuar hartn e mendimeve mbi folklorin shqiptar dhe ndarjen
e tij n lloje. Specifike sht prcaktimi i vendit q z epika legjendare.
Tiparet kryesore t eposit:
Epizmi
Legjendariteti
Karakteri heroik
Ndrtimi i njohurive: Metoda e kllasterit

konteksti letrar
N kt etap t ors msimore, nxnsve u krkohet
t lexojn hap pas hapi, n mnyr individuale, Temat kryesore:
n tekstin e letrsis X informacionin e dhn mbi Lufta pr mbrojtjen e trojeve nga t huajt
epikn ton legjendare, ose ndryshe Lufta pr mbrojtjen e nderit
Eposin e kreshnikve. Duke plotsuar pemn e mendimit, Kulti i jets s lir t individit dhe
nxnsit nxjerrin veorit e eposit shqiptar. pavarsis s kolektivitetit
Heronj kryesor (vllezrit Muji dhe Halili)
konteksti historik dhe heronj virtual e fantastik ,si: Ort e
malave, Zanat dhe Shtojzovallet
Konflikti mes shqiptarve dhe sllavve t
Ngjarja ndrtohet nprmjet rrfimit,
jugut (dyndjet sllave n Ballkan)
prshkrimit, figuracionit
Prdorimi i toponimeve e bn Krijimi merr frym nga trinomi:
ngjarjen konkrete (Jutbina- dikur me - krijues i panjohur
popullsi iliro-shqiptare, sot nj qytet i - rapsodi (interpretuesi i kngs)
vogl n Kroaci - dgjuesi ose lexuesi
Ligjrim i pastr letrar (i trilluar, i
I prhapur n zonat veriore t
mbshtetur te fantastikja)
Shqipris dhe Kosovs me form 10-rrokshin e bardh t pasur
me theks ritmik.
Figuracion i mbshtetur te hiperbola,
epiteti, krahasimi
142

N kt etap t ors s msimit, pr t par arritjet e nxnsve, punojm me rubrikn Diskutoni dhe
arsyetoni, n faqen 109 t tekstit.
Vlersimi
Prgjat ksaj ore msimi, msuesi/ja mund t bj nj vlersim diagnostikues, me qllim identifikimin
e njohurive paraprake, interesave apo aftsive q kan nxnsit n lidhje me tematikn e trajtuar gjat
msimit.

Lexojm fragmentet e dhna n tekst, faqe 107, dhe prpiqemi t dallojm figurat mbizotruese t
hiperbols, epitetit dhe krahasimit, duke i konkretizuar.
Hulumtoni n internet t dhna mbi Kangt kreshnike (nga studiues shqiptar dhe t huaj).

Eposet n mesjet Nxnsi zbulon knaqsin e t lexuarit dhe bhet
i vetdijshm pr shumllojshmrin e perceptimit
t bots, duke e vlersuar letrsin si mjet ky pr
Tema msimore:
t pasuruar botn emocionale, pr t zhvilluar
Koment Fuqia e Mujit (ora 3)
imagjinatn dhe t menduarit kritik.
fushs, varsisht tems msimore: Elementi fantastik
Nxnsi/ja: Elementi realist
fiton aftsit e duhura pr t zbrthyer Ort dhe Shtojzovallet
teknikat letrare t prdorura n vepr; Sinkretizmi
interpreton fragmente letrare;
zbulon knaqsin e t lexuarit dhe bhet i
vetdijshm pr perceptimin e bots;
gjykon mbi vlerat estetike t gjuhs letrare.
kompjuter, tabel, shkums etj. gjuh shqipe dhe gjuh e huaj, arte, histori
Metoda e bashkbisedimit, lexim i drejtuar, pun n grupe, ditari dypjessh
Parashikimi: Metoda e bashkbisedimit

Procesi i msimit fillon me kontrollin e detyrave t dhna hern e kaluar, t cilat i paraqesin disa prej
nxnsve. Kjo bhet n form bashkbisedimi, me qllim q nxnsit t japin dhe t marrin prej njri-tjetrit.
Ndrtimi i njohurive: Lexim i drejtuar, pun n grupe
143
Lexim i drejtuar
Msuesi/ja lexon bukur fragmentin e shkputur nga Cikli i Kreshnikve.
Fuqia e Mujit (ky moment shoqrohet edhe me ndrtimin e fjalorit pr fjalt e reja apo dialektore t
prdorura n tekst).
Punohet me veorit e eposit, duke i dalluar dhe konkretizuar n fragment. Pr t realizuar kt objektiv,
msuesi/ja e ndan klasn n tri grupe.
do grup do t sjell shembuj dhe vargje pr t konkretizuar veorit e eposit.
Grupi I. Koha, hapsira, veprimi, heronjt.
Grupi II. Forma, mitologjia (kujto informacionin mbi mitologjin shqiptare).
Grupi III. Sinkretizmi veorit e eposit shqiptar, dallimi nga ai boshnjak, serb.
do grup i shkruan t dhnat n nj letr format dhe prfaqsuesi i tyre jep shpjegime para klass.
- Dalloni n tekst ndikimin pagan dhe besimin n Zot t shqiptarve.
Pr kt punoni me rubrikn Reflektoni pr kuptimin.
- Dalloni n tekst kultin e liris s individit, kultin e heroit epik dhe moralin popullor
nprmjet ditarit dypjessh.
Kulti i liris Vargjet Komenti i nxnsit

Kulti i heroit Vargjet Komenti i nxnsit
Morali popullor Vargjet Komenti i nxnsit
Prforcimi i njohurive: Pun n grup

Pun e pavarur, e organizuar n dy grupe t mdha.
Grupi 1. Punon me rubrikn Reflektoni pr strukturn.
Grupi 2. Punon me rubrikn Reflektoni pr gjuhn dhe stilin.
Vlersimi
msimit. Pr disa nxns, msuesi/ja mund t bj nj vlersim t vazhduar me goj, duke br edhe
shnime specifike pr nivelet e t nxnit. Nxnsit nxiten pr t realizuar pun cilsore, me qllim
plotsimin e dosjes s tyre dhe vlersimin e saj nga msuesi/ja.
- Zgjidhni katr vargje q ju plqejn n poem dhe zbrtheni strukturn metrike sipas
modelit t dhn n tekst tek ushtrimi 19, faqe 115.
- Shkruani nj prshkrim t Mujit si heroi mitik i eposit shqiptar.
- Bni nj krahasim argumentues midis figurave mitike: Akili dhe Muji. (Detyr e nivelit t lart).

Tematika: Nga Mesjeta n Rilindje, 5 or Situata e t nxnit:
Nxnsi njeh dhe ndrton kuptimin e duhur mbi
Tema msimore: konceptet letrare dhe historike, duke perceptuar
Dante Aligeri, prijsi i Rilindjes (ora 1) edhe zhvillimin hap pas hapi t letrsis.
144

varsisht tems msimore: Mesjet
Nxnsi/-ja: Rilindje
diskuton n grup n mnyr konstruktive, duke Poem alegorike
dhn dhe marr informacion mbi temn; Komedi
prshkruan momentet kye t jets s Aligerit, Hyjnore
duke veuar veprat kryesore; Bosht personal
fiton aftsit e nevojshme pr t kuptuar natyrn Bosht politik
e letrsis dhe, n veanti, klasifikimin e saj n
periudha t ndryshme letrare dhe historike.
teksti i letrsis, fjalor i gjuhs shqipe, enciklopedi, foto, ndrkurrikulare:
kompjuter, tabel, shkums, fletore etj. gjuh shqipe dhe gjuh e huaj, arte, histori
Pema e mendimeve, bashkbisedim, Di/Dua t di/ Msova, pesvargshi, pun e pavarur
Parashikimi: Pema e mendimeve
N fillim t ksaj ore msimi, nprmjet tekniks s bashkbisedimit dhe pems s mendimeve, kujtojm
dhe ndrtojm informacione.
tiparet
Mesjeta

Format letrare poema alegorike
Ndrtimi i njohurive: Pema e mendimeve, Di/ Duat di/ Msova

N kt moment t ors plotsohet pema e mendimeve me informacione ndrlndore (kryesisht nga
lnda e historis).
Mesjeta Rilindje - ndodhn ndryshime t mdha:
Politike
Kulturore
Letrare lulzoi poema alegorike ngjarjet
personazhet mbartin shum kuptime
prjetimet
Nprmjet bashkbisedimit ndrtojm njohurit e reja mbi Danten dhe aktivitetin e tij, duke vjel
informacione t njohura prej nxnsve dhe duke plotsuar informacionet e reja prej msueses nprmjet
metods Di/ Dua t di/ Msova.
Di Dua t di Msova
Dante Aligeri lindi n vitin 1265 n Firence dhe vdiq n Raven, m 1321.
N jetn e tij pati dy momente kulmore:
I pari personal: takimi me Beatrien, e cila m von do t mishronte pr t bukurin hyjnore.
I dyti politik: kur pushtetin e morn kundrshtart e tij politik, t cilt e dnuan me syrgjyn t
prjetshm (nse kthehej n Firence do t digjej i gjall n turrn e druve bashk me t bijn).
Veprat:
Jeta e re, vargje lirike shoqruar me komente n proz.
Rima, vllim poetik me poezi t rinis dhe t mrgimit.
145
Monarkia, traktat politiko-shoqror, ku Dante shfaq aspiratat pr nj politik t re.
Vepra t paprfunduara:
Mbi gjuhn vulgare, drejtuar eruditve t kohs, q mbronin latinishten.
Gostia, enciklopedi.
Komedia hyjnore, monumenti letrar i epoks (1308-1321).
era e re e
letrsis
europiane
prbn bazn e udhtim n
italishtes letrare prtejbot
Komedia
hyjnore
vepra me kalohet nga
strukturn m tmerri te
simetrike vepra me mrekullia
subjektin m t
plot
Prforcimi i njohurive: Pesvargshi
Shpjegoni me an t metods s pesvargshit titullin e veprs.
Pesvargshi sht nj poem q krkon sintetizimin e informacionit dhe t materialeve n nj shprehje
t sakt, e cila prshkruan apo reflekton iden kryesore t nj teme t caktuar. Pesvargshi sht nj
vjersh me pes rreshta. Pesvargshi rrjedh nga frngjishtja (Cinquain), q do t thot dika e lidhur me
numrin pes.
Pesvargshi ka nj struktur t caktuar:
1. Rreshti i par sht prshkrimi me nj fjal i tems (zakonisht emr).
2. Rreshti i dyt sht prshkrimi me dy fjal i tems (dy mbiemra).
3. Rreshti i tret prmban tri fjal, q shprehin veprime t tems (tri folje).
4. Rreshti i katrt sht nj fjali me katr fjal, q shpreh qndrimin, ndjenjn pr temn (fjali).
5. Rreshti i fundit sht nj fjal sinonime, q riprcakton thelbin e tems (sinonim).
Nj model pesvargshi:
1. Vepr
2. Gjigante, e paarritshme
3. Krkon, tregon, thumbon
4. Vepr gjigante q thumbon vesin toksor
5. Kryevepr
Vlersimi
Prgjat ksaj ore msimi, msuesi mund t bj nj vlersim diagnostikues, me qllim identifikimin e
njohurive paraprake, interesave apo aftsive q kan nxnsit n lidhje me tematikn e trajtuar gjat

Pun e pavarur
Kujtoni sht alegoria.
Detyr
Shpjegoni duke zbrthyer kuptimisht dhe figurativisht dy sintagmat e titullit Komedia hyjnore.
146

Tematika: Nga Mesjeta n Rilindje, 5 or Situata e t nxnit:
Nxnsi kupton se si prvojat letrare ndikojn duke
Tema msimore: ndrtuar prvoja personale, vlera dhe qndrime
Komedia hyjnore Analiz (ora 2) q vlejn m von n perceptimin e bots. Kshtu,
nxnsi ndrton rrugn e tij drejt pastrimit shpirtror.
fushs, varsisht tems msimore: Komedi hyjnore
Nxnsi/-ja: Ferr
diskuton rreth vlerave, strukturs, filozofis Purgator
dhe rndsis s Komedis hyjnore; Parajs
ofron argumente pr zhvillimet aktuale Simbolik
lidhur me temn; Alegori
diskuton n grup n mnyr konstruktive Kantik
duke dhn dhe marr informacion mbi Bosht intelektual i poems
temn. Bosht shpirtror i poems etj.
teksti i letrsis, fjalor i shqipes, enciklopedi, foto, ndrkurrikulare:
kompjuter, tabel, shkums, fletore etj. gjuh shqipe dhe gjuh e huaj, arte, histori, matematik

Metoda e bashkbisedimit, metoda e Kllasterit, pun me grupe, hulumtim, lexim i drejtuar, pun
krijuese (ese)

N fillim t ksaj ore msimi, msuesi mund t filloj me kontrollin e detyrave q u jan dhn nxnsve
orn e kaluar. Disa nxns me nivele t ndryshme t nxni lexojn pesvargshat e tyre. N kt mnyr,
t gjith nxnsit mund t prfitojn nga njri-tjetri, sepse dokush ka fantazit e veta.
N vazhdim, msuesi krkon nga nj nxns q t pasqyroj n drrasn e zez karakteristikat e Komedis
hyjnore dhe t prpiqet ti zbrthej ato.
Ndrtimi i njohurive: Metoda e kllasterit

Pr t ndrtuar njohurit e reja, n kt faz t ors s msimit msuesi/ja duhet ti pyes nxnsit se kush
e ka lexuar veprn. Ata do t bhen pjesmarrs aktiv n ndrtimin e njohurive t reja.
Nprmjet metods s Kllasterit ndrtojm analizn e veprs:
Kjo vepr pasqyron aspiratn e poetit, njeriut t liruar nga mkati pr t shkruar sa m pastr n botn
tjetr.
N hartimin e Komedis Hyjnore shihet nj plan i caktuar, u jepen rndsi disa shifrave simbolike. Vepra
sht e ndrtuar n 3 pjes: ferri, purgatori, parajsa. Numri 3 simbolizon treshin mistik (ati, biri, shpirti i
shenjt). Secila pjes e poems s Dantes prbhet nga 33 kng, numr q simbolizon vitet q Krishti
jetoi mbi tok.
Prve 99 kngve, vepra ka edhe 1 kng hyrse, e cila shrben si parathnie dhe kshtu poema bhet e
plot me 100 kng, numr q sht shumfishi i 10. Numri 10 konsiderohet si numri i bukur 1+2+3+4=10.
Udhtimi zgjat 7 dit, aq sa edhe Zotit iu deshn pr t krijuar botn.
Simbolika t tjera t veprs:
147
Pyll i dendur- simbol i jets mkatare.

Pantera- simbol i epsheve njerzore.
Ujkonja simbol i lakmis.
Komedia Hyjnore sht nj shembull ku harmonia m e plot mbretron mes forms dhe prmbajtjes.
Dante kt vepr e quajti vetm Komedi, sepse komedia kishte kuptimin e nj vepre q fillon me tmerr
dhe mbaron me gzim. Adhuruesit e Dantes i shtuan epitetin hyjnore, si shprehje lavdrimi dhe admirimi.
Me kt udhtim simbolik, q nis nga qenia m e ult njerzore e mbrrin te qenia m e lart, Zoti, Dante
realizon subjektin m t plot q mund t ket menduar gjenia poeti kenjerzore.
Parajsa
Ferri E mrekullueshme, me stil lirik, Purgatori
Kantika m njerzore me stil ton t but T mrekullon me patetikn e
tragjik dhe ton t ashpr melankolis, trishtim fisnik, toni
Dallohetprprsosmri i prvuajtshm
Komedia hyjnore
3 kronikat kan lidhje Dallohet pr prsosmri

simetrie si tre poema t
paprfunduara
Subjekti
Kur Dante arriti n gjysmn e jets, rastsisht u gjend n nj pyll t errt, nga i cili pati nj kujtim t
tmerrshm, q i mbeti n mendje prgjithmon. Ai u end npr pyll gjith natn, sepse kishte humbur
rrugn. N mngjes, para tij ngrihet nj kodr, e cila ndriohej nga rrezet e arta t diellit. Ai merr guximin
nga kjo pamje dhe pas tmerrit t nats fillon t ngjitet nga maja e kodrs, por prpara tij doli nj panter
me nj lkur t bukur lara-lara. Pas ksaj atij i turret nj luan i furishm me ulrima t forta. Pas luanit i
shfaqet nj ujkonj e lig dhe e uritur, q i ka zn rrugn. I tmerruar, ai u nis pr n pyllin e errt. N kt
ast shfaqet Virgjili, t cilit Dante i lutet ta ndihmoj dhe ta shptoj. Virgjili i premton ta nxjerr nga kjo
gjendje, duke i thn se duhet t kaloj n mbretrin e vuajtjeve, pastaj n Purgator dhe m von do t
shihte Parajsn. Virgjili i thot se ka ardhur n ndihm i kshilluar nga Beatrija. T dy hyjn n dern e
ferrit, aty ku gjenden shpirtrat e njerzve q kan br mkate dhe pr ta ska mshir. Dgjohen rnkime
dhe vajtime. Pasi kalojn lumin e nndheshm, Akerontin, hyjn n rrethin e par t ferrit. Dante ferrin
e prfytyron si nj kon t thyer, me nj maj nga qendra e dheut, q ndahet n 9 rrath, q sa vijn e
ngushtohen, duke shkuar sa m posht.
Tri kategorit e personazheve:

Real, bashkkohs me Danten (Beatrija, Paola Malatesta, Franeska da Polenta, kont Ugolini,
kryepiskop Ruxheri.
Historik, mitologjik (Virgjili, Helena, Kleopatra, Penelopa, Paridi, Zeusi etj.)
Biblik (Krishti, Moisiu, Juda, djalli)

Vepra ka dy boshte :
Intelektual (Virgjili)
Shpirtror (Beatrija)
Diskutojm n klas mbi ndikimin q pati secili bosht te Dante, madje edhe n vepr.
148
Vlersimi
Prgjat ksaj ore msimi, msuesi/ja mund t bj nj vlersim diagnostikues, me qllim identifikimin e
njohurive paraprake, interesave apo aftsive q kan nxnsit n lidhje me tematikn e trajtuar gjat msimit.
Hulumtim
Dalloni edhe simbolika t tjera t prdorura n vepr.
Lexim i drejtuar
Lexoni fragmentin e shkputur nga knga III, Ferri.
Detyr specifike
Pr nxns me nivel t lart t nxni:
Njeriu duhet t jet i prgatitur mir pr do hap n jet dhe pr kt m prpara duhet t luftoj
rreptsisht me veten dhe ambiciet e tij. Kjo ide sht krejt moderne dhe progresive. Mesazhi
i poems s Dantes i jep nj rndsi t pavdekshme dhe nj karakter njerzor dhe universal veprs
Komedia hyjnore.
Ndrtoni nj ese argumentuese me kt tem.

Nga Mesjeta n Rilindje, 5 or Nxnsi zbulon knaqsin e t
lexuarit dhe bhet i vetdijshm pr
shumllojshmrin e perceptimit t
Tema msimore: bots, duke e vlersuar letrsin si mjet
Koment, Portat e ferrit (ora 3) ky pr t pasuruar botn emocionale,
pr t zhvilluar imagjinatn dhe t
menduarit kritik.
1. Kompetenca e komunikimit dhe e t shprehurit:
varsisht tems msimore: Komedia hyjnore
Nxnsi/-ja: Portat e ferrit
fiton aftsi pr t kuptuar fragmentin Portat e Ferrit Tercin
dhe pr t zbrthyer mekanizmin e brendshm t Treshi mistik
zgjeron njohurit mbi ndrtimin e vargjeve dhe t
strofave;
demonstron shkathtsit e fituara gjat komentit t
fragmentit;
vshtron tablo dhe prshkruan prjetimin e tij me an
t llojeve t ndryshme t artit.
teksti i letrsis, fjalor i shqipes, enciklopedi, foto, kompjuter, ndrkurrikulare:
tabel, shkums, fletore etj. gjuh shqipe dhe gjuh e huaj, arte,
histori
TIK
Pema e mendimeve, metoda e bashkbisedimit, diskutim i hapur, pun me grupe, lexim i drejtuar
149
Parashikimi: Metoda e kllasterit/ Pema e mendimeve

N fillim t ksaj ore msimi, nprmjet metods s Kllasterit, ndrtojm pemn e mendimeve mbi
simbolikn e prdorur te Komedia hyjnore:
Pylli i errt - simbolizon rrugn e jets, mundimet, pendimet.
Kodra (q ka majn e shndritshme) - tregon nj rrug t drejt, q t shpie te trilogjia.
Tri shtazt e egra - simbol i pasioneve njerzore.
Pantera prfaqson epshin, nga njra an e frikson autorin, por edhe e trheq at.
Luani - prfaqson madhshtin.
Ujkonja - prfaqson koprracin, pangopsin.
Virgjili - sht simbol i gjykimit dhe dituris (bhet udhrrfyes i Dantes n
botn e prtejme).
Ferri - sht simbol i mkatit dhe i krimit.
Purgatori - sht simbol i pendimit.
Beatrija - sht simbol i hirit hyjnor ose parajss.
Ndrtimi i njohurive: Diskutimi i hapur, puna me grupe

N kt moment t ors s msimit, nprmjet diskutimit t hapur njihemi prej nxnsve me t
kuptuarit e tekstit dhe zbrthimin e fjalve t reja (nxnsit kan lexuar m par fragmentin, shih tek ora
paraardhse).
Pyetje q ngacmon imagjinatn: - kuptuat me titullin Portat e ferrit, para dhe pas leximit t
fragmentit?
N vazhdim klasa ndahet n grupe pune, duke u dhn edhe detyrat prkatse (pun e drejtuar)
Grupi 1. Detyrat:
Dalloni n fragment vargjet dhe veoni duke analizuar prdorimin e dy toneve (paralajmrues
dhe kategorik).
Cili sht roli i Virgjilit n poem? Dalloni dhe analizojeni at n t gjitha kndvshtrimet.
Grupi 2. Detyrat:
Gjeni n tekst vargun ku shfaqet lidhja mes Perndis dhe Ferrit. Ku mbshtetet kjo lidhje?
Zbrtheni kuptimin dantesk t vargut: Dashnija nuk lejon mosdashuni.
Grupi 3. Detyrat:
Danteja ndien frik. Ku duket kjo dhe far tregon?
mbres ju l trokitja n Portn e ferrit?
Grupi 4. Detyrat:
Te tri strofat e para vrejm prdorimin e germave t mdha t shtypit. efekt ka ky prdorim?
Zbuloni nga teksti kuptimet e shumta t tij n aspektin fetar, moral, shoqror, filozofik.
Grupi 5. Detyrat:
(Kujdes! N kt grup, msuesi mund t bj pjesmarrs ata nxns, prej t cilve ka pritshmri m t
larta sa i prket nivelit t t nxnit).
Punoni me rubrikat: reflektoni pr strukturn, gjuhn dhe stilin, n faqen 125 t tekstit t
nxnsit.
Pasi u sht ln nj koh e caktuar grupeve t nxnsve, realizohet diskutimi n klas mbi detyrat
e do grupi. N fillim diskutohet mbi pyetjen e par t 4 grupeve t para, pastaj mbi pyetjen 2, n fund
prezanton punn grupi 5.
Lexim i drejtuar
Lexojm informacione shtes mbi Pashko Gjein, prkthyesin e ksaj vepre madhore.
150
Vlersimi
Hulumtim
Krkoni n internet vlersimet q u jan br prkthimeve t Pashko Gjeit. (Afati pas 2 orsh msimi).
Detyr krijuese pr t ngacmuar imagjinatn e lir t nxnsve: pasi t shikoni me vmendje tablon ku
paraqitet Virgjili dhe Danteja, prpiquni t prshkruani (ose t pikturoni a t shfaqni imagjinatn n ndonj
form tjetr t artit) si e imagjinoni ju ferrin.

Nga Mesjeta n Rilindje, 5 or Nxnsi zbulon knaqsin e t lexuarit dhe bhet
Tema msimore: t bots, duke e vlersuar letrsin si mjet ky
Koment Paolo dhe Franeska (ora 4) pr t pasuruar botn emocionale, pr t zhvilluar
fushs, varsisht tems msimore: Dashni
Nxnsi/-ja: Paolo
fiton aftsi pr t kuptuar fragmentin Franeska
Paolo dhe Franeska, si dhe pr t Teknik rrfimi
zbrthyer mekanizmin e brendshm t Gjuh alegorike
zgjeron njohurit mbi ndrtimin e vargjeve
dhe t strofave;
demonstron shkathtsit e fituara gjat
komentit t fragmentit.
kompjuter, tabel, shkums, fletore etj. Gjuh shqipe dhe gjuh e huaj, arte, histori, TIK
Metoda e bashkbisedimit, lexim i drejtuar, ditari trepjessh, pun n grup, shkrim i lir
151

N fillim t ksaj ore msimi na duhet t njihemi me mozaikun artistik t sjell nga nxnsit, n lidhje me
perceptimin e tyre mbi botn danteske, veanrisht ferrin. Po ashtu, jan t mirpritura edhe punime t
tjera t nxnsve, q vijn duke e kompletuar t gjith botn e prtejme.
Ndrtimi i njohurive: Leximi i drejtuar, ditari trepjessh, puna n grup

Pyetje sugjestionuese: - A keni frik nga ferri? far do ti privonit vetes nga jeta toksore?
Lexim i drejtuar
Nxnsit lexojm me kujdes fragmentin pr disa minuta dhe n vazhdim orientohen nga msuesja pr ta
zbrthyer kuptimisht, si dhe pr t br interpretimin e tij. Punojm njhersh edhe me fjalt e reja pr
nxnsit.
Me an t tekniks s ditarit trepjessh, msuesja realizon t kuptuarit e fragmentit. Jepen disa vargje dhe
u lihet koh nxnsve ti komentojn ato, duke plotsuar n tabel ditarin trepjessh.
Vargjet Komenti i nxnsve Komenti i msuesit

Spaska idhnim ma tmadh,-mu gjegj tue fsha
Se me mendue pr koht e hares
Nmjerim e vaj; msuesi e di kt gja
E rash, si t kish ra nj trup i vdekun
Dashnija, nshpirt fisnik q hyn aq leht
N vazhdim t ors msimore do t dallojm dhe zbrthejm mjetet gjuhsore dhe teknikat stilistike t
prdoruara n fragment. Pr t realizuar kt mund ti ndajm nxnsit n grupe pune, me detyra t
caktuara nga msuesi.
Dalloni n tekst anaforat e prdorura dhe shpjegoni funksionin e tyre.
Po thirrori Oh! Mjerim ... far roli luan n fragment?
N fragment prdoren disa teknika rrfimi. Plotsoni tabeln me shembuj dhe shpjegoni pse duhet
kjo shumllojshmri teknikash.
Teknika prshkrim dialog dialog monolog ligjrat e drejt ligjrat e zhdrejt

Vargu
Shpjegimi
Cili sht vendi i autorit n kt rrfim? Shpjegoni pse Danteja zgjedh kt rrug?
Prforcimi i njohurive: Shkrimi i lir

N thnien e mposhtme t Dantes (Banketi, libri III) gjendet gjeneza e Komedis Hyjnore, impulsi i
par q oi n ngjizjen e poems; shtjellojeni m gjer kt ide, duke komentuar me shkrim kt thnie:
Oh, sa net me radh, ndrsa qepallat e lodhura t t tjerve preheshin qetsisht, un i kalova pa mbyllur
sy duke soditur dashurin time! E ashtu si flaka q rritet do m n fund t shprthej prjashta, pse e ka
t pamundur t rrij e mbyllur, ashtu m erdhi mua dshira ti kndoj dashuris, sepse nuk e mbaja dot
brenda.
Kujdes!
Nxnsit nuk i del koha t hedh t gjitha mendimet n fletore, por kjo le t shrbej si fillim i puns, t
ciln mund ta prfundoj n shtpi.
152
Vlersimi
Shkrim i lir
Fragmenti Paolo dhe Franeska sht nga fragmentet m intriguese dhe t diskutuara t krejt veprs.
Shkruani duke argumentuar (ese argumentuese).
Si e shpjegoni faktin q Komedia, poem kushtuar Dashuris dhe Perndis, i degdis n Ferr t
dashuruarit? A duket i knaqur Dante nga vuajtja e tyre?

Nga Mesjeta n Rilindje, 5 or Nxnsi zbulon knaqsin e t lexuarit dhe bhet
Tema msimore: i vetdijshm pr shumllojshmrin e perceptimit
Komedia hyjnore - filozofia danteske dhe gjuha e t bots, duke e vlersuar letrsin si mjet ky pr
veprs (ora 5) t pasuruar botn e tij emocionale, pr t zhvilluar
fushs, varsisht tems msimore: Struktur koncize
Nxnsi/-ja: Filozofi
fiton aftsi pr t kuptuar filozofin e Alegori danteske
Dantes dhe pr t zbrthyer mekanizmin e Form arkaike e gjuhs
brendshm t funksionimit t veprs; Koncept estetik
Prdor njohurit gjuhsore pr t vlersuar
gjuhn e tekstit letrar;
zgjeron njohurit mbi gjuhn e gjall t
veprs;
komentimit t fragmenteve.
kompjuter, tabel, shkums, fletore etj. Gjuh shqipe dhe gjuh e huaj, arte, histori, TIK

Metoda e bashkbisedimit, pun n grup, diskutim i drejtuar, shkrim i lir, ese

N fillim t ksaj ore msimi, nxnsit njihen me temn, e cila krkon vmendjen e t gjithve pr t
ndrtuar (ashtu si Danteja veprn e tij) sa m t plot konceptin filozofik dhe pr t studiuar gjuhn arkaike
153
t sjell nprmjet prkthimit.

Duke bashkbiseduar fillon prezantimi i detyrs t paprfunduar orn e kaluar, mbi at q sht cilsuar
si gjeneza e veprs: impulsi dashuror. Gjithashtu, diskutimi shtrihet edhe mbi detyrat e shtpis. Disa prej
detyrave mblidhen pr tu vlersuar me not.
Ndrtimi i njohurive: Pun n grupe, diskutimi i drejtuar

Hapi 1. Klasa ndahet n grupe pune, pr t komentuar udhtimin e Dantes dhe filozofin e veprs me an
t tryezs s improvizuar Imazhe danteske. Komenti dhe diskutimi mund t prqendrohet mbi konceptet
e mposhtme:
Kuptimi direkt i poems sht tregimi i nj udhtimi fantastik n botn e prtejme, q mbaron n
parajs. Edhe kjo ka kuptimin e saj alegorik. Udhtimi i Dantes prfaqson procesin ku shpirti i
njeriut ringjallet. Njeriu, pasi t njoh mkatin dhe t pastrohet me an t pendess, mund t
arrij prsosmrin morale.
Shkrimtari i madh Ismail Kadare ka thn:

Hapsira dhe koha jan si askund t pafundme n poemn e Dantes. Adhuruesit e tij, duke folur pr
gjeografin danteske, do t theksonin se kto peizazhe t uditshme nuk jan vende, por gjendje
shpirtrore. N t vrtet, zanafilla e ktij komenti sht nj letr e famshme e vet Dantes. Ai prmend
pikrisht fjaln gjendje dhe ne mund t shtojm se t tria pjest e poems s tij, Ferri, Purgatori e Parajsa,
jan t tria gjendjet tona, q ne i prjetojm njherazi e gjithmon.
Udhtimi i Dantes duhet kuptuar si udhtim alegorik i kthimit t shpirtit te Zoti. N qendr t
mendimit t vet filozofik, Danteja vendos raportin e trupit me shpirtin. Kush i vlerson t mirat e jets
toksore m tepr se duhet, bhet pre e nj pasioni a vesi t caktuar, duke prishur kshtu brenda vetes
harmonin q gjendet n unitetin e trupit me shpirtin. Njeriu, pr pasoj kthehet nga qenie harmonike, n
qenie e shqyer kontradiktash, ku prirjet e kundrta luftojn prjetsisht njra-tjetrn. Pa mohuar knaqsit
e jets toksore, Danteja i kujton njeriut urtsin e t jetuarit n mnyr t virtytshme dhe e fton t vr
rregull n jetn e tij t hallakatur. Kshtu, mbi kuptimin idealist e fetar shtreszohen kuptime t fuqishme
humaniste t karakterit etiko-moral e social-politik, q Danteja i ilustron n poem prmes figurave e
heronjve t shumt nga mitologjia, librat e shenjt, historia dhe aktualiteti.
Hapi 2. N ort e mparshme nxnsit jan udhzuar pr t hulumtuar mbi disa detyra t dhna, duke vjel
informacione n internet n lidhje me prkthimin q i sht br veprs s Dantes.
Rendisni disa personalitete q jan marr me prkthimin e ksaj vepre.
Sikundr edhe u njohm n ort e mparshme, prkthyesi Pashko Gjei ka zn nj vend t rndsishm
n letrat shqipe me prkthimet e tij, veanrisht me prkthimin e Komedis hyjnore.
Forma arkaike e gjuhs s prdorur nga Pashko Gjei e vesh gjuhn poetike danteske me magjin e s
shkuars, duke derdhur n t at lloj vjetrsie, q e ruajn si vler vetm krijimet madhore universale.
Ve muzikalitetit t shqipes, q sht n gjendje ta sjell Danten n shqip plot dinjitet, shfaqet vlersimi
se pasuria e shqipes rrok kohn dhe hapsirn danteske, sikurse gjuht e lashta q krijuan qytetrimin
botror.
Nxnsit zgjedhin tri strofa (q u bn m shum prshtypje nga leximi i fragmenteve ose i krejt veprs)
dhe prpiqen t vlersojn punn e prkthyesit, duke pasur parasysh:
Si e ruan prkthimi rimn?
Si e ruan prkthimi formn arkaike t gjuhs s origjinalit?
A mund t prkthehet kjo vepr me gjuhn e prdorur sot (pra me gjuhn letrare)?
Nse dini mir anglisht, krahasoni prkthimet e Komedis Hyjnore nga Henri Longfelou me
prkthimin shqip t P. Gjeit. vini re?

Shkruani: Prpiquni q t ktheni n proz poetike tri strofat, me t cilat punuat m lart.
154
Vlersimi
e njohurive paraprake, interesave apo aftsive q kan arritur nxnsit n lidhje me tematikn e trajtuar
gjat msimit. Pr disa nxns, msuesi/ja mund t bj nj vlersim t vazhduar me goj, duke br edhe
shnime specifike pr nivelet e t nxnit. Pr disa t tjer mund t bhet edhe vlersim me shkrim mbi punt
e tyre krijuese. Nxnsit nxiten pr t realizuar pun cilsore, me qllim plotsimin e dosjes s tyre dhe
Ese: Ku po shkojm me kaq shum ligsi?
Pr ndrtimin e ksaj eseje, nxnsit le t ken parasysh edhe ngjarjet q kan ndodhur n vitet e fundit
(akte t rnda terroriste, q kan vrar njerz t pafajshm, madje edhe fmij).

Rilindja dhe Humanizmi europian, 5 or Nxnsi njeh dhe ndrton kuptimin e duhur
mbi konceptet letrare dhe historike, duke
Tema msimore: perceptuar edhe zhvillimin hap pas hapi t
Letrsia e Rilindjes (ora 1) letrsis.
varsisht tems msimore: Rilindje
Nxnsi/ja: Ringjallje
diskuton n grup n mnyr konstruktive, duke Humanizm
dhn dhe marr informacion mbi temn; Kryqzat
fiton aftsit e nevojshme pr t kuptuar natyrn Kontekst historik
e letrsis dhe, n veanti, klasifikimin e saj n Kontekst letrar
periudha t ndryshme letrare e historike; Periudh letrare
vshtron tablo dhe prshkruan prjetimin e tij me Gjini dhe lloje
an t llojeve t ndryshme t artit;
interpreton karakteristikat e veprave artistike n
periudha dhe kontekste t ndryshme kohore e
kulturore.

Metoda e bashkbisedimit, stuhi mendimesh, pema e mendimeve, lexim i drejtuar, Diagrami i Venit,
pun n grup, vzhgim
155

N fillim t ksaj ore msimi, msuesi/ja i njeh nxnsit me temn er e Letrsia e Rilindjes.
Nprmjet tekniks Stuhi mendimesh do t mundohemi t ndrtojm konceptin e termit Rilindje.
- ju kujton termi Rilindje?
M pas shkruajm n tabel disa prej mendimeve t nxnsve q do t na shrbejn pr kt tem.
Rilindje
Ndrtimi i njohurive: Metoda e kllasterit, lexim i drejtuar

N vazhdim, nprmjet tekniks Pema e mendimeve ndrtojm temn e re.
Shtrojm pyetjet:
- far ju kujtojn kryqzatat? (Njihet si nj epok e errt).
- ju kujtohet nga reforma luteriane? (Luteri dhe e reja q solli).
- Cila periudh prfshin epokn e Rilindjes? (ktu z vend lidhja ndrlndore mes letrsis dhe
historis).
Mesjeta, shekulli XII-XIII (n aspektin historik):
( Luftrat e brendshme
Kryqzatat
Shek. XIV, paqe e vazhdueshmeTXII-XIII):
Karakteristikat e Rilindjes:
Shkenca u shkput prej teologjis
Ngjallet shpirti kritik
Mendimtart e artistt:
lluan t shkputen nga feja;
kthyen syt nga antikiteti;
n qendr t veprimtaris s tyre vun njeriun.
Reforma Luteriane (1521)

a) ndarja e kishs n protestante dhe katolike
Rilindja n kontekstin historik b) i hapi rrug liris s besimit
Zbulime t mdha shkencore n: astronomi, fizik e matematik
Zbulimet dhe udhtimet gjeografike
Themelimi i bibliotekave
Prkthimi i Bibls dhe i librave t shenjt n gjuht kombtare
Rilindja n kontekstin letrar shtypshkronjat luajtn rol ky n botimin e letrsis antike
pr her t par u b botimi origjinal i veprave
Nprmjet leximit t drejtuar, nxnsve u krkohet t lexojn n tekst Rilindjen dhe mendimin humanist.
Plotsojm n tabel pemn e mendimeve me veorit e Rilindjes.
156
Rilindje = Ringjallje
U rilind antikiteti, i cili shrbeu si model i prsosur
U riprtri letrsia dhe artet
U rilind njeriu n aspektin kulturor dhe shpirtror
N qendr t mendimit humanist u vu njeriu dhe shkenca
Mbart karakter human (njerzor)
Periudhat e Rilindjes Gjinit dhe llojet letrare Burimi letrar

P. I - shek XIII-XIV. Lirika - soneti Jeta reale
Prfaqsues: Aligeri, Petrarka Epika - proza tregimtare, Kultura kombtare
P. II - shek XV. Rivlersimi i rrfenja dhe romani Historia kombtare
letrsis (periudh pjekurie) Dramatika - tragjedia, komedia
P. III - shek XVI-XVII, kulmi i
Rilindjes. Prfaqsues: Shekspiri,
Servantesi
Prforcimi i njohurive: Metoda e vzhgimit

N kt pik t msimit punojm me rubrikn Vzhgoni, n faqen 130 t tekstit. Nprmjet vzhgimit
t pikturave zbulojm elementet humaniste mes pikturs s Da Vinit dhe pikturs s Mikelanxhelos.
Mona Liza Sepie n karton

Portreti i gruas Trupi i burrit

Njeriu me aftsit e tij mendore dhe fizike
Vlersimi

Lexim i drejtuar
Nxnsit orientohen t lexojn me vmendje informacionin e dhn n tekst mbi F. Petrarkn. Thellohuni
n zbrthimin e poezive: Nuk gjej paqe dhe Vegimi i Laurs. Punoni me tekstin.

Rilindja dhe Humanizmi Europian, 5 or Nxnsi kupton se si prvojat letrare ndikojn
duke ndrtuar prvoja personale, vlera dhe
Tema msimore: qndrime, q vlejn m von n perceptimin e
Servantesi jeta dhe aktiviteti letrar (ora 2) bots.
157

dhn dhe marr informacion mbi temn. Proz rrfimtare
fiton aftsit e nevojshme pr t kuptuar natyrn Rrfenj
e letrsis dhe, n veanti, klasifikimin e saj n Roman
periudha t ndryshme letrare e historike;
prshkruan momentet kye t jets s
Servantesit, duke veuar veprat kryesore;
diskuton rreth vlerave dhe vendit q z
Servantesi n historin e letrsis.
Metoda e bashkbisedimit, stuhi mendimesh, pema e mendimeve, lexim i drejtuar, diskutim i
drejtuar, pesvargsh

Parashikimi: Diskutim i drejtuar
N fillim t ksaj ore msimi, nprmjet diskutimit t drejtuar kontrollojm punn e pavarur t nxnsve,
t ciln e kemi dhn orn e kaluar. Diskutojm mbi vlerat dhe karakteristikat q mbart Petrarka, duke e
ilustruar punn me vargje t dhna n tekst.
Ndrtimi i njohurive: Metoda e kllasterit, diskutim, lexim i drejtuar

Pr t filluar ndrtimin e njohurive t reja, n kt faz t ors msimore msuesi/ja krkon nga nxnsit t
rikujtojn zhvillimin e gjinive dhe t llojeve letrare prgjat ksaj periudhe t rndsishme:
Lirika - soneti
Epika - proza rrfimtare, rrfenja dhe romani
Dramatika - tragjedia, komedia
Nprmjet leximit t drejtuar, nxnsit nxiten t lexojn informacionin e dhn n tekst, lidhur me zhvillimin
e prozs n periudhn e humanizmit dhe m pas ndrtojn pemn e tyre t mendimeve. Nga diskutimet e
zhvilluara ndrtojm n tabel:
Humanizmi
Proza
Rrfenja mjeshtr, Bokaoja me Dekameronin
(morali i gnjeshtrt n shoqrin mesjetare).
Rrfenja oseri, Prrallat e Kantrbrit
(shkrimtar anglez q i hapi udhn Shekspirit).
Roman Rableja (ngrihet kundr institucioneve).
Roman Servantes, DonKishoti (prsosi kt lloj).
Me an t tekniks stuhi mendimesh, msuesi/ja prpiqet t vjel informacionin e njohur nga nxnsit n
lidhje me jetn dhe veprn e Servantesit.
Kush sht Migel Servantesi? dini ju pr veprn e tij?
Migel Servantesi,
Prsosi romanin n Vepra e tij e par: shkrimtar spanjoll, njeri plot
letrsin e Rilindjes 4 poezi pasione.
Lindi n vitin 1547
158
Nprmjet diskutimit t lir, msuesi/ja pyet se sa e njohin nxnsit romanin m t prsosur t Servantesit,
Don Kishotin.
Nga nxnsit q e kan lexuar veprn, msuesi/ja krkon t ndrtojn nj tablo t tipareve t saj dhe ta
paraqesin n tabel.
do romani humoristik
Modeli i pavdekshm i
Ndarja n 2 pjes Ndarja n kapituj
Roman epope 1. Pjesa e Me qllim q t
Ka nj piknisje nga par paraqet marrim frym
DonKishoti-Migel
realja dhe historikja paraprgatitjen. De Servantes
pas gjith atyre
2. Pjesa dyt aventurave dhe t
paraqet Don Kishotin mund ta kuptojm
ndrrimtar. m mir romanin
Romani u botua pr t vn n loj dhe pr t parodizuar romanin kalorsiak
Prforcimi i njohurive: Diskutim i drejtuar

N Shqipri, kjo vepr do t kuptohet m mir se kudo gjetk. Se atje tipat e bejlurins dhe t laros i
gjejm n do ap... ata prpiqen t prjetsojn n Shqipri nj gjendje feudale, medievale, prapanike
dhe reaksionare, si at t Turqis s vjetr, t vdekur prgjithnj, se ashtu ua do interesi i klass, se ashtu
gjejn pun dhe buk. Bejlurinat e larot e Shqipris na bjn sot t qeshim e t qajm me prapavajtjen
e tyre, tamam si me Don Kishotin e me Sanon. Dhnt Zoti t na bjn nesr t qeshim vetm, se na
bn t qajm mjaft.
(Fan Noli)
Diskutoni n klas rreth ksaj thnieje t Nolit.
Vlersimi
Prgjat ksaj ore msimi, msuesi/ja mund t bj nj vlersim t vazhduar me goj, me qllim
identifikimin e njohurive paraprake, interesave apo aftsive q kan nxnsit n lidhje me tematikn e
trajtuar gjat msimit, duke br edhe shnime specifike pr nivelet e t nxnit.

Japim nj shpjegim me an t pesvargshit t ktij titulli.
Kujtoni subjektin e romanit Don Kishoti.

Rilindja dhe Humanizmi Europian, 5 or Nxnsi kupton se si prvojat letrare ndikojn duke
ndrtuar prvoja personale, vlera dhe qndrime, q
Tema msimore:
vlejn m von n perceptimin e bots.
Analiz Don Kishoti (ora 3)

159

fushs, varsisht tems msimore: Roman epope
Nxnsi/ja: Anakronik
diskuton n grup n mnyr Donkishotizm
konstruktive, duke dhn dhe marr Lexim n dy plane
informacion; Mulliri i veprs
njeh dhe vlerson veprn e Servantesit, Binom
pr kontributin e saj si gur themeli i Rrafsh pozitiv
letrsis s mvonshme; Rrafsh negativ
aftsohet n analiza letrare pr t Form e komikes
kuptuar teknikat e shkrimit;
diskuton rreth vlerave, strukturs,
filozofis dhe rndsis s Don
Kishotit.
teksti i letrsis, fjalor i shqipes, enciklopedi, ndrkurrikulare:
foto, kompjuter, tabel, shkums, fletore etj. gjuh shqipe dhe gjuh e huaj, arte, histori,
TIK
Metoda e bashkbisedimit, ritregimi, Diagrami i Venit, pema e mendimeve, lexim i drejtuar, nj
pyetje shum prgjigje, vzhgim.
Parashikimi: Metoda e Kllasterit
Nxnsve q kan lexuar veprn u krkohet q t ritregojn fabuln e romanit.
N mesin e shekullit XVI, romani kalorsiak e kishte humbur joshjen dhe qe br mjaft ekstravagant, plot
me rrfenja irreale dhe me heronj t prudnueshm. M 1605, Servantesi boton romanin Don Kishoti,
pikrisht pr t vn n loj dhe pr t parodizuar romanin kalorsiak. Autori zgjedh nj hero grotesk dhe
e lshon rrugve t Spanjs q t prmbush aventura prartse. Don Kishoti merr vendim q t kthehet
mbrapa n koht e lavdishme t kalorsis. Ai e merr kt ide nga librat, t cilt rrfejn pr nj bot
pasionante, ku ligsia ndshkohet si e meriton, nga kalors q jan gjithmon trima dhe q me bmat e
tyre u bjn nder damave, t cilat jan prher t bukura.
b) Ndrtimi i njohurive: Metoda e kllasterit
Msuesi/ja, s bashku me nxnsit, ndrton n tabel mullirin e veprs.
Mulliri i veprs
N planin e thellsis
osevertikal, zbulohet
domethnia e mtejshme
e gjrave
Kuptimi i par:
I shkputur nga Heroi dhe romani krkon nj
realiteti (humbet orientimin) lexim n dy plane
I etur pr aventura
Hero grotesk N planin e siprfaqes ose
(kthimi i kohs pas) horizontal, rrfehen aventurat e
paqena t heroit
160
I fandaksur nga librat kalorsiak

Kuptime t tjera:
Shpresa e njeriut pr t ndryshuar botn
E kaluara sht kthyer n pik orientuese
Krkon t rikthej t kaluarn
N vazhdim t msimit krkohet nga nxnsit q t ndrtojn binomin Don Kishot-Sano.
prfaqson njeri i thjesht,

shtresn e lart i varfr
i ditur, i arsimuar, i pashkolluar

me bagazh
realist
ndrrimtar
Daltruist (mendon egoist (niset

pr t gjith nga interesat
Don Kishoti Sano Pano
Padroni i papjekur me arsye Truri i skuadrs
kryelart i prulur
ka ideale pr: shtojc e Don

drejtsi, paqe, liri, Kishotit, i
dashuri dhe nder qndron besnik
komik praktik
Kjo gjetje bn q autori t fshihet pas heronjve t tij, t cilt bhen komentues t aventurave t tyre, sipas
kndvshtrimeve t kundrta. N planin e romanit, kta nuk bjn dot pa njri-tjetrin. Te Sano, Don
Kishoti gjen nj vesh q ta dgjoj dhe nj krah q ta ndihmoj. Te Don Kishoti, Sanoja gjen nj zotri q
premton pasuri dhe q i mban premtimet. Midis tyre shprehet kundrshtia midis idealit t pamundur dhe
realitet t vrazhd, mes aspiratave fisnike t njrit dhe shpirtit poetik t tjetrit.
Nj pyetje-shum prgjigje:
A e keni dgjuar termin Donkishotizm?
Hedhim n tabel konceptin e donkishotizmit.
Figura e Don Kishotit prfaqson tr ata lexues, t cilt vendosin marrdhnie patologjike me librat
q lexojn, duke besuar gjithka n mnyr t verbr dhe pa kurrfar fryme kritike. Fjala donkishotizm
nnkupton nj interpretim anakronik t bots, ndrsa emri Don Kishot ka kuptim t dyfisht.
N rrafshin negativ, t qenit Don Kishot tregon mungese t aftsive pr tu

orientuar saktsisht, si dhe veprimin abuziv n mbrojtje t s vjetrs.
Don Kishot
N rrafshin pozitiv, t qenit Don Kishot tregon aftsin pr tu udhhequr
nga ide t mdha vetm dhe kundr t gjithve.
161
Prforcimi i njohurive: Lexim i drejtuar

Pr t plotsuar tablon e veorive t romanit, nxnsit nxiten t lexojn n tekst materialin e dhn mbi format
e komikes, n faqen 137. M pas, s bashku me msuesin/en paraqesin n tabel karakteristikat gjuhsore.
komizmin e gjestit
Format ekzagjeruese
(hiperbola, grotesku etj.) komizmin e karakterit
paraqesin:
komizmin e situats
Romani paraqet:
Format e komikes Mospajtimi mes qllimit dhe mjetit, mes

veprimit dhe pasojs.
Vlersimi
Prgjat ksaj ore msimi, msuesi/ja mund t bj nj vlersim t vazhduar me goj, me qllim identifikimin
msimit, duke br edhe shnime specifike pr nivelet e t nxnit.

Vzhgoni pikturat n faqen 138 t tekstit. mendime ju lindin kur shihni ato? simbolizon perndimi i diellit
dhe ecja e personazheve? Gjeni ndryshimet ndrmjet figurave.
Lexoni fragmentin e shkputur nga vepra dhe ndrtoni nj fjalorth me fjalt q nuk kuptoni, duke u konsultuar
me fjalorin e gjuhs shqipe.

Rilindja dhe Humanizmi Europian, 5 or Nxnsi/ja zbulon knaqsin e t lexuarit dhe
bhet i vetdijshm pr shumllojshmrin e
perceptimit t bots, duke e vlersuar letrsin si
Tema msimore:
mjet ky pr t pasuruar botn emocionale, pr t
Koment Sojliu i Mans (ora 4)
zhvilluar imagjinatn dhe t menduarit kritik.
fushs, varsisht tems msimore: Sojli
Nxnsi/ja: Man
fiton aftsi pr t kuptuar fragmentin e Patetik
dhn dhe pr t zbrthyer mekanizmin e Komizmi i karakterit
brendshm t funksionimit t veprs; Komizmi i veprimeve
prdor njohurit gjuhsore pr t vlersuar Komizmi i mendimeve
gjuhn e tekstit letrar; Donkishotizm
zgjeron njohurit mbi ndrtimin e tekstit
(prdorimin e mjeteve gjuhsore dhe stilistike);
162

TIK
Metoda e bashkbisedimit, pun me grupe ekspertsh, ditar dy-tripjessh, lexim i drejtuar, pun e
pavarur

N fillim t ksaj ore msimi, nprmjet bashkbisedimit kontrollojm detyrat e dhna hern e kaluar.
- Dy-tre nxns lexojn punt e tyre.
- Nj nxns q ka lexuar romanin bn lidhjen kuptimore mes fragmentit dhe gjith veprs, duke
na sjell prmbledhtazi subjektin.
- Ndrtojm n tabel nj fjalorth t vogl me fjalt e panjohura.
Kt pun nxnsit e kan br paraprakisht n shtpi.
Ndrtimi i njohurive: Pun me grupe ekspertsh, ditari dy-tripjessh, bashkbisedim

Me an t zbrthimit t sintagmave t titullit t fragmentit Sojliu i Mans, zbulojm kuptimet e
shumfishta n dy plane:
Sojli
Njeri q vjen nga nj der e dgjuar
Q trashgon vlera
Man
Toponim
Ktu nnkupton faktin q ai sht padroni i Mans
Pr t realizuar etapn e ndrtimit t njohurive t reja, e ndajm klasn n grupe ekspertsh, duke u
caktuar detyrat specifike. Kujdes! Klasa ndahet n grupe pune duke pasur parasysh nivelet e t nxnit.
Grupi 1. Detyrat:
1. N moshn kur kalorsi i l aventurat dhe kthehet n shtpi, buz zjarrit, si paraqitet heroi yn?
Kur i vjen dshira pr aventura?
2. Cilin prmend Servantesi si autor romanesh kalorsiake? Pse i krahason personazhet kalorsiake
me njri-tjetrin? tregon kjo?
3. do t tregoj autori me thnien q dhe vet priftit i ka marr koka er nga kto romane?
4. Cila sht n realitet Dylqinja e Tobozs dhe si e fantazon at Don Kishoti? tregon kjo pr
natyrn e Don Kishotit?
5. Gjeni n tekst fjalit ku heroi humbet aftsin pr tu orientuar. Bni shnime pr to. Pr t realizuar
kt, prdorim metodn e ditarit dypjessh.
Donkishotizmi Ilustrim nga fragmenti
Grupi 2. Detyrat:
1. Don Kishoti beson n ideale t larta dhe bhet patetik. Argumentoni pse ky personazh bhet
patetik dhe qesharak. (Zbuloni n tekst rrugn q zgjodhi pr t realizuar idealet e tij t larta).
2. Nprmjet ditarit dypjessh dalloni dhe interpretoni fjalit q tregojn se Servantesi ironizon
mnyrn e shkrimit t romaneve kalorsiake.
163
Fjalia ironizuese Interpretimi
3. Argumentoni zgjedhjen tuaj. Don Kishoti trulloset nga romanet kalorsiake, sepse:
a. i mungon dshira pr t kuptuar;
b. i mungon vshtrimi kritik;
c. sht budalla;
. sht aventurier;
d. romanet kalorsiake synojn ta mashtrojn lexuesin.
Grupi 3. Detyrat:
Ky grup do t merret me zbrthimin e strukturs dhe teknikave t prdorura n tekst.
1. Nprmjet ditarit dypjessh, dalloni n tekst elementet e mposhtme:
Ilustrim Komenti i nxnsit
Vendin
Kohn historike
Kohn e rrfimit
Mnyrn e rrfimit Fantazia e tij u mbush Rrfim i drejtprdrejt
2. Gjeni paragrafin ky ku fillon aventura e Don Kishotit.

3. Radhisni veprimet (sipas radhs) q bn Don Kishoti n kt fragment:
- spastroi armt;
- i spastroi dhe i meremetoi;
- zbuloi se helmets i mungonte mbulesa;
- i bri mbules helmets me nj mukava;
- zhveshi palln dhe goditi helmetn;
- coptoi helmetn;
- ndenji dhe e bri prsri;
- e quajti helmetn m t bukurn;
- vajti dhe pa kalin;
- e vlersoi grdalln e tij m t mir se kalin e Aleksandrit t Madh;
- u mendua katr dit premrin e kalit;
- krkoi emr, shpiku emra, shoi e ndrroi;
- emroi kalin;
- pagzoi vetveten;
- pagzoi zonjn e tij.
Kjo teknik sht mjaft interesante dhe synon ti ndihmoj nxnsit q t lexojn me vmendje dhe tu japin
rndsi hollsive, t cilat shrbejn si mjete pr t nxjerr n pah komizmin e figurs s Don Kishotit.
Grupi 4. Detyrat:
1. Prpiquni t gjeni origjinn e emrave Don Kishot dhe Dylqinj, duke krkuar npr fantazin tuaj.
far tregojn shtresat i Mans dhe e Tobozs?
2. Studioni mjeshtrin e Nolit n prkthim. Dalloni leksikun e pasur me fjal krahinore, dialektizma,
anakronizma. Argumentoni pse e bn kt.
Noli shfrytzon nj leksik t pasur me fjal krahinore, dialektizma, anakronizma
gjuhsore, pr tiu prgjigjur logjiks s personazhit dhe pr t krijuar komizm.
U krkohet nxnsve t zbulojn sa m shum fjal e shprehje anakronike nprmjet nj tabele.
164
Sojli
Bhej teslim
Irat
Restat etj.
3. Dalloni n tekst fjal dhe shprehje t huazuara nga romanet kalorsiake.

P.sh., shprehje t huazuara nga romanet kalorsiake:
Arsyeja e mosarsyes
Qielli i lart, madhria jote
Un jam Vigani, madhris sate
4. Zbuloni n tekst format e komikes.
Komizmi Si realizohet Komenti i nxnsit

Komizmi i situats Pasi ka lexuar pr dit t tra
romanet kalorsiake, mendon t
bhet kalors i arratisur, spastroi ca
arm t strgjyshrve etj.
Komizmi i karakterit Gjat leximit t librave (sheh ndrra
me syhapur) Shkurt, pasi e humbi...
dshirn e tij
Komizmi i mendimeve Me t tilla lodra fjalt m t mdha e
m t dendura
Komizmi i veprimeve Dhe e para gj ishte t spastronte
armt
Pasi u lihet nj koh e mjaftueshme nxnsve pr t punuar n grup, realizojm diskutimin dhe
konkluzionet e punve t do grupi.
Lexim i drejtuar
Zgjidhni nga fragmenti t dhna apo veprime q na paralajmrojn pr t ardhmen dhe fatin e Don
Kishotit. Shkruajini ato n tabel dhe diskutoni rreth tyre.
Vlersimi
trajtuar gjat msimit. Pr disa nxns, msuesi/ja mund t bj nj vlersim t vazhduar me goj, duke
br edhe shnime specifike pr nivelet e t nxnit.

Rubrika Shkruani.
Pun e pavarur: Dalloni n tekst paragraft rrfyes dhe prshkrues. Zgjidhni njrin prej tyre dhe
parafrazojeni.
Lexim i drejtuar: Lexoni me vmendje fragmentin Don Kishoti kundr mullinjve t ers.
165

Rilindja dhe Humanizmi Europian, 5 or Nxnsi/ja zbulon knaqsin e t lexuarit dhe
Tema msimore:
mjet ky pr t pasuruar botn emocionale, pr t
Koment Don Kishoti kundr mullinjve t ers,
zhvilluar imagjinatn dhe t menduarit kritik.
(ora 5)
fushs, varsisht tems msimore: Mullinj ere
Nxnsi/ja: Patetik
fiton aftsi pr t kuptuar fragmentin e Manierizm
dhn dhe pr t zbrthyer mekanizmin e Anakronizm
prdor njohurit gjuhsore pr t vlersuar
(prdorimin e mjeteve gjuhsore dhe
stilistike);
TIK
Metoda e bashkbisedimit, pun me grupe, ditari dy-trepjessh, pema e mendimeve, pesvargsh,
rrjeti i diskutimit, pun e pavarur dhe shkrim i lir
Parashikimi: Metoda e bashkbisedimit, pema e mendimeve

N fillim t ksaj ore msimi, nprmjet bashkbisedimit kontrollojm detyrat e dhna hern e kaluar.
N vazhdim, me an t tekniks Pema e mendimit bjm nj kontroll frontal mbi shkathtsit dhe vlerat q
kan mbartur nxnsit gjat ktyre orve.
Romani "Don Kishoti"
koha e brendshme koha e jashtme
lloji i romanit
stili komizmi
personazhet
marrdhniet vendi i veprimit
Ndrtimi i njohurive: Pesvargsh, rrjeti i diskutimit, pun me grupe, ditari dy-tripjessh, bashkbisedim
Si e kuptoni titullin e fragmentit m aventuresk t krejt romanit? Shpjegoni nprmjet tekniks s
pesvargshit DonKishoti kundr mullinjve t ers.
166
1. Luft
2. E fort, imagjinare
3. Lufton, matet, shfaqet
4. Don Kishoti bn luft imagjinare
5. Armiq
Punojm hap pas hapi me rubrikn Reflektoni pr kuptimin, me qllim realizimin e kuptimit t tekstit.
Gjeni n fragment pjest ku Don Kishoti e deformon realitetin. Pse i quan vigan kolosal mullinjt
e ers?
Model prgjigjeje: Edhe sikur t bheni me m tepr krah se ata t viganit... prap do t ma paguani.
Don Kishoti sht krejtsisht i shkputur nga realiteti. Nga dshira pr t kryer aventura, atij i jan errur
syt.
Rrjeti i diskutimit
Po Jo
A luan rol t dyfisht Sanoja te

Don Kishoti? Pse?
Argumente:
- Plotsimi i figurs s Don Kishotit; ai sht nj vesh q shrben pr t dgjuar dhe nj krah pr
tu mbshtetur.
- Nprmjet dialogut del n pah kundrshtia (kontrasti).
- Sano Panoja sht njeriu praktik, q ka dal prkrah Don Kishotit pr t fituar tok, pasuri, t
premtuara nga Don Kishoti.
- Sano Panoja prdoret nga autori pr t vn n dukje lajthitjet e t zotit.
- Konkluzion: .......................................................................................................
Konkluzioni shkruhet n tabel.
Zbuloni, duke ilustruar, natyrn e Don Kishotit. Ai sht shum i bindur n idet e veta; edhe pse

dshton, fajin ia l tjetrkujt.
- Njeri me qllime t larta, por pr ti realizuar ato, prdor mjete idiote.
- Aq shum ka lexuar, saq leximi e ka shkputur nga realiteti.
- sht bukosur nga leximi i librave kalorsiak, aq sa do edhe ti vr n jet.
- sht komik n do ast q humbet pikn e takimit me realitetin.
Nprmjet Puns n grup organizojm klasn pr t punuar me rubrikn Gjuha dhe stili.
Grupi i par:
Dalloni n paragrafin e dyt t fragmentit mnyrn se si shprehet hendeku ndrmjet fantazis s heroit
dhe jets reale.
Prqendrohuni tek anakronikja dhe mnyrat q prdor Don Kishoti pr t arritur qllimin e tij.
Grupi i dyt:
Me metodn e Ditarit dypjessh punoni ushtrimet 10 dhe 11 n tekstin e nxnsit, faqe 145.
Ushtrimi 10.
Fragmenti Komenti i nxnsve
- Fati po i rregullon (...) jan shfaqur... vigan - pikvshtrime t kundrta;

- vigan?- tha Sano... - kundrshtia mes idealit t pamundur dhe realitetit;
- aspirata snike e njrit dhe shpirti praktik i tjetrit.
167
Ushtrimi11.
Fragmenti Komenti i nxnsve

Mos ikni, frikacak e burracak... - kalors q ka dal pr lavdi t vetn, por edhe t t
tjerve, t shtypurve;
- shpreh idealin e t shrbyerit pa interes, me
vetmohim, n dobi t s drejts, t s mirs, t s
vrtets.
Grupi i tret:
N paragrafin m pikant t pjess (ndeshja me mullinjt e ers) gjeni komizmin, me t cilin prshkruhet
beteja.
Ditari trepjessh
Plotsohet me komente t nxnsve dhe msuesit/es.
Format e komikes Ilustrim Koment

Komizmi i ... i ra me mamuze Rosinantit pa vn Veprimet dhe gjestet e tij jan
veprimeve dhe i re klithmat e Sanos qesharake.
gjesteve
Komizmi n ... shkoqitn pr s largu nja tridhjet Edhe autori e l heroin ta humbas
prshkrim a dyzet mullinj me er... lidhjen me realitetin...
Komizmi i Me tr shpejtsin e gomarit t tij... Sano ishte veshi dhe krahu i t
shprehjes zotit. Ai e krkon ndihmn e tij
menjher, por Sano harxhon
shum koh deri sa ta ndihmoj.
Prforcimi i njohurive: Metoda e bashkbisedimit, pun e pavarur
Pun e pavarur
N kt faz t ors s msimit, nxnsve u jepet detyr individuale pr t punuar me rubrikn Reflektoni
pr interpretimin, n faqen 145.
Secili nxns ndrton n fletoren e tij nj model prgjigjeje dhe kur mbaron koha e caktuar nga msuesi/
ja, puna organizohet n form bashkbisedimi pr t vjel m t mirn prej nxnsve.
Vlersimi
shnime specifike pr nivelet e t nxnit. Disa t tjer vlersohen me shkrim pr detyrat e sjella n klas.
Nxnsit nxiten pr t realizuar pun cilsore, me qllim plotsimin e dosjes s tyre dhe vlersimin e saj
nga msuesi/ja.

Shkrim i lir
Donkishotizmi n shekullin ton (ese argumentuese).
168

Rilindja dhe Humanizmi europian, 5 or Nxnsi njeh dhe ndrton kuptimin e duhur
mbi konceptet letrare dhe historike, duke
perceptuar edhe zhvillimin hap pas hapi t
Tema msimore:
letrsis.
Teatri elizabetian (ora 1)
dhn dhe marr informacion mbi temn; Teatr elizabetian
fiton aftsit e nevojshme pr t kuptuar natyrn Hero tragjik
e letrsis dhe, n veanti, klasifikimin e saj n Trashgimi shekspiriane
kulturore.
kompjuter, tabel, shkums, fletore etj. gjuh shqipe dhe gjuh e huaj, arte, histori, TIK

Metoda e bashkbisedimit, stuhi mendimesh, nj pyetje-shum prgjigje, pema e mendimeve,
lexim i drejtuar, hulumtim
a) Lidhja e tems me njohurit e mparshme (pema e mendimeve, nj pyetje-shum prgjigje)

N fillim t ksaj ore msimi, msuesi/ja i njeh nxnsit me temn e re Teatri elizabetian.
Nprmjet metods Pema e mendimeve do t mundohemi t rikujtojm termin Rilindje.
- ju kujton termi Rilindje?
Ndrtoni pemn e mendimeve (pr kt ju vjen n ndihm ora hyrse e Rilindjes).
N vazhdim msuesi/ja shtron nj pyetje n klas:
Kur themi tekst dramatik, far ju vjen ndrmend? A mund t dalloni veorit mes tekstit rrfimtar dhe atij
dramatik? I shkruajm ato n nj tabel.

- rrfyesi n vetn III - nuk ka rrfim t ngjarjes
- ka prshkrime - emrat e personazheve
- dialog - dialog
- pjes ose kapituj - monolog
- personazhe - didaskalit q zvendsojn prshkrimin
- tensioni dramatik jepet nprmjet fjalve t rrfimtarit - tensioni dramatik jepet nprmjet dialogut
Etj. - skenat, aktet etj.
169
b) Ndrtimi i njohurive t reja (stuhi mendimesh, pema e mendimeve, metoda e bashkbisedimit, lexim
i drejtuar)
N kt faz t ors s msimit, nprmjet leximit t drejtuar nxitim nxnsit t lexojn n tekstin e tyre
informacionin e dhn mbi teatrin elizabetian dhe veanrisht teatrin shekspirian. Me ndihmn e msuesit/es
ndrtojm n tabel hartat e koncepteve, si m posht:
Tragjedia
Tragjedia antike Tragjedia n Rilindje
zanafilla n antikitet teatri elizabetian
kulti i hyut Dioniz epoka elizabetiane

(shek.XVI) - epoka e
shekulli V p.e.s. art e teatrit anglez
(shekulli i art)
temat e trajtuara fituan
Korifeu - zri i urtsis karakter universal
subjektet nga subjektet nga bota

mitologjia njerzore
veprimi dramatik nuk
zgjidhja e konfliktit
krijoi pika t vdekura
dihej nga publiku
heronjt paraqiteshin
prfaqsuesit: Eskili,
babai i tragjedis, para konflikteve dhe
Sofoktiu, Euripidi etj. dilemave t skajshme
prfaqsuesit: Shekspiri,
Marlou, Xhonsoni etj.
Nprmjet metods Stuhi mendimesh ndrtojm me kujdes, n bashkpunim me nxnsit, veorit e
teatrit elizabetian, q n fakt u diktuan prej teatrit shekspirian. (Plotsojm me informacione historike lidhur
me periudhn).
Koniktet dhe dilemat e
skajshme krkojn vullnet dhe
forc shpirtrore prej heronjve
q nuk u vidheshin betejave
Veprimi dramatik, heronjt q Mesazhi: kalbzimi i natyrs
e zbuluan vetveten nprmjet njerzore krkonte nj trmet t
sprovave t mdha vrtet pr ta risjell njeriun n
hierarkin prej nga kishte rn
Fati tragjik e ndjek heroin, duke i Tragjedia

Tragjizmi i heronjve shfaqet n
dhn mundsi lexuesit t psoj
dilemn e madhe t prmbushjes
katarsisin, procesin e pastrimit
s nj detyre madhore, pavarsisht
shpirtror
dnimit t pashmangshm
Tema t rndsishme,
Subjektet e larmishme,
si pr individin, ashtu
problematika universale
edhe pr shoqrin
170
Teatri elizabetian (1558-1603):

Mbretrimi i Elizabets I
Epoka e art e teatrit anglez
Dukuria m kulmore e gjith teatrit botror
Kjo epok lidhet me emrin e Shekspirit
..
c) Paraqitja e rezultateve t arritura (metoda e bashkbisedimit)

N kt faz t ors s msimit nxnsve u krkohet q, nprmjet Metods s bashkbisedimit t sjellin
informacionet e tyre n lidhje me veprn shekspiriane. Diskutimi mund t prqendrohet sidomos mbi vepra
t Shekspirit t lexuara prej nxnsve.
- vepr keni lexuar?
- far iu ka br m shum prshtypje?
- Ndani prvoja leximi.
Ky moment mund t nxit edhe t tjer nxns t hidhen n lexime letrare.
Vlersimi

Hulumtoni:
Renditni sa t mundni tituj t veprave t Shekspirit, duke i ndar n lloje.
Krkoni n internet informacione shtes mbi jetn dhe aktivitetin e Shekspirit.

Rilindja dhe Humanizmi Europian, 5 or Nxnsi kupton se si prvojat letrare ndikojn
qndrime, q vlejn m von n perceptimin
Tema msimore:
e bots.
Shekspiri, jeta dhe aktiviteti letrar (ora 2)
varsisht tems msimore: Teatr elizabetian
Nxnsi/ja: Hero tragjik
diskuton n grup n mnyr konstruktive, duke Trashgimi shekspiriane
dhn dhe marr informacion mbi temn; Periudh e rinis
fiton aftsit e nevojshme pr t kuptuar natyrn Periudh e pjekuris
e letrsis dhe, n veanti, klasifikimin e saj n Periudh pesimiste
periudha t ndryshme letrare e historike; Art shekspirian
prshkruan momentet ky t jets s Shekspirit,

duke veuar veprat kryesore;
diskuton rreth vlerave dhe vendit q z Shekspiri
n historin e letrsis.
171

kompjuter, tabel, shkums, fletore etj. gjuh shqipe dhe gjuh e huaj, arte, histori,
TIK
Metoda e bashkbisedimit, stuhi mendimesh, pema e mendimeve, lexim i drejtuar, harta e
koncepteve, diskutim i drejtuar, hulumtoni
a) Lidhja e tems me njohurit e mparshme (diskutim i drejtuar)

N fillim t ksaj ore msimi, nprmjet Diskutimit t drejtuar kontrollojm punn e pavarur t nxnsve
q kemi dhn orn e kaluar. Diskutojm mbi vlerat dhe karakteristikat q mbart krijimtaria e Shekspirit,
duke e ilustruar punn me informacionet plotsuese t vjela nga interneti.
b) Ndrtimi i njohurive t reja (pema e mendimeve, leximi i drejtuar)
N kt faz t ors s msimit ndrtojm njohurit e reja nprmjet Pems s mendimeve.

- Kush sht Shekspiri?
- prfshin krijimtaria e tij?
Arti i Shekspirit.
Gjuha shekspiriane.
Brenda nj erek shekulli, Shekspiri mahniti botn mbar me krijimtarin e tij t pasur.
Shkroi gjithsej 37 vepra teatrore (pra, t dedikuara pr teatrin), prej t cilave:
13 tragjedi
10 drama historike
14 komedi
Gjithashtu, shkroi edhe 154 sonete, 2 poema t mdha dhe, sigurisht, poezi.
Teknikn e vargzimit e prdori edhe n veprat dramatike (n komedi, tragjedi, dram), duke u
shndrruar n poetin m t lart dramatik t t gjitha kohrave.
Grafiku i krijimtaris s Shekspirit, sipas tri periudhave:
drama "Rikardi i III" Periudha e pjekuris (1595-1602) tragjedit: "Hamleti "
komedia "Zbutja e kryenees" "Makbethi"
komedit: "Shum zhurm pr
komedia "ndrra e nj nate vere" "Otello"
asgj"
tragjedia "Romeo dhe Zhuljeta " Mbreti Lir"
"Si t doni ju"
Periudha e pesimizmit
Periudha e rinis (1588-1595) "Nata e dymbdhjet"
(1602-1610)
N vazhdim, nprmjet Leximit t drejtuar ndrtojm Pemn e mendimeve mbi veorit e artit dhe t gjuhs
s Shekspirit. Nxnsit nxiten t lexojn n tekst informacionin e dhn n faqen 147 te libri i nxnsit.
ARTI I SHEKSPIRIT
Progres i dukshm n t gjith prbrsit
Ngjarjet vijn n kohshtrirje t ndryshme gjeografike
Zgjidhja e konfliktit me forc shpirtrore
Shtysat e veprimit gjenden n natyrn njerzore (urrejtja, hakmarrja, krenaria, smira)
Problematikat origjinale dhe laike
Temat patn karakter universal
Subjekte t larmishme
Heronjt e zbulojn thelbin mes sprovash t tendosura
172
Gjuha n veprn e Shekspirit sht shum e pasur dhe mjaft e gjall. Ndaj, ai quhet gjeni n llojin e vet.
Gjuha e Shekspirit:
gjuh e pasur, me 20 000 njsi gjuhsore
arti i thurrjes s dialogut dhe monologut
do personazh flet me gjuhn q i prshtatet nivelit t tij shoqror dhe karakterit
figurat letrare i shrbejn si mjet pr poetizimin e universit
fjalt pasurohen me: kuptime shtes, t fshehura, ironike, t dyfishta;
neologjizma;sharje vulgare; lojrat e fjalve
sistemi i vargzimit ndrtohet nga vargjet e bardha
shmang artificialitetin
sistemi retorik shum i pasur
figurat e prozodis (Trsia e elementeve gjuhsore e ritmike, sipas t cilave ndrtohet nj sistem i caktuar
vjershrimi; gjatsia dhe shkurtsia e zanoreve, theksi, rima, ritmi, ngritja e ulja e tonit etj.)

c) Paraqitja e rezultateve t arritura (metoda e bashkbisedimit)
N kt faz t ors s msimit msuesi/ja mund t sjell nj thnie apo shprehje mbi veprn e Shekspirit
dhe nxit n klas diskutimin mbi t.
Studiuesi i njohur Giz, shprehet pr heronjt shekspirian me kto fjal:
Heroi sht fillimi e fundi i tyre; mjeti e qllimi i prcaktuar nga fati, sipas vullnetit t t cilit n kt bot
t krijuar pr njeriun fati e detyron vullnetin njerzor t kryej dika q se parashikonte dhe i lejon t shkoj
lirisht drejt nj qllimi q nuk e pat shtruar. Por, njeriu duke qen nn pushtetin e ngjarjeve, nuk bhet rob i
tyre; n qoft se fati i tij sht i pafuqishm, natyra e tij sht liria... tek ai (heroi tragjik) prfshihet nj forc
e pavarur q i kundrvihet pushtetit t fatit ngadhnjyes dhe e mohon at... t till e prfytyron Shekspiri
tragjedin.
Ju si mendoni?
ide iu vijn n kok?
Interesante pritet t jen idet e atyre nxnsve q kan lexuar dika nga krijimtaria e Shekspirit.
Msuesi/ja plotson mendimet e tyre, nse sht e nevojshme
Vlersimi

Kujtoni subjektin e tragjedis Hamleti.
Hulumtoni n internet pr vlersime q i jan br figurs s Shekspirit dhe n veanti veprs Hamleti.
173

Rilindja dhe Humanizmi Europian, 5 or Nxnsi kupton se si prvojat letrare ndikojn duke
Tema msimore: ndrtuar prvoja personale, vlera dhe qndrime, q
Analiz Hamleti (ora 3) vlejn m von n perceptimin e bots.

2. Kompetenca e t menduarit:
fushs, varsisht tems msimore: Shekspiriane
Nxnsi/ja: Hamleti
diskuton n grup n mnyr konstruktive, Tradhti
duke dhn dhe marr informacion; Intrig
njeh dhe vlerson veprn e Shekspirit pr Lakmi
kontributin e saj si gur themeli i letrsis s Viktim
mvonshme; Hero
aftsohet n analiza letrare pr t kuptuar Hamletizm
teknikat e shkrimit; Pikpyetje hamletiane
diskuton rreth vlerave, strukturs, filozofis Dram brenda drams
dhe rndsis s Hamletit.
TIK
Metoda e bashkbisedimit, nj pyetje-shum prgjigje, pema e mendimeve, lexim i drejtuar,
ritregim, harta e koncepteve, diskutim i drejtuar, pun me skeda
a) Lidhja e tems me njohurit e mparshme (metoda e bashkbisedimit, nj pyetje-shum prgjigje)
N fillim t ksaj ore msimi, nprmjet Metods s bashkbisedimit vjelim nga nxnsit informacionet q
kan marr n lidhje me vlersimet e bra ndaj Shekspirit dhe veprave t tij.
Figurs s Hamletit dhe mesazhit q prcjell vepra i jan kushtuar gati 25 000 studime kritiko-
letrare.
Personaliteti i shquar shqiptar, Fan Noli, ka pohuar: Hamleti sht piktura m e pasur dhe m e thell q ka
dal nga penda e Shekspirit, i cili n fytyrn e tij ka pikturuar vetveten... Hamleti sht dushku m i lart dhe
m i bukur i pyllit shekspirian, po nuk e shohim ve pasi u coptua prej rrufes. Si ka qen para katastrofs
mund ta imagjinojm nga grmadhat e tij madhshtore, misterioze dhe tragjike.
Nj pyetje-shum prgjigje pr t ngacmuar imagjinatn e nxnsve.
Pse veprat e Shekspirit, prgjithsisht, kan si tituj emrat e personazheve ky t tyre? Prpiquni t kujtoni
disa prej ktyre veprave.
b) Ndrtimi i njohurive t reja (metoda e bashkbisedimit, e Kllasterit, ritregimi, lexim i drejtuar, harta
e koncepteve)
N kt faz t ors s msimit u krkohet nxnsve q kan lexuar tragjedin t ritregojn ngjarjen duke
ndrtuar subjektin dhe fabuln e saj.
Tragjedia Hamleti i prket periudhs s tret t krijimtaris s Shekspirit dhe mendohet t jet shkruar
174
rreth viteve 1602-1610. Kjo periudh kur Shekspiri krijoi dhe tragjedit e tij m t famshme, njihet dhe me
emrin vitet e pesimizmit. Hamleti shquhet pr madhshtin e motiveve t mdha. Konflikti ngrihet mbi dy
situata kryesore:
Krimi i antagonistit
Hakmarrja e protagonistit
N vepr rrfehet pr:
tradhtin
(incestin)
Lakmin dhe dashurin e
madhe q
intrign prfundon keq
mendurin
xhelozin vetjake dhe
logjike
spiunimin
Subjekti i veprs
Klaudi ka vrar n gjum vllan e vet, mbretin Hamlet t Danimarks dhe sht martuar me gruan e tij,
duke ia rrmbyer fronin princit Hamlet. Ky i fundit ndrpret studimet dhe kthehet n shtpi plot pikllim
e dyshime pr vdekjen e t atit. Atij i sht shfaqur si vegim fantazma e babait t vdekur, q i tregon t
vrtetn pr helmimin. Hamleti zbulon an t atilla t jets, q deri m ather nuk i kishte menduar kurr:
xhaxhai vrass i babait, nna e paqndrueshme, e cila hidhet n kraht e tij dhe degjenerimi i gjith oborrit
danez. Edhe e dashura e tij, Ofelia, ndonse ka nj dashuri t sinqert dhe t pastr pr t, sht moralisht
e pafuqishme pr ta ndihmuar, pasi beson gjithka i thot babai i saj intrigant. Pas gjith ktyre situatave,
Hamleti arrin ta kuptoj vrassin e vrtet t t atit, por pr ta vrtetuar t gjith kt dyshim vendos t
shfaq nj dram me subjekt t ngjashm me rrfimin e fantazms. Pasi vrteton t gjith t vrtetn e
dhimbshme, shtiret si i mendur. Fal gjith dinakris dhe intelektit, kurtheve dhe intrigave, tmerreve dhe
tragjedive, tradhtive dhe pabesive, Hamleti arrin ta vras Klaudin dhe m pas vret edhe veten.
Nprmjet nj diagrame msuesi/ja mund t paraqes te nxnsit hallkat e subjektit. M posht po
paraqesim nj model.
N vazhdim t msimit, nprmjet Leximit t drejtuar nxitim nxnsit t lexojn informacionin e dhn n
tekstin e nxnsit n lidhje me kompleksitetin e personazhit t Hamletit.
Natyr me shum fytyra, brenda t cilit gjejm njeriun antik, mesjetar dhe modern.
Hamleti sht njkohsisht i dobt dhe i fort, plot besim dhe njkohsisht dyshues, plot dije dhe njkohsisht
i verbr, kontradiktor, i zhgnjyer, i dshpruar, plot ankth...
175
M posht sht paraqitur nj model se si mund ta shohim Hamletin, kt figur komplekse.

Personazhi kompleks
shpejtsi
intelektual cinik (kur e
n veprim
koncepton jetn si
viktim nj detyr)
dhe hero
Hamleti
antik i matur dhe
gjakftoht
mesjetar
hakmarrs dhe
i patundur n modern
vendimet e tij
impulsiv dhe
hipokrit dhe i gjaknxeht
dyshues shtirur (kur do t
arrij qllimet)
pr t marr hak, pr t marr

T rrosh kurorn dhe pr t mbajtur Ofelin
T rrosh apo t
mos rrosh, kjo Pr poshtrsit e bra, humbjen e
T mos rrosh
sht shtja kurors dhe pr njerzit e liq q e
rrethonin
Kjo sht shtja Jetn:

ta mbash apo ta humbsh
c) Paraqitja e rezultateve t arritura (diskutim i drejtuar, lexim i drejtuar)

N kt faz t ors s msimit, nprmjet Diskutimit t drejtuar ndrtojm s bashku me nxnsit konceptin e
hamletizmit. far ju ngacmon ky term? M hert, gjat programit jemi njohur me termin Donkishotizm (rikujtoni).
Lexim i drejtuar
Lexojm n tekst informacionin e dhn n lidhje me kt koncept dhe ngrem n klas rrjete diskutimi.
Hamletizmi
Kritika ka prkufizuar me termin hamletizm ato veti t karakterit e t temperamentit, q lidhen ngusht me
emrin e Hamletit dhe q shprehin thelbin e prpjekjeve t mundimshme t heroit shekspirian pr t gjetur
nj prgjigje t arsyeshme pr pyetjet kaotike q ia brejn shpirtin dhe q e bjn t dyshoj, t hetoj, t
shoshit e t gjej prova, prpara se t vendos t hidhet n veprim. Tani kuptohet m mir vlersimi i Fan
Nolit, kur thot se Hamleti sht vepra teatrale m popullore dhe m e thell q luhet n sken, po edhe
pohimi i shekspirologut Antoni Brxhes, i cili shkruan se roli i Hamletit sht m i larti e m madhshtori nga
t gjitha rolet kryesore q jan sajuar deri m sot. Vet Shekspiri mund ta ket paraplqyer kt rol mbi gjith
t tjert, prderisa Hamletit i ka vn, me fare pak ndryshim, emrin e t birit Hamnet, t vdekur para kohe.
Vlersimi
Prgjat ksaj ore msimi, msuesi/ja mund t bj nj vlersim t vazhdueshm me goj mbi progresin e
nxnsve, me qllim identifikimin e njohurive, interesave, aftsive apo shkathtsive q kan fituar nxnsit
n lidhje me tematikn e trajtuar gjat msimit. Ky vlersim mund t shoqrohet edhe me shnime specifike
pr nivelet e t nxnit.

Lexoni me kujdes fragmentin e shkputur nga vepra.
Ndrtoni skedn e ksaj tragjedie sipas modelit t dhn:
Titulli i tragjedis: Hamleti Tragjedia e pasionit:

Lloji i tragjedis: tragjedi hakmarrjeje Efektet e kontrasteve:
Piknisja: Roli i dialogut:
Struktura: Roli i monologut:
Zhvillimi i ngjarjeve:
176

Rilindja dhe Humanizmi Europian, 5 or Nxnsi zbulon knaqsin e t lexuarit dhe
Tema msimore: perceptimit t bots, duke e vlersuar letrsin
si mjet ky pr t pasuruar botn emocionale,pr
Koment Hamleti (ora 4) t zhvilluar imagjinatn dhe t menduarit kritik.
fushs, varsisht tems msimore: Tragjedi
Nxnsi/ja: Ide humaniste
fiton aftsi pr t kuptuar fragmentin e dhn Monolog shekspirian
dhe pr t zbrthyer mekanizmin e brendshm Gjuh poetike
t funksionimit t veprs; Pyetje retorike
prdor njohurit gjuhsore pr t vlersuar Shprehje leksikore
TIK
Metoda e bashkbisedimit, pun me grupe ekspertsh, ditari dy-trepjessh, lexim i drejtuar,
diskutimi i drejtuar, pun e pavarur
a) Lidhja e tems me njohurit e mparshme (metoda e bashkbisedimit, lexim i drejtuar)

N fillim t ksaj ore msimi, nprmjet Metods s bashkbisedimit kontrollojm detyrat e dhna hern e
kaluar. Dy-tre nxns lexojn punt e tyre. Kshtu nxitim diskutimin n klas pr tu shprehur pr punt e
shokve. N vazhdim, nprmjet Leximit t drejtuar dhe ekspresiv lexojm me role fragmentin e dhn
n tekstin e nxnsit.
b) Ndrtimi i njohurive t reja (pun me grupe ekspertsh, ditari dy-trepjessh, bashkbisedimi)

Kjo faz e zhvillimit t msimit organizohet duke e ndar klasn n grupe pune n nivel ekspertsh ( pra
edhe brenda grupit punt mund t psojn ndarje m t vogla. Kjo e fundit u lihet n dor vet nxnsve
ta organizojn dhe msuesi/ja mund t vzhgoj duke vlersuar).
Grupi 1. Detyrat:
Me an t tekniks s Ditarit trepjessh dalloni personazhet q kan lidhje t ndrsjell me

Hamletin.
177
Personazhet Ilustrimi me vargje Komenti

Mbreti Dhe smuntt as trthore ti kputni, I oroditur se kush sht shkaku i
pse fshihet me nj maskmarrsie ... vrtet i marrzis s Hamletit
Dhe t kuptojm nga mnyr e tij
A sht helm i dashuris` ajo
Qe bn t vuaj kshtu.
...dhe shtyjeni npr kto dfrime
Mbretresha Po a ju priti mir? Edhe pse sht e ma, ajo nuk
A u prpoqt ta trhiqni n dfrime? mund ta deshifroj burimin e
Sa pr ty, Ofeli, uronj vuajtjes s t birit dhe aq m pak t
t jet bukuria jote shkaku i marrzis... arrij ta shpjegoj at.
Ofelia Uronj me gjith zemr, zonj Shfaqet si siluet vetm me nj
shprehje, brenda s cils gjallon
fjala zemr, kjo prbn relievin ku
duket vetm maja e ajsbergut,
ngaq e nnujshmja, e
nndheshmja do tia beh hap pas
hapi m pas.
Rozenkranci dhe 1. E thot vet q sht pak i krisur, po Pandehin se jan aq t menur sa
Gildensterni stregon shkakun... t lexojn t fshehtat e marrzis
Tamam si zotri s Hamletit. Por n fakt bjn
2. Dhe as na jep rasje ta sondojm... arsyetime t prcipta.
Po me pahir, pa zemr...
Polloni Si oborrtar i thekur q sht, ai
mbetet gjithmon i gatshm t luaj
me do kart e t motivoj do
intrig e pabesi, me nj gjakftohtsi
q t l gojhapur.
N vazhdim nxnsit mund t ndrtojn figurn e Hamletit n lidhje me secilin personazh t

msiprm.
Hamleti i dgjon hapat, por ndrkaq mozaiku i marrdhnieve t tij me personazhet ka nisur t marr trajt.
do personazh ka nj mnyr t tijn, me t ciln do t komunikoj me princin e fshehur pas masks s
menduris. Mbreti uzurpator; Mbretresha e pabes; Polloni q sht katandisur n veshin e mbretit,
i aft t ngrej kurthe pr kdo; shokt e fmijris, Rozenkranci dhe Gildensterni, q e vzhgojn dhe
e spiunojn; Ofelia me natyr engjllore, aq naive, saq e ngarkojn t prgjoj Hamletin, t gjith kto
konturojn nj ansambl t jashtzakonshm. Ata jan aq real n pozicionet e tyre, duke pohuar se
brenda qenies njerzore gjendet fatkeqsia m e madhe, bjerrja e do morali human, n nj mbretri apo
n nj shoqri t molepsur nga intriga, prapaskena, ku gjithka ngrihet mbi frikn, mosbesimin, dyshimin.
Si do ti prballoj Hamleti kta njerz kaq t afrt e kaq t largt, kaq miqsor e kaq armiqsor ndaj tij?
Kontrasti sht m i spikatur, ngase fshihet n lojn e dykuptimsis.
Grupi 2. Detyrat:
Rilexoni edhe njher monologun e Hamletit dhe, nprmjet nj dritareje t hapur jepni prgjigjet e
mposhtme:
Pyetja Prgjigjja Ilustrimi

Sipas Hamletit, far i shtyn Dilemat
njerzit t dshirojn largimin Dyshimet
nga jeta?
178
Pse ekziston frika ndaj vdekjes? Sepse ajo prbn nj bot plot me
t panjohura. Mes pyetjesh dhe
pikpyetjesh ende sot Vdekja sht
nj bot e panjohur. Madje, pr
shumicn (ateistt) e prtejshmja sht
e paimagjinueshme.
Pse themi se Hamleti sht Te Hamleti shpaloset: Monologu
zdhns i ideve humaniste? - Njeriu i sjelljes elegante.
- Njeriu i thelluar n dije, art dhe kultur.
- Njeriu q duhet t luftoj pr t
prmbushur betimin e br.
Tri rrafshe kto q i japin karakterit
humanist t Hamletit kontradiktn e
prjetshme se duhet t zgjedh: jetn
si vdekje apo vdekjen si jet.
Dalloni veset dhe padrejtsit. ..............
Cili sht mesazhi?
Grupi 3. Detyrat:
Vreni hyrjet dhe daljet e personazheve: pr arsye Shekspiri ndjek pikrisht kt radh?
Kush ndodhet ende n sken kur Hamleti deklamon monologun e vet? A mund t dilte natyrshm ky monolog
i tij, nse do t deklamohej para ndokujt tjetr?
Shqyrtoni dy pjest kryesore t skens, prkatsisht monologun e Hamletit dhe at t Ofelis: a
mund t quhen monolog t vrtet kta, duke e ditur se, kur flet Hamleti, Ofelia sht e pranishme
n sken dhe, kur flet Ofelia, Hamleti e dgjon? T dy flasin n prani t njri-tjetrit, por sa arrijn ata
q t komunikojn me njri-tjetrin?
Ndrmjet ktyre prgjigjeve nxnsit duhet t ndrtojn fuqin e madhe q ka monologu n veprn
shekspiriane.
- Forca shekspiriane e fjals buron nga idet q e kan frymzuar, prmes t cilave transmetohet e tr
filozofia humaniste, q sheh se si e tr ndrra e saj pr nj shoqri m njerzore po thrrmohet nga
fryma leviathanite (term biblik, q prfaqson errsirn shpirtrore t konfiguruar si nj prbindsh q do t
gllabroj do vler njerzore). Kjo fjal ka forcn e bisturis, q di tia bj autopsin jo vetm nj epoke
historike, por gjithkohshmris njerzore.
Grupi 4. Detyrat:
Nprmjet Ditarit dypjessh dalloni fjalt ky n monologun e Hamletit dhe t Ofellis, duke sjell
ilustrimet prkatse t shoqruara me komente.
Veorit gjuhsore Ilustrime Komente

Fjal ky, monologu i T rrosh a t mos rrosh Prbjn themelin e monologut dhe kulmimin
Hamletit tragjik hamletian, duke i dhn shkas
hamletizmit t evidentohet si ndrgjegje
dilematike me sfidn e kohs. N kt bised
me veten, Hamleti kalon npr realitete vetjake
e shoqrore, nga hapsirat e paskajshme t
mendimit, n keqardhjet m dshpruese t
shpirtit, si mishrimi i udhtimit npr t gjitha
stacionet e jets njerzore.
179
Fjal ky, monologu i Q pash ato q pash e N kt bised me veten Ofelia sht e
Ofelis shoh ato q shoh orientuar ndrmjet Hamletit t djeshm dhe
atij t sotmit. M shum se kushdo ajo e ndjen
lajthitjen e tij por...
Dalloni n fragmentin e dhn gjuhn poetike t Shekspirit duke zbrthyer nj pjes t figuracionit.
Figura Ilustrimi Komenti

Pyetja retorike T vde t flesh: t flesh? Pyetjet retorike prdoren pr t pohuar t
E nofta tndrrosh! vrteta aksiomatike q skan nevoj pr
prgjigje. Kjo e bn fjaln shekspiriane
nj bukuri q t l pa frym pr nga modelimi
i saj.
Enumeracioni ... prbuzjen dhe kamikn Prfshin realitete sa konkrete, aq edhe
e bots, Zullumn, e abstrakte, e bn m t gjall prshkrimin,
shtypsit, prdhunn e teksa sjell hollsi t larmishme nga
krenarit... Realiteti, q numrohen njri pas tjetrit.
Metafora t prballsh nj det t turbull Metafora, si krahasimi i natyrshm brenda
helmesh. mendimit poetik, i ka dhn dor Shekspirit t
Smundje, verdhet nga hij jap nj informacion m t
e mejtimit madh kuptimor, duke rindrtuar gjendje
shpirtrore, veprime intelektuale, qndrime
shoqrore.
Shprehjet e pasura Hobe shigjeta fati t trbuar, Fal shqiprimit mjeshtror t Nolit, do gj
leksikore ndrra shohin nat frymon shqip, aq sa pr nj ast t del nga
gjum vdekje, pasi shkundet mendja se autori i Hamletit sht anglez.
kjo pshtjellje martue, Shprehjet e pasura jan dshmi e relievit t
goj-thurjen e zyrtarit mendimit shekspirian, q di t futet n do
skut e t nxjerr n drit kuptime t harruara,
q kan vler mbikohore.
c) Paraqitja e rezultateve t arritura (metoda e bashkbisedimi, diskutim i drejtuar, lexim i drejtuar)

N kt faz t ors s msimit nxnsit kan prfunduar punn e tyre n grupe dhe prezantojn modelet
e prgjigjeve. Msuesi/ja mund t bj ndrhyrje nse e sheh t nevojshme.
Diskutim i drejtuar
Hamleti flet shqip nn petkun e Aleksandr Moisiut.
Hamleti mediton pr enigmat e jets, duke mbajtur nj libr n dor. Hamleti i Moisiut
bashkbisedon me vdekjen, duke mbajtur n dor nj kafk t nxjerr nga varri. (Alfred Ui)
- Pse Moisiu ka zgjedhur detajin e kafks?
Nprmjet Leximit t drejtuar, nxnsit vjelin informacionin e dhn n tekstin e tyre.
Nse nuk del koha pr realizimin e ktij diskutimi, msuesi/ja mund ta shkrij edhe n orn pasardhse.
Vlersimi
180
n lidhje me tematikn e trajtuar gjat msimit. Ky vlersim mund t shoqrohet edhe me shnime
specifike pr nivelet e t nxnit.

Detyr sipas niveleve t t nxnit.
Komentoni vargjet:
Kjo bot u thur! O prapsi, o dreq,
Q un paskam lindur t t ndreq
Shkruani nj ese filozofike me tem T rrosh a t mos rrosh, kjo sht shtja.
Msoni prmendsh monologun e Hamletit dhe prpiquni ta interpretoni at.

Rilindja dhe Humanizmi Europian, 5 or Nxnsi zbulon knaqsin e t lexuarit dhe bhet
t bots, duke e vlersuar letrsin si mjet ky pr
Tema msimore:
t pasuruar botn emocionale, pr t zhvilluar
Koment Hamleti (ora 5)

fushs, varsisht tems msimore: Tragjedi
Nxnsi/ja: Ide humaniste
fiton aftsi pr t kuptuar fragmentin e dhn Monolog shekspirian
dhe pr t zbrthyer mekanizmin e brendshm Gjuh poetike
t funksionimit t veprs; Gjuh ironike
prdor njohurit gjuhsore pr t vlersuar Ironi sokratiane
gjuhn e tekstit letrar; Vetdije artistike
zgjeron njohurit mbi ndrtimin e tekstit Zgjidhje artistike
komentit t fragmentit;
vzhgon piktura dhe shpreh ndjesit e tij
emocionale.
TIK
Metoda e bashkbisedimit, pun me grupe, ditari dy-trepjessh, lexim i drejtuar, shkrim i lir, vzhgoni
181
a) Lidhja e tems me njohurit e mparshme (metoda e bashkbisedimit, lexim i drejtuar)

N fillim t ksaj ore msimi, nprmjet Metods s bashkbisedimit kontrollojm detyrat e dhna
hern e kaluar.
Dy-tre nxns lexojn punt e tyre. Kshtu nxitim diskutimin n klas pr tu shprehur pr punt e shokve.
T tjer nxns interpretojn me dshirn e tyre para klass monologun e Hamletit.
N vazhdim, nprmjet Leximit t drejtuar dhe ekspresiv lexojm me role fragmentin II dhn n
tekstin e nxnsit.
Kjo teknik nxit pjesmarrje aktive gjat ors s msimit.
b) Ndrtimi i njohurive t reja (metoda e bashkbisedimit, pun me grupe, ditari dypjessh)

Pr t realizuar ndrtimin e njohurive t reja, msuesi/ja e ndan klasn n grupe pune, duke i nxitur pr
bashkpunim. do grupi i jepen detyrat prkatse .
Grupi 1. Detyrat:
far mesazhi i prcjell s ms Hamleti, nprmjet fjalve t tij n kt sken? Pse zgjedh
pikrisht kt form?
Zbuloni disa fjal dhe dalloni mesazhet e tyre.
Fantazma nuk i shfaqet Gertruds, por vetm Hamletit. Argumentoni pse.

Sipas kroniks daneze, fantazma nuk shfaqet askund. Ankthi dhe dyshimi. Fantazma ka nj mision: ajo
sjell nj kumt. Dyshimi ndaj saj do ta lironte Klaudin nga drama e krimit. Dyshimi i Hamletit ndaj dshmis
s Fantazms e bn tensionin dramatik t krkoj kuota t tjera rritjeje. Brenda konfigurimit t Fantazms
duhet dalluar vet Shekspiri, si vetdije artistike, q e kthen kt gjetje artistike n nj interpretim universal
pr njeriun e do kohe. Madje, Fantazma plotson edhe m qart misionin e saj, detyrn q ka Hamleti:
gjakmarrjen pr vrasjen e t atit.
- A ka dika t ngjashme me Orakullin e Delfit n nxitjen q i bri Orestit?
Grupi 2. Detyrat:
Interpretoni thnien e Hamletit drejtuar s ms: N kohn ton ... u dashka vet virtyti ti krkoj
ndjes vesit.
Fjala e Hamletit sht e thell dhe e zhytur n nnkuptime. Zbrtheni nnkuptimet duke interpretuar.
Ky episod sht ndrtuar n mnyr t atill q ti jap mundsi Hamletit t shfryj kundr s
ms, e cila me qndrimin e saj ia bn shum her m t rnd dhimbjen pr t atin. Cilat jan
rrethanat q ia mundsojn kt?
Rrethanat jan t shumllojta: reale, psikologjike, emocionale, shoqrore, filozofike dhe kan nj burim:
jetn, q n mnyr mizore po kthehet n vdekje. Rrethanat specifike prligjin sjelljet e personazheve ndaj
njri-tjetrit, duke e plotsuar edhe m tej mozaikun e tablos shekspiriane.
Rrethanat Ilustrimi Komenti
reale Mos vjen q t qortosh tyt bir t von... Keqardhja pr gjendjen e

Hamletit.
Po shih, jot m e humbi krejt toruan Motivim psikologjik
psikologjike Sugjeshta punon fort te t smurt nga rrethanat.
E mjera un, ti m thua ke
emocionale E mjera un! Esht i lojtur mntsh! se syri yt i Mjerimi shpirtror n
dhmpshtur marrdhnien nn-
munt ta zbut vendimin e egr q t kam caktuar bir.
182
shoqrore Virtyti ti krkoj ndjes vesit sht asti i ndryshimit

Oh,hidh tutje pjesn m t keqe moral.
Dhe rro me gjysmn
tjetr m t pastr.
lozoke Q zbrazsirs syrin ia mbrthen Prplitjet shpirtrore e
Dhe bisedon me ern q ska form? hapin qenien njerzore
Hapja zemrn qiellit. ndaj natyrs mendimtare.
Grupi 3. Detyrat:
N kt sken Hamleti flet m shum me aluzione, sesa n mnyr t drejtprdrejt. far aludon
ai?
Nga njra an na shfaqet Hamleti i tjetrsuar, intelektuali humanist q ka pasur si profil oborrtarin, diturin
dhe mendsin e rrept t lufts, dhe q sipas studiuesve t sjell ndrmend Princin e Makiavelit, nj
personazh q ia ul siparin heroit t Rilindjes Europiane, pr tia ngritur heroit t kohs moderne. Nga ana
tjetr shfaqet Ofelia, q besonte n ndrrn e dashuris me Hamletin dhe shihte fronin mbretror pr
t. Tronditja e saj sht trsore, sepse trimi i zemrs, si ideali i kohs s saj, tashm sht marrosur
dhe e pret gremina. Ndaj, dialogu i tyre ballafaqon koncepte morale, ide shoqrore, vlera emocionale,
domethnie filozofike, duke prdorur nnkuptimet, aludimet si mjet stilistik, q zgjon jo vetm vetdijen
estetike t lexuesit, por mbi t gjitha, vetdijen njerzore gjithkohore.
Dialogimi i personazheve t risjell n kujtes konceptin e drams si nj pasqyr e bots, si nj arsrotunda
(art rrotullor), ku individi sheh m mir vetveten. Aludimet e vendosin Hamletin e dikurshm dhe Hamletin
aktual n nj prballje tragjike. Ndaj, Ofelia, edhe pse njeh t parin dhe tenton t njoh t dytin, n dilemn
e saj nuk mund t bj tjetr gj, vese t ndihet mjerane nga tragjedia q i ka pllakosur t dy.
Episodi mes Gertruds dhe Hamletit mbshtetet n efektin e ndrrimit t roleve: Hamleti thirret
pr tu qortuar nga e ma, kurse ai bhet qortuesi i saj. Tregoni se si tensioni i ksaj skene, e cila
ngrihet sapo shfaqet Fantazma, vazhdon t prcillet edhe pas largimit t saj, prmes tonit t lart
t zrit dhe ashprsis verbale (fjalve t ashpra).
Efekti q sjell ndrrimi i roleve duhet par si udh, prmes s cils e vrteta jetsore kthehet n mnyr t
natyrshme n t vrtet artistike, gj q nnkupton universalitetin e saj. Nna q do t qortoj birin dhe biri
q merr prsipr t qortoj nnn. Tensioni prek lartsi t reja emocionale.
Grupi 4. Detyrat:
far sjell si zgjedhje artistike dalja n sken e fantazms? Si ndikon kjo shfaqje n marrdhnien
nn-bir?
Fantazma shfaq elementin fantastik q e zjarrmon prfytyrimin njerzor. Gjuha q prdor ajo e mpreh m
tepr tensionin, rrit ankthin, forcon m tej misterin n krkim t s vrtets.
- mendoni pr iden e I. Kadares q thot: Fantazma si realitet i teatrit Elisabetian, pr gati dy mijvjear
ajo e ka ruajtur trajtn e saj dyshe, nj przierje e s rrokshmes me t parrokshmen q vjen nga zanafilla
e saj, guri i varrit?
Mendimin shoqrojeni me argumente.
Gjuha ironike e personazhit Hamlet helmon shpirtin e Gertruds, ashtu si edhe ai vet e ka t
helmuar nga sjelljet e saj. Gjykoni se kjo rrug sht zgjedhja m e mir?
Zgjedhja e ironis e bn m t mpreht jo vetm komunikimin, por e vesh at me mantelin e gjithkohsis,
si vler q asnj epok nuk do ta vjetroj kurr.
Ironia sht arma e tij, para se gjaku t derdhet.
Ironia sht tallja me ndrrn q iu shkrmoq.
183
Ironia sht sarkazma e hidhur ndaj idealizimit, n t cilin besoi dhe e zhgnjeu.
Pr ta zgjeruar edhe m shum linjn e diskutimit, ndaluni tek ironia sokratiane si padituri e rreme q e
prdorte Sokrati n diskutimet e tij filozofike.
- A nuk sht ngri i Hamletit nj duel i pambaruar mes sensit filozofik dhe ndjeshmris njerzore?
c) Paraqitja e rezultateve t arritura (metoda e vzhgimit)

Vzhgoni
Nxnsit vzhgojn pikturn e dhn n tekst. Ofelia sht sjell n kt vepr mes jets dhe vdekjes,
kngs dhe balts, mes margaritave q prfaqsojn pafajsin dhe lulkuqeve q prfaqsojn vdekjen.
Ballafaqoni personazhin e Ofelis mes fjals dhe ngjyrs. Dalloni detajet.
Vlersimi
pr nivelet e t nxnit. Disa nxns vlersohen me shkrim pr detyrat e sjella n klas. Nxnsit nxiten
pr t realizuar pun cilsore, me qllim plotsimin e dosjes s tyre dhe vlersimin e saj nga msuesi/ja.

Shkrim i lir: Hamleti n gjithkohsi. Portretizoni Hamletin e shekullit tuaj.

Tematika: Humanizmi shqiptar, 5 or Situata e t nxnit:
Tema msimore: Nxnsi njeh dhe ndrton kuptimin e duhur mbi
Letrsia e vjetr shqipe konceptet letrare dhe historike, duke perceptuar
Humanizmi shqiptar (ora 1) edhe zhvillimin hap pas hapi t letrsis.

fushs, varsisht tems msimore Humanizm
Nxnsi/-ja: Humanizm shqiptar
diskuton n grup n mnyr konstruktive, Letrsi e vjetr
duke dhn dhe marr informacion mbi Letrsi shqipe
temn; Letrsi filobiblike
Njeh dhe analizon kushtet historiko-kulturore, Letrsi laike
n t cilat u zhvillua letrsia e vjetr shqipe; Koh kulturore
fiton aftsit e nevojshme pr t kuptuar
natyrn e letrsis dhe, n veanti,
klasifikimin e saj n periudha t ndryshme
letrare dhe historike;
vshtron tablo dhe prshkruan prjetimin e tij.
Burime: Lidhja me fushat e tjera ose me temat
teksti i letrsis, fjalor i gjuhs shqipe, enciklopedi, ndrkurrikulare:
foto, kompjuter, tabel, shkums, fletore etj. gjuh shqipe dhe gjuh e huaj, arte, histori
Harta e mendimeve, bashkbisedim, lexim i drejtuar, diskutim i lir, pun e pavarur, vzhgim
184

Parashikimi: Harta e mendimeve dhe bashkbisedim
N fillim t ksaj ore msimi, nprmjet tekniks s bashkbisedimit dhe harts s mendimeve, kujtojm
dhe ndrtojm informacione.
- Hidhni n fletoren tuaj gjithka q ju kujton fjala humanizm;
- Pasi t keni hedhur idet q ju vijn ndrmend, lidhini me njra-tjetrn;
- Kur mbaron koha e caktuar nga msuesi, ndrtojm n tabel pemn e mendimeve.
Humanizm

Plotsohet pema e mendimeve edhe me informacione ndrlndore (kryesisht nga lnda e historis).
Ndrtimi i njohurive: Lexim i drejtuar, pema e mendimeve, Diagrami i Venit

Shtrojm nj pyetje: kuptojn nxnsit me letrsi t vjetr shqipe?
Pr t realizuar kt, mund t prdorim edhe teknikn e pesvargshit.
Humanizmi shqiptar fillon me Marin Barletin dhe shtrihet deri te Jeronim De Rada.
Sipas studimeve t prof. E. abejt, letrsia e vjetr shqipe kalon npr tri koh kulturore ose letrare:
letrsia e humanizmit (shek XVI) - Marin Barleti
letrsia filobiblike (shek XVI-XVIII) - Gjon Buzuku, Pjetr Budi, Frang Bardhi, Lek Matrnga, Jul Variboba, Pjetr Zarishi
Letrsia laike ose e bejtexhinjve (shek XVIII) - Nezim Berati, Hasan Zyko Kamberi, Muhamed Kyyku
Humanizmi shqiptar, sikundr n t gjith Europn, u zhvillua i ndikuar nga humanizmi italian. Por,
pavarsisht ksaj, kjo lloj letrsie pati nj ngjyres trsisht shqiptare.
Lexim i drejtuar
Pr disa minuta nxnsve u lihet koh t lexojn n tekstin e tyre materialin e dhn n lidhje me
humanizmin shqiptar dhe m pas ndrtohen n tabel, si m posht, karakteristikat e humanizmit.
Humanizmi shqiptar
vshtrimi historik vshtrimi letrar
kjo lloj letrsie sht e lidhur letrsi heroike letrsi e mirfillt pr

dshmon edhe pr
ngusht me at kohn kur u shkrua
fakte t rndsishme
historike t ka sht autentike
kulti i qndress
shqiptarve shqiptare prfaqsuesit i
(liria e atdheut
prkasin elits
dshmon edhe dhe njeriut)
kulturore t kohs
faktin se sa e
mome sht gjuha identiteti tema kryesore ishte
shqipe kulturor (vlerat qndresa shqiptare
morale dhe kundr turqve pr
shpirtrore) mvetsi jetsore dhe
kulturore
heroi kryesor u b
figura e Sknder 185
Nprmjet Diagramit t Venit i nxitim nxnsit t sjellin t prbashktat dhe t veantat mes humanizmit
shqiptar dhe atij europian.
Humanizmi europian Humanizmi shqiptar
Shek. XIV Shek XVI

N qendr njeriu Ndikim nga humanizmi italian
Rrfenja Qndresa e populli
Romani (romani kritik) Romani historiko-letrar
Donkishotizmi si dukuri Lufta lirimtare si dukuri
Njeriu dhe njerzorja

Prforcimi i njohurive: Diskutimi i lir
Nprmjet diskutimit t lir, n kt moment t ors s msimit msuesja shtron nj pyetje-shum prgjigje:
Pse pati ndikim kaq t madh filobiblik letrsia humaniste? Mendimin mbshteteni me argumente.
Vlersimi
msimit. Pr disa nxns msuesja mund t bj nj vlersim t vazhduar me goj, duke br edhe
Pun e pavarur
Krkoni n internet informacione shtes lidhur me zhvillimin e fushave t tjera t artit n kt periudh.
Vzhgim
Vreni me vmendje dy figurat: Pagzimi i Krishtit, i Onufrit dhe Ikon, i Konstandin Shpatarakut. ju
intrigojn kto tablo? far informacioni merrni prej tyre?

Nxnsi kupton se si prvojat letrare ndikojn
Tema msimore: duke ndrtuar prvoja personale, vlera dhe
Marin Barleti jeta dhe aktiviteti letrar (ora 2) qndrime, q vlejn m von n perceptimin
e bots.
varsisht tems msimore: Barleti humanist
Nxnsi/-ja: Humanizmi shqiptar
diskuton n grup n mnyr konstruktive, duke Hero kombtar
dhn dhe marr informacion;
Prshkruan momentet kryesore t jets s
Barletit, q ndikuan n krijimtarin e tij;
diskuton rreth vlerave dhe vendit q z Barleti n
kulturn dhe historin ton;
Njeh dhe vlerson veprn e Barletit pr kontributin
e saj si gur themeli i letrsis s mvonshme.
186

kompjuter, tabel , shkums, fletore etj. gjuh shqipe dhe gjuh e huaj, arte, histori,
TIK
Metoda e bashkbisedimit, pema e mendimeve, lexim i drejtuar, diskutim i lir

N fillim t ksaj ore msimi mund t kontrollojm detyrat e dhna hern e kaluar n lidhje me
informacionin e vjel nga nxnsit mbi zhvillimin e fushave t tjera t arteve n periudhn e humanizmit
shqiptar. Gjithashtu, diskutimi shtrihet edhe mbi veorit q nxnsit kan dalluar te tablot e dhna n
tekst.
Ndrtimi i njohurive t reja: Metoda e kllasterit, lexim i drejtuar

N kt moment msuesi/ja shtron pyetjen: - Sa njohuri kan nxnsit pr Marin Barletin?
Nprmjet pems s mendimeve ndrtojm figurn e tij dhe kontributin e pamuar n historin e
letrsis son.
Barleti lindi rreth vitit 1460 n Shkodr;
Formimin e tij e mori n shkollat priftrore t veriut t Shqipris, si edhe n Venedik, q ishte
qendra e humanizmit italian;
Pati lidhje t shumta me humanist shqiptar t kohs, por edhe me humanist t tjer;
Mori pjes pr mbrojtjen e Shkodrs gjat pushtimit osman t vitit 1479;
Rrethimi i Shkodrs u botua n Venedik n vitin 1504;
Shkurtore e jets s papve dhe perandorve, 1513 (kushtuar Pjetr Engjllit);
Histori e Sknderbeut u shkrua n vitet 1508-1510 dhe u botua n latinisht edhe tri her t tjera.
Barleti sht i pari Barleti sht Ai e vizatoi me

Kjo vepr u b
shkrimtar q shkroi bashkkohs i shum dashuri dhe
pararendse pr t
nj vepr pr figurn e Sknderbeut prkushtim figurn e
gjitha tekstet e tjera
Sknderbeut heroit ton kombtar
Lexim i drejtuar
Nxnsve u lihet nj koh e caktuar pr t lexuar n tekstin e tyre informacionin e dhn mbi humanizmin
e Barletit dhe vlerat e veprs s tij. Nj nxns hedh n drras tiparet e humanizmit q mbart vepra e
Barletit.
- Tipare t Humanizmit:
Natyra njerzore
Adhurimi pr lirin e njeriut
Ndryshimi ndrmjet natyrs njerzore dhe hyjnore
Njerzit duhet t ndihmojn njri-tjetrin
Ekzaltim pr njeriun e ri
Liria e mendimit
Krkimi i drejtsis
Ligjsia e kodeve morale
Msuesi/ja shtron nj tjetr pyetje, me qllim vjeljen e informacionit t njohur nga nxnsit n lidhje me
figurn e Sknderbeut: - din nxnsit pr kt figur t rrall t historis son?
Ktu vihet n funksion lidhja ndrlndore mes letrsis dhe historis, pr t ndrtuar pemn e
mendimeve dhe pr t plotsuar figurn e heroit ton kombtar.
187
Sknderbeu epoka n t epoka n t ciln

(Gjergj Kastrioti) kthimi i tij n Shqipri
ciln lindi u rrit dhe u edukua
Beteja t ndryshme pr roli q luajti n roli q luajti n

mbrojtjen e trojeve shqiptare Shqipri historin e Evrops

N parathnien e veprs Histori e Sknderbeut, vet Barleti e thekson faktin se nuk pati udhrrfyes
nga ku t msonte pr krijimtarin e tij: Un nuk pata n kt rrug asnj udhheqs... spata mundsi
t shikoj as analet e vjetra, as historira t reja...
Nprmjet diskutimit t lir nxnsit shprehin mendimet e tyre lidhur me kt shtje.
Kshtu ndrtojm edhe ndikimin e madh q kjo vepr, dashur pa dashur, pati n zhvillimin e krejt
letrsis shqipe.
Vlersimi
msimit. Pr disa nxns msuesi/ja mund t bj nj vlersim t vazhduar me goj, duke br edhe
Hulumtoni
Krkoni n internet vepra t tjera t shkruara mbi figurn e heroit ton kombtar, Sknderbeut. (Afati, pas
2 orsh).

Nxnsi kupton se si prvojat letrare ndikojn duke
Tema msimore:
ndrtuar prvoja personale, vlera dhe qndrime q
Analiz Histori e Sknderbeut (ora 3)
fushs, varsisht tems msimore: Barleti humanist
Nxnsi/-ja: Hero jetsor
diskuton n grup n mnyr konstruktive Hero kulturor
duke dhn dhe marr informacion; Kompozicion i jashtm
Njeh dhe vlerson veprn e Barletit pr Kompozicion i brendshm
kontributin e saj si gur themeli i letrsis Stil heroik
s mvonshme; Stil letrar
Aftsohet n analiza letrare pr t kuptuar Stil historik
teknikat e shkrimit.
188

TIK
Metoda e bashkbisedimit, nj pyetje - shum prgjigje pema e mendimeve, kubimi, lexim i drejtuar,
diskutim i lir

Diskutim i lir
Si humanist, Barleti sht i vetdijshm kur synon se marrdhnia shkrimtar vepr lexues sht
shum e rndsishme. Ai shprehet: ... q shpirti i shqetsuem i atij q shkruen t ushqehet me veprn q
krijon, duhet gjithashtu tu knaqet shpirti edhe lexuesve... Ju mendoni n lidhje me kt shtje?
Ndrtimi i njohurive t reja: metoda e Kllasterit)

N vazhdim t ors s msimit msuesi/ja shtron pyetjen n klas:
- Sa nxns e njohin veprn?
- t dhne na jep n plan t par titulli i saj Histori e Sknderbeut?
- Pse emri i Marin Barletit sht i lidhur pazgjidhshmrisht me at t Sknderbeut?
Qllimi pse Barleti e shkroi kt vepr sht fakti se ai nuk e dshironte q bujaria dhe trimria shqiptare
t trashgohej dhe t mos humbiste ndr shekuj.
Pasi sht realizuar diskutimi i msiprm, msuesi/ja ndrton (bashk me nxnsit q e kan lexuar
veprn) n tabel karakteristikat ky t veprs m t rndsishme t humanizmit.
I jashtm
2 pjes
Kompozicioni 13 libra
I brendshm
Historia e Sknderbeut Rrfime

Dshmi
heroik
stili
Historik dhe letrar Krahasimi, antiteza
E gjith vepra prshkruhet nga ndjenja atdhetare; nga krenaria e autorit pr vetit luftarake t popullit t
tij; nga dashuria dhe adhurimi i tij pr Heroin Kombtar. Nprmjet tekniks s kubimit nxiten nxnsit t
ndrtojn figurn komplekse t heroit ton n disa kndvshtrime, si: strateg, prijs, politikan, diplomat
etj. (mund t na hyjn n ndihm njohurit historike).
Sknderbeu si burr shteti karakterizohet nga kto tipare:
- Qe i pari q mendoi t formoj shtetin e bashkuar shqiptar
- Simbol bashkimi princash
- Mblodhi Kuvendin e Lezhs n Lezh pr 3 arsye:
a) si vend asnjans ishte nn sundimin e Venedikut;

b) nuk ishte pron e tij apo e dikujt prej princrve t tjer;
c) ishte vendndodhje e afrt me Krujn dhe qendrn e vendit.
- Ve bashkimit politik e ushtarak u prpoq pr bashkimin ekonomik
189
- Kishte drejtsi fjale dhe veprimi.

Sknderbeu si strateg:
- metodat e tij jan fitoreprurse
- prdor me sukses strategji sulmi, mbrojtjeje, trheqjeje
- sht i pari q shfrytzoi terrenin e thyer n favor t tij
- prdor strategji inteligjente jo vetm me turqit, por edhe me princat shqiptar
Sknderbeu si politikan:
- parashikon lvizjet e armikut
- bn organizimin politik t shqiptarve
- parashikon se ku do t dal armiku, miku, fqinjt dhe ai vet
Sknderbeu si diplomat:
- Bn aleancat e duhura
- Vendos armpushimin kur duhet
- Di t lidhet me fqinjt
- Di t lidhet kur dhe si duhet me miqt
Diskutimi drejtuar
- N raporte jan me njra-tjetrn n kt vepr realja dhe trillimi? Si grshetohen ato?
- Po letrarja dhe historikja n raporte jan?

Vlersimi
trajtuar gjat msimit. Vlersimi shoqrohet edhe me shnime specifike pr nivelet e t nxnit.

Lexoni me kujdes pr t kuptuar fragmentin e shkputur nga vepra Fjalimi i Sknderbeut para princave
shqiptar.

Nxnsi zbulon knaqsin e t lexuarit dhe bhet
Tema msimore: t bots, duke e vlersuar letrsin si mjet ky pr
Koment Fjalimi i Sknderbeut (ora 4) t pasuruar botn emocionale, pr t zhvilluar
190

fushs, varsisht tems msimore: Hero
Nxnsi/-ja: Fjalim
fiton aftsi pr t kuptuar fragmentin e Oratori
dhn dhe pr t zbrthyer mekanizmin e Principat
brendshm t funksionimit t veprs; Tipare humanizmi
zgjeron njohurit mbi ndrtimin e tekstit Stil heroik
(prdorimin e mjeteve gjuhsore dhe
stilistike);
kompjuter, tabel , shkums, fletore etj. gjuh shqipe dhe gjuh e huaj, arte, histori
TIK
Metoda e bashkbisedimit, pun me grupe, ditari dypjessh, Diagrami i Venit, shkrimi i lir

N fillim t ors s msimit, nprmjet bashkbisedimit, bhet lidhja kuptimore e fragmentit me
dy momentet e tjera lidhse: me momentin para dhe pas fragmentit. Kjo mund t realizohet nga
informacioni q sjellin nxnsit q kan lexuar veprn, ose edhe nga msuesi/ja.
Ndrtimi i njohurive t reja: Puna me grupe, ditari dypjessh, Diagrami i Venit

N vazhdim, duke e organizuar klasn n grupe, punojm me studim teksti, duke pasur parasysh
ndarjen sipas niveleve t t nxnit.
Grupi 1. Detyrat:
Dalloni n tekst shkaqet e kthimit t Sknderbeut.
Nnvizoni n fragment prparsit e Sknderbeut, si:
Karakteristika fragmenti
Prijs lufte
Nxits besimi
Mbrojts i rrnjve kulturore
Grupi 2. Detyrat:
Nprmjet Diagramit t Venit, bni nj krahasim mes fjalimit t Sknderbeut para princave dhe
fjalimit para qytetit t Krujs.
Para princave Para popullit
U ngacmon sedrn Bir i dshpruar

U kujton detyrn Respekton besn dhe historin
U krkon bashkimin U ofron veten me gjith aftsit
U vlerson cilsit etj. Bashkqytetar dhe mirkuptues etj.
Fjalime bindse me argumente

I kujdesshm n zgjedhjen e fjalve
I logjikshm dhe emocional
191
A sht fjalimi i Sknderbeut shembull i nj ligjrimi t sakt e t menur? Besoni te fuqia e fjals?
Mendimet shoqrojini me argumente.
Grupi 3. Detyrat:
Dalloni n tekst paragraft rrfyes dhe ato paragraf ku Sknderbeu bn thirrje. Shpjegoni
ndrtimin e tyre.
Dalloni shkallzimin tek oratoria e heroit. Argumentoni ku qndron fuqia e fjals s tij.
Grupi 4. Detyrat:
Me mjete stilistike i portretizon personazhet Barleti?
Dalloni n tekst pyetjet retorike dhe analizoni ndrtimin e tyre sintaksor dhe stilistik.
Gjat fjalimit, Sknderbeu prdor disa veta, si: un, ne, ju. Dallojini ato dhe shpjegoni prdorimin
e tyre.
Nxnsve u lihet nj koh e caktuar pr t punuar n grup mbi detyrat e dhna dhe m pas, nprmjet
diskutimit t lir, realizohet studimi i tekstit.
Prforcimi i njohurive: Ditari dypjessh

Mes tekniks s ditarit dypjessh nxnsit dallojn t konkretizuara tiparet e humanizmit shqiptar.
Tipare t humanizmit Ilustrim nga teksti

Natyra njerzore
Ndryshimi ndrmjet natyrs njerzore
dhe hyjnore;
Njerzit duhet t ndihmojn njri-tjetrin;
Ekzaltim pr njeriun;
Adhurimi pr lirin;
Liria mendimit;
Krkimi i drejtsis;
Ligjsia morale.
Nj pyetje-shum prgjigje: - Duke pasur parasysh fjalimin e Sknderbeut dhe kontributin e tij, do t
dshironit q ndonj nga udhheqsit e sotm t fliste kshtu?
Vlersimi

Shkruani: Prmblidhni fragmentin duke br kalimin nga ligjrata e drejt n ligjratn e zhdrejt.
Gjeni n fragment tipare t stilit heroik t veprs.
192

Humanizmi shqiptar, 5 or Nxnsi zbulon knaqsin e t lexuarit dhe bhet
Tema msimore: i vetdijshm pr shumllojshmrin e perceptimit
Figura e Sknderbeut dhe prmasat e saj (ora 5) t bots, duke e vlersuar letrsin si mjet ky
pr t pasuruar botn emocionale, pr t zhvilluar
fushs, varsisht tems msimore: Figur kombtare
Nxnsi/-ja: Himnizim
fiton aftsi pr t kuptuar fragmentin e Hero
dhn dhe pr t zbrthyer mekanizmin e Orator
brendshm t funksionimit t veprs; Strateg
zgjeron njohurit mbi ndrtimin e tekstit; Kujtes historike
demonstron shkathtsit e fituara gjat Kujtes kulturore
interpreton karakteristikat e veprave artistike
n periudha dhe kontekste t ndryshme
kohore dhe kulturore.
kompjuter, tabel, shkums etj. gjuh shqipe dhe gjuh e huaj, arte, histori, TIK

Metoda e bashkbisedimit, diskutim i drejtuar, lexim i drejtuar, ditari trepjessh, shkrimi i lir

N fillim t ksaj ore msimi na duhet t risjellim n vmendje:
- himnizimin e vlerave, virtyteve kombtare;
- himnizimin e figurs s Sknderbeut nprmjet madhshtis s fjalimit, oratoris, mesazhit q prcjell:
Kto koncepte ndrtohen duke kontrolluar detyrat e dhna hern e kaluar.
Ndrtimi i njohurive: Metoda e leximit t drejtuar dhe ditarit triplansh

Lexim i drejtuar
Lexojm fragmentin Martesa e Sknderbeut.
M par nxnsve u sht krkuar t shohin filmin Sknderbeu, prodhim i vitit 1953 dhe t ken
hulumtuar detaje t tjera artistike lidhur me kt figur.
Duke vzhguar bni krahasime mes ktyre veprave pr mnyrn se si e trajtojn ato figurn e
Sknderbeut dhe prpiquni ti sillni n klas detajet artistike t fushave t veanta, p.sh. (n letrsi
detajet rrfyese, n piktur detajet e pikturs etj.)
Sknderbeu n letrsi Detaji artistik

Sknderbeu n film Detaji artistik
Sknderbeu n piktur Detaji artistik
193
M par nxnsve u sht dhn detyr t hulumtojn n internet, n bibliotekn e shkolls a t qytetit,
pr t msuar nse ka edhe t tjer shkrimtar q jan marr me figurn e heroit ton kombtar.
n letrsin
gojore, n balada
dhe legjenda
Lord Bajron, n letrsin
Volteri arbreshe
Sknderbeu n
letrsin humaniste,
n letrsin M. Barleti J. De Rada,
botrore Z. Skiroi,
G. Dara i ri
N. Frashri, n letrsin
F. Shiroka e Rilindjes
N. Mjeda Kombtare

Nprmjet gjith diskutimeve t sjella m lart, ndrtoni figurn e Sknderbeut sipas imazhit tuaj n
aspektin:
- Fizik
- Psikologjik
- Shoqror
- Kulturor
Vlersimi
shnime specifike pr nivelet e t nxnit. Nxnsit nxiten pr t realizuar pun cilsore, me qllim
plotsimin e dosjes s tyre dhe vlersimin e saj nga msuesi/ja. Shih modelin 3 t vlersimit.
Shkruani nj ese me tem:
Figura e Sknderbeut, themeli i kujtess historike dhe kujtess artistike

Humanizmi shqiptar, 5 or Nxnsi njeh dhe ndrton kuptimin e duhur mbi
Shkrimtart filobiblik konceptet letrare dhe historike, duke perceptuar
edhe zhvillimin hap pas hapi t letrsis.
Tema msimore:
Gjon Buzuku dhe Meshari (ora 1)
194

fushs, varsisht tems msimore: Humanizm shqiptar
Nxnsi/ja: Shkrimtar filobiblik
fiton aftsit e nevojshme pr t kuptuar Gjon Buzuku
natyrn e letrsis dhe, n veanti, Meshar
klasifikimin e saj n periudha t ndryshme Litanit
letrare dhe historike; Psalme
prshkruan momentet ky t jets s Himne
Buzukut, duke veuar veprat kryesore;
Buzuku n historin e letrsis shqipe;
aftsohet n analiza letrare pr t kuptuar
teknikat e shkrimit.
foto, kompjuter, tabel, shkums, fletore etj. gjuh shqipe dhe gjuh e huaj, arte, histori, TIK
Metoda e bashkbisedimit, stuhi mendimesh, pema e mendimeve, lexim i drejtuar, diskutim i drejtuar
Parashikimi: diskutim i drejtuar
N fillim t ksaj ore msimi, nprmjet Diskutimit t drejtuar kontrollojm punn e nxnsve q ua kemi
dhn orn e kaluar.
Ese me titull: Figura e Sknderbeut, themeli i kujtess historike dhe i kujtess artistike
Disa nxns lexojn punt e tyre n klas, t tjer, t przgjedhur nga msuesi/ja ose me dshir,
dorzojn punt pr t marr vlersime me shkrim pr to.
Ndrtimi i njohurive: Metoda e bashkbisedimit, pyetje-prgjigje, stuhi mendimesh, pema e mendimeve,

diskutim i drejtuar
N vazhdim, msuesi/ja shtron nj pyetje ngacmuese, pr t filluar ndrtimin e njohurive t reja:
- kuptoni me letrsi filobiblike?
- Pse pjesa m e madhe e shkrimtarve tan humanist shkruan vepra me prmbajtje fetare?
Me an t ktyre veprave filobiblike ata hodhn themelin e letrsis.
Shkrimtart filobiblik ishin t gjith priftrinj.

Shkrimin letrar e mbshtetn n shkrimin biblik.
Brenda ktyre veprave gjejm pjes t mirfillta letrare.
Prfaqsuesit kryesor: Buzuku, Budi, Bogdani, Bardhi, Matrnga, Variboba.
Ngritn kultin e gjuhs shqipe dhe shkrimin e saj.
Kta prfaqsues patn synim prhapjen e fes n Shqipri.
Me an t tekniks Stuhi mendimesh, n bashkpunim me nxnsit, ndrtojm informacionin e ri mbi Gjon

Buzukun dhe Mesharin, veprn monument t shqipes.
mbshtets i protestantizmit autori i "Mesharit", i cili

Gjon Buzuku me qllim q besimtart t lexonin mban emrin e tij
prift katolik, famulltar shkrimin e shenjt n gjuhn amtare 20 mars 1554- 5 janar 1555
i thjesht, q punoi
n veri t Shqipris atdhetar
autori i par i
me qllim q t'u shrbente masave
letrsis shqiptare
shqiptare
195
Vepra e Buzukut nuk ka vetm merit letrare, por sht edhe nj hap i guximshm kulturor, q bn pjes
n luftn e popullit shqiptar pr lirim e prparim. Bhet fjal pr kohn kur n Europ ka shprthyer lvizja
pr tu shkputur nga kisha katolike e Roms, lvizja q njihet me emrin protestantizm. Nj nga krkesat
kryesore t ksaj lvizjeje ishte q shrbesat kishtare t bhen n gjuhn amtare. N Mesharin e tij
gjendet edhe kjo lutje, q nuk gjendet n asnj meshar t bots: Gjith popullsin e krishten ndr Arbanit
ata nmortajet largo, ty t lusm. O Zot. Te Arbria, pra aty i rreh zemra Buzukut.
Diskutim i drejtuar
na tregon kjo e dhn n lidhje me origjinn ton?
N vazhdim, nprmjet Pems s mendimit ndrtojm hartn e koncepteve me veorit m kryesore t
Mesharit t Gjon Buzukut.
libri i par n shqip
tregon pr nj vazhdimsi prmbajtje fetare,
t kulturs shqiptare pjes liturgjike
afirmon individualitetin
i shkruar n alfabetin latin
shqiptar
Meshari (shkronjat q, gj, th, z, x, t; cilat nuk
gjendet n alfabetin latin, jan
gjuh e pasur dhe nj mjeshtri Gjon Buzuku zvendsuar me 5 shkronja t
e prdorimit t fjals
tjera, q ngjajn me alfabetin cirilik
prbhet nga 188 faqe, por 16

prej tyre mungojn (ndr to edhe
kopertina, e cila ka br t mundur dialekti i prdorur sht ai
shptimin nga inkuzicinoi katolik) i Shqipris s Veriut
ndrtim gjuhsor t
qndrueshm pr kohn

Diskutim i drejtuar
- N gjendje dshmohet gjuha te vepra Meshari i Buzukut?
Diskutimin e ngrem duke nxitur nxnsit t sjellin edhe fakte t prdorimeve gjuhsore.
- Diskutojm mbi rndsin kulturore q ka botimi i ksaj vepre.
Vlersimi

- Lexoni me qllim kuptimin e fragmentit t shkputur nga vepra.
- Ndrtoni nj fjalorth me fjal t vshtira pr ti kuptuar.
- Vepra prbhet nga: Litanit, Psalmet, Himnet. far jan kto dhe pse n tekstin e Buzukut dalin
si tekste letrare poetike?
196

Humanizmi shqiptar, 5 or Nxnsi kupton se si prvojat letrare ndikojn duke
Shkrimtart filobiblik ndrtuar prvoja personale, vlera dhe qndrime, q
Tema msimore:
Gjon Buzuku dhe Meshari, koment (ora 2)
fushs, varsisht tems msimore: Humanizm shqiptar
fiton aftsi pr t kuptuar fragmentin e Gjon Buzuku
dhn dhe pr t zbrthyer mekanizmin e Meshar
brendshm t funksionimit t veprs; Litanit
zgjeron njohurit mbi ndrtimin e tekstit Psalmet
(prdorimin e mjeteve gjuhsore dhe Himnet
stilistike); Element biblik
demonstron shkathtsit e fituara gjat Element letrar
Buzuku n historin e letrsis shqipe.
foto, kompjuter, tabel, shkums, fletore etj. gjuh shqipe dhe gjuh e huaj, arte, histori, TIK
Metoda e bashkbisedimit, stuhi mendimesh, pema e mendimeve, lexim i drejtuar, diskutim i
drejtuar, pun n grup, vzhgim
N fillim t ksaj ore msimi, nprmjet Diskutimit t drejtuar kontrollojm punn e nxnsve t dhn orn
e kaluar.
Nxnsit paraqesin punt e tyre mbi ndrtimin e koncepteve.
Ndrkoh, msuesja ndrhyn nse sht e nevojshme, dhe i shkruan ato n tabel.
Litani Lutje e gjat fetare, q thuhet a kndohet n kish pjes-pjes, e kmbyer nj her nga
prifti e nj her nga besimtart (n vendet ku vepron kisha e krishter). Bnin litani vjet. luteshin
shum pr dika.
Psalme Secila nga kngt e lutjet fetare q prbjn nj libr m vete n Dhiatn e vjetr;
kng kishtare. Psalmet e shenjta. Kndonte psalme.
Himne - Lvdat e lart q i thuret dikujt a dikaje. I thur (i ngre) himne. N kt rast Zotit.
Ndrtimi i njohurive: Metoda e bashkbisedimit, lexim i drejtuar, rrjeti i diskutimit
Nprmjet Leximit t drejtuar rilexojm fragmentin e dhn n tekst Knga e kngve II, duke u konsultuar
me fjalorin e nxnsve pr t realizuar kuptimin e fjalve t reja apo t vshtira n kuptim.
Kujtojm se teksti sht i ndrtuar n gjuhn e vjetr shqipe dhe mbart forma leksikore e gramatikore t
vshtira pr tu kuptuar nga e gjith masa e nxnsve.
Nprmjet metods s Bashkbisedimit dhe Puns s drejtuar ndrtojm njohurit e reja pr kt or
msimore.
197
Buzuku e rindrton tekstin biblik mbi bazn e dialogut midis t dashuruarve, t cilt e ftojn njri-
tjetrin n takimin e dshiruar. Dallimi i tekstit t Buzukut nga teksti biblik jan dy format e thirrjes:
1. ngreu mama eme e bukura, e eja;
2. ngreu e eja, e dashura eme e e bukura eme.
Cila prej tyre mendoni se i takon tekstit biblik dhe cila tekstit t Buzukut? Prse?
Te shembulli i dyt autori e thekson dy her premrin pronor e eme. Nisur nga kjo ndrtoni prgjigjen.
Si mund ta interpretoni lidhjen ndrmjet dashuris s t rinjve dhe lulzimit t pranvers? sht
kjo nj lidhje thjesht e jashtme apo e brendshme?
Ndjenja e dashuris n do koh sht kaq shum gjithprfshirse. Edhe pranvera ka lulzuar pas
lulzimit t dashuris mes dy t rinjve. Kjo lidhje shndrrohet n nj lidhje organike, jo thjesht mekanike.
Gjeni figurat stilistike q karakterizojn vajzn dhe djalin. Shpjegoni funksionin e tyre.
Vajzn: e dashura eme, e bukura eme.

Djalin: pllumb
Nprmjet metods s Rrjetit t diskutimit shprehni mendimin tuaj pro apo kundr, shoqruar me
argumente.
Po Jo
A mendoni se kjo sht nj proz
poetike? Pse?
Prforcimi i njohurive:bashkbisedim, shkrimi i lir)

- Pr t realizuar kt etap t ors msimore, nprmjet metods s Leximit t drejtuar diskutojm
mbi fragmentin e shkputur nga pasthnia e Mesharit.
- N vazhdim, metods s Shkrimit t lir nxnsit punojn n mnyr t pavarur.

Shkruajeni tekstin poetik n fletore, duke e lehtsuar nga format tepr t vjetruara, pa prishur muzikalitetin
e fjalve.
Nga pasthnia e Mesharit:
U Doni Gjoni, biri i Bdek Buzukut, tue u kujtuom shum her se gluha jon nuk kish gja t ndigluom
n s Shkruomit shenjt, n s dashunit s bots san desha me u fdigun, pr sa mujta me ditun,
me zdritun pak mendet e atyne qi t ndiglonjin, prse ata t mund mern sa i nalt e i mujtun e i
prmishriershim asht zotyn qi ta duon m gjith zemr...
Kujdes! Nse nxnsve nuk u del koha n klas, mund ta vazhdojn at n shtpi.
Vlersimi
Prgjat ksaj ore msimi, msuesi/ja mund t bj nj vlersim t vazhdueshm me goj mbi progresin
e nxnsve, me qllim identifikimin e njohurive, interesave, aftsive apo shkathtsive q kan fituar n
lidhje me tematikn e trajtuar gjat msimit. Ky vlersim mund t shoqrohet edhe me shnime specifike

Hulumtoni n internet ose n bibliotek t dhna mbi jetn dhe aktivitetin letrar t Pjetr Budit, si poeti i
par n letrsin shqipe.
198

Humanizmi shqiptar, 5 or Nxnsi njeh dhe ndrton kuptimin e duhur
Shkrimtart filobiblik mbi konceptet letrare dhe historike, duke
Tema msimore: perceptuar edhe zhvillimin hap pas hapi t
Pjetr Budi, poeti i par shqiptar (ora 3) letrsis.
varsisht tems msimore: Humanizm
diskuton n grup n mnyr konstruktive, duke
Poeti i par
dhn dhe marr informacion mbi temn;
fiton aftsit e nevojshme pr t kuptuar natyrn Pararends i Rilindjes
e letrsis dhe, n veanti, klasifikimin e saj n Martir
periudha t ndryshme letrare e historike; Poezi t rrfimit biblik
prshkruan momentet kye t jets s Budit, duke Poezi personale
veuar veprat kryesore; Poezi t rastit
diskuton rreth vlerave dhe vendit q z Budi n
historin e letrsis shqipe.
TIK
koncepteve
N fillim t ksaj ore msimi, nprmjet Diskutimit t drejtuar kontrollojm punn e pavarur t nxnsve t
dhn orn e kaluar. Prgzojm nxnsit me punimet m t spikatura, duke nxitur edhe t tjer nxns t
punojn n mnyr t pavarur, pr t shprehur talentet letrare dhe jo vetm.
Ndrtimi i njohurive: Stuhi mendimesh, pema e mendimit, lexim i drejtuar, harta e koncepteve
N kt faz t ors s msimit, nprmjet tekniks Stuhi mendimesh vjelim informacionet q nxnsit
kan n lidhje me Pjetr Budin dhe krijimtarin e tij. Me ndihmn e msuesit/es mund t ndrtojm n tabel
pemn e mendimeve lidhur me kt figur q themeloi vargzimin shqip.
lindi n Gur t
pararends i Bardh t Matit organizator dhe udhheqs i masave
rilindasve shqiptare kundr zgjedhs osmane
luftoi n dy fronte:
prkthyes dhe krijues origjinal i letrave
kundr zgjedhs osmane Pjetr Budi n mbrojtje t identitetit etnik e kulturor
kundr klerikve t huaj q ndrhynin
(1566-1622) shqiptar
n shtjen kombtare
vepra e par: 1618 shembull i heroizmit dhe vetmohimit

Doktrina e krshten, Rituali roman (1621), n favor t kombit shqiptar
Pasqyra e t rrfyemit
199
Pjetr Budi sht:

Figur e rndsishme e letrsis s vjetr shqipe
I pari poet shqiptar
Shkrimtari i par martir
Nprmjet metods s Leximit t drejtuar nxitim nxnsit t lexojn informacionin e dhn n tekst n lidhje
me karakteristikat e poezis s Budit dhe i paraqesim ato n tabel.
Nisur nga subjektet dhe qllimet, poezit e Budit mund ti klasifikojm n:
Poezi t rrfimit biblik
Poezi personale
Poezi t rastit
Vepra e
prkthime, Pjetr Budit
prshtatje
tekstesh letrare shpeshher del jasht
me qllime kombtare, ruajtjen e kontekstit, duke prkthyer dhe
Nismtar i vjershrimit shqip gjuhs shqipe, lirimin e vendit, prshkruar doket shqiptare
vjersha me teknik jo t lart, zhvillimin e arsimit dhe kulturs
por me nj shprehje dhe form
(Pasqyra e t
shum t bukur tipar poetik:
rrfyemit)
- tetrrokshi
70 faqet e fundit
- katrena
- 23 vjersha, me m shum shprehen pr
- rima e alternuar
se 2300 vargje Shqiprin dhe
- vjersha t prshtatura nga shqiptarin
"Ku jan ata pleq bujar,
latinishtja n italisht
q qen prpara ne,
e ata trima sqimatar, Kjo prbn dhe
t pejtt si rrufe?" prozn e par
origjinale n
letrsin shqipe
Lexim i drejtuar
Lexojm n tekst Adami dhe Eva.
Pavarsisht se Budi thot q vjershat i gjeti dhe vetm i ripunoi, zbuloni autorsin e tij n kt poezi me
subjekt biblik, duke u ndalur n disa veori:
ndjenjat lirike personale;
mbshtetja n gjuhn e folur;
tetrrokshi dhe rima e alternuar.
Ndani n dy kolona fjalt q i prkasin fjalorit biblik dhe ato t shqipes s vjetr popullore.
Kujdes! Nse nxnsve nuk u mjafton koha n klas, detyrn e prfundojn n shtpi.
Vlersimi

Lexoni me kujdes fragmentin e shkputur nga poetika e Budit.
Parafrazoni disa vargje nga poezia Adami dhe Eva.
200

Humanizmi shqiptar, 5 or Nxnsi zbulon knaqsin e t lexuarit dhe
Shkrimtart filobiblik bhet i vetdijshm pr shumllojshmrin
e perceptimit t bots, duke e vlersuar
Tema msimore:
letrsin si mjet ky pr t pasuruar botn
Koment Pr ndim t gjith krshtenimit Arbnit
emocionale,pr t zhvilluar imagjinatn dhe
(ora 4)
mendimin kritik.
varsisht tems msimore: Shkrimtar filobiblik
Nxnsi/ja: Poeti i par
fiton aftsi pr t kuptuar fragmentin e dhn Pararends i Rilindjes
dhe pr t zbrthyer mekanizmin e brendshm Poezi spontane
t funksionimit t veprs; Poezi qllimore
zgjeron njohurit mbi ndrtimin e tekstit Gjuh biblike
(prdorimin e mjeteve gjuhsore dhe stilistike); Gjuh letrsie
demonstron shkathtsit e fituara gjat komentit
t fragmentit;
diskuton rreth vlerave dhe vendit q z Budi n
historin e letrsis shqipe.
Metoda e bashkbisedimit, lexim i drejtuar, diskutim i drejtuar, pyetje-prgjigje, rrjeti i diskutimit,
ditari dypjessh, shkrimi i lir

N fillim t ksaj ore msimi, nprmjet Metods s bashkbisedimit kontrollojm detyrat e dhna hern e
kaluar. Nxnsit nxiten t lexojn parafrazimet e tyre.
Duke pasur parasysh poezin Adami dhe Eva shkruajm n tabel fjalorthin e ndar n:
- Fjalorth biblik (i lvduom, krijuam, sinzot...)
- Fjalorth i shqipes s vjetr (mbetn, ndgjuom, mortjet...)
Ndrtimi i njohurive: Metoda e bashkbisedimit, leximi i drejtuar, puna individuale, rrjeti i diskutimit, ditari
dypjessh
Lexim i drejtuar
Msuesi/ja mund t lexoj pr koment poezin e dhn n tekst, duke br edhe shpjegime t nevojshme
pr fjal me vshtirsi n t kuptuar.
N vazhdim, nxnsit mund t punojn n mnyr individuale me pyetjet q u parashtron msuesi/ja si

mposht:
Nj pyetje-shum prgjigje:
201
- Me cilat poezi ju ngjan kjo poezi e Budit? Gjeni ngjashmri dhe diskutoni mbi to.
Nprmjet metods s Rrjetit t diskutimit nxnsit ndrtojn qndrimin e tyre n lidhje me faktin
nse kjo poezi sht:
Spontane Qllimore
Kjo poezi sht spontane
apo qllimore? Argumentoni
Dalloni mes vargjeve qllimin e poetit si atdhetar dhe si krijues.
tregon vetdija krijuese e Budit kur prdor pr her t par konceptet letrare si:
- Kank (pr vjersh, poezi);
- Vjershrim (n kuptimin shkrim letrar, shkrim poetik).
Gjeni vargjet ku Budi sugjeron q leximi i vjershs duhet t marr kuptimin e msimit. Duket sikur
ajo vet dikton leximin kolektiv. Vjersha n fakt u drejtohet t krishterve. A arrin ajo t marr
karakter atdhetar? Argumentoni duke ilustruar.
Vargjet q u drejton t T krshter o ju qi ini Duket hapur misioni i tij q bibla

krishterve Tnzot e ta lvdoni t flas gjuhn shqipe
Vargjet q i drgon popullit Ju qi dini me knduom Kto vargje fitojn karakter

Ju qi dini me dgjuom prgjithsues, gjithprfshirs
Vargjet q prcjellin msim asgja mos lakmoni Vargje q t sugjerojn, t
Po qiell t dshroni diktojn
Shkruani vargjet q u plqejn Komentojini ato
m shum
Gjeni llojin e vargut dhe t rims s prdorur nga Budi n kt poezi. Diskutoni mbi t.
N t vrtet, Budi shquhet pr prdorimin e vargut 8-rroksh. As kjo poezi nuk bn prjashtim. Rima e
prdorur n poezi sht ABAB.

N kt faz t ors s msimit, nprmjet bashkbisedimit nxnsit shpalosin prgjigjet e tyre, duke i sjell
n klas dhe duke diskutuar mbi to.
Vlersimi
nxnsve, me qllim identifikimin e njohurive, interesave, aftsive apo shkathtsive q kan fituar n lidhje
me tematikn e trajtuar gjat msimit. Ky vlersim mund t shoqrohet edhe me shnime specifike pr
nivelet e t nxnit.

Shkrim i lir
z lshon krijimtaria poetike e Budit dhe si duhet dgjuar sot?
202

Humanizmi shqiptar, 5 or Nxnsi kupton se si prvojat letrare ndikojn
Shkrimtart filobiblik duke ndrtuar prvoja personale, vlera dhe
qndrime, q vlejn m von n perceptimin e
Tema msimore:
bots.
Bogdani dhe poetika e tij (ora 5)
varsisht tems msimore: Humanizm
diskuton n grup n mnyr konstruktive, duke Pararends i Rilindjes
dhn dhe marr informacion mbi temn; Erudit
fiton aftsit e nevojshme pr t kuptuar natyrn Poezi t krijimit
e letrsis dhe, n veanti, klasifikimin e saj n Poezi sibiliane
periudha t ndryshme letrare e historike; Poezi t kushtimit
prshkruan momentet ky t jets s Bogdanit,
diskuton rreth vlerave dhe vendit q z Bogdani
n historin e letrsis shqipe.
Metoda e bashkbisedimit, pema e mendimeve, lexim i drejtuar, harta e koncepteve, ditari
dypjessh

N fillim t ksaj ore msimi, nprmjet metods Diskutimit i drejtuar kontrollojm punn e pavarur t
nxnsve dhn orn e kaluar. Diskutojm mbi vlerat dhe karakteristikat q mbart krijimtaria e Budit.
Ndrtimi i njohurive: Pema e mendimeve, lexim i drejtuar, harta e koncepteve
N vazhdim, msuesi/ja shtron pyetjen se sa e njohin nxnsit Pjetr Bogdanin. Nprmjet Pems s
mendimeve msuesi/ja prpiqet t ndrtoj informacionet e jets dhe t aktivitetit t tij.
Pjetr Bogdani ka hyr n historin e patriotizmit dhe t kulturs shqiptare jo vetm me veprimtarin
lindi n Gur t Erudit

pararends i Hasit (Prizren) njihte gjuht: lantinishten,
hershm i Rilindjes italishten, kroatishten, turqishten,
Kombtare armenishten, greqishten, arabishte,
hebraishten dhe sirishten
luftoi kundr tre fronteve:

klerik i lart, Pjetr Bogdani
pushtuesit Osman
atdhetar, dijetar (1630-1689)
patriarkans serbe-ortodokse
letrar kishs katolike t Roms
203
e vet kombtare pr t organizuar kryengritjen e prgjithshme antiosmane, por edhe me veprn e tij
diturore-letrare eta e profetve, t ciln e botoi n Padov, m 1635, me ndihmn e nj miku t vet.
Me kulturn e tij t gjer enciklopedike, me mendimet prparimtare iluministe e atdhetare, me aftsit
e shumta dhe me punn e gjat e kmbngulse m se tridhjetvjeare, Bogdani i dha letrsis
shqiptare dhe popullit shqiptar nj vepr madhore, q kurorzoi traditn e mparshme letrare e
kulturore dhe q paralajmroi nj periudh t re t zgjimit gjithkombtar. Kjo vepr prmban edhe
disa vjersha, shkruar nga vet autori ose nga t tjer. Nga kto, me interes t veant, si pr formn,
ashtu edhe pr idet e saj, sht nj vjersh e Luk Bogdanit. Ajo na sjell t gjall deri n ditt
tona kujtimin pr Sknderbeun dhe mbresat e autorit pr bukurin dhe madhshtin e vendlindjes s
poetit, veanrisht t viseve ku ka jetuar e punuar ai.
Vepra e Bogdanit sht e para e botuar n dy gjuh: italisht dhe shqip.
Poetika e Bogdanit:
Poezi t krijimit (Dheu, Deti, Qielli, Zjarri). E para poezi mendimtare-filozofike n letrsin shqiptare.
Poezi sibiliane kng e muzave pagane pr ardhjen e Krishtit, shptimtarit t bots. Sibilat
muzat poetike q vishen me emra t njohur tipik shqiptare, si Hasjanja, Prizenjanja, Lezhjanja,
Zadrimorja, Kosovarja.
Poezi t kushtimit himnizojn Prizrenin, figurn e Sknderbeut, natyrn shqiptare dhe figurat
mitologjike autentike.
Nprmjet metods Lexim i drejtuar ndrtojm karakteristikat e veprs s Bogdanit.
probleme teologjike e
filozofike t doktrins s
prbhet nga dy pjes: krishter
Vepra jetshkrimi i Krishtit
i qan zemra q populli i tij dergjet

Jo thjesht nj tekst fetar apo mendime prparimtare
nn zgjedh t huaj dhe ndodhet
msim feje si te Buzuku e iliuministe dhe atdhetare
i verbuar me dy pal mjegulla:
Budi, ktu na shfaqet nj mkati dhe padituria
vepr teologjike e filozofike prmban arsyetime dhe
me element enciklopedik argumente filozofike, shprehen qart nocione abstrake
historike, politike, t fushave t ndryshme
shkencore dhe natyrore
Prforcimi i njohurive: Lexim i drejtuar, ditari dypjessh
Lexim i drejtuar
N kt faz t ors s msimit nxitim nxnsit t lexojn poezin Sibila Libica.
Sipas mitologjis, sibilat jan vajza virgjresha, q parashikojn t ardhmen. Bogdani thot se ato kan
parashikuar edhe ardhjen e Krishtit. Poezia Sibila Libica dshmon kulturn poetike t Bogdanit, si dhe
mjeshtrin e madhe t t shkruarit.
Nprmjet Ditarit dypjessh gjeni dhe komentoni vargjet ku shprehet:
204
Vargjet Komenti
Mrekullia e Krishtit pr shptimin e t
vuajturve
Shenjtria e veprs s tij
Pamja himnizuese e Maris me
Krishtin
Metafora
Vlersimi
nxnsve, me qllim identifikimin e njohurive, interesave, aftsive apo shkathtsive q kan fituar n lidhje
me tematikn e trajtuar gjat msimit. Ky vlersim mund t shoqrohet edhe me shnime specifike pr
nivelet e t nxnit. Disa nxns vlersohen me shkrim pr detyrat e sjella n klas. Nxnsit nxiten pr t
realizuar pun cilsore, me qllim plotsimin e dosjes s tyre dhe vlersimin e saj nga msuesi/ja.

Punoni me pikn C, te rubrika Diskutoni.
Zgjidhni njrn nga poezit e Sibilave dhe prpiquni t bni nj prshtatje t saj n gjuhn e sotme shqipe.
Kujdes! Ruajini fjalt e vjetra q i gjykoni t domosdoshme pr ti prdorur.

Klasicizmi, 6 or Nxnsi njeh dhe ndrton kuptimin e duhur mbi
Tema msimore: konceptet letrare dhe historike, duke perceptuar
Klasicizmi francez parimet (ora 1) edhe zhvillimin hap pas hapi t letrsis.
varsisht tems msimore: Klasik
Nxnsi/ja: Klasicizm
diskuton n grup n mnyr konstruktive, duke Klasicizm francez
dhn dhe marr informacion mbi temn; Kontekst historik
fiton aftsit e nevojshme pr t kuptuar natyrn Kontekst letrar
e letrsis dhe, n veanti, klasifikimin e saj n Parime
periudha t ndryshme letrare e historike; Rregulla t tragjedis
njeh dhe ndrton parimet kryesore t klasicizmit Teatr qytetar
francez;
kulturore.
koncepteve
205

N fillim t ksaj ore msimi, nprmjet bashkbisedimit msuesi/ja kontrollon detyrat e dhna hern e
kaluar, pikn C te rubrika Diskutoni.
Ndrtimi i njohurive: Metoda e bashkbisedimit, stuhi mendimesh, lexim i drejtuar, pema e mendimeve,
harta e koncepteve
N vazhdim i njeh nxnsit me temn e re, Klasicizmi.
Nprmjet tekniks Stuhi mendimesh do t mundohemi t ndrtojm konceptin e ri.
Pyetje e drejtuar: kuptoni me termin klasicizm?
Msuesi/ja hedh n tabel ato mendime t nxnsve q do ti vlejn pr t vazhduar shpjegimin e
konceptit. Kujdes! Nxnsit duhet t dallojn termat klasik dhe klasicist.

Klasik jan t gjith shkrimtart Klasicizmi, term i historis s letrsis,
e mdhenj t do vendi i cili emrton drejtimin letrar q lindi n
Francn e shek XVII
I bashkon ve rrnja e fjals klas, pra, q kan nj nivel t lart vlerash t spikatura, kan fines artistike.
N vazhdim t ors s msimit, nprmjet Leximit t drejtuar nxiten nxnsit t lexojn n tekstin e tyre
kontekstin historik dhe letrar t klasicizmit, si dhe parimet e tij. Me ndihmn edhe t msuesit/es ndrtojm
n tabel hartn e koncepteve, duke dalluar zhvillimin e klasicizmit n kontekstin historik dhe at letrar.
Para shek. XVII, Franca kishte psuar luftra t ashpra fetare.

Fillimi i shek. XVII e gjeti Francn me mbretri t fort e unike, q siguroi
rregull dhe paqe.
Konteksti historik Njerzit e kulturuar iu afruan monarkis, sepse u garantonte siguri.
Lindi dhe u forcua ndjenja kombtare.
Luigji XIV u kthye n simbol t mbretrimit, duke prqendruar gjithka n
duart e tij (shteti jam un) dhe e quajtn Mbreti - Diell.
Njerzit e kulturuar iu afruan monarkis s Luigjit XIV, sepse u garantonte siguri.

Ngriti lart dinjitetin e njerzve t artit, kulturs dhe shkencs.
Konteksti letrar U krijoi disa lehtsira: u dha pension; shprndau tituj fisnikrie; nxiti hapjen e
akademive; financoi veprimtarit kulturore.
Letrsia dhe arti lulzuan duke arritur nj kulm n nivel kombtar dhe europian.
N vazhdim prezantojm, duke ndrtuar hap pas hapi, parimet ky t klasicizmit, t cilat i ndrtoi dhe u
dha form Bualoi n veprn e tij Arti poetik.
Parimet e klasicizmit:
Imitimi i autorve antik - duke vlersuar tragjedin si gjini fisnike.

Impersonalizmi dhe vrtetsia - autori t fshihet mes personazheve.
Motivimi psikologjik - bota e brendshme e njeriut z vendin e nderit.
Parimi i arsyes - arsyeja disiplinon imagjinatn dhe fantazin.
Ndarja e gjinive - do gjini ka ligjsit e veta dhe teknika t veanta.
Stili elegant - shprehje t bukura dhe t pastra, pa ndrlikime sintaksore.
Fryma kristiane - tipar thelbsor i qytetrimit francez.
206
Parimet e msiprme vlejn pr t shpjeguar letrsin klasiciste n prgjithsi, kurse tragjedia si krijimi
letrar m serioz dhe m i rndsishm i ksaj periudhe, iu nnshtrohet disa rregullave t posame, q
msuesi/ja mund ti prezantoj nprmjet harts s mposhtme t koncepteve. Emrat m t mdhenj t
ksaj kohe jan: Pjer Kornej, Zhan Rasini, Molieri, La Fonteni.
Rregullat e tragjedis
personazhet t vargu aleksandrian dikton
paraqiten n aktin e par. tragjedi = 5 akte, prdorimi varg 12-rroksh, me cezur
personazhet t jen: skenat t lidhura i detyruar n rrokjen e gjasht.
mbretr, princr ose organikisht pa i vargut respektimi i etiks dhe i
heronj. shkputje aleksandrian normave t mirsjelljes
subjekti t vepra bn
respektimi i tri uniteteve tragjedia duhet t rrfej
prshkallzohet efektin e
koha - subjekti n 24 or vetm ngjarje t kaluara,
drejt nj pike katarsisit
vendi - ngjarja t t largta n koh, pra jo
kulmore (pastrimit
zhvillohet n nj vend ngjarje aktuale
shpirtror)
veprimi - ngjarja vetm t mnjanohen duelet,
nj linj veprimi vrasjet, vetvrasjet n
sken
Prforcimi i njohurive: Metoda e diskutimit

N kt faz t ors s msimit, nprmjet Diskutimit t drejtuar nxnsit nxiten t shprehin mendimet e
tyre n lidhje me thnien e prezantuar nga msuesi/ja:
Vetm e vrteta sht e bukur, e vrteta dhe vetm ajo sht e plqyeshme. (Arti poetik, Nikolas Bualoi).
Komentoni thelbin e ksaj thnieje.
Vlersimi

Radhisni disa emra shkrimtarsh klasik q njihni.
Hulumtoni n internet n lidhje me figurn dhe veprn e Molierit.

Klasicizmi, 6 or Nxnsi kupton se si prvojat letrare ndikojn
Tema msimore: qndrime, q vlejn m von n perceptimin e
Molieri jeta dhe aktiviteti letrar (ora 2) bots.
207

varsisht tems msimore: Klasicizm
Nxnsi/ja: Arti i Molierit
diskuton n grup n mnyr konstruktive, duke Katarsis
dhn dhe marr informacion mbi temn; Komizm karakteri
fiton aftsit e nevojshme pr t kuptuar natyrn Komizm zakonesh
e letrsis dhe, n veanti, klasifikimin e saj n
prshkruan momentet ky t jets s Molierit,
diskuton rreth vlerave dhe vendit q z Molieri n
historin e letrsis.
koncepteve, diskutim i drejtuar, hulumtim

Parashikimi: Diskutim i drejtuar, pema e mendimit
N fillim t ksaj ore msimi, nprmjet metods s Bashkbisedimit, diskutojm mbi emrat e shkrimtarve
klasik t zgjedhur nga nxnsit.
Nprmjet Pems s mendimit, nj nxns ndrton n klas hartn e koncepteve t parimeve t klasicizmit
dhe diskutojm mbi to.
- Cili sht gjykimi juaj pr kto rregulla?
Ndrtimi i njohurive: hulumtim, stuhi mendimesh, leximi i drejtuar, pema e mendimit)

Pr t ndrtuar kt or msimi, m par u kemi krkuar nxnsve t hulumtojn n internet, n lidhje me
figurn e Molierit.
- Kush sht Molieri?
- vend z ai n historin e klasicizmit n veanti dhe t letrsis botrore n prgjithsi?
Nprmjet metods Stuhi mendimesh ndrtojm hartat e koncepteve.
Lindi n Paris - pasioni i fuqishm pr skenn

studioi n kolegjin m t mir 10 vje mbeti jetim bri t ngrinte trupn teatrore me
jezuit t Parisit emrin Teatri i Ndritur, ku mori
pseudonimin Molier.
- aktor, regjisor, drejtor trupe
- shprfilli parimet e
ngurta t klasicizmit Zhan-Batist Poklen mbreti i lidhi pension
- guximin pr shfaqjen Molieri
e Tartufit e pagoi me 1622-1673
shkishrim
- vdiq duke interpretuar
tek I smuri pr mend
208
Llojet e komedis s Molierit jan dy:

-komedi zakonesh Molieri bn zbrthimin psikologjik t karaktereve dhe situatave.
-komedi karakteresh
komedi "I smuri pr

Kopraci Tartufi Don Zhuani Mizantropi
karakteresh mend"
Shkolla e Grat Preciozet komedi

Shkolla e
burrave dijetare qesharake zakonesh
grave
Nxnsit nxiten t lexojn n tekstin e tyre informacionin e dhn mbi artin e Molierit. Nprmjet metods
Lexim i drejtuar ndrtojm n tabel pemn e mendimeve me karakteristikat m ky t artit t Molierit.
Komedia e Molierit mson

duke argtuar Te Molieri komedia
vjen si gjini serioze Molieri si aktor
- shtresat e larta (aristokratt) q Molieri si autor
qeshin nn buz - lidh jetn me njeriun - luan qesharakt, - ndrthur mjeshtrisht
- popullin e thjesht q shkulet e gjall fodullt, budallenjt, komiken e gjesteve me
gazit - personazhet mbeten humbamenot komiken e fjalve.
- spektatori qesh me t metat figura t paharruara, - nuk luan Tartufin serioz, - e ndrton komiken mes
e t tjerve, ndrgjegjsohet pavarsisht se por Orgonin qesharak tipizimeve, asimetrive
pr t metat e veta, i vjen turp, hiperbolizohen, - nuk luan fisnikun Don paralele, hiperbolizimeve
vetkorrigjohet - katarsis komik prtallen, karikaturohen Zhuan, por laron Zganarel deri te grotesku.
Prforcimi i njohurive: Diskutimi i drejtuar
Diskutim i drejtuar
Nprmjet ksaj metode nxiten nxnsit t shprehin mendimet e tyre, duke diskutuar dhe duke ndar
prvoja mendimesh.
Nisur nga parimet e klasicizmit francez dhe nga mishrimi i tyre n komedit e Molierit, tregoni
mendim keni pr funksionimin e artit n shoqri, veanrisht pr rolin e komedis.
Vlersimi

Molieri krijoi dy lloje komedish, ku qndron dallimi mes tyre?
Hulumtoni
Gjeni emra t personazheve komike te krijimtaria e Molierit. Tregoni far vesi prgjithsues mishrojn
dhe ku qndron komizmi i tyre.
Kujtoni subjektin e komedis Tartufi.
209

Klasicizmi, 6 or Nxnsi kupton se si prvojat letrare ndikojn duke
Analiz Tartufi (ora 3) vlejn m von n perceptimin e bots.
fushs sipas tems msimore: Tartufi
Nxnsi/ja: Komedi e karakterit
diskuton n grup n mnyr konstruktive, Mashtrues
duke dhn dhe marr informacion; Hipokrit
njeh dhe vlerson veprn e Molierit pr Naiv
risit q solli n letrsin botrore; Veprim dramatik
aftsohet n analiza letrare pr t
kuptuar teknikat e shkrimit;
filozofis dhe rndsis s Tartufit.
TIK
Metoda e bashkbisedimit, nj pyetje-shum prgjigje, pesvargsh, stuhi mendimesh, pema e
mendimeve, harta e koncepteve, diskutim i drejtuar

N fillim t ksaj ore msimi, nprmjet Bashkbisedimit vjelim nga nxnsit informacionet q kan marr
n lidhje me vlersimet q i jan br Molierit dhe veprave t tij, duke pasur parasysh modelet e komedive
q ai ndrtoi. Nxnsit sjellin mendimet e tyre n lidhje me dallimin mes komedive t karakterit dhe atyre
t zakonit.
Nxnsit shpalosin bagazhin e tyre letrar, duke sjell emra personazhesh nga komedit e Molierit. Diskutimi
rreth tyre prqendrohet te vesi prgjithsues q ata mishrojn dhe te fakti se ku qndron komizmi i tyre.
Ndrtimi i njohurive: Metoda e bashkbisedimit, nj pyetje-shum prgjigje, pesvargsh, stuhi
mendimesh, pema e mendimeve
Nj pyetje-shum prgjigje
I pyesim nxnsit nse njohin ndonj vepr t Molierit.
- ju ngacmon nga titulli i komedis Tartufi? Shpjegojeni kt titull me an t metods s Pesvargshit.
Model pesvargshi:
Hipokrizia
E pandreqshme, mashtruese
Prish, gnjen, shtiret
Hipokrizia sht nj ves i pandreqshm
Mashtrimi
N kt faz t ors s msimit, nprmjet metods Stuhi mendimesh, nse nxnsit e kan lexuar veprn,
nxiten t ndrtojn subjektin e saj me ndihmn e msuesit/es.
210
V Nga ana tjetr, konflikti i gjith veprs nuk ndodh mes dy personazheve
E ky, por mes personazheve t tjera t ndara n dy grupe. Orgoni sht aq
P i bindur n ndershmrin e Tartufit, saq e bn at trashgimtar t vetin
R legjitim, madje sht gati t'i jap edhe t bijn, Mariann. Kur zbulohet
I fytyra e vrtet e Tartufit, sht tepr von. Ai e padit mikpritsin dhe
M thrret prmbaruesit ta nxjerrin nga shtpia me gjith familjen.
I
D A fitoi Tartufi?
R
Qysh n skenn e par njihemi me personazhet, prve kryesorit, Tartufit
A
M (autori na e l ta zbulojm). Tartufi shtiret si model i njeriut t virtytshm, pa
A vese, sa ta fus n grack viktimn e tij, Orgonin. Ai lakmon pasurin, gruan
T dhe vajzn e Orgonit. Tartufi shtiret me shum lehtsi si shenjtor i zbritur nga
I qielli, aq sa Orgoni mendon me gjith naivitetin q e karakterizon se Zoti i
K dhuroi nj mik t vrtet.
N kt komedi karakteresh, Molieri denoncon personat q mbartin vesin antisocial t hipokrizis, servi-
lizmit dhe mashtrimit. Kto vese jo vetm q deformojn karakterin e individit dhe shkaktojn drama indi-
viduale, por kan nj ndikim kaq shum negativ edhe te personat q i rrethojn n familje, madje tentakulat
e tyre prhapen edhe n shoqri.
M posht, nprmjet Pems s mendimeve shpalosim karakteret n kt komedi tipike t karakterit
njerzor t zhytur n vese.
Tartufi - figura e hipokritit, mashtruesit,

prfituesit, cinikut, q mund ta ndeshim
kudo si njeriun e zakonshm Grupi I kundr Tartufit mendjehapurit
dhe realistt. Elmira, gruaja e Orgonit;
e bija, Mariana; i biri; kunati Kleanti;
Dorina, shoqruesja e Maris
familja e Orgonit, kryefamiljarit naiv, nj familje
e qet,mikpritse, besimtare. N momentin q
shfaqet Tartufi ,ata prahen n klane Grupi II pro Tartufit trumpirt dhe t
mbyllurit. Orgoni, e ma, zonja Pernel
shoqria njerzore, e cila mban n vetvete t gjitha

karakteret q mbart kjo vepr dhe q, dashur pa dashur,
infektohet nga t gjitha kto karaktere
N kt faz t ors s msimit, nprmjet Diskutimit t drejtuar prpiqemi t dallojm parimin e tri
uniteteve te kjo komedi e Molierit.
- Cilat jan tri unitetet dhe si shkrihen ato te Tartufi i Molierit?
Kjo vepr sht shembulli m i mir i klasicizmit. E vetmja thyerje sht fakti q personazhin kryesor nuk
e shfaq q n fillim, por na e prezanton mes komenteve t personazheve t tjera dhe ne mezi presim ta
njohim.
Veprimi kjo vepr ka vetm nj linj veprimi: ajo e demaskimit t fytyrs s vrtet t Tartufit.
Vendi n kt vepr ngjarja zhvillohet vetm n nj vend: n shtpin e Orgonit.
Koha e gjith ngjarja n vepr zhvillohet brenda 24 orve.
211
Vlersimi
n lidhje me tematikn e trajtuar. Ky vlersim mund t shoqrohet edhe me shnime specifike pr nivelet
e t nxnit.

Sillni shembullin e nj personazhi konkret apo t nj situate konkrete, ku keni vn re se vesi e bn
njeriun qesharak dhe komik. (Prgatituni pr diskutim).
Lexoni me kujdes fragmentin e shkputur nga vepra.

Klasicizmi, 6 or Nxnsi zbulon knaqsin e t lexuarit dhe
Tema msimore:
mjet ky pr t pasuruar botn emocionale, pr
Koment Tartufi (ora 4)
t zhvilluar imagjinatn dhe t menduarit kritik.

varsisht tems msimore: Tartuf
Nxnsi/ja: Mashtrues
fiton aftsi pr t kuptuar fragmentin e dhn Komedi karakteri
dhe pr t zbrthyer mekanizmin e brendshm t Propozim dashurie
funksionimit t veprs; Retorik hipokrite
prdor njohurit gjuhsore pr t vlersuar Mask e jerr
demonstron shkathtsit e fituara gjat komentit
t fragmentit.
TIK
Metoda e bashkbisedimit, lexim me role, pun me grupe ekspertsh, ditari dy-trepjessh, rrjeti i
diskutimit
212
Parashikimi: Metoda e bashkbisedimit, lexim me role

N fillim t ksaj ore msimi, nprmjet bashkbisedimit diskutojm mbi modele njerzish konkret t
zhytur n vese.
N vazhdim, nprmjet Leximit t drejtuar dhe ekspresiv lexojm me role fragmentin e dhn n tekstin e
nxnsit: Aktin III, Skenn III.
Ndrtimi i njohurive: Pun me grupe ekspertsh, rrjeti i diskutimit, ditari dy-trepjessh, bashkbisedim
N fillim t ksaj faze t msimit, nj nxns ndrton kontekstin e fragmentit:
Kur merr vesh se babai do ta ndaj nga Valeri e ta martoj me Tartufin, Marjana mbushet me dshprim.
Ather, e ma, Elmira, vendos ta takoj Tartufin, pr ta bindur q t trhiqet nga ideja e martess me
Mariann. Mirpo Tartufi, duke prfituar nga fakti q jan vetm pr vetm, mendon se sht asti i
volitshm pr t q ta fus n dor Elmirn. Dhe nis ti propozoj asaj, fillimisht me nnkuptime e pastaj
krejt hapur. Dialogun m posht e dgjon Damisi, djali i Elvirs, i cili sht fshehur pr t mos rn n sy.
Pun me grupe ekspertsh

Grupi i par:
Dalloni n fragment momentin e par ky t ksaj skene, q shrben pr ti jerr maskn Tartufit hipokrit:
propozimin e dashuris.
Si e realizon kt Tartufi mashtrues? Me mjete?
Shqyrtoni propozimin e dashuris s Tartufit n aspektin taktik. Nprmjet ditarit dypjessh gjeni:
Tartufi : Fragmenti Komenti

I bn lajka Elmirs
E grish Elmirn
E fton ti jepet
Grupi i dyt:
Dalloni n fragment hapin e dyt t Tartufit mashtrues: fjalorin e tij t mbushur me retorik hipokrite.
Si ndryshon regjistri i gjuhs n fjaln e Tartufit?
Studioni qndrimin e Elmirs ndaj propozimit q i bn Tartufi.

Nprmjet Rrjetit t diskutimit argumentoni nse:

Po Jo
Elmira e nxit Tartufin pr tu shprehur?
Po Jo
Elmira e ndalon Tartufin pr tu
shprehur?

Po Jo
Elmira sht gati ta pranoj
propozimin e Tartufit?
213
Grupi i tret:
Dalloni n fragment hapin e tret t Tartufir hipokrit, kur bindet se maska e hipokrizis e ka br punn
e vet dhe po vet heq maskn.
Me shembuj konkret nga teksti dalloni dhe shqyrtoni mnyrat, format dhe mjetet e ndrtimit dhe t
funksionimit t hipokrizis. T njjtat mjete do t na bjn t kuptojm rnien e vazhdueshme t masks.
Nprmjet tekniks s Ditarit dypjessh ndrroni punn.
Hipokrizia Shembuj Komente

Mnyrat
Format
Mjetet
Shnim.
Konsultohuni edhe me informacionin e dhn n tekstin e nxnsit lidhur me komentimin e ktij fragmenti.
Nxnsit, pasi kan punuar n grupe, paraqesin punn e tyre, duke i ndar prvojat me shokt e klass.
Msuesi/ja bn ndrhyrjet aty ku e sheh t nevojshme.

Molieri sht shprehur se komedit e tij kan pr qllim t msojn duke argtuar.
Tregoni nprmjet bashkbisedimit se sa ia ka arritur qllimit t vet me komedin Tartufi. Vlera e ksaj
komedie qndron te forca e saj prgjithsuese. Argumentoni me shembuj nga jeta e prditshme, me ato
q keni dgjuar nga t tjert a q i keni prjetuar ju vet, se njerz si Tartufi ekzistojn n do koh e n
do vend.
Vlersimi
pr nivelet e t nxnit. Disa nxns vlersohen me shkrim pr detyrat e sjella n klas. Nxnsit nxiten
pr t realizuar pun cilsore, me qllim plotsimin e dosjes s tyre dhe vlersimin e saj nga msuesi/ja.

Lexoni me kujdes fragmentin e dyt t dhn n tekst.
Prgatituni t interpretoni me role komedin Tartufi.
214

Klasicizmi, 6 or Nxnsi zbulon knaqsin e t interpretuarit
dhe bhet i vetdijshm pr shumllojshmrin
e perceptimit t bots, duke e vlersuar
Tema msimore:
letrsin si mjet ky pr t pasuruar botn
emocionale, pr t zhvilluar imagjinatn dhe t
Dramatizim i Tartufit (ora 5)
menduarit kritik.
varsisht tems msimore: Dramatizim
Nxnsi/ja: Tartuf
fiton aftsi pr t interpretuar pjes nga vepra Retorik hipokrite
Tartufi dhe pr t zbrthyer mekanizmin e Mask
prdor njohurit gjuhsore pr t vlersuar
gjuhn e tekstit letrar dhe pr ta br t vetin
rolin e caktuar;
demonstron shkathtsit e fituara gjat njohjes
s veprs dhe tipareve t klasicizmit.
teksti i letrsis, fjalor i shqipes, vepra letrare, veshje, ndrkurrikulare:
sken, skenar, publik gjuh shqipe dhe gjuh e huaj, arte, histori
Metoda e bashkbisedimit, interpretim me role

N fillim t ksaj ore msimi kemi prgatitur klasn, ose nj ambient tjetr n shkoll, pr t vn n
sken pjes t veprs Tartufi, t Molierit.
Pr ta paraqitur sa m mir punn e nxnsve, msuesi/ja mund t krkoj edhe bashkpunimin e
drejtoris s shkolls, stafit pedagogjik, nxnsve t tjer apo komunitetit t prindrve dhe m gjer.
Nj nxns paraqet mnyrn se si ata e kan menduar organizimin e ksaj ore n bashkpunim me
msuesin/en e tyre.
Ndrtimi i njohurive: interpretim me role)

Pr t realizuar kt or msimi, msuesi/ja u ka ndar q m prpara detyrat nxnsve t klass, duke
u nisur nga:
aftsit interpretuese
aftsit memorizuese
t qenit elokuent
dshirs pr pjesmarrje
M hert msuesi/ja ka krkuar ndihmn e faktorve t tjer t shkolls, p.sh., t drejtoris s shkolls,
komunitetit t prindrve ose m gjer, pr t siguruar veshje skenike, me qllim q t dal m mir n
pah puna e nxnsve.
Nxnsi q do t shrbej edhe si sufler jep komandn e hapjes s perdes pr prezantimin e shfaqjes.
Aktort dalin n sken dhe fillon interpretimi i tyre.
215
Nxnsit tregojn kujdes pr hyrjet dhe daljet e tyre n sken, n mnyr q t mos krijojn konfuzion.
Nxnsit tregojn kujdes pr t qen sa m elokuent n fjalorin e tyre, duke u prpjekur q ta bjn
rolin t vetin.
Pjest e zgjedhura pr interpretim jan prshtatur m par me ndihmn e msuesit/es, pr ti sjell sa
m pran botkuptimit t nxnsve.

N kt faz t ors msimore, msuesi/ja ka pritshmri pr ndikimin dhe rolin q kjo pjes e
interpretuar nga nxnsit do t luaj te faktort pjesmarrs.
a. nxnsit
b. msuesit
c. komuniteti
Pik ky n kt siprmarrje sht perceptimi i mesazhit t veprs:
Lufta e vazhdueshme dhe e fort q duhet t bjm me vese t tilla, t cilat kan filluar t kalbin
shoqrin njerzore qysh m hert e deri sot
Vlersimi
Prgjat ksaj ore msimi, msuesi/ja mund t bj nj vlersim t vazhdueshm me goj mbi
progresin e nxnsve, me qllim identifikimin e aftsive apo shkathtsive q kan fituar n lidhje me
tematikn e trajtuar gjat interpretimit. Ky vlersim mund t shoqrohet edhe me shnime specifike pr
nivelet e t nxnit. Disa nxns vlersohen me shkrim pr interpretimin e tyre cilsor. Nxnsit nxiten
pr t prfituar vlera dhe qndrime nga or t tilla msimore.
Detyr
Shkrim i lir: Vesi sht smundja m e keqe, q ka pushtuar botn

Klasicizmi, 6 or Nxnsi kupton se si prvojat letrare ndikojn duke
Ethem Haxhiademi klasicist shqiptar vlejn m von n perceptimin e bots.
Abeli
fushs, varsisht tems msimore: Klasicizm
Nxnsi/ja: Klasicizm shqiptar
diskuton n grup n mnyr konstruktive, Abeli
duke dhn dhe marr informacion;
njeh dhe vlerson veprn e Haxhiademit
pr risit q solli n letrsin shqipe;
Aftsohet n analiza letrare pr t kuptuar
teknikat e shkrimit;
filozofis dhe rndsis s Abelit.
216

TIK
Metoda e bashkbisedimit, nj pyetje-shum prgjigje, pun me grupe, pema e mendimeve, lexim i
drejtuar
Parashikimi: Metoda e bashkbisedimit, pema e mendimeve
N fillim t ksaj ore msimi, nprmjet bashkbisedimit, ndrtojm n klas pemn e mendimeve, n
lidhje me parimet ky t klasicizmit francez.
Shnim. Pr kt shih te tema me t njjtin titull.
Ndrtimi i njohurive: Metoda e bashkbisedimit, nj pyetje-shum prgjigje, pema e mendimeve, lexim i drejtuar
N kt faz t ors msimore, nprmjet metods Nj pyetje-shum prgjigje, shtrojm n klas pyetjet
e mposhtme:
- Sa e njohin nxnsit E. Haxhiademin?
- t dhna din pr t? Po pr krijimtarin e tij?
Ndrtojm Pemn e mendimeve pr ta njohur m mir kt themelues t klasicizmit shqiptar.
prktheu n shqip - shkroi tragjedit:
tragjedian klasik n letrsin Bukoliket e Virgjilit Uliksi, Akili, Aleksandri,
moderne Pirrua,
Sknderbeu, Diomedi ,
Abeli
- subjektet i mori nga

- forma letrare e veprave
letrsia antike greke Ethem Haxhiademi
prputhet me korrektsi me
- nga rrnjt e historis 1902-1965
klasicizmin francez
shqiptare para krishtit
- shkrimi n vargje, me 11 rroksh
- nga historia kombtare
(figura e Sknderbeut)
- nga trashgimia biblike
Shpjegojm me an t metods s Pesvargshit titullin e tragjedis Abeli.

Vepra e fundit dramatike e Haxhiademit, Abeli (1938), sht nj vepr me shtrirje t madhe moralizuese.
Ky moralizim sht br duke pasur pr prvoj nj histori t prgjakshme t qytetrimit, por duke i
krkuar rrnjt e s ligs q n agun e njerzimit. Ndodhia ktu zhvillohet n familjen e par, kur jetonin
vetm katr persona: Adami, Eva dhe bijt e tyre, Kaini e Abeli; sht momenti kur zbulohen pr her t
par raportet burr e grua, fmij e prindr, vlla e vlla.
N thelb t ksaj tragjedie qndron nj moskuptim i madh: sa m shum Abeli ligjron pa u ndalur pr
dashurin q ka ndaj vllait t madh, Kainit, aq m tepr Kaini kt t folur e merr si tallje, si poshtrim, si
artikulim t vetdijshm t Abelit, sepse ky ka fituar dashurin e prindrve. N kt loj t moskuptimeve,
padashur hyjn dhe prindrit, Adami e Eva, t cilt n vend q ta pjestojn barabar dashurin pr
fmijt, nisin e bhen gjykats t veprimeve t tyre.
Ky tekst kaq i thjesht, me pak personazhe e me pak ndodhi, nuk i jep mundsin pr ta zgjeruar
konfliktin dhe veprimin n nivelin e nj tragjedie klasike, gj t ciln e synonte autori.
Vepra, nga niveli i rrfimit dramatik, zbret n nivel t tregimit didaktik.
217
Prforcimi i njohurive: Metoda e bashkbisedimit, pun me grupe, lexim i drejtuar

N vazhdim t ors s msimit, nprmjet metods Lexim i drejtuar njihemi me fragmentin e shkputur
nga vepra dhe organizojm klasn n grupe pune.
Grupi i par. Detyrat:

Rilexojm me kujdes skenn e tret t aktit t pest dhe dallojm:
- Qndrimin hipokrit t Kainit.
- A sht i besueshm ai?
- Si shprthen zemrimi i tij ndaj Kainit?
- Cilat jan mallkimet e babait ndaj djalit?
- A i kemi trashguar ne sot?
Do t diskutojm rreth skens s tret, duke pasur parasysh ecurin e krejt veprs.
Komentet do t bazohen n mallkimin q bie mbi njerzit, si rrjedhoj e mkatit fillestar t Evs dhe
Adamit. Q nga fjalt e para t Adamit, Prej nesh, dittambl... njeriu do tvuj..., e deri n mallkimet
drejtuar Kainit, Jo vetm ti, por edhe fmijt tuj, / mnin e madhe pain t gjithkuj.
Grupi i dyt. Detyrat:

Analizoni elementet q e bjn kt dram t ngjashme me nj tragjedi klasike? Ndaluni te
tema, q sht biblike.
Mbshtetja n subjektin biblik: Adami dhe Eva.
Fataliteti i pashmangshm: dnimi i brezave.
Heroi dnohet pr faje q si ka br:
Fajet e mparshme t heronjve:
Fajet e tanishme t heronjve:
Dialogu bart shum dramaticitet (ndrtimi gjuhsor).
Grupi i tret. Detyrat:

Pse titulli i tragjedis sht Abeli, n nj koh kur konflikti i brendshm, veprimi dhe do gj tjetr bie
mbi Kainin?
Shkruani nj titull tjetr pr tragjedin.
Pasi t lexoni fjalt e Haxhiademit n parathnien e veprs: Me kt pjes, n t ciln lujn njerzit m t
par t bots, desha t ngas nj plag shoqnore. Dashnija vllaznore nuk rrjeth nga afrimi i gjakut, sikundr
besojn t gjith, por mbas pikpamjes sime nga edukata e prindvet. - far mesazhi jep autori? A e rrit
vmendjen fakti q sht zgjedhur familja e par e njerzimit pr t dhn kt mesazh?
Vlersimi
Prgjat ksaj ore msimi, msuesi/ja mund t bj nj vlersim t vazhdueshm me goj mbi progresin
e nxnsve, me qllim identifikimin e njohurive, interesave, aftsive apo shkathtsive q kan fituar n
lidhje me tematikn e trajtuar gjat msimit. Ky vlersim mund t shoqrohet edhe me shnime specifike
Detyra dhe puna e pavarur

Shkrim i lir - Duke iu referuar krijimeve n koh dhe nga autor t ndryshm, q sjellin modele t bashkekzistencs
n shpirtin e njeriut t Djallit dhe Krishtit njhersh, si dhe shembuj nga jeta e prditshme, nxnsit do t shprehin
mendimin e tyre n nj shkrim t lir, me tem: Te njeriu zotron her e mira dhe her e keqja.
218
Pun me shkrim
Ese__________________________ / Tekst__________________ Klasa___________
Emri / Mbiemri:___________________________________________
Tema:_______________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
Shtjellimi i ides Organizimi dhe Stili dhe origjinaliteti Saktsia gjuhsore Shuma
struktura (sintaksa dhe
drejtshkrimi)
2 pik / nota 2 pik/nota 2 pik/nota 2 pik/nota 8 pik/nota
219
1. Gabimet n strukturn e eses ose t teksteve t tjera.
2. Plotsia: a) mungojn teknikat e shkrimit t tekstit; b) t shtohen t dhna q mungojn; c) koncepte t

panevojshme; d) mendime t prsritura; e) ide t gabuara; f) nuk i prmbahet tems etj.
3. Stili dhe origjinaliteti: a) nuk ka koncepte, fryt t prpunimit personal; b) mendime pa vler etj.
4. Koherenca: a) shtjet nuk jan renditur n mnyr t rregullt; b) lidhjet e mendimit nuk jan n mnyr
korrekte; c) ide n kundrshtim me njra-tjetrn; d) ide jokoherente; f) mungesa e koherencs mes fjalve
dhe fjalive; e) mendime jasht teme; g) stili jo i prshtatshm me situatn komunikuese; h) kaprcimi i
stileve etj.
5. Leksiku dhe kuptimet: a) fjala pa kuptimin e saj t sakt; b) fjalt e tekstit t jen fjal t gjuhs shqipe,
t regjistruara n fjalor; f) mungesa e koherencs mes fjalve etj.
6. Sintaksa: a) llojet e fjalive; b) fjalit pa kuptim; c) prsritja e fjalive pa kriter; d) ndrpret kuptimin e
fjalis; e) kallzuesi i paprshtatur me kryefjaln n vet dhe n numr; f) mungesa e koherencs mes
fjalive; g) rendi i fjalve n fjali; gj) lidhzat nuk prdoren drejt pr t lidhur pjest e fjalis etj.
7. Morfologjia: a) mbiemrat nuk prshtaten me emrat; b) format e shumsit e t njjsit; c) gjinia; d)

premrat nuk jan n formn e duhur; e) mnyrat dhe koht e foljeve nuk jan n form t rregullt etj.
8. Gabimet drejtshkrimore: a) fjalt me -r dhe -rr; b) fjalt me - dhe pa -; c) grupet e zanoreve -ue,
-ye, -ie; d) grupet e bashktinglloreve -mb, -nd, -ng, -ngj; e) fjalt bashk, ndaras apo me viz n mes;
f) shkronjat e mdha n emra t prgjithshm apo t prvem; e) ndarja e fjalve n fund t rreshtit; g)
zanorja -e; gj) takimi i dy zanoreve t njjta; h) apostrofi; j) prdorimi i thonjzave; k) shkrimi i nyjs s
prparme; l) shkrimi i pjeszave dhe i parafjalve; y) shkurtimet e emrave t shteteve, institucioneve etj.;
x) emrat e popujve; v) emrat e ditve, javve, muajve dhe stinve; s) shkrimi i datave.
9. Shenjat e piksimit: a) pika; b) presja; c) dy pikat etj.
10. T tjera: a) -q etj.
Shnim. N fletn e nxnsit (fleta me nr. 1), msuesi vendos numrin dhe germn prkatse ku sht
gabimi. P.sh.: punojn, 8/b. Mbi t msuesi vendos nr. 8/b, q prkon me: 8. Gabimet drejtshkrimore: b)
fjalt me - dhe pa -.
Nxnsi shikon numrat/gabimet n faqen e par dhe i lidh me rregullat, shtjet n faqen e dyt.
220

Tematika: Teatri antik Situata e t nxnit: Pasqyrojm dijet tona
Tema msimore: Testim
varsisht nga tema msimore Tragjedi
Nxnsi/ja: Hero tragjik
- niveli minimal Metafor
prcakton sakt qndrimin e personazheve; Medea
identifikon epitetin; Euripidi
gjen fenomene aktuale nga fragmenti;
- niveli mesatar:
shpjegon rolin e mjeteve stilistike;
parafrazon vargje n variantin letrar;
- niveli i lart:
zbrthen prmes shembujve risit q solln poett
antik grek;
krijon nj tekst prshkrues.
Burimet: flet A4, stilolapsa Lidhja me fushat e tjera ose me temat
ndrkurrikulare:
Artet figurative
Metodologjia dhe veprimtarit e nxnsve: pun individuale
1. Shprndarja e testeve
2. Pun individuale: Plotsimi i testeve
3. Dorzimi i testeve
Prmbajtja e testit
Msuesi prgatit grupe t ndryshme testesh.
Vlersimi
Pas plotsimit t testeve, msuesi i mbledh pr tì korrigjuar ato.
Shpallja e rezultateve dhe analiza e prfundimeve do t jet n ort pasuese.

Lexoni fragmentin n tekstin msimor Komedia hyjnore.
221
Model testi Letrsi
Nota 4 5 6 7 8 9 10
Pikt 0-7 8-11 12-15 16-19 20-23 24-27 28-30
Medea, Euripidi
Akti III, skena I
Jasoni:
1 Ssht her e par q po e kuptoj,
2 se sa t liga sjell inati i fort.
3 Ti n kt tok do t mund t rrije
4 po qe se i bindeshe urdhrit t mbretit;

.
5 po tani t dbojn, t nisin syrgjyn,
6 pse lshon nga goja fjal krejt pa mend.
Medea:
7 Ti, njeri i dobt, i ligu i bots!
8 Nuk gjej dot fjal, sharje m t madhe,
9 pr t t cilsuar, ty, or burracak -
10 ti pra merdhe pran, ti q t urrej?
11 Ssht kjo kuraj, ssht as guxim,
12 tu dalsh prpara dhe ti shohsh me sy
13 njerzit e dashur, qu ke br keq;
14 ksaj i thon tro paturpsi.
15 ... Jetn ta shptova, si e din Grekt
16 me t cilt hipe n anien Argo,
17 kur ty t drguan t vsh nn zgjedh
18 demat q lshojn flak e zjarr nga goja
19 Un at dragua q rri gjith zgjuar
20 dhe ruan lkurn me qime t art
21 un vete vrava edhe ksisoj
22 pr ty un qesh drit shptimtare.
23 M pas tradhtova, atin e shtpin
24 e me ty s bashku erdha tok n Iolk,
25 Gjith ato t mira parasysh si more,
26 po m tradhtove, tjetr grua more
27 ndonse at u bre, ndonse ke fmij;
28 Hajde pra t flasim, si dy miq t mir,
29 ndonse gj t mir do t pres nga ti?
30 Ska dyshim se shum femra n Greqi
222
31 do t thon mbase se m ke shprblyer

32 pr kto t mira q t bra un
33 dhe se do t kem gjetur n fytyrn tnde
34 burr plot me bes, nj burr si duhet;
35 po mua t mjern syrgjyn po m nisin,
36 ktej m dbojn pa miq e t shkret,
37 O Zot! Si njeriut i ke falur mjetin
38 t dalloj, t shoh arin q sht kallp,
39 ndrsa asnj shenj mi t liqt svure
40 q t na tregoje ligsine tyre?
Jasoni:
41 Sdo t zinte ngoje askush emrin tnd.
42 Ti m shan dhe qahesh, pse po marr pr grua
43 bijn e monarkut q sundon ktu;
44 po do t provoj se n kt pun
45 jo vetm me mend e murti u-solla,
46 po dhe plot me dhembje pr ty e fmijt;
47dhe ktu arriva si nj muhaxhir,
48 a do mund t gjja m t lumtur fat,
49 se sa t martohem me vajzn e mbretit?
50 ... Jo pse sm plqente shtrati yt, moj grua,
51 po e bra vetm pr kt qllim:
52 q t rrojn mir, - gjja m e par -
53 t mos na mungojn ato q na duhen;
Medea:
54 Po t kishe qen njeri jo i lik,
55 duheshe m par t m mbushje mendjen
56 pr kt martes dhe t mos e bje
57 fshehura atyre q i quan miq.

Prktheu: Sotir Papakristo
223
N pyetjet 1-4 rrethoni njrn nga prgjigjet
1. Do ta renditni tragjedin e Euripidit n veprat e autorve t: (1 pik)

a. Realizmit
b. Klasicizmit
c. Antikitetit
d. Mesjets
2. Pjesa q sapo lexuat tregon: (1 pik)

a) Medea prballet, dialogon me Jasonin
b) astin kur Medea mediton
c) Medea monologon
d) prkdhel djemt
3. N bisedn Jason-Medea, ajo: (1 pik)

a) i lutet atij
b) e kshillon
c) e qorton
d) e krcnon
4. Figura retorike q shfaqet m dendur n kt pjes sht: (1 pik)

a) hiperbola
b) epiteti
c) krahasimi
d) metafora
5. A ka nj konflikt n kt fragment? Tregoni cili sht ai. Identifikoni zrat e konfliktit dramatik.
Ilustroni.
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
________________________________________________
(4 pik)
6. a) Si e emrton Medea Jasonin?________________________________________________ (1 pik)

b) `mjete stilistike jan prdorur?___________________________________________ (1 pik)
c) Cili sht roli i mjetit q identifikuat? Pse e emrton kshtu Medea Jasonin?
_____________________________________________________________________________
______________________________________________________________________ (2 pik)
7. A gjeni fenomene t prshkruara n kto vargje, q mbeten ende aktuale?

Ilusroni___________________________________________________________________________
8. __________________________________________________________________________ (2 pik)
a) A e urren vrtet Medea Jasonin? __________________________________________ (1 pik)

b) Veoni pyetjen retorike __________________________________________________ (1 pik)
9. Risia q solli Euripidi n teatrin antik sht (shkruani vetm nj tipar):__________________ (1 pik)
Ilustroni___________________________________________________________________(1 pik)
10. a) Dalloni anakronin ________________________________________________________(1 pik)

b) Pse kapet pas ktij fakti Medea? Prmendni dy arsye. __________________________ (2 pik)
224
11. Parafrazoni n variantin letrar vargjet:
Ti, njeri i dobt, i ligu i bots!

Nuk gjej dot fjal, sharje m t madhe,
pr t t cilsuar, ty, or burracak
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________ (3 pik)
12. `pjes ligjrate jan fjalt e nnvizuara?

po dhe plot me dhembje pr ty e fmijt;
me _________________________________________________________________________ (1 pik)
dhembje _____________________________________________________________________ (1 pik)
13. Krijoni nj tekst prshkrues me tre paragraf duke prdorur detaje nga fragmenti.
Tema: Dhimbja e Medeas
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________ (4 pik)
Ideja/teknikat e Stili Sintaksa Drejtshkrimi

prshkrimit
1 pik / 1 pik / 1 pik / 1 pik /
225
elsi i testit
Medea, Euripidi
Akti III, skena I
Pyetja 1. (c)
Pyetja 2. (a)
Pyetja 3. (c)
Pyetja 4. (b)
Pyetja 5. (4 pik)
Po, ka konflikt. sht konflikti mes mendsis s Medeas (familja monogame) dhe mendsis s Jasonit
(familja poligame)
(1 pik)
Zrat e konfliktit: Medea dhe Jasoni
(1 pik)
Ilustrim
Nga fjalt e Medeas:
Po m tradhtove, tjetr grua more.
(1 pik)
Nga fjalt e Jasonit:
A do t mund t gjja m t lumtur fat,
sesa t martohem me vajzn e mbretit? (1 pik)
ose
Pse po marr pr grua
bijn e monarkut q sundon ktu?
Pyetja 6.
a) Emrtimi q Medea i bn Jasonit: Njeri i dobt, i ligu, burracak
(1 pik, nse gjen vetm nj hollsi)
b) Mjeti stilistik sht epiteti.

(1 pik)
c) Roli i epitetit, si mjet stilistik, sht t cilsoj frymor, jofrymor etj.
(1 pik)
- N fragment ai prdoret qllimisht nga Medea pr t cilsuar dhe portretizuar Jasonin, pr t thn se
sht i lig, burracak.
(1 pik)
Pyetja 7.
Po, ka fenomene q jan aktuale, t tilla si tradhtia, martesa e dshtuar, martesa e dyt pr interes,
familje poligame etj. (1 pik, nse gjen njrin nga kto fenomene)
Ilustrim
Pse po marr pr grua
bijn e monarkut q sundon ktu?
ose
Po m tradhtove, tjetr grua more.
(1 pik)
226
Pyetja 8.
Medea vihet n mdyshje (vini re prdorimin e pyetjes retorike). Ajo e do ende Jasonin, gj q
justifikohet nga zemrimi i saj, por, n t njjtn koh, Jasoni ishte kthyer n nj armik kryesor pr
Medean. Ajo urren zgjedhjen e Jasonit. Ndaj e l me pikpyetje.
(1 pik)
Pyetja retorike sht: Ti, pra, merdhe pran, ti q t urrej?
(1 pik)
Pyetja 9.
Risit q solli Euripidi n teatrin grek:
N teatrin e Euripidit gjejn vend edhe njerzit e thjesht.
Ai krijoi n teatr nj figur mjaft bashkkohse, tipin e femrs q lufton pr gjetjen e vetvetes dhe
afirmimin e personalitetit. N kt mnyr, Euripidi e afron artin me realitetin.
Sipas Aristotelit, ndryshe nga tragjediant e tjer, q i paraqesin njerzit ashtu si duhet t jen, Euripidi i
paraqet ashtu si jan n realitet.
Fryma e fatalitetit, q sundoi heronjt e tragjedis antike, tek Euripidi mori nj form tjetr, at t
mallkimit shoqror, si vihet re nga vdekja e Fedrs dhe e Hipolitit, viktima t mostolerancs morale, apo
te kundrvnia aktive e Medeas ndaj pushtetit mashkullor dhe statusit social t emigrantit.
(1 pik)
Ilustrim
Sdo t zinte ngoje askush emrin tnd.
Ti m shan dhe qahesh, pse po marr pr grua
bijn e monarkut q sundon ktu;
po do t provoj se n kt pun
jo vetm me mend e murti u-solla,
po dhe plot me dhembje pr ty e fmijt;
ose
dhe ktu arriva si nj muhaxhir,
a do mund t gjja m t lumtur fat,
sesa t martohem me vajzn e mbretit?
ose
duheshe m par t m mbushje mendjen

pr kt martes dhe t mos e bje
fshehur atyre q i quan miq.
(1 pik)
Pyetja 10.
Anakronia
Jetn ta shptova, si e din grekt

me t cilt hipe n anien Argo,
kur ty t drguan t vsh nn zgjedh
(1 pik)
Roli i anakronis: Medea e prmend kt fakt pr:

a) tì kujtuar Jasonit ndihmn e saj, qoft dhe pr t kujtuar koht e lumtura.
(1 pik)
b) pr ta qortuar si nj burr mosmirnjohs. (1 pik)
227
Pyetja 11.
Parafrazimi:
i qndron ides (1 pik)
ruan epitetet (1 pik)
saktsia e fjalive dhe e fjalve nga ana gjuhsore (1 pik)
Pyetja 12.
me - parafjal e rass kallzore.
(1 pik)
dhembje - emr.
(1 pik)
Pyetja 13.
Ideja/teknikat e prshkrimit:
I qndron ides dhe prdor mir teknikat e prshkrimit.
(1 pik)
Stili dhe origjinaliteti.
(1 pik)
Sintaksa:
Ka shumllojshmri t fjalive. Kuptimi i tyre.
(1 pik)
Drejtshkrimi:
Shkruan sakt fjalt nga ana drejtshkrimore.
(1 pik)
228
Modele pyetjesh mbi programin e zhvilluar nga eposi deri te klasicizmi
1. far karakteri kishte vjershrimi gjat Mesjets? Shkruani disa nga eposet m t prmendura
europiane.
2. Prse hiperbola sht figura mbizotruese e eposeve?
3. Radhisni veorit e eposit:

4. Duke u ndalur n veorit e Eposit t Kreshnikve, prpiquni t shpjegoni seciln prej tyre:
thelbi mitologjik
thelbi historik
kulti i liris
heroi fantastik
figura e hiperbols
5. Ndrtoni strukturn e Komedis hyjnore.
6. Dante Aligeri i prket periudhs historike t:

- Antikitetit
- Mesjets
- Reformacionit
7. Pse poema e Dante Aligerit quhet alegorike? Zbuloni disa nga shtresat e saj kuptimore n drejtim t:
politiks
moralit
fes
intimes
porosis universal
8. Cilat personazhe zgjodhi Danteja pr ta shoqruar n prtejbot?
a. Eskilin
b. Prometeun
c. Virgjilin
. Beatrien
9. Vepra Komedia hyjnore ka si gur themeli figurn e:
a. krahasimit
b. alegoris
c. epitetit
10. Bazuar n vargun KRIJUESIN TIM E SHTY DREJTSIA E TIJ, thoni lidhje ka drejtsia e
Perndis me krijimin e Ferrit?
11. efekt ka prdorimi i germave t mdha t shtypit n tri strofat e para?
12. Kur lindi letrsia humaniste?
229
13. Pse letrsia e Rilindjes quhet edhe humaniste?
14. Prmendni prfaqsuesit m n z t letrsis s Rilindjes.

15. Don Kishoti trulloset nga romanet e kalorsis, sepse:
a. i mungon dshira pr tkuptuar;
b. i mungon vshtrimi kritik;
c. sht budalla;
. sht aventurier;
d. romanet e kalorsis synojn ta mashtrojn lexuesin.
16. Argumentoni pse personazhi i Don Kishotit sht qesharak dhe patetik.
17. Si rrfen autori te Don Kishoti?
- n mnyr t drejtprdrejt
- me nntekst
18. Prgjigjen tuaj argumentojeni duke ilustruar.
19. A mendoni se Sano Panoja luan rol t dyfisht pr Don Kishotin? N kuptim?
20. Komentoni thirrjen e Don Kishotit drejtuar mullinjve me er: Mos ikni, frikacak e burracak, se nj
kalors i vetm po ju atakon! veti t Don Kishotit zbulohen ktu?
21. sht dukuria e donkishotizmit?
22. Disa nga elementet e strukturs s drams jan:

a. aktet
b. paragraft
c. kapitujt
. didaskalit
23. Humanizmi i Rilindjes Europiane prfaqson:

a. dilemat e kohs
b. botkuptimin e epoks
c. zhvillimin qytetrues
24. Kryeheroi i tragjedis Hamleti mishron:
a. filozofin e Epikurit
b. filozofin e Rilindjes
c. filozofin e Hegelit
25. Duke u ndalur n veorit e tragjedis Hamleti, shpjegoni seciln prej tyre:
personazhi kompleks
dilema tragjike
struktura e tragjedis
gjuha e pasur
hamletizmi
26. Bni nj ese duke u mbshtetur n shprehjen e Hamletit: T rrosh a t mos rrosh...
27. Fantazma n tragjedin Hamleti ngjan me:

a. Erazmin e Roterdamit
b. princin e Makiavelit
c. orakullin e Delfit
28. Hamleti sht quajtur zdhns i ideve humaniste t Shekspirit. Ilustrojeni kt mendim.
230
29. Prpiquni t argumentoni pse Fantazma nuk i shfaqet Gertruds, po vetm Hamletit. (Te kush i ka
varur shpresat Fantazma?)
30. Interpretoni thnien e Hamletit drejtuar s ms: n kohn ton... u dashka vet virtyti ti krkoj
ndjes vesit.
31. Pse teatri elizabetian njihet si epoka e art e teatrit anglez?
32. Cilat jan tri periudhat letrare t letrsis s vjetr shqipe dhe cilt jan prfaqsuesit kryesor t
tyre?
33. vend z Marin Barleti n historin e letrsis shqiptare? Pse themi se emri i tij sht i lidhur
prgjithmon me emrin e Sknderbeut?
34. N veprn Histori e Sknderbeut, n raport jan dshmia historike me imagjinatn letrare?
35. Besoni te fuqia e fjals? Prse?
36. Argumentoni se ku qndron fuqia e fjals s Sknderbeut kundrejt princrve. Te bindja apo te frika?
37. far jan:

- Litanit
- Psalmet
- Himnet
38. Flisni pr disa nga veorit kryesore t Humanizmit Europian.
39. far kishte origjinale Humanizmi shqiptar n krahasim me at europian?
40. Kush sht poeti i par i letrsis shqipe?
41. jan Sibilat?
42. Pse emrat e sibilave ai i lidh me vendet shqiptare?
43. Cilat jan parimet kryesore t klasicizmit hartuar nga Bualoi?
44. Bni dallimin ndrmjet termave klasicist dhe klasik.
45. Parimi mbi t cilin Molieri e ngre veprn e tij sht:

a. t msosh prmes filozofimit
b. t msosh prmes argtimit
c. t msosh prmes zhgnjimit
46. Molieri krijoi dy lloje t reja komedie. Cilat jan ato dhe ku qndron dallimi mes tyre?
47. Si e zbaton Molieri parimin e tri uniteteve n komedin Tartufi?
48. Molieri sht shprehur se komedit e tij kan pr qllim t msojn duke argtuar. Tregoni sa ia ka
arritur Molieri qllimit t vet me komedin Tartufi.
49. Ku ndihen veorit e klasicizmit n tragjedin Abeli t Haxhiademit?
231
HARTIMI I PROJEKTIT KURRIKULAR

VITI SHKOLLOR: 2016-2017
FUSHA: GJUHT DHE KOMUNIKIMI
LNDA: GJUH SHQIPE DHE LETRSI
SHKALLA V
KLASA X
Dy fjal pr projektin
Projekti do t konsiderohet si nj model t shkruari, prmes t cilit nxnsit do t parashtrojn idet dhe
synimet e tyre pr nj pun q pritet t bhet.
Projekti do t konsiderohet edhe si nj mnyr e t prshkuarit t aktiviteteve ose t punve q kryhen
prmes nj planifikimi. N lndn e letrsis, si t gjith kto lloje projektesh, ato shihen edhe si pjes e
prpunimit t njohurive t marra prgjat procesit t t nxnit.
Hartimi i projektit duhet vlersuar si nj mnyr t shkruari. N projekt, krahas synimeve, do t
shnohen edhe objektivat q pritet t arrihen, hapat q duhet t ndiqen, koha kur do t kryhet, kush do
ta kryej, materialet q do t prdoren, buxheti q nevojitet, aktivitetet q do t kryhen, vlersimi q do ti
bhet etj.
Mbi t gjitha, ky projekt do t shihet si nj veprimtari, e cila synon t prfshij t gjith nxnsit n pun
t prbashkta, rezultatet e t cilave do t jen fryt i bashkpunimit t nxnsve si pjes e nj grupi
pune. Thelbi i projekteve kurrikulare, n fakt sht edhe vet origjinaliteti q do t sjellin nxnsit.
Objektivat e projektit
Synimi i ktij projekti sht njohja sa m e plot e veprimtaris s nj shkrimtari, duke shfrytzuar gjith
njohjen gjuhsore, letrare, studimore dhe analitike.
Pr t arritur kt synim duhet:
- T njohim jetn e autorit.
- T takojm (nse mundemi) bashkkohs t autorit pr t marr materiale autentike t jets
dhe veprs s tij.
- T krkojm dhe gjejm veprn e tij t plot.
- T hulumtojm n veprat e shkrimtarit prmes fjals s tij.
- T shkruajm duke reflektuar mbi veprn e shkrimtarit t paraplqyer, nprmjet sjelljes s
shkrimeve t natyrave t ndryshme: vlersuese, argumentuese etj., q kan t bjn me kndvshtrimin
ton lidhur me veprat e shkrimtarit t zgjedhur.
- T prgatisim recensione lidhur me veprn.
- T njohim n mnyr shteruese veprn e shkrimtarit.
- T prgatisim album me pamje nga veprimtaria e tij.
- T prgatisim fletpalosje, postera, gazet pr t reklamuar sa m mir punn e kryer.
Etapat e projektit
Puna pr hartimin e nj projekti mund t prshkruhet prmes etapave t mposhtme:
Titulli
Qllimi
Synimet
Objektivat
Prshkrimi
Prfituesit
Kalendari i veprimtarive
Bashkpunimi
Bashkdonatort
232
Buxheti
Vlersimi i projektit
M posht po detajojm organizimin e punve n or t veanta.
HAPI I PAR
Paraqitja e projektit dhe ndarja e grupeve t puns.
Klasa ndahet n aq grupe pune sa msuesi/ja mendon se numri brenda grupit sht i mjaftueshm pr t
prballuar materialin.
Njri prej nxnsve brenda do grupi, me plqimin e shumics, zgjidhet kryetar i grupit dhe i jepen disa
detyra:
- t merret me ndarjen e detyrave brenda grupit;
- t ndihmoj n do rast shokt kur hasin ndonj vshtirsi;
- t jet personi ky q n do ast do t komunikoj me msuesin/en dhe do t raportoj pr
punn e kryer apo pengesat e hasura.
Duke komunikuar me njri-tjetrin, nxnsit antar t nj grupi do t zgjedhin nj autor t plqyer nga
shumica e tyre. Autori mund t jet shqiptar apo i huaj, por duhet t marr miratimin e msueses pr tu
thelluar m tej.
HAPI I DYT
Ndrtimi i titullit t projektit dhe synimet q duam t arrijm me t.
Secili prej grupeve n kt faz ka mbrritur me emrin e autorit m t plqyer, mbi t cilin do t punojn.
Duke u konsultuar, gjat ksaj ore do t kemi ndrtuar titujt e puns me projekte. P.sh., W. Shekspir, m i
madhi nga mjeshtrit e fjals, pena e t cilit ngriti monumente arti.
HAPI I TRET
Prgjat ksaj ore do t diskutojm me grupet e puns mbi:
- krkimet e kryera n bibliotek mbi informacionet e vjela pr temn e dhn;
- krkimet e kryera n internet;
- leximet e veprave t ngarkuara brenda grupit;
- nxjerrjen e shnimeve t nevojshme.
HAPI I KATRT
Prgjat ksaj ore do t merremi me:
- Skedimin e materialeve t marra nga burimet e pasqyruara m sipr pr secilin grup pune.
- Ndrtimin e nj interviste apo pyetsori, drejtuar bashkmoshatarve, pr t par se sa informacion
kan ata mbi autort e zgjedhur nga grupet e puns me projekte.
Detyr pr t ardhmen:
Prpunimi dhe nxjerrja e konkluzioneve t pyetsorit.
HAPI I PEST
- Prfundimet e nxjerra pas prpunimit t informacionit t marr nga pyetsori pr do grup pune.
- Detyrat apo objektivat q na dalin pas ktij diskutimi.
- Prgatitjen, sistemimin dhe klasifikimin e materialeve.
HAPI I GJASHT
233

- Prgatitjet e varianteve t para dhe diskutimet mbi kto pun n grupe t vogla.
HAPI I SHTAT
Marrja e nj vlersimi paraprak nga msuesi/ja pr punt e kryera.
Detyra pr t ardhmen:
Duhet t punojm pr t plotsuar, sistemuar apo organizuar m mir informacionet e paraqitura deri n
kto momente nga secili nxns.
Po ashtu, do t diskutojm me grupet e puns mbi:
- Prgatitjen prfundimtare t albumit me fotografi pr autorin e zgjedhur nga do grup.
- Prgatitjen e nj reklame.
- Prgatitjen e nj posteri.
- Prgatitjen e nj fletpalosjeje.
HAPI I TET
- Prgatitjen e variantit prfundimtar.
- Ndrtimin e materialeve t shkurtra dhe thelbsore pr hartimin e nj gazete.
HAPI I NNT
- Prgatitjen e variantit prfundimtar t gazets s puns me projekte nprmjet bashkpunimit t t
gjitha grupeve t puns.
Objektivi:
T bashkpunojm pr t sjell n syt e bashkmoshatarve shkrimtart m n z t periudhave q
kemi studiuar dhe monumentet e tyre letrare.
HAPI I DHJET
ORA 1
Paraqitja e projektit prfundimtar pr grupin e par dhe mbrojtja e tij prball nj publiku t gjer (nxns
klase, nxns shkolle, msues, t ftuar, t interesuar etj.).
Prgatitja e nj koktejli nga grupi i par.
ORA 2
Paraqitja e projektit prfundimtar pr grupin e dyt dhe mbrojtja e tij prball nj publiku t gjer (nxns
Prgatitja e nj koktejli nga grupi i dyt.
ORA 3
Paraqitja e projektit prfundimtar pr grupin e tret dhe mbrojtja e tij prball nj publiku t gjer (nxns
Prgatitja e nj koktejli nga grupi i tret etj.
234
HAPI I FUNDIT
Prfundimet e nxjerra nga msuesi/ja mbi punn me projekte, angazhimin, pritshmrit, prparsit,
arritjet.
Vlersimi i punve t nxnsve do t bhet duke pasur parasysh disa pika:
v planin e projektit kurrikular pr do grup;
v zbatimin e tij nga secili grup;
v menaxhimin e informacionit;
v etikn e puns n grup;
v prfundimet e nxjerra nga secili grup pune;
v punt krijuese t do grupi;
v mnyrn e paraqitjes.
KRITERET E VLERSIMIT
MINIMALE: (NOTA 5)
- Prgatit materialin e krkuar me goj ose me shkrim dhe e paraqet (dorzon at n afatet e krkuara).
MJAFTUESHM: (NOTA 6)
- Trajton temn e krkuar duke prdorur informacionin e dhn dhe respekton kriteret e krkuara (me
shkrim elektronik, jo m pak se 2 faqe e shkruar dhe paraqitje me goj jo m shum se 5 minuta).
MESATAR: (NOTA 7)
- Shtjellon argumentin e krkuar nga tema dhe respekton afatet dhe kriteret e vendosura m sipr.
MIR: (NOTA 8-9)
- Prdor shembuj dhe citime nga bibliografia e rekomanduar, q shrbejn pr trajtimin e tems.
- Rendit qart dhe logjikisht materialin.
- Prdor nj gjuh korrekte dhe pa gabime.
SHUM MIR: (NOTA 10)
- Ka origjinalitet n trajtimin e tems.

- Prdor sakt dhe me korrektsi bibliografin.
- Prdor nj gjuh t qart dhe pa gabime.
SUKSESE
Un nuk besoj q dikush do ti ket msuar ndonjher dika dikujt tjetr. Dyshoj n vlern e msimdhnies.
E vetmja gj q di, sht se kush do t msoj, mson. Nj msues i mir, mund t jet dikush q ti bn
m t lehta gjrat, sht ai q e mbush tavolinn dhe u provon t tjerve se sht trheqse, nxitse, e
mrekullueshme; dhe i fton t han.
Karl Roxhers
235
236
237
238
239
240

Libri Mesuesit-LETERSIA 10

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

Libri Mesuesit-LETERSIA 10

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

Evelina Doka

Shtpia botuese Albas

VITI SHKOLLOR: 2016-2017

NGA KTO: PRSRITJE 2 OR

PROJEKTE OSE BISEDA 3 OR

Rezultatet kryesore t t nxnit sipas kompetencave ky

Kompetenca e komunikimit dhe e t shprehurit

Kompetenca pr jetn, siprmarrjen dhe mjedisin

ANALIZA DHE INTERPRETIMI I TEKSTEVE T GJINIVE DHE LLOJEVE T NDRYSHME LETRARE

Elementet e tekstit letrar:

a) Fabula dhe subjekti

c) Mjedisi, koha dhe atmosfera

e) Stili dhe gjuha

Konteksti historik, kulturor, ekonomik, politik, shoqror

Lidhja mes tekstit dhe lexuesit

Reflektimi ndaj tekstit

Ndrtimi dhe komunikimi i argumenteve

Vlerat dhe qndrimet

VLERSIMI I LETRSIS SHQIPE DHE BOTRORE N PERIUDHA T NDRYSHME LETRARE

REZULTATET E T NXNIT SIPAS KOMPETENCAVE T LNDS PR TEMATIKAT:

2. Letrsia antike greke dhe romake

Tematika 1. Letrsia, gjinit dhe llojet letrare

analizon lidhjet e letrsis m artet e tjera;

prcakton gjinin letrare, s cils i prket nj vepr;

Tematika 2. Letrsia antike greke dhe romake

- veon momentet kryesore t jets dhe t veprs s Homerit;

- vlerson rndsin e Homerit n epokn e tij dhe n letrsin e mvonshme;

- prshkruan momentet kryesore t jets dhe t veprs s Eskilit;

- analizon tiparet dalluese t krijimtaris dhe t filozofis (q gjen shprehje n vepr) s

- prshkruan momentet kryesore t jets dhe t veprs s Euripidit;

- analizon tiparet karakteristike t tragjedive t tij;

- vlerson risit q solli n letrsin antike greke.

7 Poema epike Madhshtia e Bised, pema e Vlersim individual (i diferencuar); Teksti i

8 Studim teksti: Iliada, Flasim pr Paraqitja e puns, Vlersim individual; Teksti i

26 Testim 1 Pun me tekstin Pun individuale Vlersim individual Flet A4

Tematika 3. Letrsia gojore shqiptare

Tematika 4. Eposet n Mesjet

Tematika 5. Nga Mesjeta n Rilindje

Tematika 6. Rilindja dhe Humanizmi europian

Nr TEMATIKA TEMA MSIMORE SITUATA E T METODOLOGJIA DHE VLERSIMI BURIMI DHE

28 Proza popullore Bised pr pasurin Vrojtim, pyetje-prgjigje, Vlersim individual; Teksti i

33 Koment, Fuqia Nxnsi/ja zbulon Metoda e Msuesi/ja mund t bj nj vlersim Teksti i

35 Analiz, Nxnsi/ja kupton se si Metoda e Msuesi/ja mund t bj nj vlersim Teksti i

39 Pun me Pun me Diskutojm pr teknikat e Pun individuale Vlersim individual me shkrim Si t

40 Pun me Diskutojm pr teknikat e Pun individuale Vlersim individual me shkrim Si t

REZULTATET E T NXNIT SIPAS KOMPETENCAVE T LNDS PR

6. Rilindja dhe Humanizmi europian

Tematika 6. Rilindja dhe Humanizmi europian

Tematika 7. Humanizmi shqiptar dhe letrsia e vjetr shqipe

imagjinatn dhe t menduarit pr t prfituar vlera dhe qndrime nga t tilla or

Shnim. Ka tema msimore pr t cilat jan dhn dy modele.

Fusha: Gjuht dhe komunikimi Lnda: Letrsi Shkalla: V Klasa: X

Letrsia, diskutim rreth natyrs s saj.

Organizimi i ors s msimit

Parashikimi: Bised, Stuhi mendimi

ndikon te emocionet vepra n proz

prfytyron nj realitet stili i veant i veprs

Ndrtimi i njohurive: Diagrami i venit, pun n grupe, pun e pavarur

Shkenca pr letrsin Shkencat ekzakte

-nj lloj i njohjes shkencore

Prforcimi i njohurive: Pun n dyshe

Vlersimi: Nxnsit do t vlersohen pr :

Fusha: Gjuht dhe komunikimi Lnda: Letrsi Shkalla: V Klasa: X

Parashikimi: Bised, karrigia e nxeht