RADAR I SONAR

principi i primjene
Tomislav Dumani
 Sadraj
z Radar:
z Povijesni razvoj
z Osnovni princip
z Radarska antena
z Magnetron
z TIPOVI RADARA
z Ogranienja radara
z Sonar:
z Povijesni razvoj
z Aktivni sonar
z Pasivni sonar
z VRSTE SONARA
z Zakljuak
RADAR
 RADAR
povijesni razvoj
z 1904. Christian Huelsmeyer patentirao
Telemobiloscope
z Detektirao brod u magli ,ali ne i njegovu poziciju
z 1936. Zoltan Bay konstruira prvi pravi radar u
Tungsramovom laboratoriju
z Velika Britanija ga ubrzo poinje koristiti u vojne
svrhe
z 1940. koriten u Bitci za Britaniju
z Glavni uzrok neuspjeha njemake invazije
 RADAR
osnovni princip
z Koristi se za detekciju i utvrivanje poloaja objekata
pomou elektromagnetskih valova
z Valne duljine od nekoliko mm do 100 m.
z frekvencije. 3 MHz-300 GHz
z Izvor signala:generatorske cijevi-magnetron ili klystron
z Valovi se odbijaju od prepreke,te nastaje radarska jeka
z Kompjuter analizira bitne karakterisitike,tj. period izmeu
slanja signala i primitka odbijenog signala,te smjer iz
kojeg stie odbijeni signal
z Dopplerov efekt-ima bitnu ulogu u radu
z Omoguava odreivanje brzine gibanja mete
z Radar u Astronomiji-omoguava mjerenje tonih
udaljenosti izmeu Zemlje i planeta,te praenje asteroida
oko Zemlje
 Radarska antena
z Najea vrsta je
parabolina antena
z Stvara usmjereni snop
z alje 2 signala razliitih
frekvencija
z Jedan slui za
automatsko upravljanje
z Drugi signal slui za
detekciju
z Rotira se pomou
elektromotora
z Bitna karakteristika je
veliina otvora antene
 Magnetron
z Vakuumska dioda sa uarenom
katodom
z Magnetsko polje 2 jaka magneta
uzrokuje kruno gibanje elektrona
z Polja su paralelna sa katodom
z Elektroni doalze u udubine na
stijenki anode koje slue kao
rezonantna kuita
z Elektroni velikom brzinom
mijenjaju smjer gibanja
z Na anodi se javlja AC
z Udubine predstavljaju LC krugove
u paraleli
z Nastaje EM zraenje vrlo visoke
frekvencije
z Izvor mikrovalova [2.4 GHz]
z Napaja se preko modulatora
[pulsera]
z Napon napajanja 4 kV DC
 TIPOVI RADARA
z PULSNI RADAR
z CW
z SLR
z SAR
z Primarni i sekundarni sustav radara
 PULSNI RADAR
z Emitira radio-valove u kratkotrajnim pulsevima
z T=0.05-1ms
z Antena je istodobno odailja i prijemnik
z Generator alje pulseve prema odailjau
z Istodobno se odvija i prijem
z DUPLEXER:-slui kao prekida koji onemoguava
prijenos tragakog signala na prijemnik
z Prikazivanje funkcionira kao kod osciloskopa:
z -generator kontrolira vremensku bazu
z -primljeni signal nam odreuje vertikalni otklon ili
intenzitet zrake
z -trajanje pulsa odreuje poziciju oznake (toka ili
linija),to nam omoguava odreivanje udaljenosti mete
PULSNI RADAR
 PULSNI RADAR
z tedi energiju
z lako ustanovljavanje trajanja pulsa
z Lako ustanovljavanje udaljenosti objekata
z Potrebna je samo jedna antena
z Mjerenje udaljenosti ovisi o tonosti
odreivanja perioda impulsa
 CW RADAR

z Continuous Wave Radar

z Radio valovi se emitiraju neprekidno
z Ako se meta giba,javlja se Dopplerov efekt
z Frekvencija reflektiranog vala je razliita od
odaslanog vala
z Mogue je ustanoviti brzinu mete
z Za odreivanje udaljenosti potrebno je stalno
mijenjati frekvenciju odaslanog signala
z Vea udaljenost-vei broj promjena frekvencije
z Rezultati su precizniji nego kod pulsnog radara
 SLR RADAR
z Sustav se koristi za radarsko
snimanje terena iz letjelice
z Radarski snop se iri bono od
letjelice
z Azimut-smjer gibanja letjelice
z Razluivost u smjeru gibanja
ovisi o veliini antene, u
okomitom smjeru [range] o
irini radarskog radarskog
snopa
z Radi u mikrovalnom podruju-
ne ometaju ga praina i oblaci
z Ovisno o veliini antene i visini
leta, moe snopom pokriti
podruje do par kilometara
 SAR RADAR
z Synthetic Aperture Radar
z Djeluje na slian nain kao i
SLR
z Pokriva puno vee podruje
nego SLR
z Antena se pomie sama u
kratkom vremenu u smjeru
gibanja letjelice
z Time se stvara privid velike
antene
z To omoguava pretraivanje
velikih povrina sa antenama
malenog radijusa
 SAR RADAR
z Koristi se u kartografiranju
z Astronomija- radarske slike planeta
z SAR prikaz Indijskog oceana:
Primarni i sekundarni sustav radara

z Koriste se u zrakoplovstvu
z PRIMARNI:Jedna antena kao
primopredajnik ili 2 antene [odailja i
prijemnik]
z SEKUNDARNI: identifikacija zrakoplova
pomou signala iz same letjelice
z Redovito se koriste 2 antene+avionski
radar
 Ogranienja radara
z Snaga reflektiranog zraenja ovisi o snazi
radara, refleksivnosti povrine,udaljenosti
izmeu radara i mete, te o anteni
z Bitna je uloga polarizacije-izbjegavaju se
smetnje
z Krunom polarizacijom se smanjuju smetnje
zbog kie
z um- nemogue ga je eliminirati
z Najjai izvor uma je odailja
z Toplinsko zraenje iz okoline takoer ometa
signal
 SONAR
z Razvijen 1912: G. Behm
z U primjenu stupio nakon Titanica
z Razvoju je pridonjela izgradnja
podmornica
z 1960. pomou sonara izmjerena dubina
jarka Maryani u Tihom Oceanu
z Upotrijebljen i u traganju za Nessie iz Loch
Nessa
Aktivni sonar
 Aktivni sonar
z Sastoji se od izvora ultrazvuka [10-30kHz] i prijemnika,tzv.hidrofona
z Nalaze se na dnu broda
z Zvuk se dobiva pomou piezoelektrinog efekta ili magnetostrikcije-
promjenom magnetskog polja mijenja se oblik membrane u tom
polju
z Membrana titra i proizvodi ultrazvuk
z Brzina zvuka u vodi-oko 1500 m/s
z Ovisi o sastavu vode i o temperaturi
z Kompjuter mjeri vrijeme izmeu emitiranja i primitka zvuka
z Tako mjerimo dubinu
z Pomou Dopplerovog efekta se moe ustanoviti brzina gibanja mete
u vodi
z Smjer-preko relativnog vremena dolaska zvuka do svakog
hodrofona
z Moe se mjeriti i relativne amplitude dolaznih valova
 Pasivni sonar
z Slua
z Hidrofoni registriraju zvuk,koji se pretvara u
elektr.impuls
z Impuls se moe pretvoriti u zvuk-operator
sluanjem identificira plovilo
z Svako plovilo ima specifian zvuk
z Osnovna tekoa je buka koju stvara plovilo na
kojem se pasivni sonar nalazi
z Zato se npr. za hlaenje motora atomskih
podmornica ne koriste pumpe,nego gorivni
lanci ili baterije
 VRSTE SONARA
z SIDE LOOKING SONAR
z MULTIBEAM SONAR
 SIDE LOOKING SONAR
z SLS
z Frekventno podruje 100-
500kHz
z Vea frekvencija-bolja
razluivost,ali manji
doseg
z alje pulseve prema
dnu,okomito na smjer
gibanja senzora
z Mjeri se intenzitet
odbijenog zvuka
z Ne mjeri dubinu
z Nije montiran na trup
SIDE LOOKING SONAR
USS Monitor
 MULTIBEAM SONAR
z Mjeri dubinu vode
z Mjeri se vrijeme do povratka emitiranog
zvuka
z Obino je montiran na plovilo
z Podruje dna koje pokriva impuls ovisi o
dubini vode
MULTIBEAM SONAR
Luka New York
Kombinacija MBS i SLS
 Primjene sonara
z Kartografiranje morskog dna
z Podvodna istraivanja
z Civilni pomorski promet
z Ratna mornarica
 Zakljuak
z Radar i sonar imaju dosta iroko podruje
primjene
z Zrani i pomorski promet praktiki ovise o
njima
z Rade na vrlo slinom principu
HVALA NA PANJI !