AHAP KALIPI

(SEVYE 3)
YETERLLK KODU: 11UY0011-3

REViZYON 02, KASIM 2014

1
 NDEKLER

1.GR
2. KALIP PLANLARININ OKUNMASI
2.1. Yap Projeleri Genel bilgisi
2.2. Kalp Planlarnn Okunmas
3. AHAP KALIP YAPIMINDA SALII VE GVENLNE LKN
NLEMLER
3.1. Kiisel Koruyucu Donanm (KKD)
3.2. antiyedeki Risk Unsurlar ve kazlar
3.3. lk Yardm
4. AHAP KALIP YAPIMINDA KULLANILAN ALET VE EKPMANLAR
5. AHAP KALIP YAPIMINDA KULLANILAN MALZEMLER VE ARALAR
5.1. Malzemeler
5.1.1. Ahap
5.2. Aralar
5.2.1. iviler ve Bulonlar
5.2.2. Metal Dikmeler
5.2.3. Kelepe ve Kuaklar
6. PLANIN ZEMNE UYGULANMASI (APLKASYON)
6.1. Aplikasyon Genel Bilgisi
6.2. p skelesi Yapm Sreci
7. KALIP SKELELER
8. KALIP YAPIM SREC VE TEMEL LEMLER
8.1. Kalp Yzeylerinin Hazrlanmas
8.2. Ahap Kalp Sistemleri
8.2.1. Temel Kalplar
8.2.1.1. Tekil Temel Kalplar
8.2.1.2. Srekli Temel Kalplar
8.2.1.3. Plak (Radye) Temel Kalplar
8.2.1.4. Temel Akslar
8.2.2. Kolon Kalplar
8.2.3. Duvar Kalplar
8.2.4. Kiri Kalplar
8.2.5. Deme Kalplar
8.2.5.1. Plak Deme Kalplar
8.2.5.2. Dili Deme Kalplar
8.2.5.3. Asmolen Deme Kalplar
8.2.6. Merdiven Kalplar
8.2.6.1. Dz Kollu Merdiven Kalplar
8.2.6.2. Dnel Merdiven Kalplar
9. KALIP SKME LEMLER
10. KAYNAKLAR

2
1. GR

Kalp terimi, beton ile dorudan temas halinde bulunan kalp yzey elemanlar, gerekli
kalp tayc sistemini ve balama elemanlar btnn kapsamaktadr. Genelde kalp;
taze betonu istenilen ekil ve boyutlara sokmak, betonda yzey dzgnln
salamak, kendisini tayacak duruma gelene kadar betonu desteklemek iin tasarlanan
geici bir yap olarak tanmlanmaktadr.
Kalp ayn zamanda;
betonu mekanik tesirlerden korumak,
betonun nemini kaybetmesini nlemek,
betona sl yaltm salamak,
iileri, malzeme ve ekipmanlar ayn zamanda gei platformlarn (gerekli
olduu hallerde) tayabilmek,
d vibrasyon uygulanmas halinde vibrasyonu betona iletmek,
prekast beton bileenler retiminde kullanlmas halinde (gerektii durumlarda)
beton bileenlerin dkm alanndan tanmasna kolaylk salayabilecek
dayanmda olmak,
eklinde zetlenebilecek ikincil fonksiyonlara sahiptir.
Trkiyede konut yaplarnn yaklak %90nnn betonarme tayc sistemli olarak
retildii grlmektedir. retimin nemli bir ksm, geleneksel yapm yntemleri ile
birim retim leinde retim yapan kii ve kk mteahhitlik kurulular tarafndan
gerekletirilmektedir. Dier taraftan, betonarme yerinde dkm (in-sit) olarak
gerekletirilen yap retiminde kalp maliyetinin toplam betonarme sistem maliyetinin
yaklak olarak %30una kadar tutabildii bilinmektedir.
lkenin genel ortam artlarna uygun gelime eilimi gsterme durumunda bulunan yapm
yntemlerine parelel olarak kalp teknolojileri de; yap tasarm, kalp sistemi tasarm ve
retim organizasyonlarnda rasyonel deiiklikler ieren bir gelime sreci izlemektedir.
Ancak, geleneksel yntemlerle kalp yapmnda portatif elik tayc sistem (kalp iskelesi)
ve balant elemanlar kullanm yaygnlamakla beraber, kalp yzey malzemesi olarak
byk lde masif ahap (tahta) kullanmnn srd grlmektedir.
Geici bir yap durumunda bulunan kalplarn maliyetlerinin drlmesinde; yap
tasarm ve retim organizasyonunda salanacak rasyonel yaklamlarn yan sra, kalp
sisteminin tasarm srecinde uygun yzey malzemesi seimi retim maliyetleri ve
betonarme sistemin dayankll asndan nem tamaktadr.
Betonarme kalplar: kalp yzeyleri, kalp tayc sistemi (kalp iskelesi) ve balama
(birletirme) elemanlar gibi ana unsurdan olumaktadr. Beton yzey zelliklerini
dorudan etkileyen kalp yzeyidir. Ancak kalp yzeyini destekleyen tayc sistem ve
kalp sistemini birletiren elemanlarn kendi fonksiyonlarn en iyi ekilde yerine
getirmi olmalar arttr. Aksi takdirde zellikle beton dkm ve taze betonun
mukavemet kazanmas srecinde ciddi problemler ortaya kabilir. Bu bakmdan kalp

3
yzey performans yan sra tayc ve birletirici elemanlarn performans da nem
tamaktadr.
retim sistemleri asndan bakld zaman kalp sistemleri yap retim sistemlerinin
bir paras olarak grlmektedir. Yap retim sistemlerinin geleneksel ve endstriyel
olarak iki ana gruba ayrlmas, betonarme yap retiminin en nemli elerinden olan
kalp sistemlerini de iki ana gruba ayrmtr. Bu ekilde, betonarme kalplar;
geleneksel kalp sistemleri
endstriyel kalp sistemleri olmak zere iki ana grup olarak
dnlmektedir.
Endstriyel yap retiminde (prefabrik yap retimi) kullanlan endstriyel (prefabrik)
kalp sistemleri, bu blmn konusu olarak yer almayacaktr. Bu blmde geleneksel
betonarme kalplar zerinde durulacaktr.
Geleneksel yntemlerle betonarme yap retiminin en nemli ayrc faktr olan
yerinde yapm (in situ) geleneksel kalp sistemlerinin nemini artrmtr. Daha nceden
belirtildii gibi kalp maliyetlerinin yap retim maliyetleri ierisinde nemli yere sahip
olmas, kalp maliyetlerini drerek yap retim maliyetlerinin drlmesi tercihlerini
n plana karmtr. Yap retim sistemlerindeki teknolojik gelimeler paralel olarak
geleneksel betonarme kalplarnda da nemli gelimeler olmutur. Bu gelimeler
sonucunda geleneksel kalp sistemleri;
geleneksel kalp sistemleri
gelimi geleneksel kalp sistemleri gibi iki an gruba ayrlmtr.
Gelimi geleneksel kalp sistemleri ise kendi ierisinde
panel kalp sistemleri
tnel kalp sistemleri eklinde snflandrlmaktadr.
Geleneksel kalp sitemlerinde, kalp malzemesi olarak masif kereste ve ivi kullanlarak
kalp elemanlar hazrlanmakta ve birletirilmektedir. Bu nedenle, kalp skm zor
olmakta ve kalbn tekrara kullanm says kullanlan yere ve kullancnn becerisine
bal olarak 5-10 kere olabilmektedir.
Panel kalp sistemlerinde, masif ahap, kontrplak ve elik kullanlarak kalp elemanlar
hazrlanmakta ve zel metal montaj elemanlar kullanlmaktadr. Kalp skm
(demontaj eklinde olmakta) olduka kolay olmakta ve kalbn tekrara kullanm says
kullanlan yere ve kullancnn becerisine bal olarak 90-100 kere olabilmektedir.
Tnel kalp sistemlerinde ise kalp malzemesi olarak metal kullanlmakta,
birletirme ilemleri zel metal elemanlarla ve kaynaklamak sureti ile
yaplabilmektedir. Kalp kurma ve skme ilemleri ok hzl ve kolay olmaktadr.
Skme ve kurma ilemlerinde vinler kullan lmaktadr. Kalp kullanm says 1000
1200 kere olabilmektedir.
Dier bir yaklamla betonarme kalplarn kalpladklar yap elemannn trne gre;
Temel kalplar,

4
 Kolon kalplar,
Kiri kalplar,
Perde duvar kalplar,
Deme kalplar,
Merdiven kalplar,
eklinde snflandrlmaktadr.
Betonarme kalplarnn kullanm saylarndan da anlalabilecei gibi kullanlacak
kalbn tercihinde retim hacminin nemi byk olacaktr. lk maliyeti geleneksel
kalplara gre ok yksek olacak olan panel ve tnel kalplar, eer ngrlen tekrar
kullanma ulalabilirse yapm maliyetlerinin drlmesine kakt salayacaklardr.

5
 2. KALIP PLANLARININ OKUNMASI
2.1. Yap Projeleri Genel Bilgisi
Yap projeleri, avan (n) projeler ve tatbikat (uygulama) prjeleri olmak zere iki
aamada hazrlanrlar. Adndan da anlalaca zere burada incemeye konu olan
projeler tatbikat projeleridir.
Tatbikat projeleri
Mimari tatbikat projeleri
Betonarme projeleri
Tesisat projeleri
gibi projelerden olumaktadr.
Kalp yapm ilerinde genelde mimari tatbikat projeleri ve betonarme projeleri
ierisinde yer alan planlardan yararlanlr.
Mimari tatbikat projeleri;
Vaziyet plan
Kat planlar
Kesitler
Grnler
Detaylar
gibi planlardan olumaktadr.
Betonarme projeleri ise;
Temel aplikasyon planlar
Temel kalp planlar
Temel donat planlar
Kolon aplikasyon planlar
Kolon kalp planlar
Kolon donat planlar
gibi planlardan olumaktadr.
2.1. Kalp Planlarnn Okunmas
Yukarda aklanan tatbikat projeleri ierisinde kalp yapm srecinde kalp ekibin
yararlanaca planlar; kalp planlardr. Yukarda grld gibi kalp planlar yap
projeleri ierisinde temel kalp planlar ve kolon kalp planlar olarak yer almaktadr.
Esasnda kolon kalp planlar incelendiinde kiri, deme ve merdiven kalplarnn da
bu planlardan yararlanlarak yaplabilecei grlecektir. Bu blmde ahap kalp
yapmna kaynak oluturmas bakmndan aada yer alan rnek planlar zerinden
proje okumann ilkeleri anlatlmaya allmtr. ekil 2.1. de betonarme bina
projesinde bir kalp plan, ekil 2.2. de kalp plan rnei zerinde baz elemanlarn

6
tantm, ekil 2.3. de kalp plannda merdivenin grn, ekil 2.4. te kalp planndan
merdiven kalb plan ve donats, ekil 2.5. de kalp planndan merdiven kalb plan,
ekil 2.6. da kalp planndan merdiven kalb plan ve kesiti rnekleri grlmektedir. Bu
ekillerde yer alan kalp plan rneklerinde; aks izgileri, l izgileri; kolon, perde,
kiri ve demelerin kodlar ve boyutlar, kolon aplikasyonunda akslar; deme ve
merdiven kotlar, merdiven kalp planlarnda basamak ve rhtlara ilikin ller, k
hatlar, sahanlk ve sahanlk kirileri gibi kalp plan elemanlar tantlmaktadr.

ekil 2.1. Betonarme bina projesinde kalp plan rnei

7
ekil 2.2. Kalp plan rnei zerinde baz elemanlarn tantm

8
ekil 2.3. Kalp plannda merdivenin grn

9
10
 2x?10

2x?14/15

? 9J 153?14 14
1- --H- 13

eki1 2.4. Kalp planndan merdiven kalb plan ve donats.

10
ekil 2.5. Kalp planndan merdiven kalb plan

11
ekil 2.6. Kalp planndan merdiven kalb plan ve kesiti

12
 3.AHAP KALIP YAPIMINDA SALII VE GVENLNE
LKN NLEMLER

Ahap Kalp Yeri alma Ortam ve Koullar :

Ahap Kalp; inaatlarda, ak havada, yeraltnda (tnel vb. kapal alanlarda), ve yksek
yerlerde alr. alma ortam mevsim artlarna gre ar souk veya scak olabilir. alma
srecinde kendi meslektalar ile bir ekip halinde demirci ve betoncu gibi farkl meslek
elemanlar ile ibirlii ierisinde alr. Ayrca almalarnn bir ksm yksekte geebilecei
iin yksekte alma ile ilgili i gvenlii nlemlerine dikkat ederek almaldr.
alma alannda iin gerektirdii dzenlemeleri yaparak, alma arkadalar ile organize bir
ekilde ii yrtr. evresinde almasn engelleyecek gereksiz ara ve gereleri uzaklatrr.
alrken evresine zarar vermez, evrenin korunmas iin gereken zeni gsterir.

alma hayatnn tamamnda olduu gibi ahap kalp yapmnda da i sal ve gvenlii
nemli grlmektedir. yerinde verimliliin artrlmas maddi ve manevi kayplarn
azaltlarak alma yaamnn gvenle srdrlebilmesi iin i salna ilikin nlemlerin
alnmas gerekmektedir. 20.06.2012 tarihinde kabul edilen 6331 sayl sal ve
gvenlii kanunu ile iverenlere ve alanlara eitli sorumluklar yklenmitir. Bu kanun
naat i kolunu ok Tehlikeli olarak tanmlam ve bu i kolunda alanlarn belge sahibi
olmalarn art komutur.
Mesleki eitim belgesi olmayanlarn inaat i kolunda almalar yasaktr.
6331 sayl kanunun 19.maddesine gre; (1) alanlar, i sal ve gvenlii ile ilgili
aldklar eitim ve iverenin bu konudaki talimatlar dorultusunda, kendilerinin ve
hareketlerinden veya yaptklar iten etkilenen dier alanlarn salk ve gvenliklerini
tehlikeye drmemekle ykmldr.
(2) alanlarn, iveren tarafndan verilen eitim ve talimatlar dorultusunda ykmllkleri
unlardr:
a) yerindeki makine, cihaz, ara, gere, tehlikeli madde, tama ekipman ve dier retim
aralarn kurallara uygun ekilde kullanmak, bunlarn gvenlik donanmlarn doru olarak
kullanmak, keyfi olarak karmamak ve deitirmemek.
b) Kendilerine salanan kiisel koruyucu donanm doru kullanmak ve korumak.
c) yerindeki makine, cihaz, ara, gere, tesis ve binalarda salk ve gvenlik ynnden
ciddi ve yakn bir tehlike ile karlatklarnda ve koruma tedbirlerinde bir eksiklik
grdklerinde, iveren veya alan temsilcisine derhal haber vermek.
) Teftie yetkili makam tarafndan iyerinde tesbit edilen noksanlk ve mevzuata
13
 aykrlklarn giderilmesi konusunda, iveren ve alan temsilcisi ile i birlii yapmak.
d) Kendi grev alannda, i sall ve gvenliinin salanmas iin iveren ve alan
temsilcisi ile ibirlii yapmak.
kazalarnn olmamas kadar i kazas sonras neler yaplaca da maddi ve manevi
kayplar zerinde nemli etkilere sahiptir. Bu bakmdan i yerinde alnabilecek nlemler;
kiisel davranlarn yan sra Kiisel Koruyucu Donanm (KKD), Risk Unsurlar ve
kazlar, lkyardm gibi konular kapsamaktadr.

3.1 Kiisel Koruyucu Donanm (KKD)

Kiisel koruyucu donanm; alan, yrtlen iten kaynaklanan, salk ve gvenlii etkileyen
bir veya birden fazla riske kar koruyan, alan tarafndan giyilen, taklan veya tutulan, bu
amaca uygun olarak tasarm yaplm tm alet, ara, gere ve cihazlar, ifade eder.

antiye ortamnda yaplan dier almalarda olduu gibi, toplu korunma yntemleri ile
risklerin nlenemedii veya tam olarak snrlandrlamad durumlarda; Ahap kalpl
iinin de gerei olarak baz giysi ve emniyet aralarnn (Kiisel Koruyucu Donanm)
kullanlmas gerekmektedir. 6331 sayl Sal ve Gvenlii Kanunu gereince inaat
ileri, zellikle iskeleler ve yerden yksek alma platformlarn stnde, altnda veya
yaknnda yaplan iler, kalp yapm ve skm, montaj ve kurma ileri, iskelede alma
ve ykm ilerinde baz giysilerin kullanm zorunlu tutulmaktadr.
Ahap Kalplnda kullanlan giysi ve KKD lar unlardr :

Baret
eldiveni
ayakkabs
Yanstc Giysi (Reflektif yelek)
elbisesi
Emniyet kemeri
olarak saylabilir. Fotoraf 1 de giysi ve gvenlik aralarna ilikin rnekler grlmektedir.

Baretler eldiveni ayakkablar

14
 elbiseleri Emniyet kemerleri

Fotoraf 1. elbisesi ve KKDlara ilikin rnekler grlmektedir.

eldiveni: A h a p K a l p i yapar iken mutlaka eldiven giymek zorundadr. Eldiven

elin korunmas iin iinin ellerine ve yapacaklar ie uygun seilmi olmaldr.
Baret: Genellikle, inaat i kollarnda baa bir cismin dmesi, arpmas veya ban bir yere
vurulmas yahut ban gerilimli bir iletkene demesi olaslna kar kullanlr.
Ynetim faaliyetleri dndaki alan ve buralar ziyaret eden herkes, baret giymek
zorundadr. Genellikle, barette renk standard yledir;
Beyaz renkli: st dzey ynetici ve ziyaretiler, Mavi renkli: Mhendisler ve teknik
elemanlar, Turuncu renkli: Formenler ve ustabalar, Sar renkli: iler, Krmz renkli:
i gvenlii, sivil savunma ve yangnla mcadele elemanlar, Yeil renkli: Salk personeli
iindir.
ayakkabs: Betonarme demircisinin ar malzemenin kaldrlp tanmas esnasnda
drme ve ivi batma riskine kar kullanlan ayakkabdr.
Yanstc Giysi ( Reflektif yelek ): naat ilerinde alanlarn fark edilmesine yarayan
reflektif yeleklerin renkleri, gndz gr kolaylatrmak iin, turuncu veya krmz fosfor
file rg kumatan yaplr. nnde ve arkasnda geceleri k yanstan eritler bulunur,
kolsuz yapld iin i elbisesi zerine giyilir.
Yamurluk: iyi yamurdan ve slak ortamn zararlarndan korumada kullanlr.
Yamurluk, kaynak dikili ve dayankl fermuarldr. Boyu diz kapann hemen altndadr.
Emniyet kemeri: Betonarme demircisi montaj ve demir balama ilerini yksek
yerde yapmas durumunda almalarnda, dmeye kar emniyetli almay salar.

3.2 antiyedeki Risk Unsurlar ve kazlar

alma (antiye) ortamnda alanlarn kiisel koruyucu donanm kullanmalarnn yan sra
ortamn yaps ve i hayatnn gerei olarak baz risk unsurlar ngrlerek onlara ilikin
15
ikazlar belirlenir bu ikazlar ekil, yaz, klandrma gibi ok kolayca dikakti ekebilecek
unsurlardan oluur. Genelde risk unsurlarna ynelik olarak kullanlan ikaz iaret ve
levhalarna ilikin baz rnekler aada verilmitir.

Gvenlik ve salk iaretleri: zel bir ama, faaliyet veya durumu iaret eden
levha, renk, sesli ve/veya kl sinyal, szl iletiim ya da elkol iareti yoluyla i
sal ve gvenlii hakknda bilgi veren, tehlikelere kar uyaran ya da talimat veren
iaretlerden olumaktadr.

Yasak iaretleri: Tehlikeye neden olacak veya tehlikeye maruz brakacak bir davran
yasaklayan iaretlerdir. Bunlar aada grld gibi genelde daire biiminde, beyaz
zemin zerine siyah piktogram, krmz ereve ve diyagonal izgi ile oluturulurlar.

Sigara ilmez Ak alev kullanmak yasaktr Yaya giremez Yetkisiz kimse giremez

Uyar iareteri : Bir tehlikeye neden olabilecek veya zarar verecek durum hakknda uyarda
bulunan iaretledir. Bunlar aada grld gibi genelde gen eklinde sar zemin zerine
siyah piktogram ve siyah erevelidir.

makinas Elektrik tehlikesi Tehlike Dme tehlikesi

Emredici iaretler: Uyulmas zorunlu bir davran belirleyen iaretlerdir. Bunlar aada
grld gibi genelde daire biiminde, mavi zemin zerine beyaz piktogramldr.

Gzlk kullan Baret Tak Eldiven giy ayakkabs giy Emniyet kemeri kullan
16
 Acil k ve ilkyardm iaretleri: A cil k yollar, ilkyardm veya kurtarma ile ilgili
bilgi veren iaretlerdir. Dikdrtgen veya kare biiminde, Yeil zemin zerine beyaz
piktogramdr.

Acil k ve ka yolu lk Yardm Acil yardm ve lk yardm telefonu

Bilgilendirme iareti: Yasak iareti, uyar iareti, emredici iaret, acil k ve ilkyardm
iaretleri dnda bilgi veren dier iaretlerdir.

aret levhas: Geometrik bir ekil, renkler ve bir sembol veya piktogramn
kombinasyonu ile zel bilgi ileten ve yeterli aydnlatma ile grlebilir hale getirilmi
levhalardr.

Ek bilgi levhas: Bir iaret levhas ile beraber kullanlan ve ek bilgi salayan levhalardr.

Sembol veya piktogram: Bir iaret levhas veya klandrlm yzey zerinde kullanlan
ve zel bir durumu veya zel bir davran tanmlayan ekillerdir

Ikl iaret: Saydam veya yar saydam malzemeden yaplm, ieriden veya
arkadan aydnlatlarak kl bir yzey grnm verilmi iaret dzeneidir.

Sesli sinyal: insan sesi yada yapay insan sesi kullanmakszn, zel amala yaplm
bir dzenein kard ve yayd, belirli bir anlama gelen kodlanm sesdir.

Yangnla mcadele iaretleri: Yangnla mcadele ekipman zel bir renk ile belirtilir ve
yerini bildiren bir iaret levhas yerletirilir ve/veya bu gibi ekipmann sakland yer ya da
eriim noktalar iin zel bir renk kullanlr.Bu tr ekipman belirlemede krmz renk
kullanlr. Krmz alan, ekipmann kolayca tannabilmesi iin yeterince geni olmas salanr.
Dikdrtgen veya kare biiminde, Krmz zemin zerine beyaz piktogramdr.

Yangn Hortumu Yangn Merdiveni Yangn Sndrme Cihaz Acil Yangn Telefonu

17
Yangna mdahale teknikleri ve yangn sndrclerin kullanm:

Ahap kalps , bulunduu i yerinde her an

bir yangn tehlikesi ile karlaabilir.

Yangnlarn sebepleri olarak;

a-Yangnlardan korunma nlemlerinin
alnmamas,
b-Bilgisizlik,
c-Ihmal ve dikkatsizlik,
d-Kazalar,
e-Srama,
f -Sabotaj,
g-Tabiat olaylar saylabilir.
Yangn Tpnde P.A.S.S Teknii

Yangn tpn kullanmaya balamadan nce :

1. Kesinlikle telalanmayn.
2. Bulunduunuz yerde yangn ihbar
dmesi varsa ona basn.

3. tfaiyeye telefon edin. 110

4. Yangn adresini en ksa ve doru

ekilde bildirin.
5. Mmknse yangnn cinsini (Bina,
benzin, ara vb) bildirin.
6. Yangn evrenizdekilere duyurun.
7. tfaiye gelinceye kadar yangn
sndrmek iin elde mevcut
imkanlardan yararlann.
8. Yangnn yaylmasn nlemek iin
kap ve pencereleri kapatn.
9. Bunlar yaparken kendinizi ve
bakalarn tehlikeye atmayn.
10. Grevlilerden bakasnn yangn
sahasna girmesine mani olun.

18
3.3 lk Yardm

yerinde i kazas olmamas ok arzu edilen ve buna ynelik btn nlemlerin alnmas
gereken olgudur. Ancak btn i sal ve gvenlii nlemlerine ramen i kazas olmas
ihtimal dahilindedir. kazas oluumundan hemen sonra kazann durumuna gre
yaplabilecek iki ey vardr. Birincisi ilk yardm ikincisi salk kurumundan ilk yardm (acil
yardm) armadr. lk yardm ilemi ilk yardm bilgisinin yan sra ilk yardm malzemesi de
gerektirir. Bu nedenle ilk yardm ilemlerinin ve ilk yardm malzemelerinin yerlerinin
bilinmesi gerekir. lk yardm dolabnn yerinin kolayca grnebilir ve alanlarn
bildii bir yerde olmas gerekir.

lk yardm dolabnda bulunmas gerekenler: Byk sarg bezi (10 cm x 3-5 m), hidrofil
gaz steril (10x10 cm gen sarg 50lik kutu), antiseptik solsyon (50 ml), flaster (2 cm x 5
m), engelli ine, kk makas (paslanmaz elik), bandaj, turnike (En az 50 cm rgl
tekstil malzemeden), yara band, tbb eldiven ve el feneri olarak saylabilir.

lk yardm arma (112): Bir yaralanma veya salk sorunu esnasnda, salk ekibinden
yardm istemek iin bilinmesi gereken telefon numarasdr. Zamannda telefon edilmesi
kadar elemann i yeri adresini tam olarak bilip tarif edebilmesi de nemli bir olgu olarak
grlmektedir.

19
 4. AHAP KALIP YAPIMINDA KULLANILAN ALET VE
EKPMANLAR
Ahap kalp yapmnda genellikle el aletleri ve tanabilir ekipmanlar kullanlmaktadr.
Bunlar:
Kalem
p
Metre(lazer metre)
Gnye
Kerpeten
Elektrikli testere
Pala testere
Su terazisi(Lazerli su terazisi)
Hortum terazi
akl
Keser
tokmak
manivela
olarak saylabilir.

Fotoraf 4.1. de ahap kalp yapmnda kullanlan aralar grlmektedir.

Gnye Metre rnekleri

Kerpeten
rnekleri

Allen anahtarlar ift azl dz ve yldz anahtar

20
Elektrikli testere pala testere

Su terazisi akl

eki-Keser Tokmak

Manivela
Fotoraf 4.1. Ahap kalp yapmnda kullanlan aralara ilikin rnekler

21
5. AHAP KALIP YAPIMINDA KULLANILAN MALZEMLER VE ARALAR
Piyasada ahap kalp malzemesi olarak genellikle am ve kavak kerestesi
kullanlmaktadr. Yaplacak kalbn zelliklerine ve kalptan beklenen tekrar kullanm
saysna gre kalp malzemesi tr ve snf seimi nem kazanmaktdr. Dier taraftan
kalp yapm ilemlerinde akma balama/ birletirme ve destekleme arac olarak
iviler, bulonlar ve kuak/kelepelerin kulanld grlmektedir.
5.1. Malzemeler
5.1.1. Ahap
Ahap, tarih ncesi alardan beri insanlarn yap yapmakta kulland en eski ve en
yaygn yap malzemelerinden birisidir. Ahap, tad yke kyasla hafif bir yap
malzemesi durumundadr.
Ahap malzeme; yapda kullanm durumuna getirilene kadar baz aamalardan
gemektedir. Balangta orman ierisinde yaamakta olan aa kesilerek tomruk haline
getirilir. Tomruklarn belirli ekil ve boyutlarda atlyelerde biilmesi ile kereste
retilmi olur. Keresteler; kendilerinden yaplacak yap elemann ekil boyut ve
zelliklerine gre hazrlanrlar. Fotograf 5.1. de tomruk rnekleri grlmektedir.

Fotograf 5.1. Tomruk rnekleri

Tomruklardan eitli ekil ve boyutlarda retilen elemanlara kereste denir. Keresteler
retildikleri aa trne bal olarak; am kerestesi, ladin kerestesi. gknar kerestesi
kayn kerestesi ve kavak kerestesi gibi isimler alrlar. Dier taraftan, bu ekilde elde
edilen kerestelere masif ahap ad da verilir. Keresteler; enkesit boyutlarna bal olarak
kalas, lata, tahta gibi isimler alabilmektedir. Fototograf 5.2. de kereste (kalas, tahta)
rnekleri, Fotograf 5.3. de muhtelif kesitlerde tahta (2,5/10cm, 2,5/15 cm, 2,5/20cm)
rnekleri, Fotograf 5.4. te muhtelif kesitlerde belik (5/10cm, 5/20cm ) kalas rnekleri,
Fotograf 5.5. de muhtelif kesitlerde onluk (10/10cm, 10/20cm ) kalas rnekleri
grlmektedir.

22
 Kalas lar Tahtalar
Fototograf 5.2. Kereste rnekleri

Fotograf 5.3. Muhtelif kesitlerde tahta (2,5/10cm, 2,5/15 cm, 2,5/20cm) rnekleri

23
 Fotograf 5.4. Muhtelif kesitlerde belik (5/10cm, 5/20cm ) kalas rnekleri

Fotograf 5.5. Muhtelif kesitlerde onluk (10/10cm, 10/20cm ) kalas rnekleri

5.2. Aralar
5.2.1. iviler ve Bulonlar
iviler: Kalp elemanlarnn (tahta, kalas, lata, ta gibi) birletirlmesinde ve kalp
tayc sisteminin kurulmasnda en ok kulanlan birletirme arac olarak iviler
grlmektedir. iviler birletirlecek elemann kalnlna gre farkl boyutlarda
seilebilmektedir. Ahap kalp yapmnda en ok 5 lik (5cm boyunda) , 8 lik (8cm
boyunda) ve 10 luk (10cm boyunda) ivilerin kullanld grlmektedir. 5 lik ivilerin
tahtalarn birletirilmesinde, 8lik ivilerin, tayc sistem oluturulurken 5/10larn
birletirilmesinde, 10 luk ivilerin ise daha byk kesitli tayc sistem ve destek
elemanlarnn birletirilesinde kullanlmaktadr. Ayrca ahap elemanlarn betona
balanmas ilemlerinde beton ivisi ad verilen daha sert elikten retilmi kalnl
daha fazla olan beton ivileri kulanlmaktadr. Beton ivileri de eitli boyutlarda
bulunmaktadr. Fotograf 5.6. da ahap ver beton ivilerine ilikin rnekler
grlmektedir.

24
 Fotograf 5.6. Ahap ve beton ivisi rnekleri
Bulonlar: Bulonlar da ivilerde olduu gibi kalp elemanlarnn birletirilmesinde
kullanlan montaj elemanlardr. Ancak uygulama biimleri ivilerden farkldr. iviler
eki veya keser yardm ie vurularak aklrken bulonlar hazrlanan deliklere
yerletirilip somunlar sklarak uygulanrlar. Farkl kesit ve boylarda bulon rnleri
bulunmaktadr. Fotograf 5.7 de bulonlara ilikin rnekler grlmektedir. Fotograf 5.8.
de ise irpi ileri, akaslarn zemin uygulanmas ve kalp dorultularnn dzenlenmsinde
kullanlan irpi ipi ve kalp kanatlarnn karlkl olarak amaya kar gerilmesinde
kullanlan balama teli grlmektedir.

Fotograf 5.7. Bulon rnekleri

25
 rp ipi Balama teli

Fotograf 5.8. Bulon rnekleri

5.2.2. Metal Dikmeler
Bilindii gibi ahap kalp yapmnda tayc sistem elemanlarndan olan kalp sistemini
dey olarak destekleyen (kalp iskelesi) elemanlar genelde yuvarlak kesitli
elamanlardan olumaktadr. ou zaman kavak fidanlarnn kesilerek boyutlandrlmas
sonucunda retilen bu dikmeler yksekliklerin ayarlanmas, skp akma ve tekrar
kullanm bakmndan etkin kullanlamadndan bu dikmelerin yerini giderek elik
borular almaktadr. elik borular da giderek ayarlanabilir elik dikmelere dnm
durumdadr. Gelinen noktada kalp iskelesi elemanlarn sklp taklabilir elik
elemanlardan olumaya balad aka grlmektedir. Fotograf 5.9. da dikmeleri
elik elemanlardan oluan bir ahap kalp rnei grlmektedir.

Fotograf 5.9. Dikmeleri elik elemanlardan oluan bir ahap kalp rnei

5.2.3. Kelepe ve Kuaklar

Kolon ve perde duvarlarda kalp yzey elemanlarn birletiren (klapa zgara gibi)
elemanlar dnda kalp yan kanatlarnn amamas iin kelepe ve kuak ad verilen

26
ogu zaman yatay konumda bulunan destekleyici elemanlar kullanlr. Bu elmanlar
ahap kuak, bulonlarla balanm ksmen ahap kuak veya ayarlanabilir elik
kelepeler eklinde olabilmektedir. ekil 5.1. de kolon kalplarnda ahap kuak, ekil
5.2. de bulonlarla balanm ksmen ahap kuak, ekil 5.3. de ise ayarlanabilir elik
kelepe rnekleri grlmektedir.

iviler
Kuak

Kanat tahtas

ekil 5.1. Kolon kalplarnda ahap kuak

Kuak
Perspektif

Kontraplak kanat Bulon

Pah tas

ekil 5.2. Kolon kalplarnda bulonlu ahap kuak

elik kuak

Kontraplak kanat

Dikme

elik Kelepe

Kontraplak kanat

ekil 5.3. Kolon kalplarnda ayarlanabilir elik kelepe rnekleri

27
 6. PLANIN ZEMNE UYGULANMASI (APLKASYON)
6.1. Aplikasyon Genel Bilgisi
Yap projelerinin ve dzenleme planlarnn zemine uygulama ilemlerine aplikasyon
denir. Dier bir yaklamla yapnn zemin ettleri yaplm, temel tr tespit edilmi ve
mimari ile betonarme projeleri tamamlanmsa sra, yapnn zemin zerine oturtulmasna
gelmitir. Yapnn zemine oturtulmas iin yaplan bu uygulamaya plann zemine
uygulanmas veya aplikasyonu denilmektedir.
Aplikasyon ilemleri ncesi zemin tesviyesi yaplarak varsa arsa zerindeki malzeme,
p, toprak yn vb. fazlalklar kaldrlarak zemin dzgnl salanr. Geni yzey
ve kapsaml yapmlarda zemin dzeltme ilerinde dozer ve greyder gibi i makineleri
kullanlr.
Ke noktalar kadastro teknik elemanlar tarafndan belirlenen arsa zerine yapnn
oturaca taban alan Vaziyet Plan esas alnarak teknik elemanlarca iaretlenir.
Esasnda gerek vaziyet plan d hatlarnn (yap oturma alan) gerekse temel ve/veya
kolon aplikasyonun uygulamalarnda iki tr lme ilemi gerekletirilebilir.
Bunlardan birincisi metre, su dzeci, akl gibi temel lme aletleri kullanlarak yaplan
lme ilemleri dieri ise gelimi topografya aletlerini kullanarak yaplan lme
ilemleridir.
Topografya aletleri kullanlarak lme ve aplikasyon ilemleri dorudan yaplabilirken
Temel lme aletleri kullanlarak yaplan aplikasyon ilemlerinde ip iskelesi ad verilen
bir sistem kurmak gerekmektedir. Yap temeli evresinden yaklak 1 veya 1,5m
uzaklkta belirli dorultularda kazklar aklarak kazklar zerinde yatay latalarla Yap
oturma alannn evrilmesi eklinde yaplan sisteme ip iskelesi denilmektedir.
p iskelesi yapmnn temel amac; yap aplikasyon (temel ve kolon aplikasyon)
planlarnda yer alan aks dorultu ve boyutlarndan yararlanlarak elemanlarn
kalplarnn konum ve boyutlarnn uygulanmasna imkn salamaktr. p iskelesi
kurulum srecinde arsa zeminin yatay veya eimli olmas durumuna gre lme
ilemlerinde farkl davranlr. Yatay pozisyonda lm dorudan yaplrken eik
yzeylerde kademeli lm yapmak gerekir. ekil 6.1. de eimli yzeyde kademeli
lm yapmna ilikin bir rnek grlmektedir.

28
 ekil 6.1. Eimli yzeyde kademeli lme
Genelde yap elemanlarnn ke bileimlerinde dik a tercih edilmektedir. Bu nedenle
ip iskelesi yatay elemanlarnn da kelerde dik (90o) olarak birlemesi arzu edilir. Bu
bakmdan arazi ortamnda topografya aletleri (aynal gnye, prizma gibi) kullanlarak
yaplacak dik inme dik kma ilemleri dnda, dorudan erit metre kullanlarak dik
ke oluturulmasnn bilinmesi gerekmektedir. ok pratik bir biimde ekil 6.2 de
vaziyet plan grlen bir binann yatay llerinin belirlenmesi srecinde ekil 6.3. de
grld gibi 3-4-5 (Pisagor) yntemi kullanlabilir. Esasnda 3-4-5 boyutlarnn erit
metre veya esnemeyen ip kullanlarak arazi yzeyine iaretlenmesi ile 3-4 kesine
den ann dik a olduu grlr. Esasnda 3-4-5 boyutlarnn katlar (6-8-10, 9-12-
15 gibi) da ayn sonucu verecektir

C
7

5 12 3
b=3

A c=4 B
SOKAK

a2 = b2 + c2
52 = 32 + 42
25 = 9 +16
25 = 25
5

ekil 6.2. Vaziyet Plan ekil 6.3. 3-4-5 (Pisagor) yntemi

29
ekil 6.3. de yer alan uygulamay gerekletirmek iin; rnein boyu 12,00 m olan ve
esnemeyen bir ip alnr. zerine llerek, dik genin kenar uzunluklar olan 3.00,
4.00 ve 5.00 m' lik ller srasyla iaretlenir. p, bu iaretlerden gerdirilerek A, B ve C
noktalarna balandnda, A noktasndaki a dik olacaktr.
6.2. p skelesi Yapm Sreci
Arsa kadastro kazklarnn aklmas, zemin tesviyesinin yaplmas, yapnn ke
kazklar aklarak ekil 6.2. de grld gibi yap oturma alannn belirlenmesinden
sonra ip iskelesi kurulmasna balanr. p iskelesinin yapm sreci aadaki ekilde
sralanabilir.
a) Yap oturma alan ke noktalarna aklan kazklarla belirlenen kenar
izgisinden yaklak 100 - 150cm gerisinden paralel dorultuda ve 150 - 300 cm
aralklarla ip iskelesi kazklara aklr. Kazklarn kesitleri, genellikle 7x7, 8x8,
6x8 cm gibi kare veya dikdrtgen ya da ap 10 cm civarnda eklindedir. Kazk
boylar ise 100 - 150 cm kadardr. ekil 6.3 de ip iskelesinin kurulu aamalar
grlmektedir

(a)

(b)

30
 4X8, 5X10cm
Kesitli lata

7x7, 8x8,
6x8 Kazik

2 00~ 4 00c m

(c)
ekil 6.3. p iskelesi kurulu aamalar
b) Dey pozisyonda 150-300cm aralklarla aklan kazklarn d-st
kenarlarndan olmak zere yatay latalar aklr. Lata kesitleri, 4x8, 5x10 cm gibi
olup, boylar da 200-400cm arasndadr. Bu latalara telre de denilmektedir.
Telreler, zeminden 50-100 cm ya da subasman seviyesinden 30-40 cm kadar
yukarda olmaldr.
Yap yerine girmek, malzeme tamak vb. i akm iin, telrelerin uygun
yerlerinde boluk (kap) braklr. Telreler, geni alan kaplayan yaplarda
kesintili yaplabilir; yani gerekmeyen yerlere telre konmayabilir.
c) Telrelerin zerine, aada belirtilen elemanlar iaretlenir;
Yma yaplarda;
Temel kazs genilii,
Smel ya da temel hatl genilii,
Temel duvar genilii,
Zemin kat duvar genilii (ekil 6.4).
Karkas (iskelet) yaplarda;
Temel kazs genilii,
Smel akslar (ekil 6.5).
Plandaki yatay akslar genellikle rakamlarla, dey akslar ise harflerle
isimlendirilir. Bu rakam ve harfler, telre zerindeki yerlerine yazlarak, aks
yerlerinin sonradan kolay bulunmasn salar.

31
 Zemin
Kat Duvari

Telre
ekl
1 2 3 4 5 6 7 8

5 0 ~ 10 0 c m
Hatil

Temel

Smel

A B C

1 1

I I

2 2

Telre

Temel
Kazik
3 3

4 4

A B C
ekil 6.4. Yma kair yaplarda uygulanan ip iskelesi rnei

32
 Telre

A B C

Kazik
1 1

Dikey aks

Temel

Yatay aks
Komu bina

2 2

Kolon

3 3

A B C

(a)
A B C D

(b)
ekil 6.5. Karkas (iskelet) yaplarda uygulanan ip iskelesi rnei

33
 Bu iaret yerlerinin kaybolmamas iin; telrelerin zerindeki yerlerine iviler
aklr ya da entikler alr (ekil 6.6).

ivi entik

Telre Telre

Kazik Kazik

ekil 6.6. Telre iaretlenmesi

Karlkl olarak tek kenar dik "V" eklinde alan entiklere naylon ipler
ekilir. Telre zerine entik aarak iaretleme yapmak, daha kullanldr;
nk iviyle iaretlemede iviler, gereksiz olarak sklebilir ve iaretin yeri
kaybolabilir. Ayrca ivilere balanan ipler, dalgnlkla arpmalar sonucu
geveyebilir ve hatta kopabilir, entikle iaretlemede ise iplere, karlkl olarak
birer arlk (rnein tula) balanp, entiklerden asldnda ip, hem daima
gergin duracak ve hem de arpmalarla kopmayacaktr.
Bu iaretlerden, karlkl olarak ipler gerilir. Duvar kelerinde iplerin, birbirini
dik olarak kesip kesmedii ve birbirini kesen ip boylarnn da, plandaki
uzunluklarna uygun olup olmad metreyle llerek kontrol edilir. skelenin
tekilinde ve plan llerinin iskele zerine aktarlmasnda dikkatli davranarak,
l hatas yaplmamaldr. bitiminde tekrar kontrol edilerek yanlla
meydan verilmemelidir.
d) plerin kesitii noktalardan ekl sarktlarak yapnn, arsa zerindeki ilgili
noktalar tespit edilir (ekil 6.7).

34
 Sakl

Tugla

Telre

(a)

Telre
Tugla

Sakl

(b)
ekil 6.7. Ke noktalarnn tespiti

35
e) Yap bitiik nizamda ise, mevcut komu binann duvarlarndan yararlanlr; yani
telrelerin komu bina duvarna gelen ksm, komu binann duvar zerine
tespit edilir (ekil 6.8).

Komsu bina

Telre

ekil 6.8. Komu bina duvarnda telre tespiti

f) Zeminin eimli olmas durumunda telreler, kademeli olarak yerletirilir (ekil
6.9).

Telre

Su terazisi

ekil 6.9. Eimli zeminde telre uygulamas

36
 7. KALIP SKELELER
Betonarme kalp sistemini oluturan elemanlar ekil 7.1. de grlebilecei gibi ana
guruba ayrlabilir. Bunlar; kalp yzeyleri (beton ile temas eden elemanlar), kalp
yzeylerini birletiren (klapa, kuak, kelepe gibi elemanlar), kalp iskelesi (kalp
sisteminin yklerini tayan dikmeler, yatay gergi ve destekler, diyagonallar gibi
elemanlardan oluan sistem) olarak grlmektedir. Bu blmde rnekler zerinden
kalp iskeleleri anlatlacaktr.
Kanat tahtas

Klapa

Yastk
Destek

Balk

Balk payandas

Rzgarlk payandas

Dikme

Kama

ekil 7.1. Kiri ve deme kalplarnn birlikte yapld ahap kalp sistem rnei
Kalp iskeleler genelde ekil 7.2 de grld gibi ahap malzemeden (direkler, yatay
destekler ve diyagonallar kullanlarak) yaplmaktadr. Ancak, gnmzde giderek takma
skme ilemlerinde kolaylk salad ve i gvenlii asndan daha gvenilir sonular
verdii iin Fotoraf 7.1. de grld gibi metal elemanlar kullanlarak yaplan kalp
iskelelerinde gelimeler grlmektedir.

37
 Kaplama tahtas
Izgara
Kiri

Dikme

Yatay destek

Kama

ekil 7.2. Deme kalplarnda ahap iskele sistemi

Metal iskele sistemlerinAdsemoyleun kdaermde akalab kland gibi kolay kurma ve skmenin salad
emek tasarrufunun yan sra i gvenlii asndan da olumlu sonular alnabilmektedir.
Aada yer alan Fotoraf 1. de ahap kalp yapmnda metal iskelenin kullanmna
ilikin rnekler grlmektedir.

Fotoraf 7.1. Ahap kalp sistemlerinde metal kalp iskelesi rnekleri

Esasen metal kalp iskelelerinin en youn kullanld kalp sistemleri panel kalp
sistemleridir. Ahap kalp yapmnda metal iskelelerin yaygnlamasnda panel
kalplarn etkisi vardr. Dolays ile ahap kalptan panel kalba bir gei gibi grlen
metal iskele sistemleri panel kalplarda daha gelimi ekli ile kullanlrken ahap
kalpta daha basit ekli ile kullanlmaktadr.
Ahap kalp iskelelerinde Fotoraf 7.2. de grld gibi ou zaman sadece
ayarlanabilir dikmeler olarak kullanlan metal dikmelerin ahap elemanlarla
desteklendii de grlmektedir.

38
 Fotoraf 7.2. Ahap kalp iskelelerinde ayarlanabilir metal dikmeler
Metal dikmelerin en belirgin zellii ayarlanabilir olmasnn yannda kirilerin
oturmasna imkan salayan farkl balklar da eklenebiliyor olmasdr. Fotoraf 7.3. de
metal dikmeler ve balklar grlmektedir.

Fotoraf 7.3. Metal dikmeler ve balklar

39
 8. KALIP YAPIM SREC VE TEMEL LEMLER
Bilindii gibi kalplar bir takm hesaplamalar sonucunda gelitirilen kalp projelerine
uygun olarak yaplmak durumundadr. Ancak gnmzde ok farkl zellikler arz
etmeyen betonarme yap elemanlarnn kalplanmasnda kullanlan geleneksel kalplarda
kabullenilmi yaklak kesit ve boyutlar mevcuttur. nk piyasada bulunan standart
kereste boyutlarna uyularak kalp konstrksiyonunu tasarlamak ve yapmak daha pratik
bir yaklamdr. Daha nce akland gibi; piyasada hazr olarak bulunan keresteler
kesit boyutlarna gre; tahta (2,5/10, 15, 20, 25, 30 cm gibi.) Lata (bee on 5/10 cm)
Kalas (5/15, 20, 25, 30 cm gibi.) ve Kadron (10/15, 20, 25, 30 cm gibi.) eklinde
snflandrlrlar. Yaplan hesaplamalarda elemanlarn aralklarn ayarlayarak bu
boyutlardan ayarlanlmaya allr. Ancak, bu boyutlarla zm mmkn olmad
takdirde, kadron ya da tomruklardan istenilen boyutlarda eleman retilir. Kalp
yzeylerinin desteklenmesinde kullanlan klapalar tahta paralarndan, zgara kirileri
ve kazklar bee onlardan, yastk ve baz destekler kalaslardan, destek kirii gibi ana
destekleyiciler ise kadronlardan retilirler. Bir fikir oluturmas bakmndan geleneksel
kalp yapmnda kullanlan kalp elemanlarnn yaklak enkesit boyutlar ve yerleim
aralklar izelge 8.1. de verilmitir.

izelge 8.1. Geleneksel kalp elemanlarnn yaklak enkesit boyutlar ve yerleim

aralklar
Kalp eleman ad Kereste KeresteEnkesit Yerleim
tr boyutlar (cm) aralklar (cm)
Kalp yzeyi Tahta 2,5/10-15-20-25-30 Aralksz
Kalp yzeyi Kontrplak 2-2,5/levha Aralksz
Klapa ta 2,5/4-5 40-50-60
Kuak Lata/kalas 5/10-6/12-8/14 40-50-60
Izgara kiri Lata/kalas 5/10-6/12 40-50-60
Destek kirii (esas kiri) Kadron 10/14-10/16-12/18 80-100-120
Kazk dikme Lata/kalas 5/10-6/12 80-100-120
Dikme Kadron 10/10-12/12-14/14 80-100-120
Yastk kirii Kadron 8/10-10/12-14 -
Payandalar Lata/kalas 5/10-6/12 80-100-120
Temel kalp ve betonlama ilemlerinin tamamlanmasndan sonra devam eden yapm
srecinin nemli bir blmn oluturan kolon, kiri ve deme kalplarn oluturduu
kalp sistemini bir btn olarak grmek gerekir. Yap retiminde en byk ve ykc i
kazalar beton dkm srasnda kalp kmeleri ile meydana gelmektedir. Bu
bakmdan kalp yapm ok nemli bir sre olarak alglanmaldr. Bu durumda kolon,
kiri ve deme kalplarndan oluan kalp sistemini bir btn olarak ele alp sistemin
btnln belirli bir gvenlik limiti ierisinde salamak mecburiyeti vardr. Kalp
yzeylerini istenilen ekil ve boyutlarda oluturulmas, desteklenmesi ve ayrca sistemin
bir btn haline getirilerek desteklenmesi gerekir.

40
Kalp yapm sreci;
kalp sistemi iin ngrlen malzemelerin teminin salanmas,
klapa ve kama gibi elemanlarn hazrlanmas
projede ngrlen boyutlarda kolon ve kiri kanatlarnn hazrlanmas,
kiri T balkl dikmelerinin hazrlanmas
aks tabanlarnn aklmas,
kolon kanatlarndan n birletirerek kolon kalbnn hazrlanmas,
kolon kalplarnn taban akslarna yerletirilmesi,
kolon kalplarnn dey dorultuya getirilerek desteklenmesi,
kolon st seviyelerinin belirlenerek kesilmesi,
kiri tabanlarnn yerletirilmesi
kiri T balkl dikmeleri ile kiri tabanlarnn desteklenmesi,
kirin i yan kanatlarnn yerletirilerek desteklenmesi,
deme esas kirilerinin yerletirilerek desteklenmesi,
kalp tayc sisteminin (kalp iskelesinin) yatay ve eik desteklerle
desteklenmesi,
deme esas kirlerine zgara kirilerinin yerletirilerek aklmas,
kalp yzeyinin kaplanmas,
sistemin kontrol edilmesi,
gibi temel ilemlerden olumaktadr.

8.1. Kalp Yzeylerinin Hazrlanmas

Kalp yzeylerinin hazrlanmasnda ok sk tekrarlanan temel ilemler markalama,
kesme, bime ve ivi akma eklinde grlmektedir. Fototograf 8.1. de markalama ve
kesme ilemlerine Fototograf 8.2. da ise akma ilemlerine ilikin grnler yer
almaktadr.

41
 Fototograf 8.1. Kalp yzeylerinin hazrlanmasna markalama ve kesme ilemi

Fototograf 8.2. Kalp yzeylerinin hazrlanmasnda akma ilemleri

Piyasadan belirli standart llerde salanan kereste yapm yerinde kalp plannda yer
alan yap eleman llerine uygun ekilde kalp meydana getirecek ve
destekleyebilecek boyutlarda kesilir. lemlerin bir ksm nce antiye ierisinde yerde
yaplr (kolon kapaklar, kiri yan kanatlar, perde yzey elemanlar hazrlanmas gibi).
Bir ksm da yerinde hazrlanarak ilgili yere ivilenmek suretiyle monte edilir. Bu
boyutlar piyasada bulunan standart kereste boyutlar ile uyumludur.

42
Betonarme elemana eklini veren kalp yzeyleri; 2,5/10-20 cm boyutlarnda (tahta)
elemanlarn yan yana getirilerek, deme ve perde duvarlarda 5/10 cm kesitinde
zgaralara, kiri ve kolon yan kanatlarnda 2,5/5 kesitindeki klapalara ivilenmek
suretiyle oluturulmaktadr. ekil 8.1 de deme ve perde kalp yzeylerinin ekil 8.2
de kolon kiri yan kanatlarnn oluturulmasna ilikin rnekler grlmektedir.

ivi

Kalp yzey eleman(2.5/10-20)

Izgara kirii(5/10)
Esas kiri (Kadran 10/15-20)

2,5
15-20 10
50-60 50-60 50-60

ekil 8.1. Deme ve perde duvar kalp yzeylerinin hazrlanmasna ilikin bir rnek

43
 ivi

Kalp yzey eleman(2.5/10-20)

Klapa( 2.5/5)

2,5
2,5
50-60 50-60 50-60

ekil 8.2. Kolon ve kirilerde yan kanatlarnn hazrlanmasna ilikin bir rnek

ekil 8.1 ve 8.2 de geleneksel yntemlerle kalp yapmnda kalp yzeylerinin

hazrlanmasna ilikin rnekler grlmektedir. Burada esas olan kalp tahtalarnn yan
yana getirilerek tersten balanmas ve beton gren kalp yzeyinin oluturulmasdr.
Eer brt beton yzeyleri elde edilmek istenirse kalp tahtalarnn planyalanp eit
kalnla getirilmek suretiyle kenarlarna geme (rabta) profili alarak daha rijit ve
szdrmaz bir kalp yzeyi elde edilmelidir.
Ahap kalp tayc sistemi, dey yatay ve eik (apraz) elemanlarla bir takm kama,
yastk, ta ve takoz gibi yardmc elemanlardan olumaktadr.
Montaj: Geleneksel kalp sisteminde sistemin rijitliinin salanmasnda deiken boyut
ve trde elemanlarn kullanld grlmektedir. Sistemde modlasyon sz konusu
olmadndan ilemler rasyonel ve ekonomik deildir. Klapa apraz, kama, takoz gibi
balant elemanlar eitli ve tip1emi deildir. Bu nedenle emek ve malzeme israf
oran yksektir.

8.2. Ahap Kalp Sistemleri

Bu blmde geleneksel kalp sistemleri; temel, kolon, kiri, perde duvar, deme ve
merdiven kalplar, balklar altnda incelenecektir.

8.2.1. Temel Kalplar

Bilindii gibi temeller;
tekil (Mnferit) temeller
srekli (Mtemadi) temeller
plak (Radyejeneral) temeller
eklinde snflandrlmaktadr.

44
Temel kalplar genelde yan yzeyler (kanatlar) ve onu destekleyen elemanlardan
olumaktadr. Ancak temel elemannn geometrisi, zemin yap ve temel ukurunun
zellikleri kalp sisteminin desteklenme biimine farkllklar getirmektedir. Bu blmde
kalplar, temellerin snflandrma ekli dikkate alnarak;
tekil temel kalplar,
srekli temel kalplar,
plak temel kalplar,
balklar altnda incelenecektir.

8.2.1.1. Tekil Temel Kalplar

Yukarda akland gibi temel genellikle temel kalplarnda yan kanatlar ve onu
destekleyen elemanlar bulunmaktadr. ou zaman taban iin taban kaplamas
yaplmamakta grobeton dklen veya bir ekilde dzeltilen tabana kalp sistemi
yerletirilerek beton dklr. ekil 8.3. de kalp yan kanad grlmektedir. Kalp yan
kanatlarnn birletirilmesi ile oluturulan temel kutusu, ekil 8.4., ekil 8.5. ve ekil
8.6. da grld gibi; ta, yastk, yatay destek ve kazklarla desteklenmesine ilikin
rnekler grlmektedir. Dier taraftan, ekil 8.7. ve ekil 8.8 de dar temel ukurunda
tekil temel ve temel kalbnn desteklenmesine ilikin grntler yer almaktadr.
Fototograf 8.3. de tekil temel kalb yapmna ilikin bir grn, Fotograf 8.4. de tekil
temel kalb ve donatsna ilikin bir grn yer almaktadr.
Kazk destek
Klepa Kanat tahtalar

ekil 8.3. Kalp yan kanad

45
 Yastk
Kanat tahtas Takoz
Destek
Ta destek

ekil 8.4. Temel kalb yan kanatlarnn talar ve yatay elemanlarla desteklenmesi

Kanat tahtas

Ahap kazk
Destek
Ahap kazk

ekil 8.5. Temel kalb yan kanatlarnn kazklarla desteklenmesi

Yatay destek

Kazk dikme

Klepa

Grobeton Yastk

ekil 8.6. Yan kanatlarn yatay destekler ve kazk dikme ile desteklenmesi

46
 ekil 8.7. Dar temel ukurunda tekil temel

Fototograf 8.3. Tekil temel kalb yapmna ilikin bir grn

47
 Fotograf 8.4. Tekil temel kalb ve donats

ekil 8.8. Dar temel ukurunda tekil temel kalbnn desteklenmesi

Tekil temel kalplar; temelin tabandan ba hatllar veya stten kirilerle birbirine
balanmas durumunda hatl/kiri kalplar ile birlikte yaplrlar ekil 8.9. ve ekil 8.10.

48
da Temel kalb ile kiri ve ba hatlnn birlikte yaplmasna ilikin rnekler
grlmektedir. ekil 8.11. de bir tekil temel ve evresinden kendisine balanan ba
kirilerinin kalplar grlmektedir. Ayrca Fotograf 8.5. de tekil temel ba kirileri
kalb rnei grlmektedir.

Ahap gergi
Ahap gergi

Destek

Kazk dikme
Kanat tahtas

Kanat tahtas Klepa

Destek latas

ekil 8.9. Temel kalbnn stten balanan kiri kalb ile birlikte yaplmas

st kalp yzeyi

Smel yan kanad

Hatl yan kanad
Ahap kazk

Hatl taban kanad

ekil 8.10. Temel ve ba hatl kalbnn birlikte yaplmas

49
 ekil 8.11. Tekil temel ve ba kirii (hatl) kalplarnn birlikte yaplmas

Fotograf 8.5. Tekil temel ba kirileri kalb rnei

Srekli olarak yaplan temel kalplar: yma yaplarda duvar alt temelleri ve karkas
yaplarda kolonlar altna yaplan srekli temellerin yapmnda kullanlrlar. Bu durumda

50
srekli temel kalplar, duvar alt temel kalplar ve karkas yaplarda kullanlan srekli
temel kalplar olarak gruba ayrlmaktadr.
Duvar alt temel kalplar:
Duvar temelleri mtemadi olduundan sadece iki kar yz iin kalp yaplr. Ancak,
temel kaz evi dzgn ve dey konumda yaplabilirse, ekil 8.12 de grld gibi
tek tarafl kalp da yaplabilir.

Yatay destek

Kazk dikme

Klepa

Grobeton Yastk

ekil 8.12. Tek tarafl duvar alt temel kalb kesiti

Srekli temel kalplar genelde dikdrtgen kesitlidir. ki yan kanatlar olutururken
taban ou zaman grobeton dklm bir zemindir. Yan kanatlarn amamas iin ok
eitli destek sistemleri kullanlabilmektedir. ekil 8.13., ekil 8.14. ve ekil 8.15.
srekli temel kalplarna ilikin grn, kesitler verilerek kalp elemanlar ve
destekleme biimleri gsterilmitir.

51
ekil 8.13. Duvar alt temel kalbnn perspektif grn

Ahap gergi
Destek

Kaplama tahtas
Klapa
Yastk

Ahap kazk

ekil 8.14. Duvar alt temel kalb kesiti

52
 Ahap gergi
Yatay destek

Kazk dikme

Klepa

Grobeton Yastk

ekil 8.15. Kalp yan kanatlarnn yatay destek yastk ve kazk dikmelerle desteklenmesi
Duvarn bir btn olarak temel ile birlikte dklmesinin planlanmas durumunda temel
kalb ekil 8.16. da grld gibi yaplabilir.
Ahap gergi
Destek kirii

Payanda
Destek dikmesi
Bulon

Duvar kanad

Temel kanad

Yatay destek
Klepa

Yatay destek Ahap kazk

ekil 8.16. Temel ve duvar kalbnn birlikte yaplmas

53
Aadaki yer alan Fotoraf 8.6. ve Fotoraf 8.7. de basit temel kalp uygulamalarna
ilikin rnekler grlmektedir.

Fotoraf 8.7. ift Tarafl duvar alt temel

Fotoraf 8.6. Tek tarafl duvar alt temel
kalb uygulamas
kalb uygulamas
Srekli temeller, bilindii gibi betonarme karkas binalarda uygulanan bir temel tipidir.
Srekli temeller kolonlar birbirine balayan ayn zamanda bina yklerini zemine
aktaran elemanlar durumundadr. ekil 8.17 de bir srekli temel kalb perspektif
grn yer almaktadr.

54
 ekil 8.17 Srekli temel kalb perspektif grn

Srekli temel ekil ve boyutlar zemin zellikleri ve bina yklerine bal olarak
deimektedir. Dolays ile kalp ekil ve boyutlar da buna bal olarak deiecektir.
Ayrca, ekil 8.18. de bu projenin uygulanmasna ilikin kalp ekil ve elemanlar
grlmektedir.
Kiri yan kanad Gergi latas veya teli
Payanda

Klepa

Destel latas

Destek kirii
Temel yan kanad Yan destek
Kazk dikme

ekil 8.18. Srekli temel kalb kesiti

8.2.1.3. Plak (Radye) Temel Kalplar
Plak temel kalplar Fotoraf 8.8. ve Fotoraf 8.9. da plak temel kalb uygulamalarna
ilikin rneklerde grld gibi dier temel kalplarna gre daha basit ekilde
yaplabilmektedirler. Bilindii gibi plak temeller alttan ya da stten kirili olarak

55
yaplabilmektedirler. Bu durumda plak ve kirilerin kalplar altta kalandan balamak
kayd ile ou zaman ayr ayr yaplmaktadr.

Fotoraf 8.8. Plak temel kalb uygulamas

Fotoraf 8.9. Plak temel kalb Uygulamas

8.2.1.4. Temel Akslar
Temel betonu dkldkten ve yaklak gn kr ileminden sonra yeni kalp ilemleri
iin aks tabanlar aklr. Bu aks tabanlar bir st katta devam edecek olan kolon veya
perde duvar kalplarnn en alt kuagn da oluturur. Bu ekilde kalp plannda yer alan

56
akslar aplike edilmi olur. Zaten mevcut donat filizleri aks yerlerini iaret etmektedir.
Ancak, bu filizlere gvenerek hi lm yapmadan aks uygulamasna gemek ileride
telafisi mmkn olmayan sonular dourabilir. Bu bakmdan kalp planndan alnan
bilgilerle lm ilemleri yeniden yaplarak aks yer ve dorultular belirlenerek taban
elemanlar henz tam sertlememi olan betona ivilerle aklarak tutturulur. Fotograf
8.10. da plak temel zerinde perde duvarlar iin aks uygulamas grlmektedir. Benzer
ekilde Aagda yer alan ekil 8.21 de grld gibi kolon kalplar iinde 5/10 lardan
oluan aks tabanlar zemin betonuna monte edilir ve daha sonra kolon kalb kanatlar
onun ierisine yerletirilerek yapm ilemlerine devam edilir.

Fotograf 8.10. Plak temel zerinde perde duvarlar iin aks uygulamas
8.2.2. Kolon Kalplar
Betonarme kolon kalplar da dier yap eleman kalplarnda olduu gibi yan kanatlar,
kanatlar birletiren ve sistemi destekleyen elemanlardan olumaktadr. Kolon enkesit
ekillerine gre kolon kalplar kare, dikdrtgen, okgen, daire gibi en kesit ekillerinde
olabilmektedirler. Kalp yzeyleri kolon ekline gre oluturulurken destek elemanlar
bu yzeyleri yeterli dzeyde destekleyecek ekilde yerletirilmektedir. Kolon kalplar
daha nceden tabana aklm olan akslar yardm ile yerine dikilirken genellikle ekil
8.19. da grld gibi bir yzeyi ak tutularak aks iine yerletirilir.

57
 ekil 8.19. Kolon kalbnn aks iine yerletirilmesi

Aks iine yerletirilerek dey pozisyona getirilen kolon kalb ekil 8.20. de grld
gibi aprazlarla desteklenerek sabitlenir. Kolon kalplarnn aks tabanlarna yerletirilip
desteklenmesinden sonra kiri alt seviyeleri binann drt kesinde iaretlenerek kolon
kalplarna ayr ayr tanarak izilir. Kolon kalplar kirilerin oturmas gereken bu
seviyeden dzgn bir ekilde kesilir. Bu ekilde yerletirilmesi tamamlanan kolon kalbnn
ii temizlenir, donats yerletirilir ve ak olan yz kapatlarak destekleme ilemleri
tamamlanr.

58
 Klapa

Yanlama

Destek

Yatay destek

ekil 8.20. Kolon kalbnn desteklenmesi

Destekleme ilemlerinin temel amac beton dkm srasnda kalbn amamas, yer
deitirmemesi, dorultu ve dzleminden sapmamasn salamaktr. Kalbn amamas
iin kuak ve kelepeler kullanlrken yer deitirmemesi iin aks tabanlar,
dzleminden sapmamas iin ise yatay/eik (payanda) destekler kullanlr. ekil 8.21. de
kare kesitli bir kolon kalbnn ahap ivili kuaklarla, ekil 8.22. de kolon kalbnn
bulonlu ahap kuaklarla desteklenmesine ilikin rnekler grlmektedir. ekil 8.23. de
kolon kalplarnn elik kelepelerle kuaklanmasna ilikin rnekler grlmektedir.
Altgen, sekizgen ve elips gibi ok kenarl kolon kalplar daha sk aralklarla
kuaklamalar yaplarak desteklenirler. ekil 8.24. de kare ve altgen kolon kalplarna
ilikin birer rnek grlmektedir. Ayrca Fotograf 8.11. de kolon kalplarnda deskleme
ve donat yerletirilmesine, Fotograf 8.12. de ise kolon kalplarnn kapatlarak
kuaklanmasna ilikin grnler yer almaktadr.

59
 Kanat tahtas

Klepa

Kuak

iviler
Kuak
n grn

Kuak Kanat tahtas

Kanat tahtas

st grn Perspektif

ekil 8.21. ivili ahap kuaklarla desteklenen kare kesitli kolon kalb

60
 Pah tas Kontraplak kanat

Destek latas

Kuak
Bulon

Kuak

Kontraplak kanat Bulon

Aks tabanlar Pah tas

ekil 8.22. Kolonun aks tabanlarna yerletirilmesi ve bulonlu ahap kuaklarla

desteklenmesi

elik kuak

Kontraplak kanat

Dikme

elik Kelepe

Kontraplak kanat

ekil 8.23. Kolon kalplarnn elik kelepelerle kuaklanmasna ilikin rnekler

61
ekil 8.24. Kare ve altgen kolon kalplarna ilikin rnekler

62
Fotograf 8.11. Kolon kalplarnda deskleme ve donat yerletirilmesine ilikin
grnler

63
 Fotograf 8.12. Kolon kalbnn kapatlarak kuaklanmasna ilikin bir grn
8.2.3. Duvar Kalplar
Bilindii gibi betonarme duvarlar da kolonlar gibi dey tayc elemanlardr.
Dolays ile kolonlarda olduu gibi dey pozisyonda duran kalp yzeylerinin
birletirilmesi ve desteklenmesi sz konusudur. Kalp yzeyleri kolonlarda olduu
gibi tahtalar veya kontrplaklar kullanlarak oluturulurken klapalarn yerine dey
zgara dikmeleri veya yatay pozisyonda yerletirilen kuak zgara kirilerinin
kulland grlr. ekil 8.25. de tahtalardan oluturulan kalp yzeylerinin zgara
dikmeleri ile birletirilerek desteklenmesi grlmektedir. Burada dikkati eken
husus; tahtalar kullanlarak oluturulan kalp yzeylerini zgaralarnn dey,
kontrplak kalp yzeylerini destekleyen zgaralarn ise yatay pozisyonda olmasdr.
Kalp yapm srecinde; nce zgaralar yerletirilip sonra zgaralarn oluturduu
dzleme kalp tahtalar yerletirildii iin zgaralar dey pozisyonda olmak
durumundadr. nk dey zgara yzeylerine kalp tahtalarnn yatay olarak
yerletirilmesi i ak bakmndan daha koladr. Kontrplak yzeylerde ise byle bir
durum sz konusu deildir. nk kontrplak yzey levha halinde
yerletirilmektedir. Dolays ile kontrplak yzeyli kalplarda iin durumuna gre
zgaralar yatay veya dey konumda olabilmektedir.

Kalp yzey tahtalar

Izgara dikme

Bulon

Izgara dikme

Yastk

ekil 8.25. Yzeyleri tahtalarla kaplanm duvar kalplarna ilikin bir rnek

Yukarda verilen ekil 8.25. de grld gibi; tahta veya kontrplak kullanlarak
oluturulan kalp yzeyleri, zgara kirileri ile desteklenirken kuaklar yardm ile de
sistemin btnl salanr. stenilen duvar kalnl kadar biri birini karlayacak

64
ekilde btnletirilen kalp yzeyleri; kazk, yastk, kiri, yanlama ve destek kirii gibi
elemanlar kullanlarak sabitlenir. Ayrca kalbn pozisyonu ve beton dkme yntemi
dikkate alnarak sistemin rijitliini salamak iin bulon, destek latas, gergi teli gibi
elemanlar kullanlr.
Dier taraftan betonarme kalplarnn temel seviyesinde bazen kaz durumuna gre tek
yzeyli yapld grlmektedir. Bu durumda yzeylerin oluturulmasnda nemli
farkllklar olmamakla birlikte, kalbn yeri ve kaznn durumuna bal olarak
desteklemede zel yaklamlar gerekebilir. ekil 8.26. da kaz yzeyinden yararlanlarak
oluturulmu tek yzeyli duvar kalb rnei grlmektedir. Destek latas ile iten
desteklenen bu kalp rneinde beton dkm ilemi srasnda beton ykseldike destek
latas karlarak betonlama ilemine devam edilir.

Destek latas

Destek kirii

Yastk

Payanda

Kaplama tahtas

Destek dikmesi
Kama
Yastk Ahap kazk
Kama

ekil 8.26. Tek yzeyli betonarme duvar kalb rnei

Kalp yzeylerinin desteklenmesinde kullanlan zgara dikmelerin ve onlar destekleyen

destek kirilerinin ve yanlamalarn; kalp yzeylerinin amasn, yer deitirmesini ve
geometrisinin bozulmasn nleyecek ekilde oluturulmas gerekir. ekil 8.27. de
destek kirilerinin yerletirilmesine ilikin rnekler, ekil 8.28. de ise zgara

65
dikmelerinin yanlamalarla desteklenmesine ilikin rnekler grlmektedir. Ayrca ekil
8.29 da bir betonarme duvar kalb ve kalp yzeylerinin tel ve lata gergi ile
desteklenmesine ilikin bir rnek yer almaktadr. Ayca Fotograf 8.13. de duvar kalb
yapm almalarndan grnler bulunmaktadr.

Kalp yzeyi
Izgara dikme Destek kirii Destek kirii
Destek kirii
Destek latas

Destek latas
ivi

Destek takozu

ekil 8.27. Destek kirilerinin yerletirilmesine ilikin rnekler

Destek ktakozu Metal birletirici

Kalp yzeyi
ivi/bulon Destek kirii
Izgara dikme

Yanlama

Yanl rnekler Doru rnekler

ekil 8.28. Izgara dikmelerinin yanlamalarla desteklenmesine ilikin rnekler

66
 Izgara dikme

Tel gergi
Kalp yzeyi

Lata gergi

Tel gergi

ekil 8.29. Betonarme duvar kalb ve kalp yzeylerinin tel ve lata gergi ile
desteklenmesi

67
Fotograf 8.13. Duvar kalb yapm almalarndan grnler

68
8.2.4. Kiri Kalplar
Kiri kalplar, taban, yan kanatlardan oluan kalp yzeyleri ve onlar destekleyen
elemanlardan meydana gelmektedir. Kalp yzeyleri kontrplak veya tahtalar
kullanlarak yaplrlar. Tahtalar kullanlmas durumunda; taban veya yan kanatlar
oluturulurken tahtalar yan yana birletirmekte klapalar kullanlr. Yan kanat ve taban
yzeylerin tahtalardan oluturulmas ilemleri, kolon yan kanatlarnn
oluturulmasndan farkl deildir. Yaklak 50 cm aralklarla yerletirilen klapalara
balanan tahtalar ivilenerek istenilen boyutlarda kalp yzeyi oluturulur. Oluturulan
kalp yzeylerinden ilk nce taban yzeyi olmak zere hazrlanan kalp tayc
sistemine yerletirilir. Yan kanatlarn balanmas ve sistemin desteklenmesi ile kalp
yapm tamamlanr. Kiri kalplarnda kirii tabannn desteklenmesi tek dikme ile
olabilecei gibi iki dikme ile de yaplmaktadr. ekil 8.30. da tek dikme ile ekil 8.31.
de iki dikme ile desteklenen kiri kalplarna ilikin rnekler grlmektedir. Gnmzde
beton dkm ilemlerinin makinelemesinden dolay byk hacimlerde beton dkm
ksa zamanda yaplabilmektedir. Dolays ile bir binann kolon ve kirilerinin kalplar
birlikte yapld gibi; kolon, kiri ve demelerinin kalplar birlikte yaplarak beton
dklmektedir. ekil 8.32. de kolon kalplar ile birlikte yaplm kiri kalplarna ilikin
bir rnek grlmektedir. Ayrca, ekil 8.32. da verilen kiri kalb rneinin bir gusseli
kiri kalb olarak yapld grlmektedir. Bilindii gibi kiriler kesme blgelerinde
direnlerini artrmak iin gusseli olarak yaplabilmektedirler.

st gergi

Yan destek Klepa

Kanat

Taban Destek latas

Balk

apraz kuak

Dikme

Kama
Yastk taban

ekil 8.30. Tek dikmeli kiri kalb ekil 8.31. ki dikmeli kiri kalb

69
 ekil 8.32. Kolon kalplar ile birlikte yaplm kiri kalplarna ilikin bir rnek.
Tayc sistemin durumuna gre kiri kalplar yukarda akland gibi ayrk biimde
olduu gibi deme kalplar ile (tablal olarak) birlikte de yaplmaktadrlar. Deme ile
birlikte yaplan kirilere tablal kiri denilmektedir. Kiriler tek taraftan ve/veya ift taraftan
tablal olabilirler. ki tarafta tabla kalnlklar farkl da olabilir. ekil 8.33. iki tarafl tablal
(demeli) tek dikmeli kiri kalb rnei, ekil 8.34. ise demeleri farkl kalnlkta iki
dikmeli kiri kalb rnekleri grlmektedir. Ayrca Fotograf 8.14. de Kiri-deme
kalbnn birlikte yapm ve donatsna ilikin grnler yeralmaktadr.

70
 Kiri yan kanad

Deme tahtas Pah tas

Izgara kirii Kiri taban

Sabitleyici
Klepa

Yastk

T bal dikme

ekil 8.33. ki tarafl demeli (tablal) tek dikmeli kiri kalb

Kalp yzeyi Ana kiri

Destek dikmesi
Destek latas
Izgara kirii
Destek latas
Balk Dikme

Taban destek kirii

Dikmeler

ekil 8.34. Demeleri farkl kalnlkta iki dikmeli kiri kalb

71
 Fotograf 8.14. Kiri-deme kalbnn birlikte yapm ve donats

8.2.5. Deme Kalplar

Deme kalplar, dier yap eleman kalplarndan ok farkl zellikler
gstermemektedir. Deme kalplar da genel olarak; kalp yzeyleri, yzeyleri
birletiren/destekleyen elemanlar ve sistemi destekleyerek btnleyen elemanlardan
olumaktadr. Burada unu alamak gerekir. Demeler kiri ve kolon kalplarndan
farkl olarak, ama onlarla birlikte bir sistem oluturmaktadr. Daha deiik bir ifade ile
deme kalplarnn yaplmas ile kalp sistemi tamamlanm olmaktadr. Yani kolon
kalplar onlara oturan kiri kalplar ve kiri kalplarna oturan deme kalplar gibi.
Alttan yukar yapm sistemi de bunu gerektirmektedir. Sonu olarak, gnmzde hazr
betonun youn bir ekilde kullanlmas ile kolon kiri ve deme kalplarnn birlikte
yaplarak bir bina kat seviyesinde beton dklmektedir. Deme kalb yapm ile
tamamlanan kalp sisteminin destek ve takviye ilemleri, kalp tayc sisteminin bir
btn olarak rijit hale getirilmesi ile tamamlanr. Farkl bir yaklamla, kalp yzeylerini
destekleyen kalp sistemin yklerini bir alt dzleme aktaran sisteme kalp iskelesi
denilmektedir. Bu durumda kalp iskelesi iki bakmdan ok nemli grev yapmaktadr.
Kalp iskelesi; kalp yzeylerinin esnemeden yerinde kalmas, beton ve beton dkm
ilemlerinden gelen tesirleri gvenlik limitleri ierisinde karlamaldr. Deme
kalplar; plak dili, asmolen ve mantar deme kalplar olarak drt alt grupta
incelenecektir.

72
8.2.5.1. Plak Deme Kalplar
Deme kalp yzeyleri ekil 8.35. de grld gibi dikmeler, dikmelere oturan esas
kiriler, esas kirilere oturan zgara kirileri ve zgara kirileri zerine kaplanan kalp
yzey kaplamasndan olumaktadr. ekil 8.36. da plak deme kalb, Fotoraf 8.15. de
temel, kolon kiri ve deme (tekil temelli karkas sistem) kalb nekleri grlmektedir.
Deme kaplamas

Izgara kirii

Esas kiri

Dikme

ekil 8.35. Deme kalp yzeyi ve destekleri

Destek latas Kalp yzeyi
Izgara kirii
Destek latas
kiri bal

Esas kiri apraz kuak

Dikme

Kuak

Yastk

ekil 8.36. Plak deme kalb

73
 Fotoraf 8.15. Temel, kolon kiri ve deme (tekil temelli karkas sistem) kalb
rnekleri
Dier taraftan, plak demeler tayc sistem zelliklerine gre kenarlarndan kirilere
oturan demelerdir. Dolays ile kalplar kiri kalplar ile birlikte yaplmak

74
durumundadr. ekil 8.36. da alttan itibaren yastklar dikmeler yatay kuaklar esas
kiriler, zgaralar ve kalp yzey elemanlarnn birletirilerek desteklenmesi ile
oluturulmu bir deme kalb rnei grlmektedir.
8.2.5.2. Dili Deme Kalplar
Betonarme demeler blmnde akland gibi dili demeler tek ya da iki
dorultuda dili yaplabilmektedir. Dolays ile bu demelerin kalplar da tek ya da iki
dorultuda dili olarak yaplmaktadr. Ancak, kalp eleman ya da yapm teknikleri
asndan tek veya iki dorultuda dili olmalar bir farkllk getirmeyecektir. ekil 8.37.
de dili deme kalbna ilikin bir rnek grlmektedir. Ayrca Fotoraf 8.16. Deme
ve kiri yapmna ilikin bir grn yer almaktadr.

Deme yzeyi Izgara kirii

Destek latas
Esas kirii

Kiri taban

Destek yzey
Klepa
Kiri bal

Dikme

apraz kuak

Yatay kuak

ekil 8.37. Dili deme kalb

75
 Fotoraf 8.16. Deme ve kiri yapmna ilikin bir grn
Dili demelerin iki dorultuda yaplmas haline kaset deme ad verilmektedir.
Kaset demelerin kalplar, ahaptan veya suni malzeme veya sac levha ile yaplan

76
modl kalp elemanlarn kalp iskelesine oturtulmas ile de oluturulabilirler. ekil 8.38.
de kaset deme kalplarna iliin bir rnek grlmektedir.

Modl kalp

Deme kalp yzeyi

Di

ekil 8.38. ki dorultuda dili (kaset) deme kalb

8.2.5.3. Asmolen Deme Kalplar
Asmolen deme kalplar, deme donatsnn yerletirilmesine imkn salayacak
ekilde deme kalp yzeyine yerletirilen hafif bloklarla tamamlanan bir deme
kalb eklidir. Burada hafif bloklar arasna yerletirilen donatlar ve onlarn
betonlanmasna imkan salayan blok yan yzeyleri bir tr dili deme yapmna imkan
salam olurlar. ekil 8.39. de asmolen deme kalb rnei grlmektedir.
Asmolen blou Kalp yzeyi Di

Izgara kirii
Esas kiri

Dikme

Kuak

Kama
Yastk

ekil 8.39. Asmolen deme kalb

77
8.2.6. Merdiven Kalplar
Merdiven kalb yapmnda tabanda eimli bir deme kalb yaplarak bu deme
zerinde yer alan basamaklarn belirli bir rht ykseklii ile oluturulmas salanr.
Planda n grlen merdiven ekline gre (dz kollu ve dnel merdiven olma
durumlarna bal olarak) basamak ekilleri dikdrtgen veya yamuk eklinde
olabilmektedir. Dolays ile merdivenlerin deme kalplar ve onu tamamlayan
basamak kalplar farkl destekleme biimlerini gerektirmektedir. Merdiven
kalplarnda dier kalp sistemlerinde olduu gibi; kalp yzeyleri, birletirme
elemanlar, destek ve kalp iskelesi elemanla rndan olumaktadr. Merdiven
kalplarnn yaplmasna projede ngrlen rht yksekliklerini ve basamak
geniliklerin ieren basamak profilini merdivenin kenar duvarna veya merdiven
kenar kalp elemanna izmekle balanr. Merdiven profilleri (rht/basam ak) alt
izgisini oluturan hattn altnda ona paralel deme kalnl kadar mesafede bir hat
izilerek deme kalb st yzeyi belirlenir. Yapm srecinin; rht/basamak profili,
rht/basamak profili alt izgisi ve merdiven demesi st izgisi merdiven yapm
srecinin kritik unsurlar olarak grlr. Bu blmde merdiven kalplar; dz kollu
merdiven kalplar ve dnel merdiven kalplar olmak zere iki grupda
incelenecektir.
8.2.6.1. Dz Kollu Merdiven Kalplar
Dz kollu merdiven kalb yapmnda rht/basamak profilleri yan duvara veya kanat
tahtasna su dzeci kullanlarak ekil 8.40. da grld gibi izilir. ekil 8.40. ve
ekil 8.41. de ayrca, rht basamak profilleri, alt izgi ve deme st izgileri ile
bunlarn nasl oluturulabilecei grlmekt edir. izilen rht/basamak profilleri
dikkate alnarak kanat tahtas hazrlanr. Merdiven eimine uygun olarak
yerletirilen bu kanat tahtasnda izilen izgilere uygun decek ekilde rht kalb
elemanlar yerletirilir ve rht destek tas tarafndan d esteklenecek ekilde
ivilenir. Fotoraf 8.17. de merdiven demesi rht ve basamaklarn oluturulmasna
ilikin bir grn yer almaktadr.

78
 Yan duvar

Su dzeci
Su dzeci

Basamak izgisi

Destek
Rht/basamak
profili alt izgisi
Riht kalp tahtas
Merdiven deme
yzey izgisi

ekil 8.40. Su dzeci kullanlarak rht/basamak profillerinin duvara izilmesi

Basamak izgisi
Rht/basamak
profili alt izgisii
Rht izgisi
Deme yzey
izgisi
Kanat
tahtas

Merdiven deme
kaplamas

Izgara kirii

ekil 41. Rht basamak profilleri, alt izgi ve merdiven demesi

79
Fotoraf 8.17. Merdiven demesi nht ve basamaklarnn yapm

77
Merdivenler iki ekilde yaplabilir. Biricisinde, merdiven demesi ve rht/basamak
kalplar birlikte yaplarak beton dklr. kincisinde ise, merdiven demesi kalb
yaplarak beton dklerek ekil 8.42. de grld gibi merdiven demesi kalb
hazrlanr ve beton dklr. Kaba inaat bittikten sonra merdiven demesi betonu
zerine rht/basamak kalb yaplarak beton dklr ve merdiven tamamlanr. Bu
yntem el arabas ile ini klarda kolaylk salad iin zellikle kk inaatlarda
tercih edilir. Fotoraf 8.18. merdiven demesinin yapm ilemlerine ilikin grnler
yer almaktadr.

Merdiven demesi

ekil 8.42. Merdiven demesi

78
Fotoraf 8.18. merdiven demesinin yapm ilemlerine ilikin grnler

79
Dz kollu merdivenlerde merdiven kolu demesi sahanlk demesi ve rht/basamak
kalplarnn birlikte yaplmasna ilikin bir rnek ekil 8.43. de grlmektedir. Sahanlk
demesi kalbnn dier deme kalplarndan bir fark olmad, merdiven kolu demesi
kalbnn ise eimli olmak dnda bir farka sahip olmad grlmektedir. Fotoraf 8.19.
da dz kollu sahanlkl merdiven yapmna ilikin grntler yer almaktadr.

ekil 8.43. Dz kollu merdivende merdiven kolu, sahanlk ve rht/basamak kalbnn

birlikte yaplmas

80
 Fotoraf 8.19. Dz kollu sahanlkl merdiven yapmna ilikin grnler
Dz kollu merdivenlerde merdiven kolu sahanla dorudan oturabilecei gibi ekil
8.43. de grld gibi bir sahanlk kiriine de oturabilmektedir. Merdiven kollarnn
sahanlk kirilerine oturmas daha salkl bir zm olarak grlr.

81
8.2.6.2. Dnel Merdiven Kalplar
Dnel merdivenlerin kalplar dz kollu merdivenlere gre daha fazla teknik bilgi ve
beceri gerektirmektedir. Kalp ilemlerine balamadan nce merdiven dengelendirmesi
yaplr. Dengelendirme sonucunda detaylandrlan merdiven plan, dzgn bir zemin
zerine gerek boyutlarnda izilir. Yaplan izimler merdiven alt kirileri ve yan kanat
elemanlar zerine aktarlr. zerinde izimler bulunan alt kiriler ve yan kanatlar bu
izgilere gre hazrlanr. Hazrlanan yan kanatlar ve alt kiriler projede ngrlen
ekilde yerlerine monte edilerek desteklenir. Alt kiriler zerine kalp demesi yan
kanatlar zerine ise rht kalp elemanlar aklarak gerekli destek ve gergileri yaplarak
tamamlanr. Bu blmde eyrek, yarm ve tam dnel merdiven kalplarna ilikin
rnekler verilecektir.
ekil 8.44. de eyrek dnel merdiven kalb plan grlmektedir. Bu merdivenin kalp
elemanlarn hazrlayabilmek iin A ve B kenar anmlar gerek boyutlarnda dzgn
bir zemine izilir. Yaplan izimler ilgili elemanlara aktarlr ve bu izimlere gre
elemanlar ekil 8.45. ve Sekil 8.46. da grld gibi ilenir. Ayn ilemler i kenar
elemanlar zerinde de yaplarak bir sistem btnl ierisinde kalbn montaj
yaplarak gerekli destekleme ilemleri tamamlanr.

B Kirii
A kirii

ekil 8.44. eyrek dnel merdiven kalb plan

82
 Destek latas

Destek tas

Destek tas

A-kenar rht elemanlar

tesbit kanad

Dikme

Yanlama
Yastk
A-kenar kirii Kama
Deme kalpyzeyi

ekil 8.45. eyrek dnel merdiven A-kenar alm detay

B- Kenar kirii

ekil 8.46. eyrek dnel merdiven B-kenar alm detay

ekil 8.47. de yarm dnel merdiven kalb plan grlmektedir. Yarm dnel
merdivenlerde de eyrek dnel merdivenlerde olduu gibi; dengelendirme, gerek
boyutlarnda dzgn bir zemine izme, izimi elemanlarn zerine tama, elemanlar
izime gre hazrlama, monte etme ve gergi destek ilemleri yaplarak kalp yapm

83
sreci bir sistem btnl ierisinde tamamlanr. ekil 8.48., ekil 8.49. ve ekil 8.50.
de yarm dnel merdiven kalbnn K4-K6, K1-K3 ve K5 kenar alm detaylar
grlmektedir. Fotoraf 8.20. de yarm dner merdiven kalb rnei grlmektedir.

K5

K6
K4
K2

K1 K3

ekil 8.47. Yarm dnel merdiven kalb plan

84
 K4-K6 rht tahtas tesbit kirii

K4-K6 Alt kirii

ekil 8.48. Yarm dnel merdivende K4-K6 kenar detay

K1-K3 rht tahtas tesbit kirii

K1-K3 alt kirii

ekil 8.49. Yarm dnel merdivende K1-K3 kenar detay

85
K5 rht tahtas
tesbit kalas

Esas kiri

K5 alt kirii
Dikme

apraz kuak

Kama

ekil 8.50. Yarm dnel merdivende K5 kenar detay

86
Fotoraf 8.20. Yarm dner merdiven kalb rnei

87
 9. KALIP KONTROL LEMLER
Ahap betonarme kalplarnda kalp yzeylerinin ve tayc sisteminin gvenli
bir ekilde yaplm olmas nem tar. Kalp yzeylerinin ve tayc (iskele) sistemin
tekniklere uygun olarak yaplmas ve i gvenlii zelliklerini tayor olmas yapm
srecinde olduu kadar i bitiminde de kontrol gerektirmektedir.
Ahap kalp sistmlerinde kontrol ilemleri;
1. Beton dkm ncesi kontrol ilemleri
2. Beton dkm srecinde kontrol ilemleri
olmak zere iki kademede yaplmaktadr.
Beton dkm ncesi;
a. Kalp sistemini kontrol ederek eksiklikleri gidermek
b. Kalp sisteminin yetkililerce kontrol edilmesini salamak
c. Deme kalplarna mastar aya yapmak
d. Kalp ii ve/veya yzeylerinde istenmeyen atk ve artklarn
temizlenmesini salamak
gibi kontrol ilemlerinin yaplmas gerekir. Bu ilemlerin doru ve zamannda yaplyor
olmas betonarme elemanlarnn konum, eki, boyut ve yzey dzgnl bakmndan
nemli grlrken i sagl ve gvenlii bakmndan hayati nem tar.
Beton dkm srecinde;
a. Dikmelerin geveyip gevemediini kontrol etmek
b. Dikme balklar, yastk, kama ve kuaklarn durumunu kontrol etmek
c. Kalp kirii ve zgara kirilerinde eilme ve geveme gibi durumlarn olup
olmadn kontrol etmek
d. Kolon kuak ve desteklerinde geveme, deformasyon, zlme gibi
durumlarn olup olmadn kontrol etmek
e. Kolon ve perde duvarlarnda ime olup olmadn kontrol etmek
f. Kalp yzeylerinden beton szmas olup olmadn kontrol etmek
g. Kiri yan kanat/deme aln kanatlarnda alma ve deformasyon olup
olmadn kontrol etmek
h. Beton dkm srecinde kalpta grlen olumsuzluklar dzeltmek
i.Beton dkm srecinde kalpta grlen nemli ve ksa srede giderilemeyen
sorunlar yetkiliye bildirmek
gibi kontrol ilemlerinin yapmas gerekmektedir. Zira i kazalarnn ve beton
kusurlarnn nemli bir ksm beton dkm srecinde gerekleir.
Ahap kalp yapmnda kontrol ilemlerini zetlemek gerekirse; yapm srecinin her
aamasnda kalp elemanlarnn projesine uygunluu ve zellikle beton dkm
srecinde kalp tayc sisteminin beton dkm ykleri altnda davranlarnn srekli
kontrol edilerek gerkli mdahelelerin yaplmas veya yaplmasnn salanmas
gerekmektedir. Ayrca hemen telafisi mmkn olmayan durumlarda yetkililere haber
verilerek gerekirse dkm ilemlerinin durdurulmasnn salanmas gerekir.

88
 9. KALIP SKME LEMLER

Betonun kr ve kalp bekleme sresi: geleneksel yapmda beton slak tutularak veya
zeri beyaz pigmentli malzemelerle rtlerek kr ileminin yapld grlmektedir. 8-
14 gn sre ile uygulanan slak krde kalp elemanlar deforme olabilmekte, bu durum
tekrar kullanm says ve beton yzey kalitesi bakmndan etkili olmaktadr. Kalp
skm sreleri, imento cinsi iklim artlar ve kr faktrne bal olarak deiik
srelerde olabilmektedir. Ayrca kalp elemanlarnn sistem ierisindeki fonksiyonlarna
bal olarak farkl zamanlarda ksm ksm alnmalar uygun olmaktadr. izelge 9.1 de
yaklak kalp skme sreleri grlmektedir.
izelge 9.1. Yaklak kalp skme sreleri
Kiri yan
imento Tr Demeler Kiri tabanlar
kanatlar

Normal imentolar 3 gn 15 gn 21 gn

abuk sertleen
2 gn 8 gn 10 gn
imentolar

Kalp skm: kolon yan kanatlarnn alnmas ile balar, apraz balantlar
sklr, dikme alt kamalar gevetilir, sra ile dikmeler kiriler zgaralar ve nihayet
tahtalar alnr. Kalbn blge blge alnmasna sklrken krlmamasna, manivela ile
taze betona basn yaplmamasna ve kalba darbe yaplmamasna dikkat edilir. Kalp
skm ilemleri vasfsz dz iiler tarafndan yaplmamal, bizzat kalp yapm
ustalar tarafndan veya onlarn nezaretinde yardmclar tarafndan yaplmaldr. Kalp
skme ilemleri srasnda kalp elemanlarna zarar vermemeye zen gsterilmeli onlarn
tekrar kullanlaca gzden uzak tutulmamaldr.

89
 KAYNAKLAR
1. ACI Committee 309, Identification of Consolidation- related Surface Defects in
Formed Concrete , ACI 309- 2R 11, American Concrete Institute, Detroit.
2. Anonim, Genel Teknik artname, TC. Bayndrlk Bakanl, Sy:47, ANKARA,
1985.
3. Anthony, W., R., Concrete Buildings- New Formwork Perspective, Forming
Economical Building Proceedings of the Third International Conference, ACI
PO Box 1950, Pg;4 Detroit Michigan 48219, 1988.
4. Arslan, M., Ahap Kalp Yzey Malzemesinin Performansn Belirlemeye
Ynelik Kriterlerin Saptanmas ve Geleneksel Yapm erevesinde Karakavak
Kerestesinin Kalp Yzey Malzemesi Olarak Kullanm Snrlarnn
Belirlenmesi G. Fen Bilimleri Enstits, (Doktora Tezi), Sy:36, ANKARA,
1994.
5. Arslan, M., Betonarme (Brt Betonlu) Yap Tasarmnda Dikkate Alnmas
Gereken Beton Yzey Kusurlar G. Fen Bilimleri Enstits Dergisi, Cilt:9,
No:3, Sy:512, ANKARA, 1996.
6. Arslan, M., Betonarme Yap Eleman Tasarmnda Dayankllk Faktrlerinin
Belirlenmesine Ynelik Bir Aratrma, G. Fen Bilimleri Enstits Dergisi,
(yaynlanacak), 1996.
7. Arslan, M., Beton Teknolojisi, orum Meslek Yksek Okulu, Yayn No:2,
ORUM (1986), S.51.
8. Arslan, M., Yap Teknolojileri I, Sekin Yaynevi, ANKARA, 2008.
9. Arslan, M., Yap Teknolojileri II, Sekin Yaynevi, ANKARA, 2008.
10. Arslan, M., YAPI-Malzeme-Yapm lkeleri-Maliyet Analizleri, A, Fen
Bilimleri Enstits Tanmaz Gelitirme Anabilim Dal, SBN 978-975-482978-
5, (2011).
11. Austin, c., K., Formwork to Concrete Cleaver Hume Press Ltd. LONDON,
(1960) Pg 327.
12. Brett, P., Formwork and Concrete Practice; Heinemann Professional Publishing
Ltd., Pg: 20-22, Bedford Square, WCI. 1B. 3HIT, LONDON, 1988.
13. Brett, P., Requirements and Materials For Formwork; Heinemann Professional
Publishing Lmt., Bedford Square, WCI. 1B. 3HIT, LONDON, 1988.
14. Burkhard, A., Touran, A., repeating Formwork Greatly Reduces Costs,
Concrete Construction. Vol: 10, Pg:853-855, 1987.
15. CIB Report, Manual of Technology FORMWORK, CIB, Pg: 5-6.
16. Clear, C.A. and Harrison, T.A., Concrete Pressure on Formwork, Report 108,
CIRIA, Pg: 6-9, 6. Storys Gate, LONDON 3AU, 1985.

90
17. Eser, L., Geleneksel ve Gelimi Geleneksel Yap, Cilt 1, T. Mimarlk
Fakltesi, S: 2, STANBUL, 1977.
18. Gngr, H., Ahap Yap Bilgisi, MEB Basmevi STANBUL, (1964) S.33.
19. Hadipriono, F.C. and Wang, H., Analysis of Falsework Failures in Concrete
Structures, Construction Engineering and Management, Vol:11, Pg:112-121,
ASCE, 1986.
20. http://www.iskaiskele.com/tr/satilik_iskele_dikme_direk.aspx (14.02.2012)
21. http://www.yagmuriskele.com/kiralik-iskele.html (14.02.2012)
22. Hurst, P.M., FORMWORK, Construction Press, Pg: 20, LONDON, 1983.
23. nan, M., Cisimlerin Mukavemeti, stanbul niversitesi, 3. Bask, S; 277,
STANBUL, 1973.
24. Jonston, K.P., Formwork Pressure in Tall and Thick Concrete Walls,
Construction Engineering and Management, Vol: 115, Pg: 445,ASCE, 1989.
25. Kaderlen, N., Designing Your Practice- A Principles Guide To Creating and
Managing A Design Practice, Mc Graw- Hill, Inc., NEWYORK, 1991.
26. Kungress Verlang, A.G., Der Massive Hochbau Grundlagen der Kunstruktion
und Ausfhrung von Architekt Fritz Zbinden, Zweite Auflage, 3. bis, 5.
Tausend, 1947.
27. Mazkewitsch, A. and Javask, A., Adhesion Between Concrete and Formwork,
Baychapman and Hall Institute of Civil Eng., Conference Paper no:1125, Gorki,
Pg: 67-72, USSR., 1986.
28. zcan, K., YAPI, Bilim Yaynlar, Ankara, Austos 2000.
29. Proctor, J.R.S., Coordination Formwork Plans With Overall Project Planning ,
Concrete Construction. Vol: 34, Pg:927,1989.
30. Pugh, S., Load Lines: An Approach To detail Design Production Engineer,
56, 15-18,1977.
31. Reading, T.D., Deleterious Effect of Wood Forms on Concrete Surface,
Concrete International, Vol:7, No:11, Pg:57-62, 1985.
32. Richardson, J.G., Practical Formwork and Mould Construction, G.R.Books
Lmt. Lennox house, Norfolk Street LONDON(1962) Pg.47.
33. Richardson, L.G., Practical Formwork and Mould Construction, GK. Books
Lmt., Lennox House, Norfolk Street, Pg 47, LONDON, 1962.
34. Shmaster, R.N., et al., Investigation of Concrete in Absorbing Formwork,
Hidrotechnical Construction, Vol:3, Part:11th,Pg:665-668,1990.
35. Taymaz, H., Yap Bilgisi, Cilt III, Mesleki ve Teknik retim Kitaplar,
STANBUL, (1981), S. 109.
36. Touran, A., Concrete Formwork; Constructability and Difficulties, Civil
Engineering Practice, Voll:3, P:81, Northeastern University, USA, 1989.

91
37. TS.697, Yaprakl Sert Keresteler (Terimler Tarifler lme Metodlar), Trk
Standartlar Enstits, ANKARA, 1974.
38. Utkutug, Z., Aslan, M., "Geleneksel Beton Kalp Yapm Yntemlerinin
Rasyonalizasyonu Konusunda bir Aratrma," TEK EV dergisi, Say 5-6.
39. ngr, S.M., Bina Tasarmnn Tenel lkeleri T. Mimarlk Fakltesi 1989.
40. www.jefo.com.tr
41. Yksel, A., Gner, M.S., Yap Teknolojisi II, Aktif Yaynevi, stanbul,
Austos 2001.

92