intro
DAAN KILLEMAES
Het zwarte pensioengat in de begroting
Diep verscholen in de overheidsuitgaven van 2016 zit een fac-
tuur van 389miljoen euro voor de pensioenen van de (gewe-
zen) medewerkers van Proximus. Een erfenis van de paarse
regering-Verhofstadt II en in het bijzonder van diens minister
van Begroting Johan Vande Lanotte (sp.a). Die regering was zo
geobsedeerd door een begroting in evenwicht, dat ze schaam-
teloos het pensioenfonds van Proximus (toen nog Belgacom)
kraakte en de opbrengst van 5miljard euro inschreef in de begro-
ting van 2003 en 2004. Als tegenprestatie nam de overheid de
pensioenverplichtingen over van 30.000 werknemers van Proxi-
mus voor een periode van veertig jaar. Die 5miljard euro was
mogelijk een correcte prijs voor de overname van die verplich-
tingen, maar het punt is dat de inkomsten meteen verteerd wer-
den in de lopende begroting. Ofcieel gingen
die reserves in het Zilverfonds, maar die lege
doos is intussen geliquideerd. Show me the money? levert extra inkomsten op voor de begroting
De regering consumeerde de lusten en ver-
schoof de lasten naar morgen. In 2004 bedroe- Zoek het geld in
gen de pensioenuitgaven voor de werknemers de pensioenuitgaven.
van Proximus 216miljoen euro, om op te lopen
tot 389miljoen dit jaar en 476miljoen tegen
2024. Die uitgavenpost staat niet meer apart op de begroting,
maar is opgegaan in de post overheidspensioenen. De overheid
gaf in 2015 ruim 15miljard euro uit aan overheidspensioenen.
Die stijgen jaarlijks met minstens 500miljoen euro. Geen wes-
ters land geeft proportioneel meer uit aan ambtenarenpensioe-
nen dan Belgi. De Belgische overheid geeft meer uit aan pen-
sioenen voor de ambtenaren dan aan broodnodige investerin-
gen in publieke infrastructuur. Door de vergrijzing stijgen ook
de uitgaven voor de wettelijke pensioenen van de private sec-
tor pijlsnel. Vorig jaar kostte dat de overheid 26,7miljard euro.
Dat is 800miljoen euro meer dan in 2014. De pensioenuitgaven
zijn het grote zwarte gat in de begroting dat alle besparingsin-
spanningen naar zich toe zuigt. Show me the money? Zoek het
geld in de pensioenuitgaven.
De stijgende pensioenlasten vormen ook voor de regering-
Michel een col buiten categorie die ze niet weet te beklimmen.
De overheidsuitgaven blijven ruim boven 50 procent van het
bbp verankerd. De regering deed met de pensioenhervorming
en de beheersing van de gezondheidsuitgaven een ernstige
inspanning om de stijging van de vergrijzingskosten af te rem-
Hoofdredacteur
men, maar dat brengt nog niet veel zoden aan de dijk. De rege-
ring moet tegen 2019 kiezen: een begroting in evenwicht of een
daling van de scale druk. Tussen beide ambities gaapt nog een
kloof van 10miljard euro aan maatregelen. Of dat met deze ploeg
nog mogelijk is, valt sterk te betwijfelen. Maar het strekt deze
regering tot eer dat ze niet zoals Paars verslaafd is aan begro-
tingstrucs die de toekomst bezwaren. Hoewel.
De regering-Michel heeft de begroting ook opgesmukt door
te goochelen met lusten en lasten, zoals het vervroegd innen
van de belasting op het individuele pensioensparen. Dat leverde
dit jaar 300miljoen euro op, maar slaat een gat in de inkomsten
van de toekomst. Dat is een gevaarlijk precedent.
Ook minister van Pensioenen Daniel Bacquelaine (MR) komt
met een voorstel dat sterke gelijkenissen ver-
toont met de Belgacom-kraak. Het voorstel
(ruim 40miljoen in 2017), maar doet de reke-
ning in de toekomst oplopen. Bacquelaine geeft
iedereen de kans studiejaren af te kopen, zodat
die jaren meetellen in de pensioenberekening.
Voor wie dicht tegen het pensioen zit, is dat een
buitenkansje. De terugverdientijd bedraagt amper drie tot vier
jaar, wat een niet te versmaden belegging is in deze tijden van
lage rentevoeten. Voor jongere mensen is het rendement moei-
lijker te berekenen en is er een groot tegenpartijrisico. Zal de
overheid de extra pensioenrechten wel kunnen honoreren? De
regering stopt de inkomsten niet in een fonds, maar geeft ze
meteen uit. Het omslagstelsel wordt bij een verouderende bevol-
king en een zwak groeiende economie almaar meer een pira-
midespel.
Achter het aanbod van Bacquelaine zit een politiek om de ver-
schillende pensioenstelsels gelijk te schakelen. Dat is verde-
digbaar, omdat heel wat ambtenaren nu gratis pensioenrech-
ten krijgen voor hun studiejaren. Het is echter een stap in de
verkeerde richting om dat onbetaalbare voorrecht uit te brei-
den naar iedereen. Trek er een streep door en op termijn zou
die maatregel een pak geld opleveren. En nog fundamenteler:
koppel de pensioenleeftijd aan de levensverwachting, trek de
werkgelegenheidsgraad verder op en verhoog het groeipoten-
tieel van de economie. Het zwarte pensioengat zal anders alle
besparingen en belastingverhogingen blijven opslorpen. z
WWW.TRENDS.BE 15 DECEMBER 2016 3