Nota Teknologi Kejuruteraan Versi

PA_BPTV_KPM M-TEK_TEKNOLOGI KEJURUTERAAN
TOPIK 1:
TOPIK 2:
TEKNOLOGI KEJURUTERAAN
(NOTA RINGKAS & PETA MINDA)
NAMA:
TINGKATAN:
NAMA :
TINGKATAN :
TAHUN :
SEKOLAH :
TIDAK BOLEH DIJUAL
CETAKAN PERTAMA 2009

Cetakan Pertama Disember 2009
Kementerian Pelajaran Malaysia
Hak Cipta Terpelihara. Sebarang bahagian dalam buku ini termasuk ilustrasi dan isi kandungan
PRAKATA
M-TEK singkatan kepada Modul Pembelajaran Teknikal dihasilkan ekoran
pencapaian pelajar aliran teknikal yang kurang memberangsangkan. Kekurangan
bahan sokongan di pasaran turut menyumbang kepada masalah ini. Selain itu,
keupayaan pelajar yang berbeza-beza dalam peperiksaan memberikan cetusan idea
kepada Unit Teknikal, Pengurusan Akademik, Bahagian Pendidikan Teknik dan
Vokasional untuk menghasilkan modul ini.
Modul yang disediakan ini selari dengan keperluan sukatan pelajaran tingkatan 4 dan
tingkatan 5. Ia merupakan bahan sokongan pengajaran dan pembelajaran yang boleh
membantu guru-guru dan pelajar untuk meningkatkan prestasi akademik ke tahap
yang boleh dibanggakan. Sebagai usaha permulaan modul ini dilengkapi dengan
nota ringkas peta minda (Mind Map) dan soalan-soalan latihan mengikut topik.
Penambahbaikan akan dilakukan dari masa ke semasa agar selari dengan keperluan
kurikulum terkini.
Saya mewakili Bahagian Pendidikan Teknik dan Vokasional merakamkan setinggi-

tinggi penghargaan kepada Unit Teknikal, Pengurusan Akademik kerana mengambil
inisiatif menerajui projek ini. Sekalung penghargaan saya panjatkan kepada guru-
guru di atas sumbangan dan kepakaran mereka sebagai panel penulis modul.
Semoga M-TEK yang disediakan ini dapat dimanfaatkan oleh semua pihak yang
terlibat dengan penggunaan yang optimum. Adalah diharapkan modul ini dapat
memberi impak yang besar sebagai bahan sokongan pembelajaran yang sekaligus
menyumbang kepada keberhasilan pelajar aliran teknikal untuk melahirkan lebih
ramai pelajar cemerlang yang mampu bersaing diperingkat lebih tinggi.
Pengarah
Bahagian Pendidikan Teknik dan Vokasional
Kementerian Pelajaran Malaysia
iii
KANDUNGAN
BIL PERKARA MUKA SURAT

TINGKATAN 4
1. PERKEMBANGAN TEKNOLOGI KEJURUTERAAN 1
2. PENGENALAN KEPADA PEMBUATAN 3
3. PERALATAN 5
4. BAHAN-BAHAN KEJURUTERAAN 13
5. PENGENALAN KEPADA PERHUBUNGAN 19
6. PERHUBUNGAN ELEKTRONIK 21
PENGENALAN KEPADA PENGANGKUTAN DAN
7 24
KUASA.
8 PENGANGKUTAN 26
9 SUMBER- SUMBER TENAGA 29

PENGENALAN MENYELURUH TEKNOLOGI
10 36
PEMBINAAN
11 PERSEDIAAN UNTUK PROJEK BINAAN 40
REKA BENTUK DAN PERANCANGAN PROJEK
12 49
PEMBINAAN
13 PENGENALAN KEPADA REKA BENTUK 52
14 CARA- CARA MEREKA BENTUK 54
15 REKOD DAN PENYAMPAIAN IDEA REKA BENTUK 57

PENGGUNAAN MAKLUMAT SEMASA MEREKA
16. 62
BENTUK
KANDUNGAN
BIL PERKARA MUKA SURAT

TINGKATAN 5
1. PROSES- PROSES PEMBUATAN 64
2. KAWALAN ALAM SEKITAR 77

PENGHANTAR DAN PENERIMA ISYARAT
3. 80
ELEKTRONIK
4. SISTEM KOMPUTER 92
5 PENGANGKUTAN DAN KUASA 95

MASA DEPAN TEKNOLOGI PENGANGKUTAN DAN
6 122
KUASA
7 KAWALAN ALAM SEKITAR 123
8 PENGURUSAN AKTIVITI PEMBINAAN 124
9 PENGURUSAN SUMBER 129
10 PEMBINAAN STRUKTUR 136

11 MASA DEPAN TEKNOLOGI PEMBINAAN 148
12 KAWALAN ALAM SEKITAR 149
13 METADOLOGI REKA BENTUK 150
14 FAKTOR- FAKTOR MEREKA BENTUK 152
iii
BAB 1: PERKEMBANGAN TEKNOLOGI KEJURUTERAAN
Teknologi
Pengangkutan Kesan TEKNOLOGI KEJURUTERAAN
Definasi: Kejuruteraan
Perhubungan
Konsep Teknologi
Pembuatan Kepentingan: Peringkat
Kejuruteraan
Perubatan Perniagaan Zaman Revolusi

Batu Industri
Pendidikan Sumber Alam
Senjata
Pertahanan Teknologi Kejuruteraan
kejuruteraan Prasejarah
RIadah
Sosiobudaya
Tenaga
Perkhidmatan Teknologi
1
PENGENALAN TEKNOLOGI KEJURUTERAAN
Sains gunaan yang Bidang yang memerlukan

menekankan aspek bagaimana penggunaan sains gunaan,
membuat produk melibatkan matematik, fizik dan sains sosial
seni, idea, kreativiti, mekanik, untuk menyelesaikan masalah
amalan dan aktiviti. secara fizikal dan sistematik.
Pendidikan
Perniagaan TEKNOLOGI KEJURUTERAAN
KEPENTINGAN Definasi:- KONSEP

Ilmu yang mengkaji secara
Pertahanan saintifik sumber alam dan Sumber Alam
Sosiobudaya menukar peralatan, produk, mesin
dan tenaga untuk memenuhi Kejuruteraan
keperluan dan kehendak.
Perkhidmatan
Teknologi
PERINGKAT
Zaman Batu KESAN
Hidup berpuak-puak dan berpindah-randah.

Tinggal di dalam gua atau ran. Senjata
daripada batu. Bahasa isyarat, tulisan bentuk TENAGA
PENGANGKUTAN
gambar. Hidup memburu, memenuhi Kebaikan:
Kebaikan:
keperluan makan minum dan pakaian. Mudah kerja
Memudah pergerakan
Penemuan api, perniagaan pertukaran Keburukan:
Keburukan:
barang. Renjatan dan kebakaran
Pencemaran
Prasejarah
Hidup berkelompok. Tinggal di dalam rumah SENJATA PERHUBUNGAN

kayu, buluh atau batu. Senjata daripada besi, Kebaikan: Kebaikan:
pelbagai alat tangan, kereta beroda ditarik Pertahankan Negara Mudah dan selesa
binatang, kapal layar. Ada bahasa pertuturan Keburukan: Keburukan:
dan tulisan tersendiri. Ada kemahiran kraf Peperangan Mudah tersebar dakyah
dan berdagang di luar kawasan.
Revolusi Industri PEMBUATAN PEMBINAAN

Kebaikan: Kebaikan:
Tinggal di dalam rumah. Terciptanya mesin, Peralatan dan jentera Tempat selesa dan selamat
enjin, kapal terbang, tenaga elektrik, Keburukan: Keburukan:
pembinaan pelbagai kilang, produk, pekerja, Pembuangan sisa tanpa Kemusnahan alam sekitar
lombong dan kilang, Menggunakan mata kawalan
wang, ada tulisan dan bahasa baku.
PERUBATAN RIADAH
Teknologi maklumat Kebaikan: Kebaikan: Kesihatan
Menyembuhkan penyakit Keburukan: Lalai dengan tugas
Tinggal di dalam rumah pangsa, pangsapuri Keburukan:
atau kondominium. Pelbagai kerja Kesan sampingan
professional. Terciptanya komputer, radar,
bangunan pencakar langit, roket, kapal
angkasa. Perbankan, perniagaan dalam
talian dan universiti maya.
2
PA_BPTV_KPM
PA_BPTV_KPM M-TEK_TEKNOLOGI KEJURUTERAAN M-TEK_ TEKNOLOGI KEJURUTERAAN
BAB 2: PENGENALAN KEPADA PEMBUATAN
Sistem
JENIS SISTEM PEMBUATAN Terbuka
MODEL
Jumlah Susun atur SISTEM
pengeluaran Sistem
loji
Tertutup
UNSURt
Masukan Keluaran
Sistem
Berkumpulan
Proses Maklum balas
Sistem Kerja dan kesan
Penuh
Sistem massa
Mengikut Fungsi
produk perslstsn
Mengikut kedudukan
produk
3
BAB 2: PENGENALAN KEPADA PEMBUATAN

Tenaga, masa, maklumat,
Mengagih tugas, mengurus,
kemahiran, bahan mentah,
membungkus,
mesin/peralatan dan modal/kos menempa,mengadung, Bahan buangan, produk,
mencampur, mengasing dan pencemaran, khidmat
mereka bentuk selepas jualan dan pasaran
i)Merancang dan kenal pasti
produk yang hendak
dihasilkan i)Menukarkan bahan mentah
i) Produk fizikal
ii)Menyediakan bahan dan menjadi produk
terhasil
sumber
MASUKAN PROSES KELUARAN
SISTEM TERBUKA
MAKLUM BALAS DAN KESAN

SISTEM TERTUTUP
i)Penilaian terhadap Pencemaran, keharmonian,

hasil pembuatan piawaian, keceriaan, keberkesanan,
kelemahan, keperluan dan kos
Sistem Kerja SISTEM

Penuh PEMBUATAN Sistem
berkumpulan
Bekerja mengikut pesanan,

pembuatan terhad, unik dan Hasilkan produk dalam
mengambil masa disiapkan kumpulan dan memerlukan
stor simpanan yang besar
Produk: barang hiasan, barang kemas, Sistem Massa

perahu layar dan contoh sulong Produk: peralatan memasak,
perabot, cat kereta,
Komponen dipasang dalam percetakan buku
Kemahiran: Pekerja mahir jujukan, operasi sama berulang-
ulang, kawalan automatik, Kemahiran berubah-ubah
Harga: tinggi mengunakan alat penghantaran
dan pengeluaran besar-besaran Harga: Sederhana
Peralatan am
Peralatan boleh ubah suai
Produk: perkakasan elektrik,
Kuantiti: sedikit kereta, makanan Kuantiti: Sederhana
Kebanyakan pekerja Peralatan khusus Kuantiti: Harga :

kurang mahir (robot) banyak rendah
4
BAB 3 : PERALATAN
4 JENIS ALATAN TANGAN
A. MENANDA, MENGUKUR DAN MENGUJI B. MEMEGANG C. MEMACU D. MEMOTONG
5. Pembaris keluli 1. Andas 1. Pemutar skru 1. Pahat
6. Penggarit 2. Bongkah V 2. Sepana Pahat kerja kayu
Pahat peraut
Spana boleh laras Pahat pelubang
4. Penebuk 3. Ragum Sepana paip
Spana alpana
Swalaraslen Pahat kerja logam
2. Sesiku L Ragum meja Spana soket
Ragum gerudi Spana L Pahat mata rata
Sepana T Pahat mata melintang
3. Pembahagi pegas Spana swalaras Pahat mata bulat
4.Penyepit Pahat mata bentuk intan
7. Trammel 3. Tukul
Penyepit rata 2. Kikir
Penyepit bulat
8. Tolok permukaan Penyepit bersegi Tukul Lembut Kikir rata tirus
Kikir lurus
Tukul kulit Kikir separuh bulat
9. Plat permukaan Penebuk cucuk Tukul plastik Kikir bulat
Penebuk pusat Tukul aluminium Kikir segiempat sama
Penebuk cemat Kikir segitiga
10. Angkup luar
Tukul besi
3. Gergaji besi
11. Angkup dalam Tukul bonggol bulat
Tukul kuku kambing Gerudi mudah
Tukul bonggol tirus 4. Gerudi alir
12. Angkup vernier Gerudi tangan
5. Pengulir
13. Mikrometer Pengulir dalam
Pengulir luar
5
BAB 3 : PERALATAN
3.1 ALAT MENANDA, MENGUKUR DAN MENGUJI
PEMBARIS KELULI PENGGARIT. PENEBUK

Kegunaan:- Kegunaan:- Terdapat 3 jenis:-
Mengukur jarak dan Membuat garisan dan i. Penebuk cucuk
menguji keratan menanda permukaan (menanda garisan objek
permukaan benda kerja logam sebelum kerja
membuat garisan lurus. memotong)
TRAMEL
Kegunaan:-
Membuat lengkuk
membuat bulatan saiz
besar dan membuat atau
menanda garis selari
ii. Penebuk pusat
(menanda pusat bulatan
sebelum mengerudi)
SESIKU L
Kegunaan:- TOLOK PERMUKAAN
Menguji sudut 90, Kegunaan:-
membuat garis tegak Menanda dan menguji
dan menguji keratan garis selari dan menentu
PEMBAHAGI PEGAS pusat benda kerja
Kegunaan:- bentuk silinder
membuat lengkuk atau iii. Penebuk cemat
bulatan, memindah (menanggalkan atau
ukuran dan mengukur membuang cemat/rivet
jarak benda kerja)
PLAT SUDUT
Dibuat dari besi tuang ANGKUP LUAR
yang dikeraskan Terdapat dua jenis;
Bentuk L sudut 90 angkup luar tanpa
Kegunaan:- pegas dan angkup luar
Menyokong benda kerja berpegas ANGKUP DALAM
semasa menanda dan Kegunaan:- Terdapat dua jenis;
PLAT PERMUKAAN
pastikan benda kerja Mendapat ukuran garis angkup luar tanpa pegas
Kegunaan:-
kedudukkan tepat pusat luar benda kerja dan angkup luar
Menanda benda kerja
semasa menanda bentuk silinder dan rata berpegas
yang memerlukan
ketepatan Kegunaan:-
Mengukur garis pusat
dalam silinder dan
menentukan atau
mengukur lebar lurah
6
ANGKUP VERNIER
Digunakan untuk mengukur: Ketebalan objek, garis pusat silinder dan kedalaman
Skala utama = 7.00mm

Bacaan skala vernier = 0.24mm
Jumlah bacaan = 7.24mm
MIKROMETER
Alat pengukuran yang memberikan bacaan yang jitu.
Bacaan sengatan pada laras atas = 8.00mm
Bacaan sengatan pada laras bawah = 1 x 0.5 = 0.50mm
Bacaan sengatan pada skala jidal yang = 26 x 0.01 = 0.26mm
bersetentangan dengan laras
Jumlah bacaan skala = 8.76mm
3.2 ALAT MEMEGANG
ANDAS BONGKAH V RAGUM PENYEPIT

Dibuat dari keluli Dibuat dari besi tuang Dibuat dari besi tuang Terdapat 3 jenis
berkarbon. atau keluli berkarbon yang dikeraskan penyepit:-
Tapak diperbuat dari besi yang dikeraskan.
tuang dan permukaan Kegunaan:- a) Penyepit rata
dari keluli berkarbon Kegunaan:- Untuk memegang benda Untuk memegang benda
tinggi. Menyokong benda kerja kerja dengan kuat dan kerja berbentuk rata
berbentuk silinder teguh semasa seperti plat
Kegunaan: semasa mengerudi dan memotong logam dan
Untuk menyokong benda menanda. mengikir logam. b) Penyepit bulat
kerja semasa kerja Untuk memegang benda
membentuk (melipat dan kerja yang berbentuk
menempa) bulat atau silinder.
c) Penyepit bersegi
Untuk memegang benda
kerja yang berbentuk
bersegi
Kegunaan:-
Untuk memegang benda
kerja yang panas
7
Pemutar skru a. PEMUTAR SKRU Pemutar skru

- memasang atau
mata rata mata Philip
membuka
komponen yang
melibatkan skru
Sepana hujung b. SEPANA Sepana

terbuka - mengetatkan atau melonggarkan bolt bergabung
dan nat. gelang
Sepana gelang
b. SEPANA KHAS
Sepana Sepana Sepana Sepana soket Sepana L Sepana T Sepana

boleh laras paip Allen swalaras
- mencengkam -melindungi - melindungi -membuka
-membuka - memasang -memasang kepala bolt bolt yang bolt yang dan
dan Peralatan bolt dan nat dengan lebih kerap kerap memasang
memasang yang berkepala kemas. dibuka. dibuka. bolt dan nat
bolt dan nat berbentuk Allen. -digunakan pelbagai
pelbagai silinder. Bersama- saiz.
saiz. sama tangkai
L.
8
Tukul lembut Tukul besi

c. TUKUL
i. Tukul kulit i.Tukul bongkol bulat
- Ringan (menanda)
- Berat
(mengetuk pahat)
- Lembut
(membentuk dan
memasang benda
kerja)
ii. Tukul plastik ii.Tukul kuku kambing
iii.Tukul bongkol tirus
iii. Tukul aluminium 3.4 ALAT MEMOTONG
a. PAHAT
- memotong atau
menipiskan benda kerja.
Memotong
bahagian-bahagian
yang lebar dan
kerja am.
Pahat Kerja Kayu Pahat Kerja Logam
i.Pahat mata rata
i. Pahat peraut
-digunakan untuk
melicinkan dan Memotong celahan
mengemaskan tanggam. yang tidak dapat
dipotong.
Memotong alur ii.Pahat mata melintang
kekunci.
Memotong bahagian
penjuru dalam yang
berbentuk lengkung iii.Pahat mata bulat
ii. Pahat pelubang
-digunakan untuk atau bulat. Memotong
menebuk lubang alur berbentuk bulat.
pada kayu.
iv.Pahat mata bentuk intan

Memotong penjuru
dalam yang
berbentuk tajam dan
bersegi.
9
b. KIKIR
Saiz Bentuk Jenis Gigi pemotong Gred Gigi Pemotong

berdasarkan
panjang kikir. Rata tirus Gigi selari -Kasar
- untuk kerja am. - untuk kerja kemasan -Sederhana
-Halus
Rata lurus Gigi bersilang
- untuk kerja kemasan. - untuk kerja am
Separuh bulat Gigi Lengkung

- untuk kerja kemasan. - untuk mengikir logam
lembut seperti kuprum
Bulat dan aluminium.
- untuk membesarkan
lengkung atau Gigi parut
lubang berbentuk - untuk mengikir benda
bulat. kerja yang lembut
seperti timah dan
Segiempat sama kayu.
- untuk membesarkan
lubang berbentuk
segiempat sama.
Segitiga
- untuk mengikir dan
membuat kemasan
pada sudut dalam
yang tajam.
c. GERGAJI BESI
- digunakan untuk memotong logam atau benda kerja
kepada saiz yang dikehendaki.
- mata gergaji diperbuat daripada keluli berkarbon tinggi ,

keluli tahan lasak, keluli aloi tungsten dan keluli aloi
molibdenum.
PERKARA YANG PERLU DIAMBIL PERHATIAN BAGI MENGELAKKAN MATA GERGAJI DARIPADA MUDAH PATAH
Pilih mata gergaji yang sesuai dengan jenis logam yang hendak dipotong.
Mata gergaji dipasang mengikut arah ke depan.
Ketegangan mata gergaji sesuai mengikut jenis pemotongan.
Benda kerja diapit pada ragum dengan kemas.
Kelajuan pemotongan sesuai mengikut jenis logam.
Tekanan dikenakan semasa gergaji ditolak ke depan dan diangkat sedikit semasa gergaji ditarik
ke belakang.
10
TIRUS
PALAM
d.GERUDI
Gerudi mudah alih -gerudi digunakan
e.PENGULIR Gerudi tangan
BOTTOMING
- untuk menggerudi untuk menebuk - Menggerudi
bahan seperti logam, lubang pada benda bahan seperti
konkrit,plastik dan kerja. plastik dan kayu.
kayu.
Pengulir dalam Pengulir luar
- mata gerudi diperbuat
-digerakkan oleh kuasa daripada keluli tahan
- digunakan untuk -digunakan untuk memotong
elektrik. lasak atau tungsten
memotong ulir dalam. Contoh label ulir luar.
karbida.
saiz dan jenis ulir
-diperbuat daripada keluli -diperbuat daripada keluli
berkarbon atau tahan lasak. M 14 x 2 berkarbon atau keluli tahan
lasak.
-digunakan bersama-sama M = menunjukkan ulir jenis
perengkuh. metrik -digunakan bersama-sama
14 = garis pusat major (mm) perengkuh.
Langkah-langkah 2 = pic ulir (mm)
memotong ulir dalam pada Langkah-langkah
lubang tembus memotong ulir luar
i. Gerudi lubang dengan saiz i. Apitkan benda kerja pada

gerudi yang sesuai ragum dalam keadaan
ii.Pilih saiz pengulir dalam tegak 900
yang dikehendaki danpintal
Mata gerudi Contoh ii.Segi
Mata pada benda
gerudi kerja
konkrit
pasangkan pada JENISsaiz
MATA GERUDI
gerudi digegas dengan kikir dan
perengkuh. yang digunakan untuk ditandakan panjang ulir
iii.Untuk permulaan kerja, pengulir dalam yang pada benda kerja.
guna pengulir dalam tirus. berlabel iii.Pilih pengulir luar yang
Pastikan ia betul-betul sesuai dan pasangkan
tegak dengan paksi M 14 x 2 pada perengkuh.
lubang. iv.Masukkan pengulir luar
iv.Putar perengkuh mengikut Saiz gerudi = garis pusat ulir pada benda kerja.
arah pusingan jam Mata gerudi pulas
-pic ulir v.Putar perengkuh dengan
sebanyak setengah = 14 -2 tekanan yang seimbang
hingga satu pusingan. = 12mm pada arah pusingan jam
Bendalir pemotong dan arah lawan
(larutan minyak) jam.Bendalir pemotong
dititiskan semasa kerja (larutan minyak)
memotong. dititiskan semasa kerja
v.Putar perengkuh mengikut memotong.
arah lawan jam sebanyak vi.Teruskan langkah (v)
suku hingga setengah sehingga siap dan
pusingan. *untuk pelajar mudah keluarkan pengulir luar.
vi.Ulang langkah (iv) dan (v) ingat guna singkatan ini: vii.Uji ulir yang telah siap
sehingga mencecah GPUPPUTT dengan nat.
pangkal pengulir dalam. -Guru
vii.Tukar pengulir dalam -Penting
palam dan -Untuk ASPMPTU
lakukan langkah iv dan v -Pelajar -A banyak dalam
sehingga siap. -Pelajar -SPM
viii.Tukar dengan pengulir -Unggul -Pasti
dalam bottoming dan la -Terus -Terpilih masuk
kukan langkah iv dan v -Terbilang -U
sehingga siap.
11
12
BAB 4 : BAHAN-BAHAN KEJURUTERAAN
Aluminium
Kuprum
Bahan bukan ferus
Loyang
Bahan Besi tuang kelabu
Logam
Timah
Besi tuang putih
Besi tuang
Besi tuang tempawan
Bahan ferus Keluli tahan karat
Keluli aloi Keluli kelajuan tinggi

Bab 4.0: Bahan Kejuruteraan
Keluli
Keluli karbon rendah
Keluli lembut
Keluli
karbon Keluli karbon sederhana
Keluli karbon tinggi
Kayu Damar polister

Bahan asli
Kaca Urea formaldehid
Plastik termoset
Bahan bukan Melamin formaldehid
logam
Getah
Politena
Konkrit
Bahan tiruan Polivinil Klorida
Seramik
Polisterena
Plastik Plastik haba
Akrilat
13
3
PEMBUATAN
4.1 PENGKELASAN BAHAN KEJURUTERAAN
BAHAN-BAHAN KEJURUTERAAN
Logam Ferus Bahan Asli
Bahan Logam Bahan Bukan Logam

Logam Bukan Ferus Bahan Tiruan
4.2 LOGAM FERUS

Sebahagian besar logam ferus terdiri dar unsur keluli
Contoh : keluli dan besi tuang
Kelulil- Bahan mentah utama yang digunakan dalam penghasilan keluli adalah besi jongkong dan bahan besi terbuang.
Kadar campuran bahan-bahan ini bargantung pada jenis keluli yang hendak dihasilkan
Terdapat 2 jenis keluli: aloi dan karbon
CONTOH RELAU ELEKTRIK YANG MENGHASILKAN KELULI
KATEGORI KELULI ALOI
KELULI CIRI-CIRI KEGUNAAN

Keluli tahan karat
-Keras,teguh,tahan hentaman dan tahan Sinki, kelengkapan dapur, tangki

karat dan paip
18% kromium dan 8% nikel
Keluli kelajuan tinggi
-Dapat mengekalkan kekerasan pada Mata alat untuk mesin larik dan
suhu tinggi, sifat rapuh. mata gerudi
-Boleh dikeras dan dibaja
Keluli karbon sederhana, tungsten,

kromium dan vanadium
14
KATEGORI KELULI KARBON
KELULI CIRI-CIRI KEGUNAAN

Keluli karbon rendah
-Bersifat lembut, mulur, teguh dan boleh Dawai, rivet dan kepingan nipis
ditempa
Kurang daripada 0.15% karbon

Keluli lembut -Kekuatan regangan yang tinggi, teguh Keluli pelbagai kegunaan,tiub bar,
dan boleh ditempa kepingan, bolt dan nat
-Lembut berbanding dengan keluli karbon
rendah dan tinggi
-Mudah dimesin
-Tidak boleh dirawat disebabkan oleh
kandungan karbon yang rendah.
0.15%-0.3% karbon -Tidak sesuai untuk pembajaan dan
pengerasan
Keluli karbon sederhana
-Lebih kuat dan keras daripada keluli Engkol, pengumpar, pegas,
lembut tetapi kurang mulur. bongkol tukul dan pahat
-Kurang kebolehtempaan dan juga
kurang teguh.
0.3%-0.7% karbon
Keluli karbon tinggi
-Keluli karbon yang paling keras Pahat sejuk, mata plat ricih,
-Boleh ditambah kekerasan dan pegas berlapis, kapak dan pisau
keteguhannya dengan tindakan haba. Gerudi dan acuan alat-alat tangan
-Sukar diproses Galas bebola, kikir dan mata alat
-Bersifat keras dan teguh pelarik
0.7%-1.4% karbon
Besi tuang:- Besi jongkong merupakan bahan utama yang digunakan untuk membuat besi tuang. Kemudian dicampur
dengan bahan-bahan mentah lain seperti besi sekerap dan keluli, kok dan batu kapur di dalam relau cupola.
Antara kebaikan besi tuang adalah mudah mengisi acuan berbentuk rumit,dapat menyerap tenaga getaran dan bersifat
tegar.
RELAU CUPOLA
15
4.3 LOGAM BUKAN FERUS
CIRI-CIRI DAN KEGUNAAN BESI TUANG

NAMA BESI CIRI-CIRI KEGUNAAN
Besi tuang kelabu
-Kekuatan mampatan yang tinggi Paip besar, penyokong, kerangka
-Kekuatan regangan yang rendah mesin, kotak gear dan pendakap.
-Mudah dimesin dan mudah dituang
-Cepat berkarat dalam keadaan lembab
1.7%-4.5% karbon
Besi tuang putih
-Sangat kuat dan kekuatan Komponen mesin yang memerlukan
mampatannya adalah tinggi berbanding sifat ketahanan daripada geseran dan
besi tuang kelabu. haus, contohnya roda kereta api.
-Rapuh dan hampir-hampir tidak boleh
dimesin.
-Lambat teroksida.
2% - 3.5% karbon
Besi tuang tempawan( Besi tuang
putih yang disepuh lindap )
-Lebih mulur dan mudah dimesin. Kotak engkol, roda dan takal kepala
-Kekuatan regangan yang lebih tinggi. selinder
LOGAM BUKAN FERUS
Aluminium Kuprum Loyang Timah
Kegunaan Kegunaan Kegunaan Kegunaan

Badan kapal terbang Dawai elektrik Injap Penyadur timah
Periuk Mata alat pateri Skru Bahan pateri
Kerangka tingkap Radiator Mangga Piuter
Sifat Sifat Sifat Sifat

-Kebolehkerjaan yang baik -Pengalir elektrik dan -Lebih keras daripada -Lembut
(mulur dan lembut) pengalir haba yang baik kuprum dan zink -Tidak terkakis
-Pengalir haba -Teguh -Mudah dimesin Tidak mudah kusam
-Pengalir elektrik -Mulur -Mudah dipateri walaupun dalam
-Merintang kakisan -Boleh lentur -Boleh dituang keadaan lembap
-Ringan -Tidak berkarat -Pengalir elektrik yang -Mudah ditempa
-Mudah dituang -Mudah dipateri baik -Mulur
-Mudah ditempa -Boleh dibentuk melalui -Sukar berkarat tetapi -Takat suhu lebur
-Mudah dimesin kerja panas dan sejuk mudah kusam 231.9C
-Takat suhu lebur 650C -Takat suhu lebur 1083C -Takat lebur 980C -Berwarna putih
-Berwarna putih kerana - -Berwarna merah -Berwarna kekuningan keperakan
keperakan kekuningan
16
4.4 SIFAT MEKANIK LOGAM
KEKERASAN Kemampuan logam menampan daripada ditusuki oleh benda lain.Contoh :Tidak mudah dicalar
KEKUATAN Keupayaan sesuatu logam menanggung beban atau daya tanpa berubah bentuk
KERAPUHAN Sifat logam yang mudah pecah atau retak apabila dikenakan hentakan atau ketukan
KETEGUHAN Kemampuan mengekalkan kekuatan walaupun telah mengalami perubahan bentuk yang kekal
KETEMPAAN Keupayaan sesuatu logam dibentuk menggunakan kaedah tempaan atau ketukan
KEANJALAN Keupayaan sesuatu logam kembali kepada keadaan asal setelah mengalami perubahan bentuk.
KEKERASAN Kebolehan sesuatu logam untuk ditarik panjang tanpa putus atau pecah
TER4.5 BAHAN BUKAN LOGAM

A) PLASTIK
SIFAT KEBANYAKKAN JENIS PLASTIK
Penebat elektrik yang baik
Mempunyai sifat penyerapan lembapan yang rendah
Penebat haba yang baik
Kurang rapuh jika dibandingkan dengan kaca
Tidak berkarat
Mempunyai kekuatan dan ketegaran yang baik
Merintang tindakbalas kimia
Tahan lasak bagi plastik-plastik tertentu
Ringan
Tidak mudah terbakar
Mudah diacu kepada beberapa bentuk
Mudah diwarnakan

KELEMAHAN PLASTIK
Tidak boleh dilupuskan oleh alam sekitar dan beberapa jenis yang boleh mengakibatkan kanser.
PERBANDINGAN PLASTIK HABA DAN PLASTIK TERMOSET

Plastik Haba Plastik Termoset
Boleh menjadi lembut apabila dipanaskan semula untuk Tidak boleh diubah kepada bentuk lain melalui proses
diubah kepada bentuk yang lain pemanasan semula
Tahan lasak, lembut Tegar, keras dan kuat dan agak rapuh
Menjadi lembut dan mungkin lebur pada suhu 93C Boleh tahan suhu tinggi sehingga 260C
STRUKTUR IKATAN MOLEKUL

(A) PLASTIK HABA DAN (B) PLASTIK TERMOSET
a) b)
Dipanaskan Dipanaskan
Keras Kitaran berterusan Lembut Keras Lembut
Menyejuk Menyejuk
BAB 4 : BAHAN
PLASTIK HABA
NAMA PLASTIK CIRI-CIRI KEGUNAAN
Politena -Ketumpatan rendah: Botol plastik dan permainan kanak-
-Tahan lasak dan mudah lentur,rintangan kimia yang kanak
baik dan penebat elektrik yang baik. Tangki, paip
-Ketumpatan tinggi:
-Keras dan agak tegar, rintangan kimia yang tinggi
Polivinil klorida -Keras dan tegar serta teguh pada suhu bilik, Baju hujan, paip
ringan,perintang asid dan alkali yang baik
Polistirena -Keras dan tegar Bekas makanan, filem
Akrilat -Keras, tegar, lutsinar,mudah dimesin, penebat elektrik Tingkap kapal terbang, permukaan jam
yang baik, rintang asid dan keadaan cuaca
PLASTIK TERMOSET
NAMA PLASTIK CIRI-CIRI KEGUNAAN
Damar polister Penebat elektrik dan haba yang baik, tegar, keras Bot layer, perabot
tetapi rapuh, kalis air dan rintang cahaya ultra ungu
Urea formaldehid Tegar, keras, kuat tetapi rapuh,rintangan haba yang Peralatan rumah,perekat untuk kayu
baik
Melamin formaldehid Tegar, keras dan kuat, rintangan kimia yang rendah, Pinggan mangkuk, formika
rintangan kotoran yang tinggi
KONKRIT
Bahan kejuruteraan tiruan yang diperolehi dengan mencampurkan simen, batu baur halus(pasir), batu baur kasar (batu)
dan juga air.
Konkrit yang dihasilkan bergantung pada beberapa perkara:-
Keadaan bahan yang digunakan
Kadar nisbah campuran konkrit
SIFAT KONKRIT
Kekuatan mampatan yang tinggi (High compression strength)
Tahan lasak
Kedap air
Boleh diacu kepada pelbagai bentuk
Kekuatan tegangan agak rendah
Kekuatan tegangan konkrit boleh ditingkatkan dengan memasukkan tetulang kedalam konkrit.
SERAMIK
Seramik mudah pecah, tidak mulur serta mempunyai kekuatan tegangan yang agak rendah
SIFAT KEGUNAAN
Alat pemotong dan pelelas, komponen yang merintang

Kekerasan dan kekuatan mampatan yang tinggi
haus dan kakisan
Tahan panas ( dapat mengekalkan kekuatan dan

Bahan refraktori, pelapik selinder, sesendal
ketegaran pada suhu tinggi)
Penebat elektrik Penebat, dielektrik dalam pemuat

Merintang kimia(lengai) Peralatan makmal, bahan biologi, pergigian
BAB 5: PENGENALAN KEPADA PERHUBUNGAN
KOD PERHUBUNGAN Definasi
Kod morse
PERHUBUNGAN
bahasa JENIS
PROSES
PERHUBUNGAN
braille
ASCII Perhubungan manusia

dengan manusia
Perhubungan manusia
dengan mesin
Perhubungan mesin dengan

manusia
Perhubungan mesin dengan

mesin
19
BAB 5 : PENGENALAN KEPADA PERHUBUNGAN
SALURAN PERHUBUNGAN
PENGHANTAR Contoh penggunaan kod PENERIMA

perhubungan
(bahasa, Braille, kod morse

dan ASCII )
RAJAH BLOK ASAS SISTEM PERHUBUNGAN
bahasa
APA ITU
PERHUBUNGAN?
braille KOD PERHUBUNGAN Proses pertukaran
PERHUBUNGAN maklumat
Kod
morse
APA ITU PROSES
PERHUBUNGAN?
ASCII
Tindakan sumber menghantar
4 JENIS PROSES maklumat melalui medium ke
PERHUBUNGAN destinasi.
PERHUBUNGAN PERHUBUNGAN PERHUBUNGAN PERHUBUNGAN

MANUSIA DENGAN MANUSIA DENGAN MESIN DENGAN MESIN DENGAN
MANUSIA MESIN MANUSIA MESIN
Contoh:- Contoh:- Contoh:- Contoh:-

Manusia berbual Manusia mendail Alat penggera Dalam operasi mesin
antara satu sama lain telefon untuk kebakaran berbunyi Computer Numerical
untuk bertukar-tukar mengarahkan mesin untuk memberitahu Control (CNC),
maklumat. membuat sambungan manusia bahawa computer memberitahu
ke destinasi yang berlaku kebakaran. mesin untuk melakukan
dipilih. sesuatu kerja.
20
BAB 6 : PERHUBUNGAN ELEKTRONIK
BAB 6 : PERHUBUNGAN ELEKTRONIK
PERHUBUNGAN ELEKTRONIK
Sistem simplek Sistem analog atau Sistem menggunakan

atau dupleks digit isyarat asas atau isyarat
termodulat
PROSES PENGHANTARAN DAN PENERIMAAN MAKLUMAT DALAM SISTEM

PERHUBUNGAN ELEKTRONIK
PENGHANTAR PENERIMA
Maklumat asal ( suara ) Isyarat ditukarkan

ditukar kepada isyarat semula kepada isyarat
elektrik elektrik seperti alur
cahaya kepada elektrik
SALURAN PENGHANTARAN
Isyarat disalurkan melalui
Isyarat elektrik dikuatkan perantara seperti dawai
kuprum, optik gentian atau Isyarat dikuatkan dan
dan dimodulatkan
gelombang radio
dinyahmodulatkan
Isyarat diubah ke bentuk

lain jika perlu seperti Isyarat diubah kepada
diubah kebentuk alur bentuk asal seperti
cahaya isyarat elektrik kepada
suara
21
PERINTANG
BEKALAN KUASA ARUS TERUS PEMUAT LITAR ELEKTRONIK PEARUH PENGUAT PENGUBAH
AUDIO
Fungsi:- Fungsi:- Fungsi: Fungsi:
1) Menghadkan aliran arus 1)Menyimpan cas 1)Mengaruhkan voltan 1)Menurunkan atau
2) Mengurangkan nilai arus
Blok litar bekalan 2)Digunakan
Digunakan sebagai
untuk menukarkan arus 2)Digunakan bersama Penguatmeningkatkan
voltan nilai voltan
3)Menghasilkan nilai penapis, pemintas dan
ulang-alik kepada arus terus pemuat dalam litar penapis
-Menggandakan2)Memindahkan
nilai voltan kuasa dari
kuasa arus terus
susutan voltan pengganding Contoh: satu litar ke litar yang lain.
Contoh: Contoh: -Pearuh jenis teras udara, Contoh:
-Perintang jenis karbon, Masukan
-Pemuat voltan a.u
jenis mika, teras ferit dan teras besi Penguat-Pengubah
kuasa kuasa,
belitan dawai dan filem kertas,seramik, udara -Memberikanaudio,frekuensi
nilai kuasa
nipis dan elektrolitik Simbol: yang tinggi
pertengahan (IF) dan
PENGUBAH
Simbol: Simbol: frekuensi radio (RF).
PENERUS -Menurunkan nilai voltan kepada
Blok penguat Simbol:
audio
-Menukar arus ulang alik kepada nilai dikehendaki
arus terus.
-Jenis penerus:-
i) Penerus gelombang separuh
ii) Penerus gelombang penuh Mikrofon
iii) Penerus titi
PENGATUR PENAPIS Penguat voltan

-Menstabil voltan -Melicinkan riak supaya voltan
keluaran kepada keluaran menyerupai arus tulen Peringkat isyarat
rendah KOMPONEN PASIF
satu nilai tetap
-komponen yangPenguat
tidak mengalami
voltan
perubahan dalaman apabila beroperasi.
Peringkat isyarat
b)Diod zener Penguat kuasa
Keluaran voltan a.t. rendah
Fungsi: Membenarkan KOMPONEN ELEKRTONIK
arus mengalir Blok
dalamlitar bekalan kuasa arus terus
pincang songsang apabila
nilai voltan balikan
mencapai nilai zener. KOMPONEN AKTIF
Pembesar suara
Simbol: - komponen yang operasi dalamnya
diubah oleh kuasa luar semasa
beroperasi
3 JENIS PENERUS
a)Diod penerus/isyarat
PENERUS
Fungsi: Memancar GELOMBANG
cahaya DIOD PENERUS TITI PENERUS GELOMBANG PENUH
SEPARUH
apabila arus mengalir Fungsi: Kendalian: Kendalian:
dalamnya Kendalian: Separuh
1)Membenarkan arus kitar positif, arus mengalir dari
TRANSISTOR B Separuh kitar positif, arus
LITAR mengalir
BERSEPADU
Pada separuh kitar
Simbol: positif, arus melalui D3,
mengalir satu arah sahaja R1 dan D1 ke tamatan A
Fungsi:(D1 dari sadap tengah melalui
Fungsi:R1 dan D1
mengalir dari A melalui D1 dan2)Digunakan
R1 dan D3
untuk pincang depan). Separuh kitar
1)Mengawal aliran arus ke tamatan A (D1 pincang
1)Menggabungkan depan).
ke tamatan B (D1 dipincang menukarkannegatif, arus mengalir
arus ulang alik dari A melalui
dalam litar D2, Separuh kitar negatif, arus
komponen elektronik mengalir
dalam
hadapan) Pada separuh kitar kepada arusR1 dan D4 ke
terus dan suisB (D2 dan D4 pincang
2)Kegunaannya sebagai dari sadap satu pakej yag senidan D2
tengah melalui R1
negative, diod dipicang songsang, depan)
elektronik (Proses ke tamatan2)B Mengendalikan
suis elektronik dan penguat (D2 pincang depan).isyarat
tiada arus
a)Diod mengalir.
penerus/isyarat rektifikasi) Kelebihan: Boleh beroperasi tanpa Contoh: Kelebihan: analog
Lebih cekap dan riaknya
dan isyarat digit
Kelebihan:
Fungsi: Mudah dan murah
Membenarkan pengubah dan keluaran
Contoh: lebih tinggi
-Transistor jenis NPN danmudah ditapis. Contoh:
Kekurangan:
arus mengalirKecekapan
dalam rendah Kekurangan: Memerlukan
a)Diod penerus/isyarat PNP empat diod Kekurangan: Memerlukan
-Litar bersepadupengubah
jenis
keadaan pincang Fungsi: Membenarkan arus Simbol: sadap tengah dan voltan
monolitik, filemkeluaran
nipis, filem
songsang apabila terkena mengalir satu hala lebih rendah.
tebal dan hibrid.
cahaya Simbol: Simbol:
Simbol:
22
23
PA_BPTV_KPM
PA_BPTV_KPM M-TEK_TEKNOLOGI KEJURUTERAAN M-TEK_TEKNOLOGI KEJURUTERAAN
BAB 7: PENGENALAN KEPADA PENGANGKUTAN DAN KUASA
Takrif Pengangkutan ialah media atau jentera untuk memindahkan manusia, haiwan
dan barang dari satu tempat ke satu tempat yang lain.
Bab 7.0 Pengenalan kepada pengangkutan dan kuasa
Dalam kerja
Interaksi sosial
Keperluan pengangkutan Rekreasi
Pembangunan negara
Perdagangan
24
7.1 TAKRIF PENGANGKUTAN

Pengangkutan ialah media atau jentera untuk memindahkan manusi, haiwan dan barang dari satu
tempat ke satu tempat yang lain.
7.2 KEPERLUAN SISTEM PENGANGKUTAN
KEPERLUAN SISTEM CONTOH

CIRI-CIRI TUJUAN
PENGANGKUTAN
Lori, treler, kapal kargo, kapal
angkasa, kapal selam, helicopter,
jengka
Membawa barang Membantu dalam kerja
berat atau ringan pembinaan,
1. Dalam kerja
Membawa pekerja ke pemasangan atau baik
tempat kerja pulih
Ambulan, koc, kereta peronda,

Membantu keharmonian bomba, van bas pelancongan, bas
dan keselamatan sekolah
Memenuhi keperluan masyarakat
2. Interaksi sosial manusia dan
masyarakat
Skuter air, kapal layar, gelongsor

Bersantai dan berlibur, udara, kereta lumba, bot laju, belon
melancong dan panas, caravan ,beca
bersukan
Selamat,
3. Rekreasi dan sukan
menghiburkan
Kapal kargo, kapal laut, treler, kapal

Membolehkan produk terbang kren, forklift, gerabak
disebarkan dengan pengangkut
Eksport dan import cepat
4. Pembangunan
produk dengan banyak
negara
cepat dan selamat
Teksi, kereta, feri, bas, kapal

terbang, kereta api, gerabak
Memberikan
perkhidmatan
Milik persendirian atau
5. Perdagangan pengangkutan untuk
syarikat
orang awam atau
persendirian
25
BAB 8: PENGANGKUTAN
Peringkat permulaan
Perkembangan sistem pengangkutan Peringkat mesin mudah
Peringkat enjin dan motor
Berjentera atau motor

Pengangkutan darat
Tidak berjentera
Sistem pengangkutan Pengangkutan air
Bab 8.0 Pengangkutan Pengangkutan udara
Perancangan dan penyelidikan
Proses penyediaan sistem pengangkutan Pembinaan
Pentadbiran
Penyenggaraan
Pengangkutan manusia dan bahan
26
8.1 PERKEMBANGAN SISTEM PENGANGKUTAN
PERINGKAT
PERKEMBANGAN TENAGA PENGGERAK CONTOH
Menjunjung, unta, kuda, kapal layar,

Permulaan Tenaga manusia, haiwan, sumber alam
rakit,kandar
Tenaga haiwan, manusia bersama mesin
Mesin mudah Beca, lanca, pedati, basikal
mudah
Kapal terbang, kereta, motosikal,
Tenaga enjin wap, enjin petrol, enjin
Enjin dan motor monorel, kereta api elektrik (LRT,
diesel, enjin gas, motor elektrik
PUTRA)
8.2 SISTEM PENGANGKUTAN

a. Pengangkutan darat
Berjentera atau motor Tidak berjentera

Jalan raya Landasan Lain-lain Landasan Lain-lain
Kereta, kereta Keretapi levitasi Lif, tangga Gerabak kereta api, Basikal, beca, lanca
elektrik,bas, lori, magnet, sistem bergerak, kereta troli
van,treler, motosikal transit laju, trem, kabel, pejalan kaki
kereta api elektrik bergerak, konveyer
b. Pengangkutan air
Pengangkutan yang menggunakan laut, tasik, sungai atau terusan sebagai laluannya. Contohnya kapal, sampan,
feri, bot, tongkang, kapal selam, hovercraft, skuter air, kapal layar, kayak, luncur air dan perahu layar.
c. Pengangkutan udara
Pengangkutan yang menggunakan udara sebagai medium lalauannya. Contohnya kapal terbang, helicopter,
peluncur udara, kapal angkasa dan roket, paying terjun dan belon panas
8.3 PROSES PENYEDIAAN SISTEM PENGANGKUTAN
Terdapat tiga bahagian utama tugas penyediaan sistem pengangkutan seperti jadual dibawah:
Fizikal Trafik Perkhidmatan
Penyediaan sistem pengangkutan

secara fizikal seperti tempat Laluan kenderaan adan tempat Kemudahan yang boleh diberikan
persinggahan, jalan raya dan diperlukan oleh sistem pengangkutan
kenderaan.
Kawalan mutu, keberkesanan dan

kecekapan sistem keselamatan
Pangkalan, unit kenderaan, jalan raya Ciri tempat hendak digunakan seperti
pengguna, kekerapan, kelajuan
atau laluan dan kuasa penggerak di bandar, di kawasan pelancongan
keselesaan dan ketepatan waktu
perkhidmatan
27
Faktor penyediaan sistem pengangkutan
a. Perancangan dan penyelidikan
Perancangan dan Penyelidikan,

Penyusunan
penyelidikan penyediaan kajian, soal selidik
set alternatif
sistem pengangkutan
inventori
objektif
Pecahan set
alternatif
b. Pembinaan
PEMBINAAN SISTEM PENGANGKUTAN
Darat Udara Laut
Pembinaan jalan raya Pembinaan lapangan terbang Pembinaan

Sistem kawalan lalu lintas Sistem kawalan pelabuhan dan jeti
Jambatan Sistem pengangkutan di Sistem pengangkutan
Aliran llalu lintas lapangan terbang dan di pelabuhan
Jenis kenderaan persekitaran
Muatan dan beratnya
c. Pentadbiran
Aktiviti pentadbiran
Pengurusan projek Pengawasan setelah siap

Mendapatkan kontraktor dan pekerja
Pembayaran perhubungan dengan agensi lain Kos penyenggaraan
Mendapatkan sumber kewangan, kos perbelanjaan, Gaji dan kebajikan kakitangan
mengurus peraturan dan undang-undang perlesenan Kelancaran sistem (jadual perjalanan
Cukai
d. Penyenggaraan
Penyenggaraan sistem pengangkutan meliputi aktiviti di bawah
Pemantauan dan pemeriksaan sistem dari semasa ke semasa
Rutin kawalan mutu perkhidmatan
Baik pulih, senggara dan menggantikan bahagian yang rosak atau telah sampai tempoh untuk digantikan
8.4 PENGANGKUTAN MANUSIA DAN BAHAN
Jenis aktiviti Jenis pengangkutan

Membawa hasil pertanian Lori, van, kereta api
Membawa manusia,/ penumpang Kapal terbang, kapal laut, kereta api LRT, MRT
Membawa penumpang/ manusia Teksi, beca, bas
Membawa manusia atau barang dalam jarak yang dekat
Pejalan kaki bergerak, tangga bergerak dan lif
dalam jumlah yang sederhana
Membawa dan memunggah barang Forklift, kren di pelabuhan
Kereta elektrik di padang golf, skuter air, kereta lumba, kapal
Berekreasi, bersantai, bersukan
layar
Pemindahan barang jarak jauh Kapal kargo, kapal terbang, lori, treler
28
BAB 9: SUMBER- SUMBER TENAGA
TAFSIRAN TENAGA
Tenaga sebagai keupayaan membuat kerja atau sesuatu yang diperlukan untuk melakukan sesuatu kerja dan proses.
Kerja (W) = Daya (F) X Jarak (d)
W (Nm) = F (N) X d (cm)
= Nm
= Joule SUMBER TENAGA
BOLEH DIPERBAHARUI TIDAK BOLEH DIPERBAHARUI

Sumber asli yang sedia ada dan tidak Sukar untuk diganti setelah digunakan kerana
berkurangan setelah digunakan mengambil masa yang lama untuk dihasilkan
Contoh: Angin, geoterma dan ombak semula
Contoh: Petroleum, gas asli dan neuklear
PENGHASILAN TENAGA ELEKTRIK
HIDRO TERMA NUKLEAR SURIA
HIDRO
TENAGA UPAYA Air di dalam empangan
TENAGA KINETIK Aliran air di dalam empis air
TENAGA Putaran Turbin

MEKANIK
TENAGA Penjana
ELEKTRIK
Air digunakan untuk menghasilkan tenaga elektrik.
Tenaga upaya yang dikumpulkan oleh air di dalam empangan amatlah kuat. Apabila air disalurkan ke turbin penjana,
tenaga kinetik yang terhasil memutarkan turbin dan menghasilkan tenaga mekanik.
Aci turbin digandingkan dengan aci penjana bagi menukarkan tenagan mekanik kepada tenaga elektrik.
Terma digunakan untuk memanaskan air supaya

menjadi stim dengan menggunakan bahan api
seperti diesel, gas, batu arang atau tenaga suria.
Sistem ini digunakan untuk memanaskan air
TERMA sehingga menghasilkan stim bertekanan tinggi bagi
mendapatkan tenaga mekanik melalui putaran
turbin.
Aci turbin ini digandingkan dengan penjana bagi
menukarkan tenaga mekanik kepada tenaga
elektrik.
29
NUKLEAR
Tenaga nuklear dihasilkan dengan proses pembelahan isotop radio aktif

yang tidak stabil seperti Plutonium, Uranium dan Deuterium oleh hentaman neutron.
1 kg Deuterium untuk menghasilkan jumlah tenaga yang sama yang
dihasilkan oleh 3 juta kg oleh bahan api fosil.
Di dalam reactor neuklear, haba akan terhasil apabila proses pembelahan
dan haba ini akan digunakan untuk memanaskan air bagi menghasilkan stim
bertekanan tinggi.
Seperti sistem terma, stim bertekanan tinggi ini akan digunakan untuk
memutarkan turbin bagi menghasilkan tenaga mekanik.
Aci turbin ini digandingkan dengan penjana bagi menukarkan tenaga mekanik kepada tenaga elektrik.
TURBIN TENAGA
PEMBELAHAN AIR PANAS STIM
MENGAKTIFKAN ELEKTRIK
NUKLEAR MENGHASILKAN MEMUSINGKAN
GENERATOR DIHANTAR KE
MENGHASILKAN STIM TURBIN
TEMPAT
HABA
KEDIAMAN
SURIA
Panel suria berfungsi untuk memerangkap haba yang digunakan untuk memanaskan cecair di dalam tiub panel.
Apabila dipanaskan, cecair tersebut akan menghasilkan stim yang bertekanan tinggi yang dialirkan ke turbin bagi
mendapatkan tenaga mekanik.
Aci turbin ini digandingkan dengan penjana bagi menukarkan tenaga mekanik kepada tenaga elektrik.
Bagi mengekalkan tenaga elektrik ketika ketiadaan suria, bateri di pasang kepada sistem ini.
TENAGA SURIA AIR PANAS STIM TUBIN TENAGA

MEMANASKAN MENGHASILKAN MEMUSINGKAN MENGAKTIFKAN ELEKTRIK
CECEIR DI STIM TURBIN GENERATOR DIHANTAR KE
DALAM TIUB TEMPAT
PANEL KEDIAMAN
BAB 9: SUMBER-SUMBER TENAGA
30
JENIS
TEMPAT KELEBIHAN KEKURANGAN
STESEN
Hidro Tasik Tiada pembaziran Memerlukan kawasan yang luas

Tiada gas yang dilepaskan Mengganggu habitat haiwan
Bekalan air mentah Banjir kilat jika tidak dikawal atau empangan
pecah.
Terma Mudah Boleh dibina di mana-mana Kos tinggi.

mendapatkan sahaja asalkan dandang boleh Lambat menghasilkan tenaga elektrik
bahan api dan didirikan dan disejukkan setelah Bahan buangan berupa gas atau asap
sumber air. melalui turbin.
Nuklear Memerlukan bahan Tiada gas buangan Bahaya kebocoran radioaktif

radioaktif. Tenaga elektrik yang lebih besar. Memerlukan pengawasan yang tinggi.
Kos pemanasan air menjadi stim Kesan radioaktif yang berpanjangan.
lebih murah berbanding terma Bahan uranium tidak boleh diperbaharui.
Suria Dimana- mana Sumber tenaga percuma Peralatan penukar tenaga adalah mahal.
sahaja asalkan ada Tiada pencemaran Tenaga bergantung kepada tenaga suria.
cahaya matahari. Tenaga boleh diperbaharui
BER-
MOTOR DAN PENJANA
MOTOR DAN PENJANA
MOTOR PENJANA
Menukarkan tenaga elektrik kepada tenaga Menukarkan tenaga mekanik kepada tenaga
mekanik. elektrik.
Menggunakan tenaga elektrik. Menggeluarkankan tenaga elektrik.
Menggunakan tangan kiri Fleming Menggunakan tangan kanan Fleming
Penarik lif Dinamo basikal

Kipas Pengecas bateri dalam kereta (alternator)
Tangga gerak Penjana mudah alih.
JENIS- JENIS MOTOR AT

Berdasarkan belitan angker dan medan
MOTOR SIRI MOTOR MAJMUK MOTOR PIRAU
JENIS- JENIS MOTOR A.U

Berdasarkan fasa voltan masukan dan jenis
rotor yang digunakan
Voltan masukan 1 fasa dan 3 fasa @rotor
jenis sangkar tupai atau pemutar belitan
MOTOR TOLAKAN MOTOR SEMESTER MOTOR SEGERAK
BAB 9: SUMBER-SUMBER TENAGA

MOTOR ARUHAN MOTOR ARUHAN TIGA
SATU FASA FASA
31
ENJIN
ENJIN PETROL
ENJIN DUA LEJANG ENJIN EMPAT LEJANG
CIRI-CIRI CIRI-CIRI
Dua lejang satu kitaran Empat lejang satu kitaran
Menggunakan minyak pelincir yang berasingan. Kuasanya ditambah dengan menambah
Mempunyai satu silinder atau lebih. silinder.
Mempunyai liang tetapi tiada injap.
KEBAIKAN KEBAIKAN
Daya kilas tinggi. Daya kilas rendah.
Kos penyelenggaraan rendah. Kos penyelenggaraan tinggi.
KEBURUKAN KEBURUKAN
Kuasa keluarannya rendah. Kuasa keluarannya rendah.
Banyak asap dari ekzosnya. Banyak asap dari ekzosnya.
KEGUNAAN KEGUNAAN
Motosikal Kereta
Mesin rumput Lori
Mesin gergaji Pacuan empat roda
ENJIN DUA LEJANG
LEJANG/ RAJAH KETERANGAN KEDUDUKAN OMBOH DAN INJAP
Lejang masukan dan Lejang mampatan
Aci engkol diputarkan dengan menendang pemijak aci

engkol atau menarik tali sawat.
Omboh bergerak ke atas sehingga ke titik tetap atas
(TTA)
Campuran bahan api masuk ke dalam silinder.
Liang ekzos ditutup oleh omboh.
Campuran bahan api di bahagian atas silinder
dimampatkan.
Terhasil tekanan tinggi.
Lejang kuasa dan Lejang ekzos
Pada titik tetap atas (TTA) palam pencucuh
mengeluarkan bunga api.
Gas terbakar dan mengembang.
Kuasa tolakan terhasil.
Omboh ditolak ke bawah sehingga titik tetap bawah
(TTB).
32
BAB 9: SUMBER
- SUMBER TENAGA
ENJIN PETROL EMPAT LEJANG
LEJANG/ RAJAH KETERANGAN KEDUDUKAN OMBOH DAN INJAP

Lejang masukan
Aci engkol diputar

Injap pengambilan terbuka, omboh bergerak ke bawah
dari TTA ke TTB
Campuran bahan api dan udara masuk ke kebuk
melalui kaburator atau secara pancitan
Lejang mampatan
Injap masukan dan ekzos tertutup.

Omboh bergerak ke atas sehingga TTA
Mempunyai tekanan tinggi.
Campuran bahan api dan udara terus dimampat.
Lejang Kuasa
Semua injap tertutup.

Di titik TTA, palam pencucuh mengeluarkan bunga api
elektrik (nyalaan)
Berlaku pembakaran bahan api campuran di dalam
silinder.
Tekanan yang tinggi menolak omboh ke bawah.
Seterusnya memutarkan aci engkol.
Lejang Ekzos
Akibat momentum putaran aci engkol, omboh ditolak

naik
Omboh mencecah titik TTA
Injap ekzos terbuka
Gas dilepaskan melalui ekzos dengan bantuan
pergerakan omboh ke atas.
Kitar lejang seterusnya berulang sehingga enjin
dimatikan.
33
BAB 10 : PENGENALAN MENYELURUH TEKNOLOGI PEMBINAAN

ENJIN DIESEL
TINGKATAN 4
LEJANG/ RAJAH
KETERANGAN KEDUDUKAN OMBOH DAN INJAP
Pengambilan Udara
Aci engkol diputarkan.

Injap ekzos tertutup, injap pengambilan terbuka.
Udara masuk ke dalam silinder.
Omboh bergerak ke atas.
Lejang mampatan
Kedua- dua injap tertutup

Udara di dalam silinder dimampatkan
Akibatnya suhu udara meningkat ke suhu
pembakaran.
Diesel dipancitkan ke dalam silinder
Diesel ditukar kepada gas panas.
Campuran bahan api terbakar.
Lejang Kuasa
Campuran bahan api terbakar menghasilkan tekanan

tinggi dalam kebuk pembakaran.
Tekanan tinggi menyebabkan omboh tertolak ke
bawah.
Seterusnya aci engkol diputarkan.
Lejang Ekzos
Momentum putaran aci engkol menolak omboh

bergerak ke atas.
Injap ekzos terbuka
Gas dilepaskan melalui ekzos
Kitaran lejang berulang sehingga enjin dimatikan.
4 sistem sokongan engine

1) Sistem penyalaan
2) system bahan api
3)system penyejuk
34
4) system pelinciran
ENJIN TURBIN GAS
Udara bersih akan masuk ke dalam enjin turbin melalui rongga pengambilan udara.
Udara bersih tersebut terus ke pemampat melalui pendesak pemampat.
Pada pendesak pemampat, udara ini disebarkan ke sekeliling dinding oleh daya empar bilah pendesak dan
menyebabkan tekanan udara ditingkatkan sehingga 4 kali ganda dan menjadi panas.
Udara panas masuk ke ruang pembakaran dan sistem pencucuhan dinyalakan.
Bahan api akan terbakar pada suhu yang sangat tinggi dan menghasilkan tekanan tinggi yang dapat memutarkan turbin.
Gas panas dilepaskan melalui turbin kuasa dan keluar sebagai hembusan jet yang mengakibatkan tujahan.
LEVITASI MAGNET
PRINSIP ASAS
Bagi bahan yang dimagnetkan akan mewujudkan medan magnet lemah pada arah yang bertentangan apabila diletakkan ke
dalam medan magnet.
Proses ini akan mengakibatkan bahan ini akan terapung dan prinsip ini digunakan dalam pembuatan keretapi maglev.
Prinsip motor digunakan bagi membolehkan gerabak bergerak di dalam pemegun.
JENIS SISTEM LEVITASI MAGNET
Sistem Levitasi Elektromagnet Sistem Levitasi Elektrodinamik
Sistem maglev menarik. Sistem maglev menolak

Sistem ini menggunakan ciri magnet menarik bagi Sistem ini menggunakan ciri magnet menolak bagi kutub
kutub yang berlainan yang serupa
KEBAIKAN KEBURUKAN
35
Kurang geseran Risiko keselamatan kerana menggunakan voltan tinggi.

Kelajuan tinggi. Kos perbelanjaan awal adalah mahal
Tidak bising Bahaya renjatan elektrik
Tahan lama/ tidak mudah haus Berbahaya kerana kewujudan voltan tinggi.
Kelajuan malar di kawasan tinggi atau rendah
Perberhentian tanpa lajak yang banyak
Selamat walaupun tanpa pemandu
Tiada pencemaran udara
Mengurangkan penyelenggaraan
Ketepatan masa sampai dan berlepas
BAB 10 : PENGENALAN MENYELURUH TEKNOLOGI PEMBINAAN
TEKNOLOGI PEMBINAAN
KONSEP KEPENTINGAN
SUMBER PERINGKAT
TAKRIF KATEGORI TUJUAN
BINAAN PEMBINAAN
KESAN PIHAK YANG

Kejuruteraan Kejuruteraan TERLIBAT DALAM
Binaan Ringan Binaan Berat PEMBINAAN
Peralatan
Bahan Pekerja Perancangan Pembinaan Penyenggaraan
Dan Jentera
Kaedah Pengurusan
Reka Bentuk Pengurusan Penggunaan Pengubahsuaian
Pembinaan Pemasangan Penyerahan

Hiasan Projek
Struktur Sistem Bangunan Projek
36
TEKNOLOGI PEMBINAAN
KONSEP
Penggunaan sumber binaan dengan cekap bagi menghasilkan

TAKRIF sesuatu struktur binaan
SUMBER BINAAN
PERALATAN/JENTERA
BAHAN-BAHAN
Bahan Asli BINAAN
Bahan Keluaran
Peralatan Jentera/Mesin
Tanah Besi
Batu Baur Bata Cangkul Kren
Air Simen Gergaji Jengkaut
Tukul Besi Jentolak
Ahli Ikhtisas Pekerja Mahir

PEKERJA Pekerja Tak
Mahir
Arkitek Tukang Lepa
Jurutera Tukang Pasang Tukang sapu
Juru Ukur Bahan Jubin Tukang angkat
Pengurus Projek Tukang susun bata barang
PENGURUSAN
Merangkumi tugas dan

KAEDAH
tanggungjawab merancang,
Kaedah perancangan mengawal dan menyelaraskan
Teknik-teknik pembinaan sesuatu projek.
Penggunaan bahan Memastikan projek berjalan dengan
Peralatan/jentera yang lancar dan dapat disiapkan dalam
hendak digunakan masa yang ditetapkan serta kos dan
kualiti yang diharapkan oleh
pelanggan.
37
PERINGKAT PEMBINAAN
KEPENTINGAN TEKNOLOGI
PEMBINAAN
KATEGORI
PERINGKAT
PERANCANGAN REKABENTUK:
Kenalpasti projek.
KEJURUTERAAN
Perolehan tapak.
KEJURUTERAAN
RINGAN
Ukur & uji tanah. BERAT KESAN
Reka bentuk.
Rumah
Lukisan dan perincian.
kediaman Pelabuhan
PENGURUSAN:
Pejabat Lapangan Terbang
KESAN DARI TEKNOLOGI
Pusat membeli-belah
Kontrak. Jambatan/Empangan
PEMBINAAN:
Sekolah
Dapatkan Pekerja. Jalan raya
Tempat tinggal yang
Dapatkan bahan/jentera.
Masjid Terowong selesa.
Urus pembinaan.
Sistem
Projek bekalan airPengangkutan
yang moden.
PERINGKAT Bekalan air bersih.
PEMBINAAN Penjanaan tenaga
elektrik.
PEMBINAAN STRUKTUR: Peluang pekerjaan
Persediaan.
Kerja Tanah.
Pembinaan superstruktur.
Penutupan struktur.
PEMBINAAN RINGAN ORGANISASI
PEMBINAAN BERAT YANG TERLIBAT
PERBEZAAN
PEMASANGAN SISTEM ANTARA DUA
BANGUNAN: KATEGORI PEMBINAAN
DALAM PROJEK PEMBINAAN
Sistem pengangkutan.
pengurusan lebih
Sistem Hawa Dingin. pengurusan sukar
mudah
Sistem Perpaipan. memerlukan tenaga
tidak
Sistem Elektrik.
memerlukan pakar PEMILIK
tenaga
Sistem Perhubungan.
pakar kos lebih tinggi
kos
HIASAN murah
PROJEK: pembinaan
PERUNDINGlebih KONTAKTOR
pembinaan mudah
Hiasan Dalaman. kompleks
Hiasan Luaran.
Landskap. PROJEK
PEMBINAAN
PENYERAHAN PROJEK:
Sijil menduduki.
Kunci.
Jaminan.
TUJUAN INDIVIDU YANG TERLIBAT
DALAM PROJEK PEMBINAAN
PERINGKAT
PENYELENGGARAAN PEMBANTU TEKNIK
JURUTEKNIK
Menyimpan PELUKIS PELAN
PENGUNAAN:
Guna.
Meneduh KAKITANGAN
Senggara. Mengilang PENTADBIRAN
Baik pulih. Mengangkut PEKERJA BINAAN
Perhubungan PENGURUS
PENGUBAHSUAIAN: JURUTERA
Tukar.
Rekreasi
ARKITEK
Tambah. JURU UKUR BAHAN
Roboh.
JURU UKUR TANAH
39
38
BAB 11 : PERSEDIAAN UNTUK PROJEK BINAAN
PERSEDIAAN UNTUK PROJEK PEMBINAAN
PERMULAAN PROJEK PEROLEHAN TAPAK TINJAUAN TAPAK BINA
Kos Pembelian
Pemilihan Tapak
Harta tanah
Perundingan Perundangan
Tanah Status Lokasi Rupa Bentuk

Tanah Tapak
Projek
Bahan Dan Tenaga Buruh Faedah
Peralatan Pembiayaan
Peruntukan Penyediaan Kajian Mengkaji Maklumat Kerja Kerja Ciri-Ciri

Kakitangan Ikhtrisas Kebolehlaksanaan Ukur Tanah
Sedia Ada Amali Tanah Tanah
Penyelesaian Masalah Membuat
Keputusan Kerja Kaedah Lain
Tujuan Alatan
Mengikut Ukur Aras Dalam Kerja
Cadangan Perunding Ukur Aras
Prinsip Pembukuan Memplot

Asas Keratan
Ujian Pengreddan
Tanah
Alatan Prosedur Analisis

Tujuan
Kerja Saiz Kumin
40
Persediaan untuk projek

pembinaan
PERMULAAN
PROJEK Menyediakan peruntukan kewangan
Melantik kakitangan ikhtisas
PEMBINAAN Menjalankan kajian kebolehlaksanaan
Membuat penyelesaian masalah
Membuat keputusan daripada cadangan perunding
PEROLEHAN TAPAK PEMILIHAN TAPAK

Lokasi yang strategik
Keluasan tapak
Kemudahan infrastruktur
yang ada
FAKTOR YANG MEMPENGARUHI
KOS
Tanah
Status tanah
Lokasi
Rupa bentuk tapak
Bahan dan peralatan
Tenaga buruh
Faedah pembiyaan
PEMBELIAN HARTA TANAH
Perundingan
Perundangan
TINJAUAN TAPAK
BINA Mengkaji maklumat yang sedia ada
Kerja ukur tanah
Kerja amali tanah
41
UKUR ARAS
Kaedah menentukan Datum ialah titik aras rujukan bagi semua ketinggian di
permukaan bumi, biasanya aras laut
ketinggian titik di permukaan
bumi dari datum
TUJUAN
Untuk Mendapatkan pelan keratan rentas

dan pelan keratan membujur bagi tapak
cadangan untuk projek pembinaan
PERALATAN UKUR ARAS
ALAT ARAS
Menentukan perbezaan tinggi

antara dua titik di permukaan
bumi
Teropong boleh diputar 3600
pada satah mendatar
Jenis yang biasa digunakan
ialah alat aras jongket
STAF UKUR ARAS

Menentulan ketinggian sesuatu titik
Perbezaan dua bacaan staf merupakan perbezaan ketinggian
antara dua titik
Gelembung staf dapat menentukan staf berada dalam kedudukan
tegak untuk mendapatkan bacaan yang tepat
Bacaan pada staf diambil daripada angka disilangi oleh bebenang
tengah
LADUNG/PLUMBUB
Pemberat berbentuk kon

yang digantung dengan tali
pada kaki tiga
Memusatkan alat ukur di
atas titik setesen ukur
42
KERJA UKUR ARAS
PRINSIP ASAS
Staf ukur aras
Staf ukur aras
Garis kolimatan h2
B
h1
h
A HB
HA
h = h1 h2 HA = tinggi titik A dari permukaan datum
HB = HA + h HB = tinggi titik B dari permukaan datum
PEMBUKUAN
Garis Kolimatan, GK1

2.655 2.140 1.015 0.535
0.590 1.860 1.015 1.085 1.465 Garis Kolimatan, GK2
B F
A C
D E
BA1 = 89.750m
Ketinggian garis kolimatan, GK1 Ketinggian garis kolimatan, GK2

= 87.750 + 0.590 = 90.340 - (1.465 + 2.655)
= 90.340m = 91.530m
A, B, C, E dan F ialah titik staf

D ialah titik pindah
43
PEMBUKUAN UKUR ARAS
Pandangan Antara
Pandangan Belakang
2.655 2.140 1.015 0.535
0.590 1.860 1.015 1.085 1.465 Pandangan Hadapan
B F BA2 = 90.990m
A C
D E
BA1 = 89.750m
PERHITUNGAN KERJA UKUR ARAS
Pandangan Pandangan Pandangan Naik Turun Aras Rantaian

Belakang Catatan
Antara Hadapan (+) (-) Laras (m)
(-) BA1AL =
0.590 (-) 89.750
89.750 m
1.860 1.270 88.480 0
(-) Titik A
1.015 0.845 89.325 20
Titik B
1.085 (-) 0.070 89.255 40
Titik C
2.655 (-) 1.465 0.380 88.875 60
Titik
pindah D
2.140 (-) 0.515 89.390 80
Titik E
1.015 (-) 1.125 90.515 100
Titik F
BA2AL =
0.535 0.480 90.995 120
90.990 m
Ralat =
3.245 2.000 2.965 1.720 90.995 90.995 -
90.990
2.000 1.720 89.750
= 0.005
44
MEMPLOT KERATAN
Plotan keratan dilukis apabila semua semakan data penghitungan

telah selesai dibuat.
Plotan bertujuan untuk menggambarkan bentuk keratan di sepanjang

garisan ukur.
LANGKAH-LANGKAH KERJA PEMPLOTAN
1. memilih skala nmendatar dan menegak yang sesuai

2. Jarak rantaian ditandakan di sepanjang garisan mendatar
dan garisan tegak dilukis pada setiap titik rantaian.
3. Tandakan ketinggian aras yang didapati pada setiap garisan
tegak
4. Sambungkan semua titik yang ditandakan dengan garis lurus
5. lengkapkan plotan dengan maklumat jarak rantaian, aras
laras dan datum andaian.
F
E
C D
B
Skala Tegak A
1 : 100
Skala
Mendatar
1 : 1000
Datum
Andaian
85.000
88.480
89.325
89.255
88.875
89.390
90.515
90.995
Aras laras
100.00
120.00
Rantaian
20.00
40.00
60.00
80.00
0.00
45
UjIAN PENGGREDAN TANAH
(ANALISIS AYAKAN)
TUJUAN / OBJEKTIF
Mengetahui peratusan kandungan zarah tanah iaitu kelodak, pasir dan
kelikir.
Mengkelaskan tanah dengan berpandukan saiz zarah.
PERALATAN / MESIN / BAHAN

MESIN PENGAYAK
PENAPIS AYAK
ALAT TIMBANG
SAMPEL TANAH KERING
PROSEDUR KERJA
i. Keringkan tanah dan bersihkan tanah daripada sampah dan sebarang
bendasing. Tanah yang melekat diketuk dengan tukul getah meleraikan
kumin-kumin.
ii. Ambil dan timbangkan tanah kering lebih kurang 200g. Catatkan
bacaannya.
iii. Timbang setiap ayak kosong (10 pengayak) dan bacaannya dicatatkan.
iv. Susunkan ayak mengikut saiz (saiz lubang besar- 3.35mm di atas dan yang
paling kecil di bahagian bawah-0.063mm)
v. Masukan sampel tanah di bahagian atas (ayak 3.35mm). Laraskan masa
lebih kurang 5 minit dan lakukan proses pengayakan pada mesin ayakan.
vi. Timbang semula setiap ayak yang mengandungi kumin tanah dan catatkan
bacaannya.
vii. Lengkapkan jadual dan plotkan graf peratusan jumlah kumin yang melepasi
ayak berbanding saiz kumin dalam graf semilog taburan saiz zarah.
46
DATA ANALISIS AYAKAN
SAIZ AYAK JISIM AYAK JISIM AYAK + JISIM TANAH JISIM TANAH YG PERATUS
TANAH (g) YG MELEPASI AYAK KUMULATIF
(mm) (g) TERTINGGAL (g)
PADA AYAK (g) (%)
3.35 447.78 451.78 (451.78-447.78) (187-4.0) (183 187)x 100
= 4.0 = 183.0 = 98%

(-)
2.36 415.37 423.87 8.5 174.5 93
1.18 385.68 415.18 29.5 145.0 78
0.425 329.74 384.54 54.8 90.2 48
0.300 319.78 343.18 23.4 66.8 36
0.212 309.75 329.25 19.5 47.3 25
0.150 307.29 325.69 18.4 28.9 15
0.075 287.52 308.52 21.0 7.9 4
0.063 291.38 295.88 4.5 3.4 2
LULUS 0.063 274.05 277.45 3.4
JUMLAH JISIM 187.0
KEHILANGAN (200-187.0)
JISIM
= 13g
BERGRED BERGRED
TIDAK BAIK
BAIK
BERGRED
KURANG
BAIK
UNTUK PROJEK BINAAN

47
Dari graf Taburan Saiz Tanah
TANAH BERGRED TANAH BERGRED TANAH BERGRED

BAIK KURANG BAIK TIDAK BAIK
Menunjukkan tanah jenis Menunjukkan tanah jenis

Menunjukkan tanah jenis pasir yang bercampur pasir halus. Tanah ini
pasir yang mengandungi sedikit kelodak dan sedikit bergred tidak baik atau
beza antara saiz kumin kelikir. Tanah ini dianggap bergred seragam kerana
yang besar. Lengkung bergred kurang baik ia mengandungi saiz
yang dihasilkan kerana Jumlah kumin kumin yang hampir-
berbentuk seragam dan bersaiz 0.2 hingga 0.6 hampir sama.
Merentasi graf. adalah agak kurang.
SIFAT TANAH
Tanah Jeleket Tanah Tak Jeleket

CIRI-CIRI TANAH
Keupayaan tanah untuk Nisbah lompang tinggi Nisbah lompang rendah

menanggung beban Jeleketan antara tanah tinggi Tiada jeleketan antara zarah
bergantung pada ciri-ciri Tiada geseran antara zarah Geseran antara zarah
Bersifat plastik Tak bersifat plastik
tanah.
Mudah mampat Tidak mudah mampat
Kekuatan tanah sering Endapan pada kadar Endapan serta-merta apabila
dikaitkan dengan ciri-ciri perlahan dikenakan beban
utama tanah iaitu: Hampir tidak telap air Boleh telap air
a) Tanah Jelekit Contoh tanah: Tanah liat,
b) Tanah Tak Jelekit Kelodak Contoh tanah : Pasir, kerikir.
FAKTOR YANG MEMPENGARUHI

CIRI-CIRI TANAH
1. Saiz dan bentuk ( Tekstur ) Kumin tanah

2. Kandungan Udara
3. Kandungan Kelembapan
4. Kandungan Bahan Organik
Ciri-ciri dan jenis tanah serta saiz kuminnya
Kumpulan Sifat Tanah Saiz Tanah (mm) Jenis Tanah

0.06 - 2.0 Pasir
Zarah kasar Tanah tak jeleket
2.0 60 Kerikir
Tanah <0.002 Tanah liat
Zarah halus
jeleket 0.002 0.06 Kelodak
Organik Tanah organik <0.002 Tanah gambut

BAB
BAB1112
: PERSEDIAAN UNTUK
: REKA BENTUK DANPROJEK BINAAN PROJEK PEMBINAAN
PERANCANGAN TINGKATAN 4
REKA BENTUK DAN PERANCANGAN PROJEK PEMBINAAN
REKA BENTUK PROJEK LUKISAN KERJA DAN PERINCIAN
Takrif Ahli Yang Faktor Proses

Terlibat Reka Bentuk Reka Bentuk
Lukisan Kerja Perincian
Arkitek Jurutera Perancang

Lukisan Ukur Lukisan Lukisan
Kejuruteraan Tapak Arkitek
Rupa Lukisan Lukisan

Fungsi Kos
Bentuk Mekanikal & Struktur
Elektrikal
Kekuatan Bahan
Kandungan Kandungan Kandungan
Perundangan Tapak Am
PRAKATA
M-TEK singkatan kepada Modul Pembelajaran Teknikal dihasilkan ekoran pencapaian pelajar aliran teknikal yang kurang memberangsangkan.
Kekurangan bahan sokongan di pasaran turut menyumbang kepada masalah
49 ini. Selain itu, keupayaan pelajar yang berbeza-beza dalam peperiksaan
memberikan cetusan idea kepada Unit Teknikal, Pengurusan Akademik, Bahagian Pendidikan Teknik dan Vokasional untuk menghasilkan modul ini.
TAKRIF REKA BENTUK PEMBINAAN
Terbahagi kepada dua aspek :

1) reka bentuk seni bina
2) reka bentuk kejuruteraan
Aktiviti yang dapat membuat penyelesaian masalah dari

segi seni bina dan kejuruteraan
AHLI PROFESIONAL DAN TUGAS
ARKITEK
Reka bentuk dari segi seni bina, tujuan
pembinaan dan menentukan bahan yang
digunakan
JURUTERA
Reka bentuk dari segi kekuatan
struktur,keselamatan, perkhidmatan dan
penyaliran
PERANCANG
Reka bentuk dari segi keseluruhan projek agar
sesuai dengan persekitaran dan harmoni
FUNGSI
BAHAN
RUPA
BENTUK
FAKTOR-FAKTOR
REKABENTUK PEMBINAAN
KOS
KEKUATAN
PROSES
REKABENTUK PEMBINAAN
Kenal pasti Idea awalan Menapis idea

Keperluan
Mengguna atau Pilih idea Menganalis

melaksanakan idea idea
CANGAN PROJEK PEMBINAAN
50
LUKISAN KERJA DAN PERINCIAN
SET LUKISAN KERJA

LUKISAN KERJA
Mengandungi maklumat
lengkap tentang : Lukisan Kedudukan tapak dan bentuk
- Kedudukan bangunan di Ukur muka bumi sebelum pembinaan
tapak Kejuruteraan dijalankan
- Bentuk fizikal
- Bentuk struktur
- Saiz bangunan
- Kedudukan bahagian
atau ruang Kedudukan projek pembinaan
- Bahan yang digunakan Lukisan Tapak di tapak
Kontur terakhir dan landskap
Bentuk fizikal, saiz, bahan,

Lukisan Arkitek ukuran bahan, jalan dan talian
paip
Lukisan Pemasangan system seperti

Mekanikal dan pendawaian elektrik,lif ,eskalator
Elektrikal dan salur kumbahan
Binaan struktur menyokong

Lukisan Struktur bagunan dari asas hingga
bumbung
KANDUNGAN PERINCIAN
PERUNDANGAN TEKNIKAL KANDUNGAN AM
Syarat-syarat kontrak Jenis bahan Menyatakan peranan

Tempoh jaminan Masa pemasangan dan tugas pihak yang
Tempoh penyerahan Kaedah pembinaan terlibat dalam projek
pembinaan
51
BAB
BAB1113
: PERSEDIAAN UNTUK
: PENGENALAN PROJEK
KEPADA BINAAN
REKA BENTUK TINGKATAN 4
Takrif dan produk atau bidang reka bentuk Reka bentuk ialah suatu aktiviti penyelesaian masalah yang
bersistem untuk memenuhi keperluan manusia
Produk/ bidang Bangunan tinggi
Mekanilkal
Elektrikal
Bab 13.0 Pengenalan kepada reka bentuk Carta alir reka bentuk Produk perindustrian
Perabot
Menghasilkan suatu produk baru
Tujuan reka bentuk Menambah nilai pada produk sedia ada
Menjadikan sesuatu produk itu lebih selesa dan selamat

digunakan
PRAKATA
13.1 TAKRIFAN REKA BENTUK

Rekabentuk ialah satu aktiviti penyelesaian masalah secara sistematik untuk memenuhi keperluan manusia.
MASALAH PROSES PRODUK

REKABENTUK
Contoh produk yang memerlukan reka bentuk berterusan adalah seperti rajah dibawah:
Bangunan REKABENTUK Perabot

Tinggi
Mekanikal Produk
Elektrikal Perindustrian
13.2 CARTA ALIR PROSES REKA BENTUK
PROSES CONTOH
REKABENTUK
SITUASI Seorang pelajar ke sekolah dengan menyandang beg
yang besar dan sarat dengan buku.
BRIF REKABENTUK Membuat satu alat yang boleh disisi dengan buku
dan mudah dibawa.
MEMIKIRAN IDEA Memikirkan idea asas untuk mengatasi masalah.
Pada peringkat ini, idea asas dikembangkan kepada

PENGEMBANGAN IDEA
beberapa idea dengan ciri-ciri dan spesifikasi tertentu.
Pada peringkat ini, idea terbaik dan sesuai untuk

PENYELESAIAN DAN dipilih setelah mengambil kira semua aspek .seperti
PERINCIAN kesesuaian rekabentuk, tarikan pengguna dan aspek-
aspek yang difikirkan sesuai.
PEMODELAN DAN
Dengan menggunakan lakaran dan spesifikasi, model
CONTOH SULUNG atau contoh sulung boleh dibuat.
MENGUJI REKA Mengenalpasti keberkesanan penyelesaian secara

BENTUK terperinci dari segi fungsi dan keselamatan
13: PENGENALAN KEPADA REKABE
13.3 TUJUAN REKA BENTUK
Rekabentuk bertujuan untuk:
1. Menghasilkan produk baru

2. Menambahnilai produk sedia ada
3. Menjadikan sesuatu produk itu lebih selesa dan selamat digunakan
Kriteria keperluan, jenis keperluan dan contoh produk reka bentuk
53
BAB
BAB1114
: PERSEDIAAN
: CARA-CARAUNTUK PROJEK
MEREKA BINAAN
BENTUK TINGKATAN 4
Cara memenunuhi keperluan mudah
Bagaimana menjadikan masalah itu jelas
Mendapatkan dan memikirkan idea
Bab 14.0 Cara-cara mereka bentuk Proses mereka bentuk
Mendapatkan penyelesaian dan perincian
Membuat dan memodelkan soalan
Menguji reka bentuk atau penyelesaian
PRAKATA
14.1 PROSES MEREKA BENTUK PRODUK
Proses reka bentuk yang bersistem boleh di tunjukkan dengan carta alir berikut:
Situasi atau masalah
Menjadikan masalah itu jelas
Mendapatkan dan memikirkan idea
Mendapatkan penyelesaian
jelas dan perincian
Membuat dan memodelkan

jelas penyelesaian
masalah
Menguji reka bentuk atau penyelesaian
1.1 Situasi atau Masalah

Sesuatu situasi atau masalah menunjukkan apakah keadaan sebenar sesuatu masalah.
1.2 Menjadikan sesuatu masalah Jelas

Bertanya kepada orang lain.
Proses sumbang saran
Sumber maklumat yang betul.
1.3 Mendapatkan dan memikirkan idea
Sumber
Bahan Pecahan idea Masa

reka bentuk
Kos
Kemahiran
Teknologi
BAHAGIAN 6
: REKA
1.4 Mendapatkan penyelesaian dan perincian
Untuk mendapatkan penyelesaian kepada masalah rekabentuk, kita perlu memilih satu idea terbaik daripada
pelbagai idea alternatif.
1.5 Membuat dan memodelkan masalah
Pembuatan dan pemodelan masalah dibuat untuk melihat keadaan sebenar reka bentuk dan membuat
ujian bagi memastikan reka bentuk boleh memenuhi ciri atau spesifikasi yang telah ditetapkan dibuat
dalam bentuk model atau contoh sulung (prototaip).
55
PERBEZAAN ANTARA MODEL DAN CONTOH SULUNG (PROTOTAIP)
Model Contoh sulung (Prototaip)

Produk sebenar yang dibentuk pada saiz yang Produk sebenar dengan rupa bentuk, bahan
lebih kecil dengan saiz dan kadaran tertentu. buatan, fungsi dan saiz sebenar sesuatu produk.
BAHAN DAN PERALATAN UNTUK MEMBUAT MODEL
KATEGORI BAHAN CONTOH BAHAN

Bahan kepingan Kertas tebal, kadbod, kepingan logam dan plastik
Bahan padu Bongkah kayu dan polisterina
Bahan lembut Plastersin, plastic, tanah liat dan plaster of paris
Bahan jalur Tali, dawai, benang dan rod
Perekat Gam dan glu serbaguna
Bahan sambung Paku, skru, dawai kokot dan pita pelekat
Bahan bermodul Modul system elektronik, hidraulik dan pneumatik
1.6 Menguji reka bentuk atau penyelesaian
Bentuk keseluruhan Andaian sainstifik Sistem mekanikal
Aspek pengujian
Kesesuaian bahan reka bentuk Fungsi
Kefahaman Sambungan Keselamatan Ergonomik
56
BAB
BAB1115
: PERSEDIAAN
: REKOD DANUNTUK PROJEK BINAAN
PENYAMPAIAN IDEA REKA BENTUK TINGKATAN 4
Lukisan perspektif
Lukisan bentuk rata (ortografik)

Jenis jenis lukisan
Lukisan isometrik
Lukisan terperinci
Kaedah cahaya dan bayang
Cara menimbulkan bahagian lukisan Kaedah garisan

Bab 15.0 Rekod dan penyampaian idea reka bentuk
Kaedah mewarna
1. Lakaran awal
2. Lakaran perkembangan
Penyampaian dan penyusunan idea reka bentuk
3. Lukisan kerja
4. Lukisan persembahan
Lakaran dengan pen warna
Penggunaan media lain Lukisan menggunakan semburan cat
Lukisan menggunakan grafik komputer
Model dan cara membuatnya Model ialah satu media yang menunjukkan sesuatu objek atau
idea dengan lebih realistik atau jelas
PRAKATA Cara pembuatan Guna kertas tebal atau kadbod
Guna bahan lain

1. JENIS-JENIS LUKISAN
4 jenis lukisan:
Lukisan perspektif
Lukisan isometrik
Lukisan ortogafik
Lukisan terperinci
A. Lukisan perspektif
Lukisan yang menunjukkan bentuk sesuatu objek dengan lebih jelas seperti bentuk sebenarnya mengikut pandangan
mata manusia.
Bahagian objek yang dekat lebih besar, manakala yang jauh kelihatan kecil.
Contoh pemandangan perspektif
Terdapat beberapa jenis lukisan perspektif seperti dibawah:
Lukisan perspektif satu titik Lukisan perspektif dua titik Lukisan perspektif tiga titik
B. Lukisan isometrik
Lukisan pandangan yang dilukis bagi menunjukkan keadaan sesuatu objek dengan lebih jelas dan mudah difahami .
Terdapat tiga paksi utama iaitu satu paksi tegak dan dia paksi bersudut 30o dari paksi mendatar berskala penuh.
BAHA
30o 30o
GIAN 6: REKABENTUK PERINDUSTRIAN
TINGKATAN 4
58
C. Lukisan ortografik
Lukisan bentuk rata yang menggabungkan beberapa pandangan bagi sesuatu objek yang mengandungi pandangan
hadapan sisi dan pelan.
D. Lukisan terperinci
Lukisan yang menunjukkan semua maklumat tentang sesuatu objek secara lebih jelas dan terperinci dari segi bahan
yang digunakan, saiz atau dimensi komponen atau kaedah pembuatan atau pemasangan komponan-komponen.
BAB 15: REKOD DAN PENYAMPAIAN REKA BENTUK
BAB 15: REKOD DAN PENYAMPAIAN REKA BENTUK
59
2. KAEDAH MENIMBULKAN BAHAGIAN LUKISAN
Pensil
Pen
Peralatan
Cahaya dan
bayang
Cat/
Pewarna CARA
MENIMBULKAN
BAHAGIAN
LUKISAN
Kaedah
Garisan
Mewarna
3. PENYAMPAIAN DAN PENYUSUNAN IDEA REKA BENTUK
KAEDAH PENYAMPAIAN DAN PENYUSINAN IDEA REKA

BENTUK
Lakaran Lakaran Lukisan Lukisan

Awal Perkembanga Kerja Persembahan
n
1 2 3 4
BAHAGIAN 6:
60
4. PENGGUNAAN MEDIA LAIN UNTUK MEREKOD DAN MENYAMPAIKAN IDEA
Lakaran dengan pen warna Lukisan meggunakan grafik

komputer
PENGGUNAAN MEDIA LAIN
Lukisan menggunakan
semburan cat
5. MODEL
Mengenalpasti kaedah pengeluaran

atau pembuatan
Memilih bahan dan kemasan Menguji dan mengenalpasti
yang sesuai masalah
Peranan
Menilai tahap Menunjukkan bentuk

keselamatan produk sebenar objek
MODEL
Guna kertas tebal atau
kadbod
Bangunan Kapal Terbang
Cara
membuat Polisterina
Kerusi Kenderaan
Bot/ kapal Tangki air
Gentian Kaca Guna bahan lain

Alat permainan
Botol
Plastik
Kayu
Bangunan
Bekas barang
Menara Struktur kerangka
Barang permainan jambatan
REKABENTUK PERINDUSTRIAN
61
BAB
BAB1116:
: PERSEDIAAN
PENGGUNAANUNTUK PROJEKSEMASA
MAKLUMAT BINAANMEREKA BENTUK TINGKATAN 4
Membuat rujukan
Membuat temubual
Cara mendapatkan maklumat
Membuat penyelidikan
Membuat ujikaji
Media bercetak
Kaedah mendapatkan maklumat Media elektronik

Bab 16.0 Penggunaan maklumat semasa mereka bentuk
Penyelidikan
Folio
Menyampaikan maklumat
Lakaran dan lukisan
Penyampaian operasi reka bentuk Carta alir
Penulisan laporan
PRAKATA
1. SUMBER RUJUKAN
Media Cetak SUMBER RUJUKAN Penyelidikan

Buku Temubual
Media Elektronik
Jurnal Uji kaji
Majalah Internet Soal selidik
Prosiding Filem Kajian kes
Makalah Disket
Akhbar Cakera padat
CD-Rom
TV, video, radio
E-book
E-Pembelajaran
2. MENYAMPAIKAN MAKLUMAT
Cara menyampaikan maklumat adalah melalui kaedah:

Folio atau kertas cadangan
o Folio ialah satu dokumentasi yang merangkumi semua aspek dalam proses reka bentuk.
Lakaran dan lukisan
o Lakaran dan lukisan menunjukkan rupa bentuk penyelesaian untuk masalah reka bentuk yang
hendak diselesaikan.
AGIAN 6: REKABENT
UK PERINDUSTRIAN TING
3. PENYAMPAIAN OPERASI REKA BENTUK
Penyampaian operasi reka bentuk boleh dilakukan melalui penggunaan carta alir yang menunjukkan proses peringkat
suatu operasi atau proses.
SIMBOL OPERASI SIMBOL OPERASI
Masukan atau proses tamat Proses sedang dilaksanakan
Proses dikeluarkan atau

Mula atau proses tamat
dimasukkan dalam sistem
Keputusan perlu dibuat Proses berhenti seketika
4. PENULISAN LAPORAN
Laporan rekabentuk boleh dilakukan mengikut susunan seperti berikut:

Mengenal pasti masalah, situasi atau keperluan
Mengumpul keterangan maklumat yang hendak direka bentuk
Kajian yang dibuat untuk mengenalpasti masalah atau menjadikan masalah itu jelas
Mendokumentasikan maklumat berkaitan
Melakarkan idea awalan
Melukiskan kerja dan perincian reka bentuk
Menyenaraikan bahan yang digunakan mengikut kesesuaian reka bentuk
Pengujian dan kaedah pelaksanaan ujian
Hasil ujian, mencapai matlamat atau tidak
63
BAB 1 : PROSES- PROSES PEMBUATAN
64
1.1 PROSES-PROSES PEMESINAN

PROSES PROSES PEMESINAN
MESIN LARIK MESIN KISAR MESIN PEMBENTUK MESIN CANAI MESIN GERUDI
MESIN LARIK
KEGUNAAN MESIN LARIK
Mengurangkan saiz bahan (melarik)
Memotong bahan (memenggal)
Menggerudi
Membuat lubang gerek
Membuat ulir
Melorek
JENIS- JENIS PROSES MESIN LARIK
Melarik Selari Melarik penirusan Melarik Penampan Memenggal
Melorek Menggerudi Menggerek Mengulir
MESIN KISAR
MESIN KISAR
MESIN KISAR UFUK MESIN KISAR TEGAK

CIRI-CIRI CIRI-CIRI
Mesin pemotong dipasang dan berputar pada paksi Mata pemotong dipasang dan berputar pada paksi
mengufuk menegak
KEGUNAAN MESIN KISAR

Mengisar atau memotong permukaan rata termasuk ufuk, tegak dan condong.
Membuat alur kekunci, lurah T dan lurah bajang.
Membuat kerja- kerja melubang.
Membuat gear.
65
PENGENDALIAN MESIN KISAR

Operasi mesin kisar berbeza daripada mesin larik.
Benda kerja dipasang dengan cara diapit atau dibol pada meja mesin.
Mata alat berputar pada kedudukan tetap mengikut kelajuan tertentu.
Meja mesin kisar boleh digerakkan ke kiri atau ke kanan, ke hadapan dan ke belakang.
BENTUK MATA ALAT DAN HASIL PEMOTONGAN MESIN KISAR
Mata alat pengisar biasa Mata alat pengisar cembung
Mata alat pengisar sudut tunggal Mata alat pengisar penjuru bulat
Mata alat pengisar sudut kembar Mata alat pengisar lurah bajang
Mata alat pengisar cekung Mata alat pengisar kekunci woodruff

BAB 1: PROSES-PROSES PEMBUATAN
MESIN PEMBENTUK
Dijalankan secara gerakan salingan- Mata alat digerakkan ke hadapan dan ke belakang benda kerja dan mata alat
hanya memotong benda kerja semasa bergerak ke hadapan dan tidak memotong benda kerja semasa bergerak ke
belakang.
Meja mesin boleh digerakkan ke kiri atau ke kanan serta hanya naik dan turun sahaja.
MESIN CANAI
MESIN CANAI MEJA MESIN CANAI KEKAKI
KEGUNAAN MESIN CANAI
Mencanai hujung mata alat yang tumpul atau sumbing.

Mencanai atau membentuk benda kerja sebelum disudahi dengan peralatan tangan.
MESIN GERUDI
66
KEGUNAAN BENTUK MATA KEGUNAAN BENTUK MATA
Menggerudi lubang Mengulir dalam
Melulas Melubang benam
Menggerek Melubang senggat
1.2 TEKNIK- TEKNIK PENYAMBUNGAN

TEKNIK PENYAMBUNGAN
PENYAMBUNGAN SEMENTARA PENYAMBUNGAN KEKAL

Skru Perekat
Rivet Memateri
SES- Bolt dan nat PROSES Meloyang
Kimpalan
PENYAMBUNGAN SEMENTARA
RIVET
Merupakan skru tanpa ulir
Diperbuat daripada loyang atau aluminium
Digunakan untuk menyambung plat kayu kepada logam/ antara kepingan logam nipis
TEKNIK RIVET
TEKNIK SET DAN SNAP TEKNIK POP
JENIS SET DAN SNAP JENIS POP

Gerudi lubang pada kedua-dua Gerudi lubang pada kedua-dua
bahagian yang hendak bahagian yang hendak
dicantumkan dicantumkan.
Masukkan batang rivet menembusi Masukkan batang rivet menembusi

kedua-dua bahagian yang hendak kedua-dua bahagian yang hendak
disambung atau dilekatkan disambung atau dilekatkan.
Masukkan lubang snap kepada

batang rivet dan ketuk snap Masukkan paku rivet ke dalam
sehingga bahagian yang pistol rivet.
dicantumkan itu rapat
Petik pembidik pistol sehingga

Matikan rivet dengan membuat
paku rivet terkeluar daripada
kepala baru. Gunakan set untuk
badan rivet. Seterusnya
mendapat bentuk kepala yang
meninggalkan rivet melekat pada
kemas.
bahagian yang hendak dicantum
Rivet siap terpasang Rivet siap terpasang
67
JENIS RIVET
RIVET KEPALA BENAM RIVET BUTANG RIVET KEPALA RATA
Penyambungan yang Mendapatkan kekuatan Sambungan untuk kepingan

menghasilkan permukaan sambungan yang maksimum logam yang nipis
bahan kerja yang rata
PENYAMBUNGAN KEKAL
MEMATERI
Proses penyambungan kepingan logam nipis.

Takat lebur tidak melebihi 4500C.
Logam kerja asas tidak lebur.
Peleburan logam pengisi dilakukan dengan alat pemateri.
Plat logam yang hendak disambung mestilah dibersihkan daripada sebarang oksida dan minyak bagi mendapatkan
kekuatan sambungan yang maksimum.ES-PROS PEMBUATAN
TEKNIK PEMATERIAN
RAJAH KETERANGAN
Bersihkan permukaan plat secara kimia atau
mekanikal (berus).
Sapu bahagian lakur pada kedua- dua bahagian

logam yang hendak disambung.
Apit benda kerja yang hendak disambung dan

panaskan pemateri.
Letakkan pemateri dan logam pengisi di atas plat

logam.
Tunggu sehingga pemateri cair sebelum pemateri
dan logam pengisi digerakkan bersama ke bawah.
Biarkan sambungan itu sejuk sebelum menanggalkan
pengapitnya.
KEBAIKAN KELEMAHAN
Kalis air dan gas jika dibuat dengan kemas. Kekuatan sambungan mekanikal amat terhad.
Jaminan mutunya mudah dipastikan dengan Memerlukan alat khas (pemateri).
pemeriksaan pandangan. Mudah teroksida.
Sambungan yang kurang kemas mudah Bahaya jika terpegang objek yang panas ketika
diperbaiki. memateri.
Suhu pematerian rendah dan tidak menjejaskan Boleh menyambung hanya logam tertentu
objek. mengikut jenis bahan pateri, fluks dan kaedah
Tidak memerlukan kemahiran tinggi/ boleh pemasangan.
secara pengautomasian.
MELOYANG
Logam pengisi akan dileburkan dan diletakkan pada bahagian yang hendak disambungkan (logam asas).
logam asas ( Bahagian yang hendak disambungkan) akan dipanaskan tetapi tidak sampai meleburkannya.
Logam pengisi akan mencair dan seterusnya mencantumkan bahagian yang terpisah apabila logam itu sejuk.
Biasanya logam pengisi yang berbeza dengan logam asas akan digunakan.
68
RAJAH LANGKAH-LANGKAH
Bersihkan permukaan plat.
Sapukan bahan lakur pada kedua- dua
bahagian logam yang hendak disambung.
Letakkan logam pengisi ditempat yang hendak
disambung dan panaskan logam pengisi
sehingga cair.
Pada masa yang sama panaskan bahagian
yang hendak disambung ( pastikan tidak
sehingga lebur)
Biarkan bahan yang disambung menyejuk.
KEBAIKAN KELEMAHAN
Sesuai untuk sambungan kepingan logam yang nipis. Saiz bahagian yang boleh diloyang adalah
Boleh menyambung dua logam berlainan jenis, terhad.
contohnya kuprum dan keluli. Kos menjadi tinggi jika permukaan yang perlu
Bahan dapat disambung pada suhu yang sederhana. diloyang luas.
Sambungannya mulur. Kekuatan sambungan rendah kerana logam
Sambungan boleh dilakukan secara asas tidak dileburkan.
pengautomasian.
Tidak memerlukan kemahiran yang tinggi.
KIMPALAN
Proses penyambungan dua bahagian logam yang tebal dengan cara meleburkan bahan pengisi dan logam asas.
Bahan pengisi melebur melalui penguraian selaput elektrod yang terkandung dalam elektrod atau rod.
KIMPALAN
KIMPALAN ARKA KIMPALAN GAS

> 3 mm ketebalan logam < 3 mm ketebalan logam
KIMPALAN ARKA
PRINSIP ASAS
Litar asas kimpalan arka terdiri daripada:-
1. Mesin kimpalan arka
2. Kabel bumi
3. Kabel elektrod
4. Elektrod
5. Pemegang elektrod
BAB 1 :PROSES-PROSES PEMBUATAN
69
LANGKAH-LANGKAH KIMPALAN ARKA

Pilih saiz elektrod dan kadaran arus yang sesuai
dengan benda kerja.
Bina lurah untuk menempatkan bahan pengisi jika
mahukan sambungan yang kukuh.
Pegang benda kerja dengan pengapit yang sesuai.
Mulakan arka dengan mengetuk atau mengguris
hujung elektrod pada bahagian logam asas.
Kimpal beberapa bintik sekiranya perlu untuk
memegang objek yang hendak dikimpal.
Mulakan mengimpal dengan mengekalkan jarak
arka yang betul sehingga selesai.
Biarkan seketika dan kemudian ketuk bahagian
sambungan untuk membuang jeramang yang
rentung.
PROSES KIMPALAN ARKA
Arka elektrik terhasil apabila hujung elektrod bersentuhan dengan benda kerja untuk membentuk leburan.
Leburan elektrod dan benda kerja menjadi sebati, menyejuk dan membeku untuk membentuk kumai kimpal.
Haba tinggi arka membakar salutan elektrod akan membentuk wasap ( gas perisai) yang menyelubungi kawasan
kimpalan, seterusnya menghasilkan sanga yang melapisi permukaan kumai.
Kumai yang terbentuk akan menghasilkan sambungan kimpalan yang kukuh.
KIMPALAN GAS
Menggunakan gas asetilena dan oksigen bagi menghasilkan nyalaan.
LANGKAH-LANGKAH KIMPALAN GAS

Pegang benda kerja dengan pengapit yang sesuai.

Nyalakan penyumpit gas sehingga ke suhu yang sesuai dengan
bahan yang dikehendaki.
Suakan penyumpit gas di tempat yang hendak dikimpal dan
panaskan bahan asas sehingga lebur.
Pada masa yang sama, letakkan rod pengisi di bahagian benda
kerja yang lebur.
Gerakkan rod pengisi dan penyumpit gas di sepanjang bahagian
yang hendak dikimpal.
Ulang semula kimpalan jika dirasakan kurang tebal.
Tunggu seketika sebelum dibuang jeramang kerja yang terbakar
dengan mengetuk bahagian yang disambung.
70
KEBAIKAN KELEMAHAN
KIMPALAN
Kerap menukar elektrod .
ARKA Menggunakan peralatan mudah alih.
Memerlukan tenaga elektrik yang tinggi.
Boleh mengimpal logam tebal
Boleh melakukan kerja di darat sahaja.
KEBAIKAN KELEMAHAN
Bahaya percikan bunga api tinggi.

Boleh dilakukan dalam pelbagai
Kemasan sambungan bergantung kepada
kedudukan sambungan dan mutu
kemahiran pengimpal.
KIMPALAN sambungannya adalah sama.
Penyambungan keratan logam yang tebal tidak
GAS Kos penyelenggaraan peralatan kimpalan
ekonomi kerana menggunakan bahan pengisi yang
rendah.
banyak.
Boleh dilakukan kerja di darat dan di laut.
Nyalaan gas mengambil masa untuk mencapai
Boleh digunakan untuk pelbagai ketebalan
tahap kepanasan yang dikehendaki.
logam.
Kos gas oksigen dan asetilena mahal.
Boleh mengimpal pelbagai jenis logam.
Gas ini mudah meletup jika tidak dijaga dengan baik.
1.3 PROSES- PROSES PENUANGAN
Satu proses pembentukan barangan dengan cara menuangkan logam atau bukan logam lebur ke dalam acuan.
Apabila bahan yang dituangkan itu mengeras, ia akan membentuk barangan mengikut bentuk acuan itu.
PROSES PENUANGAN
PENUANGAN PASIR PENUANGAN ACUAN PENUANGAN LILIN
PENUANGAN PASIR
Menggunakan pasir sebagai bahan acuan.

Terdapat dua bahagian.
Acuan atas yang akan menghasilkan bahan bahagian atas .
Acuan bawah yang akan menghasilkan bahan bahagian bawah.
Terdapat dua lubang di bahagian acuan.
SPRU Membolehkan logam lebur dituang ke dalam acuan.
PENAIK - Mengeluarkan gas yang terperangkap di dalam acuan ketika logam lebur dituangkan.
- Menjadi penunjuk kadar logam yang dituangkan itu sudah mencukupi.
71
LANGKAH- LANGKAH KERJA PENUANGAN PASIR
1. Bina corak kayu di kedua-dua

belah acuan di atas pasir yang
telah diisi ke dalam kotak
acuan
Tanggalkan corak kayu Bancuhan pasir akan 2. Cantumkan kedua-dua

dan sediakan sekurang- mengeras dan membentuk bahagian acuan dan ketatkan
kurangnya dua lubang. objek yang dikehendaki pengapit kedua-dua bahagian
pada kedua-dua bahagian itu
acuan
3. Tuangkan bahan lebur

ke dalam spru sehingga
4. Sejukkan sehingga bahan itu bahan itu keluar dari
mengeras dan kemudian keluarkan lubang penaik
daripada acuannya dengan cara
membuka pengepit acuan
KEBAIKAN KELEMAHAN
Boleh digunakan untuk pelbagai bentuk barangan Kos acuan yang tinggi- menggunakan pasir
yang mudah. khas.
Sesuai untuk pembentukan barangan yang besar. Pengeluaran produk adalah terhad jika
Mudah dalam pengubahsuaian bentuk. dilakukan secara insani.
Mutu kemasannya rendah.
Tidak sesuai untuk barangan yang kompleks.
Memerlukan kemahiran untuk membuat corak
acuan.
PENUANGAN ACUAN
Menggunakan mesin acuan yang telah dibentuk dahulu sebelum digunakan.
Logam yang biasa digunakan- Aloi zink dan aloi aluminium.
KEBAIKAN KELEMAHAN
Pengeluaran hasil yang tinggi dan cepat. Kos acuan dan peralatan pelocok tinggi.
Kemasan permukaan licin. Tidak ekonomi untuk pengeluaran yang
Kurang kecacatan. sedikit.
Satu blok acuan boleh mengandungi beberapa Acuan mungkin tidak bertahan lama pada
bentuk acuan lain. suhu yang tinggi.
Kos pengeluaran secara massa rendah. Tidak boleh digunakan untuk barangan
Sesuai untuk bentuk yang nipis dan kompleks. besar.
Kos operasi rendah dan tidak memerlukan pekerja Hanya sesuai untuk logam lebur yang
mahir mempunyai suhu yang rendah.
72
LANGKAH KERJA PENUANGAN ACUAN
1. Tempa acuan 2. Pasangkan acuan pada

mengikut bentuk mesin penuang.
dikehendaki.
5. Apabila logam lebur itu

mengeras, acuan dibuka 3. Tuangkan logam lebur ke
untuk mengeluarkan dalam bekas suntikan.
produk.
4. Pelocok akan menolak masuk

logam lebur ini
ke dalam acuan.
PENUANGAN LILIN
Penuangan lilin ialah kaedah pembentukan produk logam di mana corak untuk acuannya diperbuat daripada lilin.
Teknik penuangan lilin memberikan kejituan produk yang dihasilkan dan amat sesuai untuk menghasilkan barangan
yang halus dan kompleks
LANGKAH KERJA PENUANGAN LILIN
1. Sediakan acuan 3. Bahagian-bahagian corak
logam asas corak lilin ini dipasangkan pada
lilin yang spru bagi membentuk
dikehendaki corak akhir yang
dikehendaki.
2. Suntik lilin cair ke
dalam acuan
logam asas
4. Corak yang telah dibina itu

5. Bahan campuran dimasukkan ke dalam kotak
seramik akan acuan
dituangkan dalam kotak
acuan dan dibiarkan 7.Logam lebur akan
mengeras. dituangkan ke dalam spru
sehingga memenuhi semua
rongga bekas lilin tadi.
6. Kotak acuan
kemudiannya dipanaskan 8. Setelah logam lebur itu
sehingga lilin cair dan mengeras, kotak bekas
mengalir keluar. Bekas lilin bahan campuran seramik
akan membentuk corak akan dipecahkan bagi
acuan sebenar yang mengeluarkan produk yang
dikehendaki. dikehendaki.
73
KEBAIKAN KELEMAHAN
Kejituan barangan yang tinggi. Acuan hanya boleh digunakan sekali sahaja.
Tidak memerlukan kemasan setelah siap. Pembinaan acuan dan menyiapkan barangan
Boleh membentuk barangan yang kompleks lambat.
dan rumit. Memerlukan kemahiran yang tinggi.
Bebas daripada kecacatan. Untuk barangan yang bersaiz kecil sahaja.
Boleh menghasilkan produk yang nipis dan Kos bahan dan upah yang tinggi.
berlubang- lubang
1.4 PROSES KERJA TEKAN

Proses kerja tekan ialah kerja membentuk logam dengan cara menekan kepingan logam menggunakan set penekan
dan acuan.
PROSES KERJA TEKAN
PROSES MERICIH PEMBENGKOKAN PENARIKAN DALAM
PROSES MERICIH
Mericih merupakan operasi membuat lubang dengan kaedah menebuk.

Terdapat dua jenis proses mericih iaitu
i. penebukan
ii. pengosongan
PROSES MERICIH HASIL SET PENEKAN DAN ACUAN
Penebukan
Pengosongan
PEMBENGKOKAN
Pembengkokan ialah proses melenturkan kepingan logam untuk mendapatkan bentuk tertentu logam.
Berbanding proses mericih, pembengkokan tidak menyebabkan kepingan logam terpotong
PENARIKAN DALAM
Penarikan dalam ialah proses untuk menghasilkan barangan berbentuk seperti cawan, silinder atau kotak dengan
mengguna set penekan dan acuan.
Dalam proses ini, kepingan logam ditarik masuk jauh ke dalam acuan apabila ditolak oleh penekan. Pembentukan logam
menggunakan proses ini memerlukan logam yang mempunyai sifat kemuluran yang tinggi
74
B 1 :PROSES-PROSES PEMBUAN
1.5 PROSES PENGACUAN DAN PEMBENTUKAN PLASTIK

PENGACUAN MAMPATAN
Pengacuan mampatan ialah proses penghasilan barangan termoset dengan cara memasaskan bahan plastik di dalam
acuan, diikuti dengan proses menekan plastik tersebut menggunakan penekan.
Dalam pengacuan jenis ini, jumlah bahan mentah (berbentuk serbuk, butiran atau emping) yang dimasukkan ke dalam
acuan perlu disukat dengan betul untuk mengelak kecacatan pada hasil dan juga pembaziran bahan.
PENGACUAN SUNTIKAN
Pengacuan suntikan ialah cara pembentukan barangan plastik haba yang paling meluas penggunaannya.
Ini kerana pengacuan suntikan menghasilkan barangan plastik haba pelbagai bentuk dengan kadar yang cepat.
Bahan plastik yang digunakan untuk proses ini berbentuk serbuk, butiran atau emping.
PROSES PEMBENTUKAN PLASTIK MENGGUNAKAN KAEDAH PENGACUAN SUNTIKAN
1. Serbuk plastik dimasukkan melalui corong tuangan ke dalam kebuk tekanan di hadapan pelocok
2. Pelocok bergerak ke hadapan dan menolak plastik ke ruang pemanasan.
3. Torpedo dalam ruang pemanasan menolak bahan plastik kearah dinding untuk meleburkan plastik.
4. Plastik akan terus bergerak sehingga memasuki bahagian muncung untuk ditolak ke dalam rongga acuan.
5. Plastik lebur dalam acuan akan terus memejal mengikut bentuk acuan pada kadar yang cepat.
6. Acuan dibuka dan pin lenting menolak hasil pengacuan keluar.
PENGACUAN PINDAH
Pengacuan pindah merupakan pengbahsuaian terhadap pengacuan mampatan.

Berbanding pengacuan mampatan, bahan plastik termoset yang akan dibentuk, dipanaskan terlebih dahulu di kebuk
pindah.
Plastik yang telah lebur kemudiannya ditekan masuk melalui muncung ke dalam rongga acuan oleh pelocok.
1. Serbuk plastik dimasukkan ke dalam 2. Acuan ditutup, serbuk plastik 3. Acuan dibuka, hasil kerja
kebuk pindah dan dipanaskan. lebur ditekan ke dalam rongga dikeluarkan.
acuan
75
PENGACUAN PENYEMPERITAN
Pengacuan penyemperitan ialah proses untuk menghasilkan barangan plastik yang panjang dan mempunyai keratan
yang simetri seperti tiub, paip dan dawai bersalut.
Bahan plastik berbentuk serbuk atau butiran dituang ke dalam ruang pemanasan.
Plastik yang lebur akan disemperit keluar melalui acuan.
Hasil penyemperitan akan diletak di atas tali penghantar yang terletak di hadapan acuan untuk tujuan penyejukan
sebelum dipotong, digulung atau sebagainya.

PENGACUAN TIUP
Pengacuan tiup ialah proses pembentukan plastik yang menghasilkan bekas plastik berongga seperti botol.
LANGKAH- LANGKAH PENGACUAN TIUP
Tiub plastik lembut Acauan ditutup dan ini akan Udara ditiup ke dalam tiub Acuan dibuka dan komponen
dimasukkan ke dalam acuan menutup hujung tiub plastik dikeluarkan
PEMBENTUKAN VAKUM
Pembentukan vakum merupakan proses pembentukan berhaba

Kepingan plastik haba diletak di bahagian atas acuan dan dipanas pada suhu 55C - 90C bergantung pada ketebalan
kepingan plastik tersebut.
Apabila plastik telah lembut, udara dari bawah acuan disedut keluar melalui saluran vakum. Kepingan plastik akan
mengikut bentuk acuan.
Pembentukan vakum langsung Pembentukan vakum drape
76
KELEBIHAN DAN KELEMAHAN PROSES-PROSES PENGACUAN DAN PEMBENTUKAN PLASTIK
JENIS KELEBIHAN KELEMAHAN

PENGACUAN
MAMPATAN Kos acuan yang rendah Terhad kepada bentuk yang mudah
Boleh digunakan untuk menghasilkan Sukar mengawal dimensi komponen.
barangan plastik termoset. Perlu kemasan akhir.
Pengecutan acuan adalah minimum
SUNTIKAN Proses yang cepat. Kos acuan mahal

Boleh digunakan untuk menghasilkan
komponen pelbagai bentuk
Tiada pembaziran bahan kerana
bahan boleh digunakan semula
PINDAH Boleh digunakan untuk menghasilkan Acuan lebih mahal daripada acuan untuk
bentuk yang halus dan kompleks. pengacuan mampatan.
Sesuai untuk plastik termoset.
PENYEMPERITAN Proses yang cekap dan cepat Kos acuan mahal

Kemasan permukaan adalah baik
TIUP Proses yang cepat Kos acuan mahal
Kemasan akhir tidak diperlukan
PEMBENTUKAN Kos peralatan yang murah Tidak dapat mengambil bentuk acuan dengan
VAKUM Kadar pengeluaran agak tinggi sempurna bagi bentuk yang kompleks dan
Tidak perlu kemasan permukaan halus
BAB 2 : KAWALAN ALAM SEKITAR
PENGENALAN
Pencemaran ialah kesan yang memudaratkan alam sekitar disebabkan oleh aktiviti manusia.
JENIS-JENIS PENCEMARAN
Pencemaran udara
Pelepasan pelbagai bahan toksik bawaan udara kepada pencemaran atmosfera.
Jerebu
Jerebu atau asbut ialah kabut semula jadi yang mengandungi kekotoran seperti nitrogen
oksida dan sebatian organik meruap yang berpunca aktiviti industri, manusia dan
kenderaan.
Mengakibatkan penyakit seperti asma, lelah dan penyakit kulit.
Hujan asid
Ia berpunca daripada pelepasan sulfur dioksida dan nitrogen oksida.
Gas-gas ini larut dalam air lalu menjadi asid.
Pencemaran air
Terdiri dari vahan asing yang masuk ke dalam air tawar atau air laut yang menganggu proses
biologi dan menjejaskan ksihatan.
77
Bahan pencemar air lazimnya sampah sarap,nitrat, racun perosak, kumbahan, tumpahan
minyak, toksin daripada perindustrian, pertanian, sedimen daripada perlombongan sampah
sarap plastik dan isotop radioaktif
Tumpahan Minyak
Kebocoran minyak dari kapal tangki,talian paip dan sumber lain.

Bahan kimia toksid melarut resap hidupan laut dan apabila bercampur debu, minyak
membentuk globul(jisim berbentu spera) tenggelam kedasar laut meracunihidupan laut.
Pencemaran sisa kimia
Racun perosak
Bahan kimia yang digunakan dalam perladangan, perkebunan atau dalam rumah
memerangi perosak.
Racun perosak terdiri daripada tiga jenis utama iaitu
Racun serangga (malation dan permetrin)

Racun kulat (benomil dan dokirin)
Racun tumbuh-tumbuhanan (natrium klorat dan parakuat)
Kesusutan ozon
Ozon sejenis gas berwarna biru pucat yang paling reaktif apabila molekul oksigen yang
stabil dipecahkan oleh sinaran ultraungu atau nyahcas elektrik.
Penyusutan ozon paling terkenal ialah klorofluorokarbon (CFC) termasuklah gas halon,
metil kloroform dan karbon tetraklorid.
Kesan kemusnahan lapisan ozon pada atmosfera mengakibatkan kanser kulit.
Pencemaran sisa radioaktif
Reaktor nuklear menghasilkan tenaga nuklear dalam penjanaan janakuasa elektrik.

Pencemaran berlaku bila ada kebocoran, selnuklear bersifat radioaktif terlepas ke alam sekitar.
Kesan pencemaran radioaktif menyebabkan pelbagai jenis kanser dan kecacatan.
KITARAN SEMULA
Bahan buangan (sisa) perlu dikitar semula seperti
Sisa domestik (sampah rumah dan sisa makanan)

Sisa perindustrian (mengandungi bahan kimia beracun)
Sisa perubatan (mengandungi organisma yang menyebabkan penyakit)
Sisa nuklear (sejenis radioaktif)
Kempen Kitar Semula
Bahan boleh diproses semula dan digunakan semula untuk mengatasi kesusutan sumber.
Membantu mengurangkan pencemaran.
Menjimatkan penggunaan bahan mentah yang semakin berkurangan.
PERHUBUNGAN
78
BAB 11 : PERSEDIAAN UNTUK PROJEK BINAAN TINGKATAN 4
KAEDAH PENGHANTARAN
Sistem
PERHUBUNGAN Penghantaran PERHUBUNGAN
TANPA DAWAI & Penerima SECARA LANSUNG
GELOMBANG RADIO INFRA MERAH

TALIAN PENGHANTARAN OPTIK GENTIAN
RADIO AM
Panggilan Tempatan
RADIO
TELEFON TELEFON
RADIO FM
Panggilan Jarak Jauh
TV Hitam Putih KOMPUTER

TELEVISYEN
Sistem Tuan Hamba
TV Warna
INTERKOM
Sistem Radar
Sistem Stesyen Bebas
Denyut
RADAR
Sistem Radar
Gelombang Berterusan
FAKSIMILI
Satelit Kominulasi
SATELIT
Stesyen Bumi PRAKATA

BAB 3 : PENGHANTAR DAN PENERIMA ISYARAT
KAEDAH
PENGHANTARAN
Perhubungan Perhubungan tanpa dawai

secara langsung
- Gelombang radio
- Talian
Salah satu komponen gelombang dalam spektrum elektromagnet
penghantaran
Isyarat maklumat yang dihantar ditukar kepada bentuk isyarat elektronik yang
* Kabel berkembar dipancar melalui atmosfera
terpiuh Isyarat yang dihantar adalah dalam bentuk isyarat termodulat.
* Kabel sepaksi Isyarat termodulat adalah gabungan isyarat maklumat dan isyarat pembawa
* Optik gentian Isyarat maklumat dihasilkan melalui transduser dan isyarat pembawa dihasilkan
melalui pengayun
Amplitud gelombang radio bermaksud nilai voltan gelombang radio
Terbahagi kepada AM dan FM
Isyarat termodulat amplitud ( AM ) dihasilkan melalui perubahan amplitud isyarat

pembawa mengikut amplitud isyarat maklumat
Isyarat termodulat frekuensi ( FM ) dihasilkan melalui perubahan frekuensi isyarat

pembawa mengikut amplitud isyarat maklumat
- Cahaya inframerah
Mempunyai frekuensi lebih daripada 300 GHz
Digunakan dalam kawalan jarak jauh untuk TV
SISTEM PERHUBUNGAN
GELOMBANG RADIO
SISTEM SIARAN SISTEM SIARAN SISTEM RADAR SATELIT

RADIO TELEVISYEN
80

SISTEM
PERHUBUNGAN
RADIO
RADIO AM RADIO FM
Julat frekuensi antara 535 kHz 1610 kHz Julat frekuensi FM antara 88 MHz 108 MHz
Dalam sistem penerima AM proses heterodin Dalam sistem penerima FM proses heterodin berlaku
berlaku untuk mendapatkan frekuensi untuk mendapatkan frekuensi pertengahan bagi
pertengahan bagi tujuan proses tujuan proses penyahmodulatan
penyahmodulatan Gelombang frekuensi pertengahan FM ialah 10.7
Gelombang frekuensi pertengahan AM ialah MHz
470kHz
Isyrat daripada
Pengayun IOSC
Isyarat daripada
pengayun
( IOSC )
Isyarat siaran radio
yang diterima, IRF
PENCAMPUR
IOSC IRF ( hanya

isyarat ini sahaja
akan diproses
Isyarat siaran radio seterusnya )
yang diterima IRF
IOSC + IRF
PROSES HETERODIN
BAB 3 : kiraan
Contoh PENGHANTAR DAN
melibatkan frekuensi PENERIMA
pertengahan ( IF ) : ISYARAT
Diberi IIF 470 Hz dan IRF 1000 Hz. Kirakan nilai frekuensi yang dihasilkan oleh pengayun IOSC
IIF = IOSC - IRF

IOSC = IIF + IRF
= 470 Hz + 1000 Hz
= 1470 Hz
SISTEM PERHUBUNGAN RADIO AM

81
MIKROFON PENGUAT AF
Transduser yang menukarkan Menguatkan isyarat
bunyi kepada isyarat elektrik dikeluarkan oleh mikrofon
PENGAYUN PEMODULATAN AMPLITUD PENGUAT RF PENGUAT KUASA

Hasilkan gelombang pembawa Melakukan proses pemodulatan Menguatkan isyarat Meninggikan kuasa
untuk proses pemodulatan untuk menghasilkan isyarat termodulat amplitud isyarat
termodulat amplitud
ANTENA
Merambat isyarat
AM ke atmosfera
BLOK PENGHANTARAN RADIO AM
ANTENA
Menerima isyarat radio
dipancarkan dari penghantar BLOK PENERIMA RADIO AM
AGC
Mengimbangi perbezaan dalam
kekuatan isyarat daripada penghantar
PENCAMPUR PENGUAT IF PENGESAN

PERINGKAT RF
Melakukan proses heterodin iaitu Menguatkan frekuensi pertengahan Mendapatkan kembali isyarat
Memilih isyarat radio dikehendaki maklumat asal
menukarkan IF kepada nilai untuk diproses keperingkat seterusnya.
dan menguatkam isyarat tersebut tetap 470kHz Memproses isyarat IOSC -IRF sahaja ( proses penyahmodulatan )
PENGAYUN TEMPATAN PEMBESAR SUARA PENGUAT AF DAN

Menghasilkan gelombang yang Menukarkan isyarat elektrik PENGUAT KUASA
digunakan dalam proses heterodin kepada isyarat bunyi Menguatkan isyarat audio
RF = frekuensi radio
IF = frekuensi pertengahan
AGC = Kawalan Gandaan Automatik
SISTEM PERHUBUNGAN RADIO FM
MIKROFON
PENGUAT AF
Menukarkan isyarat bunyi
Memperkuatkan BLOK PENGHANTARAN RADIO FM
kepada isyarat elektrik
isyarat audio
elektrik
PEMACU
PENGAYUN HABLUR PENIMBAL PEMODULAT FM PENDARAB
Meningkatkan kuasa isyarat ke peringkat
Menjanan gelombang Menstabilkan penghasilan Menghasilkan isyarat Menggandakan
pertengahan untuk memacu penguat
pembawa frekuensi pembawa termdulat frekuensi frekuensi
kuasa peringkat akhir
ANTENA PENGUAT KUASA

Merambat isyarat termodulat Mempertinggikan
frekuensi ke atmosfera kuasa isyarat
PERINGKAT RF ANTENA
Mendapatkan siaran radio Menerima isyarat siaran
dikehendaki dan menguatkan isyarat radio daripada penghantar BLOK PENERIMA RADIO FM
AGC
Mengimbangi perbezaan dalam
kekuatan isyarat daripada penghantar
PENCAMPUR PENGUAT IF
PENGEHAD PENGESAN
Melakukan proses heterodin untuk Meninggikan isyarat pertengahan
Memastikan isyarat sentiasa Mendapatkan kembali
menghasilkan frekuensi pertengahan ke tahap yang boleh diproses
malar amplitudnya isyarat maklumat
untuk radio FM bernilai 10.7MH seterusnya
PENGAYUN TEMPATAN PENGUAT FREKUENSI AUDIO

Menghasilakan gelombang untuk PEMBESAR SUARA DAN PENGUAT KUASA
digunakan dalam proses heterodin Menukarkan isyarat maklumat Menguatkan dan meningkatkan
kepada gelombang bunyi kuasa kepada isyarat audio
BAB 3: PENGHANTAR DAN PENERIMA ISYARAT

SISTEM SIARAN TELEVISYEN
Denyut Segerak
PENGHANTAR AM TIUB SINAR KATOD

CRT
KAMERA TV
Penggabung PENERIMA FM
PENGHANTAR FM PENERIMA AM PEMBESAR SUARA

MIKROFON
GAMBAR RAJAH BLOK RINGKAS SISTEM SISARAN TV
Asas pengimejan pada Kamera TV
Asas pengimejan ialah proses menukarkan gambar ke dalam bentuk isyarat elektrik
Proses dilakukan dengan cara membahagikan satu kerangka gambar kepada 625 siri garisan
Imbasan garisan-garisan itu dilakukan dari kiri ke kanan oleh Katod Kamera TV
Imbasan satu kerangka dilakukan sebanyak 25 kali sesaat supaya gambar bergerak boleh disiar semula sama seperti
pergerakan sebenar
Walaupun wujud masalah kerdipan, apabila kekerapan imbasan kerangka ditambah kepada 50 kerangka sesaat
masalah ini hilang tetapi ianya menambah lebar jalur sistem.
Untuk mengatasi masalah penambahan lebar jalur sistem, teknik imbasan selang seli dilakukan supaya masalah
kerdipan dapat diselesaikan tanpa meningkatkan lebar jalur
Imbasan selang seli pada satu kerangka dilakukan sebanyak 2 kali.
Imbasan yang pertama dilakukan pada garisan ganjil ( medan pertama ) dan imbasan kedua dilakukan pada garisan
genap ( medan kedua )
Pengimejan semula pada skrin TV ( Tiub Sinar Katod atau CRT [ Cathode Ray Tube ] )
Di bahagian penerima penghasilan gambar semula dilakukan oleh CRT

CRT di perbuat daripada bahan pendarflour yang mengeluarkan cahaya apabila terkena hentaman elektron yang
ditembak daripada senapang elektron ( Katod ).
Semakin kuat hentaman elektron,semakin cerah cahaya dihasilkan
Kecerahan dan kegelapan isyarat yang dihasilkan oleh kamera TV berfungsi untuk mengawal keamatan alur elektron
untuk membentuk imej pada skrin.
Untuk membolehkan imbasan alur elektron pada skrin tiub sinar katod sama seperti imbasan gambar imej semasa
dirakam, 2 isyarat tambahan dimasukkan ke dalam isyarat video iaitu Denyut Segerak Mengufuk dan Denyut Segerak
Menegak.
Denyut Segerak Mengufuk ialah isyarat yang dimasukkan pada hujung setiap garis yang diimbas bagi mengaktifkan kok
pesongan mengufuk pada Tiub Sinar Katod supaya alur elektron kembali ke kiri
Denyut Segerak Menegak adalah isyarat yang dimasukkan pada garisan terakhir setiap medan untuk mengaktifkan kok
pesongan menegak supaya alur elektron kembali ke atas.
B 3 : PENGHANTAR DAN PENERIMA ISYARAT

Penghantaran TV ( TV Hitam Putih )
Berperanan untuk memproses isyarat audio dan isyarat video dapat dipancarkan ke atmosfera melalui antena.
Kedua- dua kaedah pemodulatan AM dan FM digunakan untuk memproses isyarat video dan isyarat audio
Isyarat audio dihantar secara FM dan isyarat video ( Isyarat Video Rencam @ Isyarat Video Komposit ) dihantar secara
AM
Isyarat Video Rencam mengandungi 3 isyarat iaitu, Isyarat Denyut Segerak, Isyarat Denyut Padam dan Isyarat Video
Isyarat Denyut Padam ialah isyarat yang bertindak mematikan alur elektron apabila kembali ke kiri CRT sebelum
bermula imbasan garis seterusnya
Penerima TV ( TV Hitam Putih )
Menggunakan Prinsip Heterodin yang memproses 2 isyarat iaitu Isyarat Audio dan Isyarat Video
Isyarat yang diterima diproses oleh bahagian RF untuk ditukar kepada isyarat frekuensi pertengahan (IF) oleh
Pencampur
Nilai frekuensi pertengahan IF untuk isyarat video ini ialah 38.9 MHz dan nilai isyarat audio ialah 33.4 MHz
Penguat IF menguatkan isyarat video dan isyarat audio ini dan dihantar kebahagian Pengesan Video
3 isyarat pada keluaran Pengesan Video ialah isyarat frekuensi pertengahan audio, isyarat video asal dan isyarat
segerak
Isyarat frekuensi pertengahan audio disalurkan kebahagian audio untuk ditukarkan kepada isyarat bunyi oleh transduser
Sistem TV Warna
Proses penghantaran dan penerimaan isyarat dalam sistem TV warna dan sistem TV hitam putih
adalah hampir sama, perbezaannya hanya pada pemprosesan isyarat warna
Isyarat elektrik warna diwakili oleh warna merah ( red, R ), biru ( blue, B) dan hijau ( green, G )
yang tidak dimodulatkan lagi
Isyarat-isyarat warna ini perlu ditukarkan kepada isyarat lar ( Isyarat Y - mewakili kecerahan) dan
kegelapan isyarat ) dan 2 isyarat kroma ( Isyarat I dan Q mengandungi maklumat warna oleh
bahagian Matriks
Isyarat Y, I dan Q perlu dimultiplekkan untuk mengekalkan lebar jalur pada frekuensi 6 MHz
Proses pemultipleksan TV warna melibatkan :
1. Isyarat I dan Q memodulatkan subpembawa masing-masing
2. Isyarat termodulat I, isyarat termodulat Q , isyarat Y dan denyut segerak diproses oleh
Pencampur Lelurus untuk menghasilkan satu isyarat video rencam TV warna
3. Isyarat video rencam memodulatkan pembawa utama menghasilkan isyarat video rencam
termodulat AM yang digabungkan dengan isyarat daripada bahagian audio di Penggabung
sebelum dirambat ke atmosfera oleh antena
Di bahagian penerima, isyarat R, G dan B digunakan untuk mengawal keamatan alur tiga
senapang elektron yang mewakili isyarat merah, hijau dan biru dalam tiub sinar katod
3 alur elektron yang mewakili warna-warna ini ditembak ke bintik yang mengeluarkan cahaya
warna apabila hentaman elektron berlaku
Topeng bayang perlu ada pada tiub sinar katod TV warna untuk memastikan sasaran alur elektron
sentiasa tepat pada bintik itu.
ISYARAT VIDEO RENCAM

SISTEM PENGHANTAR TV ( HITAM PUTIH )
PENGUAT KUASA
PENDARAB PEMODULAT FM PENGUAT AF MIKROFON
Mempertinggikan Menggandakan Menjana isyarat Memperkuatkan Tukar isyarat bunyi
kuasa isyarat frekuensi termodulat frekuensi isyarat audio kepada isyarat elektrik
BAHAGIAN AUDIO
PENGAYUN
Menjana isyarat pembawa
PENGUAT KUASA PENDARAB FREKUENSI

PEMODULAT AM PENGUAT FREKUENSI PENGAYUN INDUK
Kuatkan kuasa isyarat Gandakan frekuensi isyarat
Menghasilkan isyarat RADIO Menjana isyarat
termodulat amplitud pembawa kepada nilai yang
termodulat AM Menguatkan frekuensi pembawa utama
untuk dipancarkan ke udara dikehendaki
PENGGABUNG KAMERA TV
PENGUAT VIDEO
Menggabungkan isyarat AM dan FM Menukarkan gambar
Menguatkan isyarat viedo rencam
supaya dapat dihantar serentak kepada isyarat elektrik
ANTENA
Merambat isyarat siaran
PENJANA DENYUT SEGERAK BAHAGIAN VIDEO
Menjana denyut segerak untuk mengawal imbasan gambar oleh kamera TV
TV ke atmosfera
SISTEM PENERIMA TV ( HITAM PUTIH )
ANTENA PENGESAN PENGUAT AUDIO PEMBESAR SUARA

Menerima isyarat TV Medapatkan kembali Meningkatkan isyarat Menukarkan isyarat audio
isyarat maklumat audio kepada isyarat bunyi
PENGUAT RF
Memilih dan menguatkan PENGUAT IF (AUDIO)
isyarat dikehendaki Meninggikan isyarat pertengahan
ke tahap yang boleh diproses
seterusnya
PENCAMPUR PENGESAN VIDEO

Melakukan proses Mendapatkan isyarat video rencam TIUB SINAR KATOD
PENGUAT IF PENGUAT VIDEO
heterodin bagi menghasilakan daripada pembawa dan mengasingkan ( CRT )
Menguatkan isyarat Kuat isyarat video
frekuensi pertengahan, isyarat denyut segerak daripada isyarat Tukat isyarat elektrik
frekuensi pertengahan sebelum dihantar ke CRT
38.9MHz untuk isyarat video video tersebut. kepada cahaya
dan 33.4 MHz untuk isyarat audio Memerangkap isyarat pertengahan audio
PEMISAH DENYUT SEGERAK

Dapatkan denyut segerak
menegak dan mengufuk
PENGAYUN TEMPATAN
Menjana gelombang pembawa
PENGUAT DENYUT SEGERAK

Kuatkan isyarat denyut dan PENGAYUN
mengawal secara tepat imbasan MENEGAK
electron dari kiri ke kanan
PENGAYUN
MENGUFUK
VOLTAN
TINGGI
SISTEM PENGHANTAR DAN PENERIMA TV WARNA
Isyarat Y
Isyarat R Isyarat
Kamera TV Termodulat I Pencampur
Isyarat G Matriks
berwarna Isyarat I Pemodulat lelurus
I dan Q Isyarat
Isyarat B Termodulat Q
Isyarat Q
Pemodulatan AM
Bahagian
Denuyt Segerak
Isyarat Video Rencam
Isyarat Audio FM
Bahagian Audio Penggabung
RAJAH BLOK PENGHANTAR TV

Antena
WARNA
Antena
Bahagian Audio
Pengesan Penguat
Peringkat RF Pencampur Penguat IF
Video Isyarat lar
Pengayun
Pengesan Isyarat R
Tempatan Ke bahagian Pemprosesan
denyut segrak Penguat isyarat kroma
Tiub
+
Sinar
Pengesan kroma Pengesan Isyarat G katod
+
Matriks
RAJAH BLOK PENERIMA TV WARNA
Pengesan Isyarat B
RADAR
Radar adalah singkatan radio detection and ranging.
Radar digunakan dalam :

1. Bidang ketenteraan dengan mengawasi ruang udara, air dan daratan dari pelbagai lokasi.
2. Mengumpul maklumat tentang sasaran dan sesuatu objek dari jauh
3. Sistem sonar
Radar mengesan objek dari jarak jauh menggunakan konsep pantulan isyarat gelombang radio yang dikenakan
pada sasaran
Terdapat dua jenis radar iaitu Sistem Radar Denyut dan Sistem Radar Gelombang Berterusan.
Sistem Radar Denyut digunakan untuk mengesan jarak dan kedudukan sasaran yang tetap. Antena statik dan
paparan dikenali sebagai A Scan digunakan. Paparan A Scan memaparkan isyarat yang dihantar dan diterima.
Untuk menentukan kedudukan objek antena berputar dan paparan penunjuk kedudukan pelan digunakan
Sistem Radar Gelombang Berterusan digunakan untuk mengesan kelajuan objek juga dikenali sebagai Radar
Doppler. Kesan Doppler adalah fenomena anjakan frekuensi pada gelombang yang terpantul apabila wujud
gerakan relatif antara punca gelombang dan sasaran
PENGAYUN PENGHANTAR
PENGELILING ANTENA PARABOLA
GELOMBANG BERTERUSAN
Memisahkan isyarat Menghantar dan menerima
Menjana gelombang berterusan
dihantar dengan isyarat kembali isyarat berterusan
yang akan dihantar ke atmosfera
diterima
PENGESAN
PENGUAT AUDIO PEMBILANG FREKUENSI
Memproses isyarat daripada
Kuatkan isyarat Memberi nilai frekuensi
pengayun penghantar dan isyarat
daripada Pengesan doppler dan memaparkannya
terpantul yang diterima
GAMBAR RAJAH BLOK SISTEM RADAR GELOMBANG BERTERUSAN
PEMODULAT
PENGHANTAR
LITAR PEMBENTUKAN DENYUT Menjanan gelombang radio berkuasa tinggi bertindak
Menjana denyut bervoltan tinggi sebagai gelombang pembawa kepada denyut keluaran blok
pemodulat
PEMASA UTAMA
BEKALAN KUASA
Memicu litar
VOLTAN TINGGI
pembentukan denyut
PARA BOLA
PENDUPLEKS ANTENA
Membolehkan antena yang sama berperanan sebagai
penghantar dan penerima
PAPARAN
Memapar denyut dihantar dan denyut diterima untuk
mengetahui kedudukan satu objek
PENERIMA
PENGEHAD PENGUAT RF DAN PENGAYUN TEMPATAN

PENGUAT VIDEO PENGESAN FM
Memastikan isyarat PENCAMPUR Menghasilkan gelombang
Kuat isyarat video Medapatkan kembali pembawa
Menuatkan isyarat
sebelum dihantar sentiasa malar
isyarat maklumat dan melakukan
ke PAPARAN amplitudnya proses heterodin
GAMBAR RAJAH BLOK SISTEM RADAR DENYUT
SATELIT
Satelit berfungsi untuk menerima isyarat dairpada stesen pemancar bumi yang kemudian diproses oleh
transponder dengan menukarkan frekuensi isyarat pautan ke atas dari 6 GHz kepada isyarat pautan ke bawah
4 GHz
Sistem perhubungan satelit terdiri daripada 2 bahagian iaitu:
i) Satelit Perhubungan - mempunyai 2 bahagian iaitu transponder dan subsistem-subsistem antena.
Transponder ialah bahagian yang berperanan untuk menerima, menukar frekuensi, menguatkan
isyarat dan kemudian menghantar semula isyarat ke destinasi
ii) Stesen Bumi - terdiri daripada ;
- Subsistem antara muka dengan pelanggan
- subsistem penghantar
- subsistem penerima
- subsistem antena
Secara umumnya proses dimulakan dengan Isyarat pautan ke atas 6 GHz dari stesen bumi diterima oleh antena
satelit penghubung.
Isyarat itu dikuatkan oleh LNA (Low Noise Amplifier) atau Penguat Hingar Rendah dan diheterodinkan oleh
Pencampur untuk menghasilkan frekuensi pautan ke bawah 4 Ghz
( dilakukan oleh Transponder )
Isyarat itu dikuatkan dan ditapis oleh penapis lulus jalur dan ditingkatkan kuasa kepada 20 Watt oleh Penguat
kuasa.
SATELIT PERHUBUNGAN
PENGAYUN TEMPATAN
Menjana isyarat pembawa
untuk proses heterodin
PENAPIS LULUS JALUR 1 PENGUAT KUASA PENAPIS LULUS JALUR 1

PENCAMPUR PENGUAT Membenarkan hanya frekuensi Menguatkan kuasa isyarat Membenarkan hanya frekuensi
Mengubah frekuensi Menguat isyarat pembawa 4GHzke peringkat 4GHzhingga 20W sebelum pembawa 4GHzke peringkat
isyrat 6GHz ke 4GHz dari pencampur seterusnya dirambat keluar seterusnya
PENGUAT HINGAR
RENDAH
Menguat isyarat diterima
ANTENA ANTENA
STESYEN BUMI
STESYEN BUMI ( PENERIAM)
PENGUAT KUASA
TINGGI ( PENGHANTAR ) LNA
PENUKAR KE FREKUENSI PENUKAR KE FREKUENSI

TINGGI RENDAH
ANTARA MUKA DENGAN PELANGGAN
PEMODULATAN PENYAHMODULATAN
PEMULTIPLEKS PENYAHMULTIPLEKS
GAMBAR RAJAH BLOK SISTEM PERHUBUNGAN SATELIT

AB 3 : PENGHANTARAN DAN PENERIMA ISYARAT
TELEFON
Panggilan Tempatan
Apabila pemanggil mendail nombor, pemanggil sebenarnya menghubungi ibu sawat yang akan menghantar
isyarat deringan dan membuat sambungan kepada telefon yang didail
Sistem telefon menggunakan talian kabel berkembar terpiuh dengan talian 2 dawai
TELEFON IBU SAWAT TELEFON PENERIMA

PEMANGGIL ( membuat sambungan (litar lengkap apabila ada isyarat
( mendail nombor ) kepada nombor yang didail deringan dihasilkan)
Panggilan Jarak Jauh

Apabila pemanggil mendail nombor, pemanggil sebenarnya menghubungi ibu sawat tempatan pendail ( ibu
sawat 1 )dan ibu sawat tempatan ( ibu sawat 1) menghubungi ibu sawat tempatan telefon penerima ( ibu
sawat 2 ) dan ibu sawat telefon ( ibu sawat 2 ) tersebut menghubungi penerima
Sistem telefon menggunakan talian kabel berkembar terpiuh dengan talian 4 dawai. Talian 4 dawai digunakan
dengan tujuan memisahkan isyarat suara daripada penghantar dengan isyarat suara daripada penerima
Pemisahan isyarat suara penghantar dan penerima ini dilakukan oleh litar hibrid
Kaedah pemultipleksan isyarat dilakukan untuk membolehkan lebih daripada satu pengguna menghantar
maklumat melalui satu talian yang sama
Kabel Gentian Optik dan gelombang radio boleh digunakan sebagai medium perhubungan dalam sistem
perhubungan telefon
Telefon pemanggil Ibu Sawat Tempatan 1 Ibu Sawat Tempatan 1 Telefon penerima
( mendail nombor ) (membuat sambungan ke (membuat sambungan (litar lengkap
ibu sawat 2) ke telefon penerima ) apabila ada
deringan dihasilkan
Fon Telinga
Menukarkan isyarat
Melengkapkan dan elektrik kepada
memutuskan litar isyarat bunyi
Suis Hook
Litar pendail
Pengguna
SuisPengula
mendaiil
Hook ng
nombor Mikrofon
Menukarkan bunyi
kepada isyarat elektrik
Litar hybrid
Litar dering Mengasingkan
Menyediakan nada dering isyarat suara yang
apabila terdapat panggilan dihantar daripada
BAB 3 : PENGHANTAR DAN isyarat suara
PENERIMA yang
ISYARAT
diterima
GAMBARAJAH BLOK LITAR SET TELEFON
INTERKOM
Sistem ini digunakan antara individu di dalam sebuah bangunan atau premis sahaja
Terdapat 2 jenis
Sistem Interkom Tuan Hamba Sistem Interkom Stesen Bebas
Sistem Interkom Tuan Hamba adalah sistem interkom yang membenarkan hanya satu pemanggil boleh
berkomunikasi pada satu-satu masa sahaja. Suis mod digunakan untuk kendalian sistem interkom ini
Apabila pemanggil A bercakap, suis mod ditekan supaya isyarat dapat disampaikan kepada penerima B
Untuk Penerima bercakap, Penerima B perlu menekan semula mod suis supaya isyarat maklumat daripada
penerima B sampai kepada Pemanggil A
Keluaran Penguat
Masukan Penguat
PENGUAT
PEMANGGIL A PEMANGGIL B
Menguatkan isyarat elektrik
PEMBESAR PEMBESAR
SUARA A SUARA B
Pembesar bertindak sebagai transduser SUIS MOD

yang bertindak ;
Menukarkan mod intercom:
-menukarkan bunyi kepada isyarat
- pemanggil A menghantar isyarat,
elektrik ( penghantar )
pemanggil B menerima isyarat
- menukarkan isyarat elektrik
- pemanggil B menghantar isyarat,
kepada bunyi ( penerima )
pemanggil A menerima isyarat
SISTEM INTERKOM DUPLEKS SEPARA MUDAH
FAKSIMILE
Sistem perhubungan yang berupaya menghantar dan menerima imej dan teks
Pada sistem penghantar imej diimbas dan diterjemah semula di atas kertas pada sistem penerima
Maklumat dihantar melalui talian telefon biasa
Modem digunakan kerana rangkaian talian telefon biasa direka bentuk untuk menghantar isyarat analog yang
berterusan sahaja seperti isyarat bunyi
BAHAGIAN PENGHANTAR MODEM
PENUKAR PEMODULAT
CHARG PEMAMPAT
ANALOG KE Menukarkan
ECOUPLED DATA DIGITAL
DIGITAL isyarat digital
DEVICE Memampatkan
Menukarkan kepada isyarat
Menukarkan data digital supaya
isyarat analog ke analog untuk
imej kepada penghataran cepat
isyarat digital dihantar melalui
isyarat elektrik
talian telefon
ANTARA MUKA
DENGAN
TELEFON
Menyambungmesin
BAHAGIAN PENERIMA faksimili dengan
talian telefon
PENCETAK PENGEMBANG PENYAHMODUL

Mencetak imej DATA ATAN
ke atas kertas Menterjemahkan Menukarkanisyara
kembali isyarat t analog yang
termampat dan diterima kepada
membina isyarat ke isyarat digital
bentuk asal
GAMBAR RAJAH BLIK SISTEM PERHUBUNGAN FAKSIMILI

GENTIAN OPTIK
Gentian optic ialah medium perhubungan yang membenarkan isyarat dalam bentuk cahaya melaluinya
Berupaya menghantar maklumat lebih banyak dan lebih cepat berbanding medium perhubungan gelombang
radio atau talian penghantar yang lain
Kendalian sistem berdasarkan prinsip pantulan cahaya dalaman yang lengkap ( bertindak sebagai paip yang
tidak membenarkan cahaya terlepas keluar daripada saluran itu )
Binaan kabel optic gentian yang telah diperbesarkan
90
KOMPONEN OPTIK GENTIAN
Kebaikan Optik Gentian

Kelemahan Optik Gentian
- Boleh membawa maklumat yang banyak - Kos kabel , pemasangan dan
kerana jalur lebar besar - pengujian mahal
- Tiada gangguan elektromagnetik kerana - Isyarat sukar diubah ke
hanya denyut cahaya - laluan lain
- yang bergerak sepanjang saluran gentian - Pemasangan dan
optik penyambungan sukar
- KabeloOptic gentian ringan dan kecil - dan perlu alatan khas
- Selamat daripada pencerobohan talian
- Tiada arus elektrik dalam saluran gentian optik
Data digital daripada komputer
SUMBER CAHAYA
PENGEKOD Menukarkan isyarat
Menukarkan digital ke bentuk
isyarat analog PENGUAT 1 denyut cahaya
Maklumat masukan kepada isyarat Menguatkan
analog daripada audio digital isyarat
dan video
Kabel optik gentian

Pengulang Menyalurkan isyarat bentuk
denyut cahaya kepada
penerima
PENGESAN CAHAYA PENGUAT 2 PENYAHKOD Maklumat dalam

Menukar denyut cahaya Menguatkan Menukarkan bentuk asal
kepada isyarat digital isyarat isyarat digital ke
isyarat analog
Data digital kepada komputer
GAMBAR RAJAH BLOK SISTEM PERHUBUNGAN OPTIK GENTI

: SISTEM KOMPUTER
BAB 4 : SISTEM KOMPUTER
Hibrid Peranti elektronik yang

\ KOMPUTER telah diaturcara untuk :-
Jenis-jenis
Analog
Masukkan data Proses data
Digital
Kerangka Utama
Mikrokomputer Menyimpan data Mengeluarkan
data
Superkomputer Minikomputer
Analog Prinsip Digital
- Proses data atau maklumat dengan cara - Proses maklumat atau data dengan cara
mengukur. mengira.
- Data diperolehi selalu berubah-ubah secara - Data diperolehi dalam nilai diskret seperti
berterusan (isyarat bunyi dan pergerakan) kod mesin.
- Isyarat analog ialah aliran bergelombang. - Isyarat digital ialah aliran denyutan
- Litar utama ialah penguat kendalian (op-amp) (1 atau 0)
- Ketepatan rendah - Litar utama ialah get logik.
- Cenderung dipengaruhi hingar (kilat dan - Ketepatan tinggi
kesan gangguan bunyi) - Tidak dipengaruhi kesan gangguan hingar.
PROSES-PROSES KENDALIAN KOMPUTER

Papan
Monitor
Kekunci
Pencetak
Tetikus UNIT PEMPROSESAN Keluaran
Masukan Pembesar
Pengimbas PUSAT
Suara
Kad
Rangkaian
Ingatan kekal ialah ingatan yang

Ingatan sementara ialah ingatan
Storan mengandungi set arahan yang telah
yang menyimpan data sementara
diaturcara semasa dikilang seperti
komputer sedang digunakan
RAM ROM BIOS (Basic Input Output System)
Ingatan
Kilat
Storan sekunder adalah storan
Contoh yang membolehkan data
Cakera
Keras Storan boleh disimpan secara kekal.
Cakera
tanggal Liut
92
ANTARA MUKA KOMPUTER Antara muka

Antara muka Media perhubungan dua atau lebih komputer - mesin
manusia - komputer pihak
Antara muka arahan - Komunikasi antara komputer dengan peranti

Baris - Contohnya: antara muka pencetak dengan komputer
Berasaskan aksara yang ialah kabel dan litar yang memindahkan data dari
dipaparkan pada skrin. komputer ke pencetak.
Membolehkan pengguna
menaip dan menekan
ENTER
Arahan DOS Antara muka menu
Antara muka pengguna bergrafik Satu senarai yang
Menggunakan ikon dan anak
boleh dipilih arahannya.
panah.
o Contohnya;
Windows, UNIX,
Auto Cad, Excel
video audio
grafik Apa itu multimedia? bunyi

Kaedah persembahan
maklumat dengan Teks
mengabungkan unsur teks (kata dan statistik)
animasi
Interaktif
(respon dua hala Bunyi
KELEBIHAN MULTIMEDIA JENIS
antara pengguna (suara, bunyi)
dengan perisian)
FUNGSI Turutan imej

(filem, video)
Hebahan
(kiosk, e-peta, e-bantuan, Rupa bentuk 3D
(unsur seni bina, reka
bulletin)
bentuk produk) Imej
(seni, gambar foto)
Pendidikan
(e-buku, e-kamus, e- Hiburan
ensiklopedia, CBI, CAL.) (permainan video)
Perdagangan Catatan
(e-dagang, e-katalog) CBI : Computer Based Training
CAL : Computer Assisted
Learning
BAB 4: SISTEM KOMPUTER
93
APA ITU INTERNET?

Rangkaian komputer sejagat yang membolehkan
pengguna berkomunikasi dan mendapat perkhidmatan
seperti mel elektronik, persidangan dan ruang bual.
Kumpulan Senarai
berita mel INTERNET KEPERLUAN
Penyambungan dan
Kumpulan Perbincangan FUNGSI DAN perkakasan
(membolehkan dua kumpulan PERKHIDMATAN
atau lebih berkomunikasi)
Bual dalam talian Jaringan sejagat
(Komunikasi
Jaringan sejagat menggunakan
(World Wide Web, www) teks)
Sistem mengandungi Penyediaan perisisan
halaman web diseluruh
perkhidmatan
dunia.
Mel elektronik
(E-mel)
http
(protocol pemindahan Cara untuk menghantar mesej dari
hiperteks) satu komputer ke satu komputer lain Penerima log masuk pada
pelayan, mel baru dihantar ke
peti masuk
www Penghantar menghantar

(world wide web) data SEND Pelayan menukar mesej ke
bentuk yang dapat dibaca
perisian dan menempatkan di
Sykt.com Perisian pelanggan peti mel
mengekod mesej untuk
penghantaran ke internet
.html Internet membawa mesej

Pelayan mel menghalakan terkod kepada pelayan yang
mesej ke alamat elektronik terletak di domain seperti
yang betul terletak dalam alamat e-mel
.my
KELEBIHAN PENGGUNAAN MULTIMEDIA DAN INTERNET

Menerangkan
MULTIMEDIA Membuat Komunikasi cepat INTERNET
tentang institusi dan murah
PENGANGKUTAN DAN KUASA demostrasi TINGKATAN 5
projek
Menerbitkan Muat turun perisian Berhubung guna e-
maklumat sekolah Bahan tentang mel, berbual,telefon
dan produk
BAB 5 : KAWALAN permainan, pendidikan
mudah didapati
Mendengar bunyi, muzik Mendapat berita Mencapai perpustakaan,
dan menonton wayang. dengan cepat pangkalan data dan berita
94
PA_BPTV_KPM M-TEK_TEKNOLOGI KEURUTERAAN
BAB
BAB115::PERSEDIAAN
KAWALAN UNTUK PROJEK BINAAN TINGKATAN 4
PRAKATA
PENGENALAN
Kawalan diperlukan dalam melaksanakan sesuatu aktiviti bertujuan;

Memantau perjalanan aktiviti
Kepiawaian aktiviti
Keselamatan aktiviti
Kejayaan aktiviti
5.1 KAWALAN HIDRAULIK

Berkembang pesat sekitar tahun 1795.
Hidraulik dari perkataan dalam bahasa Greek hydro yang bermaksud air yang membawa maksud bendalir bertekanan
yang digunakan untuk memindahkan tenaga, mengawal daya dan mengawal pergerakan.
Sistem kuasa hidraulik digunakan secara meluas dalam bidang industri untuk menjalankan pelbagai tugas.
Ia menggunakan bendalir (minyak) bagi memindahkan kuasa dari satu tempat ke tempat yang lain.
Sistem hidraulik digunakan dalam pelbagai tujuan seperti;
Jek hidraulik untuk mengangkat barang yang berat
Mesin tekan hidraulik untuk menarik dan memampatkan bahan
Mesin kawalan automatik untuk mencengkam benda kerja
Jentolak untuk menolak benda yang berat
Kren, brek kereta dan sebagainya
Prinsip Daya (F), Tekanan (p), Kerja (W) dan Kuasa (P)
Daya, tekanan, kerja dan kuasa amat penting bagi menentukan kecekapan kendalian kawalan hidarulik.
Hukum Pascal dibuktikan oleh Pascal dalam ujikajinya (1623-1662)
Hukum ini menyatakan tekanan pada bendalir statik di dalam bekas mempunyai ciri-ciri;
Tekanan bertindak serenjang (tegak lurus) dengan dinding.
Tekanan pada mana-mana titik dalam bendalir adalah sama pada semua arah.
Tekanan yang dikenakan dalam bekas tertutup dihantar seragam pada semua bahagian lain.
Daya (F)
Daya dan tekanan saling berkaitan dalam menentukan keupayaan hidraulik.
Daya (F) dihitung dengan mengabungkan unsur tekanan (p) dan luas (A).
F=pxA p =Tekanan (N/m) F(Newton) = p (Pascal) x A (meter persegi)

F = Daya (N) [ N] = [ Pa ] x [ m ]
A = Luas muka keratan (m) = N/m x m
= N
TEKANAN (p)
Tekanan (p) ialah perlakuan menekan sesuatu objek.
Tekanan adalah daya (F) yang dikenakan ke atas sesuatu objek per unit luas (A).
p (Pascal) = F(Newton) / A (meter persegi) F(Newton) = ma dimana;

= N/m = kgms F = daya
= kg/ms = kg/ms m = jisim
a = pecutan
Tekanan dalam sistem berkurangan disebabkan oleh faktor luas, geseran, jarak dan kelikatan bendalir yang boleh
berlaku dalam keadaan berikut;
Paip yang terlalu kecil
Paip yang terlalu panjang
Terlalu banyak penyambungan
Terlalu banyak pembengkokan
Kelikatan bendalir yang keterlaluan
96
Kerja (W)
Kerja(W) dilakukan apabila daya (F) dikenakan pada objek, dan menyebabkan objek itu
bergerak ke arah selari dengan arah yang dikenakan pada jarak (d).
Daya dan jarak menentukan ukuran pencapaian sesuatu kerja
Kerja (W) = Daya (F) x Jarak (d)

W (Nm) = F (N) x d (m)
= Newton x meter
= Nm (Joule)
Kuasa (P)
Kuasa (P) ialah kerja yang dilakukan dalam tempoh masa tertentu.
Unit bagi kuasa ialah Newton meter persaat atau Watt
Kuasa (P) = kerja dilakukan (W) / masa yang diambil (t)

W (Nm) = Newton meter x saat
= (Nm) / (s)
= Watt
KOMPONEN, SIMBOL DAN FUNGSI
Bahagian Perkhidmatan Pembekalan

Bahagian Pengawalan Bendalir
Bahagian Penggerak Atau Penukar
Bahagian Pemindahan Tenaga/Penghantar
Litar Kawalan Hidraulik Mudah
Rajah Contoh Sistem Hidraulik
97
KELEBIHAN KAWALAN HIDRAULIK
Sistem kawalan hidraulik digunakan secara meluas kerana;

Mampu melakukan kerja berat
Pergerakan beban adalah berterusan dan lancar
Pertukaran arah gerakanbeban mudah dikawal
Kawalan jarak jauh dapat dilakukan dengan menggunakan kawalan elektrik (solenoid)
SIFAT BENDALIR HIDRAULIK

Ia merupakan merupakan medium yang digunakan untuk memindahkan kuasa dari pam ke silinder.
Bendalir hidraulik diperbuat daripada minyak berasaskan petroleum.
Bendalir ini perlu ditukar setelah lama digunakan kerana sifat asalnya mungkin merosot.
Bendalir hidraulik adalah bersifat;
Bertindak sebagai pelincir
Tidak merosot dalam jangka masa yang panjang
Membantu mencegah kakisan
Tidak menyerap udara
GAMBARAJAH LITAR PERPAIPAN DAN LITAR SKEMATIK SISTEM HIDRAULIK
NAMA KOMPONEN DAN FUNGSI KOMPONEN HIDRAULIK
Label Nama Komponen Fungsi Komponen

A Tangki Tempat simpanan dan bekalan bendalir
B Motor elektrik Menukar tenaga elektrik kepada tenaga mekanikal
C Pam bendalir Menyedut bahan bendalir daripada tangki melalui paip sedutan
D Injap pelega tekanan Melindungi sistem hidraulik daripada beban lampau
E Injap kawalan arah 4/3 Mengawal arah aliran menggunakan 4 liang dan 3 kedudukan injap
F Injap kawalan aliran Menghadkan jumlah bendalir yang boleh mengalir sesuatu aliran
G Silinder Mengerakkan beban pada dua arah yang lelurus
H Penapis Mengasingkan bendasing daripada memasuki sistem hidraulik
I Penyaring Menyaring bendasing keluar dari tangki ke pam
J Palam pembuangan Membuang bendalir yang telah luput atau kelikatan berkurangan
K Paip kembali Membawa bendalir dari sistem masuk ke dalam tangki
L Paip sedutan Membawa bendalir yang disedut dari tangki ke pam
M Injap pemberhenti Membuka dan menutup aliran bendalir untuk proses buang bendalir
98
LATIHAN
1. Rajah 1 di bawah menunjukkan sistem hidraulik yang digunakan untuk mengangkat beban 120kN load. Luas keratan
rentas omboh silinder untuk mengangkat beban ialah 0.40m2 dan diameter omboh yang bertindakbalas dengan daya
adalah 10mm.
Kirakan daya F.
120kN
F
A= 0.40m2 = 10mm
Rajah 1
Jawapan,
F = px A P1 = P2
120 000 N = p x 0.4m2 F=p x A
Tekanan (p) = 300kN Nm-2
Area = r2 F = 300000 N x 0.000079 m2

22
= x 0.0052 F = 23.7 N
7
= 0.000079 m2
2. Rajah 2 menunjukkan silinder sistem hidraulik yang digunakan untuk mengangkat beban.
Tekanan yang diberikan sebanyak 400Pa ke atas luas keratan rentas permukaan omboh adalah 0.25m 2
(i) Kirakan daya yang dikenakan,
F
P = Load
A
F
400 Pa =
0.25m 2
F = 400 X 0.25
F = 100 N
(ii) Berapakah jisim maksimum yang boleh diangkat oleh piston itu ?
(graviti = 10ms-2)
F =ma A = 0.25m2
100 N = m (10 kg/ms-2)
100
m =
10
m = 10 kg
Rajah 2
BAB 5 : KAWALAN
99
1 Pam
LITAR SKEMATIK KAWALAN HIDRAULIK
Silinder Dwi Tindakan 2 Tangki
Menggunakan Injap Kawalan Arah 4/2
3 Injap Pelega Tekanan
4 Silinder Dua Tindakan
5 Injap Kawalan Arah 4/2
6 Tombol
7 Penapis
8 Beban
KENDALIAN LITAR PADA INJAP

KAWALAN ARAH 4/2 KEDUDUKAN KENDALIAN LITAR PADA INJAP
1 KAWALAN ARAH 4/2
KEDUDUKAN 2
KEDUDUKAN 1 KEDUDUKAN 2
1. Apabila pam dihidupkan bendalir dari 1. Apabila pam dihidupkan bendalir dari tangki
tangki disedut dan melalui penapis terus ke disedut dan melalui penapis terus ke injap
injap kawalan arah 4/2. kawalan arah 4/2.
2. Dari kawalan arah 4/2 bendalir akan masuk

2. Dari kawalan arah 4/2 bendalir akan masuk ke
ke dalam silinder dan menolak omboh ke
dalam silinder dan menolak omboh ke kiri.
kanan.
3. Bendalir dalam silinder pada sebelah
3. Bendalir dalam silinder pada sebelah kiri
kanan akan ditolak keluar oleh omboh
akan ditolak keluar oleh omboh melalui injap
melalui injap kawalan arah 4/2 terus ke
kawalan arah 4/2 terus ke tangki.
tangki.
100
5 : KAWALAN
SKEMATIK KAWALAN HIDRAULIK
Silinder Dwi Tindakan
KEDUDUKAN 2
1. Apabila pam dihidupkan

bendalir akan disedut KEDUDUKAN 3
KEDUDUKAN 1
oleh pam melalui penapis,
1. Apabila pam dihidupkan
1. Apabila pam dihidupkan terus ke injap kawalan
bendalir akan disedut
bendalir akan disedut arah 4/3.
oleh pam melalui penapis,
oleh pam melalui penapis, 2. Dari injap 4/3 bendalir
terus ke injap kawalan
terus ke injap kawalan bertekanan akan mengalir
arah 4/3.
arah 4/3. terus ke dalam tangki
2. Dari injap 4/3 bendalir
2. Dari injap 4/3 bendalir disebabkan pada masa
bertekanan akan mengalir
bertekanan akan mengalir tersebut arah aliran
melalui injap kawalan
melalui injap kawalan bendalir ke tangki sahaja.
aliran dan terus ke dalam
aliran dan terus ke dalam 3. Pada masa ini omboh
silinder bahagian kanan.
silinder bahagian kiri. pada kedudukan diam
3. Bendalir itu akan menolak
3. Bendalir itu akan menolak dan tiada pergerakan
omboh ke kiri.
omboh ke kanan. berlaku.
4. Bendalir pada ruang
4. Bendalir pada ruang 4. Omboh dalam silinder
silinder sebelah kiri akan
silinder sebelah kanan boleh berada pada mana-
keluar disebabkan
akan keluar disebabkan mana kedudukan dalam
tekanan omboh.
tekanan omboh. silinder pada tahap mana
5. Bendalir tersebut akan
5. Bendalir tersebut akan omboh tersebut
keluar melalui injap
keluar melalui injap dihentikan.
kawalan aliran dan ke
kawalan aliran dan ke
injap 4/3 dan terus ke
injap 4/3 dan terus ke
tangki simpanan.
tangki simpanan.
101
ALITAR SKEMATIK KAWALAN HIDRAULIK

Silinder Tindakan Tunggal Berpegas
1. Apabila pam dihidupkan bendalir dari tangki disedut 1. Bila punat dilepaskan, pegas yang
dan melalui penapis terus ke injap kawalan arah berkeadaan mampat akan menolak omboh
3/2. ke kanan dan bendalir keluar dari silinder
2. Setelah punat ditekan, bendalir dari kawalan arah terus ke injap kawalan arah 3/2.
3/2 akan masuk ke dalam silinder dan menolak 2. Dari kawalan arah 3/2 bendalir akan terus
omboh ke kiri pada masa yang sama pegas masuk ke dalam tangki.
dimampatkan.
5.2: KAWALAN PNEUMATIK
KAWALAN PNEUMATIK
Sistem kawalan pneumatik menggunakan udara termampat (compress air) sebagai medium pemindahan kuasa atau
tenaga.
Sistem pneumatik lebih ringkas, mudah, murah dan selamat berbanding dengan sistem hidraulik.
Pemampat udara kendalian motor elektrik sering digunakan untuk memampatkan udara memampatkan udara dari udara
sekeliling (Udara atmosfera lazim ialah 15 psi manakala udara termampat yang lazim digunakan dalam makmal
pembelajaran antara 25 psi ke 45 psi)
Sistem pneumatik banyak digunakan dalam;

Industri pemasangan komponen elektronik dan mesin pemerosesan makanan.
Mesin gerudi, kawalan pintu automatik, gerudi, tukul udara, mesin perawat gigi, motor
udara, perivet dan mesin pencanai udara mudah alih.
alat pencengkam rim roda semasa menukar tayar dan sebagainya.
ASAS SISTEM PNEUMATIK
Sistem pneumatik dibahagikan kepada empat bahagian utama :

Bahagian Perkhidmatan Pembekalan
Bahagian Pengawalan Bendalir
Bahagian Penggerak Atau Penukar
Bahagian Pemindahan Tenaga/Penghantar
102
: KAWALAN
GAMBAR RAJAH LITAR PERPAIPAN DAN LITAR SKEMATIK SISTEM PNEUMATIK
RAJAH SISTEM PNEUMATIK
BAB 5 : KAWALAN
103
KOMPONEN PNEUMATIK DAN FUNGSINYA
Komponen bahagian perkhidmatan pembekalan

KOMPONEN FUNGSI
Pemampat Menyedut udara dan menjadikan udara, gas atau wap yang bertekanan tinggi.
Motor elektrik Menggerakkan pam sehingga tangki simpanan udara penuh
Penerima udara Menyimpan udara termampat dan dipasang berhampiran dengan pemampat
Perangkap air Memerangkap kandungan wap air sebelum ke pengering
Injap buangan Membuang udara termampat yang bertukar kepada wap air
Tolok tekanan Menunjukkan kadar tekanan udara dalam sistem
Penapis udara Melindungi sistem daripada sebarang udara yang tercemar disebabkan oleh bendasing
Pengering Membenarkan udara berkeadaan kering disalurkan ke dalam sistem pneumatik
Komponen bahagian pengawalan pneumatik

KOMPONEN FUNGSI
Injap kawalan tekanan Mengawal tekanan udara temampat dalam tangki simpanan
Injap kawalan aliran Mengawal aliran udara termampat atau mengawal kelajuan penggerak.
Mengawal arah aliran udara termampat ke dalam penggerak. Arah gerakan boleh
dikawal sama ada menggunakan insani, solenoid dan udara termampat.
Injap kawalan arah Injap kawalan arah 2 liang 2 kedudukan (2/2)
Injap kawalan arah 3 liang 2 kedudukan (3/2)
Injap kawalan arah 4 liang 3 kedudukan (4/3)
Komponen bahagian penggerak atau penukar

KOMPONEN FUNGSI
Menggerakkan beban pada dua arah. Omboh kembali kedudukan asal dengan ditolak
Silinder tindakan tunggal oleh pegas.
Menggerakkan beban pada dua arah. Omboh digerakan kedua-dua bahagian oleh
Silinder dwi tindakan udara termampat.(tiada pegas)
Silinder dua rod Menggerakkan dua beban pada empat arah
Penggerak berputar seperti Motor pneumatik digunakan pada kerja memerlukan gerakan berputar.
motor
PERBEZAAN SISTEM PNEUMATIK DENGAN SISTEM HIDRAULIK
Bil Sistem Pneumatik Sistem Hidraulik

Menggunakan medium bendalir hidraulik
1 Menggunakan medium udara termampat
bertekanan
2 Kos penghasilan udara termampat adalah murah Kos memproses bendalir hidraulik adalah mahal
Kendalian peralatan dan komponen hidraulik
3 Kendalian peralatan dan komponen lebih bersih
kurang bersih (berminyak)
4 Digunakan untuk kerja ringan Digunakan untuk kerja berat
Udara termampat memberi rintangan aliran yang
5 Bendalir hidraulik menghasilkan rintangan tinggi
rendah
Membuat kerja lebih pantas tetapi kadangkala
6 Membuat kerja perlahan tetapi lancar
tersekat-sekat
Tidak sesuai untuk kerja yang berhenti separuh
7 Sesuai untuk kerja terhenti separuh jalan
jalan
Merbahaya jika digunakan pada suhu yang tinggi
8 Boleh berfungsi pada suhu yang tinggi
sebab bendalir hidraulik mudah terbakar
104
LITAR SKEMATIK KAWALAN PNEUMATIK

Silinder Dwi Tindakan
Punca
1
Udara
Injap
2 Kawalan
Arah 4/2
3 Silinder
4 Omboh
5 Rod
Tombol/
6 Punat
Tekan
KENDALIAN LITAR PADA INJAP Penyenya KENDALIAN LITAR PADA INJAP
7
KAWALAN ARAH 4/2 p KAWALAN ARAH 4/2
4. Apabila sistem dihidupkan udara termampat masuk 1. Bila punat ditekan udara termampat yang masuk
ke injap kawalan arah 4/2. ke injap kawalan arah 4/2 akan bertukar arah
dimana udara tersebut akan masuk kedalam
ruang silinder sebelah kanan.
5. Dari kawalan arah 4/2 udara termampat masuk ke 2. Udara termampat yang masuk ke dalam silinder
dalam silinder dan menolak omboh ke kanan. akan menolak omboh ke kiri.
6. Udara dalam silinder pada sebelah kanan akan 4. Udara dalam ruang silinder pada sebelah kiri
ditolak keluar oleh omboh melalui injap kawalan akan ditolak keluar oleh omboh melalui injap
arah 4/2 terus ke udara atmosfera melalui kawalan arah 4/2 terus ke udara atmosfera
penyenyap. melalui penyenyap.
LITAR SKEMATIK KAWALAN PNEUMATIK

Silinder Tindakan Tunggal Berpegas
BAB 5 : KAWALAN
TOPIK 2:
KEDUDUKAN 2
1. Bila punat dilepaskan, pegas yang
KEDUDUKAN 1 berkeadaan mampat akan menolak
1. Apabila sistem dihidupkan udara termampat akan masuk ke omboh ke kanan dan udara termampat
liang P pada injap kawalan arah 3/2 dan terhenti. keluar dari silinder terus ke injap
2. Bila punat ditekan, udara termampat akan masuk dari P ke kawalan arah 3/2.
Q terus ke A pada silinder satu tindakan berpegas. 2. Dari kawalan arah 3/2 udara akan
3. Udara termampat akan menolak omboh ke kiri pada masa terus udara atmosfera.
yang sama pegas dimampatkan.
105
5.3 KAWALAN ELEKTRIK
Kawalan Elektrik ialah sekumpulan komponen kawalan yang mengawal atau melaraskan kerja alatan elektrik
berdasarkan aturan kerja yang telah ditentukan terlebih dahulu.
Komponen Kawalan Elektrik
DUA KATEGORI KOMPONEN

LITAR KAWALAN ELEKTRIK
1. Alat Kawalan Utama 2. Alat Pandu
Komponen-komponen yang menyambung talian Komponen untuk mengawal atau mengatur alat
ke beban. kawalan utama.
Contoh Litar Kawalan dan penggunaan sebahagian komponen.
PM Punat Tekan Mula

PH - Punat Tekan Henti
PL Pemutus Litar
P - Pennyentuh
GBL Geganti Beban Lampau
G - Lampu Pandu Hijau
F - Fius
L Punca Hidup
N Punca Neutral
+ - Puncaa positif
-- Punca Negatif
106
LAPAN KOMPONEN LITAR KAWALAN ELEKTRIK
2. GEGANTI KAWALAN 3. GEGANTI BEBAN

1. PENYENTUH 4. LAMPU
(GK) LAMPAU (GBL)
(P)
Fungsi : Fungsi : Fungsi : Fungsi :

Memberi petunjuk
Melengkap dan Sebagai suis. tentang keadaan
Mengesan arus
memutuskan litar Mengawal litar kawalan. semasa sesuatu
berlebihan yang
dengan selamat Menyambung bekalan litar.
mengalir ke motor.
secara ke beban yang kecil o Lampu pandu
Melindungi litar hijau -isyarat
elektromagnet. seperti motor kecil dan
daripada beban gerakan.
pemanas elektrik.
lampau. o Lampu pandu
Simbol : Gegelung merah isyarat
Penyentuh henti.
Simbol : Gegelung Simbols : Geganti
Geganti Kawalan Beban Lampau o Lampu pandu
kuning isyarat
belantik (trip).
Simbol : Lampu
Sesentuh lazim tertutup

Sesentu Sesentu Sesentuh Sesentuh
h lazim h lazim lazim lazim
terbuka tertutup terbuka tertutup
Atau
atau atau atau atau
5. PEMASA (TR) 6. PEMUTUS LITAR (PL)

7. PUNAT TEKAN
Fungsi : Fungsi :
Membolehkan satu lengahan Fungsi :
Melindungi litar daripada
masa tertentu dilakukan pada arus lebih. Memberi sentuhan
litar kawalan elektrik. Sebagai pemencil untuk seketika.
mengasingkan litar
Simbol : Gegelung daripada bekalan apabila
berlaku kebocoran atau
sentuhan renjatan.
atau
TR
T 8. SUIS (S)
Simbol : Pemutus
R
Sesentuh Sesentuh Litar Fungsi :
K
lazim terbuka lazim tertutup
Melengkap dan
memutuskan litar
secara mekanik.
BAB 5 : KAWALAN
107
Penggunaan litar Geganti Kawalan (GK).
Perbezaan antara pemutus litar dengan fius.
Simbol : Simbol :
atau
PEMUTUS LITAR FIUS
atau
Bertindak serta merta apabila berlaku arus lebih. Tidak bertindak serta merta.
Tidak perlu ditukar untuk digunakan semula. Perlu diganti setiap kali selepas berlaku arus lebih
Contoh punat tekan, simbol dan penggunaan
PUNAT TEKAN SIMBOL KEGUNAAN / KETERANGAN
Punat Tekan Mula, PM Memulakan kendalian litar apabila ditekan. (hijau)
Punat Tekan Henti, PH (Lazim Menghentikan kendalian litar apabila ditekan

tertutup) (merah).
Dua sesentuh iatu satu sesentuh lazim tertutup dan

Punat Tekan Dwilitar (PDL)
satu sesentuh lazim terbuka. (hijau dan merah)
Punat Tekan Kepala Cendawan Menghentikan keseluruhan litar apabila berlaku

(Lazim Tertutup) kecemasan (merah)
Contoh Suis, Simbol Dan Penggunaan

SIMBOL
JENIS SUIS LAZIM LAZIM KEGUNAAN / KETERANGAN
TERBUKA TERTUTUP
Diaktifkan oleh pergerakan peralatan mesin dan
Suis Had bertindak apabila had yang telah ditetapkan
dicapai.
Bertindak melalui gerakan mekanikal

Suis Apungan
berdasarkan paras air.
Berkendali apabila tekanan udara tertentu

Suis Tekanan
tercapai.
Suis Kaki Diaktifkan dengan cara memijak dengan kaki.
Dimasukkan ke dalam paip dan bertindak apabila

Suis Aliran bendalir atau udara mengalir dalam bahagian
paip tersebut.
BAB 5 : KAWALAN
108
Litar Kawalan Elektrik
PERANAN LITAR KAWALAN ELEKTRIK
Menghidup dan mematikan peralatan elekktrik.
Melindungi beban daripada arus lebih.
Memastikan keselamatan penggendali.
Berkeupayaan menukarkan arah putaran motor.
Mengawal kelajuan putaran motor.
Litar kawalan elektrik boleh ditunjukkan dalam bentuk gambar rajah pendawaian
dan gambar rajah skema
EMPAT JENIS LITAR KAWALAN ELEKTRIK

BAB 5 : KAWALAN
Fungsi :
Untuk menghidup dan mematikan kendalian motor
(A). Litar Pemula Terus Pada elektrik.
Talian [ TPT ]
Mengawal motor kecil.
Menghidupkan motor arus terus.
Fungsi :
Menghidupkan beberapa buah motor setelah
(B). Litar Kawalan Jujukan motor yang dikenalpasti dihidupkan terlebih
dahulu.
Fungsi :
Membolehkan motor dihentikan dengan cara
(C). Litar kawalan Palam menyongsangkan arah putaran.
Memberhenti dan menukar arah putaran motor
dengan serta-merta.
Fungsi :
(D). Litar Kawalan Jogging. Membolehkan motor dihidupkan berulang-ulang
daripada keadaan berhenti dalam masa yang
singkat.
Contoh aplikasi :
BAB 5 : KAWALAN Kren elektrik dan pelara cekera satelit.
BAB 5 : KAWALAN
109
(A) Litar Pemula Terus Pada Talian [ TPT ]
KENDALIAN LITAR TPT
KENDALIAN LITAR PROSES

1. Punat Mula (PM) ditekan, litar kawalan lengkap.
2. Gegelung Penyentuh, P menjadi elektromagnet menyebabkan
sesentuh lazim terbuka P akan tertutup.
Menghidupkan
3. Litar utama lengkap, motor M dihidupkan/ berkendali. motor
4. Punat Mula (PM) dilepaskan, motor masih berkendali kerana kewujudan
litar pegang P menggantikan fungsi PM.
5. Punat Henti (PH) ditekan, litar kawalan menjadi tidak lengkap.

6. Gegelung Penyentuh,P kehilangan elektromagnet, semua sesentuh lazim
tertutup P akan terbuka.
7. Litar utama menjadi tidak lengkap dan kendalian motor M dihentikan. Menghentikan
8. Motor juga boleh berhenti kendalian apabila : motor
Berlaku arus lebih pada litar utama.
Berlaku arus lebih pada litar kawalan.
Litar Pegang ialah penyambungan

satu sesentuh tambahan secara
selari dengan PM dalam litar
kawalan, bagi memastikan litar terus
lengkap walaupun PM dilepaskan
BAB 5 : KAWALAN
110
Litar Pemula Terus Pada Talian [ TPT ] yang mempunyai Pemasa
KENDALIAN LITAR PTP DENGAN PEMASA

2. Gegelung Penyentuh, P menjadi elektromagnet menyebabkan
sesentuh lazim terbuka P akan tertutup.
Menghidupkan
3. Litar utama lengkap, motor M dihidupkan/ berkendali. motor
4. Gegelung Pemasa (TR ) terpicu
litar pegang P menggantikan fungsi PM.
6. Apabila tempoh masa yang ditetapkan tiba, sesentuh lazim tertutup TR

terbuka.
7. Llitar kawalan menjadi tidak lengkap.
Menghentikan
8. Gegelung Penyentuh,P kehilangan elektromagnet, sesentuh lazim motor
tertutup P akan terbuka.
9. Litar utama menjadi tidak lengkap dan kendalian motor dihentikan.
111
(B) Litar Kawalan Jujukan
LITAR KAWALAN JUJUKAN MENGAWAL 2 MOTOR
1. Punat Mula (PM1) ditekan, litar 1 lengkap.

2. Gegelung Penyentuh, P1 menjadi elektromagnet menyebabkan semua
sesentuh lazim terbuka P1 pada litar 1 dan litar 2 akan tertutup. Menghidupkan
3. Litar utama lengkap, motor M1 dihidupkan/ berkendali. motor M1
4. Punat Mula (PM) dilepaskan, motor M1 masih beroperasi kerana
kewujudan litar pegang P1 menggantikan fungsi PM1.
Menghidupkan Motor M2 :
5. Punat tekan PM2 ditekan. Litar 2 lengkap.
6. Gegelung Penyentuh, P2 menjadi elektromagnet menyebabkan
Menghidupkan
sesentuh lazim terbuka P2 akan tertutup. motor M2
7. Motor M2 beroperasi.
8. Punat tekan PM2 dilepaskan. Motor M2 masih beroperasi kerana
kewujudan litar pegang P2 menggantikan fungsi PM2
9. Tekan Punat Henti (PH1), litar kawalan menjadi tidak lengkap

10. Gegelung Penyentuh,P1 kehilangan elektromagnet, semua sesentuh Menghentikan
lazim tertutup P1 pada litar 1 dan litar 2 akan terbuka. motor M1
11. Litar utama menjadi tidak lengkap dan motor M1 dan M2 berhenti dan M2
operasi.
112
Litar Kawalan palam
LITAR KAWALAN PALAM
1. Punat Mula (PM1) ditekan, litar 1 lengkap.

2. Gegelung Penyentuh, P1 menjadi elektromagnet menyebabkan
sesentuh lazim terbuka P1 pada litar 1 akan tertutup dan sesentuh
Menghidupkan
lazim tertutup P1 pada litar 2 akan terbuka.
motor
3. Litar utama lengkap, motor a.t jenis pirau dihidupkan/ berkendali.
litar pegang menggantikan fungsi PM1.
5. Punat Henti (PH) ditekan, litar 1 menjadi tidak lengkap
6. Bekalan kuasa kepada motor a.t terputus tetapi motor tidak terus
berhenti kerana kewujudan inersia motor.
7. Gegelung Penyentuh P1 kehilangan elektromagnet, sesentuh lazim
tertutup P1 pada litar 1 akan terbuka dan sesentuh lazim terbuka P1
pada litar 2 akan tertutup. Menghentikan
8. Tekan PM2, litar 2 menjadi lengkap. motor
9. Gegelung Penyentuh P2 menjadi elektromagnet.
10. Motor a.t akan berhenti serta merta kerana telah disongsangkan
kekutubannya.
11. PM2 tidak boleh ditekan terlalu lama kerana akan menyebabkan motor
berputar pada arah yang bertentangan semula.
113
(C) Litar Kawalan Jogging
LITAR KAWALAN JOGGING

2. Gegelung geganti kawalan, GK menjadi elektromagnet menyebabkan
semua sesentuh lazim terbuka GK pada litar 1 dan litar 2 akan tertutup.
3. Gegelung penyentuh P1 menjadi elektromagnet. Menghidupkan
4. Litar utama lengkap, motor M1 dihidupkan/ berkendali. motor
5. Punat Mula (PM) dilepaskan, motor M1 masih berkendali kerana
kewujudan litar pegang pada geganti kawalan GK di litar 1
menggantikan fungsi PM.
Memulakan kendalian Jogging:

6. Punat Henti (PH) ditekan, litar 1 menjadi tidak lengkap
7. Gegelung geganti kawalan GK kehilangan elektromagnet, semua
sesentuh lazim tertutup GK pada litar 1 dan litar 2 akan terbuka. Melakukan
8. Litar utama menjadi tidak lengkap dan kendalian motor M1 dihentikan. operasi
9. Tekan punat tekan JOG sedikit demi sedikit sehingga kedudukan yang jogging
dikehendaki.
10. Motor tidak berputar terus kerana litar pegang GK pada litar 2 tidak
beroperasi.
.
114
LITAR KAWALAN JOGGING DENGAN SUIS PEMILIH
LITAR KAWALAN JOGGING DENGAN SUIS PEMILIH
1. Suis Pemilih pada kedudukan A1.

2. Punat tekan PM/JOG ditekan, menyebabkan litar kawalan lengkap.
3. Gegelung Penyentuh, P menjadi elektromagnet, sesentuh lazim terbuka,P
Menghidupkan
akan tertutup. motor
4. Punat tekan PM/JOG dilepaskan, motor M1 masih berkendali kerana
kewujudan litar pegang.
Memulakan kendalian Jogging:

5. Punat Henti (PH) ditekan, litar kawalan menjadi tidak lengkap
6. Motor M1 berhenti kendalian. Melakukan
7. Suis pemilih ditukar pada kedudukan A2, menyebabkan litar pegang operasi
tidak lengkap jogging
8. Punat Tekan PM/JOG ditekan untuk memulakan operasi Jogging.
9. Motor M1 dihidupkan sedikit demi sedikit.
115
5.4 KAWALAN ELEKTRONIK
Kawalan elektronik merupakan kawalan elektrik yang menggunakan komponen separuh pengalir.
KOMPONEN KAWALAN ELEKTRONIK
DIOD TIRISTOR TRANSISTOR

Menukarkan arus ulang alik kepada
Mengawal pengaliran arus dengan cara
arus terus
mengawal gerakan elektron dalam transistor.
TOPIKPENERUS
2: KAWALAN SILIKON (SCR) anod
Mengawal beban arus terus get

katod
SCR dihidupkan apabila:
- anod disambung ke punca positif bekalan,katod ke punca negatif dan terminal get
dipasang pada punca positif bekalan kuasa.
- nilai voltan bekalan ke get untuk pemicuan SCR ialah 0.7V dengan nilai arus
pemicuan 10mA.
SCR terus berkendali apabila mempunyai arus pegang sekurang-kurangnya 6mA.
Kendalian SCR dihentikan secara :

- mengurangkan voltan anod-katod kepada voltan sifar
- arus dalam litar dikurangkan daripada nilai arus pegang
walaupun SCR boleh dikendalikan menggunakan arus ulang alik tetapi ia akan berhenti
beroperasi secara automatik apabila berlaku bekalan berubah kekutuban
SCR hanya membenarkan arus mengalir sehala.
TRIAK MT2
DIAK
Mengawal beban arus komponen pemicuan triak

ulang alik Get
MT1
berkendali apabila nilai voltan pecah tebat
Triak dihidupkan apabila get dipicu dengan (keadaan bermulanya pengaliran arus yang
menyambungkan get ke punca positif besar, simpang pincang songsang
bekalan kuasa dikenakan voltan yang cukup tinggi
merentasinya).
116
KENDALIAN
PENERUS KAWALAN SILIKON
(SCR)
(a) Gambar rajah skematik

(a) Gambar rajah skematik (b) Gambar rajah binaan
Anod disambung ke punca positif bekalan.

Katod disambungkan ke punca negatif.
ARUS BELUM MENGALIR.
Transistor Q1 dan transistor Q2 belum berkendali.
Simpang antara tapak (B) dengan pemancar (E) pada transistor Q1 berintangan
tinggi.
Voltan pemicuan 0.7V dibekalkan ke get.

Simpang pemancar (E) tapak (B) transistor Q1 pincang ke depan.
IA
Rintangan simpang pemancar (E) tapak (B) rendah.
ARUS MENGALIR DALAM TRANSISTOR Q1.
IB1 Transistor Q1 berkendali.
Arus mengalir ke tapak transistor Q2 melalui pemungut transistor Q1.
Transistor Q2 berkendali.
IB2 (sekiranya bekalan ke get diputuskan, SCR akan terus berkendali. Bekalan
IG daripada get tidak diperlukan lagi.
IK Bekalan diperoleh melalui pemungut transistor Q2.)
BAB 5: KAWALAN
117
KENDALIAN
TRIAK
(MELENGKAP DAN MEMUTUSKAN LITAR)
(a) Litar Triak yang digunakan untuk motor a.u.
Keterangan kendalian litar triak yang digunakan untuk motor a.u. :
Suis S1 ditekan (ON).
Suis S2 ditekan (ON).
Nilai voltan bekalan ke get untuk pemicuan triak minimum = 0.7V.
Nilai arus pemicuan membolehkan triak berkendali minimum = 10mA.

(R2 dan C1 perlu disambung pada litar untuk mengelak daripada berlakunya pemicuan palsu.)
Litar lengkap menyebabkan motor berkendali.
Suis S2 dilepaskan (OFF).
Litar masih lengkap.Motor masih berkendali kerana adanya arus pegang.
S1 dilepaskan (OFF).
Litar menjadi tidak lengkap.
Triak tidak berkendali. Motor berhenti.
118
B 5 : KAWALAN
5.4.2 Litar-litar Kawalan Elektronik
(a) Litar kawalan kuasa menggunakan SCR
Keterangan kendalian litar kawalan kuasa menggunakan SCR :
Suis S ditekan (ON).
VR digunakan untuk menangguhkan masa pemicuan SCR.
VR dilaraskan mengikut kesesuaian masa yang dikehendaki.
Nilai voltan bekalan ke get untuk pemicuan SCR minimum= 0.7V.
Nilai arus pemicuan membolehkan SCR berkendali minimum = 10mA.

(R dan C perlu disambung pada litar untuk mengelak daripada berlakunya pemicuan palsu.)
Litar lengkap.Motor berkendali.
Suis S dilepaskan (OFF).
SCR tidak berkendali menyebabkan motor berhenti.
119
KENDALIAN LITAR PADA INJAP

KAWALAN ARAH 4/2
KEDUDUKAN 2
Keterangan kendalian litar kawalan kuasa menggunakan triak :
S1 ditekan (ON).
VR digunakan untuk menangguhkan masa pemicuan triak.
Diak berkendali sekiranya voltan yang merentasinya cukup tinggi untuk memecah tebat simpang
(simpang yang berada dalam keadaan songsang).
Arus tinggi mengalir dalam diak.
Nilai voltan bekalan ke get untuk pemicuan triak minimum = 0.7V.
Nilai arus pemicuan membolehkan triak berkendali minimum = 10mA.

(R dan C1 perlu disambung pada litar untuk mengelak daripada berlakunya pemicuan palsu.)
Triak dipacu.Litar lengkap. Motor berkendali.
S1 dilepaskan (OFF).
Triak tidak berkendali menyebabkan motor berhenti.
120
GABUNGAN
LITAR KAWALAN ELEKTRIK DAN ELEKTRONIK UNTUK MENGAWAL ARUS TERUS
Penerangan kendalian:
PM ditekan.
Gegelung penyentuh P menjadi elektromagnet.
Semua sesentuh lazim terbuka penyentuh P tertutup.
Litar penerus titi menukarkan arus ulang alik kepada arus terus.
VR digunakan untuk menangguhkan masa pemicuan SCR.
Nilai voltan bekalan ke get untuk pemicuan SCR minimum= 0.7V.
Nilai arus pemicuan membolehkan SCR berkendali minimum = 10mA.
(R dan C perlu disambung pada litar untuk mengelak daripada berlakunya pemicuan palsu.)
Litar lengkap.Motor berkendali.
Kelajuan motor boleh dikawal dengan mengubah nilai VR.
PM dilepaskan. Motor terus berkendali kerana adanya litar pegang.
PH ditekan.
Gegelung penyentuh P hilang keelektromagnetan. Semua sesentuh lazim terbuka P terbuka.
SCR tidak berkendali menyebabkan motor berhenti.
BAB 6 : MASA DEPAN TEKNOLOGI PENGANGKUTAN DAN KUASA

ALIRAN DAN PERKEMBANGAN MASA

DEPAN TEKNOLOGI PENGANGKUTAN DAN
KUASA
Memberi
penekanan
kepada
Masalah kekurangan Mengatasi masalah

tenaga pencemaran
Penyelesaian
Penggunaan Sumber Pengangkutan masa Jentera dan Mesin Masa

Tenaga depan Hadapan
( tenaga elektrik )
Penggunaa tanaga seperti Tenaga Biologi

tenaga geoterma, solar, - penghasilan gas metana bagi
ombak, angina dan kilat dalam menggantikan penggunaan
menghasilkan tenaga elektrik tenaga elektrik Perkembangan
teknologi pengangkutan
- penemuan enjin baru

Pengunaan tenaga elektrik - kemudahan baik pulih
- reka bentuk dan estetika
- keselamatandan keselesaan
- kemuadahan alat ganti
- Kepantasan dan kestabilan
Kereta elektrik Keretapi Levitasi Magnet
Menghasilakn haba
BAB 7 : KAWALAN ALAM SEKITAR
PENGENALAN
Industri pengangkutan merupakan penyumbang terbesar dalam pencemaran udara.
Cara terbaik untuk mengatasi masalah pencemaran ini adalah dengan menggunakan kuasa alternatif.
Indutri kuasa menyebabkan pencemaran udara, air, sisa kimia dan sisa radioaktif.
PENCEMARAN INDUSTRI PENGANGKUTAN DAN INDUSTRI KUASA
Industri pengangkutan melibatkan enjin pembakaran dalam yang sedia ada menggunakan bahan
api fosil iaitu petrol, diesel dan kerosin.
Faktor-faktor untuk mengurangkan
Reka bentuk badan yang aerodinamik dapat mengurangkan rintangan angin dan
menjimatkan bahan api.
Berat badan kenderaan dikurangkan.
Mikropemproses dimajukan untukmengukur suhu, kalajuan enjin, tekanan dan
kandungan oksigen dan karbon dioksida.
Industri kuasa menyumbang kepada pencemaran termasuk stesen janakuasa yang
menggunakan arang batu dan diesel. Reaktor nuklear menghasilkan sisa isotop radioaktif.
Sumber alternatif kuasa dalam industri pengangkutan yang dapat mengurangkan pencemaran
alam sekitar ialah :
Enjin Stim
Kuasa Solar
Hibrid (kuasa elektrik + bahan api petrol)
Pembaziran tenaga akibat enjin pembakaran dalam, dapatdi atasi dengan penggunaan
Kenderaan elektrik
Kereta Solar
Kereta hidrid
Kereta bahan api sel
Kaedah-kaedah mengatasi pencemaran industri termasuklah :

Penyahsulfuran gas cerobong
Sebatian sulfur dioksida terhasil melalui pembakaran bahan api fosil dan merupakan
punca utama hujan asid.
Cukai hijau
Dikenakan terhadap syarikat dan individu yang menyebabkan pencemaran.
Syarikat yang membersihkan keluaran dan mengurangkan efluennya dikenakan cukai
yang lebih rendah.
Peningkatan keselamatan nuklear
Penimbusan sisa nuklear didarat dan dilaut untuk meningkatkan keselamatan,
pencemaran alam sekitar dan kesejahteraan.
Pengurusan sisa dan bahan buangan dibahagikan kepada tiga kategori utama iaitu;
Rawatan sisa - menukar ciri fizikal, kimia atau biologi sisa
Simpanan sisa - simpanan sementara sebelum rawatan atau pelupusan
Pelupusan sisa - rawatan secara menimbus, rawatan air buangan dan pelupusan lain.
Kesesakkanlalu lintas hanya dapat diatasi dengan sistem kawalan dan panduan lalu lintas yang
pintar. Ia berkesan untuk;
Memendekkan masa perjalanan
Mengurangkan penggunaan bahan api
Menurunkan kadar pencemaran
Menjadikanpemanduan lebih selam
123
BAB
BAB118: :PERSEDIAAN
PENGURUSANUNTUK PROJEK
AKTIVITI BINAAN
PEMBINAAN TINGKATAN 4
PENGURUSAN AKTIVITI PEMBINAAN
PENGURUSAN KONTRAK PENGURUSAN PROJEK BINAAN
Jenis Tawaran Jenis Anggaran

Takrif Kontrak Kontraktor Kos
Aktiviti Pentadbiran Carta
Binaan Di Tapak Bina Kemajuan
Tawaran Rundingan
Tawaran SainganTawaran Terpilih
Kawalan Pembinaan
Perancangan Perolehan
Kontraktor Utama Sub Kontraktor Bekalan Keselamatan

Kontaktor & Kesihatan Komunikasi
Kaedah Kaedah Kaedah

Luas Lantai Isipadu Ruang Senarai Kuantiti
Pihak Berkuasa
Klien Perunding Tempatan Kontraktor
PRAKATA Carta Carta Carta

Bar Gantt Aliran Kritikal
BAB 8 : PENGURUSAN AKTIVITI PEMBINAAN
PERINGKAT PERANCANGAN
PENGURUSAN KONTRAK
PENYEDIAAN DOKUMEN TAWARAN

MEMBUAT TAWARAN KEPADA KONTRAKTOR
MEMILIH KONTRAKTOR YANG SESUAI
PERJANJIAN ANTARA KONTRAKTOR DENGAN
KLIEN
DEFINISI KONTRAK
SATU BENTUK PERJANJIAN BERTULIS ANTARA

DUA PIHAK BERDASARKAN TERMA DAN
SYARAT YANG DITETAPKAN.
KONTRAKTOR IALAH PIHAK YANG MENERIMA
TAWARAN YANG AKAN MELAKSANAKAN KERJA
PEMBINAAN.
KLIEN IALAH PIHAK YANG AKAN MEMBUAT
PEMBAYARAN TERHADAP KERJA YANG
DILAKUKAN.
JENIS-JENIS TENDER
125
JENIS-JENIS KONTRAKTOR
KONTRAKTOR UTAMA :
dipilih oleh klien melalui dokumen tawaran yang dibuat.
bertanggungjawab dalam melaksanakan kerja-kerja pembinaan dari
mula sehingga siap berdasarkan dokumen kontrak.
SUBKONTRAKTOR: TENDER SAINGAN:
melaksanakan kerja-kerja khusus yang memerlukan kepakaran.
dilantik kontraktor utama atau klien. TENDER TERBUKA
KONTRAKTOR BEKALAN: TENDER TERHAD
membekalakan segala bahan binaan dan peralatan yang diperlukan TENDER PRA-KELAYAKAN
dalam projek pembinaan. dilantik kontraktor utama atau klien.
AKTIVITI PEMBINAAN ANGGARAN KOS
KAEDAH LUAS LANTAI
LUAS LANTAI (A) = PANJANG (P) X LEBAR (L)

KOS BANGUNAN = LUAS LANTAI (A) X KADAR HARGA METER PERSEGI
= [M2] X [RM/M2]
= [RM]
KAEDAH ISI PADU BANGUNAN
ISI PADU (V) = PANJANG (P) X LEBAR (L) X TINGGI (T)

KOS BANGUNAN = ISI PADU (V) X KADAR HARGA PER M3
= [M3] X [RM/M3]
= [RM]
KAEDAH KUANTITI BIL

i. BORANG DIMENSI
DIMENSI KETERANGAN

LAJUR LAJUR LAJUR LAJUR
PEKALI UKURAN PENDARABAN KETERANGAN
LAJUR FUNGSI
LAJUR PEKALI Mencatat bilangan kerja yang sama jenis
Mencatat ukuran bagi ukuran bahagian seperti
LAJUR UKURAN panjang, tinggi, lebar atau tebal.
LAJUR Mencatat hasil darab butiran yang terdapat pada lajur
PENDARABAN ukuran dengan lajur pekali.
LAJUR Mencatat keterangan dan maklumat mengikut jenis
KETERANGAN kerja yang disenaraikan.
126
KAEDAH KUANTITI BIL

ii) BORANG SENARAI KUANTITI
BIL BUTIRAN UNIT KUANTITI KADAR JUMLAH

KERJA (RM) (RM)

JUMLAH BESAR
LAJUR FUNSI
Lajur Butiran Kerja Mencatat keterangan dan maklumat butiran kerja
Mencatat jenis unit yang digunakan seperti m,m2 dan
Lajur Unit
m3
Mencatat hasil pendaraban yang diperoleh yang
Lajur Kuantiti
diperolehi dalam borang dimensi
Lajur Kadar Mencatat kadar kos per unit yang digunakan
Lajur Jumlah (Harga) Mencatat hasil darab kuantiti dengan kadar
Mencatat jumlah harga keseluruhan. Jumlah
Baris Jumlah Besar keseluruhan ini akan dibawa kepada borang dokumen
tawaran
ASPEK UTAMA KEPENTINGAN PROJEK
ASPEK KETERANGAN
MASA Mesti disiapkan dalam tempoh yang ditetapkan
KUALITI KERJA Kerja dilakukan mengikut spesifikasi
KOS Tiada penambahan kos
BAHAN Bahan yang digunakan seperti dirancang dalam perjanjian
KELENGKAPAN Sesuai dan mencukupi
PEKERJA Mencukupi
ASPEK BINAAN
PENTADBIRAN DI TAPAK
a. PERANCANGAN PEMBINAAN
Sebagai tulang belakang terhadap sesuatu projek
Semua kerja dapat bermula pada masa yang ditetapkan KLIEN:
Individual atau organisasi yang
b. PEROLEHAN memiliki atau bertanggungjawab
Aktiviti mendapatkan sumber luaran kepada projek serta kos projek.
c. KAWALAN PEMBINAAN PERUNDING:
Menguruskan projek bagi pihak
Kawalan untuk mengawasi kemajuan projek merangkumi klien.
masa,kos,mutu kerja dan bahan PIHAK BERKUASA:
d. KESELAMATAN DAN KESIHATAN Setiap projek hendaklah
mendapat kelulusan pihak
Aspek keselamatan dan kesihatan perlu diberi perhatian berkuasa.
yang khusus mengikut piawai yang ditetapkan KONTRAKTOR:
e. KOMUNIKASI Bertanggungjawab pada semua
kerja pembinaan.
Merangkumi usaha memberi idea,maklumat arahan dan
membuat keputusan
127
KLIEN
PENGURUS PIHAK BERKUASA

PERUNDING
PROJEK TEMPATAN
KONTRAKTOR
UTAMA
KONTRAKTO SUBKONTRAKTO
R BEKALAN R
CARTA GANTT
NO. AKTIVITI DURASI (HARI)
1. MERATAKAN TAPAK PEMBINAAN
2. MEMANCANG TANDA
3. MENGOREK LUBANG
4. KERJA ACUAN 1
5. KERJA TETULANG 2
6. PENUANGAN KONKRIT
7. KURING 3
8. MEMBUKA ACUAN
CARTA ALIRAN KRITIKAL
2.5
D
MULA 1 TAMA
T
A B C E F G H
0 0.5 1.0 1.5 3.5 4.0 7.0 7.5
2 3
NOTA
A-MERATAKAN TAPAK PEMBINAAN E-KERJA TETULANG

B-MEMANCANG TANDA F-PENUANGAN KONKRIT
C-MENGOREK LUBANG G-KURING
D-KERJA ACUAN H-MEMBUKA ACUAN
128
BAB
BAB119: :PERSEDIAAN
PENGURUSANUNTUK PROJEK BINAAN
SUMBER TINGKATAN 4
PENGURUSAN SUMBER
PEKERJA BAHAN DAN PERALATAN BAHAN BINAAN PERALATAN BINAAN
Jenis
Pekerja
Peralatan Ringan Jentera
Binaan
Kerja Mendirikan Struktur

Menyiapkan Struktur Kerja
Tapak Jentera
Konkrit Kayu Logam Bata Kaca
Mendapatkan Bahan Mendapatkan

Aturan Pembelian Tanah Tar Dan Bitumen
Peralatan Dan Batu Plastik Getah Cat
Membeli Menyewa
Dari Membeli Membeli

Simpanan Apabila Perlu Secara Pukal
Bahan Campuran Sifat-Sifat Penggunaan Penyediaan Dan Bancuhan Meletak

Konkrit Konkrit Konkrit Konkrit Konkrit Pemadatan Kuring
PRAKATA
PENGENALAN
Sumber-sumber binaan
Bahan Dan Bahan Peralatan

Pekerja
Peralatan Binaan Binaan
9.1 PEKERJA
Jenis-jenis pekerja
Pekerja Pekerja Mendirikan Pekerja Menyiapkan Pekerja

Tapak Struktur Struktur Jentera
Struktur
Terlibat di Terlibat dalam Terlibat dalam Terlibat dalam
tapak bina membina struktur membuat kemasan pengendalian jentera
9.2 BAHAN DAN PERALATAN

Aturan mendapatkan bahan dan peralatan
Aturan Mendapatkan Mendapatkan

Pembelian Bahan Peralatan
Kontraktor membuat Dari simpanan Membeli
senarai bahan berdasarkan lukisan Disimpan di dalam stor atau di Peralatan yang kecil, kerap diguna
dan perincian seterusnya diedar tapak bina. dan akan diguna pada projek lain
kepada pembekal Bahan yang keluar akan direkod Menyewa
Pembekal membuat Membeli apabila perlu Peralatan yang besar
sebutharga Bahan yang tidak boleh disimpan
Sebutharga yang (konrit siap bancuh)
terendah akan dipilih Membeli secara pukal
Penyelia tapak memeriksa Projek yang kecil dan perlu kerja
bahan dan membuat invois cepat siap
9.3 BAHAN BINAAN

Bahan yang digunakan dalam pembinaan
Konkrit Kayu Logam Bata Kaca
Tanah Tar Plastik Getah Cat

Dan Batu Dan Bitumen
130
Hasil campuran simen, batu baur halus (pasir), batu baur kasar (aggregate) dan air
Bahan campuran konkrit
SIMEN + BATU BAUR HALUS + BATU BAUR KASAR+ AIR = KONKRIT
Asas CerucukKONKRIT
BAHAN CAMPURAN
SIMEN
Bertindak sebagai bahan pengikat antara partikel
Berikut adalah jenis simen:-
Simen Portland Biasa
Kadar pengerasan sederhana
Sesuai untuk semua jenis struktur bangunan, kerja mengikat bata dan kerja melepa
Simen Portland Cepat Keras
Kadar pengerasan yang cepat kerana partikelnya yang lebih halus daripada partikel Simen Portland
Biasa
Sesuai untuk keadaan yang memerlukan kadar pengerasan yang cepat. Contohnya konkrit ketika
keadaan basah atau lembap (kerja pembaikan takungan air dan saluran bawah tanah)
Simen Portland Tahan Sulfat
Digunakan di kawasan yang yang mempunyai garam sulfat seperti magnesium sulfat dan natrium
sulfat iaitu di tepi laut
Penggunaan simen ini dapat mengelakkan tindak balas sulfat dengan bahan binaan
BATU BAUR
Dibahagi kepada dua gred iaitu
Batu Baur Halus (Pasir)
Saiz kurang daripada 5mm
Diperolehi daripada lombong, sungai dan bukit
Bersih daripada kotoran dan bendasing
Batu Baur Kasar
Saiz antara 5mm - 50mm
Diperolehi daripada kuari
Ciri pemilihan batu baur kasar
Bentuk tak sekata dan bersegi
Tekstur yang tidak licin
Ketidaktelapan yang baik
Bebas terhadap tindak balas kimia
AIR
Tidak ada garam
Kuantiti air dalam bancuhan konkrit mesti betul kerana air yang banyak melemahkan konkrit manakala air
yang kurang menyebabkan konkrit sukar dikerjakan
131
Asas Cerucuk
SIFAT-SIFAT KONKRIT
Konkrit Baru/Basah
Kebolehkerjaan
merujuk kepada kesenangan untuk membancuh, merata dan memadatkan konkrit
berdasarkan kepada kandungan air, simen dan bentuk permukaan batu baur
diukur dengan menjalankan ujian penurunan
nilai kebolehkerjaan yang tinggi diperlukan untuk kerja penuangankonkrit ke dalam acuan struktur
bertetulang rapat
Konkrit Keras
Kekuatan Mampatan Yang Tinggi
kekuatan mampatan konkrit ialah kemampuan konkrit menanggung beban mampatan yang
maksimum perunit luas
diukur dengan menjalankan ujian mampatan konkrit
kiub konkrit yang telah dikuring selama 7, 14 dan 28 hari diuji dengan menggunakan mesin ujian
mampatan
Ketahanlasakan
dapat menahan pelbagai keadaan seperti fros, sulfat dlam tanah, air laut dan bahan kimia
Kebolehtelapan Yang Rendah
menambah ketahanlasakan konkrit
boleh dikurangkan dengan mengurangkan nisbah air-simen dalam bancuhan konkrit
Asas Cerucuk
PENYEDIAAN KONKRIT
Nisbah Bancuhan
Nisbah kuantiti simen kepada batu baur halus kepada batu baur kasar
1 : 2 : 4
SIMEN : BATU BAUR HALUS : BATU BAUR KASAR
Kerja konkrit yang berlainan menggunakan nisbah campuran konkrit yang berbeza
Nisbah Bancuhan Kerja konkrit Contoh
1:2:4 Konkrit bertetulang Lantai, rasuk, tiang dan konkrit pra-tuang

Banyak
1:3:6 Lantai bawah, konkrit jisim
menggunakan konkrit
Tapak tembok dalam peparit bagi tanah keras,
1 : 5 : 10 Konkrit bertetulang
tapak konkrit di bawah lantai gantung
Kaedah Menyukat Bahan

Terdapat dua kaedah iaitu
Kaedah Isipadu
- Menggunakan kotak sukat yang berisi padu 0.035m3
Kaedah Berat
- Menggunakan penimbang
- Berdasarkan berat satu beg simen 50kg
Kaedah Mengaul Bahan

Terdapat dua kaedah iaitu
Kaedah Insani
Kaedah Mesin
132
Asas Cerucuk
AKTIVITI KERJA KONKRIT
Membancuh konkrit
Nisbah bancuhan konkrit mesti betul mengikut penggunaan
Konkrit dibancuh menggunakan kaedah insani atau mesin
Kaedah isipadu dan kaedah berat digunakan untuk menyukat bahan dalam bancuhan konkrit
Meletak Konkrit
Proses menuang konkrit ke kotak acuan
Konkrit mesti diletak 30minit selepas dibancuh dan tinggi letakkan tidak melebihi 1.2m bagi mengelakkan
pemisahan partikel
Pemadatan Konkrit
Proses penyusunan dan penghimpitan partikel mengeluarkan udara yang terperangkap
Bertujuan mengeluarkan udara yang terperangkap bagi mengelakkan rongga udara dalam konkrit
Kaedah pemadatan yang digunakan ialah mencucuk konkrit dengan kayu, mengetar cucuk konkrit dan
mengetar luar acuan
Proses menggetar konkrit tidak boleh dilakukan berlebihan kerana menyebabkan penjujuhan (pemisahan
air dan simen daripada batu baur)
Kuring
Pengawalan kandungan lembapan dan suhu konkrit selepas diletak
Dilakukan sekurang-kurangnya 7hari hingga 28 hari
Dilakukan dengan cara mencegah kehilangan air daripada konkrit dan membekalkan air yang cukup
kepada konkrit. Ini boleh dilakukan dengan cara
Menutup permukaan konkrit dengan bahan Membasah konkrit dengan air
basah Menyapu bahan kimia pada permukaan
Merendam permukaan konkrit dengan air konkrit untuk mengelakkan penyejatan
UJIANAsas Cerucuk KONKRIT

PENURUNAN
Objektif
Menentukan darjah kebolehkerjaan konkrit
Bahan Dan Peralatan

Spesimen konkrit basah Pembaris keluli 1000mm
Kon terbalik Plat tapak
Rod Pemadat
Langkah-Langkah
Acuan diletakkan di atas plat tapak. Semua Ratakan permukaan konrit
peralatan dan tempat ujian dalam keadaan Tarik acuan keluar secara tegak ke atas dan
basah letakkan di sebelah konkrit
13 bahagian sampel konkrit dimasukkan. Ukur jarak antara specimen dengan acuan
Kenalpasti jenis penurunan
Angkat dan jatuhkan rod pemadat 25 kali
Ulang langkah 2 dan 3 sehingga kon penuh
Jenis Penurunan
Penurunan Sebenar nisbah campuran konkrit yang sesuai, konkrit berkualiti tinggi
Penurunan Ricih kurang kandungan simen, konkrit kurang berkualiti
Penurunan Runtuh nisbah air-simen tinggi, konkrit berkualiti rendah
Jarak penurunan yang sesuai dengan jenis kerja konkrit
25 mm - 50 mm = konkrit tidak bertetulang 75 mm - 125 mm = tembok penahan dan tiang
50 mm - 100 mm = rasuk 25 mm - 100 mm = jalan dan lantai
BASAN SUMBER
133
Kayu terbahagi kepada 2 kumpulan iaitu kayu keras dan kayu lembut
Kayu keras pula terbahagi kepada jenis iaitu kayu keras berat, kayu keras sederhana dan kayu
keras ringan
Bahagian-bahagian bangunan yang memerlukan penggunaan kayu keras berat ialah tiang, rasuk,
gelegar, kerangka bumbung, kerangka pintu, kerangka tingkap dan tutup tiang
Sifat umum kekuatan kayu ialah
(a) kekuatan mampatan yang tinggi
(b) kekerasan yang baik berbanding beratnya
Kekuatan kayu dipengaruhi faktor kandungan lembapan, ketumpatan, kecacatan, rawatan
pengawetan, suhu dan tempoh pengeringan
Rawatan pengawetan kayu bertujuan untuk meningkatkan lagi kekuatan, kelasakan terhadap
serangan serangga dan kulat serta mencegah serapan lembapan
Bahan pengawet dimasukkan ke dalam kayu dengan menggunakan pelbagai kaedah
(a) menyapu permukaan kayu dengan menggunakan berus
(b) merendam kayu di dalam tangki bahan pengawet
(c) proses penyerapan tekanan
Bahan keluaran kayu yang digunakan dalam pembinaan ialah papan dan papan lapis
Papan dan papan lapis digunakan untuk membina lantai, dinding, pintu, tingkap, syiling dan
acuan konkrit
Papan lapis mempunyai ciri-ciri yang lebih istimewa daripada papan iaitu
(a) tidak mudah mengecut dan meleding
(b) mempunyai kekuatan yang sekata
(c) boleh diperolehi dalam bentuk kepingan yang lebar
(d) mudah dikerjakan
(e) Tidak mudah pecah atau retak bila dipaku atau diskru pada bahagian tepinya
Digunakan sebagai tetulang konkrit, kerangka bangunan dan kerangka tingkap atau pintu
Dibahagikan kepada dua kumpulan iaitu logam ferus dan logam bukan ferus
Logam ferus ialah logam yang mengandungi besi
Logam bukan ferus ialah logam yang tidak mengandungi unsur besi
Digunakan dalam pembinaan dinding, tembok, tiang, gerbang dan asas

Bahan utama bata bergantung kepada jenisnya seperti tanah liat, campuran pasir dan simen serta
campuran pasir dan kapur
Saiz standard bata ialah 215 mm X 102.5 mm X 65 mm
Jenis-jenis bata ialah bata biasa, bata muka, bata simen dan bata silika
134
Digunakan dalam pembinaan tingkap, pintu dan dinding

Bahan utama ialah silica yang dicampurkan dengan soda dan kapur
Boleh didapati dalam keadaan lut sinar atau lut cahaya
Terdapat juga kaca keselamatan dimana terdapat tetulang dawai di dalamnya
9.4 PERALATAN BINAAN

Peralatan yang digunakan dalam pembinaan
Bertujuan memudah dan mempercepatkan kerja-kerja projek pembinaan
Peralatan Ringan Jentera Binaan
Dibahagi kepada peralatan kerja kayu dan Kerja-kerja dapat dijalankan dengan mudah dan
peralatan kerja batu bata dan konkrit cepat
Peralatan kayu ialah pahat peraut, pahat Dibahagikan kepada jentera untuk mengangkut,
pelubang, tolok penanda, gandin, pisau mengorek dan menolak, mengangkat, mengaul,
penanda, pita ukur keluli, tolok serong boleh memadat dan menanam cerucuk
laras, gergaji kerat, pembenam kepala paku, Jentera untuk mengangkut ialah lori dan
gergaji belah, tukul kuku kambing, gergaji pembuang
putting, tungkul bongkol bulat, sesiku L, gerudi Jentera untuk mengorek dan menolak adalah
elektrik mudah alih, gerudi engkol, gerudi tangan jentolak dan jengkaut
Peralatan kerja batu bata dan konkrit ialah sudip, Jentera untuk mengangkat ialah kren bergerak
sudip kemas ikat, pengaras spirit, tukul bata, dan kren statik
bantalan, pahat sejuk, sesiku keluli, dan tolok Jentera untuk menggaul ialah lori pengaul
lurus konkrit
Jentera untuk memadat ialah pengelek
Jentera untuk menanam cerucuk adalah tukul
pelantak cerucuk
135
PA_BPTV_KPM
PA_BPTV_KPM M-TEK_TEKNOLOGI KEJURUTERAAN M-TEK_TEKNOLOGI KEJURUTERAAN
BAB
BAB1110
: PERSEDIAAN
: PEMBINAANUNTUK PROJEK BINAAN
STRUKTUR TINGKATAN 4
PRAKATA
PENGENALAN
Pembinaan struktur bermula daripada proses persediaan tapak sehinggalah proses penutupan struktur
Peringkat pembinaan struktur :-
Persediaan Kerja Pembinaan Pembinaan Penutupan

Tapak Tanah Substruktur Superstruktur Struktur
10.1 PERSEDIAAN TAPAK

Persediaan tapak adalah persediaan yang perlu dijalankan sebelum kerja-kerja pembinaan struktur dimulakan
Perunding mendapatkan kebenaran Kontraktor akan melakukan kerja-kerja

mendirikan bangunan dari pihak berkuasa pembersihan tapak bina iaitu :-
tempatan Menebang, mengorek dan membuang pokok
Ia disertakan dengan lukisan dan perincian, yang menghalang kerja binaan
pelan tapak dan surat hak milik tanah Memindah, meroboh atau membuang struktur
Setelah kelulusan diperoleh, perunding dan lama yang tidak diperlukan di tapak bina
pemilik akan melantik kontraktor
Kontraktor mendapatkan permit untuk
membina struktur dan kemudahan sementara
(pejabat, stor, bangsal, tempat penginapan pekerja,
laluan sementara, utiliti)
Mendapatkan Permit Membersihkan Tapak Bina
Atau Kebenaran
Menentukan Lokasi Struktur Susunan Tapak Bina
Penandaan lokasi struktur atau kedudukan Susunan struktur dan kemudahan sementara
tapak bangunan perlu dibuat dengan tepat untuk di tapak bina adalah penting
menentukan kedudukan, bentuk dan saiz bangunan Antara struktur dan kemudahan sementara :-
mengikut lukisan Laluan masuk dan keluar
Kaedah menentukan lokasi struktur :- Pejabat tapak
Kaedah Penggunaan Garis Tapak Penginapan
Kaedah Penggunaan Garis Tengah Utiliti (elektrik, air dan telefon)
Keselamatan
N PETUNJUK
O A
A Tapak Cadangan H Tempat Letak Batu Baur
M G B Pejabat Kontraktor I Stor Berkunci
L C Pejabat Pengurus Projek J Stor Tetulang Keluli
H J D, L, N Bilik Air K Rumah Penginapan Pekerja
E Tempat Letak Kereta M Kantin
K F Pondok Pengawal O Tempat Simpan Tanah
I
E G Kren Menara P Lorong Pejalan Kaki
D C B F
Contoh Susunan Struktur dan Kemudahan Sementara di Tapak Bina
137
10.2 KERJA TANAH

Kerja tanah adalah kerja-kerja yang melibatkan tanah di tapak bina yang dijalankan sebelum kerja-kerja pembinaan
dimulakan
Terdapat pelbagai aktiviti kerja tanah, namun tidak semua projek memerlukan kesemua aktiviti kerja tanah tersebut
Tanah daripada lapisan Tanah yang lebih tinggi Tanah yang lebih
batu endapan perlu dilonggar daripada aras bentukan perlu rendah daripada aras bentukan
dengan jentolak sebelum dikorek dikorek perlu ditambak dengan tanah
Bahan letupan Tanah juga dikorek yang telah dikorek atau tanah
digunakan untuk meletupkan batu untuk membina sistem saliran dari luar
besar yang sukar dipindahkan dan membina asas bangunan Tanah rendah yang
ditambak perlu dipadat
Melonggar Tanah Mengorek Tanah Menambak Tanah
Mengukuh Tanah Membuang Tanah Pembersihan
Atau Kebenaran
Tanah yang lembut dan Tanah yang berlebihan Tanah dibersihkan
mudah tenggelam perlu dikorek dari kawasan pembinaan perlu setelah selesai kerja penimbusan
dan diganti dengan tanah yang dibuang ke tempat lain seperti menimbus lubang asas
lebih padat Tanah juga boleh dijual bangunan
Tanah yang diganti kepada pihak yang Tanah yang berlebihan
perlu dipadat memerlukannya perlu dibuang ke tempat lain
Tanah tinggi yang dipotong

Aras
Tanah rendah Bentukan
yang ditimbus Tanah
Contoh kerja pemotongan dan penambakan tanah
138
10.3 PEMBINAAN ASAS

Asas (substruktur) adalah struktur bangunan yang paling bawah.
Berfungsi menanggung beban bangunan dan mengagihkannya ke lapisan tanah di bawahnya
Faktor-faktor pemilihan asas bergantung kepada jenis tanah, beban bangunan, reka bentuk bangunan, kos dan
teknologi
Asas Pad Menanggung beban yang kecil dan ringan(bangunan

setingkat)
Digunakan pada tanah keras yang mempunyai
keupayaan galas tinggi
Berbentuk segiempat di bawah setiap tiang yang
menanggung beban
Ketebalan dan kelebaran bergantung pada beban yang
ditanggung dan keupayaan galas tanah
Dibina daripada konkrit bertetulang. Nisbah campuran
konkrit 1:2:4
Menanggung beban yang kecil dan ringan AsasJalur
Asas Pad
Dibina di bawah tembok bata
Ketebalan dan kelebaran bergantung kepada beban yang
ditanggung dan keupayaan galas tanah
Dua jenis asas jalur iaitu asas jalur lebar dan asas jalur dalam
AsasRakit
Asas Pad Diguna pada tanah yang mempunyai keupayaan galas
rendah. Contohnya tanah lembut, tanah yang mudah endap
dan tanah bekas paya yang ditambak
Mengelakkan pemendapan yang tidak seimbang yang
boleh meretakkan bangunan
Dibina daripada konkrit bertetulang mengikut luas
permukaan lantai bangunan atau sehingga ruang pejalan kaki
Ketebalannya 200mm hingga 300mm. Bahagian bawah
tiang dan dinding yang menanggung beban dibina lebih tebal
Rajah 10.8 menunjukkan contoh binaan asas rakit
Asas Cerucuk Kaedah Geseran Asas
Asas Pad
Cerucuk
Diguna pada bangunan besar dan tinggi serta
pembinaan jambatan
Kedalamannya bergantung kepada beban yang ditanggung
Beban dipindahkan ke tanah melalui geseran antara
permukaan keliling cerucuk dengan tanah
Tekstur permukaan keliling cerucuk kesat
Asas
Asas Pad
Cerucuk Asas Cerucuk Kaedah Tanggung Hujung
Diguna pada bangunan besar dan tinggi serta jambatan
Kedalamannya bergantung kepada beban yang
ditanggung
Cerucuk ditanam sehingga ke lapisan tanah yang keras
Beban dipindahkan ke lapisan tanah yang keras melalui
hujung cerucuk
139
10.4 PEMBINAAN SUPERSTRUKTUR

Superstruktur adalah struktur bangunan yang terletak di atas permukaan tanah dan dibina selepas selesai pembinaan
asas (substrukyur)
Bahagian superstruktur sebuah bangunan adalah tiang, rasuk, gelegar, lantai, dinding dan kerangka bumbung
Bahan-bahan yang digunakan untuk membina superstruktur ialah kayu, konkrit dan keluli
Asas Cerucuk
LANTAI
Struktur yang menerima beban kenaan secara langsung dan memindahkannya kepada rasuk
Lantai kayu dipasang pada bangunan kayu dan di bahagian tingkat atas bagi bangunan yang
dindingnya diperbuat daripada batu bata
Pembinaan lantai kayu
Rasuk yang bersaiz 50mm x 100mm hingga 150mm dipasang pada tiang bangunan
Gelegar yang bersaiz 50mm x 75mm hingga 100 mm dipasang atas rasuk. Jarak antara gelegar ialah
300mm hingga 600 mm dari tengah ke tengah
Papan lantai yang berketebalan 25mm dipasang atas gelegar
Untuk mengelakkan gelegar terpiuh, topang dipasang di antara gelegar.
Gelegar
Tian
g
Papan
Lantai
Rasuk
Jenis-jenis pemasangan topang yang dipasang diantara gelegar :-
Gelegar Gelegar
Gelegar
Topang Topang
Topang
i. Topang Padu Sebaris ii. Topang Padu Berselang Seli iii. Topang Pola Insang
Bagi bangunan yang dindingnya diperbuat daripada bata, hujung gelegar boleh dipasang terus di
dinding dengan beberapa kaedah :-
Plat Dinding Plat Dinding
Gelegar
Gelegar
Menggunakan Pendakap
Gelegar Dibina Gelegar
Sesangga Keluli
Di Dalam Dinding
Gelegar
Menggunakan Pengganggantung
Menggunakan Sesangga Bata Gelegar Keluli Bergalvani
140
Asas Cerucuk
DINDING
Struktur bangunan yang melindungi bangunan daripada kesan cuaca dan membahagi bangunan
kepada ruang atau bilik
Dinding kayu dibina daripada kepingan kayu atau papan lapis yang dipasang pada struktur dinding
kayu
Kayu berukuran 100mm X 50mm digunakan sebagai rangka struktur
Struktur dinding menegak terdiri daripada tiang tegak dan belebas
Struktur melintang terdiri daripada plat tumit, kepala belebas dan sesendal,
Kepala Belebas
Sesendal
Kepingan Papan Lapis
Kepala Belebas
Plat Tumit
Baji Lipat
Belebas
Contoh pembinaan struktur dinding daripada kayu
Asas Cerucuk
BUMBUNG
Bahagian bangunan yang paling atas

Berfungsi sebagai pelindung bahagian dalam bangunan daripada cuaca
Reka bentuk struktur bumbung dipengaruhi oleh faktor jarak rentang, jenis penutup bumbung, beban
cuaca, kos dan nilai estetika
Ciri utama struktur bumbung kayu ialah :-
kekuatan yang cukup bagi menanggung beban penutup dan beban luar seperti hujan dan ribut
Semua bahagian kerangka terdiri daripada kayu keras yang diawet
Jenis-jenis struktur bumbung ialah bumbung gading, bumbung kolar dan bumbung gading tertutup
Jarak rentang maks 3.5m Jarak rentang maks 4.5m Jarak rentang maks 5.5m
Bumbung Gading Bumbung Kolar Bumbung Gading Tertutup
Jenis-jenis struktur bumbung daripada kayu bumbung gading bumbung kolar dan bumbung gading tertutup
141
AsasDAN
RASUK Cerucuk
TIANG
Rangka Konkrit Tetulang

Hampir keseluruhan struktur konkrit diperkukuhkan
dengan tetulang keluli
Struktur yang dibina daripada konkrit bertetulang
ialah tiang, rasuk dan lantai
Pembinaan Rasuk Dan Tiang

Rasuk adalah struktur yang menerima beban daripada lantai dan memindahkannya kepada tiang.
Manakala tiang adalah struktur yang menerima beban daripada rasuk dan memindahkanya kepada asas
bangunan.
Langkah-langkah pembinaan rasuk dan tiang
Reka Bentuk Acuan

Membentuk konkrit yang dibancuh mengikut saiz dan reka bentuk yang ditentukan
Diperbuat daripada kayu, papan dan papan lapis. Terdapat juga yang diperbuat daripada kepingan
keluli, plat besi bergalvani dan gentian kaca
Minyak pelincir atau gris disapu pada permukaan dalam acuan supaya :-
- konkrit tidak melekat pada pada acuan
- memudahkan kerja membukanya
- acuan boleh diguna semula
Contoh acuan untuk tiang dan rasuk konkrit yang diperbuat daripada kayu dan papan
Pemasangan Tetulang Keluli

Tetulang digunakan untuk menambah kekuatan konkrit pada bahagian yang menanggung tegasan
tegangan
Bilangan, saiz dan jenis tetulang keluli yang digunakan bergantung kepada reka bentuk kejuruteraan
Jenis keluli yang banyak digunakan ialah keluli lembut dan keluli tegangan tinggi
Tetulang keluli berbunga memberi pegangan yang lebih kuat
Dalam pembinaan rasuk, tetulang diletakkan di bahagian bawahnya untuk mengukuhkan bahagian itu
dalam keadaan tegang
Hujung tetulang dibengkokkan untuk mewujudkan tambatan pada konkrit
Tetulang yang biasa digunakan ialah tetulang utama, tetulang ricih dan tetulang agihan
Dawai lembut digunakan untuk mengikat tetulang pada sambungan atau persilangan
Blok konkrit penjarak digunakan untuk menjarakkan tetulang dari bahagian bawah kerja bentuk
sebelum konkrit dituang
Tetulang yang digunakan mesti bebas daripada minyak, gris, lumpur dan karat supaya tidak
menjejaskan cengkaman konkrit pada tetulang
Penuangan konkrit
Konkrit diletakkan ke dalam acuan yang telah siap diletakkan tetulang dengan jarak ketinggian tidak
melebihi 1.2meter
Konkrit dipadatkan dengan menggunakan penggetar dan kuring dilakukan ke atas konkrit yang telah
dituang ke dalam acuan selama 7 hingga 28 hari
Pembukaan Acuan
Acuan dibuka dengan berhati-hati kerana acuan boleh digunakan semula
Kerja membuka acuan dilakukan secara berperingkat mengikut bahagian
acuan serta beban yang ditanggung
- papan tepi acuan tiang dan rasuk : 2 6 hari
- bahagian bawah, topang rasuk dan lantai yang tiada beban : 7 14 har i
- bahagian bawah, topang rasuk dan lantai yang ada beban serta tiang : 28 hari
STRUKTUR
142
Dua jenis pembinaan dinding iaitu dinding galas beban dan dinding galas tanpa beban
DINDING GALAS BEBAN DINDING GALAS TANPA BEBAN
Menanggung beban dinding dan beban lain Hannya menanggung bebannya sendiri
untuk dipindahkan ke asas Dibina pada bangunan yang mempunyai
Ketebalan dinding ialah satu bata iaitu 215 rangka seperti tiang dan rasuk konkrit
mm Ketebalan dinding hanya setengah bata
Menggunakan tetulang atau digabungkan sahaja atau 102.5mm
dengan tiang untuk mengukuhkan kedudukannya
10.5 PENUTUPAN STRUKTUR
Struktur yang melindungi bangunan daripada kesan cuaca seperti hujan dan panas matahari
Kaedah memasang penutup bumbung adalah bergantung pada beban yang digunakan dan bentuk
bumbung
Atap genting diperbuat daripada tanah liat atau konkrit secara insani atau secara kilang
BUMBUNG KEPINGAN KECIL BUMBUNG KEPINGAN LEBAR
Kaedah pembuatan secara insani untuk Jenis yang biasa digunakan ialah asbestos
bumbung kecuraman 450 kerana kadar serapan bergelugur dan zink bergelugur
airnya tinggi Dipasang pada bumbung yang
Kaedah pembuatan secara kilang untuk kecuramannya melebihi 250 dengan lekap
bumbung kecuraman 300 hingga 350 kerana lebih hujungnya 150 mm
licin, padat dan sekata serta tidak mudah menyerap Pada kayu gulung-gulung yang terletak di
air atas kasau dengan menggunakan paku paying
Atap genting dipasang di atas kayu beroti berlapik sesendal atau skru bumbung
pada kerangka bumbung. Jarak maksimum antara kayu gulung-
Lapisan felt dipasang di bawah kayu beroti gulung ialah 1.35 meter
sebagai penebat haba dan lapisan kalis tiris Bentuk atap kepingan lebar
Bentuk atap kepingan kecil :- - Atap kepingan asbestos
- Atap genting rata - Atap kepingan zink bergelugur
-Atap genting lengkung s
- Atap genting berkait panca
143
Kasau
PEMASANGAN BUMBUNG
KEPINGAN KECIL Felt Bumbung
Beroti
Jidar
Tumpu
Kasau
ATAP GENTING RATA Dinding

Genting Lapis Bawah
Disusun secara berselang-seli dan Plat Dinding
berlekap pada hujung dan tepi
Disangkut dan dipaku pada

kayu beroti bersaiz 19 mm X 38 mm
Lubang Paku
PEMASANGAN BUMBUNG KEPINGAN KECIL
ATAP GENTING LENGKUNG S
Disusun berbaris lurus mengikut alur S
Disangkut dan dipaku pada kayu beroti

bersaiz 25 mm X 50 mm
Lekap hujungnya 75 mm dan lekap sisinya 30 mm
Bahagian rabung ditutup dengan menggunakan

genting rabung
144
1 ATAP GENTING BERKAIT PANCA
Terdapat beberapa bentuk iaitu S, S kembar dan rata

Disusun berbaris lurus mengikut bentuknya
Bahagian tepinya terdapat alur yang berfungsi sebagai kekunci
Pembinaan
Hamparkan felt di atas kasau kerangka bumbung
1
Pasang kayu beroti (25mm x 50mm) dengan memaku melintang pada kasau
Jarak beroti = panjang genting lekap/2
= 420mm 120mm/2
= 360mm
Sangkutkan kepingan genting pada kayu beroti dengan dipaku bermula dari beroti paling bawah
Gunakan benang untuk mendapatkan barisan lurus. Benang boleh diikat daripada tetulang perabung kepada
papan tumpu kasau
Pada bahagian puncak, letakkan genting perabung antara pertemuan dua bahagian bumbung untuk menutup
lubang
Mortar simen digunakan untuk menutup lubang di antara kepingan genting dengan perabung.
PEMASANGAN BUMBUNG KEPINGAN LEBAR
ATAP KEPINGAN ASBESTOS BERGELUGUR

ATAP KEPINGAN ZINK BERGELUGUR
Kaedah pemasanngan kedua-dua jenis atap adalah sama

Kepingan asbestos bergelugur dan zink dipasang pada
bumbung yang curamnya 250 dengan lekap hujung
ialah 150mm
Jarak maksima antara gulung-gulung
ialah 1.35m
145
Dua jenis pembinaan dinding iaitu dinding galas beban dan dinding galas tanpa beban
Pembinaan tembok bata

1. Tanda kedudukan tembok bata berdasarkan pancang tanda
2. Bina kedua-dua hujung serentak dengan ketinggian tiga atau empat lapisan bata
3. Uji ketegakan dengan aras spirit
4. Bina tembok diantara dua hujung sehingga sama dengan bahagian penjuru
5. Uji menggunakan benang untuk pastikan tembok di dalam keadaan tegak dan lurus
6. Ulang langkah 2 hingga 5 sehingga tembok siap
146
Langkah-langkah memasang pemidang pintu

pada dinding bata
Pemidang didirikan di bukaan dinding bata

secara serentak semasa proses pembinaan
dinding
Aras kerataan diuji dengan alat
aras
Uji ketegakkan pemidang tingkap
Topang sementara dipasangkan pada
bahagian dalam dan luar tembok
Kerja membina tembok bata diteruskan
pada bahagian kiri dan kanan pemidang
pintu sehingga sama aras dengan ambang
atas.
Tambatan keluli dipasang setiap empat
lapisan bata
Ambang atas konkrit bertetulang dibina di
atas pemidang pintu
Langkah-langkah memasang pemidang tingkap pada dinding bata
Pemidang dinaikkan di atas dinding bata.

UKTUR
Aras kerataan diuji dengan alat aras
Pelapik kayu digunakan untuk menaikkan bahagian yang rendah
Uji ketegakkan pemidang tingkap
Topang sementara dipasangkan pada bahagian dalam dan luar tembok
Kerja membina tembok bata diteruskan pada bahagian kiri dan kanan tingkap sehingga sama aras dengan
ambang atas.
Tambatan keluli dipasang setiap empat lapisan bata
Ambang atas konkrit bertetulang dibina di atas pemidang tingkap
147
BAB
BAB 1111 : MASA DEPAN
: PERSEDIAAN TEKNOLOGI
UNTUK PROJEKPEMBINAAN
BINAAN TINGKATAN 4
KELULI PRESTASI TINGGI

BAHAN - kebolehkerjaan yang tinggi
- proses kimpalan memerlukan
sedikit pemanasan
KONKRIT PRESTASI TINGGI
- Diperbuat daripada campuran bahan superpemplastik,
perencat, abu terbang, jermang relau bagas dan wasap silika
- Kebaikan :
* kekuatan mampatan tinggi
KONKRIT RINGAN * ketumpatan tinggi
- diperbuat daripada agregat ringan atau agen busa * kebolehtelapan rendah
seperti serbuk alumina * rintangan tinggi pada serangan tertentu
- Kebaikan : * membuka kotak acuan lebih mudah
* kurang menggunakan struktur tetulang keluli * kekerasan tinggi
* asas yang lebih kecil * kekuatan paksi tinggi
MASA DEPAN TEKNOLOGI PEMBINAAN * ringtang api
* bahan penebat
POLIMER BERTETULANG GENTIAN

- Diperbuat daripada gentian yang dimasukkan
KONKRIT KERTAS ke dalam resin berpolimer
- Campuran kertas kitar semula, - Kebaikan :
air, simen dan pasir * masalah kakisan rendah kerana tidak berkarat
- Kebaikan : * kekuatan tegangan tinggi boleh elakan keretakan
* ringan
* penebat sangat baik
KAEDAH * kekuatan mampatan tinggi
* kos murah
* tidak mudah terbakar
KONSEP KEMAPANAN
- Pembangunan yang sedia ada akan dikekalkan sebaik mungkin
- Antara arah aliran teknologi pembinaan pada masa hadapan :
* reka bentuk tanpa kertas dan teknologi 4D
* penyepaduan teknologi
* komponen pasang siap untuk sistem struktur saling kunci
atau saling memasang
* unit binaan secara besar-besaran
* penggabungan fungsi reka bentuk dan pembinaan
* pembiayaan projek tanggungjawab firma kejuruteraan
dan perunding PRAKATA
* pemeliharaan alam sekitar dibina bersama reka bentuk projek
BAB
BAB 1112 : KAWALAN ALAM
: PERSEDIAAN SEKITAR
UNTUK PROJEK BINAAN TINGKATAN 4
KAWALAN HAKISAN HIDROPEMBENIHAN

- hakisan tanah ialah penghausan dan -kaedah penanaman rumput
pengalihan lapisan tanah yang disebabkan KAEDAH - menggunakan campuran bahan serat kayu,
oleh tindakan air, angin dan ais atau kaedah baja, bahan pengikat, air dan benih
pertanian yang tidak cekap
KAWALAN ALAM
SEKITAR
PENGURUSAN SISA PARIT PINTASAN

BAHAN BINAAN - mengurangkan aliran deras
pada cerun bukit
Sisa bahan binaan

Sisa bahan binaan terhasil daripada; diguna semula atau GUNITING
- pembinaan dikitar semula - pancutan konkrit pada cerun bukit
- robohan - perkakasan dan lekapan, yang tidak sekata, tegak dan
- pengubahsuaian bangunan dan infrastruktur - kayu dan papan lapis permukaan atas
- perataan dan penyenggaraan jalan - kerja batu
- logam
- bahan atap
- plastik
- tingkap dan pintu
- konkrit
- papan dinding
- pendawaian dan kabel
KAEDAH
( penggunaan semula
Perancangan awal Pengurusan Sisa Bahan Binaan
sisa bahan binaan )
- penyediaan reka bentuk yang piawai - kaedah pengurusan yang berbeza
dan pesanan bahan mengikut ukuran tepat mengikut bahan binaan seperti kayu,
- penggunaan bahan bermutu tinggi papan dinding, batu-bata dan konkrit,
- dokumen kontrak yang piawai logam, cat dan bahan pelarut dan pelbagai
- kenal pasti jenis sisa yang terhasil dan boleh Pengasingan Sisa Bahan Binaan
dikitar semula - sediakan bekas dan tong kitar semula
- penempatan sisa bahan binaan yang tidak - label sisa bahan binaan bekas dan tong
bercampur aduk kitar semula
- kakitangan dan pekerja terlatih
- pemerhatian dalam pembunangan sisa
supaya tidak bercampur aduk
PRAKATA
- tempat atau storan yang terlindung
daripada hujan dan panas bagi sisa
bahan binaan tertentu
BAB 13 : METODOLOGI REKA BENTUK
SIMBOL
METODOLOGI REKA
OPERASI PENERANGAN
BENTUK
REKA BENTUK
SITUASI Pengubahsuain produk yang tidak dapat

Keadaan yang memenuhi kehendak manusia
menimbulkan masalah Penciptaan produk baru bagi mengatasi sesuatu
setempat ketika itu masalah baru
Penambahan nilai kepada produk bagi menambah
daya saing produk di pasaran
BRIF Mengenalpasti masalah yang berlaku terlebih

Huraian ringkas pada dahulu
peringkat awal yang Memberi cadangan awal penyelesaian
menjelaskan apa yang Perolehan idea melalui pembacaan, pemerhatian,
hendak direka bentuk sumbang-saran dan perbincangan
bagi mengatasi masalah
itu.
KAJIAN DAN Menentukan criteria reka bentuk

PENYELIDIKAN Menentukan teknik pembuatan
Kaedah mencari jawapan Menentukan kos
kepada persoalan yang Menentukan faktor khas
ditanya, menambah idea Menentukan cirri keselamatan
dan ilmu bagaimana Menentukan pasaran
penyelesaian hendak
dibuat.
PENYELESAIAN Peringkat mengumpul idea berdasarkan situasi

Cara dan teknik terbaik brif dan penyelidikan.
untuk menyelesaikan Idea boleh diperolehi melalui situasi terpaksa,
masalah secara kebetulan, bakat semulajadi, galakan dari
pihak tertentu, soal selidik dan temuduga,
pengalaman dan sumbangsaran, pemerhatian
langsung, pembacaan serta perbincangan dan
mesyuarat.
Peringkat pemilihan kepada penyelesaian
Berdasarkan kaedah sesi kritik, lakaran produk,
cara pemasangan, lukisan kerja/ teknik/
kejuruteraan dan senarai bahan
150
SIMBOL
METODOLOGI REKA
OPERASI REKA PENERANGAN
BENTUK
BENTUK
PENGHASILAN CONTOH Tujuan penghasilan model

AWAL ATAU MODEL Menentukan produk berfungsi, mewujudkan objek yang hampir
Mendapat contoh awal dan sama, menentukan nisbah ukuran,kestabilan, ketahanan dan
model yang dapat membantu kekuatan sertamemastikan masalah yang timbul.
semasa ujian
JENIS MODEL
Model Model sebenar Model Model

blok ( Contoh awal ) Skala Berkomputer
PENGUJIAN JENIS PENGUJIAN

Menguji keberkesanan reka
bentuk dan melihat masalah Ujian Makmal Ujian Parameter Ujian Berkomputer
yang mungkin wujud - parameter - ujian dibuat - menggunakan
terkawal dalamkeadaan simulasi
- seperti cahaya, sebenar Gunakan CAM
suhu. Angina. Air. LINK dan acad
kelajuan mekanikal
PENDOKUMENTASIAN Tujuan pendokumentasian

Menyediakan bahan bertulis Bahan bukti bertulis, bahan rujukan untuk penyelidikan,
sebagai bukti dan rujukan bahan membuat buku manual dan bahan rujukan
spesifikasi teknikal produk.
Paten merupakan tanda nama bagi sesuatu barangan
yang dikeluarkan
PRODUK Perlu diuji secara rawak sebelum dibungkus secara

Hasil akhir berupa barangan manual
siap yang sedia digunakan Pembungkusan bagi produk yang mudah musnah atau
atau dipasarkan rosak perlu dibuat dengan rapi dan diberi amaran
151
BAB
BAB 1114 : FAKTOR-FAKTOR
: PERSEDIAAN UNTUKREKA BENTUK
PROJEK BINAAN TINGKATAN 4
FAKTOR-FAKTOR REKA BENTUK
FAKTOR MANUSIA FAKTOR FUNGSI FAKTOR ESTETIK FAKTOR KEKUATAN
Ergonomik ialah rupa bentuk Matlamat atau aspek teori Keindahan dan kecantikan Dipengaruhi oleh struktur
objek itu sesuai digunakan yang mahu dicapai yang menarik atau atau bahagian yang
dan serasi pada tubuh merangsang minda untuk menyokong sesuatu objek
manusia melihat atau memelikinya
Struktur
Badan dan pergerakan
Keselamatan Beban
Unsur-unsur Estetika Pembungkusan
Pembesaran dan
Peningkatan Umur Bentuk Penyusunan
Beban Teganagan
Keperluan orang cacat Susunan
dan uzur Beban Mampatan
Struktur Ritma
Beban Ricihan
Warna Simetri
Beban Kilasan
Tekstur Perkadaran
Garisan Ulangan
Bentuk
PRAKATA
Kekurangan bahan sokongan di pasaran turut menyumbang kepada masalah152 ini. Selain itu, keupayaan pelajar yang berbeza-beza dalam peperiksaan
Kita Ingat...
10% daripada apa yang kita baca
20% daripada apa yang kita dengar
35% daripada apa yang kita lihat
50% daripada apa yang kita lihat dan dengar
70% daripada apa yang kita bincangkan
80% daripada apa yang kita alami
95% daripada apa yang kita ajar orang lain
Buku yang baik

umpama sahabat yang paling akrab;
ia tidak akan berubah
hari esok dan selama-lamanya.
DARNALIS ABU BAKAR - SMK USJ 8 SUBANG JAYA SELANGOR

NOOR ASNIZA BINTI ALIAS - SBP INTEGRASI RAWANG SELANGOR
AZLYZA BINTI MOHD AZMAN - SBP INTEGRASI GOMBAK SELANGOR
NORHAYATI BINTI YARIB - SBP INTEGRASI SABAK BERNAM SELANGOR
MOHAMAD HAMZAH B. SHARIF - SMK SERI TUALANG TEMERLOH PAHANG
RADIN M. SHAMSUL ZAHRI BIN HIRZIN - SMK BANTING BANTING SELANGOR
ADHI MASRI B. YEOP JOHARI - SMK TMN TUANKU JAAFAR NEGERI SEMBILAN
NUR ASYRANI HANIS BT SAMSUDIN - SMK PUCHONG PERDANA SELANGOR
MOHD ASRI B. MOHD HASIM - SMK TAMAN SEMARAK NEGERI SEMBILAN
SHUKRIAH AINI BT A.RAHMAN - SMK PUCHONG PERDANA SELANGOR
AL-JEFRI RADZI BIN MUSTAPA - SBP INTERGRASI SELANDAR MELAKA
NORIYATIMAH BT MAT ELAH - SMK AGAMA JOHOR BHARU JOHOR
NOR' ALIZA BT RAMALI - SMK SEGAMBUT JAYA KUALA LUMPUR
PANEL PENULIS MODUL PEMBELAJARAN TEKNIKAL

(M-TEK)

Nota Teknologi Kejuruteraan Versi

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Judul Asli

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

Nota Teknologi Kejuruteraan Versi

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

PA_BPTV_KPM M-TEK_TEKNOLOGI KEJURUTERAAN

TIDAK BOLEH DIJUAL

CETAKAN PERTAMA 2009

Saya mewakili Bahagian Pendidikan Teknik dan Vokasional merakamkan setinggi-

BIL PERKARA MUKA SURAT

9 SUMBER- SUMBER TENAGA 29

15 REKOD DAN PENYAMPAIAN IDEA REKA BENTUK 57

BIL PERKARA MUKA SURAT

1. PROSES- PROSES PEMBUATAN 64

2. KAWALAN ALAM SEKITAR 77

5 PENGANGKUTAN DAN KUASA 95

8 PENGURUSAN AKTIVITI PEMBINAAN 124

9 PENGURUSAN SUMBER 129

10 PEMBINAAN STRUKTUR 136

Perubatan Perniagaan Zaman Revolusi

PENGENALAN TEKNOLOGI KEJURUTERAAN

Sains gunaan yang Bidang yang memerlukan

KEPENTINGAN Definasi:- KONSEP

Hidup berpuak-puak dan berpindah-randah.

Hidup berkelompok. Tinggal di dalam rumah SENJATA PERHUBUNGAN

Revolusi Industri PEMBUATAN PEMBINAAN

BAB 2: PENGENALAN KEPADA PEMBUATAN

BAB 2: PENGENALAN KEPADA PEMBUATAN

MASUKAN PROSES KELUARAN

MAKLUM BALAS DAN KESAN

i)Penilaian terhadap Pencemaran, keharmonian,

Sistem Kerja SISTEM

Bekerja mengikut pesanan,

Produk: barang hiasan, barang kemas, Sistem Massa

Kebanyakan pekerja Peralatan khusus Kuantiti: Harga :

4 JENIS ALATAN TANGAN

A. MENANDA, MENGUKUR DAN MENGUJI B. MEMEGANG C. MEMACU D. MEMOTONG

5. Pembaris keluli 1. Andas 1. Pemutar skru 1. Pahat

6. Penggarit 2. Bongkah V 2. Sepana Pahat kerja kayu

3.1 ALAT MENANDA, MENGUKUR DAN MENGUJI

PEMBARIS KELULI PENGGARIT. PENEBUK

Skala utama = 7.00mm

Jumlah bacaan = 7.24mm

Jumlah bacaan skala = 8.76mm

3.2 ALAT MEMEGANG

ANDAS BONGKAH V RAGUM PENYEPIT

Pemutar skru a. PEMUTAR SKRU Pemutar skru

Sepana hujung b. SEPANA Sepana

Sepana Sepana Sepana Sepana soket Sepana L Sepana T Sepana

Tukul lembut Tukul besi

iii.Tukul bongkol tirus

iii. Tukul aluminium 3.4 ALAT MEMOTONG

iv.Pahat mata bentuk intan

Saiz Bentuk Jenis Gigi pemotong Gred Gigi Pemotong

Separuh bulat Gigi Lengkung

- mata gergaji diperbuat daripada keluli berkarbon tinggi ,

i. Gerudi lubang dengan saiz i. Apitkan benda kerja pada

BAB 4 : BAHAN-BAHAN KEJURUTERAAN

Bahan ferus Keluli tahan karat

Keluli aloi Keluli kelajuan tinggi

Keluli karbon tinggi

Kayu Damar polister

4.1 PENGKELASAN BAHAN KEJURUTERAAN

Bahan Logam Bahan Bukan Logam

4.2 LOGAM FERUS

CONTOH RELAU ELEKTRIK YANG MENGHASILKAN KELULI

KATEGORI KELULI ALOI

KELULI CIRI-CIRI KEGUNAAN