Univerzitet u Novom Sadu

Fakultet tehnikih nauka

TERMODINAMIKA
Smee idealnih gasova

Doc. dr Mladen Tomi, dipl. in.

 esto se kao radno telo se koristi smea razliitih
gasova.

Jedna od smea sa kojom se esto radi je vazduh.

Vazduh ima u svom sastavu

azota (78,08%), kiseonika (20,95%), argona (0,
93%) i u vrlo malim koliinama ostalih gasova
(kriptona, ksenona, helijuma, neona i drugih).
 Svaki gas u smei nazivamo komponentom.

Ako svaka komponenta ima osobine idealnog gasa

onda je i smea idealni gas.
Daltonov zakon
Pretpostavimo da imamo smeu od k komponenti

p1 = 2/3 n1 1 12

p2 = 2/3 n2 2 22

...

pk = 2/3 nk k k2

...
 Pritisak komponente u smei idealnih gasova
nazivamo parcijalnim pritiskom, a ukupan
pritisak smee idealnih gasova nazivamo
totalnim pritiskom.

Poto svaka od komponenti ima odreeni broj

molekula, koji imaju odreene srednje brzine,
logino je da je ukupni pritisak jednak zbiru
pritisaka svake od komponenti.
 Pretpostavimo da imamo smeu od k
komponenti

psm= p1 + p2 +...+ pk +...= pk

= 2/3 n1 1 12 + 2/3 n2 2 22 + ...+

2/3 nk k k2 +...
Osobine smee
Za prouavanje smee emo koristiti maseni
sastav i zapreminski sastav.

Odnos masa pojedinih komponenti u odnosu na

ukupnu masu je maseni relativni maseni sastav
(udeo).

Odnos zapremina pojedinih komponenti u

odnosu na ukupnu zapreminu je relativni
zapreminski sastav (udeo).
 Osnovnu jednainu stanja moemo napisati za
svaku komponentu u smei.

Svaka komponenta smee mora biti na

jednakoj temperaturi:

p1 Vsm = m1 R1 Tsm,

...

pk Vsm = mk Rk Tsm.
Maseni sastav
Realtivni maseni sastav za komponentu k je

gk=mk/msm.

Logino vai da je:

gk=1
 Na osnovu Daltonovog zakona i jednaine stanja
idealnog gasa vai

(p1 + ... +pk+...)Vsm = (m1 R1 +...+ mk Rk +...) Tsm

p Vsm = msmRsmTsm,
 sledi da je

(m1 R1 +...+ mk Rk +...) = msmRsm / msm,

odnosno,

g1 R1 +...+ gk Rk +... = Rsm

Rsm = gkRk.
Zapreminski sastav
Pri odreivanju zapreminskog sastava svakog
pojeding gasa u smei uzimase ona zapremina
koju svaki od njih zauzima na pritisku i
temperaturi smee.

Prema Daltonovom zakonu, svaki gas u smei,

pri svom parcijalnom pritisku i na temperaturi
smee, zauzima celokupnu zapreminu smee.
 p1Vsm=pV1,

...

pkVsm=pVk,

...

Sumirano je

(p1+...+pk+...)Vsm=p (V1+...+Vk+...).
 Realtivni zapreminski sastav za komponentu k je
onda

rk=Vk/Vsm.

Logino vai i da je:

rk=1.
Na osnovu jednaine stanja idealno gasa se onda
moe napisati i

(n1+...+nk+...)RuTsm=nuk RuTsm,

odnosno,

rk=nk/nuk,

jer zapremina idealnog gasa na odreenim

uslovima zavisi iskljuivo od broja molova, ne i
vrste gasa, to je ranije i pokazano.
 Kako je masa jednaka proizvodu zapremine i
gustine i

m1 +...+ mk +... = msm,

onda je

V1 1 +...+ Vk k +... = Vsm sm,

i na osnovu malopreanje relacije za zapreminski

sastav

r1 1 +...+ rk k +... = rsm sm.

 Moe se napisati da je

sm = Msm / Msm vsm

k = Mk / Mk vk

pa se dobija

Msm / Msm vsm= r1 M1 / M1 v1+ ....

 Kako je za iste uslove (pritisak i temperaturu)
proizvod specifine zapremine i molarne mase
konstantan, na kraju se dobija da je molarna
masa smee:

Msm = Mk rk
 Na osnovu izloenih relacija je parcijalni pritisak
gasa u smei jednak:

pk=p rk,

a veza izmeu zapreminskog na maseni sastav,

rk = gk Rk /Rsm.
Primer I
Dva kilograma gasne smee masenog sastava
gH2=0,1, gCO=0,3, gCO2=0,1 i gN2=0,5, mea se sa
3 kg vazduha. Izraunati gasnu konstantu
novonastale smee sa vazduhom i njenu
molekulsku masu.
Primer II
Izraunati gasnu konstantu, gustinu pri n.u. i
relativni zapreminski sastav smee, ako je
maseni sastav 95% vazduh i 5% svetlei gas, ija
je gasna konstanta Rsg= 721 J/kgK.