Buku Panduan PDP RBT Tingkatan 1 PDF

KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA
KURIKULUM STANDARD SEKOLAH MENENGAH
BUKU PANDUAN PdP

REKA BENTUK DAN TEKNOLOGI
TINGKATAN 1
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA
KURIKULUM STANDARD SEKOLAH MENENGAH
BUKU PANDUAN PdP

REKA BENTUK DAN TEKNOLOGI
TINGKATAN 1
Bahagian Pembangunan Kurikulum

September 2017
Cetakan Pertama 2017
@Kementerian Pendidikan Malaysia
Hak Cipta Terpelihara. Tidak dibenarkan mengeluar ulang mana-mana bahagian

artikel, dan isi kandungan buku ini dalam apa juga bentuk dengan cara apa jua sama
ada secara elektronik, fotokopi, mekanik, rakaman atau cara lian sebelum mendapat
izin bertulis daripada Pengarah, Bahagian Pembangunan Kurikulum, Aras 4-8, Blok
E9, Parcel E, Kompleks Pentadbiran Kerajaan Persekutuan, 62604 Putrajaya.
KANDUNGAN MUKA SURAT
Rukun Negara i
Falsafah Pendidikan Kebangsaan ii
Pendahuluan 1
Cara Mengguna Buku Panduan PdP RBT 2
MODUL 1 – PENGENALAN REKA BENTUK DAN TEKNOLOGI
UNIT 1 5
UNIT 2 29
UNIT 3 39
UNIT 4 47
MODUL 2 – PENGURUSAN PROJEK REKA BENTUK
UNIT 5 65
UNIT 6 79
MODUL 3 – PROSES REKA BENTUK
UNIT 7 109
UNIT 8 127
UNIT 9 139
MODUL 4 – LAKARAN
UNIT 10 143
UNIT 11 147
UNIT 12 151
UNIT 13 163
UNIT 14 173
UNIT 15 177
UNIT 16 187
UNIT 17 191
UNIT 18 195
UNIT 19 199
MODUL 5 – REKA BENTUK SISTEM FERTIGASI
UNIT 20 205
UNIT 21 215
UNIT 22 223
UNIT 23 231
UNIT 24 235
MODUL 6 – REKA BENTUK FESYEN
UNIT 25 241
UNIT 26 251
UNIT 27 257
UNIT 28 267
PANEL PENULIS 287
RUKUN NEGARA
BAHAWASANYA Negara kita Malaysia mendukung cita-cita hendak:

Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan seluruh
masyarakatnya;
Memelihara satu cara hidup demokratik;
Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara
akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama;
Menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi
kebudayaannya yang kaya dan berbagai corak;
Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan sains
dan teknologi moden;
MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh

tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan
prinsip-prinsip yang berikut:
KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN

KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA
KELUHURAN PERLEMBAGAAN
KEDAULATAN UNDANG-UNDANG
KESOPANAN DAN KESUSILAAN
i
FALSAFAH PENDIDIKAN KEBANGSAAN
“Pendidikan di Malaysia adalah suatu usaha berterusan ke arah lebih

memperkembangkan potensi individu secara menyeluruh dan
bersepadu untuk melahirkan insan yang seimbang dan harmonis dari
segi intelek, rohani, emosi dan jasmani, berdasarkan kepercayaan
dan kepatuhan kepada Tuhan. Usaha ini adalah bertujuan untuk
melahirkan warganegara Malaysia yang berilmu pengetahuan,
berketerampilan, berakhlak mulia, bertanggungjawab dan
berkeupayaan mencapai kesejahteraan diri serta memberikan
sumbangan terhadap keharmonian dan kemakmuran keluarga,
masyarakat dan negara”
Sumber: Akta Pendidikan 1996 (Akta 550)
ii
PENDAHULUAN
Reka Bentuk dan Teknologi ialah disiplin ilmu yang membolehkan murid mendapat
pengalaman pembelajaran berasaskan projek. Kurikulum Standard Sekolah
Menengah (KSSM) Reka Bentuk dan Teknologi (RBT) memberi penekanan kepada
pengetahuan, kemahiran, nilai, estetika dan teknologi dalam dunia reka bentuk. Murid
dididik supaya membudayakan pemikiran kritis, kreatif, inovatif, inventif dan
keusahawanan di samping dapat membentuk kemahiran berkomunikasi. Pengajaran
dan pembelajaran yang terancang dapat meningkatkan potensi individu untuk
menjana ides sebagai pereka bentuk untuk menghasilkan produk baharu.
Justeru, Modul Pengajaran Reka Bentuk dan Teknologi Tingkatan Satu ini dibina
untuk membantu guru menterjemah kandungan dokumen standard kurikulum dan
pentaksiran (DSKP) bagi mata pelajaran Reka Bentuk dan Teknologi Tingkatan Satu
serta melaksanakan proses pengajaran dan pembelajaran berdasarkan kurikulum
standard sekolah menengah (KSSM). Modul ini adalah usaha Bahagian
Pembangunan Kurikulum (BPK), Kementerian Pendidikan Malaysia dengan pelbagai
pihak. Panduan ini mengandungi 28 unit contoh pengajaran yang diharap dapat
dimanfaatkan bersama oleh guru dan murid.
Bahagian Pembangunan Kurikulum (BPK), Kementerian Pendidikan Malaysia

merakamkan setinggi-tinggi penghargaan dan ucapan terima kasih kepada semua
pihak yang telah memberi sumbangan idea, kepakaran, masa serta tenaga dalam
penghasilan modul ini.
1
CARA MENGGUNAKAN BUKU PANDUAN PdP
Proses pengajaran dan pembelajaran merangkumi enam modul mengikut tajuk yang
mengandungi 28 unit berdasarkan standard pembelajaran. Guru digalakkan
menggunakan kreativiti dan inovasi dalam mengubah suai serta menambah baik
aktiviti yang dicadangkan. Berikut ialah kandungan yang terdapat di dalam buku
panduan pengajaran:
Mewakili tajuk yang merangkumi aspek

Standard Kandungan pengetahuan, kemahiran dan nilai.
KKandungan
Mewakili sub tajuk yang diajar untuk diukur dan

Standard Pembelajaran
boleh dicapai oleh murid
Maklumat Penting Mengandungi maklumat yang berkaitan tajuk
Langkah kerja yang perlu dilakukan oleh guru

Aktiviti
untuk pengajaran
Untuk menguji sejauh mana murid dapat

Latihan
menguasai standard pembelajaran
2
MODUL 1
PENGENALAN KEPADA REKA
BENTUK DAN TEKNOLOGI
UNIT 1
Standard Kandungan
1.1 Dunia Reka Bentuk
1.1.1 Mentakrif reka bentuk dan Teknologi

1.1.2 Mengenal pasti elemen reka bentuk berdasarkan produk yang dipilih
1.1.3 Menjelaskan prinsip reka bentuk
1.1.4 Mengaplikasikan Prinsip-Prinsip Reka Bentuk Dalam Mereka Bentuk Objek
Asas
Maklumat Penting
1.1.1 Takrif reka bentuk dan teknologi
Reka Bentuk
Reka bentuk ialah pengetahuan tentang penghasilan idea secara terancang untuk
menghasilkan sesuatu produk yang memberi impak kepada kehidupan.
Teknologi
Teknologi adalah pengetahuan yang mengaplikasikan sains dan matematik bagi
memudahkan atau menyelesaikan masalah manusia menggunakan pelbagai sumber
dan pengetahuan teknikal yang terus berkembang.
5
1.1.2 Elemen reka bentuk
Apakah elemen reka bentuk?

Elemen reka bentuk ialah perkara yang digunakan untuk menzahirkan idea awal
sesebuah rekaan secara lakaran. Tujuannya adalah untuk membolehkan idea yang
hendak digambarkan oleh pereka bentuk difahami. Dalam dunia reka bentuk, terdapat
pelbagai elemen reka bentuk yang digunakan oleh pereka bentuk profesional untuk
menghasilkan lakaran. Elemen reka bentuk yang lazim digunakan:
 Garisan  Rupa  Bentuk  Tekstur
 Warna  Ruang  Saiz  Nilai
Garisan
Garisan merupakan cantuman satu siri titik. Garisan adalah unsur terpenting dalam
aktviti melakar, melukis, menggambar dan menulis. Garisan digunakan untuk
menghasilkan rupa, bentuk, jalinan dan bayangan. Garisan boleh dihasilkan dengan
menggunakan sebarang alat tulis atau peralatan (gadget).
Garisan halus Garisan tebal Garisan beralun Garisan berduri
Garisan bergerigi Garisan berpancar Garisan berbulu Garisan berbiji
Garisan berlingkar Garisan Zig zag Garisan Putus-putus Garisan berserabut

Jadual 1: Jenis garisan
Sumber interne:
https://www.google.com/search?q=jenis2+garisan&tbm:
6
Rupa
Rupa dibentuk apabila garisan bercantum. Rupa merujuk kepada ruang yang dikelilingi oleh
garisan, warna dan nilai (tona). Ia juga merujuk kepada elemen yang berbentuk dua dimensi
(2D) dan rata.
Rajah 1: Contoh-contoh rupa
Sumber: MRM
Bentuk
Merujuk kepada pandangan tiga dimensi (3D) yang mempunyai ketinggian,
kelebaran dan kedalaman. Menggambarkan luas dan isipadu.
Rajah 2: Contoh-contoh bentuk asas 3D

Sumber: MRM
7
Tekstur
Merujuk kepada jalinan atau susunan bahagian-bahagian halus yang membentuk
struktur dan keadaan permukaan yang boleh dirasai melalui sentuhan dan visual
seperti licin, kasar, halus, kesat, lembut, keras dan berkilat. Gambarajah di bawah
contoh beberapa tekstur.
Tekstur halus Tekstur kasar Tekstur licin
Jadual 2: Contoh-contoh tekstur

Sumber: Internet:
https://www.google.com/search?q=contoh+tekstur&oq=contoh+tekstur&aqs
Warna
Terbahagi kepada 3 kumpulan iaitu warna asas, warna sekunder dan warna tertier.
Rajah 3: Roda warna
Sumber Internet:
https://www.google.com/search?ei=t_0tWpiyAonqvgTOg5TAAw&q=roda+warna&oq=roda+warna&gs
8
Terdapat dua kategori warna iaitu:
i) Warna panas - Warna terang.
ii) Warna sejuk - Warna lembut
Rajah 4: Kategori warna
Sumber: Internet:
https://www.google.com/search?q=kategori+warna&source
Nilai
Merujuk kepada impak terang atau gelap sesuatu tona atau warna.
Rajah 5: Nilai kecerahan dan kegelapan bagi menimbulkan kesan
Sumber: Internet
https://www.google.com/search?biw=799&bih=742&tbm=isch&sa=1&ei=cQEuWteYMcLvvASv1rrIBg&q=n
ilai+impak+terang+dan+gelap&oq=nilai+impak+terang+dan+gelap&gs_l=psyab.3...91362.98664.0.99376.
34.31.3.0.0.0.130.1453.29j1.30.0....0...1c.1.64.psy-ab..1.12.554...0j0i67k1j0i24k1j0i30k1.0.zLCpyB2KvaA
9
Ruang
Ruang ialah kawasan kosong disekeliling objek, jarak antara dua objek atau rongga
dalam sesuatu objek.
Gambarfoto 1: Rongga dalam sesuatu objek

Sumber: Internet:
https://www.google.com/search?biw=799&bih=742&tbm=isch&sa=1&ei=YAEuWpD5EoXgvgSJlpvACQ&q
=cawan+kertas&oq=cawan+kertas&gs_l=psyab.3..0i67k1j0l4j0i30k1j0i5i30k1l4.14228.14228.0.16871.1.1.
0.0.0.0.53.53.1.1.0....0...1c.1.64.psy-ab..0.1.53....0.9grCC5DQENc
Saiz
Saiz merujuk kepada ukuran atau dimensi bagi sesuatu objek.
Gambarfoto 2: Keluasan yang menunjukkan saiz

Sumber: Internet
https://www.google.com/search?biw=799&bih=742&tbm=isch&sa=1&ei=OQQuWvW4LYzXvgTx0rbwDA&q=ukur
an+tinggi+dan+lebar+cawan+kertas&oq=ukuran+tinggi+dan+lebar+cawan+kertas&gs_l=psy-
ab.3...12215.40869.0.43641.29.29.0.0.0.0.64.1387.29.29.0....0...1c.1.64.psy-ab..0.0.0....0.Rza_a2xyjF8
10
1.1.3 Prinsip reka bentuk
Prinsip reka bentuk adalah konsep yang digunakan untuk menyusun maklumat.
Prinsip reka bentuk membantu pereka membuat keputusan bagaimana hendak
menggunakan elemen-elemen reka bentuk. Prinsip reka bentuk membantu sesebuah
lakaran idea menjadi lebih menarik dan menyenangkan apabila dilihat. Prinsip reka
bentuk yang lazim digunakan ialah:
 Keseimbangan  Pergerakan  Pengulangan
 Penekanan  Keringkasan  Kontras
 Kepelbagaian  Kesatuan  Harmoni
Keseimbangan
Merujuk kepada kesamaan, perhatian atau tumpuan pelbagai elemen yang

digabungkan di dalam sesebuah komposisi.
Rajah 6: Contoh keseimbangan

Sumber: MRM
Pergerakan
Merujuk kepada aliran yang akan memimpin pergerakan pandangan mata terhadap
sesuatu objek.
Rajah 7: Contoh pergerakan

Sumber: MRM
11
Pengulangan
Merujuk kepada penyusunan sesuatu elemen yang sama secara berulang.
Rajah 8: Pola atau corak yang berulang-ulang dan lengkap
Sumber Internet
https://www.google.com/search?q=contoh+pengulangan+dalam+prinsip+rekabentuk&source=lnms&tbm=i
sch&sa=X&ved=0ahUKEwju3NG3i4HYAhWJto8KHTlFDTQQ_AUICigB&biw=799&bih=742
Penekanan
Merujuk kepada tumpuan elemen yang diserlahkan.
Gambarfoto 3: Penekanan dari segi warna

Sumber Internet:
https://www.google.com/search?q=contoh+penekanan+dalam+prinsip+rekabentuk&source=lnms&tbm=isc
h&sa=X&ved=0ahUKEwir7Kjti4HYAhUDuo8KHTOvCxgQ_AUICigB&biw=799&bih=742
Keringkasan
Reka bentuk yang menunjukkan intipati atau elemen yang penting sahaja.
Gambar foto 4: Reka bentuk yang mudah difahami

Sumber Internet:
https://www.google.com/search?biw=799&bih=742&tbm=isch&sa=1&ei=9QYuWoL9OYr6vgSS9pnoCg&q
=contoh+simbol+untuk+keringkasan+dalam+reka+bentuk&oq=contoh+simbol+untuk+keringkasan+dalam
+reka+bentuk&gs_l=psy-ab.3...14165.20027.0.20737.22.20.2.0.0.0.146.984.18j1.19.0....0...1c.1.64.psy-
ab..1.0.0....0.DGlAEpLu6Dw
12
Kontras
Merujuk kepada pelbagai elemen yang berlawanan.
Gambarfoto 5: Kontras dari segi warna

Sumber Internet:
https://www.google.com/search?biw=799&bih=742&tbm=isch&sa=1&ei=9QYuWoL9OYr6vgSS9pnoCg&q
=contoh+kontras+dalam+rekabentuk&oq=contoh+kontras+dalam+rekabentuk&gs_l=psy-
ab.3...7597.17043.0.17780.42.36.0.0.0.0.82.2038.35.35.0....0...1c.1.64.psyab..10.0.0....0.V18SWq5VJKM
Kepelbagaian
Menunjukkan aplikasi penggunaan pelbagai elemen, gaya, kualiti dan idea yang
berbeza dalam sesuatu reka bentuk.
Gambarfoto 6: Penggunaan pelbagai gaya, nilai dan idea

Sumber Internet:
https://www.google.com/search?biw=799&bih=742&tbm=isch&sa=1&ei=jwcuWo7tOojevATc27bgBQ&q=c
ontoh+kepelbagaian+dalam+rekabentuk&oq=contoh+kepelbagaian+dalam+rekabentuk&gs_l=psy-
ab.3...105987.107993.0.109315.12.12.0.0.0.0.74.677.12.12.0....0...1c.1.64.psy-
ab..1.0.0....0.XKngkGmczdA
13
Kesatuan
Semua bahagian elemen bergabung untuk membentuk imej, konsep atau idea yang
sempurna.
Gambarfoto 7: Kesatuan warna, objek dan rupa

Sumber: Internet
https://www.google.com/search?biw=799&bih=742&tbm=isch&sa=1&ei=_QcuWuSKPMvbvASk2oHIAQ&q
=contoh+kestuan+dalam+rekabentuk&oq=contoh+kestuan+dalam+rekabentuk&gs_l=psy-
ab.3...81979.83010.0.84234.7.7.0.0.0.0.71.414.7.7.0....0...1c.1.64.psy-ab..0.0.0....0.r2C98GjqMmg
Harmoni
Sesuatu reka bentuk yang dapat mewujudkan gambaran emosi yang positif.
Gambarfoto 8: Gaya yang sesuai dan seimbang
Sumber: Internet
https://www.google.com/search?biw=799&bih=742&tbm=isch&sa=1&ei=3gouWtTFI4jhvgT_14SADw&q=c
ontoh+harmoni+dalam+rekabentuk&oq=contoh+harmoni+dalam+rekabentuk&gs_l=psy-
ab.3...5730.7041.0.7634.7.7.0.0.0.0.58.328.7.7.0....0...1c.1.64.psy-ab..0.0.0....0.FQ5qh7sBau4
1.1.4 Aplikasi Prinsip-Prinsip Reka Bentuk Dalam Mereka Bentuk Objek Asas
Guru perlu menyediakan satu aktiviti untuk murid bagi menunjukkan, bagaimana prinsip-
prinsip reka bentuk dapat diaplikasikan semasa mereka bentuk objek asas.(Lampiran 7).
14
Aktiviti
Langkah 1 - 1.1.1
Paparkan bahan maujud contoh botol air atau gambar tentang produk. (Lampiran 1)
Guru mengaitkan rupa bentuk botol-botol dalam lampiran 1 dan mengajak murid
berfikir tentang takrif reka bentuk, teknologi serta reka bentuk dan teknologi
Dengan menggunakan paparan grafik guru meminta murid menyusun kata kunci
untuk:
i) takrif reka bentuk (Lampiran 2)
ii) takrif teknologi (Lampiran 3)
Guru membuat kesimpulan tentang takrif reka bentuk, takrif teknologi dan takrif reka
bentuk dan teknologi serta meminta murid menyalinnya ke dalam buku nota/latihan.
Guru mengedarkan latihan (Lembaran 1) sebagai pengukuhan murid.
Langkah 2 - 1.1.2
Dengan menggunakan paparan grafik (Lampiran 5) guru meminta murid
menyebut/menyatakan elemen reka bentuk dan guru menerangkan setiap elemen
beserta dengan contoh.
Untuk elemen garisan guru menunjuk cara membuat jenis-jenis garisan di papan
hitam/putih dan pada masa yang sama meminta murid membuatnya dalam buku
nota/latihan.
Guru mengedarkan latihan (Lembaran 2) sebagai pengukuhan kepada murid.
Langkah 3 - 1.1.3
Dengan menggunakan paparan grafik (Lampiran 6) guru menjelaskan setiap prinsip
reka bentuk beserta dengan contoh.
Guru mengedarkan latihan (Lembaran 3) sebagai pengukuhan kepada murid.
15
Langkah 4 - 1.1.4
Guru memaparkan contoh produk berasaskan objek asas atau paparan grafik.
(Lampiran 7)
Guru mengaitkan prinsip reka bentuk berdasarkan salah satu daripada
objek/paparan grafik di Lampiran 7.
Dengan menggunakan contoh objek yang lain guru mengajukan persoalan, apakah
prinsip yang digunakan bagi objek ini?
Latihan boleh diberikan sebagai pengukuhan jika perlu. (Lembaran 4)
Sebagai kerja rumah, guru meminta murid memikirkan penghasilan produk yang
terdiri daripada beberapa gabungan objek asas geometri yang akan dihasilkan oleh
mereka pada pelajaran akan datang. Murid juga diminta membawa bahan dan
peralatan sendiri untuk menghasilkan produk tersebut.
Langkah 5
Perbincangan dan rumusan.
16
Latihan
Lembaran 1
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:………………………….
Isikan ruang yang kosong dengan perkataan yang diberikan di bawah.
Aktiviti ini boleh dijadikan contoh pentaksiran TP1.
gabungan idea impak

masalah pengetahuan produk
sumber teknikal teknologi
1. Reka bentuk ialah …………………..………tentang penghasilan idea secara

terancang untuk menghasilkan sesuatu …………..……………….. yang memberi
………………………………… kepada kehidupan.
2. ………………………………… adalah pengetahuan yang mengaplikasikan sains

dan matematik bagi memudahkan atau menyelesaikan masalah manusia
menggunakan pelbagai ………………………………..……….. dan pengetahuan
…………………………….…….. yang terus berkembang.
3. Reka bentuk dan teknologi adalah …………………………………….. pengetahuan

tentang penghasilan ………………………………………… secara terancang untuk
menghasilkan produk yang dapat menyelesaikan ……………………………………
dengan mengaplikasikan pengetahuan sains dan matematik.
17
Lembaran 2
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:………………………….
Rajah di bawah menunjukkan peta buih bagi elemen reka bentuk. Lengkapkan
ruangan kosong dengan jawapan yang betul.
Garisan
…………….
…………….
Elemen
Warna. Reka Bentuk Rupa
……………. …………….
Ruang
ATAU
18
Lembaran 2
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:………………………….
Gambarfoto di bawah ialah sebuah kotak yang telah dihasilkan. Lengkapkan

ruangan kosong yang disediakan dengan elemen reka bentuk yang sesuai.
Aktiviti ini boleh dijadikan contoh pentaksiran TP1 dan TP2.

Contoh produk:
…………………….
150 mm
……….
………….
………
115 mm
…………………
19
Lembaran 3
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:………………………….
Jadual di bawah mewakili prinsip reka bentuk. Anda dikehendaki memilih jawapan
daripada petak A, B dan C untuk diisi di ruangan yang disediakan dengan betul.
A B C
i Sesuatu reka bentuk yang dapat mewujudkan
Penekanan gambaran emosi yang positif.
Merujuk kepada pelbagai elemen yang

Kepelbagaian berlawanan.
ii
Merujuk kepada kesamaan, perhatian atau
Keringkasan tumpuan pelbagai elemen yang digahungkan
di dalam sesebuah komposisi
Prinsip Reka Keterangan Contoh

Bentuk
Keseimbangan
Merujuk kepada penyusunan sesuatu

Pengulangan elemen yang sama secara berulang.
Merujuk kepada tumpuan elemen yang
diserlahkan.
Reka bentuk yang menunjukkan intipati atau

Keringkasan elemen yang penting sahaja.
Kontras
Menunjukkan aplikasi penggunaan pelbagai

elemen, gaya, kualiti dan idea yang berbeza
dalam sesuatu reka bentuk.
Semua bahagian elemen bergabung untuk
Kesatuan membentuk imej, konsep atau idea yang
sempurna.
Harmoni
20
Lembaran 4
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:………………………….
1. Gambarfoto di bawah dapat menggambarkan prinsip reka bentuk. Lengkapkan

ruang kosong dengan prinsip reka bentuk yang betul.
………………………..
……………………………
2. Gambarfoto di bawah ialah sebuah bekas alat tulis yang dihasilkan oleh rakan
anda. Anda dikehendaki meletakkan anak panah yang mewakili prinsip pada
produk dengan betul.
Harmoni Penekanan
Pengulangan
Keringkasan
21
Lampiran 1
Reka Bentuk Botol
Sumber: Internet
22
Lampiran 2
Pelajar memilih dan menyusun kata kunci dengan betul ke dalam petak yang
disediakan.
Impak Kepada Kehidupan Menghasilkan Produk
Secara Terancang Pengetahuan Penghasilan Idea
T
A
K
R
I
f
R
E
K
a
B
E
N
T
U
k
Rajah 7: Takrif reka bentuk
Guru membuat kesimpulan tentang takrif reka bentuk dan meminta murid menyalin
takrif reka bentuk ke dalam buku nota/latihan.
23
Lampiran 3
Pelajar memilih dan menyusun kata kunci dengan betul ke dalam petak yang
disediakan.
Pengetahuan Teknikal Yang Terus Berkembang Sains Dan Matematik
Menggunakan Pelbagai Pengetahuan Menyelesai Masalah

Sumber Manusia
T
A
K
R
I
f
T
E
K
N
O
L
O
G
i
Rajah 8: Takrif teknologi
Guru membuat kesimpulan tentang takrif teknologi dan meminta murid menyalin takrif
teknologi ke dalam buku nota/latihan.
24
Lampiran 5
Pelajar menyebut elemen reka bentuk yang lazim digunakan berdasarkan paparan
grafik.
Garisan
Rupa
Nilai
Elemen
Saiz Reka Bentuk
Bentuk
Ruang Tekstur
Warna
Rajah 9: Elemen reka bentuk
25
Lampiran 6
Guru menjelaskan prinsip reka bentuk yang lazim digunakan berdasarkan paparan
grafik beserta dengan contoh.
Keseimbangan
Pergerakan
Harmoni
Pengulangan
Kesatuan
Prinsip
Reka
Bentuk
Penekanan
Kepelbagaian
an
Kontras Keringkasan
Rajah 10: Prinsip reka bentuk
26
Lampiran 7
Produk daripada riben
Sumber Internet:
https://www.google.com/search?q=ketupat+daripada+riben&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKE
wj2lOWnlIHYAhVKPo8KHSvWCAkQ_AUICigB&biw=799&bih=742
Produk daripada daun kelapa
Sumber Internet:
https://www.google.com/search?q=ketupat+daripada+riben&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKE
wj2lOWnlIHYAhVKPo8KHSvWCAkQ_AUICigB&biw=799&bih=742
Produk daripada botol plastik
Sumber Internet:
https://www.google.com/search?q=Produk+daripada+botol+plastik&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0
ahUKEwiClLyDlYHYAhUCS48KHatyDjAQ_AUICigB&biw=799&bih=742
27
Produk daripada kotak
Sumber Internet:
https://www.google.com/search?biw=799&bih=742&tbm=isch&sa=1&ei=Rw8uWtPsGojzvgTizbu4Dw&q=
Produk+daripada+kotak&oq=Produk+daripada+kotak&gs_l=psyab.3...123010.123624.0.124486.5.5.0.0.0.
0.57.231.5.5.0....0...1c.1.64.psy-ab..0.1.56...0j0i8i30k1j0i24k1.0.b-b1YYiQGkU
28
UNIT 2
Standard Kandungan
1.1.5 Membanding Beza Prinsip Dan Elemen Reka Bentuk

1.1.6 Meneroka Kriteria Reka Bentuk Yang Baik
1.1.7 Membina Objek Asas
Maklumat Penting
1.1.5 Banding Beza Prinsip Dan Elemen Reka Bentuk
Guru menyediakan aktiviti untuk menunjukkan banding beza prinsip dan elemen reka
bentuk.
29
1.1.6 Kriteria Reka Bentuk Yang Baik
Kriteria reka bentuk yang baik:
1. Kecenderungan kreativiti dalam inovasi
Kreativiti dalam menghasilkan idea reka bentuk baharu yang memberi manfaat
dalam penggunaannya.
Gambarfoto 1: Produk hasil kreativiti dalam inovasi

Sumber MRM
2. Keaslian reka bentuk

Penghasilan idea reka bentuk yang tidak meniru produk yang lain.
Gambarfoto 2: Perbandingan antara produk yang asli dan tiruan

Sumber Internet:
https://www.google.com/search?q=pcontoh+produk+real+n+fake&oq=pcontoh+produk+real+n+
fake&aqs=chrome..69i57.11655j1j8&sourceid=chrome&ie=UTF-8
30
3. Kekuatan kualiti dan kebolehpasaran
Produk yang bermutu dan diterima oleh pengguna.
Rajah 1: Jaminan kualiti sesuatu produk

Sumber Internet:
https://www.google.com/search?q=rajah+jaminan+kualiti+produk&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0a
hUKEwivhO7qnoHYAhXHrI8KHQ5TBG0Q_AUICigB&biw=799&bih=742
4. Ergonomik
Interaksi yang ada antara produk, pengguna dan persekitaran seperti keselesaan,
mudah diguna dan keselamatan.
Rajah 2: Contoh produk yang ergonomik dan tidak ergonomik

Sumber Internet:
https://www.google.com/search?biw=799&bih=742&tbm=isch&sa=1&ei=jxkuWvq1GcPsvASCgL3oDA&q=
produk+yang+ergonaomik+dan+tidak+ergonomik&oq=produk+yang+ergonaomik+dan+tidak+ergonomik&
gs_l=psy-ab.3...140608.179702.0.181385.46.43.2.1.1.0.633.3109.38j4-1j1.40.0....0...1c.1.64.psy-
ab..3.25.1073...0j0i67k1j0i19k1j0i5i30i19k1j0i8i30i19k1j0i13i5i30i19k1j0i8i13i30i19k1.0.AStRAHrqUrQ
31
Membina objek asas yang terdiri daripada gabungan beberapa objek asas geometri.
Objek asas boleh dihasilkan melalui teknik pembinaan dengan memilih beberapa rupa
geometri. Antara teknik pembinaan seperti; pembenaman, pembuangan, penyatuan,
peleraian dan lipatan (kaedah hamparan).
Untuk menghasilkan objek ini murid boleh membawa bahan dan peralatan sendiri
atau yang disediakan oleh guru.
Contoh Rupa Geometri
Bulat Segi tiga sama Segi empat sama Heksagon
Segi tiga tepat Segi empat tepat Donut Trapezium
Bujur Diamond Semi bulatan
Rajah 3: Rupa geometri
Sumber MRM
32
Teknik pembinaan
Teknik pembinaan objek asas:

 Pembenaman  Pembuangan  Penyatuan  Peleraian  Lipatan
Pembenaman
Apabila sesuatu objek asas dimasukkan ke dalam objek yang lain.
Rajah 4: Teknik pembenaman
Pembuangan
Teknik ini dilakukan pada bahagian yang tidak dikehendaki.
Rajah 5: Teknik pembuangan
Penyatuan
Teknik penyatuan dilakukan dengan mencantumkan dua atau lebih objek tanpa
melibatkan pembuangan atau pembenaman.
Rajah 6: Teknik penyatuan
33
Peleraian
Boleh dipisahkan atau dicantum semula.
Rajah 7: Teknik peleraian
Lipatan
Rupa asas yang dilipat menjadi bentuk asas.
Rajah 8: Teknik lipatan
34
Aktiviti
Langkah 1 - 1.1.5
Murid membuat banding beza dengan menggunakan jadual (Lembaran 1) yang

diedarkan.
Langkah 2 - 1.1.6
Perbincangan tentang kriteria reka bentuk yang baik berdasarkan bahan

sebenar/gambar produk. (Lampiran 1)
Melengkapkan aktiviti bubble map. (Lembaran 2).
Langkah 3 - 1.1.7
Guru meminta murid menghasilkan produk yang telah difikirkan yang terdiri daripada
beberapa objek asas geometri dan mengenal pasti prinsip yang ada pada objek
tersebut.
Langkah 4
35
Latihan
Lembaran 1
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:………………………….
Tandakan ( / ) di ruangan yang disediakan dengan betul.
Gambarfoto 3: Banding Beza Prinsip Dan Elemen Reka Bentuk
Elemen Reka Tandakan (/) Prinsip Reka Tandakan (/)

Bentuk Jika Ada Bentuk Jika Ada
Garisan Keseimbangan
Bentuk Pengulangan
Ruang Kepelbagaian
Warna Kontras
Tekstur Harmoni
Saiz Keringkasan
Rupa Kesatuan
Nilai Pergerakan
Penekanan
Jadual 1: Banding beza elemen dan prinsip reka bentuk
36
Lembaran 2
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:………………………….
Isikan ruang yang kosong dengan jawapan yang betul.
……………………
……………………
……………………
..
…………………… Kriteria ……………………

…………………… Reka Bentuk ……………………
…………………… yang Baik ……………………
.. ..
……………………
……………………
……………………
..
Rajah 9: Kriteria reka bentuk yang baik
37
Lampiran 1
Murid dibimbing berfikir mengenai reka bentuk produk sebenar atau pada gambar.
Persoalan seperti: Mengapa reka bentuk produk ini begini?
Gambarfoto 4: Reka bentuk produk
38
UNIT 3
Standard Kandungan
1.2 Kepentingan Reka Bentuk Dan Teknologi

1.2.1 Senarai Kepentingan Reka Bentuk Dan Teknologi
1.2.2 Mengenal Pasti Peranan Reka Bentuk
1.2.3 Menerangkan etika dalam reka bentuk
1.2.4 Meneroka kerjaya dalam bidang reka bentuk dan teknologi
Maklumat Penting
Setelah pembinaan objek asas siap, murid diminta membuat lakaran reka bentuk hasil
daripada pembinaan objek asas yang telah dibuat. Lakaran Ini bagi menunjukkan
elemen dan prinsip reka bentuk yang diaplikasikan pada objek tersebut.
39
1.2.1 Kepentingan Reka Bentuk Dan Teknologi
Kepentingan reka bentuk dan teknologi ialah:
Menyumbang perkembangan teknologi semasa
Dapat memenuhi keperluan dan kehendak masyarakat
Menyumbang pembangunan sosial, sains dan

teknologi
Pengubahsuaian produk untuk memudahkan manusia
Memupuk nilai invensi, inovatif dan kreatif
Membuka peluang kerjaya dan perniagaan
Rajah 1: Kepentingan reka bentuk dan teknologi
40
1.2.2 Peranan Reka Bentuk
Individu - Kebebasan memilih kepada pengguna untuk

memenuhi keperluan dan kehendak mengikut kemampuan
Masyarakat - Melahirkan masyarakat yang kreatif dan

inovatif.
Pengeluar - Menghasilkan produk yang bermutu
Negara - Meningkatkan imej dan ekonomi negara.
Rajah 2: Kepentingan reka bentuk dan teknologi
41
Aktiviti
Langkah 1 - 1.1.7
Guru meminta murid melakar reka bentuk hasil daripada pembinaan objek asas yang
telah dibuat. Lakaran ini perlu dilabel sekurang-kurang dua elemen dan dua prinsip
yang digunakan pada produk tersebut. Contoh: (Lampiran 1)
Langkah 2 - 1.2.1
Perbincangan tentang kepentingan reka bentuk. Guru meminta murid mengisi

kepentingan reka bentuk di ruang kosong pada paparan grafik. (Lembaran 1)
Langkah 3 - 1.2.2
Perbincangan tentang peranan reka bentuk. Guru meminta murid mengisi peranan
reka bentuk di ruang kosong pada paparan grafik. (Lembaran 2)
Langkah 4
42
Latihan
Lembaran 1
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:………………………….
Rajah di bawah ialah kepentingan reka bentuk dan teknologi. Lengkapkan ruang
kosong dengan jawapan yang betul..
..............................................................................................................
Dapat memenuhi keperluan dan kehendak masyarakat
Menyumbang pembangunan sosial, sains dan teknologi
Pengubahsuaian produk untuk memudahkan manusia
Memupuk nilai invensi, inovatif dan kreatif
............................................................................................................
43
Lembaran 2
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:………………………….
Rajah di bawah ialah peranan reka bentuk. Lengkapkan ruang kosong dengan
jawapan yang betul..
Aktiviti ini boleh dijadikan contoh pentaksiran TP1 dan TP2
............................ - Kebebasan memilih kepada pengguna untuk

memenuhi keperluan dan kehendak mengikut kemampuan
Masyarakat - Melahirkan masyarakat yang kreatif dan inovatif.
Pengeluar - ..............................................................................
................................ - ....................................................................
44
Lampiran 1
Rajah di bawah ialah contoh lakaran bermaklumat
Keseimbangan
(Prinsip)
Kontras
(Prinsip)
Warna
(Elemen)
Garisan
(Elemen)
45
UNIT 4
Standard Kandungan
1.2 Kepentingan Reka Bentuk Dan Teknologi

1.3 Invensi dan Inovasi Dalam Reka Bentuk
1.2.3 Menerangkan etika dalam reka bentuk

1.2.4 Meneroka kerjaya dalam bidang reka bentuk dan teknologi
1.3.1 Mentakrifkan invensi dan inovasi
1.3.2 Mengaplikasikan prinsip invensi dan inovasi dalam kerjaya reka bentuk
1.3.3 Meneroka invensi dan inovasi dalam reka bentuk terkini.
Maklumat Penting
1.2.3 Etika Reka Bentuk
BERMANAFAAT
MESRA SELAMAT
ALAM DIGUNAKAN
Rajah 1: Etika dalam reka bentuk
47
a. Bermanfaat - produk yang dihasilkan memberi manfaat kepada semua pihak.
Semakin banyak orang menggunakannya maka produk tersebut semakin bermanfaat.
Gambarfoto 1: Inovasi yang membawa manfaat
Sumber Internet:
https://www.google.com/search?q=inovasi+yang+bermanfaat&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahU
KEwigw8TbrYHYAhVFQY8KHdchC3IQ_AUICigB&biw=799&bih=742
b. Keaslian – mereka bentuk produk dengan usaha sendiri, tidak meniru karya orang
lain kecuali mendapat keizinan pemilik.
Gambarfoto 2: Contoh produk asli dan tiruan
Sumber Internet:
https://www.google.com/search?q=contoh+produk+yang+asli+dan+tiruan&source=lnms&tbm=i
sch&sa=X&ved=0ahUKEwj_gpr2roHYAhWLOI8KHZH3BooQ_AUICigB&biw=799&bih=742
48
c. Kejujuran – Memberi maklumat yang tepat kepada pengguna seperti bahan
digunakan, harga dan kualiti. Produk sewajarnya tidak mempunyai agenda lain yang
terselindung.
Rajah 2: Tiada penipuan dalam memberi maklumat
Sumber Internet:
https://www.google.com/search?q=seven+lies+car+dealers+will+tell+you&source=lnms&tbm=is
ch&sa=X&ved=0ahUKEwieq861r4HYAhXGLY8KHZ7RAlMQ_AUICigB&biw=799&bih=742
d. Keselamatan produk – menghasilkan produk yang selamat digunakan dan tidak

memberi kesan sampingan kepada pengguna.
Gambarfoto 3: Produk yang selamat digunakan
Sumber Internet:
https://www.google.com/search?q=kitchen+durable+stainless+steel+garlic+press&oq=kitchen+durable+st
ainless+steel+garlic+press&aqs=chrome..69i57.38368j1j7&sourceid=chrome&ie=UTF-8
49
e. Mesra alam sekitar – Menggunakan sumber semula jadi tanpa menjejaskan alam
sekitar. Gunakan alatan atau bahan yang boleh dikitar semula.
Gambarfoto 4: Produk yang mesra alam
Sumber Internet:
https://www.google.com/search?q=loga+mesra+alam&tbm=isch&source=iu&ictx=1&fir=IwJ5VwJRe1ciUM
%253A%252CfGzX9icmBMuJdM%252C_&usg=__-kmxEMXhT9x0uEJikzWzjxQ-
8rI%3D&sa=X&ved=0ahUKEwjIhvm1sIHYAhUgS48KHRRDAdYQ9QEILjAB#imgrc=IwJ5VwJRe1ciUM:
1.2.4 Kerjaya Dalam Bidang Reka Bentuk Dan Teknologi
Oleh kerana reka bentuk dan teknologi sangat berguna kepada manusia maka kerjaya
dalam bidang ini sangat luas. Diantaranya seperti pereka fesyen, pereka barang
kemas, pereka lampu, pereka seni bina, pereka taman, pengarah animasi, pereka
perabot, pereka hiasan dalaman dan pengarah kreatif.
50
1.3.1 Invensi dan Inovasi
Definisi Invensi
Invensi ialah kaedah dan proses mencari jalan untuk menghasilkan produk yang
baharu yang belum pernah wujud sebelumnya. Atau dengan kata lain mencipta
sesuatu yang baharu yang belum pernah wujud sebelumnya. Sesuatu rekaan
produk tidak lagi dipanggil invensi apabila tempoh penciptaannya melebihi 10
tahun atau kebanyakan orang sudah mengetahuinya
Gambarfoto 5: Reka bentuk awal radio
Sumber Internet:
https://www.google.com/search?q=evoslusi+radio&oq=evoslusi+radio&aqs=chrome..69i57j0l3.12503j1j8&
sourceid=chrome&ie=UTF-8
Definisi Inovasi
Inovasi ialah pengubahsuaian terhadap produk sedia ada supaya menjadi

lebih baik, menjimatkan, bertenaga dan bermakna serta mesra pengguna.
Gambarfoto 6:: Reka bentuk terkini telefon bimbit

Sumber Internet
https://www.google.com/search?q=rekabentuk+terkini+telefon+bimbit&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved
=0ahUKEwjckou7sYHYAhVBo48KHVMHAsoQ_AUICigB&biw=799&bih=742
51
1.3.2 Aplikasi Prinsip Invensi dan Inovasi dalam Kerjaya Reka Bentuk
Menjimatkan tenaga Penggunaan tenaga yang

boleh diperbaharui
PRINSIP
INVENSI
DAN
INOVASI
Penjimatan masa dalam

membaiki kelemahan produk
Rajah 2: Prinsip invensi dan inovasi dalam bidang kerjaya reka bentuk
Bidang Pendidikan
Melalui prinsip ini, penyampaian dan penerimaan ilmu dapat dilakukan

dengan tepat serta menarik minat pelajar. Antaranya ialah peralatan seperti
papan putih pintar dan e-book yang menggunakan peralatan teknologi
maklumat dan komunikasi yang canggih.
Gambarfoto 5: Contoh medium komunikasi yang pantas
Sumber Internet:
https://www.google.com/search?q=komputer+riba&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwj95uH1
sYHYAhWBOI8KHcbBD-QQ_AUICigB&biw=799&bih=742
52
Bidang Kesihatan
Contohnya jam pengukur degupan jantung dan penggunaan mesin pengimejan

resonans magnetik.
Gambarfoto 6: Jam yang mempunyai pelbagai fungsi
Sumber Internet:
https://www.google.com/search?biw=799&bih=742&tbm=isch&sa=1&ei=kS0uWr7SFsrOvgT2sJWgDQ&q
=jam+tangan&oq=jam+tangan&gs_l=psyab.3..0l10.35667.36986.0.37965.10.6.0.4.4.0.60.323.6.6.0....0...1
c.1.64.psy-ab..0.10.331...0i67k1.0.r4cnnvngsrM
Bidang Pembuatan
Contohnya, pada masa dahulu, untuk membuat sebuah model, pereka cipta
perlu menghabiskan masa untuk mengukur, mengerat, menggerudi,
menyambung, melicin dan mewarna. Oleh itu, melalui teknologi pencetak 3D dan
pen 3D, ini akan memudahkan semua tugas dengan hanya menggunakan hujung
jari untuk menekan butang-butang arahan.
Gambarfoto 7:: Produk daripada pen 3D Gambarfoto 8: Produk daripada pencetak 3D
Sumber Internet:
https://www.google.com/search?q=pen+3D+dan+pencetak+3D&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ah
UKEwiZrLaTt4HYAhULOo8KHX5CBmwQ_AUICigB&biw=1600&bih=769
53
Bidang Teknologi Maklumat
Bidang teknologi maklumat mengaplikasikan invensi, inovasi dan reka bentuk dalam
dua aspek iaitu peralatan dan rangkaian. Contohnya, jika dahulu kita menulis
dengan menggunakan papan kekunci dan pen stilus tetapi kini kita boleh menulis
dengan menggunakan jejari sahaja. Selain itu, sebelum ini alat kawalan jauh
memerlukan peranti yang mempunyai infra merah atau kawalan frekuensi radio,
tetapi dengan penggunaan telefon pintar pelbagai tugas dapat dilakukan secara
serentak melalui rangkaian internet. Penggunaan telefon pintar ini juga bukan sahaja
boleh digunakan untuk berkomunikasi malah boleh melakukan tugas kawalan dan
pemantauan.
Gambarfoto 9: Alat komunikasi pelbagai fungsi
Sumber Internet:
https://www.google.com/search?q=alat+komunikasi&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwjIxZD
Ht4HYAhXEr48KHY7NAIEQ_AUICigB&biw=1600&bih=769
Bidang Pertahanan
Dalam bidang pertahanan, prinsip invensi, inovasi dan reka bentuk dapat dilihat
melalui penghasilan peralatan persenjataan, teknologi komunikasi, perekodan
dan pengawasan. Contohnya penciptaan robot yang tidak memudaratkan manusia.
Gambarfoto 10: Robot pengesan periuk api
Sumber Internet:
https://www.google.com/search?biw=1600&bih=769&tbm=isch&sa=1&ei=ujMuWuKRJ4jsvgSo4a_YAQ&q
=robot+pengesan&oq=robot+pengesan&gs_l=psyab.3..0.11577.12952.0.13795.9.7.0.2.2.0.138.468.5j2.7.
0....0...1c.1.64.psy-ab..0.9.469...0i67k1j0i8i30k1j0i30k1j0i24k1.0.RjR6GGEKFUg
54
1.3.3 Invensi dan Inovasi Reka Bentuk Terkini
Reka bentuk akan terus berkembang maju selagi manusia mempunyai kehendak.
Invensi dan inovasi reka bentuk terkini dapat dikelaskan kepada beberapa bidang
teknologi seperti:
a) Teknologi komunikasi
Gambarfoto 11: Inovasi dalam teknologi komunikasi
Sumber Internet:
https://www.google.com/search?q=inovasi+dalam+teknologi+komunikasi&source=lnms&tbm=isch&sa=X&
ved=0ahUKEwiW1vb1uoHYAhXFQY8KHfqqCWgQ_AUICigB&biw=1600&bih=769
b) Teknologi nano
Gambarfoto 12: Inovasi dalam teknologi nano

Sumber Internet:
https://www.google.com/search?q=teknologi+nano&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwjPzY6d
u4HYAhXHrI8KHQ5TBG0Q_AUICigB&biw=1600&bih=769
55
c) Teknologi kecerdikan buatan (artificial intelligence)
Gambarfoto 13: Inovasi dalam teknologi kecerdikan buatan
Sumber Internet:
https://www.google.com/search?biw=1600&bih=769&tbm=isch&sa=1&ei=VTcuWpSHE46QvQS7moewBQ
&q=teknologi+kecerdikan+buatan&oq=teknologi+kecerdikan+buatan&gs_l=psy-
ab.3..0i19k1.77838.80772.0.81233.17.16.0.1.1.0.68.802.15.15.0....0...1c.1.64.psy-
ab..1.14.695...0j0i30k1j0i8i30i19k1j0i8i30k1j0i24k1j0i8i13i30k1.0._JdUhSMmfqY
56
Aktiviti
Langkah 1 - 1.2.3
Perbincangan tentang etika reka bentuk. Guru meminta murid mengisi etika reka
bentuk di ruang kosong pada paparan grafik. (Lembaran 1)
Langkah 2 - 1.2.4
Perbincangan tentang kerjaya reka bentuk. Guru meminta murid mengisi kerjaya reka
bentuk di ruang kosong pada jadual yang disediakan. (Lembaran 2)
Langkah 3 - 1.3.1
Paparkan bahan maujud contoh produk seperti telefon bimbit atau paparan grafik .
Guru mengaitkan tentang penciptaan telefon sejak dahulu sehingga sekarang.
(Lampiran 1)
Guru mengajak murid berfikir tentang takrif invensi dan inovasi. Guru membuat
kesimpulan tentang takrif invensi dan inovasi serta meminta murid melengkapkan
maklumat ke dalam kertas edaran (Lembaran 3) sebagai pengukuhan murid.
Langkah 4 - 1.3.2
Guru memberi penerangan bagaimana prinsip invensi dan inovasi diaplikasikan dalam
kerjaya reka bentuk.
Langkah 5 - 1.3.3
Perbincangan tentang meneroka invensi dan inovasi dalam reka bentuk.
Langkah 6
Rumusan.
57
Latihan
Lembaran 1
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:………………………….
Lengkapkan jadual di bawah dengan jawapan yang betul.
Aktiviti ini boleh dijadikan contoh pentaksiran TP1 dan TP2.
ETIKA KETERANGAN
…………………………………………………………………
Bermanfaat
…………………………………………………………………
Menggunakan sumber semula jadi tanpa menjejaskan

Mesra alam
alam sekitar
…………………………….. Memberi maklumat yang tepat.
………………………………………………………………..
Keaslian ………………………………………………………………..
………………………………… Menghasilkan produk yang tiada kesan sampingan
58
Lembaran 2
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:………………………….
Lengkapkan jadual di bawah dengan jawapan yang betul.
BIL KERJAYA BIDANG TUGAS
Merancang reka bentuk

1
dan pelan pembangunan
………………………………………………
Mereka bentuk
2
kenderaan
……………………………………..
Mereka bentuk
3 bangunan, mesin, jentera
dan elektrik
Pereka Bentuk Kejuruteraan
Mereka bentuk fesyen

4
pakaian
……………………………………………
Mereka bentuk
5 persembahan kek, roti
dan buah-buahan
Pereka Bentuk Persembahan Makanan
Mereka bentuk hiasan

6
taman
Seni bina landskap
59
Lembaran 3
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:………………………….
Rajah di bawah mewakili a) takrif invensi dan b) takrif inovasi. Pilih dan susun
perkataan yang diberikan ke dalam kotak jawapan yang disediakan dengan betul.
a)
menghasilkan produk yang kaedah dan proses baharu yang belum
mencari jalan untuk pernah wujud sebelumnya
I
T
N
A
V
K
E
R
N
I
S
F
I
b)
bermakna serta mesra pengguna terhadap produk sedia ada
supaya menjadi lebih baik pengubahsuaian menjimatkan, bertenaga dan
I
T
N
A
O
K
V
R
A
I
S
F
I
60
Lampiran 1
Gambarfoto 5: Evolusi telefon

Sumber Internet:
https://www.google.com/search?q=evolusi+telefon&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwjRh-
vRv4HYAhUMvY8KHRgiAEAQ_AUICigB&biw=1600&bih=769
61
MODUL 2
PENGURUSAN PROJEK
UNIT 5
Standard Kandungan
2.1 Pengurusan Projek Reka Bentuk
2.1.1 Mentakrif Pengurusan Projek Reka Bentuk

2.1.2 Menjana Idea Reka Bentuk
2.1.3 Mengenal Pasti Langkah Pengurusan Pelaksanaan Projek
2.1.4 Merangka Perancangan Projek
Maklumat Penting
2.1.1 Pengurusan Projek Reka Bentuk

Pengurusan merupakan satu proses yang melibatkan aktiviti merancang, melaksana,
memimpin dan mengawal.
Projek membawa maksud rancangan atau usaha untuk membangunkan atau

mengerjakan sesuatu.
Pengurusan projek reka bentuk adalah kaedah mengurus sumber yang melibatkan
proses kerja iaitu skop kerja, tempoh masa dan kos projek untuk memastikan sesuatu
projek itu berjaya. Penerangan berkaitan proses kerja seperti dalam jadual 1 yang
disediakan..
65
BIL. PROSES KERJA JENIS KETERANGAN
Skop Merancang kualiti, ciri-ciri dan fungsi reka
1 Skop Kerja Produk bentuk
Skop Projek Kerja-kerja yang perlu dilaksanakan
 Tempoh kerja untuk menyiapkan
sesuatu tugasan.
2 Tempoh Masa  Jadual tugasan, carta Gantt antara
yang digunakan untuk merancang
masa.
Peruntukan kewangan diuruskan dengan
3 Kos Projek baik agar dapat meminimakan kerugian
dan dapat digunakan sebaiknya.
Jadual 1: Proses kerja
2.1.2 Menjana Idea Reka Bentuk
Apabila pereka bentuk menerima tempahan daripada pelanggan dan bersedia untuk
membuatnya maka bermulalah pengurusan sesuatu projek itu. Pereka bentuk ini
akan mereka bentuk mengikut pilihan/persetujuan pelanggan. Seorang pereka bentuk
mesti mempunyai minda berfikir yang kreatif dengan memahami apa yang
dikehendaki oleh pelanggan sebagai hasil akhir dari sebuah proses sama ada sebagai
sebuah rencana, kertas kerja, persembahan, permodelan atau berbentuk objek nyata.
Terdapat pelbagai cara untuk mendorong minda anda berfikir. Fikirkan berbeza akan
mencetuskan idea yang kreatif. Antara kaedah menjana idea reka bentuk produk
ialah:
A Meniru apa sahaja yang terdapat di persekitaran dan

menukarkannya ke dalam bentuk produk
B Mempelbagaikan fungsi sesuatu objek
c Menukar saiz objek
D Menterbalik objek
Rajah 1: Kaedah menjana idea reka bentuk produk
66
A. Meniru apa sahaja yang terdapat di persekitaran dan menukarkannya ke dalam
bentuk produk.
Contoh: Kita boleh menambahkan gelongsor di samping tangga spiral. Idea ini tentu
sangat sesuai dicuba kalau ada anak kecil yang tinggal bersama.
Gambarfoto 1: Tangga spiral
B. Mempelbagaikan fungsi sesuatu produk
Contoh: Raket lama yang dibuang jaringnya dan digantikan dengan cermin maka ia
akan menjadi hiasan dinding yang unik.
Gambarfoto 2: Hiasan dinding
C. Menukar saiz objek
Contoh: Pasu boleh dikecilkan saiznya untuk dijadikan hiasan di sudut meja.
Gambarfoto 3: Pokok hiasan dalam pasu
67
D. Menterbalik objek
Contoh: Topi ini biasanya dipakai dikepala. Sekiranya diterbalikkan ia sudah

mempunyai fungsi yang lain.
Gambarfoto 4: Topi
Setelah idea pereka bentuk dipersetujui oleh pelanggan mengikut konsep produk itu
dibangunkan, pereka bentuk akan mengurus pelaksanaan projek.
2.1.3 Langkah Pengurusan Pelaksanaan Projek

Pereka bentuk akan mengenal pasti langkah pengurusan pelaksanaan projek melalui
proses kerja. Langkah pengurusan projek melibatkan proses memulakan,
merancang, melaksanakan, mengawal, dan menamatkan kerja setelah matlamat
tercapai.
Memulakan Perancangan Penjadualan
Pengawalan
Menamatkan
Rajah 2: Proses Asas Pengurusan Projek
Memulakan aktiviti pertama dalam pengurusan projek iaitu apabila menerima

tempahan daripada pelanggan.
Perancangan proses menentukan matlamat yang ingin dicapai dan tindakan yang
perlu diambil untuk mencapai matlamat organisasi yang melibatkan
reka bentuk, kaedah pembinaan, kos, masa dan pekerja.
Penjadualan anggaran masa untuk projek siap bagi mengelakkan pembaziran
masa dan kos.
Pengawalan mengawal penggunaan sumber, kos, kualiti, tenaga, bahan dan
sebagainya.
Menamatkan apabila projek selesai dan diserahkan kepada pelanggan
Jadual 2: Proses asas pengurusan projek
68
Pengurusan pelaksanaan projek akan melibatkan pasukan projek. Pasukan
projek terdiri daripada ahli kumpulan di dalam atau luar organisasi yang
mempunyai kepakaran, pengetahuan dan pengalaman yang berkaitan dengan
sesuatu projek. Pasukan projek di peringkat sekolah boleh dibentuk mengikut
kesesuaian projek yang akan dilaksanakan. Ahli pasukan bekerjasama dan
bergantung antara satu sama lain untuk menjayakan projek tersebut. Berikut
adalah contoh Carta Organisasi.
Carta Organisasi Pasukan Projek Sekolah
Pengurus Projek
Setiausaha Bendahari
Pereka Bentuk Pembangunan

mock-up/model
Rajah 3: Carta Organisasi
2.1.4 Merangka Perancangan Projek

Perancangan projek ialah peringkat pengurusan projek yang paling utama dan
menjadi penentu objektif sesuatu projek. Perancangan projek yang baik dapat
memastikan objektif tercapai, mengelakkan pembaziran sumber dan mencegah
gangguan. Siapakah individu yang bertanggungjawab dalam merangka perancangan
projek? Pengurus projek adalah orang yang mempunyai tanggungjawab keseluruhan
untuk memulakan, merancang, merekabentuk, melaksanakan, memantau, mengawal
dan menutup sesuatu projek.
69
A. Perancangan
Tugas pengurus projek dalam membuat perancangan seperti:
apa produk, siapa pelanggan, tempoh
i Penentu Utama
masa, kos, kuantiti dan kualiti
menentukan pembahagian tugas
ii Penentuan subutama kepada ahli kumpulan secara lebih
terperinci.
subutama perlu menyusun sumber dan
iii Pengelolaan aktiviti tenaga kerja dengan teratur dan
mengenal pasti keperluan.
Matris Organisasi atau pembentukan pasukan kerja.
iv
pasukan
Jadual 3: Tugas pengurus projek
B. Penjadualan
Penjadualan disediakan untuk menunjukkan anggaran masa yang ditetapkan
bagi menyiapkan projek.
Mengelakkan
Mengelakkan kerugian pembaziran atau
masa dan kos pemborosan
Tujuan
Penjadualan
Mengurus bahan
Mengawal sumber tenaga mentah secara
pekerja sistematik
Rajah 4: Tujuan Penjadualan
70
Penjadualan boleh dibuat dengan menggunakan blok hubungan aktiviti melalui
rangkaian dan carta gantt atau carta bar.
i. Blok hubungan aktiviti melalui rangkaian

Contoh:
MINGGU 1 PERBINCANGAN KONSEP
MINGGU 2 LAKARAN IDEA
MINGGU 3 MEMBUAT IDEA
MILESTONE
Rajah 5: Blok hubungan
menunjukkan proses belum berakhir.
71
ii. Carta gantt
Minggu
Bil Aktiviti
1 2 3 4 5 6 7 8 9
Perbincangan konsep bersama / /
1
pelanggan
Melakar bentuk dengan persetujuan / /
2
pelanggan
3 Mencari pembekal bahan / /
4 Membuat pesanan / /
5 Mendapatkan bekalan bahan / /
6 Menyiapkan projek / / /
8 Menguji guna / penambahbaikan /
9 Kemasan akhir /
Kerja siap, menyediakan laporan dan

10 membuat penyerahan serta tuntutan / / /
bayaran
Jadual 4: Contoh Carta Gantt
C. Pengawalan
Pengawalan dilakukan sepanjang proses menyiapkan projek. Ia merangkumi

pengawalan sumber, kos, kualiti, dan belanjawan terutamanya ketidakpatuhan
terhadap penjadualan, kos, piawaian kualiti, dan belanjawan. Tujuan peringkat
pengawalan untuk memastikan:
i. Semua aktiviti yang dikenal pasti dilakukan secara optimum
ii. Semua aktiviti dapat disiapkan dalam masa yang ditetapkan.
iii. Sumber-sumber yang diperlukan dikenal pasti
iv. Perubahan dalam penjadualan dibuat sekiranya berlaku sebarang
perubahan atau pembaharuan terhadap projek.
72
Aktiviti
Langkah 1 - 2.1.1
Guru menerangkan takrif pengurusan projek reka bentuk menggunakan paparan

grafik atau tayangan multimedia. Guru mengedarkan lembaran kerja (Lembaran 1)
dan meminta murid mengisi jawapannya.
Langkah 2 - 2.1.2
Guru menerangkan kaedah menjana idea reka bentuk. Guru mengedar lembaran
kerja (Lembaran 2) untuk dilengkapkan oleh murid.
Langkah 3 - 2.1.3
Guru menerangkan langkah pengurusan pelaksanaan projek. Guru mengedar
lembaran kerja (Lembaran 3)
Langkah 4 - 2.1.4
Guru menerangkan perancangan projek. Guru mengedarkan lembaran kerja
(Lembaran 4) sebagai pengukuhan.
Langkah 5
Rumusan.
73
Latihan
Lembaran 1
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:………………………….
1. Rajah di bawah mewakili pengurusan projek. Lengkapkan ruangan kosong

dengan jawapan yang betul.
……………...
Pengurusan
Projek
……….…….. ……………….
2. Rajah di bawah menunjukkan pengurusan projek. Lengkapkan ruang kosong

dengan perkataan yang betul.
Melibatkan kualiti, ciri dan
………………… reka bentuk
Skop
Produk
Skop
Kerja Melibatkan kepimpinan dan
Skop pengurusan terhadap …………………,
Projek bahan, maklumat, ruang dan ahli
kumpulan fungsi reka bentuk
Tempoh Tempoh yang …………………………….. untuk menyiapkan

masa sesuatu projek
Peruntukan ………………………………. dalam urusan

Kos
pembelian bahan, peralatan, sewaan, insurans, upah dalam
Projek
menyiapkan projek
74
Lembaran 2
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:………………………….
Isi tempat kosong dengan perkataan yang betul.
..................................................... apa sahaja yang terdapat di persekitaran

A dan menukarkannya ke dalam bentuk produk
B Mempelbagaikan ………………………….............sesuatu objek
C Menukar …………………………............. objek
D …………………………............. objek
75
Lembaran 3
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:………………………….
1. Rajah di bawah menunjukkan carta alir pengurusan projek. Isikan tempat

kosong dengan jawapan yang betul.
………………… Perancangan ……………………
Pengawalan
…………………
…
2. Padankan pilihan jawapan dengan betul.
A B
Memulakan melibatkan reka bentuk, kaedah

pembinaan, kos, masa dan pekerja.
Penjadualan apabila projek selesai dan diserahkan
kepada pelanggan.
Menamatkan mengawal penggunaan sumber, kos,
kualiti, tenaga, bahan dan sebagainya.
Pengawalan aktiviti pertama dalam pengurusan
projek iaitu apabila menerima tempahan
daripada pelanggan.
Perancangan anggaran masa untuk projek siap bagi
mengelakkan pembaziran masa dan
kos.
76
Lembaran 4
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:………………………….
Dialog antara pereka bentuk dengan pelanggan.
Pelanggan: Saya inginkan reka bentuk ‘flower crown’ untuk enam gadis pembawa
bunga sempena majlis cukur jambul.
Pereka Bentuk: Apakah konsep yang dikehendaki?
Pelanggan: Berkonsepkan taman dan harmoni.
Pereka Bentuk: Berapa bajet yang diperuntukkan?
Pelanggan: RM30.00 setiap satu.
Pereka Bentuk: Bila produk ini diperlukan?
Pelanggan: Dalam tempoh tiga puluh hari dari sekarang.
Pereka Bentuk: Ok.
1. Berdasarkan dialog di atas, pada peringkat manakah perancangan projek ini

berlaku?
2. Apakah langkah yang perlu diambil seterusnya oleh pereka bentuk?
3. Sebagai seorang pereka bentuk anda dikehendaki merangka perancangan
berdasarkan langkah pengurusan pelaksanaan projek di atas.
77
UNIT 6
Standard Kandungan
2.2 Pengurusan Projek Reka Bentuk
2.1.5 Analisis Perancangan Projek Dan Jadual Kerja

2.1.6 Menyediakan Anggaran Kos
2.1.7 Merancang Pembentukan Kumpulan Kerja Berdasarkan Tugas Dan Peranan
Maklumat Penting
2.1.5 Analisis Perancangan Projek Dan Jadual Kerja
Menganalisis perancangan projek bermaksud mengenal pasti segala aktiviti yang

terlibat dalam pembangunan projek. Dalam proses menganalisis perancangan
projek, perkara utama yang perlu dilakukan adalah dengan menyediakan jadual
kerja.
Garis panduan penyediaan penjadualan projek

 Menentukan aktiviti yang perlu ada dalam jadual.
 Menyusun aktiviti mengikut keperluan.
 Menganggarkan sumber yang diperlukan untuk aktiviti
 Menganggarkan tempoh masa untuk sesuatu aktiviti
 Membangunkan jadual
 Menganggarkan kos dan menyediakan bajet.
79
Menganalisis perancangan projek
 Menyedia cadangan reka bentuk

 Mengenal pasti bahan dan alatan yang
Mengurus reka bentuk
1. digunakan
projek
 Ciri-ciri istimewa reka bentuk projek
 Kos
 Reka bentuk tidak terlalu sukar

Menyelidik Reka Bentuk
2. mengikut keupayaan kendiri
Projek
 Kaedah teknologi yang sesuai
 Pengumpulan idea reka bentuk

 Idea diperoleh melalui diri sendiri,
Menjana Idea Reka
3 kawan, guru, internet dan model
Bentuk Projek
sebenar.
 Idea diterjemahkan dalam lakaran
 Mock-up dibina sebelum model

 Mock-up dikenali sebagai model olok-
4 Membuat Mock-up projek
olok
 Tidak menggunakan bahan sebenar
 Kerja penambaikan dibuat setelah ujian

Menguji dan
5 dilakukan.
Menambahbaik Mock-up
Jadual 1: Menganalisis perancangan projek
80
Contoh analisis penjanaan idea
Unsur Reka Bentuk
1. Berfungsi / / /
2. Praktikal / / /
3. Bahan yang
/ / /
digunakan
4. Langkah kerja yang

/
mudah
5. Kos yang murah / /
6. Ergonomik / /
7. Estetika /
Jadual 2: Menganalisis penjanaan idea
81
2.1.6 Anggaran Kos
Anggaran kos ialah anggaran perbelanjaan yang diperlukan sebelum

menghasilkan sesuatu projek
Terdapat dua kaedah yang boleh digunakan dalam menyediakan anggaran awal
kos, iaitu kaedah unit/kuantiti dan konsep SMART (Specify, Measurable,
Attainable, Realistic, dan Time-Bound).
i. Unit / kuantiti
Kaedah ini dikenali sebagai anggaran mengikut aktiviti barangan atau
perkhidmatan. Anggaran kos ini disediakan berdasarkan bilangan unit pengguna.
Contohnya, bilangan pengguna di sekolah, bilangan jemaah di masjid, dan

bilangan kerusi penonton di stadium atau pawagam. Kaedah ini mudah untuk
difahami dan pantas namun kurang tepat kerana tidak mengambil kira kos
barangan yang terlibat.
ii. Konsep SMART

Konsep ini diguna pakai dalam penentuan anggaran keseluruhan projek
bermula dari:
S: Specific – spesifik
penetapan tujuan atau objektif objek
M: Measurable – boleh diukur
pengukuran pengagihan kewangan dalam kos-kos yang terlibat
A: Attainable – boleh dicapai
projek itu boleh dilaksanakan dari sudut keupayaan kewangan dan tenaga
kerja.
R: Rrealistic – realistik
mewakili kesesuaian dengan kehendak pengguna dan dianalisis sama ada
kehendak mereka mencapai tujuan projek.
T: Time-bound – jangka masa ditetapkan
masa dan sumber kewangan mencukupi untuk menyiapkan projek itu.
82
Contoh aplikasi SMART
Tujuan projek
Nama projek Flower Crown
Tujuan Hiasan kepala
Bilangan 6 unit
Sasaran Kanak-kanak
Pengukuran pengagihan kewangan

a) Kos bahan dan alat
Bil Bahan Kuantiti Kos seunit Jumlah
1 Dawai bunga (Floral wire) 2 Peket RM1.00 RM 2.00
2 Pita bunga (Floral tape) 1 Gulung RM1.50 RM 1.50
3 Bunga pelbagai warna 5 Peket RM3.00 RM15.00
4 Daun 5 peket RM2.00 RM10.00
Jumlah RM 28.50
b) Kos upah
Bil Pekerja X Masa X Kadar upah sejam X Bil. hari
1 X 5 X 5 X 1
= RM25.00
c) Kos overhed
Perkara Kos/hari (RM) Jumlah (RM)
Bil elektrik 0.30 0.30
Bil Air 0.20 0.20
Jumlah RM 0.50
83
Jumlah kos modal
Kos bahan + Kos upah + Kos overhed
RM 28.50 + 25.00 + 0.50 = RM 54.50
RM 54.50
Kos pengeluaran untuk seunit
6
RM 9.00
Kos jualan
Kos modal + Peratus keuntungan
RM 9.00 + RM 21.00 (233.33% untung)

Kos jualan = RM 30.00
Boleh dilaksanakan dan dicapai
Kos jualan – kos modal = keuntungan

RM 21.00 - RM 9.00 = RM 30.00
Kesesuaian dengan kehendak pelanggan
Produk yang dihasilkan memenuhi kehendak pelanggan melalui perbandingan harga

produk yang sedia ada dipasaran
Tempoh masa dan sumber kewangan
Produk dapat disiapkan dalam tempoh masa yang ditetapkan dan sumber kewangan
yang diperlukan tidak melebihi kos yang dianggarkan.
84
2.1.7 Merancang Pembentukan Kumpulan Kerja Berdasarkan Tugas Dan
Peranan.
Kumpulan kerja ialah ahli pasukan dalam sesuatu unit organisasi, iaitu setiap individu
membantu dan bekerjasama, berkongsi maklumat, mempunyai matlamat yang sama,
dan berkomunikasi.
Setiap ahli kumpulan perlu tahu peranan dan tanggungjawab masing-masing. Perkara
ini penting bagi membina pasukan yang cemerlang sama ada secara individu atau
untuk sebuah organisasi.
Contoh jadual pembahagian kerja
Senarai Tugas
Tugasan Pembanguna
Pengurus Tadbir Urus Pereka Bentuk
n Mock-up
Mendapatkan
lakaran
Perbincangan Mencari,mengikla Perbincangan
Tugasan bersaiz,
dengan n projek,dan dengan
1 menyediakan
pelanggan pelanggan pelanggan
bahan dan
peralatan
Mengukur,
Penentuan skop, Menyelidik menanda,
Tugasan Penyediaan
projek dan maklumat dan memotong
2 pelbagai lakaran
penentuan masa data berkaitan dan
memasang
Mendapat sumber Menghasilka

Tugasan Pembahagian Menyediakan
dan penentuan n mock-up
3 tugas ahli lakaran bersaiz
kos atau model
Menganalisis Menganalisis
maklum balas maklum balas
Menyediakan
Tugasan pelanggan untuk pelanggan untuk Menguji dan
dokumentasi dan
4 penambahbaika penambahbaika menganalis
persembahan
n versi yang n versi yang
berikutnya berikutnya
Jadual 3: jadual pembahagian kerja
85
CONTOH FORMAT KERTAS KERJA:
TAJUK PROJEK: RAK SERBAGUNA
AHLI KUMPULAN :
BIL NAMA TINGKATAN KAD
PENGENALAN
86
Tajuk projek : Rak Serbaguna
1.0 Situasi
Cenderahati kepada pelajar tingkatan 1 yang baru masuk ke asrama

sebagai alat peragaan dan penyimpanan. “WELCOME GIFT”
2.0 Objektif/Tujuan
2.1 Menyediakan tempat penyimpanan alatan dan sebagai bahan

peragaan.
2.2 Alatan tersusun kemas dan teratur
2.2 Mengambil masa yang singkat untuk mendapatkan alatan apabila

diperlukan
3.0 Sasaran
Kumpulan sasaran bagi projek ini ialah golongan pelajar baharu

TINGKATAN 1 yang menginap di asrama.
4.0 Bilangan Pengeluaran
100 unit
87
5.0 Lakaran Projek
Rajah 1: Contoh lakaran
88
6.0 Jadual kerja
Contoh 1
Minggu
Bil Aktiviti 1 2 3 4 5 6 7 8 9
1 Perbincangan konsep bersama pelanggan / /
Melakar bentuk bakul dengan persetujuan
2 / /
pelanggan
3 Mencari pembekal bahan / /
4 Membuat pesanan / /
5 Mendapatkan bekalan bahan / /
6 Menanda, mengukur, memotong / / /
7 Memasang / / /
8 Menguji guna / penambahbaikan /
9 Kemasan /
Kerja siap dan membuat laporan serta
10 / / /
tuntutan bayaran
Jadual 4: Contoh jadual kerja 1
Contoh 2
Minggu
Bil Aktiviti 1 2 3 4 5 6 7 8 9
1 Mendapatkan projek baharu / /
2 Mendapatkan sumber / /
3 Merancang strategi / /
4 Mendapatkan bahan / /
5 Melaksanakan projek / /
6 Kelulusan piawaian / / /
7 Penyerahan projek / / /
Jadual 5: Contoh jadual kerja 2
89
7.0 Jawatankuasa Kerja Projek
Pengurus Projek
HARIS BIN ARIF
Setiausaha Bendahari
HUSNA BINTI ALI HO LEE CHOO
Pereka Bentuk Pembangunan

mock-up/mode
ASHRAF BIN ANIS
JOTHI A/L KUMAR
Rajah 2: Carta Organisasi
8.0 Tugasan Ahli Jawatankuasa

Senarai Tugas
Tugasan Pembangunan
Mock-up
Mendapatkan
lakaran
Perbincangan Mencari,mengiklan Perbincangan
Tugasan bersaiz,
dengan projek,dan dengan
1 menyediakan
pelanggan pelanggan pelanggan
bahan dan
peralatan
Mengukur,
Penentuan skop, Menyelidik
Tugasan Penyediaan menanda,
projek dan maklumat dan data
2 pelbagai lakaran memotong dan
penentuan masa berkaitan
memasang
Menghasilkan
Tugasan Pembahagian Mendapat sumber Menyediakan
mock-up atau
3 tugas ahli dan penentuan kos lakaran bersaiz
model
Menganalisis Menganalisis
maklum balas maklum balas
Menyediakan
Tugasan pelanggan untuk pelanggan untuk Menguji dan
dokumentasi dan
4 penambahbaikan penambahbaikan menganalis
persembahan
versi yang versi yang
berikutnya berikutnya
Jadual 6: Senarai tugas
90
9.0 Anggaran Kos Projek
a) Kos bahan
1 Kayu 2 RM1.00 RM 200.00
2 Perspek 1 RM0.50 RM 50.00
3 MDF 1 RM0.50 RM 50.00
4 Paip PVC 1 RM0.20 RM 20.00
5 Glu 2liter RM5.00 RM 10.00
6 Paku 500gram RM 5.00
7 Tona Kayu 2tin RM20.00 RM 40.00
Jumlah RM 275.00
b) Kos upah
Bil. Pekerja X Masa X Kadar upah sejam X Bil. hari
3 X 5 X 5 X 2
= RM 150.00
c) Kos overhed
Bil elektrik 5.00 10.00
Bil Air 2.50 5.00
Jumlah RM 15.00
91
Jumlah kos modal
RM 275.00 + 150.00 + 15.00 = RM 435.00
RM 435.00
100
RM 4.35
Kos jualan
RM 4.35 + RM 4.35 (100% untung)

Kos jualan = RM 8.70
10.0 Penutup
Kesimpulan rak sebaguna ini dapat menyelesaikan masalah yang

dihadapi dan ianya dapat berfungsi seperti yang dikehendaki.
Disediakan oleh ; Disahkan oleh ;
......................................................... ...............................................
Pengurus Projek Guru Reka Bentuk Dan

Teknologi
Tarikh : Tarikh :
92
Aktiviti
Langkah 1 - 2.1.5
Guru menerangkan cara menganalisis perancangan projek dan jadual kerja menggunakan
lembaran grafik atau multimedia. Guru mengedarkan lembaran kerja perancangan projek
(Lembaran 1) dan jadual kerja (Lembaran 2) serta meminta murid mengisi jawapannya.
Langkah 2 - 2.1.6
Guru memberi tunjuk cara penyediaan anggaran kos berbantukan lembaran grafik atau
multimedia. Guru mengedar lembaran kerja (Lembaran 3) untuk dilengkapkan oleh murid.
Langkah 3 - 2.1.7
Guru menerangkan bagaimana merancang pembentukan kumpulan kerja berdasarkan tugas
dan peranan menggunakan lembaran grafik atau multimedia. Guru mengedar lembaran kerja
(Lembaran 4)
Langkah 4
Guru meminta murid menghasilkan kertas kerja pengurusan projek reka bentuk dengan
bimbingan guru. (Lampiran 5)
93
Latihan
Lembaran 1
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:…………………………………… Tarikh:…………………………….
Isikan ruang yang kosong dengan pilihan jawapan yang diberikan pada jadual di
bawah.
Idea diterjemahkan dalam lakaran Menyelidik Reka Bentuk Projek

Kaedah teknologi yang sesuai Mengurus reka bentuk projek
Kos Menjana Idea Reka Bentuk Projek
Menganalisis perancangan projek

 Menyedia cadangan reka bentuk
…………………………………  Mengenal pasti bahan dan alatan yang
1. ………………………………… digunakan
…………………………………  Ciri-ciri istimewa reka bentuk projek
 ……………………………………….…
…………………………………  Reka bentuk tidak terlalu sukar
2. ………………………………… mengikut keupayaan kendiri
…………………………………  …………………………………………
 Pengumpulan idea reka bentuk
…………………………………  Idea diperoleh melalui diri sendiri,
3 ………………………………… kawan, guru, internet dan model
………………………………… sebenar.
 …………………………………………….
 Mock-up dibina sebelum model
 Mock-up dikenali sebagai model olok-
4 Membuat Mock-up projek
olok
 Tidak menggunakan bahan sebenar
 Kerja penambaikan dibuat setelah ujian
Menguji dan Menambahbaik
5 dilakukan.
Mock-up
Jadual 7: Menganalisis perancangan projek
94
Lembaran 2
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:…………………………….
Lengkapkan jadual kerja perancangan projek untuk menyiapkan projek ‘Flower

Crown’.
Jam/Hari/Minggu
Bil Aktiviti
1 2 3 4 5 6 7 8 9
Jadual 7: Jadual kerja
95
Lembaran 3
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:…………………………….
Murid membuat anggaran kos berdasarkan projek yang dipilih dengan mengisi jadual
untuk kos bahan di bawah..
a) Kos bahan
Jumlah
96
b) Kos upah
Bil. Pekerja X Masa X Kadar upah sejam X Bil.jam
X X X
= RM …………….
c) Kos overhed
Bil elektrik
Bil Air
Jumlah …………………..
Jumlah kos modal

+ + = ……………..
……………..
……….
RM ……………….
Kos jualan (Andaikan peratus keuntungan yang dikehendaki 200%)
+
Kos jualan = RM ………………..
97
Lembaran 4
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:…………………………….
Lengkapkan senarai tugas kumpulan kerja mengikut projek yang dipililh ke dalam
jadual yang disediakan di bawah..
Senarai Tugas
Tugasan Pembangunan
Mock-up/model
Tugasan
1
Tugasan
2
Tugasan
3
Tugasan
4
98
Lampiran 1
TAJUK PROJEK: …………………………..
AHLI KUMPULAN :
BIL NAMA TINGKATAN KAD
PENGENALAN
99
Tajuk projek : .............................................................................
1.0 Situasi
...................................................................................................................
...................................................................................................................
2.0 Objektif/Tujuan
2.1 ..........................................................................................................
2.2 ..........................................................................................................
2.3 ..........................................................................................................
3.0 Sasaran
..................................................................................................................
..................................................................................................................
4.0 Bilangan Pengeluaran
...........................................
100
5.0 Lakaran Projek
101
6.0 Jadual kerja
Jam/Hari/Minggu
Bil Aktiviti 1 2 3 4 5 6 7 8 9
Jadual 8: Jadual kerja
102
7.0 Jawatankuasa Kerja Projek
……………………
…………………….
…………………… ……………………
……………………. …………………….
…………………… ……………………
……………………
…………………….
Rajah 3: Jawatankuasa kerja projek
8.0 Tugasan Ahli Jawatankuasa
Senarai Tugas
Tugasan Pembangunan
Mock-up
Tugasan
1
Tugasan
2
Tugasan
3
Tugasan
4
Jadual 9: Senarai tugas
103
9.0 Anggaran Kos Projek
a) Kos bahan
Jumlah
b) Kos upah
Bil.
Bil. Pekerja X Masa X Kadar upah sejam X
Jam/hari
X X X
= RM ………………
c) Kos overhed
Jumlah
104
Jumlah kos modal
+ + = RM ………….
……………….
…………..
RM ……………
Kos jualan (Berapa peratus keuntungan yang dikehendaki)
+
Kos jualan = RM ………………
10.0 Penutup
Kesimpulan …………………………………………………………….....
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
Disediakan oleh ; Disahkan oleh ;
......................................................... ...............................................
Pengurus Projek Guru Reka Bentuk Dan Teknologi
Tarikh : Tarikh :
105
MODUL 3
PROSES REKA BENTUK
UNIT 7
Standard Kandungan
3.1 Proses Reka Bentuk – Projek Brief
3.1.1 Mentakrif Maksud Projek Brief

3.1.2 Mengenal Pasti Ciri Dalam Projek Brief
3.1.3 Merancang Projek Brief Untuk Penghasilan Produk Yang Kreatif
3.1.4 Menyaring Maklumat Dalam Projek Brief
3.1.5 Mengaplikasikan Projek Brief Dalam Bentuk Jadual Dan Lakaran
Maklumat Penting
3.1.1 Mentakrifkan Maksud Projek Brief
Projek Brief
Definisi Tujuan
Mendapatkan maklumat secara
Proses perbincangan awal
terus daripada pelanggan tentang
antara dua pihak, iaitu pengurus
produk yang ingin dibangunkan
projek dengan pelanggan.
bersandarkan ciri-ciri projek brief
Projek brief disebut juga sebagai kertas cadangan projek, ringkasan projek atau
dokumen skop kerja. Dokumen ini menggariskan ringkasan idea, bagaimana idea itu
berfungsi dan apa keperluan untuk sesuatu projek yang dihasilkan dan skop projek
termasuk masa dan anggaran kos. supaya dapat mencapai matlamat yang diinginkan
oleh klien.
109
3.1.2 Mengenal Pasti Ciri Dalam Projek Brief
Tajuk
Mock-up Projek
atau
Model Gambaran
Projek
CIRI-CIRI
PROJEK
Lakaran BRIEF
Idea Kriteria
Produk
Perancangan
Analisis Kajian Pengurusan
Projek
Rajah 1: Ciri projek brief
110
CIRI-CIRI PROJEK BRIEF
Tajuk Projek
• Merujuk kepada produk yang ingin dihasilkan.
• Mesti spesifik dan bukan dinyatakan secara umum.
• Memberi gambaran awal bentuk dan fungsi produk.
Gambaran keseluruhan Projek
• Pengurus projek mesti memahami gambaran awal keseluruhan projek

berdasarkan borang projek brief.
Kriteria Produk
• Melibatkan elemen dan prinsip reka bentuk.
• Kriteria akan mengambil kira produk sedia ada dalam pasaran
sebagai rujukan.
Perancangan Pengurusan Projek
• Merangkumi skop projek, kos pengeluaran, masa, perancangan

jadual kerja dan pembentukan kumpulan kerja.
• Kertas kerja perlu dihasilkan bagi membuat perancangan masa,
jadual kerja, kos pengeluaran dan pembentukan kumpulan kerja.
Analisis Kajian
• Dua perkara penting yang mesti dilakukan, iaitu :
• (i) Kajian Reka Bentuk Produk : perbandingan produk sedia ada
dalam pasaran
• (ii) Kajian Pasaran : kajian terhadap kehendak kumpulan sasaran
produk dan persaingan sedia ada yang dapat dilakukan melalui soal
selidik dan pemerhatian.
Lakaran Idea
• Dilukis oleh pereka bentuk untuk dipersembahkan kepada pengurus
projek dan pelanggan.
• Dalam bentuk visual yang menarik dan memenuhi kehendak
pelanggan.
Penghasilan Mock-up atau Model

• Mock-up ialah model olokan yang diperbuat daripada bahan yang
mudah didapati, bahan kitar semula, dan mudah dibentuk.
• Boleh dihasilkan dalam bentuk model berfungsi sepenuhnya atau
separa berfungsi.
• Dibuat selepas lakaran persembahan idea dipersetujui oleh
pelanggan.
111
3.1.3 Merancang Projek Brief Untuk Menghasilkan Produk Yang Kreatif
Langkah-langkah dalam perancangan projek
Menyediakan
senarai semak ciri- Melengkapkan
ciri pertimbangan borang projek brief
utama
Mengaplikasikan
Menyaring
projek brief dalam
maklumat dalam
bentuk jadual dan
projek brief
lakaran
Menghasilkan
Menilai hasil mock-
mock-up atau
up atau model
model
Rajah 2: Langkah perancangan projek
112
Kriteria Pertimbangan Utama borang projek brief
Persoalan yang disenaraikan dalam jadual kriteria pertimbangan utama perlu diambil
perhatian oleh pengurus projek. Persoalan ini akan memberikan fokus dari aspek
perancangan keseluruhan projek dan reka bentuk projek. Kriteria pertimbangan
utama tidak boleh diubah. Namun begitu persoalan yang berkaitan boleh
dikemukakan mengikut kesesuaian produk yang akan dibina.
Kriteria
Pertimbangan Persoalan
Utama
1. Apakah kegunaan produk ini?
Fungsi 2. Di manakah produk ini digunakan?
Persembahan 1. Bagaimanakah cara produk ini dipersembahkan?
1. Siapakah yang akan menggunakannya?

Tujuan 2. Siapakah pesaing yang wujud?
Pasaran 3. Pengguna bagaimanakah yang akan menggunakan produk
ini?
Kuantiti 1. Berapakah jumlah yang diperlukan?
1. Bagaimanakah reka bentuk produk ini?

Stail/Gaya 2. Adakah reka bentuk ini akan mendapat perhatian di pasaran?
1. Bagaimanakah kualitinya?
Kualiti 2. Adakah pelanggan mempunyai sebarang permintaan yang
istimewa?
3. Apakah paiwaian kualiti yang perlu dipatuhi?
1. Berapakah kos untuk menghasilkan satu unit produk?

Kos 2. Apakah tahap keuntungan yang dikehendaki?
3. Berapakah anggaran kos terakhir?
1. Bilakah pelanggan ingin projek ini disiapkan?

Jangka masa 2. Apakah produk sampingan yang perlu siap dalam jangka
masa yang sama?
Jadual 1: Kriteria pertimbangan utama borang projek brief
113
Borang Projek Brief – CONTOH: Borang yang telah diisi.
Maklumat dalam ruang catatan borang projek brief merupakan jawapan terhadap
semua persoalan yang disenaraikan dalam jadual senarai semak kriteria
pertimbangan utama. Maklumat ini diperoleh daripada sesi komunikasi antara
pereka bentuk dengan pengurus projek atau pelanggan.
Tajuk: Bakul Serba Guna
Kriteria Pertimbangan Utama Catatan
Fungsi
1. Apakah kegunaan produk 1. Produk saya akan digunakan untuk
ini? membawa barang-barang.
2. Produk ini digunakan di rumah atau di

2. Di manakah produk ini mana-mana sahaja mengikut keperluan
digunakan? pengguna.
Persembahan
1. Bagaimanakah cara produk 1. Produk saya ini dipersembahkan dalam
ini dipersembahkan? pelbagai warna.
Tujuan pasaran
1. Siapakah yang akan 1. Pengguna sasaran produk saya berumur
menggunakannya? 18 tahun ke atas kerana pada usia ini ramai
yang memerlukan produk ini untuk
membawa pelbagai jenis barangan.
2. Siapakah pesaing yang 2. Ada pesaing tetapi reka bentuknya kurang

wujud? berinovatif.
3. Pengguna bagaimanakah 3. Suri rumah tetapi boleh juga digunakan

yang akan menggunakan oleh pengguna lain.
produk ini?
Kuantiti
1. Berapakah jumlah yang 1. Untuk fasa pertama, saya akan
diperlukan? mengeluarkan 100 unit.
Stail/gaya
1. Bagaimanakah reka bentuk 1. Produk saya menggunakan bentuk asas
produk ini? geometri, bersaiz sederhana, ringan, dan
mudah dibawa ke mana-mana.
2. Adakah reka bentuk ini akan 2. Sudah semestinya kerana reka bentuknya
mendapat perhatian di unik dan menjimatkan ruang
pasaran? penyimpanan.
114
Kualiti
1. Bagaimanakah kualitinya? 1. Saya akan memastikan produk saya
berkualiti tinggi.
2. Adakah pelanggan 2. Pelanggan memerlukan ruang

mempunyai sebarang penyimpanan yang sederhana dan dapat
permintaan yang istimewa? disimpan selepas menggunakannya tanpa
mengambil ruang yang besar.
3. Apakah paiwaian kualiti yang 3. Berdasarkan piawaian kualiti, produk

perlu dipatuhi? perlulah berdaya tahan. Disamping itu,
produk plastik dan komposit akan menjalani
ujian oleh pihak SIRIM terlebih dahulu
sebelum dipasarkan. Prosedur ini adalah
untuk menjamin keselamatan pengguna.
Kos
1. Berapakah kos untuk 1. Kos bagi satu unit produk dianggarkan
menghasilkan satu unit sebanyak RM15.00.
produk?
2. Apakah tahap keuntungan 2. Saya berharap agar mendapat keuntungan

yang dikehendaki? RM10.00 bagi jualan setiap unit.
3. Berapakah anggaran kos 3. Kos terakhir tidak melebihi RM20.00.

terakhir?
Jangka masa
1. Bilakah pelanggan ingin 1. Pelanggan mahu cadangan reka bentuk
projek ini disiapkan? projek disiapkan dalam tempoh 40 jam
waktu bekerja.
2. Apakah produk sampingan 2. Saya berharap agar dapat menyiapkan

yang perlu siap dalam jangka contoh produk (mock-up atau model) pada
masa yang sama? masa yang sama walaupun
penambahbaikan akan meningkatkan
jangka masa yang ditetapkan.
Jadual 2: Borang projek brief
115
3.1.4 Menyaring maklumat dalam projek brief
Setelah Borang Projek Brief dilengkapkan, maklumat yang diperoleh perlu disaring
untuk memudahkan pengurus projek dan pereka bentuk melaksanakan tugas masing-
masing. Maklumat pada Borang Brief boleh diringkaskan dalam bentuk jadual seperti
di bawah.
Contoh Jadual Maklumat Projek Brief
Kriteria Catatan
Fungsi  Membawa barang-barang serba guna
Persembahan  Pelbagai jenis warna.

 Mudah disimpan kerana saiz boleh diubah suai.
Tujuan Pasaran  Suri rumah.

 Pengguna lain yang berminat.
Kuantiti  100 unit ( fasa pertama )
Stail/Gaya  Bentuk asas geometri

 Ringan
 Mudah dibawa ke mana-mana
 Boleh diubah saiznya
Kualiti  Dapat membawa barangan tidak melebihi 15 unit bersaiz

sederhana dengan anggaran saiz barang 10cm x 8cm x
10cm.
 Memenuhi piawaian kualiti yang ditetapkan oleh SIRIM.
Kos  Kos pembuatan minimum ialah RM20.00.

 Kos maksimum ialah RM20.00.
 Untung RM10.00 seunit.
Jangka masa  Jangka waktu 40 jam.

 Boleh dibuat penambahbaikkan.
Jadual 3: Maklumat projek brief
116
3.1.5 Mengaplikasikan projek brief dalam bentuk jadual dan lakaran
Setelah proses saringan maklumat selesai, proses yang seterusnya adalah

mengaplikasikan semua data dalam bentuk jadual dan lakaran.
Aplikasi Projek Brief Dalam Bentuk jadual

Tajuk :
A. Fungsi Projek
1. Bakul serba guna.
1. Apakah jenis produk dan
perkhidmatan?
2. Membawa barangan bersaiz sederhana. Boleh
2. Apakah kegunaan produk
digunakan sebagai bekas simpanan barangan.
ini?
3. Di rumah atau di tempat yang sesuai.
3. Dimanakah produk ini
akan digunakan?
B. Gambaran keseluruhan
1. Sasaran utama ialah suri rumah. Namun boleh
projek
digunakan oleh pengguana lain.
1. Siapakah yang akan
2. Memudahkan pengguna membawa barangan
menggunaknnya?
atau sebagai tempat bekas simpanan.
2. Apakah tujuan produk ini
3. Ya, amat diperlukan.
dihasilkan?
4. Dipersembahkan dalam pelbagai warna.
3. Adakah produk ini
diperlukan oleh
pelanggan?
4. Bagaimanakah produk ini
digunakan dan
dipersembahkan?
C. Reka bentuk produk

1. Elemen yang akan digunakan ialah saiz,warna
1. Apakah elemen dan
dan bentuk. Prinsip yang digunakan ialah
prinsip reka bentuk yang
keseimbangan dan pengulangan.
akan digunakan?
2. Kriteria yang ingin diterapkan ialah fungsi yang
2. Apakah kriteria reka
pelbagai.
bentuk yang ingin
3. Inovasi yang terdapat pada produk ini ialah
diterapkan?
pelaras saiz bakul.
3. Adakah produk ini inovasi
daripada produk sedia
ada atau produk yang
baharu dibangunkan?
D. Perancangan dalam
1. Pembahagian kerja kumpulan, jadual kerja dan
pengurusan projek
kos pengeluaran dinyatakan dalam kertas kerja.
1. Pembahagian kumpulan
2. Kuantiti penghasilan ialah 100 unit bagi fasa awal
kerja.
dan bergantung pada kehendak pelanggan.
2. Jadual kerja
3. Kos pengeluaran
4. Kuantiti penghasilan
117
E. Analisis kajian reka bentuk
1. Jadual perbandingan.
produk dan pasaran.
1. Membuat perbandingan
dari segi fungsi,
persembahan, tujuan
pasaran, kuantiti, kualiti,
kos, dan jangka masa.
 Menggunakan bahan rotan  Menggunakan bahan

 Bertukar berat jika basah plastik
 Kos pembuatan tinggi  Ringan
 Kos pembuatan murah
2. Adakah produk ini akan 2. Sudah pasti kerana produk ini mempunyai
mendapat permintaan di rekaan yang berinovasi dan sesuai dengan
pasaran? fungsinya.
F. Lakaran idea
1. Lakaran produk menggunakan lakaran isomatrik
1. Bagaimanakah rupa
yang mempamerkan tiga bahagian pandangan
bentuk produk dalam
dalam bentuk 3D. Lakaran unjuran ortografik
bentuk 2 dimensi (2D) dan
mempamerkan pandangan 2D.
3 dimensi (3D).
G. Penghasilan mock-up 1. Menggunakan kertas mounting board, gam

1. Bahan dan peralatan yang perekat panas, penyedut minuman, pembaris,
diperlukan untuk gunting, pisau pemotong dan sebagainya.
menghasilkan mock-up.
Jadual 4: Aplikasi projek brief dalam bentuk jadual
Gambarfoto 1: Produk hasil penyelesaian masalah
Catatan : Guru boleh mengajar bab lakaran selepas mengajar standard pembelajaran
3.1.5
118
Aktiviti
Langkah 1 - 3.1.1
Guru menayangkan video yang menunjukkan suasana satu mesyuarat sedang
dijalankan. Guru mengemukakan beberapa soalan berkaitan video yang ditayangkan.
1. Apa yang sedang dilakukan oleh mereka?
1. Apa tujuan mereka bermesyuarat?
2. Siapa yang mengetuai mesyuarat tersebut?
Guru mengaitkan jawapan murid dengan tajuk iaitu projek brief dari segi takrif dan
tujuannya.
Langkah 2 - 3.1.2
Murid dibahagikan kepada empat kumpulan dan melantik seorang ketua. Setiap
kumpulan diberi sekurang-kurangnya dua ciri projek brief dan diminta untuk
membincangkannya. Setiap kumpulan dibekalkan satu set alat tulis dan kertas
mahjong bagi aktiviti pencarian maklumat berdasarkan ciri projek brief yang diberikan.
Murid membuat perbincangan dalam kumpulan dan guru akan bergerak dari satu
kumpulan ke satu kumpulan untuk membantu murid menjana idea. Wakil kumpulan
membentangkan hasil perbincangan di hadapan kelas. Murid bersoal jawab dengan
pembentang berkenaan ciri projek brief yang dibentangkan. Kumpulan yang
menghasilkan bahan pembentangan yang kreatif akan diberi penghargaan. Guru
mengedar lembaran kerja (Lembaran 1) untuk dilengkapkan oleh murid sebagai
pengukuhan.
Langkah 3 - 3.1.3
Guru menerangkan langkah-langkah dalam perancangan projek brief menggunakan
lembaran grafik atau multimedia. Guru meminta murid merancang satu produk yang
akan dihasilkan. Guru mengedar lembaran kerja (Lembaran 2) untuk diisi oleh murid;
iaitu borang projek brief untuk satu produk yang akan dihasilkan.
119
Langkah 4 - 3.1.4
Setelah borang projek brief dilengkapkan oleh murid, guru meminta murid menyaring
maklumat yang diperoleh. Guru mengedar borang saringan maklumat (Lembaran 3)
untuk diisi murid.
Langkah 5 - 3.1.5
Setelah proses saringan selesai dibuat oleh murid, guru meminta murid meminta
murid mengaplikasikan semua data dalam bentuk jadual dan lakaran. Guru
mengedarkan jadual (Lembaran 4) untuk diisi oleh murid.
120
Latihan
Lembaran 1
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:…………………………….
Isikan ruang yang kosong dengan pilihan jawapan yang diberikan di bawah dengan
betul.
masa kertas cadangan projek tajuk projek

analisis kajian mock-up proses
pengurusan projek pengurus projek lakaran idea
kriteria produk dokumen pelanggan
1. Projek brief disebut juga sebagai …………………………………………………

2. ……………………..…………….. ini menggariskan ringkasan idea, bagaimana
idea itu berfungsi dan apa keperluan untuk sesuatu projek dari segi skop projek,
…………………………….. dan anggaran kos.
3. Projek brief adalah ………………………………. perbincangan awal antara
dua pihak, iaitu pengurus projek dengan ……………………………………..
4. ……………………………………………… mesti memahami gambaran awal
keseluruhan projek berdasarkan boring projek brief.
5. Produk yang akan dihasilkan merujuk kepada
…………………………………………...
6. Memenuhi kehendak pelanggan terhadap sesuatu produk berkaitan dengan
…………………………………………..….
7. Seorang pereka bentuk akan menvisualkan reka bentuk yang menarik melalui
…………………………………………….. kepada pelanggan.
8. Peruntukan masa, jadual kerja, kos pengeluaran dan pembentukan kumpulan
kerja dirancang dalam perancangan …………..………………………………….
9. …………………………………………… ialah menjadikan produk sedia ada
dalam pasaran sebagai rujukan.
10. Model olok-olok dikenali sebagai ……………………………………..
121
Lembaran 2
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:…………………………….
Merekod borang projek brief setelah kriteria pertimbangan utama dijawab..
Borang Projek Brief

Tajuk:
Kriteria Pertimbangan Utama Catatan
Fungsi
2. Di manakah produk ini digunakan?
Persembahan
1. Bagaimanakah cara produk ini
dipersembahkan?
Tujuan pasaran
1. Siapakah yang akan
menggunakannya?
2. Siapakah pesaing yang wujud?
3. Pengguna bagaimanakah yang
akan menggunakan produk ini?
Kuantiti
1. Berapakah jumlah yang
diperlukan?
Stail/gaya
1. Bagaimanakah reka bentuk produk
ini?
2. Adakah reka bentuk ini akan
mendapat perhatian di pasaran?
Kualiti
1. Bagaimanakah kualitinya?
2. Adakah pelanggan mempunyai
sebarang permintaan yang
istimewa?
3. Apakah paiwaian kualiti yang perlu
dipatuhi?
Kos
1. Berapakah kos untuk
menghasilkan satu unit produk?
2. Apakah tahap keuntungan yang
dikehendaki?
3. Berapakah anggaran kos terakhir?
Jangka masa
1. Bilakah pelanggan ingin projek ini
disiapkan?
2. Apakah produk sampingan yang
perlu siap dalam jangka masa
yang sama?
122
Lembaran 3
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:…………………………….
Murid mengisi borang saringan maklumat projek brief
Borang Saringan Maklumat Projek Brief

Kriteria Catatan
Fungsi
Persembahan
Tujuan Pasaran
Kuantiti
Stail/Gaya
Kualiti
Kos
Jangka masa
123
Lembaran 4
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:…………………………….
Aplikasi Projek Brief Dalam Bentuk jadual
Tajuk : Keterangan
A. Fungsi Projek
1. Apakah jenis produk dan perkhidmatan?
3. Dimanakah produk ini akan digunakan?
B. Gambaran keseluruhan projek

1. Siapakah yang akan menggunaknnya?
2. Apakah tujuan produk ini dihasilkan?
3. Adakah produk ini diperlukan oleh pelanggan?
4. Bagaimanakah produk ini digunakan dan
dipersembahkan?
C. Reka bentuk produk

1. Apakah elemen dan prinsip reka bentuk yang akan
digunakan?
2. Apakah kriteria reka bentuk yang ingin diterapkan?
3. Adakah produk ini inovasi daripada produk sedia
ada atau produk yang baharu dibangunkan?
D. Perancangan dalam pengurusan projek

1. Pembahagian kumpulan kerja.
2. Jadual kerja
3. Kos pengeluaran
4. kuantiti penghasilan
E. Analisis kajian reka bentuk produk dan

pasaran.
1. Membuat perbandingan dari segi fungsi,
persembahan, tujuan pasaran, kuantiti, kualiti, kos,
dan jangka masa.
2. Adakah produk ini akan mendapat permintaan di
pasaran?
F. Lakaran idea
1. Bagaimanakah rupa bentuk produk dalam bentuk 2
dimensi (2D) dan 3 dimensi (3D).
G. Penghasilan mock-up
3. Bahan dan peralatan yang diperlukan untuk
menghasilkan mock-up.
124
MODUL 4
LAKARAN
UNIT 8
Standard Kandungan
4.1 Lakaran – Lakaran Piktorial
4.1.1 Menyenaraikan Peranan Lakaran Dalam Reka Bentuk

4.1.2 Mengenal Pasti Teknik Lakaran Piktorial
Maklumat Penting
4.1.1 Menyenaraikan Peranan Lakaran Dalam Reka Bentuk
Peranan lakaran dalam reka bentuk seperti berikut:
1. Mempercepatkan Pembangunan Konsep

Lakaran adalah kaedah terbaik untuk mengeksplorasi konsep.
Rajah 1: Contoh melakarkan beberapa konsep idea awal

mereka bentuk sebuah beg menggunakan kulit kerang
127
2. Asas Komposisi untuk Ilustrasi
Lakaran adalah kaedah pantas untuk menunjukkan komposisi asas/perancangan

ilustrasi awal bagi menghasilkan lakaran ringkas.
Komposisi = perletakan sesuatu bahagian mengikut kesesuaian.
Contoh: kedudukan zip, tali pada lakaran
Rajah 2: Kaedah lakaran bersandarkan kreativiti
128
3. Medium Komunikasi Antara Pereka Dengan Pelanggan
Lakaran dapat menunjukkan imej mengikut kehendak pelanggan. Komunikasi pereka

dengan pelanggan lebih mudah.
Rajah 3: Reka bentuk yang dihasilkan oleh pereka
Rajah 4: Pelanggan melihat hasil pereka
129
4. Eksplorasi Visual (Perkembangan Idea)
Lakaran yang boleh digunakan bagi tujuan memperkembangkan idea sesuatu reka
bentuk kepada pelbagai pilihan untuk dipilih oleh pelanggan.
Rajah 41: Perkembangan Idea
Rajah 5: Lakaran perkembangan idea
5. Penyelesaian Perincian Visual
Perincian terhadap lakaran pembangunan konsep yang telah dibuat pada awal
percambahan idea. Penerangan tentang elemen, prinsip dan bahan yang digunakan
boleh ditambah pada lakaran untuk memudahkan proses reka bentuk. Hasil lakaran
boleh diperhalusi dengan menggunakan lakaran digital.
Rajah 6: Perincian visual yang memudahkan perkembangan reka bentuk
130
4.1.2 Mengenal Pasti Teknik Lakaran Piktorial.
Lakaran Piktorial ialah gambaran awal atau draf yang dihasilkan menggunakan teknik
lakaran bebas tanpa bantuan alat lukisan seperti pembaris atau jangka lukis. Lakaran
piktorial memberi gambaran suatu objek melalui tiga pandangan iaitu pandangan atas
(pelan), pandangan sisi dan pandangan hadapan. Melakar ialah proses menjana idea
dan menzahirkan idea berkenaan dalam bentuk gambar. Terdapat beberapa jenis
lakaran yang biasa digunakan oleh pereka untuk memaparkan idea lakaran.
Jenis-jenis Lakaran
l Lakaran Lakaran Lakaran Lakaran Lakaran

Contengan Penerokaan Teknikal Persembahan Digital
 Lakaran contengan ialah lakaran yang tidak kemas dan tidak tersusun
Rajah 7: Lakaran contengan
131
Aktiviti
Langkah 1 – 4.1.1
Guru menayangkan video suatu lakaran produk. Guru mengemukakan beberapa
soalan berkaitan video tersebut.
4. Apakah produk yang anda telah lihat?
5. Apakah rupa bentuk produk itu?
6. Sebutkan elemen dan prinsip pada produk tersebut?
Guru mengaitkan jawapan murid dengan tajuk iaitu peranan lakaran dalam reka
bentuk.
Langkah 2 – 4.1.2
Guru membentangkan isi pelajaran menggunakan lembaran grafik atau multimedia.

Murid dibahagikan kepada empat kumpulan. Setiap kumpulan dibekalkan 1 soalan.
Kumpulan 1: Definisi lakaran – Guru membekalkan potongan perkataan ayat definisi
lakaran yang murid perlu sambung menjadi ayat lengkap. (Lembaran 1)
Kumpulan 2 & 3: Peranan lakaran dalam reka bentuk – Guru membekalkan kepingan
tajuk atau gambar sebagai bahan ransangan dan murid perlu mencari maklumat
merujuk kepada bahan yang mereka peroleh. (Lembaran 2)
Kumpulan 4:Jenis-jenis lakaran – Guru membekalkan lembaran grafik. (Lembaran 3)
Langkah 3
Murid memindahkan maklumat yang mereka peroleh pada kertas sebak atau mini
white board. Wakil setiap kumpulan akan membentangkan hasil kerja masing-masing.
Pada masa yang sama ahli kumpulan sendiri dan kumpulan yang lain akan menyalin
nota. Murid diedarkan borang peta pemikiran (Lembaran 4) atau meminta murid
memilih membina peta pemikiran yang difikirkan sesuai dan perlu mengisi secara
kumpulan. Hasil kerja pelajar dijadikan bahan pameran di bengkel RBT.
Langkah 4
Guru meminta murid membuat lakaran contengan dengan bimbingan guru.
(Lembaran 5)
132
Latihan
Lembaran 1
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:…………………………….
Lukisan Awal + Lukisan Draf + Yang Dihasilkan

+ Menggunakan Teknik + Lakaran Bebas +
Tanpa Bantuan + Alat melukis
133
Lembaran 2
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:…………………………….
a) Mempercepat pembangunan dan Konsep
Rajah 8: Lakaran mempercepatkan pembangunan dan konsep
b) Asas Komposisi untuk Ilustrasi
Rajah 9: Lakaran asas komposisi untuk ilustrasi
134
c) Medium komunikasi antara pereka dengan pelanggan
Pereka
Pelanggan
d) Eksplorasi visual
Rajah 10: Lakaran eksplorasi visual
135
Lembaran 3
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:…………………………….
Lengkapkan ruang kosong pada rajah di bawah dengan jawapan yang betul.
Jenis-jenis Lakaran
………………………… …………………………
…………………………….
………………………………
………………………………...
136
Lembaran 4
Nama:…………………………………………………………….……………………….
Kelas:…………………………………… Tarikh:…………………………….
Lakaran Contengan
137
UNIT 9
Standard Kandungan
Maklumat Penting
Jenis-jenis Lakaran

 Lakaran penerokaan ialah lakaran perbandingan dengan produk yang sedia ada di
pasaran dari aspek evolusi (trend), bentuk, saiz, bahan dan sebagainya.
Rajah 1: Lakaran penerokaan
139
Aktiviti
Langkah 1 - 4.1.2
Guru meminta murid melakar lakaran penerokaan berdasarkan produk yang dibawa
murid atau disediakan guru dengan bimbingan guru pada kertas A3 atau A4.
(Lembaran 1)
Langkah 2
Murid mempamerkan hasil lakaran dengan menampal pada papan hitam atau papan
putih bengkel.
140
Latihan
Lembaran 1
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:…………………………………… Tarikh:…………………………….
Lakaran Penerokaan
141
UNIT 10
Standard Kandungan
Maklumat Penting
Jenis-jenis Lakaran

143
 Lakaran teknikal ialah lakaran yang menggambarkan perincian seperti ceraian,
keratan rentas dan pelbagai sudut pandangan.
Rajah 1: Lakaran teknikal
144
Aktiviti
Langkah 1 - 4.1.2
Guru meminta murid melakar lakaran teknikal berdasarkan produk yang dibawa murid
atau disediakan guru dengan bimbingan guru pada kertas A3 atau A4.
(Lembaran 1)
Langkah 2
putih bengkel.
145
Latihan
Lembaran 1
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:…………………………………… Tarikh:………………………………….
Lakaran Teknikal
146
UNIT 11
Standard Kandungan
Maklumat Penting
Jenis-jenis Lakaran

147
 Lakaran persembahan ialah lakaran yang boleh membantu pelanggan memahami
konsep rekaan yang ingin disampaikan oleh pereka dengan menekankan elemen
reka bentuk.
Rajah 1: Lakaran Persembahan
 Lakaran digital ialah lakaran yang menggunakan perisian teknologi lakaran.
Gambarfoto 1: Lakaran digital
148
Aktiviti
Langkah 1 - 4.1.2
Guru meminta murid melakar lakaran persembahan berdasarkan produk yang dibawa
murid atau disediakan guru dengan bimbingan guru pada kertas A3 atau A4.
(Lembaran 1)
Langkah 2
putih bengkel.
Langkah 3
Guru menerangkan mengenai lakaran digital.
149
Latihan
Lembaran 1
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:…………………………….
Lakaran Persembahan
150
UNIT 12
Standard Kandungan
Maklumat Penting
Lakaran piktorial boleh dihasilkan dengan mengaplikasikan teknik lakaran oblik,

lakaran isometik dan lakaran perspektif. Pada peringkat ini murid hanya diajar
menggunakan teknik perspektif.
a. Lakaran Perspektif
Lakaran Perspektif ialah salah satu kaedah terbaik dalam menghasilkan lakaran
piktorial dalam bentuk 3 dimensi. Lakaran Perspektif boleh dihasilkan melalui kaedah
satu titik lenyap (TL), dua titik lenyap atau tiga titik lenyap.
Rajah 1: Perspektif 1 titik lenyap Rajah 2: Perspektif 2 titik lenyap
151
Rajah 3: Perspektif 3 titik lenyap
152
b. Elemen Perspektif
Terdapat tiga elemen penting untuk menghasilkan lukisan perspektif. Elemen
tersebut ialah garis bumi, garis ufuk dan titik lenyap.
Garisan-garisan yang membentuk perspektif
GB Garis Bumi - Garisan dasar berdirinya sesuatu objek
GU Garis Ufuk - Garisan yang kelihatan memisahkan objek dari langit
TL Titik Lenyap – Titik selari dengan garisan ufuk yang diunjurkan ke arah lakaran
hadapan di garisan bumi bagi membentuk pandangan perspektif . Titik lenyap
merupakan satu titik di mana semua objek yang menyentuh titik ini tidak kelihatan
lagi.
Rajah 4: Kedudukan elemen perspektif
153
c. Langkah Melakar Lakaran Perspektif Satu Titik Lenyap
Langkah 1
Binakan satu garis ufuk (GU)
Rajah 5: Garis ufuk
Langkah 2
Tandakan satu titik lenyap (TL) di atas garis ufuk (GU) tersebut.
Rajah 6: Menanda titik lenyap
Langkah 3
Bina bahagian hadapan objek yang akan dilakarkan A,B,C dan D
Rajah 7: Membina bahagian hadapan objek
154
Langkah 4
Binakan semua garisan unjuran ke belakang A, B, C dan D menuju ke satu titik
lenyap (TL)
Rajah 8: Membina garisan unjuran dari A,B,C, dan D ke belakang TL
Langkah 5
Lakarkan bahagian dalaman objek mengikut kesesuaian anda dengan
menggunakan garisan binaan sebagai sempadan kepada bahagian E, F G dan H.
Rajah 9: Melakar bahagian dalaman objek iaitu E, F, G, H
155
Langkah 6
Lengkapkan lakaran objek itu dengan menghitamkan garis bagi objek yang
dikehendaki seperti rajah yang ditunjukkan.
Rajah 10: Menghitamkan garis objek
d. Langkah Melakar Lakaran Perspektif Dua Titik
Langkah 1
Bina satu garis ufuk (GU)
Rajah 11: Membina garis ufuk
156
Langkah 2
Tandakan dua titik lenyap 1 (TL1) dan titik lenyap 2 (TL2) pada garis ufuk (GU)
Rajah 12: Menanda titik lenyap 1 dan 2
Langkah 3
Bina satu garis menegak A dan B yang mewakili bahagian penjuru objek yang hendak
dilakar
Rajah 13: Bina garis tegak A dan B
Langkah 4
Lakarkan semua garisan unjuran ke belakang dari A dan B menuju ke TL1 dan TL2
Rajah 14: Garisan unjuran dari A dan B ke TL1 dan TL2
157
Langkah 5
Lakarkan bahagian dalaman objek mengikut kesesuaian anda dengan menggunakan
garisan binaan sebagai sempadan kepada bahagian C, D dan E, F.
Rajah 14: Buat garisan binaan A ke B, C ke D dan E ke F
Langkah 6
Bina satu unjuran dari TL1 ke sempadan bahagian E dan satu ujuran TL2 ke
sempadan D.
Rajah 15: Buat garisan unjuran dari TL1 ke sempadan bahagian E dan
TL2 ke sempadan bahagian D
158
Langkah 7
Lakarkan garisan yang mewakili objek yang dikehendaki dari A-C, A-F, F-E, C-D,
D-G, G-E, A-B, dan B-D
Rajah 16: Melakar garisan objek
159
Aktiviti
Langkah 1 - 4.1.2
Guru menerangkan teknik lakaran piktorial. Guru memberi penekanan teknik yang
akan digunakan pada peringkat ini ialah lakaran perspektif. Penerangan kepada tiga
teknik lakaran perspektif iaitu kaedah satu titik lenyap, dua titik lenyap dan tigas titik
lenyap.
Langkah 2
Guru memberi penerangan tiga elemen penting dalam menghasilkan lakaran

perspektif.
Langkah 3
Guru tunjuk cara bagaimana menghasilkan lakaran perspektif kaedah satu titik lenyap.
Guru meminta murid menghasilkan lakaran tersebut dan mengulanginya sehingga
murid dapat menguasai dengan cemerlang. Latih tubi untuk menghasilkan lakaran
yang sempurna (Lembaran 1). Murid mempamerkah hasil mereka dengan menampal pada
papan kenyataan di belakang bengkel.
Langkah 4
Guru tunjuk cara bagaimana menghasilkan lakaran perspektif kaedah dua titik lenyap.
160
Latihan
Lembaran 1
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:…………………………….
Lakaran perspektif kaedah satu titik lenyap
161
Lembaran 2
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:…………………………….
Lakaran perspektif kaedah dua titik lenyap
162
UNIT 13
Standard Kandungan
Maklumat Penting
e. Langkah Melukis Lukisan Perspektif Tiga Titik
Rajah 1: Pandangan pelan dan pandangan hadapan
Langkah 1
Bina satu garis ufuk dan satu garis menegak.
Tandakan titik Lenyap 1, titik lenyap 2 dan titik lenyap 3
Rajah 2: Membina garis ufuk dan garis menegak
163
Langkah 2
Tanda 1 untuk pandangan mata
Tanda 2 untuk lebar
Tanda 3 untuk tinggi
Rajah 3: Tanda 1 untuk pandangan mata,

Tanda 2 untuk lebar, Tanda 3 untuk tinggi
Langkah 3
Dari TL1 unjurkan garisan pada tanda 1, tanda 2 dan tanda 3 seperti rajah.
Rajah 4: Unjurkan garisan dari TL1 ke

tanda 1, tanda 2 dan tanda 3
Langkah 4
Dari TL2 unjurkan garisan pada tanda 1, tanda 2 dan tanda 3 seperti rajah
Rajah 5: Unjurkan garisan dari TL2 ke

tanda 1, tanda 2 dan tanda 3
164
Langkah 5
Tanda titik A dan Titik B, untuk tinggi objek.
Unjurkan garisan dari TL3 ke titik A dan titik B seperti rajah.
Rajah 6: Unjurkan garisan dari TL3

ke titik A dan titik B
Gariskan garisan dari A-1 dan B-1 seperti rajah
Rajah 7: Membina garisan objek
Lengkapkan dan hitamkan garisan objek seperti rajah .
Rajah 8: Contoh Perspektif tiga titik lenyap pandangan bawah
165
f. Gaya visual lakaran
Lakaran yang dihasilkan oleh pereka biasanya dalam bentuk rangka 2D atau 3D,
realistik dan konseptual. Terdapat pelbagai teknik yang boleh digunakan untuk
menjadikan lakaran objek lebih realistik dan nampak menarik. Antara gaya visual
lakaran yang biasa digunakan ialah rendering dan kesan bayang.
i. Rendering
Proses rendering merupakan satu kaedah yang digunakan untuk menghasilkan gaya
visual lakaran objek yang seolah-olah wujud. Ianya juga digunakan untuk
menerangkan maklumat berkaitan dengan permukaan lakaran seperti warna, tekstur,
garisan dan bentuk.
Penggunaan alatan asas mewarna digunakan untuk tujuan rendering ini.

Antara alatan asas mewarna yang biasa digunakan seperti:
1. Pensel pelbagai gred
2. Pensel warna
3. Pen penyerlah (highlighter pen)
4. Pen dan dakwat
5. Pastel kapur (chalk pastel)
6. Design marker
Rajah 9: Pelbagai idea kreatif gaya visual
166
Penggunaan Design Marker lebih mudah digunakan kerana bentuk mata pen yang
dapat menghasilkan pelbagai jenis bentuk garisan yang berbeza. Highlighter pen juga
dapat digunakan dengan pantas dan memberikan kesan yang menarik kepada objek.
Pada masa kini, pen jenis ini boleh didapati dalam pelbagai warna dan memudahkah
pereka untuk membezakan permukaan lakaran yang terang dan gelap.
Gambarfoto 1: Pelbagai pilihan warna Design Marker yang terdapat di pasaran
ii. Kesan cahaya dan bayang (Shading)
Pereka menggunakan kesan bayang pada lakaran untuk menjadikan lakaran nampak
lebih hidup. Sebelum melakarkan kesan bayang, kedudukan sumber cahaya perlu
diketahui terlebih dahulu.
 Kesan cahaya yang terkena pada objek yang dilakarkan, akan menunjukkan
warna terang atau putih berbanding kawasan lain.
 Tona yang gelap pada lakaran menunjukkan permukaan objek itu terlindung dari
cahaya.
 Kesan bayang biasanya dihasilkan (shading) dengan warna yang gelap dan
dilakar dikawasan yang terlindung.
 Kesan bayang juga dilakar di atas permukaan lantai untuk menunjukkan objek
tersebut tidak terapung di udara.
 Kesan bayang boleh dilakar menggunakan pensel pelbagai gred ataupun Design
Marker (Grey Set).
Rajah 10: Mewarna dengan kesan bayang dan cahaya
167
Aktiviti
Langkah 1 - 4.1.2
Guru tunjuk cara bagaimana menghasilkan lakaran perspektif kaedah tiga titik lenyap.
Langkah 2
Guru menerangkan dan tunjuk cara mengenai gaya visual lakaran iaitu rendering dan
shading.
Langkah 3
Guru meminta murid menghasilkan gaya visual lakaran iaitu rendering (Lembaran 2)
dan shading (Lembaran 3).
168
Latihan
Lembaran 1
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:…………………………….
Lakaran perspektif kaedah tiga titik lenyap
169
Lembaran 2
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:…………………………….
Gaya visual iaitu rendering
170
Lembaran 3
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:…………………………….
Gaya visual iaitu shading
171
UNIT 14
Standard Kandungan
4.1.3 Menghasilkan Lakaran Asas Produk Dalam Bentuk 3D Berdasarkan 2D
Maklumat Penting
4.1.3 Lakaran Asas Produk Dalam Bentuk 3D Berdasarkan 2D
a) Lakaran 2 Dimensi (2D)
 Lakaran 2 dimensi terdiri daripada satu permukaan atau pandangan sahaja.

Lakaran ini dapat dilihat pada satu arah dan tidak berstruktur.
 Hanya terdapat dua dimensi ukuran dalam lukisan 2D iaitu panjang dan lebar
objek.
Lakaran 2D hadapan Lakaran 2D Belakang Lakaran 2D Sisi
Rajah 1: Lakaran 2D
173
b) Lakaran 3 Dimensi (3D)
Lakaran 3 dimensi memberikan gambaran sebenar objek yang ingin dibina. Ianya
mempunyai panjang, lebar dan tinggi (kedalaman) serta isipadu.
Rajah 2: Lakaran 3D
c) Perbezaan bentuk di antara 2D dan 3D
Terdapat perbezaan ketara lukisan yang dilakar menggunakan kaedah 2D dan 3D

seperti yang ditunjukkan dalam jadual di bawah.
Bentuk 2 dimensi Bentuk 3 dimensi

1. Leper 1. Mempunyai bentuk yang menonjol
2. Mempunyai satu permukaan 2. Mempunyai tiga permukaan
3. Mempunyai dua ukuran iaitu 3. Mempunyai tiga ukuran iaitu
panjang dan tinggi panjang, lebar dan tinggi
4. Tidak menggambarkan 4. Menggambarkan kedalaman dan
kedalaman ketinggian
5. Menggambarkan keluasan 5. Menggambarkan keluasan dan
isipadu
Jadual 1: Perbezaan 2D dan 3D
174
Aktiviti
Langkah 1 - 4.1.3
Menghasilkan Lakaran Asas Produk Dalam Bentuk 3D Berdasarkan 2D
Guru tunjuk cara bagaimana menghasilkan lakaran asas produk dalam bentuk 3D
berdasarkan 2D menggunakan tayangan multimedia atau lembaran grafik. Guru
meminta murid menghasilkan beberapa lakaran dengan baik dan sempurna
(Lembaran 1).
Langkah 2
Murid melangkapkan lakaran termasuk warna dan gaya visual.
Langkah 3
Murid mempamerkah hasil mereka dengan menampal pada papan kenyataan dalam bengkel.
175
Latihan
Lembaran 1
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:…………………………….
Lakaran Asas Produk
176
UNIT 15
Standard Kandungan
4.1.3 Menghasilkan Lakaran Asas Produk Dalam Bentuk 3D Berdasarkan 2D

4.1.4 Memilih Lakaran Produk Terbaik Berdasarkan Elemen Reka Bentuk
4.1.5 Menilai Maklumat Yang Ada Pada Lakaran Yang Dipilih
4.1.6 Mencadangkan Penambahbaikan Ke Atas Lakaran Yang Dipilih
Maklumat Penting
4.1.3 Lakaran Asas Produk Dalam Bentuk 3D Berdasarkan 2D
Melakar beberapa lakaran 3 dimensi (3D) yang sempurna termasuk gaya visual
lakaran dan warna. (Sambungan dari unit 14)
4.1.4 Memilih Lakaran Produk Terbaik Berdasarkan Elemen Reka Bentuk
Bagi memilih lakaran terbaik, beberapa kriteria boleh dinilai pada lakaran tersebut.
Penilaian lakaran ini dipermudahkan dengan mewujudkan jadual perbandingan antara
produk.
Rajah 1: Kriteria pemilihan lakaran produk
177
Penilaian produk boleh dibuat terus pada lakaran seperti rajah di bawah atau
menyediakan borang kepuasan pelanggan. Maklumat yang diperolehi boleh
digunakan untuk tujuan penambahbaikan produk dari segi kos, bahan lebih baik dan
kaedah pembuatan yang lebih pantas. Ini akan menguntungkan pihak pengeluar dan
pelanggan juga berpuas hati.
Rajah 2: Contoh penilaian lakaran
178
Pemilihan lakaran produk terbaik boleh dilakukan dengan mengedarkan borang
kepuasan pelanggan. Kumpulan sasaran ditetapkan berdasarkan umur dan jantina.
Maklumat yang diperoleh membantu pereka memilih lakaran yang terbaik berdaarkan
kriteria pemilihan.
Contoh borang penilaian kepuasan pelanggan
179
4.1.5 Lakaran Persembahan Bermaklumat
Lakaran persembahan bermaklumat ialah lakaran akhir yang dihasilkan oleh pereka
bentuk. Reka bentuk lakaran ini akan digunakan dalam proses seterusnya, iaitu
penyediaan lukisan kerja dan penyediaan mock-up atau model. Untuk memudahkan
pereka bentuk, maklumat yang berkaitan dengan produk dimasukkan ke dalam
lakaran. Antara maklumat yang biasa dinyatakan dalam lakaran persembahan
termasuklah elemen, prinsip, bahan yang digunakan, dimensi, fungsi setiap bahagian
/ komponen, dan kemasan yang digunakan seperti cat, lekar, dan varnis.
Prinsip
Reka
Elemen Reka
Bentuk
Bahan yang
Maklumat yang digunakan
perlu ada pada
lakaran
Fungsi
produk
Dimensi
Jenis
kemasan
Rajah 3: Maklumat yang perlu ada dalam sesebuah lakaran persembahan
114
Rajah 4: Contoh lakaran bermaklumat berdasarkan produk sebenar
180
Gambarfoto 1: Produk sebenar
4.1.6 Cadangan Penambahbaikan Lakaran Yang Dipilih
Persaingan antara pengeluar produk sentiasa wujud di mana memerlukan kepekaan

pereka untuk merekabentuk dan membuat penambahbaikan mengikut trend.
Cadangan penambahbaikan yang boleh dilakukan adalah seperti berikut:

1. Memenuhi citarasa pengguna.
2. Mengikut trend.
3. Menyaingi reka bentuk produk yang ada di pasaran.
4. Mengikut kehendak pasaran semasa.
Rajah 5: Contoh lakaran produk yang ditambah baik dari segi elemen reka bentuk
181
Aktiviti
Langkah 1 - 4.1.3
Murid menghasilkan beberapa lakaran produk (Lembaran 1).
Langkah 2 - 4.1.4
Murid memilih lakaran produk terbaik berdasarkan elemen reka bentuk.
Langkah 3 - 4.1.5
Murid menilai maklumat yang ada pada lakaran yang dipililh dengan bimbingan guru
(Lembaran 2). Murid mempamerkan lakaran yang dipilih pada papan kenyataan di
belakang bengkel.
Langkah 4 - 4.1.6
Murid mencadangkan penambahbaikan ke atas lakaran yang dipilih dengan

bimbingan guru (Lembaran 3).
182
Latihan
Lembaran 1
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:…………………………….
Lakaran produk
183
Lembaran 2
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:…………………………….
Lakaran produk bermaklumat yang dipilih
184
Lembaran 3
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:…………………………….
Lakaran produk yang telah dibuat penambahbaikan
185
UNIT 16
Standard Kandungan
4.1.6 Mencadangkan Penambahbaikan Ke Atas Lakaran Yang Dipilih
Maklumat Penting
Murid menghasilkan lakaran baharu selepas cadangan penambahbaikan dibuat.
187
Aktiviti
Langkah 1 - 4.1.6
Murid menghasilkan lakaran baharu selepas penambahbaikan kepada lakaran dibuat.
(Lembaran 1).
Langkah 2
Murid mempamerkan lakaran baharu dengan menampalkannya di papan kenyataan

dalam bengkel.
188
Latihan
Lembaran 1
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:…………………………….
Lakaran produk baharu dengan nilai tambah
189
UNIT 17
Standard Kandungan
3.1 Projek Brief
3.1.5 Mengaplikasikan Projek Brief Dalam Bentuk Jadual dan Lakaran
Maklumat Penting
3.1.5 Mengaplikasikan Projek Brief Dalam Bentuk Jadual dan Lakaran
Setelah proses saringan maklumat selesai, proses yang seterusnya adalah

mengaplikasikan semua data dalam bentuk jadual dan lakaran. Selepas borang
senarai semak projek brief dilengkapkan murid akan menghasilkan lakaran produk
yang akan dibina. Idea untuk menghasilkan lakaran boleh diperoleh daripada pelbagai
sumber. Murid akan membuat lakaran produk yang akan dihasilkan setelah sesi
pembentangan dan sumbangsaran mengenai projek brief.
191
Aktiviti
Langkah 1 - 3.1.5
Murid membuat lakaran produk yang akan dihasilkan (Lembaran 1).
Langkah 2
Murid akan mempamerkan lakaran produk yang akan dihasilkan di papan kenyataan
dalam bengkel dan guru memilih beberapa murid untuk membentangkan lakaran
mereka.
Langkah 3
Guru mengingatkan murid, mereka akan membina mock-up atau model berdasarkan lakaran
yang dibuat.
192
Latihan
Lembaran 1
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:…………………………….
Lakaran Produk
193
UNIT 18
Standard Kandungan
3.2 Projek Brief
3.1.6 Membina Mock-Up Atau Model Berdasarkan Projek Brief
Maklumat Penting
3.1.6 Membina Mock-Up Atau Model Berdasarkan Projek Brief
Pembinaan Mock-Up Atau Model
Mock-up atau model akan dibangunkan setelah selesai membuat saringan

borang projek brief. Proses membina mock-up atau model akan menggunakan
bahan-bahan dan alatan cantuman yang sesuai. Pemilihan bahan perekat yang
tepat, kaedah cantuman yang baik dan pemilihan bahan yang sesuai perlu
ditekankan untuk memastikan mock-up atau model dapat bertahan semasa
proses pengujian dijalankan.
 Model olokan yang dibuat sebelum
menghasilkan model sebenar.
(a) Mock-up  Dibina untuk memberi gambaran awal
produk dari segi keseimbangan, rupa
bentuk, warna dan ergonomik.
Pembinaan Model separa berfungsi (model blok)

Mock-up  Dihasilkan secara berskala atau bersaiz
atau Model sebenar.
 Bahan penghasilan tidak semestinya
menggunakan bahan sebenar namun
beberapa komponen pada model
(b) Model tersebut dapat berfungsi seperti produk
sebenar.
Model berfungsi sepenuhnya

 Dibina menyerupai objek sebenar.
 Berfungsi mengikut tujuan asal.
 Dibina menggunakan bahan dan dan
kaedah cantuman yang sebenar.
195
CONTOH PRODUK
MOCK-UP MODEL SEPARA MODEL BERFUNGSI
BERFUNGSI SEPENUHNYA
Jadual 1: Contoh produk
Aktiviti
Langkah 1 - 3.1.6
Murid membina mock-up atau model secara individu atau berkumpulan. Bahan dan
peralatan disediakan oleh guru atau dibawa sendiri oleh murid. Keselamatan
diutamakan serta pengawasan rapi oleh guru diperlukan memandangkan terdapat
peralatan yang tajam digunakan.
196
Latihan
Lembaran 1
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:…………………………….
Membina Mock-Up Atau Model
197
UNIT 19
Standard Kandungan
3.2 Proses Reka Bentuk – Projek Brief
3.1.6 Membina mock-up atau model berdasarkan projek brief

3.1.7 Menilai hasil mock-up atau model
Maklumat Penting
3.1.6 Pembinaan Mock-Up Atau Model
Murid membina mock-up atau model. Utamakan keselamatan semasa proses

pembinaan berlaku.
3.1.7 PENILAIAN HASIL MOCK-UP ATAU MODEL
Penilaian hasil mock-up atau model merupakan proses terakhir untuk mengukur tahap
keberkesanan produk. Tahap keberkesanan produk diukur berdasarkan tiga faktor
penting iaitu mematuhi kriteria projek brief, mematuhi kehendak pelanggan dan
ketepatan rupa bentuk. Terdapat dua kaedah yang biasa digunakan untuk menguji
produk iaitu pengujian lapangan dan pengujian di makmal. Sebelum melakukan
pengujian, parameter perlu ditetapkan terlebih dahulu. Parameter bermaksud sesuatu
ukuran yang ingin dijadikan piawaian contohnya masa selama 30 saat, ketinggian 50
cm dan berat beban 50 gram. Semua parameter yang ditetapkan haruslah boleh
diukur. Item yang bersifat subjektif tidak boleh dijadikan parameter kerana penilaian
tersebut bergantung kepada individu penilai dan bukan pada produk. Contoh
parameter subjektif ialah cantik, menarik dan kemas.
199
Penilaian mock-up
Pengujian bagi mock-up dibuat berdasarkan kepada kesesuaian bahan yang

digunakan. Pengujian mock-up tidak boleh digunakan untuk mengukur fungsi produk.
Sebelum ujian dilakukan, parameter perlu ditetapkan terlebih dahulu. Keputusan
terhadap ujian yang dilakukan perlu dicatatkan sebagai rujukan untuk tujuan
penambahbaikan.
Contoh laporan pengujian Mock-up

Jenis ujian Parameter Keputusan
1. Berat beban 100 gram Mock-up dapat bertahan tanpa
Ujian
kekuatan 2. Masa beban diletakkan di dalam rosak selepas 10 minit jika
cantuman mock-up ialah 10 minit. menggunakan beban 100 gram
1. Sudut condongan permukaan Mock-up tidak jatuh dan kukuh
ialah 450. pada tapaknya.
Ujian 2. Mock-up diletakkan pada satu
kesetabilan
tapak rata dan dilekatkan
dengan perekat yang sesuai.
Penilaian Model
Pengujian bagi model dibuat bergantung kepada jenis model sama ada model separa
berfungsi atau model berfungsi sepenuhnya. Pengujian model adalah dari segi
kefungsian. Sepeti penilaian mock-up, parameter juga perlu ditetapkan terlebih
dahulu.
200
Aktiviti
Langkah 1 - 3.1.6
Murid membina mock-up atau model. Utamakan keselamatan.
Langkah 2 - 3.1.7
Murid menetapkan apakah parameter yang hendak diukur ke atas mock-up atau
model yang dihasilkan oleh mereka.
Langkah 3
Murid membuat persembahan dan menilai produk yang dihasilkan.
201
Latihan
Lembaran 1
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:…………………………….
Produk Dan Parameter Yang Hendak Diukur
202
MODUL 5
REKA BENTUK SISTEM FERTIGASI

UNIT 20
Standard Kandungan
5.1 Reka Bentuk Sistem Fertigasi
5.1.1 Mentakrifkan sistem fertigasi

5.1.2 Mengenal pasti komponen utama fertigasi dalam penyediaan reka bentuk.
Maklumat Penting
5.1.1 Mentakrifkan sistem fertigasi

Fertigasi berasal dari dua perkataan Inggeris iaitu fertilization dan irrigation. Sistem
fertigasi adalah satu kaedah penanaman melalui pemberian baja yang lengkap
kepada tanaman dalam bentuk larutan nutrien yang disalurkan ke zon akar melalui
sistem pengairan titis.
Fertigasi merupakan salah satu daripada cabang hidroponik. Antaranya ialah seperti
Sistem Titis Mikro, Hidroponik Aliran Dalam, Hidroponik Aliran Cetek, Hidroponik
Statik, Aeroponik dan Pemercik Mikro.
Gambarfoto 1: Tanaman fertigasi
205
Dua asas utama fertigasi iaitu baja (dalam bentuk larutan) dan sistem pengairan.
Kebanyakan sistem pengairan yang digunakan untuk pengagihan baja ialah jenis
titisan. Terdapat dua kaedah penanaman secara fertigasi yang digunakan iaitu penanaman
fertigasi di bawah struktur pelindung hujan (SPH) dan penanaman fertigasi terbuka.
Tujuan Sistem Fertigasi

 Mengelakkan jangkitan penyakit bawaan tanah yang disebabkan oleh kulat.
 Pemberian baja yang lebih berkesan.
 Memudahkan kawalan serangga perosak dan penyakit.
Kelebihan Sistem fertigasi

Kelebihan sistem fertigasi seperti berikut:
 kualiti hasil yang lebih baik dan bermutu
 penggunaan baja lebih cekap dan jimat
 mengurangkan penggunaan racun
 modal pusingan yang rendah
 Mengatasi masalah rumpai
 214utrient boleh dikawal mengikut pertumbuhan pokok
 kos operasi yang rendah
 meningkatkan hasil pengeluaran
 mengatasi masalah penyakit bawaan tanah
 menjamin kebersihan dan menghindar penyakit
5.1.2 Mengenal pasti komponen utama fertigasi dalam penyediaan reka

bentuk.
Sistem fertigasi dapat dilaksanakan dengan bantuan alat-alat atau komponen

utama seperti 214utrie 214utrient, alat pengatur masa, pam, penapis, paip
214utrie, paip utama, paip sekunder, set penitis, tong larutan baja, bekalan
elektrik dan sumber air untuk beroperasi. Selain itu, ia juga memerlukan
keperluan asas yang lain bagi menyokong pengendaliannya.
206
Komponen utama yang perlu ada dalam Sistem Fertigasi seperti:
Komponen Gambar Fungsi
Menampung larutan
Tangki nutrien 215utrient untuk dialirkan
kepada tanaman
Sebagai suis
215utrient215 yang
Alat Pengatur Masa
mengawal bekalan elektrik
(Timer)
ke pam air mengikut waktu
yang dirancangkan
Mengawal pengaliran
Pam(Water pump) 215utrient dari 215utrie ke
paip sekunder.
Menapis bendasing
Penapis (Filter)
daripada memasuki
pengairan sistem fertigasi
Biasanya paip PVC
Paip bergaris pusat 32mm-

utama 40mm yang menyambung
(main
lines) 215utrie 215utrient ke pam
Paip 215utrie
air
Biasanya paip PVC

Paip
sekunder bergaris pusat 32mm-
(secondary
40mm dari pam air ke
line)
paip tertier
207
Biasanya paip poli bergaris
Paip tertier pusat 16mm-20mm yang
(lateral
akan menyalirkan
lines)
216utrient ke tiub mikro
Dipasang pada nipper dan

Tiub mikro menyambung paip tertier
ke penitis
Dipasang pada paip tertier

Nipper dan menjadi penghubung
Set penitis.
ke tiub mikro
Dipasang di hujung tiub

mikro untuk menitiskan
Penitis
larutan 216utrient ke
medium penanaman
Bahan penyambungan
Tee
paip utama dan sekunder
Penyambung
paip
Bahan penyambungan
Elbow
paip utama dan sekunder
208
Penutup sementara di
End cap
hujung paip tertier
Mengawal aliran 217utrient

Injap dalam penyambungan paip
sistem fertigasi
Jadual 1: Komponen utama fertigasi
209
Aktiviti
Langkah 1 - 5.1.1
Guru menayangkan tayangan video (https://www.youtube.com/watch?v=pTQ1tGYinl8),
tentang sistem gertigasi yang diamalkan masa kini. Guru bersoal jawab dengan murid
tentang tayangan video yang ditayangkan. Guru merumuskan jawapan murid dan
mengaitkan tayangan video dengan topik yang akan dipelajari hari ini. Murid diberi
penerangan oleh guru tentang definisi fertigasi. Murid berinteraksi dengan guru
berkaitan isi pembelajaran yang dipelajari. Murid menjawab lembaran kerja 1. Guru
membuat ulasan mengenai jawapan lembaran kerja 1. (Lembaran 1)
Langkah 2 - 5.1.2
Murid membentuk 4 kumpulan. Setiap kumpulan diberi lembaran kerja 2. Setiap
kumpulan diminta berbincang mengikut tajuk yang diberi. (Lembaran 2)
Langkah 3
Setiap kumpulan perlu berbincang dan menulis maklumat di dalam kertas sebak untuk
dibentangkan berdasarkan tajuk yang diberi. Murid menyiapkan tugasan lembaran 3.
Guru membuat rumusan daripada hasil pembentangan setiap kumpulan. (Lembaran
3).
Langkah 4
Murid menjawab lembaran kerja 4 yang diberikan oleh guru. (Lembaran 4)
Langkah 5
Murid bersama guru membuat rumusan topik pelajaran yang telah dipelajari. Murid
diminta memberi pandangan tentang aktiviti PdP pada hari tersebut. (exit card)
210
Latihan
Lembaran 1
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:………………………….
Apakah yang anda faham tentang sistem fertigasi?
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
211
Lembaran 2
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:………………………….
Secara berkumpulan, bincangkan tentang tajuk yang telah diberikan (sumber,

medium dan alur keluar). Anda diberikan masa selama 20 minit untuk menyiapkan
tugasan.
Hasil kerja boleh diterjemahkan dalam bentuk peta pemikiran atau peta minda.
Salah seorang daripada ahli kumpulan akan tinggal di dalam kumpulan untuk
menerangkan tajuk yang diberi manakala ahli kumpulan yang lain akan bergerak ke
meja kumpulan yang lain. (3 stray 1 stay)
212
Lembaran 3
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:………………………….
Kertas mahjung / Kertas sebak
213
Lembaran 3
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:………………………….
Lengkapkan ruang kosong dengan komponen utama sistem fertigasi.
Medium
KOMPONEN
UTAMA
SISTEM
FERTIGASI
Sumber Alur
keluar
Rajah 1: Komponen utama sistem fertigasi
214
UNIT 21
Standard Kandungan
5.1.3 Menghasilkan lakaran reka bentuk baharu sistem fertigasi.
Maklumat Penting
5.1.3 Menghasilkan Lakaran Reka Bentuk Baharu Sistem Fertigasi.
Sebelum murid menghasilkan lakaran reka bentuk baharu system fertigasi guru akan
memperkenalkan beberapa reka bentuk sistem fertigasi yang sedia ada di pasaran.
Reka Bentuk
Sistem
Fertigasi
Jejari Gegelang
Rajah 1: Jenis Sistem Fertigasi
215
Reka bentuk sistem fertigasi jejari
Contoh lakaran idea 2D Reka Bentuk Sistem Fertigasi Jejari
Rajah 2: lakaran 2D Idea Reka Bentuk Sistem Fertigasi Jejari
Contoh Lakaran 3D Reka Bentuk Sistem Fertigasi Jejari
Rajah 3: Lakaran 3D Reka Bentuk Sistem Fertigasi Jejari
216
Reka bentuk sistem fertigasi gegelang
Contoh lakaran idea 2D Reka Bentuk Sistem Fertigasi Gegelang
Rajah 4: Lakaran idea 2D Reka Bentuk Sistem Fertigasi Gegelang
Contoh lakaran idea 3D Reka Bentuk Sistem Fertigasi Gegelang
Rajah 5: Lakaran idea 3D Reka Bentuk Sistem Fertigasi Gegelang
217
Contoh Reka Bentuk Sistem Fertigasi
Rajah 6: Contoh pemasangan paip pada tangka air baja
Susun Atur Sistem Pengairan Fertigasi – Pam Elektrik Automatik
Rajah 7: Susun Atur Sistem Pengairan Fertigasi – Ladang
Rajah 8: Susun Atur Sistem Pengairan Fertigasi – Set Pemasa (Timer)
218
Lakaran Reka Bentuk Sistem Fertigasi Sedia Ada
Rajah 9: Lakaran Reka Bentuk Sistem Fertigasi Sedia Ada Yang Digunakan di Malaysia
Setelah murid mempelajari reka bentuk sistem fertigasi yang sedia ada terdapat di
Malaysia, murid dikehendaki membuat lakaran reka bentuk baharu mengikut kreativiti
dan inovasi masing-masing berdasarkan komponen utama yang digunakan dalam
sistem tersebut.
Lakaran tersebut perlulah dihasilkan dalam bentuk lakaran 2D atau 3D. Lakaran juga
perlu menggambarkan bentuk dan saiz sebenar reka bentuk yang akan dibina.
219
Aktiviti
Langkah 1 - 5.1.3
Guru menayangkan tayangan video atau memberikan beberapa contoh lakaran reka
bentuk sistem fertigasi yang sedia ada digunakan di Malaysia sebagai panduan.
Langkah 2
Berdasarkan kepada reka bentuk sistem fertigasi yang ditunjukkan oleh guru, murid
dikehendaki melakar satu lakaran reka bentuk baharu sistem fertigasi mengikut
kesesuaian dan kreativiti masing-masing. Murid diberi kertas A4 atau kertas lukisan
secara individu untuk digunakan membuat lakaran. Lakaran perlu menggunakan
elemen-elemen reka bentuk yang telah murid pelajari dan dihasilkan dalam bentuk
dua dimensi atau tiga dimensi.
Langkah 3
Lakaran yang telah siap perlu ada label komponen-komponen utama yang digunakan
serta nyatakan sama ada menggunakan bahan-bahan terbuang atau tidak.
Langkah 4
Guru memilih secara rawak hasil lakaran yang dibuat oleh murid untuk
pembentangan.
Guru membuat rumusan secara keseluruhan.

Murid mengisi Jadual KWL. (Lampiran 1)
220
Latihan
Lembaran 1
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:………………………….
Lakaran reka bentuk baharu sistem fertigasi
221
Lampiran 1
Nama Murid :
Tingkatan :
Tajuk :
JADUAL KWL
Pengetahuan (K) Apa yang perlu dipelajari (W) Pembelajaran (L)
*Bahagian pembelajaran (L) diisi selepas sesi PdP berakhir selepas guru
membuat rumusan.
222
UNIT 22
Standard Kandungan

5.1.4 Menganalisis elemen reka bentuk dalam sistem fertigasi.
5.1.5 Menilai lakaran reka bentuk baharu sistem fertigasi
5.1.6 Membina mock-up atau model struktur reka bentuk baharu sistem
fertigasi.
Maklumat Penting

Murid menyiapkan lakaran reka bentuk baharu sistem fertigasi.
223
5.1.4 Menganalisis Elemen Reka Bentuk Dalam Sistem Fertigasi.
Analisis elemen reka bentuk dalam sistem fertigasi
ELEMEN PENERANGAN
Dalam sistem fertigasi, garisan menunjukkan lakaran laluan paip

Garisan
saliran, injap kawalan, dan komponen yang digunakan.
Rupa Rupa menunjukkan gambaran lakaran dalam bentuk 2D.
Bentuk menunjukkan keseluruhan sistem fdertigasi pada pandangan

Bentuk mata sebenar. Bentuk lebih mudah difahami berbanding dengan
lakaran 2D. Contohnya, tangki nutrien dan polibeg.
Lakaran reka bentuk sistem fertigasi yang dapat menunjukkan kesan

Tekstur
rasa dan ekspresi terhadap sesuatu objek yang dilakar.
Saiz menunjukkan perbezaan, jarak atau perbandingan komponen

Saiz
yang digunakan. Contohnya, jarak antara bekas tanaman.
Warna menunjukkan kesan ton pada objek yang dilakar. Sebagai

Warna contoh, lakaran komponen reka bentuk sistem fertigasi yang
menggunakan teknik rendering.
Ruang ditunjukkan untuk memisahkan antara satu komponen dengan

Ruang komponen yang lain. Contohnya, kedudukan komponen dengan
persekitarannya secara ilusi.
Merupakan darjah kecerahan dan kegelapan relatif. Garisan, warna,

tekstur dan bentuk memerlukan perbandingan nilai supaya dapat
Nilai
dilihat dan digunakan untuk menjelaskan objek, bentuk dan ruang
yang diaplikasikan dalam menghasilkan reka bentuk sistem fertigasi.
Jadual 1: Analisis elemen reka bentuk
224
5.1.5 Menilai Lakaran Reka Bentuk Baharu Sistem Fertigasi
Penilaian akan dibuat berdasarkan kepada kriteria seperti berikut:
1. Kecenderungan Inovasi, Kreativiti dan Keaslian Reka Bentuk

Kreativiti idea dalam menghasilkan reka bentuk atau kaedah baharu atau
fungsinya diperbaiki untuk memberi manfaat dalam penggunaan.
2. Kandungan Unsur Simbolik, Emosi, Estetika dan Penampilan

Daya penarik produk yang boleh mempengaruhi pengguna atau membawa mesej
tertentu yang memberikan nilai tambah kepada produk dan pengguna. Ciri-ciri
mesra alam yang terdapat pada reka bentuk produk, sama ada melibatkan
pengguna atau persekitaran.
3. Kecenderungan Fungsi dan Praktikal

Kekuatan bagi memenuhi sasaran penggunaan, keperluan semasa dan
penyelesaian masalah.
4. Kekuatan Kualiti dan Kebolehpasaran

Idea rekabentuk dapat menerangkan kebolehan pembuatan, rupabentuk,
penggunaan bahan, teknologi dan kebolehpasaran.
5. Ergonomik
Memberi keselesaan, kecekapan, keselamatan dan mudah guna kepada
pengguna
225
Aktiviti
Langkah 1 - 5.1.3
Murid menyiapkan lakaran reka bentuk baharu sistem fertigasi yang akan dihasilkan.
Lakaran yang dihasilkan ialah lakaran bermaklumat model struktur fertigasi.
Langkah 2 5.1.4
Guru menunjukkan satu contoh lakaran reka bentuk sistem fertigasi (Lampiran 1).
Murid diminta menyatakan elemen reka bentuk yang digunakan dan membuat
penilaian secara menyeluruh terhadap reka bentuk sistem fertigasi yang ditunjukkan.
Murid menganalisis elemen reka bentuk dalam sistem fertigasi yang dihasilkan
dengan mengisi borang yang disediakan oleh guru. (Lembaran 1)
Langkah 3 - 5.1.5
Murid menilai reka bentuk baharu sistem fertigasi yang dihasilkan dengan mengisi
borang yang disediakan oleh guru. (Lembaran 2)
Langkah 4 - 5.1.6
Murid membina mock-up atau model struktur reka bentuk baharu sistem fertigasi
sebagaimana yang telah dilakar. Peralatan dan bahan disediakan oleh guru atau
yang dibawa sendiri oleh murid.
Sekiranya secara berpasangan, murid perlu memilih salah satu lakaran mereka untuk
menghasilkan sebuah mock-up atau model struktur reka bentuk sistem fertigasi
baharu.
226
Lembaran 1
Latihan
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:………………………….
Borang analisis elemen rekabentuk sistem fertigasi
Bil. Elemen Ya Tidak Keterangan
1 Garisan
2 Rupa
3 Bentuk
4 Tekstur
5 Saiz
6 Warna
7 Ruang
8 Nilai
Jadual 2: Borang analisis elemen
227
Lembaran 2
Nama:…………………………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:………………………….
Arahan : Tandakan (  ) pada kriteria-kriteria yang memenuhi spesifikasi penilaian

yang dibuat.
Borang penilaian reka bentuk baharu sistem fertigasi

Sangat
Bil. Kriteria Baik Memuaskan Lemah
Lemah
Kecenderungan Inovasi,
1 Kreativiti dan Keaslian Reka
Bentuk
Kandungan Unsur Simbolik,

2 Emosi, Estetika dan
Penampilan
Kecenderungan Fungsi dan

3
Praktikal
Kekuatan Kualiti dan

4
Kebolehpasaran
5 Ergonomik
Jadual 3: Borang Penilaian Kriteria Reka Bentuk
228
Lampiran 1
Rajah 1: Reka bentuk sistem fertigasi
229
UNIT 23
Standard Kandungan
fertigasi.
Maklumat Penting
Murid menyambung pembinaan mock-up atau model struktur reka bentuk baharu
sistem fertigasi sebagaimana yang telah dilakar. Peralatan dan bahan disediakan
oleh guru atau yang dibawa sendiri oleh murid. Mock-up atau model yang dibina
hendaklah mengandungi komponen-komponen utama dan mempunyai ciri-ciri setiap
elemen dalam sistem fertigasi. Murid diminta untuk melabelkan komponen pada
model fertigasi yang dibina. Mock-up atau model boleh dihasilkan secara individu
atau berkumpulan.
231
Aktiviti
Langkah 1 - 5.1.6
sebagaimana yang telah dilakar secara individu atau berkumpulan. Peralatan dan
bahan disediakan oleh guru atau yang dibawa sendiri oleh murid.
Langkah 2
Setiap kumpulan perlu memastikan mock-up atau model yang dibina mengandungi
komponen-komponen utama dan mempunyai ciri-ciri setiap elemen dalam sistem
fertigasi dengan mengisi senarai semak yang disediakan oleh guru (Lembaran 1).
232
Lembaran 1
Latihan
Nama Kumpulan: …………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:………………………….
Senarai Semak
Komponen Elemen
Utama
Jadual 1: Borang senarai semak
233
UNIT 24
Standard Kandungan
fertigasi.
Maklumat Penting
Murid menyambung pembinaan mock-up atau model struktur reka bentuk baharu
sistem fertigasi sebagaimana yang telah dilakar. Peralatan dan bahan disediakan
oleh guru atau yang dibawa sendiri oleh murid. Mock-up atau model yang dibina
hendaklah mengandungi komponen-komponen utama dan mempunyai ciri-ciri setiap
elemen dalam sistem fertigasi. Murid diminta untuk melabelkan komponen pada
model fertigasi yang dibina. Mock-up atau model boleh dihasilkan secara individu
atau berkumpulan.
Bagi murid yang menghasilkan mock-up, ujian bagi mengukur tahap keberkesanan
dan menjana keputusan ujian tidak dilakukan. Bagi murid yang menghasilkan model,
ujian bagi mengukur tahap keberkesanan dan menjana keputusan ujian dilakukan.
Sekiranya murid memilih untuk membuat mock-up sahaja, murid mungkin mempunyai
masalah sekiranya ingin menghasilkan produk di tingkatan tiga nanti, jika sekiranya
fertigasi menjadi pilihan gabungan teknologi, mereka tidak mempunyai pengalaman
menghasilkan model fertigasi.
235
Aktiviti
Langkah 1 - 5.1.6
sebagaimana yang telah dilakar secara individu atau berkumpulan. Peralatan dan
bahan disediakan oleh guru atau yang dibawa sendiri oleh murid.
Mock-up direka mengikut saiz objek sebenar. Ia dibina sebelum model atau prototaip
dihasilkan. Ia juga dikenali sebagai model olok -olok. Warnanya mengikut warna asal
bahan yang digunakan dan tidak menggunakan bahan sebenar. Contohnya seperti
warna tanah liat (clay).
Langkah 2
Ujian bagi mengukur tahap keberkesanan dan menjana keputusan ujian tahap
keberkesanan akan dilakukan ke atas model yang dihasilkan.
Langkah 3
Pembentangan hasil kerja oleh individu atau kumpulan.
Penilaian hasil kerja oleh rakan murid berdasarkan kriteria pencapaian yang
disediakan oleh guru (Lampiran 1). Borang penilaian akan disediakan oleh guru
(Lembaran 1). Setiap kumpulan akan mengisi borang penilaian hasil kerja bagi
kumpulan lain.
236
Lembaran 1
Latihan
Nama Kumpulan: …………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:………………………….
Borang Penilaian hasil kerja kumpulan lain.
PENCAPAIAN
BIL PERKARA
1 2 3 4
Semua komponen utama sistem

1.
fertigasi wujud pada mock-up
Elemen yang diperlukan pada mock-up

2.
kelihatan jelas
3. Mengikut lakaran yang dibuat
4. Kekemasan hasil
5. Kesesuaian fungsi berkaitan fertigasi
6. Kreativiti dan innovasi
Jadual 1: Borang analisis elemen
237
Lampiran 1
Jadual di bawah menunjukkan kriteria pencapaian yang boleh dicapai oleh murid :
Tahap Keterangan
Kurang dari 6 komponen fertigasi
Sekurang-kurangnya 3 elemen rekabentuk
1 Mengikut lakaran
Terdapat cantuman komponen yang tidak kemas
Mempunyai sekurang-kurangnya 6 komponen fertigasi utama

Menunjukkan lebih dari 3 elemen rekebentuk
2 Mengikut lakaran
Cantuman komponen kemas
Mempunyai 8 komponen fertigasi

Mempunyai 6 elemen reka bentuk
Mengikut lakaran
3
Cantuman komponen yang kemas
Kreativiti
Mempunyai 8 komponen fertigasi

Mempunyai 6 elemen rekabentuk
Mengikut lakaran
4
Kreatif dan berinnovasi
Cantuman komponen yang kemas
238
MODUL 6
REKA BENTUK FESYEN

UNIT 25
Standard Kandungan
5.2 Reka Bentuk Fesyen
5.2.1 Mentakrifkan reka bentuk fesyen.

5.2.2 Menyenaraikan jenis reka bentuk fesyen
5.2.3 Mengenal pasti teknik cantuman dan penggunaan alatan dalam proses
penyediaan reka bentuk fesyen.
5.2.4 Menghasilkan dua lakaran reka bentuk fesyen
Maklumat Penting
5.2.1 Takrif reka bentuk fesyen

Reka bentuk fesyen merupakan proses pengaplikasian idea bagi menghasilkan
pakaian dan aksesori.
Fesyen merujuk kepada gaya berpakaian, kosmetik, tingkah laku dan sebagainya
yang menjadi kegemaran serta ikutan ramai dan berubah mengikut masa. Reka
bentuk fesyen dalam berpakaian yang dipakai selain daripada menutup tubuh ia
adalah luahan rasa si pemakainya. Malahan merupakan medium komunikasi yang
paling jelas dan berpengaruh. Dengan melihat gaya seseorang berpakaian kita boleh
andaikan status sosial, identiti jantina, etnik dan gaya hidup. Fesyen juga merupakan
sesuatu yang ceria yang menunjukkan ekspresi diri dan juga mengenai pilihan
seseorang. Fesyen boleh membuatkan kita lebih menarik, kreatif dan yakin terhadap
diri apabila berhadapan dengan masyarakat. Setiap orang berhak berfesyen
mengikut kemampuan dan cita rasa tersendiri. Namun begitu, ianya perlu disesuaikan
dengan budaya dan latar belakang masyarakat.
241
Dunia fesyen sentiasa berubah mengikut perkembangan masa dan perubahan cita
rasa pengguna. Reka bentuk fesyen ialah sesuatu yang digunakan untuk
menonjolkan keindahan dan prestij seseorang. Nilai estetika perlu dalam
menonjolkan keindahan dan prestij seiring dengan perkembangan zaman. Nilai itulah
yang kemudian muncul dalam pelbagai reka bentuk fesyen yang sekarang ini terus
berganti setiap tahun dan musim.
5.2.2 Jenis reka bentuk fesyen

Pada hari ini kita boleh melihat pelbagai jenis reka bentuk fesyen dicipta. Jenis reka
bentuk fesyen yang akan dipelajari oleh murid terdiri daripada pakaian dan aksesori.
Contoh jenis reka bentuk fesyen pakaian dan aksesori seperti:
JENIS REKA
BENTUK FESYEN
PAKAIAN AKSESORI
BAJU SELUAR KASUT TALI PINGGANG
SKIRT TUDUNG TOPI JAM
SKAF KERONGSANG
PIN TUDUNG
Rajah 1: Jenis reka bentuk fesyen
242
Gambarfoto 1: Contoh aksesori di pasaran
243
Gambarfoto 2: Contoh aksesori kepala untuk kanak-kanak
244
5.2.3 Teknik cantuman dan penggunaan alatan dalam proses penyediaan reka
bentuk fesyen
Proses reka bentuk fesyen memerlukan teknik cantuman yang bersesuaian mengikut
jenis reka bentuk.
a) Teknik Cantuman
Cantuman ialah proses mencantum, menyambung atau menyatukan kepingan fabrik
atau bahan lain bagi menghasilkan produk reka bentuk fesyen. Antara teknik
cantuman seperti:
JAHITAN
MENGGLU TEKNIK
CANTUMAN SULAMAN
TAMPALAN
Rajah 2: Teknik-teknik dalam cantuman
245
b) Alatan dan Bahan
Alatan dan bahan dalam proses penyediaan reka bentuk fesyen seperti:
Nama/Contoh Alatan
Mesin Jahit Mesin Sulaman Hot Glue Gun
Gunting Glu Pensel
Jarum Kapur Penanda Pita Pengukur
Kertas Perang Kertas Surih Kertas Karbon

Tukang Jahit
PEMBARIS TUKANG JAHIT
Jadual 1: Alatan dan bahan semasa proses penyediaan reka bentuk fesyen
246
Aktiviti
Langkah 1
5.2.1
Guru menunjukkan gambar atau video peragaan fesyen. Guru menyoal murid tentang:
a) Apa yang murid dapat lihat daripada gambar atau video ini ?
b) Senaraikan mengikut jenis apa yg kamu lihat.
Guru mengaitkan jawapan murid dengan tajuk pelajaran hari ini. (guru memberikan
maksud reka bentuk fesyen)
Langkah 2
Murid dibahagikan kepada beberapa kumpulan. Setiap kumpulan diberi sebuah
majalah fesyen. Murid diminta untuk menyenaraikan jenis-jenis reka bentuk fesyen.
Murid berbincang dalam kumpulan masing-masing. Wakil kumpulan diminta
membentangkan hasil perbincangan kumpulan. Guru mengedarkan lembaran kerja
(Lembaran 1) untuk diisi oleh murid. Guru membuat ulasan.
Langkah 3
Murid kekal dalam kumpulan masing-masing. Murid dikehendaki mengenal pasti
teknik cantuman dan menyenaraikan alatan yang digunakan untuk mencantum
produk reka bentuk fesyen tersebut. Guru memilih secara rawak satu kumpulan
membentangkan hasil pembincangan. Guru mengedarkan lembaran kerja (Lembaran
2) untuk diisi oleh murid. Guru membuat ulasan.
247
Lembaran 1
Latihan
Nama: …………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:………………………….
Anda dikehendaki melengkapkan ruang jawapan pada jadual yang disediakan

dengan melekatkan gambar produk (Lampiran 1) yang diberikan mengikut
kategorinya dengan betul.
Pakaian Aksesori
248
Latihan Lembaran 2
Nama: …………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:………………………….
1. Lengkapkan ruang kosong pada rajah di bawah dengan jawapan yang betul.
………………...
……………
MENGGLU ……………...
SULAMAN
………………
2. Lengkapkan ruang kosong pada rajah di bawah dengan jawapan yang betul.
MESIN JAHIT
………………………. ……………………….
MESIN SULAMAN PITA PENGUKUR
ALATAN
…………………… GLU
PENSEL KAPUR PENANDA
…………………………………..
249
Lampiran 1
Jadual 2: Katergori pakaian
250
UNIT 26
Standard Kandungan
5.2.4 Menghasilkan dua lakaran reka bentuk fesyen
Maklumat Penting
5.2.4 Lakaran reka bentuk fesyen

Lakaran merujuk gambar yang dilukis secara kasar. Lakaran merupakan proses
awal yang ringkas dan cepat bagi menterjemahkan idea kepada lukisan dua
dimensi, manakala lukisan tiga dimensi pula melibatkan kerja yang sistematik untuk
mendapatkan kesan dari segi pencahayaan, ton dan warna.
a. Lakaran dua dimensi (2D)
Lakaran dua dimensi (2D) ialah lakaran yang dihasilkan diatas satu permukaan.
Ianya tidak mempunyai isipadu.
Rajah 1: Paparan Grafik 2D
251
b. Lakaran tiga dimensi (3D)
Objek lakaran 3D mempunyai panjang, lebar dan tinggi (kedalaman). Ianya
mempunyai isipadu.
Rajah 2: Paparan Grafik 3D
Proses Menghasilkan Lakaran
Rajah 3: Proses lakaran reka bentuk
252
Rajah 4: Kasut yang telah siap dilakar
Rajah 5: Proses lakaran reka bentuk gaun pengantin
Rajah 6: Contoh lakaran reka bentuk gaun pengantin
253
Aktiviti
Langkah 1
5.2.4
Murid diberikan sekeping kertas A4, guru kemudiannya meminta murid untuk melakar
apa yang sedang difikirkan oleh guru berdasarkan kriteria produk yang berikut:
(Pemikiran kreatif)
a. Produk ini mempunyai pelbagai warna dan corak
b. Ianya dipakai oleh semua golongan wanita, lelaki dan kanak-kanak.
c. Digunakan untuk melindungi kaki
Langkah 2
Setiap murid diberikan sekeping kertas A4 untuk membuat dua lakaran reka bentuk
fesyen yang akan dihasilkan. Murid perlu menggunakan elemen garisan, bentuk dan
warna di dalam lakaran masing-masing. Guru memilih murid secara rawak untuk
membentangkan hasil lakaran yang dipilih. Guru dan murid membuat rumusan.
254
Lembaran 1
Latihan
Nama: …………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:………………………….
Contoh murid ingin menghasilkan seluar longgar.
Contoh Lakaran 1
Pinggang cerut
Kun alur
Rajah 7: Reka bentuk seluar longgar
255
Nama: …………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:………………………….
Contoh Lakaran 2
Pinggang Cerut
bertali
Poket
Rajah 8: Reka bentuk seluar longgar
256
UNIT 27
Standard Kandungan
5.2.5 Menganalisis Elemen Dalam Reka Bentuk Fesyen
Maklumat Penting
5.2.5 Analisis Elemen Dalam Reka Bentuk Fesyen

Elemen dalam reka bentuk fesyen yang lazim digunakan:
a. Garisan
Garisan boleh diolah dalam reka bentuk fesyen untuk mencipta rupa, jalinan, ton,
corak dan untuk menimbulkan bentuk, ruang dan pergerakan.
Contoh garisan dalam fesyen:
- Garisan melintang adalah gambaran perasaan tenang dan statik.
- Garisan menegak menggambarkan kuasa dan gaya, garisan condong
sebagai gerakan, tindakan, dan perubahan.
- Garisan melengkung atau berbentuk ‘S’ adalah gambaran senyap, tenang
dan perasaan berahi.
b. Bentuk
Bentuk merupakan salah satu elemen penting dalam reka bentuk fesyen kerana ia
mempunyai perkaitan dengan nilai komersial sesuatu produk reka bentuk fesyen.
c. Rupa
Rupa dibentuk apabila garisan bercantum. Rupa merujuk kepada ruang yang
dikelilingi oleh garisan, warna dan nilai (tona). Ia juga merujuk kepada elemen yang
berbentuk dua dimensi (2D) dan rata.
257
d. Warna
Warna adalah elemen yang memberi pelbagai erti dan boleh mempengaruhi perasaan
individu. Pemilihan warna untuk pakaian dan aksesori dapat membina imej dan
keyakinan diri
Rajah 1: Elemen warna dalam reka bentuk fesyen
e. Tekstur
Merujuk kepada struktur dan keadaan permukaan yang boleh dirasai melalui sentuhan
dan visual seperti licin, kasar, dan lain-lain.
f. Nilai
Merujuk kepada impak terang atau gelap sesuatu tona atau warna.
g. Ruang
Ruang ialah kawasan kosong disekeliling objek, jarak antara dua objek atau rongga
dalam sesuatu objek.
h. Saiz
Saiz merujuk kepada ukuran atau dimensi bagi sesuatu objek.
258
Analisis Elemen Reka Bentuk Fesyen
Penilaian terhadap produk sangat penting ,jadi untuk membuat penilaian tersebut
beberapa elemen dalam reka bentuk fesyen perlu dianalisis. Analisis ini perlu
dilakukan untuk mendapatkan hasil yang terbaik.
Antara kriteria yang perlu dianalisis ialah fungsi produk, kesesuaian bahan, estetik,
kepelbagaian warna,garisan dan bentuk.
kriteria Keterangan
Fungsi Produk  Adakah produk tersebut praktikal digunakan untuk

menjalankan fungsinya dengan baik dan berkesan.
 Fungsi tambahan dan adakah ia diperlukan.
 Kebaikan-kebaikan tentang fungsi produk juga sangat
perlu dinyatakan.
Kesesuaian Bahan  Apakah bahan yang digunakan sesuai dengan fungsi

sesuatu produk, praktikal dan selamat digunakan.
Estetik  Adakah bentuk yang dilihat dari sudut gaya,

berketrampilan dan mutu kemasan dilaksanakan
sebaik-baiknya.
 Penilaian berkaitan dengan bentuk estetik seperti
bahan yang indah (sedap dipandang), warna yang
menawan dan rupa yang menyenangkan.
Kepelbagaian  Berkaitan dengan tawaran warna yang ada pada

Warna sesebuah produk.
 Adakah warna yang digunakan merupakan warna
yang menjadi trend semasa?
Garisan  Adakah garisan atau corak yang dipilih mengikut trend

semasa dan ianya bersesuaian dengan budaya
sesuatu masyarakat.
Bentuk  Analisis produk dari segi bentuk ianya berkait secara

langsung dengan bentuk luaran produk atau
penampilan visual sesuatu produk.
 Kriteria ini sebenarnya ingin menjelaskan sama ada
bentuk dan rupa bertepatan dengan tujuan sebenar
sesuatu reka bentuk itu dirancang atau sebaliknya.
Jadual 1: Analisis elemen reka bentuk fesyen
259
Contoh menganalisis elemen reka bentuk fesyen:
CONTOH : KASUT
Bentuk :
Elemen bentuk dalam lakaran

reka bentuk fesyen menunjukkan
lebih daripada satu permukaan
dan mempunyai ruang.
* pereka perlu memahami

Garisan :
bentuk kaki dan tujuan si
Elemen garisan dalam lakaran pemakai sebelum membuat
reka bentuk fesyen menunjukkan lakaran reka bentuk fesyen.
cantuman yang mempunyai
ukuran,panjang dan jarak.
* garisan melengkung yang

digunakan pada reka bentuk
fesyen menghasilkan kesan visual
bentuk kasut si pemakai .
Warna:
Memberi kesan kepada mata, emosi dan psikologi

Rajah 2: Reka bentuk kasut orang yang melihat dan menggunakannya, mengikut
kesesuaian objek, acara, kegunaan dan kehendak
pelanggan.
* warna terang dan jelas yang digunakan pada reka

bentuk kasut tersebut memberikan kesan psikologi
ceria dan bersemangat.
260
Rajah 3: Contoh menganalisis Elemen Reka Bentuk Pada Beg
Rajah 4: Contoh menganalisis Elemen Reka Bentuk Pada Apron
261
Aktiviti
Langkah 1
5.2.5
Guru menunjukkan satu produk reka bentuk fesyen (Lampiran 1). Murid diminta
memberikan pandangan tentang gambar tersebut seperti fungsinya, warna,
kesesuaian bahan, garisan dan bentuk.
Langkah 2
Guru mengaitkan jawapan murid dengan tajuk pelajaran hari ini. Murid dibahagikan
kepada beberapa kumpulan. Setiap kumpulan diberi sekeping kertas yang
mengandungi gambar produk reka bentuk fesyen. Murid diminta menganalisis produk
reka bentuk berkenaan dari aspek garisan, warna dan bentuk (Lampiran 2).
Langkah 3
Murid berbincang dalam kumpulan masing-masing tentang perincian elemen reka
bentuk fesyen. Wakil kumpulan diminta membentangkan hasil perbincangan
kumpulan. Guru membuat ulasan. Guru mengedarkan lembaran 1 dan 2 untuk diisi
murid sama ada secara individu atau kumpulan.
262
Lembaran 1
Latihan
Nama: …………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:………………………….
Berdasarkan reka bentuk fesyen di bawah senaraikan elemen reka bentuk fesyen
yang telah anda pelajari.
Gambarfoto 1: Reka bentuk beg Gambarfoto 1: Reka bentuk kasut
Elemen Keterangan
Jadual 2: Borang elemen dan keterangan reka bentuk
263
Lembaran 2
Nama: …………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:………………………….
Berdasarkan gambar produk pada lampiran 2, huraikan setiap elemen reka bentuk
fesyen berikut ke dalam jadual yang disediakan di bawah.
Elemen Warna Garisan Bentuk
Produk
Lekatkan gambar di sini
264
Lampiran 1
Contoh produk ialah topi.
Gambarfoto 3: Reka bentuk topi
265
Lampiran 2
Gambarfoto 3: Reka bentuk fesyen
266
UNIT 28
Standard Kandungan
5.2.6 Membincangkan Jenis Bahan Dalam Reka Bentuk Fesyen Berdasarkan

Lakaran
5.2.7 Menghasilkan Reka Bentuk Fesyen Berdasarkan Lakaran Yang Dipilih
Maklumat Penting
5.2.6 Jenis Bahan Dalam Reka Bentuk Fesyen Berdasarkan Lakaran

Bahan-bahan (aksesori pada produk fesyen) yang boleh digunakan seperti:
a. Fabrik - Bahan asas dalam reka bentuk fesyen ialah fabrik. Jenis fabrik yang
biasa digunakan ialah kapas, jeans, broked, satin dan sebagainya.
b. Benang - Benang digunakan untuk menjahit sama ada dengan tangan atau
mesin jahit. Ukuran benang adalah pelbagai iaitu daripada kecil hingga besar.
c. Pita perekat/ Velkro - Terdiri daripada dua bahagian iaitu bahagian bergerigi
kasar dan bergerigi halus.
d. Kancing - Ada beberapa jenis kancing seperti kancing kemeja dan kain.
Ukurannya pelbagai iaitu daripada kecil hingga besar.
e. Butang hiasan - Pelbagai saiz dan bentuk.
f. Getah - Pelbagai saiz dan ketebalan
g. Tali - Tali senar elastik, satin, nilon, poliester
h. Bahan trimin - Pita siku, renda, pita brid, pita jalur serong tepat.
i. Bunga reben - Pelbagai saiz dan jenis
j. Manik / beads - Pelbagai bentuk, warna, saiz dan reka bentuk.
k. Gam - Gam biasanya digunakan untuk cantuman aksesori dalam reka bentuk
fesyen. Antara jenis gam yang selalu digunakan ialah gam stick hot glue, gam
fabric dan PVA.
267
l. Kain gam atau interfacing Backing material - Terdapat dalam pelbagai saiz
bergantung kepada jenis kegunaan pada reka bentuk fesyen. Contoh kegunaan
kain gam ialah pada:
 Leher baju iaitu menjadikan leher baju terletak dengan elok
 Untuk bahagian hadapan tudung
 Untuk bahagian beg supaya mempunyai bentuk yang cantic
 Pinggan seluar atau lengan baju
 Untuk kerja sulaman ringkas berkomputer.
m. Dawai - Dawai halus atau dawai lembut juga biasanya digunakan untuk
menghasilkan aksesori.
n. Kain felt - Kain felt juga biasanya digunakan untuk membuat reka bentuk
aksesori.
Jenis bahan yang boleh digunakan dalam reka bentuk fesyen
Fabrik Felt
Kancing Butang hiasan
268
Lapik dalam / Interfacing Bunga reben
Tali Benang
Manik/ Beads Bahan trimin
Pita perekat/ velkro Gelang getah
Dawai bunga
Jadual 1: Jenis bahan untuk reka bentuk fesyen
269
5.2.7 Menghasilkan Reka Bentuk Fesyen Berdasarkan Lakaran Yang Dipilih
Berikut adalah contoh lakaran reka bentuk fesyen yang dipilih untuk dihasilkan murid.
Kun alur
Rajah 1: Lakaran reka bentuk seluar longgar
270
Aktiviti
Langkah 1 – 5.2.6
Guru memaparkan gambar reka bentuk fesyen (Lampiran 1). Murid dikehendaki
menyenaraikan bahan yang digunakan untuk menghasilkan produk tersebut.
a) Apa yang murid tahu
b) Apa yang murid Nampak
Langkah 2
Guru mengaitkan jawapan murid dengan tajuk pelajaran hari ini. Murid dibahagikan
kepada beberapa kumpulan. Setiap kumpulan diberi sekeping kertas sebak dan
sejenis produk reka bentuk fesyen (Lampiran 1). Murid berbincang dalam kumpulan
masing-masing tentang bahan yang digunakan untuk menghasilkan produk tersebut.
Murid juga dikehendaki membincangkan kebaikan dan kelemahan menggunakan
bahan tersebut. Wakil kumpulan diminta membentangkan hasil perbincangan
kumpulan. Guru membuat ulasan.
Langkah 3
Setiap murid dikehendaki menghasilkan mock-up, model atau produk sebenar reka
bentuk fesyen yang telah dilakarkan dalam topik lakaran reka bentuk fesyen sebelum
ini. Saiz mock up, model atau produk sebenar dan bahan yang digunakan untuk
menghasilkan mock-up adalah bergantung kepada murid.
Setelah memilih lakaran reka bentuk fesyen pakaian yang ingin dihasilkan, murid
akan mengikut langkah contoh membuat pakaian seperti di lampiran 2.
Contoh menghasilkan aksesori seperti di lampiran 3.
271
Lembaran 1
Latihan
Nama: …………………………………………………………………………..
Kelas:……………………………………… Tarikh:………………………….
Murid akan menampal contoh reka bentuk fesyen yang dipilih untuk dihasilkan.
272
Lampiran 1
Contoh reka bentuk fesyen.
Gambarfoto 1: Pelbagai jenis reka bentuk fesyen
273
Lampiran 2
Langkah membuat pakaian
MENGUKUR MENDRAF POLA MENANDA
MENEKAN/
MENGGUNTING MENCANTUM
KEMASAN
PRODUK SIAP
Rajah 2 Proses pada peringkat pembuatan mock-up, model atau produk fesyen
Contoh: Seluar longgar
Langkah 1: Mengukur – ukuran melibatkan pinggang, punggung, panjang

cawat/kelengkang dan labuh seluar
Rajah 3: Mengambil ukuran bagi seluar longgar
Sumber Internet:
https://www.google.com/search?q=mengambil+ukuran+seluar+longgar&oq=mengambil+ukuran+seluar+lo
nggar&aqs=chrome..69i57.6023j1j8&sourceid=chrome&ie=UTF-8
274
Langkah 2: Mendraf pola
Garis asas dibuat sebelum murid mendraf pola.
Rajah 4: Membuat garis asas pola seluar longgar
275
Contoh penggunaan alatan dan bahan semasa mendraf pola.
Gambarfoto 2: Penggunaan alatan dan bahan semasa mendraf pola
276
Langkah dan butiran kerja mendraf dan menanda pola
1- 2 = labuh seluar
1- 3 = jarak pinggang ke pinggul
1- 4 = jarak kelengkang
1-5 = ukuran pinggul ÷ 4 + 2 cm

(garis pinggang bahagian
hadapan)
3-6 dan 4-7 = 1-5
sambungkan 5,6 dan7
7-8 = 7.0 cm
5,6, 8 disambung untuk

membentuk garis kelengkang
hadapan
2-9 = ukuran lebar kaki seluar . ÷ 2
8-9 = garis kelim seluar
1-10 = ukuran pinggul ÷ 4 + 3 cm

(garis pinggang bahagian
belakang)
Gunting 3-11 dan 4-12 = 1-10
2 keping
12-13 = 5.0cm
10,11,13 = garis kelengkang

belakang
2-14 = ukuran lebar kaki seluar ÷ 2
13-14 = garis kelim seluar
14-9 = garis kelepet kaki seluar
5 –15 = Naikkan 1.5cm
Rajah 5: Pola seluar longgar
277
Susun atur pola
Bahagian 1 Bahagian 2
Rajah 6: Susun atur pola seluar longgar
1. Bentang fabrik
2. Letakkan pola bahagian 1 dan bahagian 2 ke atas fabrik dan potong fabrik
mengikut pola.
278
Cara Mencantum Fabrik Yang Telah Siap Dipotong
Sebelah dalam fabrik Sebelah dalam fabrik
Bahagian 1 Bahagian 2
Rajah 7: Contoh bahagia fabrik yang siap dipotong
1. Lapiskan bahagian 1 dengan bahagian 2, pastikan bahagian dalam fabrik

berada di bahagian luar seperti pada rajah 7
279
Sebelah dalam fabrik
Rajah 8: Fabrik yang telah siap dilapis

.
280
2. Jahit a ke c dan b ke d.
Rajah 9: Bahagian kelengkang

yang telah siap dijahit
281
3. Buka dan bentangkan seluar longgar seperti di bawah.
Rajah 10: Bahagian yang akan dijahit
4. Jahit no 1
5. Jahit kelepet no. 2 dan masukkan getah. (Tali boleh digunakan untuk
menggantikan getah)
6. Jahit kelepet no 3
282
7. Jahit kun alur pada kedua-dua kaki seluar seperti dalam rajah di bawah.
Rajah 11: Reka bentuk seluar longgar yang telah siap
283
Lampiran 3
Contoh menghasilkan reka bentuk aksesori
Cara
membuat
rantai leher
4
Gambarfoto 3: Langkah membuat rantai leher
284
Cara membuat
pin rambut
6
Gambarfoto 4: Langkah membuat pin rambut
285
Gambarfoto 5: Contoh mock-up atau produk reka bentuk fesyen
286
PANEL PENULIS
1. Faizah binti Ismail Bahagian Pembangunan Kurikulum

2. Halim bin Jajuli Bahagian Pembangunan Kurikulum
3. Zainal Abidin bin Ismail Bahagian Pembangunan Kurikulum
4. Abd Samad bin Hanif Universiti Pendidikan Sultan Idris (UPSI)
5. Dr. Zaliza binti Hanapi Universiti Pendidikan Sultan Idris (UPSI)
6. Ismail bin Rosdi Majlis Rekabentuk Malaysia (MRM)
7. Farizzah binti Mohd Razali SMK Putrajaya Presint 16 (1)
8. Hami’at bin Semahon SMK Cochrane Perkasa, Kuala Lumpur
9. Hasliza binti Abdullah SMK Putrajaya Presint 9 (2)
10. Maryam binti Mohamad Yusoff SMK Jalan Reko, Kajang, Selangor
11. Mazlina binti Abd Rahman SMK Putrajaya Presint 8 (1)
12. Mohamad Al Mizan bin Mohd Nawee SMK Seri Selayang, Selangor
13. Mohd Ismail bin Abdul Rahim SMK Bandar Tun Hussein Onn 2, Selangor
14. Mohd Ridzuan bin Fadzil SMK Dengkil, Selangor
15. Mokhtar bin Yaacob SMK Darulaman, Alor Setar, Kedah
16. Nathan A/L Balakhrisnan SMK Bukit Baru, Melaka
17. Noraini binti Zakaria SMK Putrajaya Presint 9 (2)
18. Noorazzima binti Mohamad Nor SMK Putrajaya Presint 8 (1)
19. Nur Fadia binti Mohamed Radzuan Sekolah Sukan Bukit Jalil
20. Rosni binti Awang SMK Putrajaya Presint 14 (1)
21. Rusni binti Khamis SMK Sierramas, Sg. Buloh, Selangor
22. Sarifah binti AB Rahman SMK (P) Jalan Ipoh, Kuala Lumpur
23 Sukarno bin Abd Hamid SMK Tajar, Langgar, Kedah
287
Bahagian Pembangunan Kurikulum
Kementerian Pendidikan Malaysia
Aras 4 – 8 Blok E9, Kompleks Kerajaan Parcel E,
62604 Putrajaya
Tel:03-8884 2000 Fax: 03-8888 9917
http://bpk.moe.gov.my

Buku Panduan PDP RBT Tingkatan 1 PDF

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Judul Asli

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

Buku Panduan PDP RBT Tingkatan 1 PDF

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA

KURIKULUM STANDARD SEKOLAH MENENGAH

BUKU PANDUAN PdP

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

KURIKULUM STANDARD SEKOLAH MENENGAH

BUKU PANDUAN PdP

Bahagian Pembangunan Kurikulum

Hak Cipta Terpelihara. Tidak dibenarkan mengeluar ulang mana-mana bahagian

BAHAWASANYA Negara kita Malaysia mendukung cita-cita hendak:

MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh

KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN

“Pendidikan di Malaysia adalah suatu usaha berterusan ke arah lebih

Sumber: Akta Pendidikan 1996 (Akta 550)

Bahagian Pembangunan Kurikulum (BPK), Kementerian Pendidikan Malaysia

Mewakili tajuk yang merangkumi aspek

Mewakili sub tajuk yang diajar untuk diukur dan

Maklumat Penting Mengandungi maklumat yang berkaitan tajuk

Langkah kerja yang perlu dilakukan oleh guru

Untuk menguji sejauh mana murid dapat

1.1 Dunia Reka Bentuk

1.1.1 Mentakrif reka bentuk dan Teknologi

1.1.1 Takrif reka bentuk dan teknologi

Apakah elemen reka bentuk?

Garisan halus Garisan tebal Garisan beralun Garisan berduri

Garisan bergerigi Garisan berpancar Garisan berbulu Garisan berbiji

Garisan berlingkar Garisan Zig zag Garisan Putus-putus Garisan berserabut

(2D) dan rata.

Rajah 1: Contoh-contoh rupa

Rajah 2: Contoh-contoh bentuk asas 3D

Jadual 2: Contoh-contoh tekstur

Rajah 3: Roda warna

ii) Warna sejuk - Warna lembut

Rajah 4: Kategori warna

Rajah 5: Nilai kecerahan dan kegelapan bagi menimbulkan kesan

Gambarfoto 1: Rongga dalam sesuatu objek

Saiz merujuk kepada ukuran atau dimensi bagi sesuatu objek.

Gambarfoto 2: Keluasan yang menunjukkan saiz

Merujuk kepada kesamaan, perhatian atau tumpuan pelbagai elemen yang

Rajah 6: Contoh keseimbangan

Rajah 7: Contoh pergerakan

Rajah 8: Pola atau corak yang berulang-ulang dan lengkap

Gambarfoto 3: Penekanan dari segi warna

Gambar foto 4: Reka bentuk yang mudah difahami

Gambarfoto 5: Kontras dari segi warna

Gambarfoto 6: Penggunaan pelbagai gaya, nilai dan idea

Gambarfoto 7: Kesatuan warna, objek dan rupa

Gambarfoto 8: Gaya yang sesuai dan seimbang

Isikan ruang yang kosong dengan perkataan yang diberikan di bawah.

Aktiviti ini boleh dijadikan contoh pentaksiran TP1.

gabungan idea impak

1. Reka bentuk ialah …………………..………tentang penghasilan idea secara

2. ………………………………… adalah pengetahuan yang mengaplikasikan sains

3. Reka bentuk dan teknologi adalah …………………………………….. pengetahuan

Gambarfoto di bawah ialah sebuah kotak yang telah dihasilkan. Lengkapkan

Aktiviti ini boleh dijadikan contoh pentaksiran TP1 dan TP2.

Merujuk kepada pelbagai elemen yang

Prinsip Reka Keterangan Contoh

Merujuk kepada penyusunan sesuatu

Reka bentuk yang menunjukkan intipati atau

Menunjukkan aplikasi penggunaan pelbagai

1. Gambarfoto di bawah dapat menggambarkan prinsip reka bentuk. Lengkapkan

Reka Bentuk Botol

Impak Kepada Kehidupan Menghasilkan Produk