ΤΣΩΝΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ
ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΒΟΥΛΗΤΙΚΕΣ ΤΕΛΙΚΕΣ ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤ1ΚΕΣ ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΤΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ
ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΕΣ ή ΠΑΡΑΧΩΡΗΤΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ

1. ΕΙΔΙΚΕΣ (Ξεκινούν με: ότι, πως, που. Χρησιμοποιούνται ως αντικείμενο, υποκείμενο,

επεξήγηση)
1. Βλέπω πως προετοιμάστηκες καλά Δεν ήξερα ότι ήσουν εκεί
. Θα σας αποδείξω ότι έχω δίκαιο Είμαι βέβαιος ότι θα νικήσετε
. Είναι κρίμα που δε σε κάλεσαν.(Αντικείμενο)
2. Διαδόθηκε ότι θα φτάσει απόψε (= διαδόθηκε η άφιξή του).
Φαίνεται πως θα βρέξει Είναι ψέμα Ότι αυτός άρχισε τον καβγά.(Υποκείμενο)
3.Πήραμε μια ευχάριστη είδηση, ότι ο αδελφός μου πέτυχε στο Πανεπιστήμιο
. Κανείς δεν το ήξερε αυτό, πως ο πατέρας του δεν ήταν Έλληνας
. Ένα μόνο με πονούσε, που ήμουν ακόμα μικρός. (Επεξήγηση)

2. ΒΟΥΛΗΤΙΚΕΣ (Ξεκινούν με: να. Χρησιμοποιούνται ως αντικείμενο, υποκείμενο, επεξήγηση)

1. Θέλω να προοδεύεις(= Την πρόοδό σου). Δεν μπορώ να περιμένω πια

. Είχα σκοπό να μην φύγω
.Είμαι πρόθυμος να πληρώσω τη ζημιά .(Αντικείμενο)
2. Χρειάστηκε να αλλάξω μερικά πράγματα(= έγινε η αλλαγή μερικών...).
Πρέπει να είσαι προσεκτικός .Απαγορεύεται να μπείτε μέσα(= η είσοδος).(Υποκείμενο)
3. Είχε μια παράλογη απαίτηση, να τον αγαπούν πρώτα οι άλλοι(= δηλαδή να τον...).
Σπάνια το ήθελε αυτό, να μένει μόνος στο σπίτι . Ένα μόνο δεν ξέρω, να λέω ψέματα.(Επεξήγηση)

3. ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ (Ξεκινούν με: μη, μήπως. Χρησιμοποιούνται ως αντικείμενο ή επεξήγηση)

1. Φοβούμαι μήπως αρρωστήσεις(= φοβούμαι την αρρώστια σου).

Κοίταξε μην κάνεις λάθος.
Πρόσεξε μήπως δεν έρθει η επιταγή
. Πάρτε τα μέτρα σας μήπως ξαναγίνουν τα ίδια.(Αντικείμενο)
2. Τον βασάνιζε ένας μεγάλος φόβος, μήπως το μάθει ο πατέρας του(= δηλαδή μήπως το μάθει...).
Κάθε μέρα είχε την ίδια αγωνία, μήπως τον διώξουν από τη δουλειά
. Κυρίως αυτό με ανησυχεί, μήπως δε μου φτάσει ο χρόνος
. Ένα μόνο τον τρόμαζε στη μάχη, μην πιαστεί αιχμάλωτος.(Επεξήγηση)

4. ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ (Ξεκινούν με: ποιος, πόσος, τι, πού, πότε, πώς, αν κτλ.

Χρησιμοποιούνται ως αντικείμενο, υποκείμενο, επεξήγηση)

1. Ρωτούσε τι θέλουμε
. Ξέρω πόσο ενδιαφέρεσαι
. Δεν έχω ιδέα τι μου λέτε, κύριε! Απορώ πώς θα τα καταφέρει
. Σκέφτομαι ποιος θα με αντικαταστήσει.(Αντικείμενο)
2. Είναι ζήτημα αν δούλεψε μια ώρα
. Δεν είναι βέβαιο αν θα πάμε εκδρομή στην Αθήνα
. Είναι παράξενο πώς εργάζεται το μυαλό μας.(Υποκείμενο)

1
ΤΣΩΝΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

3. Στην απορία μου, που θα βρούμε τα χρήματα , δεν απάντησε κανείς.(Επεξήγηση)

5. ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ (Ξεκινούν με: όποιος, που, όσος, ό,τι κλπ. Χρησιμοποιούνται ως αντικείμενο,
υποκείμενο, κατηγορούμενο, επιθετικός προσδιορισμός και γενική προσδιοριστική)
1. Όποιος πεινάει καρβέλια ονειρεύεται (= ο πεινασμένος).(Υποκείμενο)
2. Μην κάνεις ό,τι δεν πρέπει.(Αντικείμενο)
3. Στην εποχή μας είσαι ό,τι δηλώσεις.(Κατηγορούμενο)
4. Πέταξαν τα ροδάκινα που σάπισαν(= τα σάπια)(Επιθετικός προσδιορισμός).
5. Ν’ ακούς τη γνώμη όποιου σε αγαπά(= εκείνου που σε αγαπά)(Γενική κτητική).

6. ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ (Ξεκινούν με: γιατί, επειδή, αφού, που κλπ. Χρησιμοποιούνται

ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί της αιτίας)

Η νεράιδα λυπόταν, γιατί δεν ήταν όμορφη

. Θύμωσε, επειδή του μίλησαν άσχημα
. Σου τα χρωστώ όλα, α φ ο ύ χ ω ρ ί ς ε σ έ ν α δ ε θ α ' κ α ν α τ ί π ο τ ε
. Χαίρομαι, π ο υ μ ο υ έ γ ρ α ψ ε ς α μ έ σ ω ς
. Α ς σ υ ν ε χ ί σ ο υ μ ε τ η συζήτηση, μια και το ζητάτε
. Ας ρωτήσουμε τον αδελφό του, γιατί αυτός μόνο θα ξέρει

7. ΤΕΛΙΚΕΣ (Ξεκινούν με: για να, να. Χρησιμοποιούνται ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί του
σκοπού)

Πήγε να φέρει το βιβλίο του(= για να φέρει). Έτρεχε, για να μη χάσει το τρένο
. Έπρεπε να ήσουν εκεί, για να τον έβλεπες Ήρθε, αλλά δεν είχα χρήματα, για να της έδινα
.
8. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΕΣ (Ξεκινούν με: ώστε να, για να, που, να. Χρησιμοποιούνται ως
επιρρηματικοί προσδιορισμοί που δείχνουν αποτέλεσμα ή συμπέρασμα)

Μιλά τόσο σιγά, ώστε δεν ακούεται καθόλου . Είναι τέτοιος άνθρωπος, που τον αγαπούν όλοι
. Το αστείο ήταν τόσο άνοστο, ώστε δε γέλασε κανείς . Είναι τόσο σκληρός, ώστε τίποτε δε θα τον
συγκινούσε . Έχει τόσα χρόνια να με δει, που δε θα με θυμάται. Δεν είναι ανόητος, να τα πει όλα
. Σε γέλασα τόσες φορές, ώστε να μη με πιστεύεις . Κανείς δεν είναι τόσο δυνατός, για να μπορεί τα
πάντα . Κουράστηκε πολύ χτες, για να μην έρθει σήμερα στην ώρα του

.9. ΥΠΟΘΕΤΙΚΕΣ (Ξεκινούν με: εάν, αν. Χρησιμοποιούνται ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί που
δείχνουν την προϋπόθεση για κάτι )
Αν είστε φίλοι , να μείνετε. Αν θα πάτε στο χωριό, θα περάσετε ωραία.
Αν άκουε τον πατέρα του, θα ήταν σήμερα σπουδαίος άνθρωπος. Αν είχες διαβάσει τα
μαθήματά σου, τώρα θα ήσουν ήσυχος. Αν άνοιγες αυτό το μαγαζί, θα μπορούσες να κερδίσεις
πολλά. Αν τον κοίταζες, χαμήλωνε το βλέμμα. Αν βρέξει, θα μείνουμε στο σπίτι.
Αν πάω στην Καβάλα, θα επισκεφτώ οπωσδήποτε και τους Φιλίππους.

10. ΧΡΟΝΙΚΕΣ (Ξεκινούν με: όταν, ενώ, καθώς, αφού, πριν, μόλις, προτού, ώσπου, άμα κλπ.
Χρησιμοποιούνται ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί του χρόνου)
Όταν δουλεύει , χαίρεται. Ενώ τραγουδούσε, έπαιζε κιθάρα.
Όποτε πεινούσε, ζητούσε να φάει. Σαν τα' μαθε όλα, άλλαξε γνώμη.
Αφού δεν έρχονται αυτοί, θα πάμε εμείς. Πριν (να) φύγει, συμφιλιώθηκε με τον αδελφό του.
Μόλις άκουσε τα νέα, έτρεξε να τα πει στη θεία του. Θα τα ξοδέψει όλα, ώσπου να μην του μείνει δεκάρα.
Της υποσχέθηκε γάμο, άμα γυρίσει από το μέτωπο ζωντανός.

11. ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΕΣ ή ΠΑΡΑΧΩΡΗΤΙΚΕΣ (Ξεκινούν με: εάν και, αν και, ενώ, μόλο που,
μολονότι, παρόλο που-Και αν, κι αν ακόμα, και να, που να κλπ . Χρησιμοποιούνται ως

2
 ΤΣΩΝΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

επιρρηματικοί προσδιορισμοί που δείχνουν ισχυρή αντίθεση σε σχέση με το περιεχόμενο της κύριας
πρότασης ή την ενδεχόμενη υποχώρηση σε κάτι)

1.Αν και είχε παιδιά , έμεινε στο τέλος μόνος. Ενώ δεν είναι πλούσιος, ζει πολύ ευτυχισμένος.
Ζει πολύ ευτυχισμένος, κι ας μην είναι πλούσιος Αποφάσισα να πάω, μόλο που δεν το ήθελα καθόλου
.Και που τον προσκάλεσαν, πάλι δεν πήγε. Θα έπρεπε να τον καλέσει το μεσημέρι,
μολονότι αυτό δεν του ήταν ευχάριστο.
2. Και αν ακόμη δεχτείς, πρέπει να τους πεις τις αντιρρήσεις σου.
Κα ι ν α μ η μ ο υ τ ο ' λ ε γ ε ς , ε γ ώ θ α περνούσα. Εγώ δεν πάω, που να χαλάσει ο κόσμος
. Δεν πέρασες ποτέ, ας ήταν και για λίγο. Μια στιγμή να μην πρόσεχες, ήταν ικανός να φωνάζει
μια ώρα. Δεν υπάρχει λόγος να φύγουμε, κι αν ακόμα δεν έχουμε εργασία.

12. ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ (Ξεκινούν με: όποιος, όσος, όπως, όπου κλπ. Χρησιμοποιούνται
ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί που δείχνουν τόπο, τρόπο, χρόνο, ποσό, συμφωνία, εναντίωση,
παρομοίωση)
Πήγαινε όπου σε στείλουν(= εκεί όπου σε στείλουν). Να έρθεις όποια ώρα θέλεις(= να έρθεις εκείνη την
ώρα που θέλεις...). Τακτοποίησέ τα όπως νομίζεις (= έτσι όπως νομίζεις).
Όσα δίνεις , τόσα παίρνεις. Φάε, πιες και πλήρωσε όσο θέλεις(= τόσο όσο...). Θα δεχτώ μόνο έτσι,
όπως σου είπα ή Θα δεχτώ μόνο όπως σου είπα(= με τους όρους που σου είπα). Δε θα πάθουμε
τίποτε, όσο κι αν το θέλουν(= μολονότι το θέλουν). Χωρίς αυτά δεν πάμε πουθενά,
όπως δεν πάει χωρίς όπλο στον πόλεμο ο στρατιώτης.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Όλες οι επιρρηματικές δευτερεύουσες προτάσεις χωρίζονται πάντοτε από την κύρια
πρόταση με κόμμα (εξαιρούνται οι αναφορικές επιρρηματικές, οι οποίες συνήθως αλλά
όχι πάντα παίρνουν κόμμα). Αντίθετα οι ονοματικές δευτερεύουσες προτάσεις χωρίζονται με
κόμμα μόνο, όταν έχουν θέση επεξήγησης.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
1) Στις παρακάτω φράσεις να βρείτε τις προτάσεις και να δηλώσετε τον τρόπο σύνδεσής τους.

 Όταν απειλείται η ελευθερία σου, όταν αγωνίζεσαι για την επιβίωσή σου, όταν κινδυνεύει η παγκόσμια ισορροπία
δεν έχεις άλλη επιλογή.
 Προσπάθησα να τον αποφύγω, γιατί θα αισθανόμουν τρομερή αμηχανία, αν τον συναντούσα.
 Έκανε φοβερή προσπάθεια όλο αυτό το διάστημα και τελικά οι προσπάθειές του έφεραν αποτέλεσμα.

2) Στις παρακάτω φράσεις να συμπληρώσετε τα κενά με τον κατάλληλο από τους παρακάτω συνδέσμους:
γιατί, όταν, ότι, ή, αλλά, για να.

 Διάλεξε θέλεις να πάμε θέατρο …… να γυρίσουμε σπίτι;

 Ανακοινώθηκε …… θα γίνουν απολύσεις στην εταιρία άμεσα.
 Η μάχη μπορεί να κερδήθηκε …… χάθηκε ο πόλεμος.
 Θέλω να με κοιτάτε στα μάτια …… σας μιλάω.
 Προετοίμασε κατάλληλα το στρατό του …… επιτεθεί στον αντίπαλο.
 Δεν μπόρεσε να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις των εξετάσεων …… δεν ήταν κατάλληλα προετοιμασμένος.

3) Στις παρακάτω φράσεις να αναγνωρίσετε τις δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις και

να δηλώσετε το είδος τους και το συντακτικό τους ρόλο.

 Κατά την διάρκεια της νύχτας ήρθε η είδηση ότι ο στρατός υποχώρησε μετά τη μάχη.
 Οφείλεις να ακούσεις τις συμβουλές του γιατρού σου.

3
 ΤΣΩΝΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

 Μετά τις τελευταίες εξελίξεις ανησυχούσε διαρκώς μήπως χάσει τη θέση του.
 Διάβασα στην εφημερίδα ότι τη φωτιά την έβαλαν εμπρηστές.
 Πήγα στο γραφείο του και του ζήτησα να πάρω άδεια στο τέλος του μήνα.

4) Στις παρακάτω φράσεις να βρείτε τις πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις και

να δηλώσετε αν είναι ολικής ή μερικής άγνοιας.

 Δε μπορούσε να κοιμηθεί, γιατί αναρωτιόταν πώς είχε γράψει στις εξετάσεις.

 Μου ζήτησε να σε ρωτήσω πότε θα του επιστρέψεις τα χρήματα.
 Προσπαθώ να θυμηθώ αν τον έχω δει ξανά, γιατί κάτι μου θυμίζει η φυσιογνωμία του.
 Δεν έμαθα ποτέ αν πήρε το γράμμα μου.

5) Στις παρακάτω φράσεις να αναγνωρίσετε τις δευτερεύουσες αναφορικές προτάσεις και να δηλώσετε
αν είναι ονοματικές ή επιρρηματικές.

 Όποτε ακούω αυτό το τραγούδι, τον θυμάμαι.

 Δεν συμπαθεί όσους δε συμφωνούν μαζί του.
 Όποιοι δεν έχουν εισιτήριο δε θα μπορέσουν να μπουν στο γήπεδο.
 Τα πράγματα εξελίχθηκαν, όπως τα είχα φανταστεί.

6) Στις παρακάτω φράσεις να συμπληρώσετε τα κενά με το ότι ή το ό, τι.

 Πάντα έδινε στα παιδιά της …… της ζητούσαν.

 Θεώρησε …… ήταν παράλογο να έρθει να σε δει μετά από όσα έγιναν μεταξύ σας.
 Οι κάμερες καταγράφουν …… συμβαίνει στον χώρο της εταιρείας.
 Κάλεσε την αστυνομία, γιατί νόμιζε …… κάποιος προσπαθούσε να μπει στο σπίτι του.

7) Να δηλώσετε σε ποιο είδος ανήκουν οι παρακάτω υποθετικοί λόγοι και να τους τρέψετε στο άλλο είδος.

 Έτσι και γράψεις καλά, θα σου πάρω ποδήλατο.

 Θα είχαμε πάει στο εξοχικό μας, αν δεν είχε βρέξει.
 Θα βρεις φρέσκα φρούτα, αν πας στη λαϊκή αγορά.
 Θα προλάβουμε, αν ξεκινήσουμε νωρίς.

8) Στις παρακάτω φράσεις να βρείτε τις δευτερεύουσες χρονικές προτάσεις.

 Εκεί που μιλούσαμε ήρεμα, άρχισε να φωνάζει.

 Πες του να επικοινωνήσει μαζί μου, μόλις επιστρέψει από την τράπεζα.
 Ώσπου να ετοιμαστείτε, θα έχω μαγειρέψει.
 Αφού είπε τα παράπονά του, βγήκε από την αίθουσα.

9) Να δηλώσετε τη χρονική σχέση (προτερόχρονο, ταυτόχρονο, υστερόχρονο) που συνδέει τις παρακάτω
προτάσεις.

 Θα έχω ολοκληρώσει την εργασία μου, πριν έρθεις.

 Καθώς έπινα τον καφέ μου στο μπαλκόνι, την είδα να διασχίζει το δρόμο.
 Αφού άρπαξαν ό, τι βρήκαν μπροστά τους, εξαφανίστηκαν.

10) Στις παρακάτω φράσεις να βρείτε τις δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις και να δηλώσετε το είδος
τους.

 Η έκρηξη ήταν τόσο μεγάλη, ώστε προκλήθηκαν ζημιές στα γύρω κτήρια.

4
 ΤΣΩΝΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

 Αν και υπήρχε καλό κλίμα στη συνομιλία τους, δεν κατάφεραν να βρουν μια συμβιβαστική λύση.
 Συγκινήθηκε τόσο, που έβαλε τα κλάματα.
 Τελικά δεν κατάφερε να το αγοράσει, παρόλο που το ήθελε πολύ.

11) Στις παρακάτω φράσεις να βάλετε κόμματα όπου χρειάζεται.

 Δεν πρόλαβα να τον δω γιατί έτρεχε γρήγορα.

 Τον ρώτησα ποιον συνάντησε όταν πήγε στην εκδήλωση.
 Εκτιμώ ότι με βοήθησες παρόλο που ήσουν κουρασμένος.

14. Να χαρακτηρίσετε τις δευτερεύουσες προτάσεις που ακολουθούν (εισαγωγή, είδος, συντακτική λειτουργία).

1. Δε θυμάμαι να το είπα.
2. Υποσχέθηκε πως θα επιστρέψει.
3. Δεν γνώριζα πότε θα φύγουν.
4. Απαγορεύεται να καπνίζετε σ’ αυτό το δωμάτιο.
5. Ο πόθος του να ταξιδέψει δεν έσβησε ποτέ.
6. Φοβάται μήπως δεν φτάσει έγκαιρα στο συνέδριο
7. Θέλω να σε δω.
8. Αναγκάστηκε να υποχωρήσει.
9. Απορώ γιατί να μην πάει αυτός.
10. Δεν μου είπατε αν με συγχωρείτε ή με καταδικάζετε και εσείς.
11. Διαδόθηκε ότι κέρδισες το λαχείο.
12. Ένα μόνο να ξέρεις, ότι η επιτυχία απαιτεί διαρκή προσπάθεια.
13. Πρόσεξε μη σε δει κανείς.
14. Κοίτα πόσοι δεν επικροτούν τα λεγόμενά σου.
15. Τους επιβάτες τους έπιασε φόβος μήπως ξεσπάσει μπουρίνι.
16. Πρέπει να επιστρέψετε το συντομότερο.
17. Δεν είναι ανάγκη να κουράζεσαι τόσο πολύ.
18. Έμαθα ότι δεν ήταν μαζί σου χτες το βράδυ.
19. Σου εξήγησε ποιες ώρες θα έρχεται;
20. Κοίταξε να μην κρυολογήσεις.
21. Δεν ήταν βέβαιο αν θα κρατούσε το λόγο του ή θα γινόταν επίορκος.
22. Αναρωτιόμουν πώς έγινε αυτό το κακό.
23. Ο Παύλος πρόσμενε πάντα να δει τι θα κάνουν οι αρμόδιοι, αν θα το παραλάβουν οι ίδιοι
24. ή θα φροντίσουν να μάθουν σε ποιον ανήκει το δέμα.
25. Αυτό θέλω, να προσπαθείς περισσότερο.
26. Κάθε χρόνο έχει την ίδια αγωνία, μήπως δεν του ανανεώσουν τη σύμβαση.
27. Είναι γνωστό πως δεν είμαι νικητής.
28. Δε θυμάμαι πότε μου τηλεφώνησε.
29. Ρώτα τον Πέτρο μήπως θέλει να φύγει
30. Δεν μας ανέφερε ότι είχε εμπλακεί σ’ αυτή την υπόθεση.
31. Χρειάστηκε να λείψει λίγες μέρες από τη δουλειά του για προσωπικούς λόγους.
32. Ο τοκογλύφος φοβόταν μήπως τον συλλάβουν

5
 ΤΣΩΝΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

33. Κυρίως αυτό τον ανησυχεί, μήπως δεν του φτάσει ο χρόνος στις εξετάσεις.
34. Αμφιβάλλω αν την πήρε είδηση άλλος εκτός από μένα.
35. Είναι ζήτημα αν δούλεψε μια ώρα.
36. Είναι παράξενο πώς εργάζεται το μυαλό μας.
37. Δε νομίζω να ήρθε.
38. Η Ευτυχία είπε να πάμε στο σπίτι της απόψε.
39. Δεν ήξεραν αν έφευγε για πάντα ή θα ξαναγύριζε.
40. Δεν έχω ιδέα πού πήγε ο Νίκος.
41. Είναι γνωστό πόσο ενδιαφέρεσαι για τους υπολογιστές.

15, Να βρεθεί το είδος των δευτερευουσών προτάσεων

Όταν αποφασίσαμε την εκδρομή δεν ξέραμε τι θα μας

συνέβαινε . Ξεκινήσαμε το πρωί, αφού πια ο ήλιος είχε ανατείλει για τα

καλά . Ο ουρανός φαινόταν καθαρός, αν και ένα δυο μικρά σύννεφα διακρίνονταν κάπου

στην άκρη του ορίζοντα . Φτάσαμε μετά από λίγη ώρα στον προορισμό μας, ρίξαμε τη

βάρκα στη θάλασσα και ανοιχτήκαμε στο πέλαγος να ψαρέψουμε . Ο φίλος μου μου

ζήτησε να του βάλω λίγο καφέ . Δυστυχώς όμως μέσα στη βιασύνη μου τον είχα αφήσει

στο αυτοκίνητο. Με έβρισε άσχημα. Δεν έπρεπε να με βρίσει έτσι . Όμως δεν αντιμίλησα,

επειδή καταλάβαινα πως είχε δίκιο . Άλλωστε όποιος αγαπάει

το φίλο του, τον αγαπάει και με τα ελαττώματά του. Μετά από λίγη ώρα κοιτάμε τον ουρανό. Δεν προλάβαμε ούτε

τις πετονιές να μαζέψουμε κι άρχισε να φυσάει και μετά από

λίγο να βρέχει . Μέχρι να βγούμε στη στεριά είχαμε γίνει

μούσκεμα. Η παροιμία λέει: «αν δεν βρέξεις τα πόδια σου , ψάρι δεν τρως». Εμείς
βραχήκαμε ολόκληροι, αλλά ψάρι δε φάγαμε. Αδικία.

16. Να βρεθούν οι κύριες και οι δευτερεύουσες προτάσεις.

Πρόσφατα διάβασα στις εφημερίδες ότι κάποιοι επιτήδειοι έπαιρναν τις φωτογραφίες

ανυποψίαστων κοριτσιών από το facebook , αφού πρώτα γινόντουσαν "φίλοι"

τους . Στη συνέχεια τις επεξεργάζονταν ηλεκτρονικά με στόχο να

εκβιάσουν τα κορίτσια . Αν τα κορίτσια υπέκυπταν στον εκβιασμό ,

6
 ΤΣΩΝΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

αναγκάζονταν να κάνουν κυβερνοσέξ ή να τους

πληρώνουν , επειδή φοβόντουσαν μήπως δημοσιευτούν οι

φωτογραφίες τους . Για να μην εξαπατούνται οι νέοι και οι νέες ,

πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί ποιους θα κάνουν "φίλους" στο

facebook . Παρόλο που οι ειδικοί όλα αυτά τα έχουν επισημάνει πολλές

φορές , τελικά οι άνθρωποι, και κυρίως οι νέοι, συμπεριφέρονται εντελώς

ανεύθυνα , επειδή δεν κατανοούν τους πραγματικούς κινδύνους .

Μάλλον θα πρέπει να γίνουμε πιο προσεκτικοί

17. Να μετατρέψεις τον ευθύ λόγο σε πλάγιο.

· «Θ’ αργήσεις να γυρίσεις;» ρώτησε ο πατέρας τη Μαρία.

...................................................................................................................................
· «Θα πάμε στο πάρκο να παίξουμε» είπαν τα παιδιά.
...................................................................................................................................
· «Πότε θα γίνει το πάρτι;» ρώτησε ο Κώστας.
...................................................................................................................................

18. Να μετατρέψεις τον πλάγιο λόγο σε ευθύ.

· Τη ρώτησα τι δώρο θέλει για τα γενέθλιά της....................................................................................

· Μας ανακοίνωσαν ότι θα πάνε ταξίδι...............................................................................................................
· Οι μετεωρολόγοι προέβλεψαν ότι αύριο θα βρέξει...............................................................................................

19. Από τον ευθύ στον πλάγιο λόγο και αντίστροφα

Τα λόγια κάποιου μπορεί να τα ακούσει κανείς με δύο τρόπους:

α) άμεσα, δηλ. απευθείας όπως τα είπε το ίδιο το πρόσωπο που μιλάει: π.χ. Θα σου τηλεφωνήσω Στην περίπτωση
αυτή λέμε ότι ο λόγος είναι ευθύς.
β) έμμεσα, δηλ. να τα ακούει από κάποιον άλλο, που του μεταφέρει τα λόγια κάποιου τρίτου, εξαρτημένα από
ρήματα όπως λέγω, ρωτώ, γνωρίζω κτλ.: π.χ. Είπε ότι θα μου τηλεφωνήσει. Στην περίπτωση αυτή λέμε ότι ο λόγος
είναι πλάγιος.
Σημείωση: Όταν τα λόγια κάποιου μας τα μεταφέρει ένας τρίτος όπως
ακριβώς έχουν ειπωθεί, τότε ο λόγος είναι ευθύς:
π.χ. Ευθύς λόγος: Θα κάνω ό,τι μου λες.
Ευθύς λόγος: Η Νίκη είπε: «Θα κάνω ό,τι μου λες».
Πλάγιος λόγος: Η Νίκη είπε ότι θα έκανε ό,τι της έλεγε.

7
ΤΣΩΝΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

Μεταβολές από τον ευθύ στον πλάγιο λόγο

Όταν ο ευθύς λόγος μετατρέπεται σε πλάγιο, γίνονται οι ακόλουθες με-
ταβολές:
 Οι κύριες προτάσεις κρίσεως μετατρέπονται σε δευτερεύουσες ειδι-
κές προτάσεις: π.χ. Ευθύς λόγος: Πήρα την απόφαση μου.
Πλάγιος λόγος: Είπε ότι πήρε την απόφασή του.
 Οι κύριες προτάσεις επιθυμίας μετατρέπονται σε δευτερεύουσες
βουλητικές προτάσεις:
π.χ. Ευθύς λόγος: Μη δίνεις σημασία
Πλάγιος λόγος: Με προέτρεψε να μη δίνω σημασία
 Οι ευθείες ερωτήσεις μετατρέπονται σε πλάγιες ερωτηματικές προ-
τάσεις:
π.χ. Ε.Λ: Πού ήσουν χθες;
Π.Λ. Με ρώτησε πού ήμουν την προηγούμενη μέρα
 Οι δευτερεύουσες προτάσεις παραμένουν δευτερεύουσες ίδιου είδους
κατά τη μετατροπή του λόγου από ευθύ σε πλάγιο:
π.χ. Ε.Λ. Θα ερχόμουν κι εγώ, αν με ειδοποιούσατε εγκαίρως.
Π.Λ. Είπε ότι θα ερχόταν κι αυτός, αν τον ειδοποιούσαν εγκαίρως.

Άλλες αλλαγές από τον ευθύ στον πλάγιο λόγο

Όπως φαίνεται από τα παραπάνω παραδείγματα, κατά τη μετατροπή
του λόγου από ευθύ σε πλάγιο μπορεί να γίνουν και αλλαγές:
- στα πρόσωπα του ρήματος
- στα πρόσωπα των αντωνυμιών
- στις εγκλίσεις των ρημάτων
- στους χρόνους των ρημάτων (όταν ο πλάγιος λόγος εξαρτάται από
ρήμα ιστορικού/παρελθοντικού χρόνου)
- στα τοπικά ή χρονικά επιρρήματα.

Παραδείγματα
1. Ευθύς λόγος: Φύγε Πλάγιος λόγος: Την παρακίνησε να φύγει.
(αλλαγή στην έγκλιση από προστακτική σε υποτακτική, στο πρόσωπο από α΄ σε γ΄)
2. Ε.Λ. :Είναι αδύνατο να μείνω μαζί σου. Π.Λ. : Της έλεγε ότι ήταν αδύνατο να μείνει μαζί της.
(αλλαγή στο χρόνο του ρήματος από ενεστώτα σε παρατατικό, στο πρόσωπο από α΄ ή β΄ σε γ΄)
3. Ε.Λ.: Αύριο το σχολείο θα πάει εκδρομή. Π.Λ.: Ο διευθυντής ανακοίνωσε ότι την επόμενη μέρα το σχολείο
θα πάει (ή θα πήγαινε) εκδρομή. (αλλαγή στο χρονικό επίρρημα αύριο)
Οι αλλαγές στους χρόνους και στις εγκλίσεις των ρημάτων
Όταν το ρήμα εξάρτησης είναι αρκτικού χρόνου, δεν παρατηρούνται αλλαγές στους χρόνους και στις εγκλίσεις των
ρημάτων: Π.χ. Ε.Λ.: Θέλω να φύγω μαζί σου. Π.Λ.: Λέει ότι θέλει να φύγει μαζί της.

Όταν όμως το ρήμα εξάρτησης του πλάγιου λόγου είναι ιστορικού χρόνου
τότε γίνονται συνήθως οι παρακάτω αλλαγές:
Ευθύς λόγος Πλάγιος λόγος
ενεστώτας π.χ. Δε φοβάται τίποτε.

8
ΤΣΩΝΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

ενεστώτας ή παρατατικός Είπε πως δε φοβάται (ή δε φοβόταν) τίποτα.

παρακείμενος π.χ. Εγώ το έχω στείλει το γράμμα. παρακείμενος ή υπερσυντέλικος
Έλεγε πως αυτός το έχει στείλει (ή είχε στείλει) το γράμμα.
μέλλοντας π.χ. Θα κρατήσει το λόγο του;
μέλλοντας ή θα + παρατατικός Δεν ήταν βέβαιο αν θα κρατήσει (ή θα κρατούσε) το λόγο του.
υποτακτική (δευτερεύουσας πρότασης) π.χ. Αν κλειστούν στη σπηλιά, θα τους πιάσουν οι Τούρκοι.
υποτακτική ή οριστική παρατατικού Έλεγε πως, αν κλειστούν (ή αν κλείνονταν) στη σπηλιά, θα τους πιάσουν (ή θα
τους έπιαναν) οι Τούρκοι.
Άσκηση
Να μετατρέψετε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο. Ως ρήματα εξάρτησης να
χρησιμοποιήσετε τα ρήματα που βρίσκονται μέσα στις παρενθέσεις.

α. Θα κρατήσεις την υπόσχεσή σου; (Με ρώτησε<..)

β. Αν και δε με προσκάλεσαν, θα πάω. (Είπε<.)
γ. Τι έχει συμβεί; (Αναρωτιόταν<..)
δ. Μην πεις τίποτα σε κανέναν (Με διέταξε<..)
ε. Αν θέλω, μπορώ να ανατρέψω όλα τα σχέδιά σου. (Μου απάντησε<..)
στ. Ετοιμαστείτε για επίθεση (Ο διοικητής τούς διατάζει<..)
ζ. Θα σε βοηθήσω οικονομικά. (Μου υποσχέθηκε<..)
η. Γιατί είσαι αναστατωμένη; (Τη ρώτησε<.)
θ. Θα τον τιμωρήσω, αν δεν είναι συνεπής στις υποχρεώσεις του. (Μου
ανακοίνωσε<.)
ι. Είμαι αθώος. (Ο κατηγορούμενος ισχυριζόταν<..)