fy = 270 Mpa H2 = 8 m
L1 = 6 m H3 = 8 m
L2 = 8 m
STRUKTUR BETON II GBR RENCANA
GAMBAR RENCANA
GBR DENAH
STRUKTUR BETON II
B
8.00 m
8.00 m
A A
8.00 m
B
6.00 m 6.00 m 6.00 m
8m
8.00 m
8m
POTONGAN B - B
B3 B1 B3
8.00 m
B2 B2 B2 B2
B3 B5 B5
8.00 m
B4 B6 B6 B4
A B3 B5 B5 A
8.00 m
B2 B2 B2 B2
B3 B1 B3
DENAH BALOK
ATAP
8m
LANTAI 3
8.00 m
LANTAI 2
8m
LANTAI 1
POTONGAN A - A
Untuk perhitungan, tebal pelindung/selimut beton menurut SNI 1991 Pasal 3.16.7,
untuk balok = 40 mm = 4 cm
Sedangkan untuk perencanaan tinggi balok (hmin) yang fy-nya selain dari 400 Mpa nilainya
harus dikalikan dengan (0,4 + fy/700), SNI 1991 Pasal 3.2.5.1.b. Contoh fy =240, maka :
faktor penggandanya = (0,4 + 240/700) = 0,9071.
Untuk perhitungan lebar balok berdasarkan hubungannya dengan dmin yang ekonomis
adalah = hmin - selimut beton, yaitu :
dmin = (1,5 - 2,0) . B
diambil b = dmin/1,5.
Lihat denah balok untuk lantai 2 dan 3, berdasarkan SNI 1991 Tabel 3.2.5.a :
b. Untuk Balok B2
Diketahui L = 8000 mm Asumsi satu ujungnya menerus.
L 8000 270
hmin = = . 0.4 + = 339.768 mm = 33.977 cm
18.5 18.5 700
dmin 28.427
b = = = 18.951 cm
1.5 1.5
Jadi ukuran baloknya adalah b x h = 18.951 x 33.977 cm2
c. Untuk Balok B3
Diketahui L = 6000 mm Asumsi satu ujungnya menerus.
L 6000 270
hmin = = . 0.4 + = 254.826 mm = 25.483 cm
18.5 18.5 700
dmin = hmin - 1/2 f tul. Utama - f Sengkang - d'
= 25.483 - 0.5 . 1.5 - 0.8 - 4
= 19.933 cm
dmin 19.933
b = = = 13.288 cm
1.5 1.5
dmin 24.382
b = = = 16.255 cm
1.5 1.5
Jadi ukuran baloknya adalah b x h = 16.255 x 29.932 cm2
Tabel Rekapitulasi Ukuran Balok
BALOK UKURAN BALOK (cm2)
B1 dan B5 11.2660 x 22.4490
B2 18.9512 x 33.9768
B3 13.2884 x 25.4826
B4 dan B6 16.2546 x 29.9320
fy
ln 0.8 +
1500
t1 =
1
36 + 5b + am - 12 1 +
b
fy
ln 0.8 +
1500
t3 =
36
Syarat :
t2 < t1 < t3
Dalam segala hal tebal minimum plat tidak boleh kurang dari harga berikut :
B3 B5
B3 B5
Panel 1 Panel 2
B2 B2 B2 8.00 m
B3 B1
6.00 m 6.00 m
y
Plat - plat diwakili oleh panel seperti gambar diatas.
tinjauan balok tepi dan balok tengah :
x Memanjang : arah x
Melintang : arah y
Menurut SKSNI T-15-1991-03 pasal 3.6.2.4, dimana pada konstruksi monolit atau komposit
penuh, suatu balok mencakup bagian dari plat pada tiap sisi balok sebesar proyeksi balok yang
berada diatas atau di bawah plat, diambil yang terbesar, tetapi tidak boleh lebih besar dari 4 X
tebal plat, seperti pada gambar sbb:
bE bE
t t
h h
(h-t) < 4t (h-t) < 4t (h-t) < 4t
bW bW
Sebenarnya bagian - bagian kecil dari plat (flans balok) yang telah diperhitungkan dalam balok
tidak bolah diperhitungkan untuk Is, tapi ACI mengizinkan penggunaan lebar total portal Eqivalen
dalam perhitungan Is, sehingga :
Ecb . Ib
a =
Ecs . Is
Lebar efektif balok tengah / dalam (Balok T) harus diambil nilai terkecil :
2 ( h - t ) <= 8 t
Momen Inersia dari penampang balok dengan flans terhadap sumbu pusat ialah :
bw . h3
Ib = K .
12
Dimana :
bE t 2
bE t 3
1 4 6 4 1
t t
1
K
bw h h h bw h
bE t
1 1
w b h
h = tinggi total balok
= lebar total plat
= lebar efektif flans
= lebar badan balok
bE t
suatu tetapan tanpa dimensi sebagai fungsi dari ( - 1 ) dan
bw h
1
Ib = . L . t3
12
Rasio kekakuan lentur balok ( Ecb . Ib ) terhadap kekakuanlentur plat ( Ecs . Is ) dengan lebar
yang dibatasi dalam arah lateral oleh suatu sumbu dari panel yang berbatasan ( bila ada ) pada tiap
sisi balok, yaitu :
12 cm
35 cm
20 cm 580 cm 20 cm 580 cm
600 cm 600 cm
bE t t 4 t
2
bE t 3
1 1
4 6 1
K
bw h h h bw h
bE t
1 1
bw h
43 12 12 12 2 43 12 3
1 + - 1 . . 4 - 6 . + 4 . + - 1 .
20 35 35 35 20 35
K =
43 12
1 + - 1 .
20 35
1 +
0.394 . 2.45941
K =
1.394
= 1.412702
bW . h3 20 . 35 3
Ib = K . = 1.412702 . = 100949.3 cm4
12 12
L 600 3
. t3 . 12
2 2
Is = = = 43200 cm4
12 12
35 cm
20 cm 780 cm 20 cm 780 cm
800 cm 800 cm
bE t t 4 t
2
bE t 3
1 1
4 6 1
K
bw h h h bw h
bE t
1 1
bw h
43 12 12 12 2 43 12 3
1 + - 1 . . 4 - 6 . + 4 . + - 1 .
20 35 35 35 20 35
K =
43 12
1 + - 1 .
20 35
1 + 0.394 . 2.45941
K =
1.394
= 1.4127
bW . h3 20 . 35 3
Ib = K . = 1.412702 . = 100949.3 cm4
L 800 3
. t3 . 12
2 2
Is = = = 57600 cm4
12 12
35 cm
20 cm 580 cm 20 cm 580 cm
600 cm 600 cm
bE t 2
bE t 3
1 4 6 4 1
t t
1
K
bw h h h bw h
bE t
1 1
w b h
66 12 12 12 2 66 12 3
1 + - 1 . . 4 - 6 . + 4 . + - 1 .
20 35 35 35 20 35
K =
66 12
1 + - 1 .
20 35
1 +
0.789 . 2.505759
K =
1.789
= 1.663881
bW . h3 20 . 35 3
Ib = K . = 1.663881 . = 118898.1480298 cm4
12 12
L . t3 600 . 12 3
Is = = = 86400 cm4
12 12
Ecb .Ib 118898.1 Ecb = Ecs
a = = = 1.376135973
Ecs .Is 86400
d. Balok tengah memanjang (untuk balok B3 dan B5)
Ditaksir tebal plat t = 12 cm
Lebar efektif bE = bw + 2 . (h - t)
= 20 + 2 . (35 - 12 ) = 66 cm (terkecil)
Atau bE = bw + 8 t
= 20 + 8 . 12 = 116 cm
66 cm
35 cm
20 cm 780 cm 20 cm 780 cm
800 cm 800 cm
bE t 2
bE t 3
1 4 6 4 1
t t
1
K
bw h h h bw h
bE t
1 1
w b h
66 12 12 12 2 66 12 3
1 + - 1 . . 4 - 6 . + 4 . + - 1 .
20 35 35 35 20 35
K =
66 12
1 + - 1 .
20 35
1 +
0.789 . 2.505759
K =
1.789
= 1.663881
bW . h3 20 . 35 3
Ib = K . = 1.663881 . = 118898.1 cm4
12 12
L . t3 800 . 12 3
Is = = = 115200 cm4
12 12
a1 = 2.33679
a4 a4
a2 = 1.752593
8.00 m a3 = 1.376136
a1 Panel 3 a3 Panel 4 a3
a4 = 1.032102
a4 a4
a2 a2
6.00 m 6.00 m
a. Panel 1
Sa a1 + a2 + a3 + a4
am = =
n 4
Ln1 580
b = = = 0.74359
Ln2 780
fy
Ln1 . 0.8 +
1500
tmin =
1
36 + 5 b + am - 0.12 . 1 +
b
400
580 . 0.8 +
1500
tmin =
1
36 + 5 0.74359 . 1.6244 - 0.12 . 1 +
0.74359
618.667
tmin = = 12.5962 cm
36 + 13.11533
fy
Ln1 . 0.8 +
1500 618.667
tmin = = = 14.49129 cm
36 + 9 b 36 + 9 . 0.74359
fy
Ln1 . 0.8 +
1500 618.667
tmax = = = 17.18519 cm
36 36
b. Panel 2
Sa a2 + + a3a3 + a4
am = =
n 4
1.752593 + 1.376136 + 1.376136 + 1.032102
= = 1.384242
4
L1 580
b = = = 0.74359
Ls 780
fy
Ln1 . 0.8 +
1500
tmin =
1
36 + 5 b + am - 0.12 . 1 +
b
400
580 . 0.8 +
1500
tmin =
1
36 + 5 0.74359 . 1.384242 - 0.12 . 1 +
0.74359
618.667
tmin = = 13.15708 cm
36 + 11.02159
fy
Ln1 . 0.8 +
1500 618.667
tmin = = = 14.49129 cm
fy
Ln1 . 0.8 +
1500 618.667
tmax = = = 17.18519 cm
36 36
c. Panel 3
Sa a1 + a3
+ a4 + a4
am = =
n 4
2.33679 + 1.376136 + 1.032102 + 1.032102
= = 1.444282
4
L1 580
b = = = 0.74359
Ls 780
fy
Ln1 . 0.8 +
1500
tmin =
1
36 + 5 b + am - 0.12 . 1 +
b
400
580 . 0.8 +
1500
tmin =
1
36 + 5 0.74359 . 1.444282 - 0.12 . 1 +
0.74359
618.667
tmin = = 13.01223 cm
36 + 11.54503
fy
Ln1 . 0.8 +
1500 618.667
tmin = = = 14.49129 cm
36 + 9 b 36 + 9 . 0.74359
fy
Ln1 . 0.8 +
1500 618.667
tmax = = = 17.18519 cm
36 36
d. Panel 4
Sa a3 + + a4a3 + a4
am = =
n 4
1.376136 + 1.376136 + 1.032102 + 1.032102
= = 1.204119
4
L1 580
b = = = 0.74359
Ls 780
fy
Ln1 . 0.8 +
1500
tmin =
1
36 + 5 b + am - 0.12 . 1 +
b
400
580 . 0.8 +
1500
tmin =
618.667
tmin = = 13.61164 cm
36 + 9.451294
fy
Ln1 . 0.8 +
1500 618.667
tmin = = = 14.49129 cm
36 + 9 b 36 + 9 . 0.74359
fy
Ln1 . 0.8 +
1500 618.667
tmax = = = 17.185 cm
36 36
Dalam perhitungan tabel plat diperoleh penggunaan tebal plat minimum 14.4913 cm
dan maksimumnya adalah 17.1852 cm . Tapi dalam praktek, tebal plat yang digunakan
minimum 15 cm, sehingga :
- Untuk atap digunakan plat setebal = 15 cm
- Untuk lantai 3 digunakan plat setebal = 15 cm
- Untuk lantai 2 digunakan plat setebal = 15 cm
8m
4m
4m
8m
6m 6m
Beban yang dipikul menurut PBI untuk gedung 1983 hal. 11, 12 dan 17 :
- Berat volume beton bertulang = 2400 kg/m3
- Panjang kolom = 8 + 8 + 8 = 24 m
- Berat beban hidup untuk gedung (Perkantoran) = 250 kg/m3
Menurut SNI 1991 Pasal 3.2.2.1, kuat perlu (U) yang menahan beban mati (D) dan beban hidup (L)
paling tidak harus sama dengan :
U = 1.2 D + 1.6 L sehingga :
= 1.2 . 24554.4 + 1.6 . 5280 = 37913.28 kg
Menurut SNI 1991, kuat tekan rancang komponen struktur tidak boleh lebih besar dari :
dimana :
f = Faktor reduksi f = 0,65 untuk aksial tekan dengan aksial lentur komponen struktur
dengan tulangan sengkang biasa, SNI 1991 Pasal 3.2.3.2.2.b
fc' = Kuat tekan beton yang disyaratkan = 23 MPa
fy = Tegangan leleh baja yang disyaratkan = 270 MPa
Ag = Luas bruto penampang = 300 . 300 = 90000 mm2
rt = Rasio penulangan kolom (0,01 - 0,03), diambil rt = 0,02
Ast = Luas tulangan total = rt . Ag = 0.02 . 90000 = 1800 mm2
Sehingga :
fPnmax = 0.85 . 0.65 . 0.85 . 23 . 90000 - 1800 + 270 . 1800
= 1221196.3 N
Syarat :
fPnmax > Pu
Menurut SNI 1991 Pasal 3.2.2.1, kuat perlu (U) yang menahan beban mati (D) dan beban hidup (L)
paling tidak harus sama dengan :
Menurut SNI 1991, kuat tekan rancang komponen struktur tidak boleh lebih besar dari :
fPnmax = 0.85 . f . 0.85 . fc' . Ag - Ast + fy . Ast
dimana :
f = Faktor reduksi f = 0,65 untuk aksial tekan dengan aksial lentur komponen struktur
dengan tulangan sengkang biasa, SNI 1991 Pasal 3.2.3.2.2.b
fc' = Kuat tekan beton yang disyaratkan = 23 MPa
fy = Tegangan leleh baja yang disyaratkan = 270 MPa
Ag = Luas bruto penampang = 300 . 300 = 90000 mm2
rt = Rasio penulangan kolom (0,01 - 0,03), diambil rt = 0,02
Ast = Luas tulangan total = rt . Ag = 0.02 . 90000 = 1800 mm2
Sehingga :
fPnmax = 0.85 . 0.65 . 0.85 . 23 . 90000 - 1800 + 270 . 1800
= 1221196.3 N
Syarat :
fPnmax > Pu
1221196.275 > 679554.0036 Aman !!
Menurut SNI 1991 Pasal 3.2.2.1, kuat perlu (U) yang menahan beban mati (D) dan beban hidup (L)
paling tidak harus sama dengan :
U = 1.2 D + 1.6 L sehingga :
= 1.2 . 44818.2 + 1.6 . 26352 = 95945.04 kg
dimana :
f = Faktor reduksi f = 0,65 untuk aksial tekan dengan aksial lentur komponen struktur
dengan tulangan sengkang biasa, SNI 1991 Pasal 3.2.3.2.2.b
fc' = Kuat tekan beton yang disyaratkan = 23 MPa
fy = Tegangan leleh baja yang disyaratkan = 270 MPa
Ag = Luas bruto penampang = 300 . 300 = 90000 mm2
rt = Rasio penulangan kolom (0,01 - 0,03), diambil rt = 0,02
Ast = Luas tulangan total = rt . Ag = 0.02 . 90000 = 1800 mm2
Sehingga :
fPnmax = 0.85 . 0.65 . 0.85 . 23 . 90000 - 1800 + 270 . 1800
= 1221196.3 N
Syarat :
fPnmax > Pu
1221196.275 > 941220.8424 Aman !!
8m
4m
4m
8m
6m 6m
Beban yang dipikul menurut PBI untuk gedung 1983 hal. 11, 12 dan 17 :
- Berat volume beton bertulang = 2400 kg/m3
- Panjang kolom = 8 + 8 + 8 = 24 m
- Berat beban hidup untuk gedung (Pabrik) = 250 kg/m3
- Beban hidup untuk plat atap = 100 kg/m3
- Berat volume air = 1000 kg/m3
- Berat plafond + duching = 20 kg/m2
- Finishing plat atap (3 cm) = 63 kg/m2
- Finishing plat lantai (2 cm) = 42 kg/m2
- Total berat konsol (konstruksi kayu + atap genteng) sekeliling = 2700 kg
Pembebanan yang bekerja hanya pembebanan gravitasi saja, tanpa beban gempa yang terjadi
yang terdiri dari :
1. Beban mati (DL)
2. Beban hidup (LL)
Menurut SNI 1991 Pasal 3.2.2.1, kuat perlu (U) yang menahan beban mati (D) dan beban hidup (L)
paling tidak harus sama dengan :
Menurut SNI 1991, kuat tekan rancang komponen struktur tidak boleh lebih besar dari :
fPnmax = 0.85 . f . 0.85 . fc' . Ag - Ast + fy . Ast
dimana :
f = Faktor reduksi f = 0,65 untuk aksial tekan dengan aksial lentur komponen struktur
dengan tulangan sengkang biasa, SNI 1991 Pasal 3.2.3.2.2.b
fc' = Kuat tekan beton yang disyaratkan = 23 MPa
fy = Tegangan leleh baja yang disyaratkan = 270 MPa
Ag = Luas bruto penampang = 300 . 300 = 90000 mm2
rt = Rasio penulangan kolom (0,01 - 0,03), diambil rt = 0,02
Ast = Luas tulangan total = rt . Ag = 0.02 . 90000 = 1800 mm2
Sehingga :
fPnmax = 0.85 . 0.65 . 0.85 . 23 . 90000 - 1800 + 270 . 1800
= 1221196.3 N
Syarat :
fPnmax > Pu
1221196.275 > 132077.1 Aman !!
Menurut SNI 1991 Pasal 3.2.2.1, kuat perlu (U) yang menahan beban mati (D) dan beban hidup (L)
paling tidak harus sama dengan :
U = 1.2 D + 1.6 L sehingga :
= 1.2 . 13288.58 + 1.6 . 4320 = 22858.29 kg
Menurut SNI 1991, kuat tekan rancang komponen struktur tidak boleh lebih besar dari :
dimana :
f = Faktor reduksi f = 0,65 untuk aksial tekan dengan aksial lentur komponen struktur
dengan tulangan sengkang biasa, SNI 1991 Pasal 3.2.3.2.2.b
Sehingga :
fPnmax = 0.85 . 0.65 . 0.85 . 23 . 90000 - 1800 + 270 . 1800
= 1221196.3 N
Syarat :
fPnmax > Pu
1221196.275 > 224239.8 Aman !!
Menurut SNI 1991 Pasal 3.2.2.1, kuat perlu (U) yang menahan beban mati (D) dan beban hidup (L)
paling tidak harus sama dengan :
U = 1.2 D + 1.6 L sehingga :
= 1.2 . 16433.55 + 1.6 . 6588 = 30261.06 kg
Pu = U . 9.81 = 30261.06 . 9.81 = 296861 N
Menurut SNI 1991, kuat tekan rancang komponen struktur tidak boleh lebih besar dari :
dimana :
f = Faktor reduksi f = 0,65 untuk aksial tekan dengan aksial lentur komponen struktur
dengan tulangan sengkang biasa, SNI 1991 Pasal 3.2.3.2.2.b
fc' = Kuat tekan beton yang disyaratkan = 23 MPa
fy = Tegangan leleh baja yang disyaratkan = 270 MPa
Ag = Luas bruto penampang = 300 . 300 = 90000 mm2
rt = Rasio penulangan kolom (0,01 - 0,03), diambil rt = 0,02
Sehingga :
fPnmax = 0.85 . 0.65 . 0.85 . 23 . 90000 - 1800 + 270 . 1800
= 1221196.3 N
Syarat :
fPnmax > Pu
1221196.275 > 296861 Aman !!
3m 3m
8m
4m
4m
8m
6m 6m
Beban yang dipikul menurut PBI untuk gedung 1983 hal. 11, 12 dan 17 :
- Berat volume beton bertulang = 2400 kg/m3
- Panjang kolom = 8 + 8 + 8 = 24 m
- Berat beban hidup untuk Pabrik = 250 kg/m3
- Beban hidup untuk plat atap = 100 kg/m3
- Berat volume air = 1000 kg/m3
- Berat plafond + duching = 20 kg/m2
- Finishing plat atap (3 cm) = 63 kg/m2
- Finishing plat lantai (2 cm) = 42 kg/m2
- Total berat konsol (konstruksi kayu + atap genteng) sekeliling = 2700 kg
Pembebanan yang bekerja hanya pembebanan gravitasi saja, tanpa beban gempa yang terjadi
yang terdiri dari :
1. Beban mati (DL)
2. Beban hidup (LL)
A. Kolom pada lantai 03 (Direncanakan dimensi 30 x 30 cm2) Aman !!
Beban hidup (LL) :
- Beban hidup plat atap : 6 . 8 . 100 . 0.5 = 2400 kg
- Beban air pada lantai atap (1 cm) : 6 . 8 . 0.01 . 1000 . 0.5 = 240 kg
= 2640 kg
Beban mati (DL) :
- Beban kolom lantai 3 + konsol : 0.3 . 0.3 . 8 . 2400 + 2700 = 4428 kg
- Beban plat atap : 0.12 . 6 . 8 . 2400 . 0.5 = 6912 kg
- Berat balok atap :
Menurut SNI 1991 Pasal 3.2.2.1, kuat perlu (U) yang menahan beban mati (D) dan beban hidup (L)
paling tidak harus sama dengan :
Menurut SNI 1991, kuat tekan rancang komponen struktur tidak boleh lebih besar dari :
dimana :
f = Faktor reduksi f = 0,65 untuk aksial tekan dengan aksial lentur komponen struktur
dengan tulangan sengkang biasa, SNI 1991 Pasal 3.2.3.2.2.b
fc' = Kuat tekan beton yang disyaratkan = 23 MPa
fy = Tegangan leleh baja yang disyaratkan = 270 MPa
Ag = Luas bruto penampang = 300 . 300 = 90000 mm2
rt = Rasio penulangan kolom (0,01 - 0,03), diambil rt = 0,02
Ast = Luas tulangan total = rt . Ag = 0.02 . 90000 = 1800 mm2
Sehingga :
fPnmax = 0.85 . 0.65 . 0.85 . 23 . 90000 - 1800 + 270 . 1800
= 1221196.3 N
Syarat :
fPnmax > Pu
1221196.275 > 376011.2 Aman !!
Cat : Untuk lantai 01 (memikul beban lt 02 + 03 + atap) koef. Reduksi muatan hidup sebesar = 0.9
Sehingga beban hidup total (LL) = 0.9 . 14640 = 13176 kg
Beban mati (DL) :
- Beban kolom (lt 03 + 02 + 01) + konsol : 0.3 . 0.3 .8 . 2400 + 6156 = 7884 kg
- Beban plat atap : 0.12 . 6 . 8 . 2400 . 0.5 = 6912 kg
- Berat balok (lantai 03 + atap) :
- arah x (memanjang) : 3 ( 0.2 . 0.35 . 6 - 0.2 . 2400 . 0.5 = 1461.6 kg
- arah y (melintang) : 3 ( 0.2 . 0.35 . 8 . 2400 ) . 0.5 = 2016 kg
- Berat finishing atap : 6 . 8 . 63 . 0.5 = 1512 kg
- Berat plafond + ducling (lt 03 + 02 + atap) : 3 . 6 . 8 . 20 . 0.5 = 72 kg
- Berat dinding (lt 03 + 02) : 0.2 8 - 0.35 6 - 0.3 250 0.5 + ### = ###
0.2 8 - 0.35 8 - 0.3 250 0.5 + ### = ###
= 24983.1 kg
Menurut SNI 1991 Pasal 3.2.2.1, kuat perlu (U) yang menahan beban mati (D) dan beban hidup (L)
paling tidak harus sama dengan :
Menurut SNI 1991, kuat tekan rancang komponen struktur tidak boleh lebih besar dari :
dimana :
f = Faktor reduksi f = 0,65 untuk aksial tekan dengan aksial lentur komponen struktur
dengan tulangan sengkang biasa, SNI 1991 Pasal 3.2.3.2.2.b
fc' = Kuat tekan beton yang disyaratkan = 23 MPa
fy = Tegangan leleh baja yang disyaratkan = 270 MPa
Ag = Luas bruto penampang = 300 . 300 = 90000 mm2
rt = Rasio penulangan kolom (0,01 - 0,03), diambil rt = 0,02
Ast = Luas tulangan total = rt . Ag = 0.02 . 90000 = 1800 mm2
Sehingga :
fPnmax = 0.85 . 0.65 . 0.85 . 23 . 90000 - 1800 + 270 . 1800
= 1221196.3 N
Syarat :
fPnmax > Pu
1221196.275 > 500911.5 Aman !!
II.4. Momen statis total Mo dan Distribusi arah longitudinal (L 1 = 600 cm)
1
Mo = . ( Wu . L2 ) Ln12
8
1 2
Mo = . ( 882.40 . 8 ) 5.8 = 29683.94 kg.m
8
Ln1 = 5.8
30 x 30 30 x 30
0.16 Mo - - 0.16 Mo
- - - -
+ +
+
0.57 Mo 0.35 Mo 0.57 Mo
L2 8
= = 1.333333
L1 6
Dengan metode interpolasi diperoleh nilai Koefisien % M(-) dalam yang yang dipikul
jalur kolom
75 - 90 x - 90 -15 x - 90
= =
1 - 0.5 1.333 - 0.5 0.5 0.833333333
-12.5 = 0.5 x - 45
x = 65.00%
~ Momen positif berfaktor
a1 . L 2 1.753 . 8
= = 2.337 > 1
L1 6
L2 8
= = 1.333333
L1 6
Tabel % M(+) dipikul jalur kolom
L2
0.5 1.0 2.0 Keterangan
Dengan metode interpolasi diperoleh nilai Koefisien % M(-) dalam yang yang dipikul
jalur kolom
75 - 90 x - 90 -15 x - 90
= =
1 - 0.5 1.333 - 0.5 0.5 0.833333333
-12.5 = 0.5 x - 45
x = 65.00%
~ Momen negatif luar berfaktor
a1 . L 2 1.753 . 8
= = 2.337 > 1
L1 6
L2 8 C
= = 1.333333 bt =
L1 6 2 . Is
23 cm 43 cm
12 12
35 35
23 23
20 20
x x 3 . y
C = S 1 - 0.63 . .
y 3
~ Kondisi 1
20 20 3 . 35 12 12 3 . 23
C = S 1 - 0.63 . . + 1 - 0.63 . .
35 3 23 3
= 59733.33333333 + 8893.440
= 68626.77333333 mm4
~ Kondisi 2
23 23 3 . 20 12 12 3 . 43
C = S 1 - 0.63 . . + 1 - 0.63 . .
20 3 23 3
= 22346.72333333 + 16626.86608696
= 38973.58942029 mm4
C 68626.7733333333
bt = = = 0.794291
2 . Is 2 . 43200
bt = ratio antara kekakuan puntir penampang balok tepi dan kekakuan lentur dari
suatu pelat dengan lebar yang sama dengan bentang balok dari sumbu ke
sumbu tumpuan.
Dengan metode interpolasi diperoleh nilai Koefisien % M(-) luar yang yang dipikul
jalur kolom
2.5 - 0.794291
= 75 + + 100 - 75 = 92.06%
2.5 - 0
Jalur kolom pada tiap sisi as kolom (yang terkecil dari 0,25 L1 atau 0,25 L2), sehingga lebar
satu jalur kolom = 2 (sisi) x 0,25L2 (terkecil)
= 2 . 0.25 . 800
= 400 cm
~ Bentang dalam :
M (-) kiri = 65.00% . 19294.56 = 12541.46296 kg.m
M (+) lapangan = 65.00% . 10389.3776 = 6753.09544 kg.m
M (-) kanan = 65.00% . 19294.56 = 12541.46296 kg.m
~ Jalur tengah : yaitu sisa bagian plat antara dua jaur kolom = t
t = 800 - 0.5 . 400 + 0.5 . 400 = 400 cm
600 cm 600 cm
~ Bentang dalam :
M (-) kiri = 19294.56 - 12541.46 6753.10 kg.m
M (+) lapangan = 10389.38 - 6753.10 3636.28 kg.m
M (-) kanan = 19294.56 - 12541.46 6753.10 kg.m
1
Mo = . ( Wu . L1 ) Ln22
8
1 2
Mo = . ( 882.40 . 6 ) 7.80 = 40263.91 kg.m
8
6442.22592 - - 6442.22592
- - - -
+ +
+
22950.42984 14092.37 22950.4298
a1 . L 2 1.753 . 6
= = 1.314 > 1
L1 8
L2 6
= = 0.75
L1 8
Dengan metode interpolasi diperoleh nilai Koefisien % M(-) dalam yang yang dipikul
jalur kolom
1 - 0.75
75 + . 75 - 45 = 67.50%
1 - 2.0
a1 . L 2 1.753 . 8
= = 2.337 > 1
L1 6
L2 6
= = 0.75
L1 8
Dengan metode interpolasi diperoleh nilai Koefisien % M(-) dalam yang yang dipikul
jalur kolom
1 - 0.75
75 + . 75 - 45 = 67.50%
1 - 2.0
a1 . L 2 1.753 . 8
= = 2.337 > 1
L1 6
L2 6 C
= = 0.75 bt =
L1 8 2 . Is
23 cm 43 cm
12 12
35 35
23 23
20 20
x x 3 . y
C = S 1 - 0.63 . .
y 3
~ Kondisi 1
20 20 3 . 35 12 12 3 . 23
C = S 1 - 0.63 . . + 1 - 0.63 . .
35 3 23 3
= 59733.33333333 + 8893.440
= 68626.77333333 mm4
~ Kondisi 2
23 23 3 . 20 12 12 3 . 43
C = S 1 - 0.63 . . + 1 - 0.63 . .
20 3 23 3
= 22346.72333333 + 16626.86608696
= 38973.58942029 mm4
C 68626.7733333333
bt = = = 0.595719
2 . Is 2 . 57600
bt = ratio antara kekakuan puntir penampang balok tepi dan kekakuan lentur dari
suatu pelat dengan lebar yang sama dengan bentang balok dari sumbu ke
sumbu tumpuan.
Dengan metode interpolasi diperoleh nilai Koefisien % M(-) luar yang yang dipikul
jalur kolom
2.5 - 0.595719
= 75 + + 100 - 75 = 94.04%
2.5 - 0
Jalur kolom pada tiap sisi as kolom (yang terkecil dari 0,25 L1 atau 0,25 L2), sehingga lebar
satu jalur kolom = 2 (sisi) x 0,25L2 (terkecil)
= 2 . 0.25 . 800
= 400 cm
383.78 - - 383.775328
- - - -
+ +
+
9160.04 4580.02 9160.04
Momen plat jalur kolom 908.7676 2323.7310 2853.7048 2649.8687 1426.8524 2649.8687
fy2 Mu
AS2 - fy . d. AS. + = 0
1,7 . fc' .b f
2700 2 188121.9444
AS2 - 2700 . 12 . AS. + = 0
1.7 230 400 0.8
Dengan rumus ABC diperoleh : AS. = 7.335 cm2 pada lebar jalur kolom 400 cm
atau 1.834 cm per m' jalur kolom
2
As. 7.07
rada = = = 0.00589 Ok !!!
b. d 100 . 12
fy2 Mu
AS2 - fy . d. AS. + = 0
1,7 . fc' .b f
2700 2 101296.4316
AS2 - 2700 . 12 . AS. + = 0
Dengan rumus ABC diperoleh : AS. = 3.930 cm2 pada lebar jalur kolom 400 cm
atau 0.983 cm2 per m' jalur kolom
Kontrol
1.4 1.4
rmin = = = 0.005185
fy 270
As. 6.28
rada = = = 0.005236 Ok !!!
b. d 100 . 12
= 0.031834 Ok !!!
fy2 Mu
AS2 - fy . d. AS. + = 0
1,7 . fc' .b f
2700 2 65582.79987913
AS2 - 2700 . 12 . AS. + = 0
1.7 230 400 0.8
Dengan rumus ABC diperoleh : AS. = 2.539 cm2 pada lebar jalur kolom 400 cm
atau 0.635 cm2 per m' jalur kolom
Kontrol
1.4 1.4
rmin = = = 0.005185
fy 270
As. 6.28
rada = = = 0.005236 Ok !!!
b. d 100 . 12
fy2 Mu
AS2 - fy . d. AS. + = 0
1,7 . fc' .b f
2700 2 202592.8632
AS2 - 2700 . 12 . AS. + = 0
Dengan rumus ABC diperoleh : AS. = 7.906 cm2 pada lebar jalur kolom 400 cm
atau 1.977 cm2 per m' jalur kolom
Kontrol
1.4 1.4
rmin = = = 0.005185
fy 270
As. 6.28
rada = = = 0.005236 Ok !!!
b. d 100 . 12
= 0.031834 Ok !!!
fy2 Mu
AS2 - fy . d. AS. + = 0
1,7 . fc' .b f
2700 2 164968.47432
AS2 - 2700 . 12 . AS. + = 0
1.7 230 400 0.8
Dengan rumus ABC diperoleh : AS. = 6.424 cm2 pada lebar jalur kolom 400 cm
atau 1.606 cm per m' jalur kolom
2
1.4 1.4
rmin = = = 0.005185
fy 270
As. 6.28
rada = = = 0.005236 Ok !!!
b. d 100 . 12
= 0.031834 Ok !!!
fy2 Mu
AS2 - fy . d. AS. + = 0
1,7 . fc' .b f
2700 2 675309.544
AS2 - 2700 . 12 . AS. + = 0
Dengan rumus ABC diperoleh : AS. = 27.111 cm2 pada lebar jalur kolom 400 cm
atau 6.778 cm2 per m' jalur kolom
Kontrol
1.4 1.4
rmin = = = 0.005185
fy 270
As. 28.27
rada = = = 0.023562 Ok !!!
b. d 100 . 12
= 0.031834 Ok !!!
fy2 Mu
AS2 - fy . d. AS. + = 0
1,7 . fc' .b f
2700 2 363628.216
AS2 - 2700 . 12 . AS. + = 0
1.7 230 400 0.8
Dengan rumus ABC diperoleh : AS. = 14.324 cm2 pada lebar jalur kolom 400 cm
atau 3.581 cm2 per m' jalur kolom
1.4 1.4
rmin = = = 0.005185
fy 270
As. 14.14
rada = = = 0.011781 Ok !!!
b. d 100 . 12
= 0.031834 Ok !!!
fy2 Mu
AS2 - fy . d. AS. + = 0
1,7 . fc' .b f
2700 2 37724.31013913
AS2 - 2700 . 12 . AS. + = 0
1.7 230 400 0.8
Dengan rumus ABC diperoleh : AS. = 1.458 cm2 pada lebar jalur kolom 400 cm
atau 0.365 cm per m' jalur kolom
2
Kontrol
1.4 1.4
rmin = = = 0.005185
fy 270
As. 6.28
rada = = = 0.005236 Ok !!!
b. d 100 . 12
= 0.031834 Ok !!!
fy2 Mu
AS2 - fy . d. AS. + = 0
1,7 . fc' .b f
2700 2 727256.432
AS2 - 2700 . 12 . AS. + = 0
1.7 230 400 0.8
Dengan rumus ABC diperoleh : AS. = 29.292 cm2 pada lebar jalur kolom 400 cm
atau 7.323 cm per m' jalur kolom
2
Kontrol
1.4 1.4
rmin = = = 0.005185
fy 270
As. 28.27
rada = = = 0.023562 Ok !!!
b. d 100 . 12
= 0.031834 Ok !!!
fy2 Mu
AS2 - fy . d. AS. + = 0
1,7 . fc' .b f
2700 2 592194.5232
AS2 - 2700 . 12 . AS. + = 0
1.7 230 400 0.8
Dengan rumus ABC diperoleh : AS. = 23.652 cm2 pada lebar jalur kolom 400 cm
atau 5.913 cm per m' jalur kolom
2
Kontrol
1.4 1.4
rmin = = = 0.005185
fy 270
As. 22.62
rada = = = 0.01885 Ok !!!
b. d 100 . 12
= 0.031834 Ok !!!
Kesimpulan hasil perhitungan tulangan arah bentang 600 cm' sebagai arah L1
LOKASI JALUR KOLOM JALUR TENGAH
Bentang Dalam
M (-) tepi f 12 - 16 f 12 - 4
M (+) lapangan f 12 - 18 f 12 - 8
M (-) dalam f 12 - 16 f 12 - 4
Bentang Tepi
M (-) tepi f 12 - 18 f 12 - 18
M (+) lapangan f 12 - 18 f 12 - 18
M (-) dalam f 12 - 18 f 12 - 18
fy2 Mu
AS2 - fy . d. AS. + = 0
1,7 . fc' .b f
2700 2 264986.87085
AS2 - 2700 . 12 . AS. + = 0
1.7 230 400 0.8
Dengan rumus ABC diperoleh : AS. = 10.378 cm2 pada lebar jalur kolom 400 cm
atau 2.595 cm2 per m' jalur kolom
Kontrol
1.4 1.4
rmin = = = 0.005185
fy 270
As. 9.42
rada = = = 0.007854 Ok !!!
b. d 100 . 12
= 0.031834 Ok !!!
fy2 Mu
AS2 - fy . d. AS. + = 0
1,7 . fc' .b f
2700 2 142685.23815
AS2 - 2700 . 12 . AS. + = 0
1.7 230 400 0.8
Dengan rumus ABC diperoleh : AS. = 5.549 cm2 pada lebar jalur kolom 400 cm
atau 1.387 cm2 per m' jalur kolom
Kontrol
1.4 1.4
rmin = = = 0.005185
fy 270
As. 6.28
rada = = = 0.005236 Ok !!!
b. d 100 . 12
= 0.031834 Ok !!!
fy2 Mu
AS2 - fy . d. AS. + = 0
1,7 . fc' .b f
2700 2 90876.75887846
AS2 - 2700 . 12 . AS. + = 0
1.7 230 400 0.8
Dengan rumus ABC diperoleh : AS. = 3.524 cm2 pada lebar jalur kolom 400 cm
atau 0.881 cm per m' jalur kolom
2
Kontrol
1.4 1.4
rmin = = = 0.005185
fy 270
As. 6.28
rada = = = 0.005236 Ok !!!
b. d 100 . 12
= 0.031834 Ok !!!
fy2 Mu
AS2 - fy . d. AS. + = 0
1,7 . fc' .b f
2700 2 285370.4763
AS2 - 2700 . 12 . AS. + = 0
1.7 230 400 0.8
Dengan rumus ABC diperoleh : AS. = 11.190 cm2 pada lebar jalur kolom 400 cm
atau 2.797 cm per m' jalur kolom
2
As. 11.31
rada = = = 0.009425 Ok !!!
b. d 100 . 12
fy2 Mu
AS2 - fy . d. AS. + = 0
1,7 . fc' .b f
2700 2 232373.10213
AS2 - 2700 . 12 . AS. + = 0
1.7 230 400 0.8
Dengan rumus ABC diperoleh : AS. = 9.084 cm2 pada lebar jalur kolom 400 cm
atau 2.271 cm2 per m' jalur kolom
Kontrol
1.4 1.4
rmin = = = 0.005185
fy 270
As. 9.42
rada = = = 0.007854 Ok !!!
b. d 100 . 12
= 0.031834 Ok !!!
fy2 Mu
AS2 - fy . d. AS. + = 0
1,7 . fc' .b f
2700 2 850575.141
AS2 - 2700 . 12 . AS. + = 0
1.7 230 400 0.8
Dengan rumus ABC diperoleh : AS. = 34.531 cm2 pada lebar jalur kolom 200 cm
atau 17.27 cm per m' jalur kolom
2
1.4 1.4
rmin = = = 0.005185
fy 270
As. 28.27
rada = = = 0.023562 Ok !!!
b. d 100 . 12
= 0.031834 Ok !!!
2700 2 458001.999
AS2 - 2700 . 12 . AS. + = 0
1.7 230 400 0.8
Dengan rumus ABC diperoleh : AS. = 18.143 cm2 pada lebar jalur kolom 200 cm
atau 9.072 cm per m' jalur kolom
2
Kontrol
1.4 1.4
rmin = = = 0.005185
fy 270
As. 16.16
rada = = = 0.013464 Ok !!!
b. d 100 . 12
= 0.031834 Ok !!!
fy2 Mu
AS2 - fy . d. AS. + = 0
1,7 . fc' .b f
2700 2 38377.53281024
AS2 - 2700 . 12 . AS. + = 0
1.7 230 400 0.8
Dengan rumus ABC diperoleh : AS. = 1.484 cm2 pada lebar jalur kolom 200 cm
atau 0.742 cm per m' jalur kolom
2
1.4 1.4
rmin = = = 0.005185
fy 270
As. 6.28
rada = = = 0.005236 Ok !!!
b. d 100 . 12
= 0.031834 Ok !!!
fy2 Mu
AS2 - fy . d. As + = 0
1,7 . fc' .b f
2700 2 916003.998
AS2 - 2700 . 12 . As + = 0
1.7 230 400 0.8
Dengan rumus ABC diperoleh : As = 37.346 cm2 pada lebar jalur kolom 200 cm
atau 18.67 cm2 per m' jalur kolom
Dipilih tulangan arah L2 = f 12 - 4 = 28.27 cm2
Kontrol
1.4 1.4
rmin = = = 0.005185
fy 270
As. 28.27
rada = = = 0.023562 Ok !!!
b. d 100 . 12
= 0.031834 Ok !!!
fy2 Mu
AS2 - fy . d. AS. + = 0
1,7 . fc' .b f
2700 2 745888.9698
AS2 - 2700 . 12 . AS. + = 0
1.7 230 400 0.8
Dengan rumus ABC diperoleh : AS. = 30.078 cm2 pada lebar jalur kolom 200 cm
atau 15.04 cm per m' jalur kolom
2
1.4 1.4
rmin = = = 0.005185
fy 270
As. 28.27
rada = = = 0.023562 Ok !!!
b. d 100 . 12
= 0.031834 Ok !!!
Kesimpulan hasil perhitungan tulangan arah bentang 800 cm' sebagai arah L2
LOKASI JALUR KOLOM JALUR TENGAH
Bentang Dalam
M (-) tepi f 12 - 12 f 12 - 4
M (+) lapangan f 12 - 18 f 12 - 7
M (-) dalam f 12 - 12 f 12 - 4
Bentang Tepi
M (-) tepi f 12 - 18 f 12 - 18
M (+) lapangan f 12 - 12 f 12 - 12
M (-) dalam f 12 - 10 f 12 - 10
f 12 - 18 f 12 - 18 f 12 - 18
f 12 - 18 f 12 - 12 f 12 - 10
200 cm
f 12 - 18 f 12 - 18 f 12 - 18
800 cm
400 cm
f 12 - 18 f 12 - 12 f 12 - 10
200 cm
f 12 - 18 f 12 - 12 f 12 - 10
f 12 - 18 f 12 - 18 f 12 - 18
f 12 - 16 f 12 - 18 f 12 - 16
f 12 - 12 f 12 - 18 f 12 - 16
200 cm
f 12 - 4 f 12 - 8 f 12 - 4
800 cm
400 cm
f 12 - 4 f 12 - 7 f 12 - 4
200 cm
f 12 - 12 f 12 - 18 f 12 - 16
f 12 - 16 f 12 - 18 f 12 - 16
Beban - beban merata pada plat diterima oleh balok arah longitudinal dan arah transversal
(arah x dan y), seperti denah berikut. Disamping itu portal juga menerima beban garis berupa
berat sendiri balok dan berat dinding.
3m
3m
3m
3m
Portal
Eqivalen 1
3m
Eqivalen 4
Portal
Portal
Eqivalen 3
Portal 3m
Eqivalen 2
3m 3m 3m 3m 3m 3m
2m
2m
2m
Semua beban yang bekerja selebar portal dianggap dipikul sepenuhnya oleh portal yang
bersangkutan. Lebar portal yang dimaksud adalah jarak dari tengah bentang sebelah kiri
(jika ada) ke tengah bentang sebelah kanan. Hal ini didasarkan pada anggapan bahwa pada
saat percepatan gempa sejajar dengan sumbu x, maka semua beban - beban tersebut dipikul
oleh portal arah x. Demikian pula untuk arah y.
M N O P
3m
3m
I K L
J
3m
3m
E G H
F
3m
3m
A B C D
3m 3m 3m 3m 3m 3m
Berat trapesium = 20 W
W = Berat persatuan luas
Reaksi tumpuan = RA = RB
20 W
= = 10 W
2
3m 3m 3m 3m
2m
2m
Jadi :
Mmaks = Ra . X - Q . ((1/3 a2 + 1/4 . B . (2a + b ))/(a + b)
1 2
10 W . 3 - 20 W . . 3 2 + . 2 . 3 + 2
3 4
Mmaks =
3 + 2
= 2.0000 W
1
2.0000 W = . Qeq . 8 2
8
Qeq = 0.25 W
Beban total W3 =
W3 = 1.2 DL + 1.6 LL
= 1.2 . 269898 + 1.6 . 47520 = 399909.6 kg
Beban total W2 =
W2 = 1.2 DL + 1.6 LL
= 1.2 . 367722 + 1.6 . 108000 = 614066.4 kg
Beban total W1 :
W1 = 1.2 DL + 1.6 LL
= 1.2 . 367722 + 1.6 . 108000 = 614066.4 kg
a. Arah y
H 24.00 wi . hi
= = 1 < 3 Fiy = . Vy
B 24.00 S wi . hi
Dimana : Fix = Gaya horizontal akibat gempa pada lantai ke-i arah x
Fiy = Gaya horizontal akibat gempa pada lantai ke-i arah y
hi = Tinggi lantai ke-i terhadap lantai dasar
Wi = Berat lantai ke-i
Vx = Gaya geser horizontal total akibat gempa arah x
Vy = Gaya geser horizontal total akibat gempa arah y
B = Panjang sisi bangunan dalam arah yang ditinjau
V hi Wi
Tingkat Wi . hi Fix,Fiy 1/4 Fi
(t) (m) (t)
atap 70.5485 24.00 399.910 9597.830 27.824 6.956
03 70.5485 16 614.0664 kg 9825.062 28.483 7.121
02 70.5485 8 614.066 4912.531 14.241 3.560
S 24335.424 70.549 17.637
3 4 4' 3'
8
q = 2.1680 t/m
2 5 5' 2'
8
q = 2.1680 t/m
1 6 6' 1'
A B C D
6 m 6 m 6 m
3 4 4' 3'
8
q = 0.0625 t/m
2 5 5' 2'
8
q = 0.0625 t/m
1 6 6' 1'
A B C D
6 m 6 m 6 m
8
7.1207 t/m
I J K L
3.5604 t/m
E F G H
8
A B C D
6 m 6 m 6 m
4 EI 4E 67500.00
Kkolom = = = 337.50000 E Kolom Tengah dan Atas
L 800
337.5 E
337.5 E
337.5 E
337.5 E
238.1944 E 238.1944 E 238.1944 E
I J K L
337.5 E
337.5 E
337.5 E
337.5 E
238.1944 E 238.1944 E 238.1944 E
E F G H
337.5 E
337.5 E
337.5 E
337.5 E
A B C D
KEF 238.1944 E
µ EF = = = 0.2608
S KA E 913.1944 E
KEI 337.5000 E
µ EI = = = 0.3696
S KA E 913.1944 E
Kontrol S µe = 1 = OK
* TITIK F
KFB 337.5000 E
µ FB = = = 0.2931
S KA F 1151.3889 E
KFE 238.1944 E
µ FE = = = 0.2069
S KF E 1151.3889 E
KFG 238.1944 E
µ FG = = = 0.2069
S KF E 1151.3889 E
KFJ 337.5000 E
µ FJ = = = 0.2931
S KF E 1151.3889 E
Kontrol = S µf = 1 OK
* TITIK M
KMI 337.5 E
µ MI = = = 0.5862
S KM E ###
KMN ###
µ MN = = = 0.4138
S KM E ###
Kontrol = S µf = 1 OK
* TITIK N
KNJ 337.5 E
µ NJ = = = 0.4147
S KN E ###
KNM ###
µ NM = = = 0.2927
S KN E ###
KNO ###
µ NO = = = 0.2927
S KN E ###
Kontrol S µe = 1 = OK
Perhitungan selanjutnya dalam tabel
A µAE= 0
B µBF = 0
C µCG = 0
D µDH = 0
E µEA = 0.3696 µEF = 0.2608 µEI = 0.3696
F µFB = 0.2931 µFE = 0.2069 µFG = 0.2069 µFJ = 0.2931
G µGC = 0.2931 µGF = 0.2069 µGH = 0.2069 µGK = 0.2931
H µHD = 0.3696 µHG = 0.2608 µHL = 0.3696
I µIE = 0.3696 µIJ = 0.2608 µIM = 0.3696
J µJF = 0.2931 µJI = 0.2069 µJK = 0.2069 µJN = 0.2931
K µKG = 0.2931 µKJ = 0.2069 µKL = 0.2069 µKO = 0.2931
L µLH = 0.3696 µLK = 0.2608 µLP = 0.3696
M µMI = 0.5862 µMN = 0.4138
N µNJ = 0.4147 µNM = 0.2927 µNO = 0.2927
O µOK = 0.4147 µON = 0.2927 µOP = 0.2927
P µPL = 0.5862 µPO = 0.4138
KOMBINASI PEMBEBANAN I
q= 0.2830 t/m
m n o p
q = 2.2305 t/m 8.00
i j k l
q = 2.2305 t/m 8.00
e f g h
8.00
a b c d
6 6 6
HITUNG MOMEN PRIMER
* MoAE = 0
MoEA = 0
* M EI = 0
o
MoIE = 0
* MoIM = 0
MoMI = 0
* 2.2305 . 6 2
MoEF = - q.L2/12 = = -6.6915 tm
12
MoFE = 6.6915 tm
* 2.2305 . 6 2
MoFG = - q.L2/12 = = -6.6915 tm
12
MoGF = 6.6915 tm
* 2.2305 . 6 2
MoGH = - q.L2/12 = = -6.6915 tm
12
MoHG = 6.6915 tm
* MoIJ = MoJK = MoKL = MoGH = -6.6915 tm
MoJI = MoKJ = MoLK = MoHG = 6.6915 tm
* 0.2830 . 8 2
MoMN = - q.L2/12 = = ### = MoNO = MoOP
12
MoNM = MoON = MoPO = 1.5093
KOMBINASI PEMBEBANAN II
q = 0.283 t/m
m n o p
q = 0.318 t/m 8
i j k l
q= 0.318 t/m 8
e f g h
8
a b c d
6 6 6
Kombinasi pemebebanan ini tidak memakai beban didinding
MoEA = 0
*
MoEI = 0
MoIE = 0
* MoIM =
0
MoMI = 0
* 0.3180 . 6 2
MoEF = - q.L2/12 = = -0.954 tm
12
MoFE = 0.954 tm
* 0.3180 . 6 2
MoFG = - q.L2/12 = = -0.954 tm
12
MoGF = 0.954 tm
* 0.3180 . 6 2
MoGH = - q.L2/12 = = -0.954 tm
12
MoHG = 0.954 tm
* 0.2830 . 8 2
MoMN = - q.L2/12 = = ### = MoNO = MoOP
12
MoNM = MoON = MoPO = 1.5093
B7 B8 B9
M N O P
8
K9 K10 K11 K12
B4 B5 B6
I J K L
K5 K6 K7 K8 8
B1 B2 B3
E F G H
K1 K2 K3 K4
8
A B C D
6 m 6 m 6 m
Tengah
OK
0.1005 m n o
Mu
0.2023
KG i j k
0.3085
Mu
0.3129
GC e f g
0.2115
Mu
0.2115 a b c
Untuk Lantai 2
= -5.312376933 tm 1. Tulangan tumpuan luar (-M)
= 7.273768635 tm 2. Tulangan Lapangan Bentang luar (+M)
= -6.763028787 tm 3. Tulangan tumpuan dalam kiri ( -M )
= -7.273768635 tm 4. Tulangan dalam bagian kanan (-M)
= 6.763028787 tm 5. Tulangan lapangan bagian dalam (+M)
d
= Mmin (EF,HG) = -5.269358958 tm
= Mmax (EF,FE,GH,HG) = 7.290594379 tm
= Mmin (FG,FE) = -6.766150866 tm
= Mmin (GF,GH) = -7.290594379 tm
= Mmax (FG,GF) = 6.766150866 tm
FREEBODY
L= 6m
M N
H= 8m q = 0.283 t
q (t/m) -1.3099 1.6095
-0.7991 -1.7479
0.7991 0.8989
1.3099 0.5844 -0.1005 -0.0505
2.1965 -0.2023
-0.5844 0.0505
0.7991 q = 2.2305 1.7479
3.1159 7.2738
I J
-5.7590 -16.8625
4.9599 8.4231
3.1159 1.0441 -0.3085 -0.1036
3.1485 -0.3129
-1.0441 0.1036
5.7590 q = 2.2305 16.8625
-5.2694 7.2906
E F
-12.1136 -30.5824
6.3546 7.0284
2.1208 0.3977 -0.2115 -0.0529
1.0604 -0.1058
-0.5302 0.0529
12.1136 30.5824
A B
-1.7479
0.8490 0.8490 0.8989 0.7991
0.1005 0.0505
0.2023
-0.0505
q = 2.2305 1.7479 q = 2.2305
-6.7630 6.7630 K -7.2738
-15.4578
6.6915 6.6915 7.0184 6.3646
0.3085 0.1036
0.3129
-0.1036
q = 2.2305 15.4578 q = 2.2305
-6.7662 6.7662 G -7.2906
-29.1777
6.6915 6.6915 7.0284 6.3546
0.2115 0.0529
0.1058
-0.0529
29.1777
C
P
1.3099
-0.7991
-1.3099 -0.5844
-2.1965
0.5844
0.7991
5.3124 L
-7.1637
-3.1159 -1.0441
-3.1485
1.0441
7.1637
5.2694 H
-13.5183
-2.1208 -0.5302
-1.0604
0.5302
13.5183
D
TABEL CROSS KOMBINASI II
TITIK A B C D E F
BATANG AE BF CG DH EA EF EI FB
µ(-) 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 -0.3696 -0.2608 -0.3696 -0.2931
Mo 0 0 0 0 0 -0.954 0 0
SIKLUS 1
Bal 0 0 0 0 0.352581 0.248838 0.352581 0
Co 0.17629 0 0 -0.17629 0 0 0.17629 0
SIKLUS 2
Bal 0 0 0 0 -0.065154 -0.045983 -0.065154 -0.03647
Co -0.032577 -0.018235 0.018235 0.032577 0 -0.01287 -0.114332 0
SIKLUS 3
Bal 0 0 0 0 0.047012 0.033179 0.047012 0.008312
Co 0.023506 0.004156 -0.004156 -0.023506 0 0.002933 0.017947 0
SIKLUS 4
Bal 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 -0.0077 -0.0054 -0.0077 -0.0105
Co -0.0039 -0.0052 0.0052 0.0039 0.0000 -0.0037 -0.0159 0.0000
SIKLUS 5
Bal 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0072 0.0051 0.0072 -0.0002
Co 0.0036 -0.0001 0.0001 -0.0036 0.0000 -0.0001 0.0018 0.0000
SIKLUS 6
Bal 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 -0.0007 -0.0005 -0.0007 -0.0019
Co -0.0003 -0.0010 0.0010 0.0003 0.0000 -0.0007 -0.0025 0.0000
SIKLUS 7
Bal 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0012 0.0008 0.0012 -0.0002
Co 0.0006 -0.0001 0.0001 -0.0006 0.0000 -0.0001 0.0001 0.0000
SIKLUS 8
Bal 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 -0.0004
Co 0.0000 -0.0002 0.0002 0.0000 0.0000 -0.0001 -0.0004 0.0000
SIKLUS 9
Bal 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0002 0.0001 0.0002 -0.0001
Co 0.0001 0.0000 0.0000 -0.0001 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000
SIKLUS 10
Bal 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 -0.0001
Co 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 -0.0001 0.0000
SIKLUS 11
Bal 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000
Co 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000
SIKLUS 12
Bal 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000
Co 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000
SIKLUS 13
Bal 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000
Co 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000
SIKLUS 14
Bal 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000
Co 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000
SIKLUS 15
Bal 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000
Co 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000
SIKLUS 16
Bal 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000
TITIK A B C D E F
AE BF CG DH EA EF EI FB
Momen
0.1674 -0.0208 0.0208 -0.1674 0.3347 -0.7324 0.3976 -0.0415
Kontrol 0 0.0000
F G H
FE FG FJ GC GF GH GK HD HG
-0.2069 -0.2069 -0.2931 -0.2931 -0.2069 -0.2069 -0.2931 -0.3696 -0.2608
0.954 -0.954 0 0 0.954 -0.954 0 0 0.954
0 0 0 0 0 0 0 -0.352581 -0.248838
0.124419 0 0 0 0 -0.124419 0 0 0
-0.025739 -0.025739 -0.03647 0.03647 0.025739 0.025739 0.03647 0.065154 0.045983
-0.022991 0.01287 -0.018235 0 -0.01287 0.022991 0.018235 0 0.01287
0.005866 0.005866 0.008312 -0.008312 -0.005866 -0.005866 -0.008312 -0.047012 -0.033179
0.016589 -0.002933 0.022101 0 0.002933 -0.016589 -0.022101 0 -0.002933
-0.0074 -0.0074 -0.0105 0.0105 0.0074 0.0074 0.0105 0.0077 0.0054
-0.0027 0.0037 -0.0005 0.0000 -0.0037 0.0027 0.0005 0.0000 0.0037
-0.0001 -0.0001 -0.0002 0.0002 0.0001 0.0001 0.0002 -0.0072 -0.0051
0.0026 0.0001 0.0040 0.0000 -0.0001 -0.0026 -0.0040 0.0000 0.0001
-0.0014 -0.0014 -0.0019 0.0019 0.0014 0.0014 0.0019 0.0007 0.0005
-0.0002 0.0007 0.0003 0.0000 -0.0007 0.0002 -0.0003 0.0000 0.0007
-0.0002 -0.0002 -0.0002 0.0002 0.0002 0.0002 0.0002 -0.0012 -0.0008
0.0004 0.0001 0.0007 0.0000 -0.0001 -0.0004 -0.0007 0.0000 0.0001
-0.0003 -0.0003 -0.0004 0.0004 0.0003 0.0003 0.0004 0.0000 0.0000
0.0000 0.0001 0.0001 0.0000 -0.0001 0.0000 -0.0001 0.0000 0.0001
-0.0001 -0.0001 -0.0001 0.0001 0.0001 0.0001 0.0001 -0.0002 -0.0001
0.0001 0.0000 0.0001 0.0000 0.0000 -0.0001 -0.0001 0.0000 0.0000
0.0000 0.0000 -0.0001 0.0001 0.0000 0.0000 0.0001 0.0000 0.0000
0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000
0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000
0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000
0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000
0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000
0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000
0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000
0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000
0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000
0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000
0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000
0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000
F G H
FE FG FJ GC GF GH GK HD HG
Tengah
OK
0.1463
Mu
0.1463
KG
0.0031
Mu
0.0327
GC
0.0415
Mu
0.0415
Untuk Lantai 2
= -0.858996791 tm 1. Tulangan tumpuan luar (-M)
= 1.010834645 tm 2. Tulangan Lapangan Bentang luar (+M)
= -0.947778011 tm 3. Tulangan tumpuan dalam kiri ( -M )
= -1.010834645 tm 4. Tulangan dalam bagian kanan (-M)
= 0.947778011 tm 5. Tulangan lapangan bagian dalam (+M)
= Mmin (EF,HG) = -0.732393353 tm
= Mmax (EF,FE,GH,HG) = 1.042835035 tm
= Mmin (FG,FE) = -0.968645558 tm
= Mmin (GF,GH) = -1.042835035 tm
= Mmax (FG,GF) = 0.968645558 tm
Bab IV Hal. 79
430
150
d
350
f 8
d'
f 12
200
1.4 1.4
rmin = = = 0.005185
fy 270
Mu 13098869.22158
Mnperlu = = = 16373586.52697 Nmm
f 0.8
t
Mnada = 0.85 . fc' . Be . t . d -
2
150
= 0.85 . 23 . 430 . 150 . 331 -
2
= 322809600
Syarat : Mn perlu > Mn ada Dianalisa dengan rumus sifat balok T murni
Mn perlu < Mn ada Dianalisa dengan rumus seperti balok biasa
2 . Mu
a aktual = d + d 2 -
0.85 . fc' . f . Be
2 . 13098869.2215768
= 331 + 331 2 -
0.85 . 23 . 0.8 . 430
= 5.9376347
= 0.00279
Syarat :
r < rmin Gunakan p min
660
150
d
350
f 8
d'
f 12
200
1.4 1.4
rmin = = = 0.005185
fy 270
Mu 16095140.82838
Mnperlu = = = 20118926.03548 Nmm
f 0.8
t
Mnada = 0.85 . fc' . Be . t . d -
2
150
= 0.85 . 23 . 660 . 150 . 331 -
2
= 495475200
Syarat : Mn perlu > Mn ada Dianalisa dengan rumus sifat balok T murni
Mn perlu < Mn ada Dianalisa dengan rumus seperti balok biasa
2 . Mu
a aktual = d + d 2 -
0.85 . fc' . f . Be
2 . 16095140.8283848
= 331 + 331 2 -
0.85 . 23 . 0.8 . 660
= 4.7447136
= 0.00343
Syarat :
r < rmin Gunakan p min
660
150
d
350
f 8
d'
f 12
200
1.4 1.4
rmin = = = 0.005185
fy 270
Mu 15090284.90666
Mnperlu = = = 18862856.13333 Nmm
f 0.8
t
Mnada = 0.85 . fc' . Be . t . d -
2
150
= 0.85 . 23 . 660 . 150 . 331 -
2
= 495475200
Syarat : Mn perlu > Mn ada Dianalisa dengan rumus sifat balok T murni
Mn perlu < Mn ada Dianalisa dengan rumus seperti balok biasa
2 . Mu
a aktual = d + d 2 -
0.85 . fc' . f . Be
2 . 15090284.9066608
= 331 + 331 2 -
0.85 . 23 . 0.8 . 660
= 4.4464728
660
150
d
350
f 8
d'
f 12
200
1.4 1.4
rmin = = = 0.005185
fy 270
Mu 16095140.82838
Mnperlu = = = 20118926.03548 Nmm
f 0.8
t
Mnada = 0.85 . fc' . Be . t . d -
2
150
= 0.85 . 23 . 660 . 150 . 331 -
2
= 495475200
Syarat : Mn perlu > Mn ada Dianalisa dengan rumus sifat balok T murni
Mn perlu < Mn ada Dianalisa dengan rumus seperti balok biasa
2 . Mu
a aktual = d + d 2 -
0.85 . fc' . f . Be
2 . 16095140.8283848
= 331 + 331 2 -
0.85 . 23 . 0.8 . 660
= 4.7447136
660
150
d
350
f 8
d'
f 12
200
1.4 1.4
rmin = = = 0.005185
fy 270
Mu 15090284.90666
Mnperlu = = = 18862856.13333 Nmm
f 0.8
t
Mnada = 0.85 . fc' . Be . t . d -
2
150
= 0.85 . 23 . 660 . 150 . 331 -
2
= 495475200
Syarat : Mn perlu > Mn ada Dianalisa dengan rumus sifat balok T murni
Mn perlu < Mn ada Dianalisa dengan rumus seperti balok biasa
2 . Mu
a aktual = d + d 2 -
0.85 . fc' . f . Be
= 4.4464728
= 0.00321
Syarat :
r < rmin Gunakan p min
430
150
d
350
f 8
d'
f 16
200
1.4 1.4
rmin = = = 0.005185
fy 270
Mu 53123769.32986
Mnperlu = = = 66404711.66233 Nmm
f 0.8
t
Mnada = 0.85 . fc' . Be . t . d -
2
150
= 0.85 . 23 . 430 . 150 . 329 -
2
= 320287650
Syarat : Mn perlu > Mn ada Dianalisa dengan rumus sifat balok T murni
Mn perlu < Mn ada Dianalisa dengan rumus seperti balok biasa
2 . Mu
a aktual = d + d 2 -
0.85 . fc' . f . Be
2 . 53123769.3298641
= 329 + 329 2 -
0.85 . 23 . 0.8 . 430
= 24.956287
= 0.01181
Syarat :
r > rmin Ok !!!
660
150
d
350
f 8
d'
f 18
200
1.4 1.4
rmin = = = 0.005185
fy 270
Mu 72737686.34563
Mnperlu = = = 90922107.93204 Nmm
f 0.8
t
Mnada = 0.85 . fc' . Be . t . d -
2
150
= 0.85 . 23 . 660 . 150 . 328 -
2
= 489668850
Syarat : Mn perlu > Mn ada Dianalisa dengan rumus sifat balok T murni
Mn perlu < Mn ada Dianalisa dengan rumus seperti balok biasa
2 . Mu
a aktual = d + d 2 -
0.85 . fc' . f . Be
2 . 72737686.3456321
= 328 + 328 2 -
0.85 . 23 . 0.8 . 660
= 22.237303
660
150
d
350
f 8
d'
f 16
200
1.4 1.4
rmin = = = 0.005185
fy 270
Mu 67630287.86872
Mnperlu = = = 84537859.83589 Nmm
f 0.8
t
Mnada = 0.85 . fc' . Be . t . d -
2
150
= 0.85 . 23 . 660 . 150 . 329 -
2
Syarat : Mn perlu > Mn ada Dianalisa dengan rumus sifat balok T murni
Mn perlu < Mn ada Dianalisa dengan rumus seperti balok biasa
2 . Mu
a aktual = d + d 2 -
0.85 . fc' . f . Be
2 . 67630287.8687155
= 329 + 329 2 -
0.85 . 23 . 0.8 . 660
= 20.556484
660
150
d
350
f 8
d'
f 18
200
1.4 1.4
rmin = = = 0.005185
fy 270
Mu 72737686.34563
Mnperlu = = = 90922107.93204 Nmm
f 0.8
t
Mnada = 0.85 . fc' . Be . t . d -
2
150
= 0.85 . 23 . 660 . 150 . 328 -
= 489668850
Syarat : Mn perlu > Mn ada Dianalisa dengan rumus sifat balok T murni
Mn perlu < Mn ada Dianalisa dengan rumus seperti balok biasa
2 . Mu
a aktual = d + d 2 -
0.85 . fc' . f . Be
2 . 72737686.3456321
= 328 + 328 2 -
0.85 . 23 . 0.8 . 660
= 22.237303
150
d
350
f 8
d'
f 16
200
1.4 1.4
rmin = = = 0.005185
fy 270
Mu 67630287.86872
Mnperlu = = = 84537859.83589 Nmm
f 0.8
t
Mnada = 0.85 . fc' . Be . t . d -
2
150
= 0.85 . 23 . 660 . 150 . 329 -
= 491604300
Syarat : Mn perlu > Mn ada Dianalisa dengan rumus sifat balok T murni
Mn perlu < Mn ada Dianalisa dengan rumus seperti balok biasa
2 . Mu
a aktual = d + d 2 -
0.85 . fc' . f . Be
2 . 67630287.8687155
= 329 + 329 2 -
0.85 . 23 . 0.8 . 660
= 20.556484
150
d
350
f 8
d'
f 14
200
Mu 52693589.58068
Mnperlu = = = 65866986.97586 Nmm
f 0.8
t
Mnada = 0.85 . fc' . Be . t . d -
2
150
= 0.85 . 23 . 430 . 150 . 330 -
2
= 321548625
2 . Mu
a aktual = d + d 2 -
0.85 . fc' . f . Be
2 . 52693589.5806845
= 330 + 330 2 -
0.85 . 23 . 0.8 . 430
= 24.664922
= 0.01164
Syarat :
r> rmin Ok !!!
Hitung luas tulangan :
As = r . Bw . d.
= 0.0116356 . 200 . 330.0
= 767.9469 mm 2
150
d
350
f 8
d'
f 18
200
1.4 1.4
rmin = = = 0.005185
fy 270
Mu 72905943.7917
Mnperlu = = = 91132429.73962 Nmm
f 0.8
t
Mnada = 0.85 . fc' . Be . t . d -
2
150
= 0.85 . 23 . 660 . 150 . 328 -
2
= 489668850
Syarat : Mn perlu > Mn ada Dianalisa dengan rumus sifat balok T murni
Mn perlu < Mn ada Dianalisa dengan rumus seperti balok biasa
2 . Mu
a aktual = d + d 2 -
0.85 . fc' . f . Be
2 . 72905943.791699
= 328 + 328 2 -
0.85 . 23 . 0.8 . 660
= 22.290618
= 0.01624
Syarat :
r > rmin Ok !!!
150
d
350
f 8
d'
f 16
200
1.4 1.4
rmin = = = 0.005185
fy 270
Mu 67661508.66169
Mnperlu = = = 84576885.82712 Nmm
f 0.8
t
Mnada = 0.85 . fc' . Be . t . d -
2
150
= 0.85 . 23 . 660 . 150 . 329 -
2
= 491604300
Syarat : Mn perlu > Mn ada Dianalisa dengan rumus sifat balok T murni
2 . Mu
a aktual = d + d 2 -
0.85 . fc' . f . Be
2 . 67661508.6616925
= 329 + 329 2 -
0.85 . 23 . 0.8 . 660
= 20.56629
= 0.01494
Syarat :
r > rmin Ok !!!
660
150
d
350
f 8
d'
f 18
200
1.4 1.4
rmin = = = 0.005185
fy 270
Mu 72905943.7917
Mnperlu = = = 91132429.73962 Nmm
f 0.8
t
Mnada = 0.85 . fc' . Be . t . d -
2
150
= 0.85 . 23 . 660 . 150 . 328 -
2
= 489668850
Syarat : Mn perlu > Mn ada Dianalisa dengan rumus sifat balok T murni
Mn perlu < Mn ada Dianalisa dengan rumus seperti balok biasa
2 . Mu
a aktual = d + d 2 -
0.85 . fc' . f . Be
2 . 72905943.791699
= 328 + 328 2 -
0.85 . 23 . 0.8 . 660
= 22.290618
= 0.01624
Syarat :
r > rmin Ok !!!
150
d
350
f 8
d'
f 16
200
1.4 1.4
rmin = = = 0.005185
fy 270
Mu 67661508.66169
Mnperlu = = = 84576885.82712 Nmm
f 0.8
t
Mnada = 0.85 . fc' . Be . t . d -
2
150
= 0.85 . 23 . 660 . 150 . 329 -
= 491604300
Syarat : Mn perlu > Mn ada Dianalisa dengan rumus sifat balok T murni
Mn perlu < Mn ada Dianalisa dengan rumus seperti balok biasa
2 . Mu
a aktual = d + d 2 -
0.85 . fc' . f . Be
2 . 67661508.6616925
= 329 + 329 2 -
0.85 . 23 . 0.8 . 660
= 20.56629
= 0.01494
Syarat :
r > rmin Ok !!!
B. PENULANGAN KOLOM
1. Penulangan kolom atas
~ Mengecek pengaruh kelangsingan kolom
Untuk komponen struktur tekan yang tidak ditahan terhadap goyangan ke samping, pengaruh
kelangsingan dapat diabaikan jika memenuhi :
k . Lu
< 22 SK. SNI T - 15 - 1991 - 03. 33 11 4)
r
dimana :
k = faktor tekuk = 1
lu = panjang kolom = 8
I 1 / 12 . 30 . 30 3
r = radius girasi = = = 8.660254
A 30 . 30
atau r = 0,3 . h. = 0.3 . 30 = 9
Jadi :
k . Lu 1 . 8
= = 88.88889 > 22
r 0.09
Dimana : Cm = 1 (konservatif)
Pu = 0.2746 ton
p . EI
2
Pc =
(k . Lu)2
Ec . Ig
EI =
2,5 . (1 + bd)
Ec = 4700 . fc' = 4700 23 = 22540.408 Mpa = 2254040.8 t/m2
Ig = 1/12 . b. h 3
=
1
Ig = . 0.3 . 0.3 3 = 0.000675 m4
12
1,2 . qdl 1.2 . 2.64
Bd = = = 0.12021
1,2 . qdl + 1,6 . qll 1.2 . 2.64 + 1.6 . 14.4912
diperoleh :
2254040.8 . 0.000675
EI = = 543.2830609231
2.5 . ( 1 + 0.12021 )
p2 . 543.2830609
Pc = = 83.69615
1 . 8 2
1
d = = 1.0 > 1 Ok !!!
0.2745656753
1 -
0.65 . 83.69615
Hitung :
Pu 0.274565675
Pn perlu = = = 0.422409 ton
f 0.65
Mc 2.2077
Mn perlu = = = 3.396411 tm
f 0.65
Eksentrisitas :
Mn perlu 3.3964113043
e = = = 8.04058 = 8040.58
Pn perlu 0.4224087312
Hitung nilai r
~ Sumbu vertikal
Pu 2745.6567527086
= = 0.002401
f . Ag . 0,85 . fc' 0.65 . 300 . 300 . 0.85 . 23
~ Sumbu horizontal
Pu e 8040.58
. = 0.002401 . = 0.064344
f . Ag . 0,85 . Fc' h 300
k . Lu
< 22 SK. SNI T - 15 - 1991 - 03. 33 11 4)
r
dimana :
k = faktor tekuk = 1
lu = panjang kolom = 8
I 1 / 12 . 30 . 30 3
r = radius girasi = = = 8.660254
A 30 . 30
atau r = 0,3 . h. = 0.3 . 30 = 9
Jadi :
k . Lu 1 . 8
= = 88.88889 > 22
r 0.09
Berarti faktor kelangsingan tak dapat diabaikan
~ Faktor pembesar momen (d)
Cm
d = > 1
Pu
1 -
f . Pc
Dimana : Cm = 1 (konservatif)
Pu = 0.0253 ton
p2 . EI
Pc =
(k . Lu)2
Ec . Ig
EI =
2,5 . (1 + bd)
Ec = 4700 . fc' = 4700 23 = 22540.408 Mpa = 2254040.8 t/m2
Ig = 1/12 . b. h 3
=
1
Ig = . 0.3 . 0.3 3 = 0.000675 m4
12
1,2 . qdl 1.2 . 2.64
Bd = = = 0.12021
1,2 . qdl + 1,6 . qll 1.2 . 2.64 + 1.6 . 14.4912
diperoleh :
2254040.8 . 0.000675
EI = = 543.2830609231
2.5 . ( 1 + 0.12021 )
p2 . 543.2830609
Pc = = 83.69615
1 . 8 2
1
d = = 1.000465 > 1 Ok !!!
Hitung :
Pu 0.0253
Pn perlu = = = 0.038898 ton
f 0.65
Mc 0.2024
Mn perlu = = = 0.311325 tm
f 0.65
Eksentrisitas :
Mn perlu 0.3113252306
e = = = 8.00372 = 8003.72
Pn perlu 0.0388975679
Hitung nilai r
~ Sumbu vertikal
Pu 252.8341912208
= = 0.000221
f . Ag . 0,85 . fc' 0.65 . 300 . 300 . 0.85 . 23
~ Sumbu horizontal
Pu e 8003.72
. = 0.000221 . = 0.005898
f . Ag . 0,85 . Fc' h 300
k . Lu
< 22 SK. SNI T - 15 - 1991 - 03. 33 11 4)
r
dimana :
k = faktor tekuk = 1
Jadi :
k . Lu 1 . 8
= = 88.88889 > 22
r 0.09
Dimana : Cm = 1 (konservatif)
Pu = 0.393567481 ton
p2 . EI
Pc =
(k . Lu)2
Ec . Ig
EI =
2,5 . (1 + bd)
Ec = 4700 . fc' = 4700 23 = 22540.408 Mpa = 2254040.8 t/m2
Ig = 1/12 . b. h 3
=
1
Ig = . 0.3 . 0.3 3 = 0.000675 m4
12
1,2 . qdl 1.2 . 8.64
Bd = = = 0.240882
1,2 . qdl + 1,6 . qll 1.2 . 8.64 + 1.6 . 20.42115
diperoleh :
2254040.8 . 0.000675
EI = = 490.4503986822
2.5 . ( 1 + 0.240882 )
p2 . 490.4503987
Pc = = 75.55695
1 . 8 2
1
d = = 1.008 > 1 Ok !!!
0.3935674812
1 -
0.65 . 75.55695
1.1 Penulangan untuk kolom tepi
Mu = 3.14853985 tm
Mc = d . Mu
= 1.0080784 . 3.14853985 = 3.173975037
Hitung :
Pu 0.393567481
Pn perlu = = = 0.605488 ton
f 0.65
Mc 3.1740
Mn perlu = = = 4.883039 tm
f 0.65
Eksentrisitas :
Mn perlu 4.8830385188
e = = = 8.064627 = 8064.627
Pn perlu 0.6054884326
Hitung nilai r
~ Sumbu vertikal
Pu 3935.6748121855
= = 0.003441
f . Ag . 0,85 . fc' 0.65 . 300 . 300 . 0.85 . 23
~ Sumbu horizontal
Pu e 8064.627
. = 0.003441 . = 0.092508
f . Ag . 0,85 . Fc' h 300
k . Lu
< 22 SK. SNI T - 15 - 1991 - 03. 33 11 4)
r
dimana :
k = faktor tekuk = 1
lu = panjang kolom = 8
I 1 / 12 . 30 . 30 3
r = radius girasi = = = 8.660254
A 30 . 30
atau r = 0,3 . h. = 0.3 . 30 = 9
Jadi :
k . Lu 1 . 8
= = 88.88889 > 22
r 0.09
Cm
d = > 1
Pu
1 -
f . Pc
Dimana : Cm = 1 (konservatif)
Pu = 0.039112025 ton
p2 . 490.4503987
Pc = = 75.55695
1 . 8 2
1
d = = 1.000797 > 1 Ok !!!
0.0391120249
1 -
0.65 . 75.55695
Hitung :
Pu 0.039112025
Pn perlu = = = 0.060172 ton
f 0.65
Mc 0.3131
Mn perlu = = = 0.481762 tm
f 0.65
Eksentrisitas :
Mn perlu 0.4817624355
e = = = 8.006376 = 8006.376
Pn perlu 0.0601723459
Hitung nilai r
~ Sumbu vertikal
Pu 391.1202486368
= = 0.000342
f . Ag . 0,85 . fc' 0.65 . 300 . 300 . 0.85 . 23
~ Sumbu horizontal
Pu e 8006.376
. = 0.000342 . = 0.009127
f . Ag . 0,85 . Fc' h 300
k . Lu
< 22 SK. SNI T - 15 - 1991 - 03. 33 11 4)
r
dimana :
k = faktor tekuk = 1
lu = panjang kolom = 8
I 1 / 12 . 30 . 30 3
r = radius girasi = = = 8.660254
A 30 . 30
atau r = 0,3 . h. = 0.3 . 30 = 9
Jadi :
k . Lu 1 . 8
= = 88.88889 > 22
r 0.09
Dimana : Cm = 1 (konservatif)
Pu = 0.265102389 ton
p2 . EI
Pc =
(k . Lu)2
Ec . Ig
EI =
2,5 . (1 + bd)
Ec = 4700 . fc' = 4700 23 = 22540.408 Mpa = 2254040.8 t/m2
Ig = 1/12 . b. h 3
=
1
Ig = . 0.3 . 0.3 3 = 0.000675 m4
12
1,2 . qdl 1.2 . 14.64
Bd = = = 0.305313
1,2 . qdl + 1,6 . qll 1.2 . 14.64 + 1.6 . 24.9831
diperoleh :
2254040.8 . 0.000675
EI = = 466.2414651451
2.5 . ( 1 + 0.305313 )
p2 . 466.2414651
Pc = = 71.82741
1 . 8 2
Hitung :
Pu 0.265102389
Pn perlu = = = 0.40785 ton
f 0.65
Mc 2.1329
Mn perlu = = = 3.281431 tm
f 0.65
Eksentrisitas :
Mn perlu 3.2814312244
e = = = 8.045685 = 8045.685
Pn perlu 0.4078498285
Hitung nilai r
~ Sumbu vertikal
Pu 2651.0238854001
= = 0.002318
f . Ag . 0,85 . fc' 0.65 . 300 . 300 . 0.85 . 23
~ Sumbu horizontal
Pu e 8045.685
. = 0.002318 . = 0.062166
f . Ag . 0,85 . Fc' h 300
Jadi :
k . Lu 1 . 8
= = 88.88889 > 22
r 0.09
Dimana : Cm = 1 (konservatif)
Pu = 0.026443414 ton
p2 . EI
Pc =
(k . Lu)2
Ec . Ig
EI =
2,5 . (1 + bd)
Ec = 4700 . fc' = 4700 23 = 22540.408 Mpa = 2254040.8 t/m2
Ig = 1/12 . b. h3 =
1
Ig = . 0.3 . 0.3 3 = 0.000675 m4
12
1,2 . qdl 1.2 . 14.64
Bd = = = 0.305313
1,2 . qdl + 1,6 . qll 1.2 . 14.64 + 1.6 . 24.9831
diperoleh :
2254040.8 . 0.000675
EI = = 466.2414651451
2.5 . ( 1 + 0.305313 )
p2 . 466.2414651
Pc = = 71.82741
1 . 8 2
1
d = = 1.000567 > 1 Ok !!!
0.0264434143
1 -
0.65 . 71.82741
Hitung :
Pu 0.026443414
Pn perlu = = = 0.040682 ton
f 0.65
Mc 0.2117
Mn perlu = = = 0.325642 tm
f 0.65
Eksentrisitas :
Mn perlu 0.3256418459
e = = = 8.004534 = 8004.534
Pn perlu 0.0406821758
~ Sumbu horizontal
Pu e 8004.534
. = 0.000231 . = 0.006169
f . Ag . 0,85 . Fc' h 300
1. Balok
~ Balok B7
Tepi Luar Lapangan Luar Kiri Dalam
3 f 12 3 f 12
350 mm 350 mm 350 mm
f 8 3 f 12 f 8
40 mm 40 mm 40 mm
~ Balok B8
Kiri Dalam Lapangan Dalam
3 f 12
350 mm 350 mm
f 8 3 f 12
40 mm 40 mm
200 mm 200 mm
~ Balok B4
Tepi Luar Lapangan Luar Kiri Dalam
4 f 16 4 f 16
350 mm 350 mm 350 mm
f 8 4 f 18 f 8
40 mm 40 mm 40 mm
~ Balok B5
Kiri Dalam Lapangan Dalam
4 f 18
350 mm 350 mm
f 8 4 f 16
40 mm 40 mm
200 mm 200 mm
~ Balok B1
Tepi Luar Lapangan Luar Kiri Dalam
4 f 14 4 f 16
350 mm 350 mm 350 mm
f 8 4 f 18 f 8
40 mm 40 mm 40 mm
~ Balok B2
4 f 18
350 mm 350 mm
f 8 4 f 16
40 mm 40 mm
200 mm 200 mm
2. Kolom
~ Kolom Atas
Kolom K9 Kolom K10
300 mm
300 mm
1
40 mm 1
300 mm 40 mm
300 mm
8 f 14
8 f 14
~ Kolom Tengah
Kolom K5 Kolom K6
300 mm
300 mm
40 mm
300 mm 40 mm
300 mm
8 f 16
8 f 14
~ Kolom Bawah
Kolom K1 Kolom K2
300 mm
300 mm
40 mm
300 mm 40 mm
300 mm
8 f 18
8 f 22
331
6000 556483.0729 N
~ Gaya geser rencana diambil gaya geser maksimum yaitu Vu = 55.6483073 ton
~ Penampang kritis pertama pada jarak d :
3000 - 331
Vud = . 556483.1 = 495084.4 N
3000
Vc = 1/6 . f'c . b . d
Vc = 1/6 . 23 . 200 . 331
Vc = 52914.01 N
Vud 495084.44
Vs = - Vc = - 26457 = 798683.7
f 0.6
Vud = 495084.4 N
Vc = 52914.0 N
Vud 495084.44
Vs = - Vc = - 52914.01 = 772226.7 N
f 0.6
2. Balok Lantai 03
569658.0047 N
507185.5 N
329
6000 569658.0047 N
~ Gaya geser rencana diambil gaya geser maksimum yaitu Vu = 56.9658 ton
3000 - 329
Vud = . 569658 = 507185.5 N
3000
Vc = 1/6 . f'c . b . d
Vc = 1/6 . 23 . 200 . 329
Vc = 52594.29 N
Vud 507185.51
Vs = - Vc = - 26297.14 = 819012.04 N
f 0.6
Vud = 507185.5 N
Vc = 52594.3 N
Vud 507185.51
Vs = - Vc = - 52594.29 = 792714.9 N
f 0.6
3. Balok Lantai 02
284829.0024 N
253497.8 N
330
6000 284829.0024 N
~ Gaya geser rencana diambil gaya geser maksimum yaitu Vu = 28.4829 ton
~ Penampang kritis pertama pada jarak d :
3000 - 330
Vud = . 284829 = 253497.8 N
3000
Vc = 1/6 . f'c . b . d
Vc = 1/6 . 23 . 200 . 330
Vc = 52754.15 N
Vud 253497.81
Vs = - Vc = - 26377.07 = 396119.3
f 0.6
Vud = 253497.8 N
Vc = 52754.1 N
Vud 253497.81
Vs = - Vc = - 52754.15 = 369742.2 N
f 0.6
A B
6 m
d
d'
hc L
bc
1. PONDASI A
Data :
P = 60567.93104
1 . B2 = 1577289.870938
B = 1025.44 mm = 1050 mm
L = 1.5 . B = 1538.16 mm
= 1600 mm
1.2 Kontrol Daya Dukung Tanah
qs = st = 0.15 Mpa
Syarat : f Vc > Vu
B
bc + d
bc
hc
hc + d
Syarat : f Vc > Vu
0.6 . 1918.333 d + 6.394 d2 >= 219601.8 - 88.5914 d - 0.147652 d2
1151 d + 3.836665 >= 219601.8 - 88.5914 d - 0.147652 d2
3.984318 d2 + 1239.591 d - 219601.8 >= 0
Diambil 3.984318 d2 + 1239.591 d - 219601.8 = 0
L hc
af = - - d
2 2
Bidang geser
1
= . 1538.16 - 300 - d
bc
hc 2
= 619.0798 - d
d
af
1
Vc = . fc' . B . d
6
1
= . 23 . 1025.44 . d
6
= 819.6393 d
Vu = B . Af . Qsunetto
= 1025.44 . ( 619.0798 - d ) . 0.147652
= 93733.98 - 151.4086 d
Syarat : f Vc > Vu
0.6 . ( 819.6393 d >= 93733.98 - 151.4086 d
491.7836 d >= 93733.98 - 151.4086 d
Diambil : 491.7836 d = 93733.98 - 151.4086 d
643.1922 d = 93733.98
d = 145.7325 mm = 150 mm
Syarat : f Mn >= Mu
As. Fy
Mn = As. . fy . d -
1,7 . Fc' . B
As. 270
= As. . 270 . 150 -
1.7 . 23 . 1050
1 dimana : Ly = 1/2 . ( L - hc )
Mu = qsu netto . B . Ly2
2 1
= . 1600 - 300
1 2
= 0.14765234 . 1050 . 650 2
2 = 650 mm
= 32751134.64566 Nmm
Syarat : f Mn >= Mu
0.8 . 40500 As. - 1.775667 As2 >= 32751134.64566
1.775667 As 2
- 40500 As. + 40938918.30707 >= 0
Diambil : 1.775667 As 2
- 40500 As. + 40938918.30707 = 0
Diperoleh :
As. = 969.6175 mm
Digunakan Tulangan : 7 f 12 = 792.000 mm2
1 dimana : Lx = 1/2 . ( B - bc )
Mu = qsu netto . L . Lx2
2 1
= . 1050 - 300
1 2
= 0.14765234 . 1600 . 375 2
2 = 375 mm
= 16610888.23956 Nmm
Syarat : f Mn >= Mu
0.8 . 35370 As. - 1.165281 As2 >= 16610888.23956
1.165281 As2 - 35370 As. + 20763610.29944 >= 0
Diambil : 1.165281 As 2
- 35370 As. + 20763610.29944 = 0
Kontrol :
As min = rmin . b .d
1.4
As min Arah B = . 1600 . 131 = 1086.815 mm2
270
1.4
As min Arah L = . 1050 . 150 = 816.6667 mm2
270
Dari hasil perhitungan luas tulangan, ternyata As yang diperoleh lebih kecil dari Asmin,
sehingga digunakan Asmin untuk mencari tulangan yang digunakan.
Untuk arah B
Digunakan Tulangan : 3 f 20 = 942.86 mm2
Untuk arah L
Digunakan Tulangan : 4 f 16 = 804.57 mm2
Ld min = 0.06 . db . fy
= 0.06 . 20 . 270
= 324 mm
1
Ld ada = . B - bc - d'
2
1
= . 1050 - 300 - 40
2
= 355 mm
Ld min < Ld perlu Ok !!!
Ld ada > Ld perlu Ok !!!
P 60567.93104403
- fc' tekan pada kaki kolom = = = 0.672977 Mpa
hc . bc 300 . 300
~ Penyebaran tulangan
2 . nb 2 . 3
Tulangan Arah B = = = 2.377 Batang
L 1600
+ 1 + 1
300 . 1050
= 0.85 . 23 . 300 . 300
300 . 300
= 3291723.086 N > P Ok !!!
SKETSA TULANGAN PONDASI A
571 cm
10 cm
19 cm
40 cm 105 cm 40 cm
105 cm
40 cm 105 cm 40 cm
Data - data :
~ Dimensi kolom, hc = 30.00 cm = 300 mm
~ Dimensi kolom, bc = 30.00 cm = 300 mm
~ Kuat rencana beton, fc' = 23 Mpa
~ Kuat leleh baja tulangan, fy = 270 Mpa
~ Daya dukung tanah, st = 0.15 Mpa
~ Dalam pondasi, Htot = 6 m = 6000 mm
~ Berat volume tanah urug, gt = 18000 N/m3
P
6 m
d
d'
hc L
bc
2. PONDASI B
Data :
P = 152912.069
Htot = H + h
h = 70 cm = 700 mm (ditaksir)
jadi : H = 5300 mm = 5.3 m
2.1 Perencanaan Dimensi Pondasi
1,5 . B2 = 4045292.829523
B = 1642.212 mm = 1650 mm
L = 1.5 . B = 2463.319 mm
= 2500 mm
1.2 Kontrol Daya Dukung Tanah
qs = st = 0.15 Mpa
= 0.1493 Mpa
Syarat :
qsunetto < qs Ok !!!
Syarat : f Vc > Vu
bc + d
bc
hc
hc + d
= 1918.333 d + 6.394 d2
Syarat : f Vc > Vu
0.6 . 1918.333 d + 6.394 d2 >= 590404.9 - 89.56176 d - 0.14927 d2
1151 d + 3.836665 >= 590404.9 - 89.56176 d - 0.14927 d2
3.985935 d2 + 1240.561 d - 590404.9 >= 0
Diambil 3.985935 d2 + 1240.561 d - 590404.9 = 0
L hc
af = - - d
2 2
Bidang geser
1
= . 2463.319 - 300 - d
bc
hc 2
= 1081.659 - d
1
Vc = . fc' . B . d
6
1
= . 23 . 1642.212 . d
6
= 1312.629 d
Vu = B . Af . Qsunetto
= 1642.212 . ( 1081.659 - d ) . 0.14927
= 265149.7 - 245.1324 d
Syarat : f Vc > Vu
0.6 . ( 1312.629 d >= 265149.7 - 245.1324 d
787.5774 d >= 265149.7 - 245.1324 d
Diambil : 787.5774 d = 265149.7 - 245.1324 d
1032.71 d = 265149.7
d = 256.7514 mm = 300 mm
Syarat : f Mn >= Mu
As. Fy
Mn = As. . fy . d -
1,7 . Fc' . B
As. 270
= As. . 270 . 300 -
1.7 . 23 . 1650
1 dimana : Ly = 1/2 . ( L - hc )
Mu = qsu netto . B . Ly2
2 1
= . 2500 - 300
1 2
= 0.149269592 . 1650 . 1100 2
2 = 1100 mm
= 149008370.6873 Nmm
Syarat : f Mn >= Mu
0.8 . 81000 As. - 1.12997 As2 >= 149008370.6873
1.12997 As 2
- 81000 As. + 186260463.3592 >= 0
Diambil : 1.12997 As2 - 81000 As. + 186260463.3592 = 0
Diperoleh :
As. = 2230.131 mm
1 dimana : Lx = 1/2 . ( B - bc )
Mu = qsu netto . L . Lx2
2 1
= . 1650 - 300
1 2
= 0.149269592 . 2500 . 675 2
2 = 675 mm
= 85013697.58881 Nmm
Syarat : f Mn >= Mu
0.8 . 75870 As. - 0.74578 As2 >= 85013697.58881
0.74578 As2 - 75870 As. + 106267121.986 >= 0
Diambil : 0.74578 As2 - 75870 As. + 106267121.986 = 0
Diperoleh :
As. = 1381.877 mm
Digunakan Tulangan : 5 f 22 = 1901.43 mm2
Kontrol :
As min = rmin . b .d
1.4
As min Arah B = . 2500 . 281 = 3642.593 mm2
270
1.4
As min Arah L = . 1650 . 300 = 2566.667 mm2
270
Dari hasil perhitungan luas tulangan, ternyata As yang diperoleh lebih kecil dari Asmin,
sehingga digunakan Asmin untuk mencari tulangan yang digunakan.
Untuk arah B
Digunakan Tulangan : 8 f 26 = 4249.14 mm2
Untuk arah L
Digunakan Tulangan : 8 f 20 = 2514.29 mm2
Ld min = 0.06 . db . fy
= 0.06 . 26 . 270
= 421.2 mm
1
Ld ada = . B - bc - d'
= 625 mm
P 152912.068956
- fc' tekan pada kaki kolom = = = 1.699023 Mpa
hc . bc 300 . 300
~ Penyebaran tulangan
2 . nb 2 . 8
Tulangan Arah B = = = 6.361 Batang
L 2500
+ 1 + 1
B 1650
Sisanya : 8 batang - 6 batang = 2 batang (sebar rata)
300 . 1650
= 0.85 . 23 . 300 . 300
300 . 300
= 4126393.265 N > P Ok !!!
550 cm
10 cm
40 cm
60 cm 165 cm 60 cm
165 cm
60 cm 165 cm 60 cm
A B
Dari tabel hasil percobaan hasil penyondiran ("Mekanika tanah, Ir. Sunggono KH, hal 217),
diperoleh nilai qc dan f untuk kedalaman 15.75 dari muka tanah :
qc = 160 kg/cm2
f = 650 kg/cm
Kontrol : Qa > RA ( OK )
Dari hasil perhitungan daya dukung tiang, 1 tiang pancang sudah dapat memikul beban yang ada
Namun karena kondisi lapangan, jika digunakan 1 tiang saja dapat menyebabkan perubahan posisi
tiang darri rencana semula, maka terjadinya beban eksentrisitas tidak dapat dihindari. Oleh karena
Perhitungan penulangan
~ Kondisi II
ql2
Mmaks =
8
Dimana :
q = berat sendiri tiang beton (tiang pancang)
= 0.15 . 0.15 . 2400
= 54 kg/m
L = panjang tiang pancang
= 9.75 m
ql2 54 . 9.75 2
Mmaks1 = = = 160.418 kgm
32 32
ql2 54 . 9.75 2
Mmaks2 = = = 641.6719 kgm
8 8
ddmin f 10
hhmin h
min minf 12
min
d'
Hitung :
1.4 1.4
rmin = = = 0.005185
fy 270
600 600
amaks = 0.75 . b1 . .d = 0.75 0.85 94.0
600 + fy 600 + 270
= 41.32759
amaks
Mnada = 0.85 . fc' . b . amaks . d -
2
41.33
= 0.85 . 23 . 150 . 41.33 . 94.0 -
2
= 8887845.669961 Nmm
Mu 6416718.75
Mnperlu = = = 8020898.4375 Nmm
f 0.8
Mn ada > Mn perlu Tulangan tunggal
fy 270
m = = = 13.8107
0.85 . fc' 0.85 . 23
Mu 6416718.75
Rn = = = 6.0517
f . b .d 2
0.80 . 150 . 94 2
,
1 2 . m . Rn
r = . 1 - 1 -
m fy
1 2. 13.8107 . 6.0517
r = . 1 - 1 -
13.8107 270
r = 0.02772
Periksa :
r > rmin ( OK )
r < rmaks ( OK )
q= 54 kg/m
9.75 m
Diagram geser
Vud
Vu = 263.25 kg
d
4875 - 94.00
Vud = . 263.25 = 2581.74 N
4875
Vc = 1/6 . f'c . b . d
Vc = 1/6 . 23 . 150 . . 94
Vc = 11270.20 N
Vud 2581.74
Vn = = = 4302.9 N
f 0.6
Vud > f . Vc
2581.74 N < 6762.12 N ( Digunakan Tulangan Geser Minimum )
Luas tulangan :
b.S 150 . 40 dimana S < d/2 = 47
Av = = = 7.407407
3 .fy 3 . 270 ambil S = 40 mm
Kontrol : Qa > RB ( OK )
ddmin f 10
hhmin h
min minf 12
min
d'
Hitung :
1.4 1.4
rmin = = = 0.005185
fy 270
= 0.031834
600 600
amaks = 0.75 . b1 . .d = 0.75 0.85 124.0
600 + fy 600 + 270
= 54.51724
amaks
Mnada = 0.85 . fc' . b . amaks . d -
2
54.52
= 0.85 . 23 . 180 . 54.52 . 124.0 -
2
= 18559463.33472 Nmm
Mu 9240075
Mnperlu = = = 11550093.75 Nmm
f 0.8
fy 270
m = = = 13.8107
0.85 . fc' 0.85 . 23
Mu 9240075
Rn = = = 4.1732
f . b . d2 0.80 . 180 . 124 2
,
1 2 . m . Rn
r = . 1 - 1 -
m fy
1 2. 13.8107 . 4.1732
r = . 1 - 1 -
13.8107 270
r = 0.01759
Periksa :
r > rmin ( OK )
r < rmaks ( OK )
q= 77.76 kg/m
9.75 m
Diagram geser
Vud
Vu = 379.08 kg
d
4875 - 124.00
Vud = . 379.08 = 3694.378 N
4875
~ Kapasitas geser :
Vc = 1/6 . f'c . b . d
Vc = 1/6 . 23 . 180 . . 124
Vc = 17840.49 N
Vud 3694.378
Vn = = = 6157.296 N
f 0.6
Vud > f . Vc
3694.38 N < 10704.30 N ( Digunakan Tulangan Geser Minimum )
Luas tulangan :
b.S 180 . 50 dimana S < d/2 = 62
Av = = = 11.11111
3 .fy 3 . 270 ambil S = 50 mm
q = 2128.5 kg/m
5.7 m
DIAGRAM MOMEN
DIAGRAM GESER
6066.225 kg
ddmin f6
hhmin h
min minf 19
min
d'
Hitung :
1.4 1.4
rmin = = = 0.005185
fy 270
= 0.031834
600 600
amaks = 0.75 . b1 . .d = 0.75 0.85 244.5
600 + fy 600 + 270
= 107.4957
107.5
= 0.85 . 23 . 300 . 107.5 . 244.5 -
2
= 120262027.1869 Nmm
Mu 86443706.25
Mnperlu = = = 108054632.8125 Nmm
f 0.8
Mu 86443706.25
Rn = = = 6.0251
f . b . d2 0.80 . 300 . 245 2
,
1 2 . m . Rn
r = . 1 - 1 -
m fy
1 2. 13.8107 . 6.0251
r = . 1 - 1 -
13.8107 270
r = 0.02756
Periksa :
r > rmin ( OK )
r < rmaks ( OK )
2850 - 244.50
Vud = . 6066.225 = 55458.07 N
2850
~ Kapasitas geser :
Vc = 1/6 . f'c . b . d
Vc = 1/6 . 23 . 300 . . 244.5
Vc = 58629.04 N
Vud 55458.07
Vn = = = 92430.11 N
f 0.6
Kontrol
2/3 . f'c . b . d > ( Vn - Vc)
600
270
600
270
600
270
f 10 - 30 mm f 10 - 40 mm f 10 - 30 mm
I II III
plat begel f 8 mm
I II III 9750
6 f 12 4f 12 6 f 12
50 cm
50 cm 50 cm 50 cm
f 10 - 40 mm f 10 - 50 mm f 10 - 40 mm
I II III
plat begel f 8 mm
I II III
6 f 12 4 f 12 6 f 12
18 cm
18 cm 18 cm 18 cm
Diambil tinggi anak tangga = optride = 20 cm, sehingga lebar anak tangga = antride :
1 antride + 2 ( 20 ) = 63 cm
1 antride = 23 cm
Pada perencanaan ini diambil perhitungan penulangan tangga dari lantai 01 ke lantai 02
yang dianggap mewakili semua tangga (tangga lantai 02 ke lantai 03
400
Jumlah optride = = 20
20
120
Jumlah antride = 20 - 1 = 19
125 cm 10 125 cm
± 800 cm
400 cm
± 400 cm
B
400 cm
± 0.00 cm
A
437 cm 120 cm
20
tg a = = 0.87
20 cm 23
a= 41.00909 0
a
10 cm
23 cm p
sin a =
23
P = 23 sin 41.00909
p
= 15.09 cm
20 cm
Bordes
~ Beban mati ( qD)
Berat plat bordes 0.12 . 1.3 . 2400 = 374.4 kg/m
Finishing lantai = 48 . 1.3 = 62.4 kg/m
= 436.8 kg/m
C
B
400 cm
120 cm 437 cm
Momen Primer :
1 1
MCB = - . q l 2 = - . 1044.16 . 1.2 2 = - 125.2992 kgm
12 12
1 1
MBA = - . q l 2 = - . 1227.658 . 4.37 2 = - 1953.705 kgm
12 12
MAB = 1953.705 kgm
Faktor kekakuan
4 EI 4 EI
KBC = KCB = = = 3.333333
L 1.2
4 EI 4 EI
KAB = KBA = = = 0.915332
L 4.37
Tabel Momen Distribusi
Titik C B A
Batang CB BA BC AB.
K 3.3333 3.3333 0.9153 0.9153
DF 1 0.784560144 0.215439856 0
FEM -125.2992 125.2992 -1953.705153 1953.705153
Bal 125.2992 1434.494437 393.9115158 0
Co 717.2472184 62.6496 0 196.9557579
Bal -717.2472184 -49.1523792 -13.49722083 0
Co -24.57618959 -358.623609 0 -6.74861041
Bal 24.57618959 281.3617903 77.26181886 0
Co 140.6808952 12.28809479 0 38.63090943
Bal -140.6808952 -9.64074942 -2.647345377 0
Co -4.820374708 -70.3404476 0 -1.32367269
Bal 4.820374708 55.18631166 15.15413592 0
Co 27.59315583 2.410187354 0 7.577067962
Bal -27.59315583 -1.89093694 -0.519250417 0
Co -0.945468468 -13.7965779 0 -0.25962521
Bal 0.945468468 10.82424515 2.972332764 0
Co 5.412122575 0.472734234 0 1.486166382
Bal -5.412122575 -0.37088844 -0.101845796 0
Co -0.185444219 -2.70606129 0 -0.0509229
Bal 0.185444219 2.123067832 0.582993455 0
Co 1.061533916 0.09272211 0 0.291496728
Bal -1.061533916 -0.07274607 -0.019976038 0
Co -0.036373036 -0.53076696 0 -0.00998802
Bal 0.036373036 0.416418601 0.114348357 0
Co 0.2082093 0.018186518 0 0.057174179
Bal -0.2082093 -0.01426842 -0.003918101 0
Co -0.007134209 -0.10410465 0 -0.00195905
Bal 0.007134209 0.081676359 0.022428291 0
Co 0.04083818 0.003567104 0 0.011214145
Bal -0.04083818 -0.00279861 -0.000768496 0
Co -0.001399304 -0.02041909 0 -0.00038425
Bal 0.001399304 0.016020004 0.004399086 0
Total 0 1480.471505 -1480.471505 2190.319777
1480.472 kgm
1480.472 kgm
400 cm
2190.3198
1.2 m 4.37 m
Gaya Dalam
Bentang AB.
1044.16 kg/m
C SMB = 0
VC . 1.2 - 1.2 . 1044.16 . 0.6 + 1480.472 = 0
1480.472 VC = -607.2303 kg
RC
Untuk x = 0 Mx = 0 Dx = -607.23 kg
x = 1,5 Mx = -1480.47 kgm Dx = -1860.22 kg
Dx = 0 x = -0.582 m
Mmaks = 176.5671 kgm
Bentang BC
1227.658 kg/m
B
HC SMA = 0
1480.472 kgm VC . ( 5.57 ) + HA ( 4) - ( 1044.16 .1.2)
.( 4.97 ) - ( 5364.865 . 2.185 ) + 2190.32
1860.222
HC = 4785.388474 kg
4
SMB = 0
-HA . 4 - 2190.32 - 11722.23 + 1480.472
A HC + VA . 4.37 =0
2190.32 kgm
VA = 7225.1 kg
VC
SV = 0
VA + VC = 1044.16 . 1.2 + 1227.658 . 4.37
6617.9 = 6617.857 Ok !!
Mx = VC . x - HC . y - 1/2 . q . x2 - 2190.32
= 7225.1 x - 4785.388 . 0.9153 x - 613.829 x2 - 2190.32
= -613.829 x2 + 2844.9 x - 2190.32
Dx = -1227.658 x + 2844.9
Dx = 0 x = 2.317 m
Mmaks = 1105.908 kgm
Hitung :
1.4 1.4
rmin = = = 0.0051852
fy 270
= 0.031834
600 600
amaks = 0.75 . b1 . .d = 0.75 0.85 144.46
600 + fy 600 + 270
= 63.51283
amaks
Mnada = 0.85 . fc' . b . amaks . d -
2
63.51
= 0.85 . 23 . 1250 . 63.51 . 144 -
2
= 174927501.4155 Nmm
Mu 21903197.76756
Mnperlu = = = 27378997.20945 Nmm
f 0.8
fy 270
m = = = 13.8107
0.85 . fc' 0.85 . 23
Mu 21903197.767558
Rn = = = 1.0496
f . b . d2 0.80 . 1250 . 144 2
,
1 2 . m . Rn
r = . 1 - 1 -
m fy
1 2. 13.8107 . 1.0496
r = . 1 - 1 -
13.8107 270
r = 0.00400
Periksa :
r < rmin ( Digunakan Rasio Tulangan Minimum )
r < rmaks ( OK )
As = 780.2653 mm2/m
Tulangan bagi
untuk tulangan bagi r = 0,002
437
As = 0.002 . . 14.446 = 16.73173 cm2 / 5.791 m
cos a
As = 2.889211 cm /m
2
Digunakan tulangan f 6 - 5 cm
~ Tulangan lapangan
Hitung :
1.4 1.4
rmin = = = 0.0051852
fy 270
= 0.031834
600 600
amaks = 0.75 . b1 . .d = 0.75 0.85 144.46
600 + fy 600 + 270
= 63.51283
amaks
Mnada = 0.85 . fc' . b . amaks . d -
2
63.51
= 0.85 . 23 . 1250 . 63.51 . 144 -
= 174927501.4155 Nmm
Mu 11059084.33315
Mnperlu = = = 13823855.41644 Nmm
f 0.8
fy 270
m = = = 13.8107
0.85 . fc' 0.85 . 23
Mu 11059084.3331503
Rn = = = 0.5299
f . b . d2 0.80 . 1250 . 144.5 2
,
1 2 . m . Rn
r = . 1 - 1 -
m fy
1 2. 13.8107 . 0.5299
r = . 1 - 1 -
13.8107 270
r = 0.00199
Periksa :
r < rmin ( Digunakan Rasio Tulangan Minimum )
r < rmaks ( OK )
As = 780.2653 mm2/m
Digunakan tulangan f 8 - 5 cm
Tulangan bagi
untuk tulangan bagi r = 0,002
437
As = 0.002 . . 14.446 = 12.62585 cm2 / 4.37 m
cos a
As = 2.889211 cm2/m
Digunakan tulangan f 6 - 5 cm
Penulangan Bordes
~ Tulangan tumpuan
Hitung :
1.4 1.4
rmin = = = 0.0051852
fy 270
= 0.031834
600 600
amaks = 0.75 . b1 . .d = 0.75 0.85 89.00
600 + fy 600 + 270
= 39.12931
amaks
Mnada = 0.85 . fc' . b . amaks . d -
2
39.13
= 0.85 . 23 . 1300 . 39.13 . 89 -
2
= 69051466.13648 Nmm
Mu 14804715.05061
Mnperlu = = = 18505893.81326 Nmm
f 0.8
fy 270
m = = = 13.8107
0.85 . fc' 0.85 . 23
Mu 14804715.05061
Rn = = = 0.6821
f . b . d2 0.80 . 1300 . 144 2
,
1 2 . m . Rn
r = . 1 - 1 -
m fy
1 2. 13.8107 . 0.6821
r = . 1 - 1 -
13.8107 270
r = 0.00257
Periksa :
r < rmin ( Digunakan Rasio Tulangan Minimum )
r < rmaks ( OK )
Digunakan tulangan f 6 - 5 cm
Tulangan bagi
As = r . b . d
= 0.0020 . 120 . 12.50
As = 3 cm2 / 1.2 m
As = 2.5 cm2/m
Digunakan tulangan f 4 - 5 cm
~ Tulangan lapangan
~ M (+) = 176.5671 kgm = 1765670.882 Nmm
Hitung :
1.4 1.4
rmin = = = 0.0051852
fy 270
= 0.031834
600 600
amaks = 0.75 . b1 . .d = 0.75 0.85 89.00
600 + fy 600 + 270
= 39.12931
amaks
Mnada = 0.85 . fc' . b . amaks . d -
2
39.13
= 0.85 . 23 . 1300 . 39.13 . 89 -
2
= 69051466.13648 Nmm
Mu 1765670.882035
Mnperlu = = = 2207088.602543 Nmm
f 0.8
fy 270
m = = = 13.8107
0.85 . fc' 0.85 . 23
Mu 1765670.88203462
Rn = = = 0.0814
f . b . d2 0.80 . 1300 . 144 2
,
1 2 . m . Rn
r = . 1 - 1 -
m fy
1 2. 13.8107 . 0.0814
r = . 1 - 1 -
13.8107 270
r = 0.00030
Periksa :
r < rmin ( Digunakan Rasio Tulangan Minimum )
r < rmaks ( OK )
Digunakan tulangan f 6 - 5 cm
Tulangan bagi
As = r . b . d
= 0.0020 . 120 . 12.50
As = 3 cm2 / 1.2 m
As = 2.5 cm2/m
Digunakan tulangan f 4 - 5 cm
2 f 12
f 4 - 5
± 400 f 4 - 5
12
f 6 - 5
f 6 - 5
f 6 - 5
f 8
23 f 8 - 5
20
f 6 - 5
f 6 - 5
f 8 - 5