DRAF

10/12/2010

KEJIRANAN HIJAU
 DRAF
10/12/2010

KEJIRANAN HIJAU
 JABATAN PERANCANGAN BANDAR DAN DESA SEMENANJUNG MALAYSIA
KEMENTERIAN PERUMAHAN DAN KERAJAAN TEMPATAN
Cetakan Pertama
2010 2011
© Hakcipta
Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia
Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan

Hakcipta Terpelihara

Mana-mana bahagian dalam laporan ini tidak boleh diterbitkan semula,

disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan lagi,
ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk cara,
sama ada dengan cara elektronik, gambar rakaman dan
sebagainya tanpa kebenaran bertulis
daripada Penerbit terlebih dahulu

ISBN 978-983-41729-6-1
PNM24.5 Jld.179

Diterbitkan di Malaysia
oleh
Jabatan Perancangan Bandar dan Desa
Semenanjung Malaysia
Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan
Tel.: 03 – 2699 2172 Fax: 03 – 2693 3964
 Pemberitahuan

Garis panduan ini hendaklah dibaca bersama undang-undang,

peraturan-peraturan, dasar Persekutuan dan Negeri, serta
garis panduan yang telah disediakan oleh agensi-agensi teknikal berkaitan.
Garis panduan ini juga akan menyokong garis panduan sedia ada di jabatan-jabatan
kerajaan dan agensi-agensi lain.
DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU i
ISI KANDUNGAN

1. PENGENALAN 1
1.1 Keperluan Kejiranan Hijau 1
1.2 Kebaikan Pelaksanaan Kejiranan Hijau 2

2. LATAR BELAKANG 2
2.1 Definisi Pembangunan Hijau (green growth) dari aspek
perancangan bandar 2
2.2 Definisi dan Konsep Kejiranan Hijau 3
2.3 Rangka Perundangan dan Dasar Pembangunan
Kejiranan Hijau di Malaysia 3
2.4 Definisi Pembangunan Mampan 4

3. SKOP 4

4. PRINSIP-PRINSIP PERANCANGAN 4

5. GARIS PANDUAN UMUM 5

6. GARIS PANDUAN KHUSUS 7

6.1 Rekabentuk Kejiranan Hijau 7
6.2 Kemudahan Infrastruktur Hijau 20

7. RANGKA PELAKSANAAN 30
7.1 Rangka Pelaksanaan Sedia ada di Peringkat Persekutuan 30
7.2 Rangka Pelaksanaan oleh Kerajaan Negeri 32
7.3 Rangka Pelaksanaan oleh Pihak Berkuasa Tempatan 34
7.4 Rangka Kejiranan Hijau bagi Pembangunan Sedia ada

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU ii
SENARAI JADUAL

Jadual 1 : Hierarki tanah lapang awam 16

Jadual 2 : Ciri-ciri kepadatan dalam sebuah kejiranan 37
Jadual 3 : Perbandingan Antara Terminologi Konvensional Dengan Jalan
Yang Mengabungkan Kapasiti Dan Karektor 43

SENARAI RAJAH

Rajah 1 : Kawasan perumahan dan tempat kerja adalah

berhampiran dan mempunyai aksesibiliti yang tinggi
untuk dihubungi melalui kenderaan awam, basikal atau
berjalan kaki 6
Rajah 2 : Cadangan Keluasan Kejiranan Hijau 8
Rajah 3 : Gabungan unit kejiranan akan membentuk sebuah
bandar (township) 8
Rajah 4 : Perletakkan sekolah di pinggir kejiranan 6
Rajah 5 : Rangkaian jalan yang mudah dihubungi 10
Rajah 6 : Contoh pembangunan perimeter yang mengeliling
taman (courtyard) 10
Rajah 7 : Kelebaran reka bentuk jalan yang bersesuaian 11
Rajah 8 : Fasad dan laluan masuk ke bangunan 13
Rajah 9 : Bangunan yang berada di pusat tumpuan hendaklah dibina
sehingga ke sempadan jalan 13
Rajah 10 : Fasad Bangunan 14
Rajah 11 : Contoh pusat kejiranan hijau 15
Rajah 12 : Pembangunan bercampur horizon dan vertical 16
Rajah 13 : Hierarki Perancangan Tanah Lapang di dalam dan
di antara unit kejiranan 18
Rajah 14 : Hierarki Perancangan Tanah Lapang dalam peringkat wilayah 18
Rajah 15 : Kebun Kejiranan 20
Rajah 16 : Rain Barrel dipasang di setiap unit bangunan dan Citrens
digunakan untuk peringkat komuniti 23
Rajah 17 : Keratan Rentas Bio-retention 24
Rajah 18 : District Cooling System 30
Rajah 19 : Rangka kerja melaksanakan pembangunan kejiranan hijau oleh 32
negeri

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU iii
Rajah 20 : Skala penentuan tahap negeri untuk mencapai tahap yang
diingini 33
Rajah 21 : Pembangunan infill perlu mengambilkira pembangunan
bersebelahan dan sekitar 39
Rajah 22 : Kawasan mudah dihubungi dan mempunyai kemudahsampaian
kejiranan yang tinggi 41
Rajah 23 : Jaringan laluan basikal yang mudah dihubungi 41
Rajah 24 : Transit service area-superior regional access, mode shifting transit 41
Rajah 25 : Keratan Rentas ‘Trail’ 44
Rajah 26 : Keratan Rentas ‘Alley’ 44
Rajah 27 : Keratan Rentas ‘Lane’ 45
Rajah 28 : Keratan Rentas ‘Street’ 46
Rajah 29 : Keratan Rentas ‘Avenue’ 47
Rajah 30 : Keratan Rentas ‘Main Street’ 48
Rajah 31 : Keratan Rentas ‘Boulevard’ 49
Rajah 32 : Keratan Rentas ‘Park-Way’ 49
Rajah 33 : Contoh pembangunan bercampur dan tempat letak kenderaan
off-street di belakang jalan utama 50
Rajah 34 : Rangka Kerja Penyelarasan Pelaksanaan Berhubung dengan
Pembangunan Hijau 51

SENARAI FOTO

Foto 1 : Compact,complete and connected 9

Foto 2 : Contoh pusat kejiranan hijau 16
Foto 3 : Contoh kebun kejiranan hijau 20
Foto 4 : Tong takungan hujan kapasiti 400 gallon dipasang di setiap
unit rumah 21
Foto 5 : Saluran dari bumbung rumah untuk menyalirkan air hujan
ke dalam tong hujan 21
Foto 6 : Contoh Rain Barrel dibina di depan rumah kediaman 22
Foto 7 : Contoh penuaian air hujan di bawah tanah 22
Foto 8 : Rain Barrel dipasang di setiap unit bangunan dan Citrens 23
Foto 9 : Bio-retention di kawasan tempat letak kenderaan (TLK) 25
Foto 10 : Bioretention di sepanjang sisi jalan 25
Foto 11 : Bio-retention di Tanah Lapang 26
Foto 12 : Contoh pelaksanaan taman atas bumbung di kawasan

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU iv
perumahan 26
Foto 13 : Taman atas bumbung di Bangunan Pusat Membeli-Belah
One Utama, Putrajaya 26
Foto 14 : Contoh turapan telap air/ turapan poros 27
Foto 15 : Solar yang dipasang di setiap unit rumah kediaman,
perindustrian dan apartment 28
Foto 16 : Facade Collector Systems 28
Foto 17 : Penyediaan ruang bagi menempatkan panel solar di atas
bumbung 29
Foto 18 : Penggunaan dan Pemasangan lampu LED dari sumber tenaga
solar bagi lampu jalan dapat menjimatkan kos PBT 30
Foto 19 : Contoh projek perintis pengasingan sampah di kawasan
perumahan di Putrajaya - Isnin dan Khamis merupakan
pengumpulan bagi sisa organic 35
Foto 20 : Contoh pelbagai-gunaan bangunan Marine Parade
Community Club di Singapura 36
Foto 21 : Pemilihan tapak brownfield/infill digalakkan bagi
memaksimumkan penggunaan tanah sedia ada 38

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU v
GLOSARI

Greenfield
Sebidang tanah yang lazimnya belum dibangunkan kecuali untuk kegunaan pertanian,
terutamanya tanah dipinggir Bandar yang diperluaskan untuk tujuan pembangunan

(Sumber : Diterjemah daripada American Heritage, 2009 ‘Dictionary of the English Language, Fourth Edition’, Houghton Mifflin
Company).

Brownfields
Kawasan yang telah dibangunkan sebelum ini tetapi ditinggalkan atau terbiar, atau
mempunyai struktur pembangunan yang usang, atau kawasan pembangunan yang tidak siap
sepenuhnya dan terbengkalai. Kawasan ini mungkin tercemar atau tidak tercemar. Tanah
kawasan brownfield ini juga termasuk tanah kerajaan atau tanah persendirian.

(Sumber: JPBD, 2010 “Garis Panduan Perancangan Pengenalpastian Bagi Pembangunan Kawasan Brownfield”).

Kejiranan (Neighbourhood)
Kejiranan adalah kominiti tempatan yang ditentukan berdasarkan kepada kedudukan
geografi sama ada di dalam sesebuah bandar, pekan atau pinggir bandar. Kejiranan lazimnya
merupakan satu komuniti sosial yang boleh berkomunikasi secara bersemuka di antara
ahlinya.

Kejiranan Hijau (Green Neighborhood)

Merupakan suatu kejiranan yang mempunyai pelbagai penggunaan hijau dan mempunyai
kepadatan sederhana, termasuklah aspek kepelbagaian penggunaan, direka bentuk untuk
manusia dan dan mengutamakan pejalan kaki – merangkumi jaringan lorong pejalan kaki
dan jalan raya yang padat, bangunan direka bentuk berdasarkan kepada skala manusia dan
reka bentuk jalan berorientasikan kepada keperluan pejalan kaki. Kejiranan ini mempunyai
elemen ‘hijau’, termasuklah jaringan koridor dan ruang hijau yang ditanami dengan tumbuh-
tumbuhan hijau disepanjang jalan, termasuk penanaman lanskap di atas lot atau ruang
persendirian (termasuk green roofs). Bangunan-bangunan di dalam kejiranan hijau ini
lazimnya adalah ‘bangunan hijau’ di mana pembinaannya adalah mesra alam. Infrastruktur
yang disediakan di dalam kejiranan ini adalah sebagaimana lazimnya, contohnya daripada
low-impact stormwater management kepada sistem tenaga peringkat daerah.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU vi
Kesan Perubahan Pulau Haba (Heat Island Effect)
Kejadian di mana terbentuk suatu ‘kubah’ akibat daripada peningkatan suhu di kawasan
Bandar, kesan daripada struktur dan permukaan jalan yang berturap dan akibat daripada
pelepasan bahan-bahan pencemaran.

Konsep New Urbanism

New Urbanism adalah merupakan suatu konsep pembaharuan reka bentuk alam bina bagi
meningkatkan kualiti dan taraf hidup penduduk dengan mewujudkan tempat-tempat yang
sesuai dan mampan untuk didiami. Konsep ini menekankan kepada perubahan reka bentuk
bandar yang mengutamakan pejalan kaki dan mengandungi pelbagai jenis rumah dan
pekerjaan. (adaptasi:Wikipedia).

New Urbanism memperkenalkan penciptaan dan pemulihan kepelbagaian, walkable, padat,

vibrant, komuniti bercampur yang mengandungi komponen yang sama seperti pembangunan
konvensional, tetapi direka bentuk secara bersepadu dalam komuniti yang lengkap. Ianya
mengandungi perumahan, tempat kerja, kedai, hiburan, sekolah, taman, dan kemudahan
sivik yang penting untuk kehidupan harian penduduk, dan sediakan dalam jarak berjalan kaki
antara satu sama lain.

Konsep New Urbanism termasuklah walkability, connectivity, kegunaan bercampur,

kepelbagaian, perumahan bercampur, senibina dan reka bentuk bandar berkualiti, struktur
kejiranan tradisional, tambahan kepadatan, pengangkutan pintar, kemampanan dan kualiti
hidup.

Bandar Mampat (Compact City)

Secara umumnya merupakan bandar yang mempunyai kepadatan yang tinggi, guna tanah
bercampur, bersandarkan kepda sistem pengangkutan yang efisien yang merangkumi laluan
pejalan kaki dan basikal di dalam rangkakerja sistem berkenaan.

Pertumbuhan Bijak (Smart Growth)

Merupakan teori perancangan bandar dan pengangkutan yang menumpukan kepada
pertumbuhan pusat bandar bagi mengelakkan penyerakan bandar; dan menyokong bandar
mampat, berorientasikan kepada kemudahan transit, mudah dihubungi melalui laluan
pejalan kaki mahupun basikal, mempunyai kemudahan sekolah, jalan yang lengkap dan
pembangunan bercampur yang menawarkan pelbagai pilihan jenis perumahan.
(adaptasi:Wikipedia).

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU vii
Bandar Berkarbon Rendah (Low Carbon Cities)
Bandar yang mengamalkan prinsip-prinsip pembangunan mampan dan memastikan
keperluan pembangunan untuk semua golongan masyarakat dipenuhi. Bandar ini turut
memberikan sumbangan dan menunjukkan kesungguhan di peringkat global di dalam
menstabilkan pengeluaran CO2 dan lain-lain gas rumah hijau yang mengakibatkan perubahan
iklim, melalui tindakan mengurangkan pencemaran global. Bandar ini juga berupaya
membuktikan keupayaan yang tinggi dalam penggunaan tenaga yang efisien dan sumber
tenaga yang rendah serta dalam penghasilan teknologi. Mengadaptasi corak dan kelakuan
yang konsisten dengan pengeluaran gas rumah hijau yang rendah.

Streetscape
Streetscape merupakan sebahagian daripada karektor bandar/desa bagi ruang awam (public
realm) yang terdiri daripada gabungan landskap, laluan pejalan kaki, kerb yang berada di
antara garisan lot dengan jalan berturap. Karektor fizikal akan ditentukan oleh muka
bangunan yang menghadap rizab jalan tersebut.

Mixed uses
Percampuran pelbagai gunaan di dalam sesebuah bangunan di atas sebuah tapak, atau di
sesebuah kawasan. Pembangunan bercampur secara mendatar (horizontal mixed uses)
lazimnya adalah secara bersebelahan antara satu sama lain (are side by side). Manakala
pembangunan bercampur secara menegak (vertical) adalah di dalam satu bangunan pada
aras yang berlainan.

By Design (ODPM, 2000)

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 1
1. PENGENALAN dan kaedah-kaedah tertentu dalam
menggalakkan kejiranan hijau di peringkat
Pada akhir tahun 2009, semasa negeri masing-masing. Bagi PBT, garis
persidangan COP15 di Copenhagen, panduan ini akan dijadikan asas oleh PBT
Denmark, Malaysia telah menzahirkan dalam mempertimbang permohonan
komitmen untuk mengurangkan kebenaran merancang (KM). Bagi pemaju
pengeluaran karbon sehingga 40% garis panduan ini akan menjadi asas
menjelang tahun 2020 berbanding tahun panduan untuk mereka bentuk sebuah
2005. Justeru, bagi mencapai matlamat kawasan kejiranan hijau. Badan-badan
berkenaan, pelbagai inisiatif harus bukan kerajaan dan pertubuhan
dilaksanakan dengan segera terutama oleh profesional lain juga boleh menjadikan
Kerajaan Negeri (PBN) dan Pihak Berkuasa garis panduan ini sebagai asas dalam
Tempatan (PBT), pemaju dan sebagainya merangka suatu sistem penilaian
sebagai pihak pelaksana. pembangunan kejiranan hijau dalam
negara.
Salah satu langkah yang boleh diambil oleh
PBN, PBT dan pemaju adalah melalui Garis panduan ini telah mengambilkira
pembangunan kejiranan hijau. prinsip-prinsip di dalam konsep new
Pelaksanaan pembangunan kejiranan hijau urbanism, compact city dan juga smart
yang telah dilaksanakan di beberapa buah growth.
negara didapati telah berjaya membantu
mengurangkan pengeluaran karbon, kesan 1.1 Keperluan Kejiranan Hijau
urban heat island dan mewujudkan kualiti
persekitaran hidup dan suasana yang lebih Tujuan pelaksanaan kejiranan hijau
baik bagi kawasan berkenaan. Ini dibuat adalah–
melalui penyediaan lebih banyak kawasan i. mewujudkan masyarakat berkarbon
hijau, mengaplikasi teknologi hijau dalam rendah (low carbon society) melalui
penyediaan kemudahan infrastuktur dan penggunaan teknologi hijau,
kemudahan awam serta pembinaan perubahan gaya hidup dan kitaran
bangunan, memanfaatkan sumber semula semula (recycle) dalam kehidupan
jadi dengan efektif dan pada yang sama seharian;
menggunakan sumber alternatif yang boleh ii. mengurangkan impak terhadap
diperbaharui, mengguna pakai konsep kitar aktiviti pembangunan;
semula dalam aktiviti harian dan iii. membolehkan pembangunan
sebagainya. dilabelkan sebagai pembangunan yang
mesra alam; dan
Kerajaan negeri boleh mengguna pakai iv. bagi menjana permintaan yang lebih
garis panduan ini untuk merangka dasar banyak terhadap konsep

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 2
pembangunan mampan dalam i. pembangunan hijau (green growth)
pasaran hartanah. bagi pengurangan GHG melalui
penggunaan efficiency energy (EE),
1.2 Kebaikan Pelaksanaan Kejiranan renewable energy (RE) yang berkait
Hijau dengan pengurusan lokasi dan tapak;
ii. pengurusan dan pembangunan guna
Kebaikan pelaksanaan kejiranan hijau tanah bercampur dan padat, serta
adalah: aplikasi konsep 3R dalam kehidupan
i. menerapkan gaya hidup sihat dan seharian;
lebih mampan; iii. pengangkutan hijau dengan
ii. mewujudkan jalinan komuniti yang mengamalkan gaya hidup sihat
erat; dengan berbasikal dan berjalan kaki;
iii. mewujudkan petempatan yang iv. menggunakan aplikasi teknologi dalam
harmoni dan selamat; penyediaan kemudahan infrastruktur
iv. mengurangkan kesan perubahan iklim hijau, kemudahan awam serta
global; bangunan. Bangunan-bangunan
v. mengurangkan pembebasan GHG; memenuhi kriteria penarafan
vi. mengurangkan carbon footprint; bangunan hijau;
vii. menggalakkan penggunaan tenaga v. mempunyai rangkaian hijau yang
secara efisien; dan melibatkan laluan pejalan kaki dan
viii. memastikan sumber-sumber juga kemudahan laluan basikal; dan
digunakan secara berhemah, tidak vi. mempunyai pelan keselamatan
melebihi batasan (within the limit) sumber makanan dengan mewujudkan
serta memastikan life cycle sesuatu kawasan pertanian mini di sekitar
bahan itu boleh digunakan secara kawasan perumahan.
from cradle to grave.
Oleh itu, pembangunan hijau juga
melibatkan perancangan bandar dan alam
2. LATAR BELAKANG bina, seni bina dan pembangunan
masyarakat yang komprehensif.
2.1 Definisi Pembangunan Hijau Perancangan dan pembangunan hijau
(Green Growth) dari aspek dapat dilaksanakan melalui reka bentuk
perancangan bandar yang baik dan teratur, kejiranan hijau yang
mampan, menawarkan kualiti hidup yang
Pembangunan hijau dalam konsep baik kepada penduduk, menjadikan
perancangan guna tanah, merangkumi penduduk lebih sihat, persekitaran yang
penglibatan komuniti dalam- kurang pencemaran dan sebagai tempat

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU
yang selamat serta tenang untuk didiami,
bekerja dan berekreasi.
2.1 Definisi dan Konsep Kejiranan
Hijau
Kejiranan hijau boleh ditakrifkan sebagai
suatu kawasan kejiranan yang
dirancang secara bersepadu dengan
memberi keutamaan kepada
perlindungan dan penggunaan sumber
semulajadi, aplikasi teknologi hijau
dan kitaran semula, yang bertujuan
untuk memelihara alam sekitar,
meningkatkan kesihatan awam,
keselamatan dan kebajikan umum
penduduk bandar.
Kejiranan hijau yang mampan (sustainable
green neighbourhood) merupakan kawasan
yang mempunyai kegunaan bercampur
(mixed-use) dengan komuniti yang
mempunyai perhubungan yang erat antara
satu sama lain, sesuai untuk didiami oleh
semua golongan komuniti sebagai tempat
tinggal, bekerja dan berekreasi dan pada
masa dan mempunyai pelbagai kemudahan
yang dapat memenuhi keperluan pelbagai
penduduk pada masa kini dan akan
datang.
Disamping itu juga, kejiranan hijau amat
menekankan kepada penggunaan elemen
dan teknologi hijau dalam pembinaan
bangunan dan penyediaan kemudahan dan
infrastuktur serta utiliti.
Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia
3
Selain itu, ia juga menitikberatkan faktor
keseimbangan antara pembangunan serta
persekitaran yang boleh menyumbang
kepada kualiti hidup yang tinggi dan
selamat.
Ciri-ciri kejiranan hijau adalah seperti
kawasan kediaman yang selamat,
penggunaan teknologi hijau, dibangunkan
secara terancang dan fungsional dengan
sistem pengangkutan yang teratur dan
efisien, mempunyai jaringan hijau yang
menyeluruh serta menawarkan peluang
perkhidmatan dan barangan sama rata
terhadap kepada semua penduduk.
2.2 Rangka Perundangan dan Dasar
Pembangunan Kejiranan Hijau di
Malaysia
Dasar pembangunan hijau mula diberi
perhatian semenjak di dalam RMKe-8, iaitu
melalui pemuliharaan dan pemeliharaan
alam sekitar bagi mencapai pembangunan
mampan. Dasar diteruskan dalam RMKe-9
dengan memberi penekanan kepada
penggunaan tenaga secara efisien dan
termasuk tenaga boleh diperbaharui bagi
melindungi alam sekitar. Di dalam
RMKe-10, penekanan adalah kepada
pembangunan teknologi hijau dan
bangunan hijau, yang mana ianya adalah
sebahagian daripada komponen kejiranan
hijau.
Terdapat beberapa dasar sedia ada
berkaitan pemeliharaan dan pemuliharaan
alam sekitar ke arah pembangunan
 DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 4
mampan yang berkaitan dengan kejiranan ii. prinsip-prinsip kejiranan hijau;
hijau seperti berikut: iii. garis panduan umum;
i. Rancangan Fizikal Negara (RFN); iv. garis panduan khusus dalam
ii. Dasar Perbandaran Negara (DPN); merancang, dan membangun
iii. Rancangan Malaysia Ke-Sepuluh kejiranan hijau; dan
(RMKe-10); v. mekanisme pelaksanaan kejiranan
iv. Bajet Malaysia 2010; hijau.
v. Dasar Teknologi Hijau Negara;
vi. Dasar Perubahan Iklim Negara; Garis panduan yang disediakan ini boleh
vii. Penyelidikan Bandar Berkarbon digunakan bagi pembangunan yang baru
Rendah; (new development) sama ada brownfield,
viii. Dasar Perumahan Negara; dan infill development, pembangunan semula
ix. Road Map Untuk Mengurangkan Kesan kawasan atau pun kawasan yang belum
Pembebasan Gas Rumah Kaca (GHG) dimajukan. Bagi kawasan sedia ada, yang
di Malaysia. ingin mengubah kepada konsep kejiranan
hijau, boleh merujuk kepada aspek
2.4 Definisi Pembangunan Mampan pengurusan di perkara 7 dalam Bahagian
Mekanisme Pelaksanaan Kejiranan Hijau.
Terdapat banyak definisi berkaitan
pembangunan mampan, namun begitu,
definisi yang sering digunakan di seluruh 4. PRINSIP-PRINSIP
dunia mula diperkenalkan pada tahun 1987 PERANCANGAN
oleh Suruhanjaya Brundtland. Secara
amnya, definisi pembangunan mampan Perancangan dan pembangunan kejiranan
ialah pembangunan yang memenuhi hijau adalah berdasarkan kepada 10
keperluan generasi semasa dan akan (sepuluh) prinsip berikut:
datang dari aspek sosial, ekonomi dan
alam sekitar serta mengambilkira i. menggunakan kaedah tenaga boleh
kemajuan teknologi hijau untuk mengatasi diperbaharui dan kecekapan tenaga;
isu-isu global termasuk mengurangkan ii. menyediakan infrastruktur hijau yang
kesan perubahan iklim global. seperti penuaian air hujan (rain water
harvesting) dan pendinginan sistem
berpusat (district cooling system);
3. SKOP iii. mewujudkan kemudahsampaian yang
tinggi kepada penduduk bagi
Garis panduan ini meliputi: menghubungkan pengangkutan awam
dan berjalan kaki serta aktiviti
i. definisi pembangunan kejiranan hijau; berbasikal;

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 5
iv. mengutamakan aspek kemampanan i. Walkablity and Connectivity
dan pemuliharaan alam sekitar;
v. menyediakan satu kawasan yang Rangkaian laluan pejalan kaki yang
petempatan yang mengutamakan menyeluruh dan berkesinambungan perlu
keindahan dan keselesaan kepada disediakan daripada kawasan perumahan
penduduk; ke kemudahan awam, pusat tumpuan
vi. menawarkan kepelbagaian masyarakat dan perkhidmatan, kemudahan
kemudahan dan perkhidmatan untuk transit serta kawasan rekreasi. Kemudahan
aktiviti harian penduduk; laluan pejalan kaki ini perlu disokong
vii. mereka bentuk pembangunan dengan rangkai hijau dan elemen-elemen
kejiranan berskala manusia (human keselamatan, serta mematuhi reka bentuk
scale) seperti dalam reka bentuk bebas halangan bagi kegunaan orang
streetscape, bangunan, ruang awam kelainan upaya (OKU). Laluan pejalan kaki
dan sebagainya untuk memastikan ini perlu dipastikan supaya
kejiranan hijau dapat berfungsi berkesinambungan dengan sistem jaringan
dengan baik, selesa dan selamat; jalan raya sedia ada dan yang sedang
viii. mewujudkan masyarakat harmoni, dirancang pada masa akan datang.
sejahtera, sihat dan berinteraksi;
ix. mewujudkan aktiviti ekonomi Selain itu, susun atur kemudahan dan
setempat yang berdaya saing; dan perkhidmatan awam di dalam kejiranan
x. mempunyai ciri-ciri affordable iaitu hijau perlu dalam jarak berjalan kaki iaitu
penduduk mampu untuk menjalankan 400 meter.
aktiviti ekonomi, memiliki rumah,
bekerja dan berekreasi dalam ii. Mewujudkan Kemudahan Transit
lingkungan kawasan kejiranan. dalam Jarak yang Dekat

Prinsip-prinsip ini adalah selaras dengan Penyediaan kemudahan sistem transit

doktrin perancangan sejagat yang merupakan salah satu keperluan yang
diperkenalkan oleh JPBD terdahulu. penting di dalam menggalak penduduk
menggunakan sistem pengangkutan awam,
yang sekali gus dapat mengurangkan
5. GARIS PANDUAN UMUM penggunaan kenderaan persendirian.

Garis panduan umum ini disediakan
sebagai panduan kepada pemaju tentang
elemen-elemen yang perlu ada di dalam
membangunkan sebuah kejiranan hijau.
Kemudahan sistem transit dekat dan
hampir dengan kawasan kejiranan, ianya
akan memudahkan orang awam untuk
menggunakannya. Ia perlu dirancang
secara menyeluruh, mudah sampai kepada

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU
penduduk serta disokong dengan pelbagai
kemudahan seperti jadual perjalanan,
tempat menunggu yang selesa dan
praktikal untuk semua golongan, dan
dirancang dengan had waktu maksimum
menunggu selama 15 minit untuk
menghubungkan destinasi dalaman
kawasan kejiranan dengan kejiranan yang
lain.
iii. Rangkaian Hijau
Sistem jaringan hijau bermula di kawasan
hadapan perumahan sehingga penanaman
pokok-pokok di sepanjang pinggir jalan dan
rangkaian kawasan hijau yang luas seperti
taman rekreasi dan ruang awam. Selain
daripada itu juga, kebun kejiranan boleh
diwujudkan sebagai salah satu alternatif
keselamatan makanan di samping manfaat
sosial yang lain.
iv. Kepelbagaian Jenis Guna Tanah
(mixed-use development)
Kejiranan hijau menawarkan pelbagai jenis
rumah untuk semua golongan, institusi,
kedai, pejabat, perniagaan, kemudahan
masyarakat dan rekreasi kepada penduduk
bagi menjalankan pelbagai aktiviti harian.
Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia
6
Rajah 1: Kawasan perumahan dan tempat kerja adalah
berhampiran dan mempunyai aksesibiliti yang
tinggi untuk dihubungi melalui kenderaan awam,
basikal atau berjalan kaki
Petunjuk:
Tempat kerja
Perumahan
Sumber: Eliot Allen, AICP Criterion Planners, October 2009
“Designing Low Carbon Neighborhoods With LEED-ND”.
v. Kepadatan yang tinggi
Kepadatan yang sederhana dan tinggi amat
digalakkan di dalam sebuah kejiranan
hijau, bagi memanfaatkan sumber tanah,
menjimatkan ruang bagi penyediaan
kemudahan infrastruktur dan utiliti kerana
ia boleh dikongsi bersama dengan
kejiranan yang lain, di samping untuk
menyokong kemudahan sistem transit dan
pengangkutan awam agar dapat menjamin
pembangunan yang feasible. Justeru,
kepadatan yang rendah adalah kurang
sesuai untuk dilaksanakan di dalam
kejiranan hijau memandangkan ia tidak
feasible untuk penyediaan kemudahan
pengangkutan awam, perkhidmatan dan
sebagainya, seperti yang diterangkan di
dalam Jadual 1, Lampiran 1.
DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 7
Kepadatan kasar yang dicadangkan di penting terutama semasa penilaian
sebuah kawasan kejiranan hijau adalah kejiranan hijau dilakukan. Langkah-langkah
antara 30 – 500 orang per hektar (12 – pemilihan dan perancangan tapak
202 orang per ekar) seperti yang kejiranan hijau dihuraikan seperti di
ditunjukkan dalam Jadual 1. Lampiran 2.

vi. Persekitaran Kejiranan Selamat ix. Jaringan Komuniti Hijau

Menggunakan pendekatan ‘crime Menggalakkan pembentukan jaringan

prevention through environmental design’ penglibatan dan interaksi komuniti dalam
semasa merancang dan mereka bentuk proses reka bentuk dan perancangan
kejiranan hijau bagi mengurangkan kadar melalui komuniti discourse dan social
jenayah. media.

vii. Aplikasi Teknologi Hijau Dalam

Pembinaan Bangunan dan 6. GARIS PANDUAN KHUSUS
Penyediaan Kemudahan
Infrastruktur 6.1 Reka Bentuk Kejiranan Hijau

Semua bangunan yang dibina digalakkan i. Saiz Kejiranan

untuk memenuhi keperluan dan
mendapatkan sijil pengiktirafan Green  Satu (1) modul/unit kejiranan hijau
Building Index (GBI) atau lain-lain sistem perlu direka bentuk dalam skala
penarafan bangunan. yang mengambilkira perjalanan 5
minit berjalan kaki dengan anggaran
Aplikasi teknologi hijau dalam pembinaan
400 meter jejari (radius).
bangunan dan kemudahan infrastruktur
dapat mengurangkan pencemaran alam
 Keluasan kejiranan hijau yang
sekitar melalui pengurangan karbon. Di
samping itu, tenaga juga dapat digunakan hendak dibangunkan adalah
secara lebih cekap dengan menggunakan berkeluasan minimum 40 ekar
teknologi hijau. manakala maksimumnya adalah 125
ekar (Rujuk Rajah 2).
viii. Pemilihan dan Perancangan
Tapak Kejiranan Hijau

Pemilihan dan perancangan tapak

kejiranan hijau yang terbaik adalah amat

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 8
Rajah 2: Cadangan keluasan kejiranan hijau Rajah 3: Gabungan unit kejiranan akan membentuk
sebuah bandar (township)

Sumber: Liveable Neighbourhoods, Edition 2, Western Australian

Planning Commission (2000)

 Terdiri daripada campuran

Adaptasi sumber: Traditional Neighborhood Development (TND)
komponen perumahan dan
Guidelines, North Carolina Department of Transportation, 2000. komponen bukan perumahan di
mana sekurang-kurangnya 10%
 Gabungan beberapa unit kejiranan daripada pembangunan merangkumi
akan membentuk sebuah Bandar komponen bukan perumahan seperti
(Rujuk Rajah 3). perniagaan dan kemudahan awam.

ii. Komposisi Guna Tanah  Kebanyakkan komponen bukan

Bercampur (Mixed-Used perumahan terletak di pusat
Development) tumpuan.

 Setiap kejiranan hijau perlu  Di dalam pusat tumpuan berkenaan,

mempunyai pusat tumpuan sekurang-kurangnya 15% keluasan
masyarakat atau pusat tumpuan lantai diperuntukkan untuk
komuniti (community focal point) kegunaan perniagaan.
yang merupakan tempat pertemuan
penghuni (ia tidak semestinya terdiri  Sekolah adalah elemen terpenting
daripada komponen kemudahan dalam sesebuah komuniti di mana
awam). ianya terletak di pinggir kejiranan

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

 DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 9
supaya kemudahan berkenaan dapat • 6 unit rumah banglo per ekar;
dikongsi bersama dengan kejiranan • 12 unit rumah berkembar per
bersebelahan (rujuk Rajah 4). ekar;
• 20 unit rumah teres per ekar
 Kemudahan awam seperti sekolah, • 24 unit townhouse per ekar; dan
tempat ibadat, tanah lapang awam, • 30 unit apartment per ekar.
dewan orang ramai, taman awam
Adaptasi Sumber: Green Communities Criteria, 2008
perlu disediakan mengikut Garis
Panduan Perancangan Kemudahan  Perumahan yang berkepadatan
Awam (terbitan JPBD Semenanjung rendah seperti rumah banglo dan
Malaysia) untuk diintegrasikan rumah berkembar dibina di pinggir
dalam struktur kejiranan hijau kejiranan, manakala perumahan
yang berkepadatan tinggi dan
Rajah 4: Perletakkan sekolah di pinggir kejiranan
sederhana seperti apartment dibina
di dalam, bersebelahan atau
berhampiran pusat tumpuan
kejiranan, kemudahan transit atau
kemudahan awam utama seperti
taman hijau.

Foto 1: Compact, complete and connected

Sumber: Liveable Neighbourhoods, Edition 2, Western Australian

Planning Commission (2000)

iii. Kepadatan (Compact) Sumber: DPZ Asia Sdn. Bhd., 2010

 Cadangan kepadatan bersih

minimum untuk sesebuah
pembangunan baru adalah berikut:

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 10
iv. Jaringan Jalan Raya (Street  Pelan susun atur jalan secara umumnya
Network) digalakkan menyediakan ‘perimeter
block’ bagi meningkatkan akses
 Intensiti pembangunan bagi
perhubungan yang efisien bagi penjalan
komponen bukan perumahan,
kaki, penunggang basikal dan
mestilah menggalakkan akses
kenderaan bermotor. Dimensi perimeter
pejalan kaki dengan memberi
block adalah 70m hingga 90m (rujuk
penekanan kepada kaki lima, lorong
Rajah 6).
pejalan kaki dan perhentian transit
(transit stop). Rajah 6: Contoh pembangunan perimeter yang
mengeliling taman (courtyard)
Adaptasi sumber: Traditional Neighbourhood Development
(TND) Guidelines, North Carolina Department Of
Transportation, 2000.

 Kejiranan hijau mempunyai

rangkaian perhubungan jalan yang
mudah dihubungi secara dalaman
dan di antara unit kejiranan
bersebelahan (rujuk Rajah 5).

Rajah 5: Rangkaian Jalan Yang Mudah Dihubungi

Sumber: Good Solutions Guide For Mixed Use Development In Town
Centres, North Shore City Council (2005)

 Pelan susunatur jalan direka bentuk

supaya semua pembangunan
menghadap jalan termasuk taman
dan kawasan semulajadi. Bagi
penyediaan lorong belakang, pelan
susunatur perlu diterapkan dengan
konsep pengawasan semulajadi
seperti memastikan laluan awam
tidak dilindungi dan menghalang
penglihatan.
Sumber: DPZ Asia Sdn. Bhd., 2010

 Perancangan kejiranan hijau tidak

 Bagi kawasan laluan (right of way) bagi menggalakkan penggunaan cul-de-
kenderaan atau bukan kenderaan, jarak sac. Sekiranya diperlukan
interval jalan hendaklah tidak melebihi penyediaannya, sekurang-kurangnya
jarak 400 kaki. 90% cul-de-sac perlu bersambung

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU
dengan laluan pejalan kaki atau
basikal. Maksimum panjang jalan
cul-de-sac adalah 120 m.
Rajah 7: Kelebaran reka bentuk jalan yang bersesuaian
11
Penyelenggaraan dan pemantauan
lorong belakang hendaklah dibuat
bagi menentukan ianya berfungsi
sebagaimana dirancang dan selamat
digunakan.

 Keperluan golongan kelainan upaya

(OKU) hendaklah diambil semasa
rekabentuk kejiranan seperti
Reka bentuk jalan yang berikut:
terlalu lebar
menggalakkan pemandu
memecut laju • Laluan perjalanan diberi
keutamaan ke atas jaringan
jalan sediada daripada
menggunakan laluan
berasingan yang terlindung
Kelebaran jalan yang daripada pandangan orang
bersesuaian dengan ramai;
skala manusia adalah
lebih sesuai di kawasan
perumahan. • Lorong pejalan kaki hendaklah
disediakan disemua jalan
supaya perjalanan OKU adalah
 Untuk memaksimumkan aksesibiliti selamat; dan
dengan kawasan kejiranan
bersebelahan, jaringan jalan dalam • Memudahkan perjalanan ke
kejiranan hijau hendaklah transit pengangkutan awam.
bersambung dengan kawasan
kejiranan bersebelahan. Tahap Keperluan OKU hendaklah disediakan
kesampaian dan perhubungan berdasarkan Garis Panduan Reka
hendaklah dinilai melalui waktu jarak Bentuk Bebas Halangan (Universal
berjalan kaki. Design) 2010.

 Sepanjang bahu jalan perlu ditanam v. Streetscape

pokok (tree-line street).
 Dalam pembangunan konvensional,
 Alley (lorong belakang) boleh pendekatan kejuruteraan diamalkan
dijadikan akses tambahan kawasan dalam menentukan klasifikasi jalan
kejiranan, sekiranya perlu. adalah berdasarkan kapasiti isipadu

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

 DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 12
trafik (kenderaan bermotor) sahaja. bangunan, jenis landskap (pokok
Didapati pendekatan ini telah teduhan, informal, formal), jenis
mengabaikan peranan street yang pagar dan laluan penjalan kaki.
sebenar iaitu pelbagai fungsi (multi-
functional). Oleh itu, klasifikasi
a) Fasad dan Laluan Masuk ke
‘street’ harus ditentukan
Bangunan (Façades and Entries)
berdasarkan gabungan kapasiti,
kelajuan kenderaan dan
 Bangunan hendaklah menghadap ke
fungsi/karektor street.
arah jalan.
• Kapasiti: bilangan kenderaan
• Sekiranya jalan berkenaan
bermotor yang boleh bergerak
mempunyai 80% daripada
dengan tahap yang selamat.
bangunan menghadap jalan
Aspek fizikal yang berkaitan
tersebut, garisan hadapan
dengan kapasiti adalah bilangan
bangunan tersebut hendaklah
lorong, kelebaran jalan, kelajuan
tidak lebih daripada 25 kaki
dan radius kerb.
(rujuk rajah 8).
• Karektor street: karektor street
• Sekiranya jalan berkenaan
dibentuk daripada peranan street
mempunyai 50% daripada
terhadap kawasan bandar (urban
bangunan menghadap jalan
realm) yang termasuk jenis
tersebut, garisan hadapan
bangunan dan landskap di
bangunan tersebut hendaklah
sepanjang street tersebut (juga
tidak lebih daripada 18 kaki.
dipengaruhi oleh enclosure yang
dibentuk).
• Bagi bangunan bukan perumahan
dan bukan stand-alone, laluan
Rujuk Lampiran 3, Jadual 3 masuk ke bangunan berkenaan
Perbandingan Antara Terminologi hendaklah tidak lebih 75 kaki di
Konvensional Dengan Jalan Yang antara laluan di sepanjang jalan
Mengabungan Kapasiti Dan Karektor. tersebut.
 Jenis street ditentukan berdasarkan
karektor yang berlainan mengikut
ruang hadapan bangunan, perkaitan
antara ketinggian bangunan dengan
kelebaran jalan, anjakan diantara

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 13
Rajah 8: Fasad dan laluan masuk ke bangunan Rajah 9: Bangunan yang berada di pusat tumpuan
hendaklah dibina sehingga ke sempadan jalan

Sumber: Good Solutions Guide For Mixed Use

Sumber: LEED Neighbourhood Development, 2009 Development In Town Centres, North Shore City Council
(2005)

 Bangunan yang berada di pusat

b) Laluan Pejalan Kaki
tumpuan hendaklah dibina sehingga
ke sempadan jalan (Rujuk Rajah
9).  Laluan pejalan kaki di kawasan
perumahan hendaklah sekurang-
 Semua lot dan bangunan hendaklah kurangnya 5 kaki lebar. Bagi
mempunyai laluan pejalan kaki. kawasan komersial atau kawasan
Manakala di pusat tumpuan berkepadatan tinggi, laluan pejalan
hendaklah mudah diakses melalui kaki hendaklah tidak kurang
laluan pejalan kaki. daripada kelebaran pejalan kaki di
kawasan perumahan.

 Laluan pejalan kaki hendaklah dibina

di kedua-dua belah jalan.

 Laluan pejalan kaki hendaklah

dirancang secara jaringan
berterusan (continuous network). Ini
termasuk meminimumkan potongan
kerb bagi mengurangkan gangguan
pejalan kaki dan penunggang
basikal.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 14
c) Kegunaan Aras Bawah (Ground- hendaklah disediakan di kedua-dua
Level/At Grade) dan Tempat belah jalan.
Kereta (Parking)
 Tempat letak kereta off-street boleh
 Semua aras bawah (ground-level) diletakkan di tepi atau di belakang
bangunan yang menjalankan aktiviti bangunan supaya tidak menganggu
runcit, perkhidmatan dan akses pejalan kaki.
perniagaan hendaklah menghadap
ruang awam dan sekurang-  Sekiranya aras bawah adalah
kurangnya 60% daripada fasad komponen kediaman, tingkat ini
bangunan dipasang cermin jelas perlu dinaikkan (elevated) dengan
yang berada di antara 3 dan 8 kaki tidak lebih daripada 2 kaki dari kaki
dari kaki bangunan (rujuk Rajah bangunan.
10).
vi. Kepelbagaian Jenis Perumahan
Rajah 10: Fasad Bangunan

 Dalam satu modul/unit Kejiranan

Hijau perlu disediakan pelbagai jenis
perumahan untuk menggalakkan
pencampuran penduduk dari segi
tahap ekonomi, saiz isi rumah dan
golongan umur untuk mendiami di
sesuatu komuniti. Jenis rumah yang
boleh disediakan ialah rumah teres,
apartment, town house, rumah
Sumber: Traditional Neighborhood Development (TND) Guidelines,
North Carolina Department Of Transportation, 2000 berkembar dan rumah sesebuah.

 Semua aras bawah bangunan yang  Kejiranan Hijau perlu disediakan

menjalankan aktiviti runcit, rumah berkemampuan (affordable
perkhidmatan dan perniagaan housing) dan rumah untuk disewa
hendaklah mudah dilihat untuk golongan atau keluarga
(unshuttered) pada waktu malam. berpendapatan sederhana dan
rendah.
 Kedua-dua belah jalan hendaklah
disediakan mininum 70% ruang  Kejiranan Hijau perlu menyediakan
tempat letak kereta ‘on-street’. rumah ‘barrier free’ yang mengambil
Laluan pejalan kaki yang berterusan kira keperluan OKU berpandukan

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 15
Garis Panduan Rekabentuk Bebas  Komponen utama pusat kejiranan
Halangan (Universal Design) 2010. adalah:
• Kedai/ kedai apartment/rumah
kedai/ Corner Shop
vii. Pusat Kejiranan atau Pusat
• Perhentian transit
Tumpuan
• Tempat beribadat
• Ruang awam/ taman
 Kepelbagaian jenis guna tanah • Pusat jagaan kanak-kanak
dikelompokkan dalam pusat • Komuniti club house
kejiranan dan pusat wilayah untuk
menggalakkan penduduk setempat Rajah 11: Contoh pusat kejiranan hijau
berjalan kaki, menunggang basikal,
mengguna kemudahan transit,
mengurangkan kebergantungan
kepada kenderaan bermotor ke arah
membentuk persekitaran bebas
kereta (car-free).

 Pusat kejiranan hendaklah direka

bentuk dengan komponen yang
dapat membentuk ‘sense of
community’ dan ‘sense of identity’.
Kriteria perancangan dan reka
bentuk adalah seperti berikut:  Pusat Kejiranan hendaklah
menggalakkan pembangunan
• Diletakkan di lokasi yang mudah bercampur. Pembangunan
dilihat (pandangan vista) bercampur adalah gabungan guna
• Menyediakan kemudahan awam tanah komponen kediaman dan
ditempatkan di kawasan yang bukan kediaman yang disusun
mudah dikesan dan dilihat bagi secara horizon atau vertikal, atau
menekankan kesedaran sivik gabungan kedua-duanya.
• Menyediakan keperluan harian
bagi majoriti komuniti
terutamanya untuk golongan
kanak-kanak, golongan berumur
dan golongan kelainan upaya
• Menggalakkan pembangunan
bercampur

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 16
Rajah 12: Pembangunan Bercampur Horizon dan Vertikal kurangnya 90% rumah kediaman
dapat akses ke tanah lapang dengan
mudah dan cepat.

 Tanah lapang perlu disedia

berdasarkan hierarki, keluasan dan
saiz tadahan penduduk (Rujuk
Jadual 1).

Jadual 1: Hierarki tanah lapang awam

Hierarki Keluasan Saiz Fungsi
(Hektar) Tadahan
Penduduk
Foto 2: Contoh pusat kejiranan hijau
Taman Tiada had Seluruh Kawasan rekreasi
Nasional Negara yang mempunyai
kepentingan untuk
penyelidikan,
pengekalan alam
semulajadi dan
warisan kepada
negara.

Taman 100.0 Seluruh Kawasan rekreasi

Wilayah Wilayah yang menjadi
tumpuan aktiviti
bagi penduduk
bandar, luar bandar
dan dari daerah
luar bagi kegiatan
Sumber: Good Solutions Guide For Mixed Use Development In Town rekreasi, aktiviti
Centres, North Shore City Council (2005) sukan dan
menikmati
keindahan
x. Tanah Lapang Awam (Public Open semulajadi.
Space) Taman 40.0 50,000 Kawasan rekreasi
Bandaran orang ke yang menjadi
atas tumpuan penduduk
 Kejiranan Hijau hendaklah bandar bagi
diperuntukkan sekurang-kurangnya kegiatan rekreasi,
aktiviti sukan dan
7% kawasan tanah lapang berfungsi menikmati
keindahan
(functional open space) dan 3% lagi semulajadi.
merupakan kawasan tanah lapang Taman 8.0 12,000 – Kawasan rekreasi
yang mungkin terdiri daripada Tempatan 50,000 untuk kegunaan
orang
daripada retention pond, kemudahan aktiviti sukan,
sosial dan
awam dan saliran semulajadi dan kebudayaan yang
menampung
lain-lain. Keluasan kawasan beberapa unit
pembangunan yang mana sekurang- kejiranan.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 17
Hierarki Keluasan Saiz Fungsi tersebut, perancangan
(Hektar) Tadahan
Penduduk persekitaran hendaklah
Padang 2.0 3,000 –
memastikan kewujudan
Kawasan rekreasi
Kejiranan 12,000 yang mempunyai pengawasan dan ‘overlooking’
orang padang permainan
dan kompleks
dari sekitar pembangunan;
sukan kecil di • Semua lot bangunan hendaklah
dalam sesuatu
kawasan kejiranan. menghadap tanah lapang; dan
Padang 0.6 1,000 – Kawasan rekreasi
• Menyediakan akses ke taman
Permainan 3,000 orang untuk kegunaan melalui sistem jalan tempatan
orang dewasa dan
kanak-kanak bagi
berbanding laluan pejalan kaki.
menampung
keperluan 3 sub
kejiranan.  Berdasarkan keperluan komuniti, PBT
Lot 0.2 300 – 1,000 Kawasan rekreasi
boleh meluluskan pembinaan
Permainan orang untuk kanak-kanak kemudahan awam di atas tanah lapang
peringkat umur
kurang 12 tahun di
yang tidak boleh melebihi 2000 meter
sesuatu kawasan persegi bagi satu unit kejiranan dan
sub-kejiranan.
tidak melebihi 20% daripada tanah
Sumber: Draf Garis Panduan Perancangan Tanah Lapang Dan
Rekreasi, 2010 lapang yang diperuntukkan.

 Sekurang-kurangnya satu (1) lot  Tanah lapang utama seperti taman

tanah lapang hendaklah disediakan linear, taman nasional, taman wilayah,
dalam satu unit kejiranan. taman bandaran atau taman tempatan
hendakah dijadikan sempadan kejiranan
 Secara umumnya, Taman Tempatan untuk memastikan kesinambungan
yang dirancang hendaklah diletakkan kawasan hijau dan memelihara ekologi
di pinggir kejiranan untuk dikongsi semulajadi.
dengan kejiranan bersebelahan.
 Kawasan Sensitif Alam Sekitar seperti
 Perancangan tanah lapang ‘bushland’, tanah lembap boleh
hendaklah mengutamakan aspek dijadikan sebahagian daripada taman
keselamatan dengan reka bentuk tempatan dengan syarat perlu
berikut: mendapat persetujuan daripada pihak
berkuasa berkenaan.
• Jalan hendaklah dibina di
sekeliling sempadan tanah lapang
(perimeter open space).
Sekiranya jalan tidak dapat
dibina di sempadan tanah lapang

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 18
Rajah 13: Hierarki Perancangan Tanah Lapang di Rajah 14: Hierarki Perancangan Tanah Lapang dalam
dalam dan di antara unit kejiranan peringkat wilayah

 Sistem transit lebih berkesan di

kawasan berkepadatan tinggi,
kawasan pembangunan bercampur
yang tertumpu di sepanjang jalan
xi. Kemudahan Transit utama, dan penyediaan tempat letak
kereta berpusat bagi menggalakkan
 Penyediaan kemudahan transit penggunaan kenderaan awam.
adalah satu alternatif kepada
penggunaan kereta persendirian  Berikut adalah prinsip reka bentuk
yang praktikal bagi perjalanan bagi menyokong perancangan
melebihi 2.5 batu (4 kilometer). transit :

• Hentian Bas: perletakan

hentian bas didalam lingkungan 5
minit berjalan kaki (400 meter)
atau stesen transit dalam 10
minit berjalan kaki (800 meter),

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 19
• Rekabentuk Jalan: reka bentuk xii. Penghasilan Makanan Tempatan
jalan perlu dibuat secara mesra (Local Food Production)
pengguna bagi kemudahan
 Penghasilan makanan tempatan
pejalan kaki.
bertujuan untuk menggalakkan
pengeluaran makanan yang
• Tempat menunggu: penyediaan berasaskan komuniti (community-
drop kerb, pondok hentian bas based food production) bagi
dan jadual perjalanan bas menjamin kesegaran makanan,
merupakan sebahagian daripada menggalakkan aktiviti kebun yang
reka bentuk hentian bas. menghasilkan pelbagai jenis
tanaman, menyokong pembangunan
• Kemudahan transit yang selamat ekonomi tempatan dan
menggalakkan kebun komuniti
dan selesa perlu disediakan
(community garden). Ini adalah
dengan penyediaan kemudahan selari dengan Pekeliling Ketua
tempat menunggu, tempat Setiausaha Kementerian Perumahan
duduk, kemudahan rak berkunci dan Kerajaan Tempatan Bil. 5 Tahun
basikal dan motosikal. 2008 – Pelaksanaan Program Bumi
Hijau oleh Pihak Berkuasa Tempatan
 Bagi menyokong pembangunan TOD yang berkuatkuasa pada 1 Ogos
isi rumah minimum 15 unit per ekar 2008.
diperlukan.
 Bagi semua projek Kejiranan Hijau,
tanaman di rumah kediaman, sama
 Bagi kepadatan 4-11 unit rumah per ada di depan, tepi, belakang,
ekar, kekerapan bas adalah setiap beranda (balcony) dan taman atas
30 minit. bumbung adalah digalakkan.

 Bagi kepadatan 12-45 unit rumah  Selain itu, dua (2) alternatif yang
atau lebih per ekar, kekerapan bas perlu dilaksanakan dalam kejiranan
adalah setiap maksimum 15 minit. hijau adalah:
(Adaptasi Green Communities Criteria,2008).
a) Tanah Kebun Kejiranan
(Neighbourhood Farm and
Garden); atau

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 20
b) Kejiranan Hijau yang terletak Rajah 15: Kebun Kejiranan

berdekatan dengan Pasar Tani

(Pasar Tani merupakan pasar di
mana petani-petani tempatan
memasarkan hasil tanaman
sendiri secara langsung dan
menggalakkan penyatuan
masyarakat)

a) Tanah Kebun Kejiranan

(Neighbourhood Farm and Garden)

 Kejiranan hijau perlu mengenalpasti Foto 3: Contoh kebun kejiranan hijau

kawasan yang bersesuaian bagi
menyediakan tanah kebun kejiranan.

 Menyediakan pagar, sistem

pengairan (watering system),
‘garden bed enhancements’, stor
bekalan, tangki tuaian hujan dan
laluan pejalan kaki dan ‘tea house’.

 Memastikan tanah kebun ini

diuruskan oleh satu badan entiti
seperti persatuan penduduk, Rukun
Tetangga atau JKKK yang
melibatkan penghuni di kejiranan
hijau tersebut. Sumber: DPZ Asia Sdn. Bhd., 2010

 Sekiranya, tanah kebun kejiranan

tidak dapat disediakan dalam b) Berdekatan dengan Pasar Tani
kejiranan hijau tersebut, satu kebun
komuniti (community garden) di luar  Kejiranan hijau hendaklah diletak dalam
unit kejiranan hijau hendaklah lingkungan 800 meter jarak berjalan
disediakan dalam lingkungan 800 kaki dari pasar tani sedia ada atau
meter jarak berjalan kaki dari pasar tani yang dirancang dan
sempadan kejiranan hijau. beroperasi sekurang-kurangnya
seminggu sekali.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 21
 Hasil tanaman yang dijual hendaklah • Tong takungan hujan di kawasan
dibekalkan dari tanah pertanian atau kediaman boleh dibina di depan,
perladangan yang berada 150 km dari belakang atau di bawah tanah.
kejiranan hijau.
Foto 4: Tong takungan hujan kapasiti 400 gallon
(Adaptasi Sumber: LEED Neighbourhood Development, 2009) dipasang di setiap unit rumah

6.2 Kemudahan Infrastruktur Hijau

i. Penuaian Air Hujan

Sistem penuaian air hujan boleh

dilaksanakan melalui 2 teknik iaitu:

Rain Barrels

• Teknik ‘Rain Barrels’ menggunakan kos

yang rendah, berkesan dan kaedah
takungan yang mudah diselenggara. Ia
boleh digunakan di kawasan kediaman, Foto 5: Saluran dari bumbung rumah untuk menyalirkan
air hujan ke dalam tong hujan
komersial dan tapak-tapak
perindustrian untuk mengurus curahan
air hujan di atas bumbung.

• Penggunaan tong takungan hujan yang

konvensional akan mengalirkan air
hujan menuruni dari bumbung ke dalam
tong. Penutup digunakan untuk
mengawal pembiakan nyamuk dan
serangga lain. Air ini boleh digunakan
untuk aktiviti harian lain seperti
menyiram tanaman dan membasuh
kenderaan.

• Sistem yang lebih besar dan sesuai • Tong berkontrit dan penuaian air hujan
diaplikasikan di kawasan perdagangan, di bawah tanah dibenarkan.
perindustrian dan institusi dengan
menyediakan pam dan penapisan
peranti.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 22
Foto 6: Contoh Rain Barrel dibina di depan rumah Cisterns
kediaman

• Tangki ‘stormwater runoff’ merupakan

pengurusan air bumbung yang
menyediakan penyimpanan isipadu air
yang kekal sama ada diletakkan di atas
atau bawah tanah. Penyimpanan air
pada sesuatu tapak pembangunan
dapat membantu memulihara sumber
air dan mengurangkan kos utiliti.

• Tangkinya adalah lebih besar

berbanding tong simpanan air hujan
sehingga berkeupayaan menyimpan
10,000 gelen air.
Foto 7: Contoh penuaian air hujan di bawah tanah
• Cisterns hendaklah dibina untuk
digunakan di peringkat komuniti seperti
kebun komuniti dan pengairan tanaman
di tempat awam.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 23
Rajah 16: Rain Barrel dipasang di setiap unit bangunan dan Citrens digunakan untuk peringkat komuniti

Foto 8: Rain Barrel dipasang di setiap unit bangunan

dan Citrens

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

 DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 24
ii. Rain Garden atau Bio-retention mikroorganisma) untuk
mendegradasi petroleum berasaskan
 Sistem bio-retention direka bentuk bahan pencemar. Ia juga dapat
berdasarkan jenis batuan, keadaan menapis bahan pencemar dan
tapak dan guna tanah. Kawasan mencegah hakisan tanah.
bioretention mengandungi komponen
campuran yang pelbagai fungsi untuk • Kawasan ruang tanah untuk
memindahkan bahan pencemar, tanaman: tanah mengandungi
mengurangkan air larian permukaan beberapa tanah liat yang
dan meningkatkan kadar penyerapan hidrokarbon, ‘heavy metal’ dan
air. nutrien yang berfungsi untuk
menyerap dan menyimpan air hujan.
 Terdapat enam (6) jenis komponen
tipikal dalam sel bioretention yang • Tumbuh-tumbuhan: berfungsi
memainkan fungsi berbeza iaitu: dalam pemindahan air dan bahan
pencemar melalui kitaran nutrien.
• Grass buffer strips:
mengurangkan kelajuan air larian  Amalan bioretention sangat berkesan
permukaan dan menuras jisim zarah direka bentuk bersama ‘grass swale’.
air.
Rajah 17: Keratan Rentas Bio-retention

• Menutup bahagian dasar

menggunakan pasir: menyediakan
ruang pengudaraan dan menanam
kepelbagaian tumbuh-tumbuhan
bagi mengepam serta menapis
bahan pencemar melalui bahan
batuan.

• Kawasan ‘ponding’: menyimpan

lebihan air larian permukaan untuk
menggalakkan proses penyejatan air
yang berlebihan.

• Lapisan organik: membantu proses

penguraian bahan organik dan
menyediakan medium pertumbuhan
biologi (diibaratkan seperti

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 25
 Amalan bio-retention boleh Foto 9: Bio-retention di kawasan tempat letak
kenderaan (TLK)
dilaksanakan di:
• Halaman rumah; Sebelum… Selepas…
• Kawasan lapang di sekitar kawasan
pembangunan; atau
• Adaptasi melalui konsep zon
penampan.
Bio-retention
 Aplikasi teknik bio-retention pada dan swale
sistem pengangkutan dan pengurusan
lalulintas adalah:

 Jalan (median dan sisi jalan):

Foto 10: Bio-retention di sepanjang sisi jalan
Menggunakan reka bentuk linear
rain garden melalui penyediaan
tanaman landskap dan swale.

 Laluan pejalan kaki: Penyediaan

permukaan telap air di kawasan
laluan pejalan kaki melalui
penggunaan kepelbagaian landskap
lembut.

 Kawasan tempat letak

kenderaan: Penanaman tumbuh-
tumbuhan dan swale di kawasan
TLK.

 Jalan mati: Kawasan circle islands

pada laluan jalan mati.

 Lorong belakang rumah : Lorong

belakang rumah direka bentuk
dengan menggunakan landskap
tumbuh-tumbuhan berbanding
turapan bertar.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

 DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 26
Foto 11: Bio-retention di Tanah Lapang Foto 12: Contoh pelaksanaan taman atas bumbung di
kawasan perumahan

Foto 13: Taman atas bumbung di Bangunan Pusat

iii. Taman Atas Bumbung Membeli-Belah One Utama, Putrajaya

 Taman atas bumbung digalakkan di

semua bangunan. Bagi bangunan
bertingkat yang dibina di pusat
tumpuan kejiranan dan perumahan
kepadatan tinggi adalah diwajibkan.

 Bangunan awam

 Panduan perancangan taman atas

bumbung hendaklah merujuk Garis
Panduan Taman Atas Bumbung,
JPBD (2010).

iv. ‘Permeable Paver’

i. Sekurang-kurang 50% daripada binaan

di kejiranan hijau mengguna bahan
binaan yang telap air dalam reka
bentuk Kejiranan Hijau untuk

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 27
mengurangkan peningkatan puncak kereta ialah rumput, batuan dan soil-
discharge melalui pertambahan kadar filled plastic cells.
dan masa penyerapan air.
Foto 14: Contoh turapan telap air/turapan poros

ii. Turapan yang poros (porous

pavements) sangat sesuai diadaptasi di
kawasan trafik rendah seperti tempat
letak kenderaan dan laluan pejalan
kaki.

iii. Kawasan lain yang boleh menggunakan

bahan telap air sebagai struktur bahan
binaan ialah:
v. Sumber Tenaga Boleh
a) Laluan pejalan kaki Diperbaharui (Renewable
b) Laluan atau lorong belakang rumah Energy) Secara ‘On-Site’
c) Shared driveways
d) Tempat letak kenderaan a) Pemasangan Solar
e) Kemudahan lintasan pejalan kaki/
menyeberang jalan  Panel solar/photovoltaic digalakkan
f) Bahu jalan dipasang di bangunan awam, lampu
g) Lorong kecemasan jalan dan lampu di tempat awam.
h) Sistem pengurusan lalulintas yang
menggunakan konsep ‘traffic  Pemasangan solar di kawasan
calming’ seperti penggunaan turapan kediaman, perniagaan dan
berbeza daripada tar untuk perindustrian adalah digalakkan.
mengurangkan kelajuan kenderaan,
bulatan lalulintas (roundabout) dan
kawasan untuk mengecilkan ruang
saiz jalan
i) Jalan yang membawa jumlah trafik
rendah
j) ’Centre islands’ di lorong jalan mati
(cul-de-sac)

iv. Turapan yang boleh digunakan pada

laluan pejalan kaki dan tempat letak

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 28
Foto 15: Solar yang dipasang di setiap unit rumah  Panel solar boleh dijadikan sebahagian
kediaman, perindustrian dan apartment.
daripada fasad bangunan tanpa
Solar panel menjejaskan estetik persekitaran.

Foto 16: Facade collector system

Solar Panel

‘Solar Sail’ Sumber: http://rensus-uae.com/3.html

 Menyediakan ruang pusat penyimpanan

tenaga adalah digalakkan bagi tujuan
pemanasan air kegunaan komuniti.

Sumber : http://rensus-uae.com/3.html

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU
Foto 17: Penyediaan ruang bagi menempatkan panel
solar di atas bumbung
29
• menjimatkan kos kerana boleh
diintegrasikan berasaskan kepada
sumber tenaga solar (oleh yang
demikian ia (zero power supply cost)
serta jangka hayat lampu LED
adalah melebihi 10 tahun;

• mengurangkan pengeluaran CO2

kerana lampunya tidak bertoksin;

• pencahayaan adalah 8 kali lebih

terang daripada lampu biasa tanpa
memberikan kesan kepada alam
sekitar. Ini menjadikan kawasan
Sumber : http://rensus-uae.com/3.html Bandar dan perumahan lebih
selamat dan dapat mengurangkan
 Pembinaan bumbung perlu kemalangan jalan raya;
menyediakan ruang yang mencukupi
iaitu minimum 450 kaki persegi untuk  Pemasangan lampu jalan perlu
pemasangan panel solar (Green mematuhi keperluan PBT dan garis
Communities Criteria, 2008). panduan yang ditetapkan oleh JKR;
dan
b) Day Lighting
 Lampu LED ini perlu digunakan di
kawasan-kawasan seperti lampu
 Reka bentuk bangunan
jalan, taman, perhentian bas dan
menggalakkan penggunaan ‘day
kawasan-kawasan yang dikenalpasti
lighting’.
sebagai crime hot spot, bagi
meningkatkan keselamatan
c) Penggunaan Lampu LED (Light
penduduk.
Emitting Diode)

 Pembangunan baru dan

pembangunan sedia ada boleh
menggunakan lampu LED yang
bersumberkan tenaga solar.
Penukaran kepada lampu LED
mendatangkan banyak manfaat
seperti-

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU
Foto 18: Penggunaan dan Pemasangan lampu LED dari
sumber tenaga solar bagi lampu jalan dapat
menjimatkan kos PBT
v. District Cooling System
 Rizab District Cooling System yang
merupakan pusat pengeluaran air
‘chiller’ kepada kegunaan peralatan
penyaman udara hendaklah
disediakan dalam sesuatu Kejiranan
Hijau. Ia bertujuan menggantikan
chiller dan auxiliary yang dipasang
secara individu di setiap bangunan
untuk meminimumkan kos
perbelanjaan.
 Di mana telah terdapat DCS, usaha
untuk menyambungkan dengan DCS
sedia ada adalah digalakkan.
Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia
30
Rajah 18: District Cooling System
Sumber : K.S. Kannan, UTM (2010)
7. RANGKA PELAKSANAAN
7.1 Rangka Pelaksanaan Sedia ada
di Peringkat Persekutuan
Kementerian Tenaga, Teknologi Hijau dan
Air (KeTTHA) merupakan kementerian
yang dipertanggungjawabkan untuk
menerajui industri teknologi hijau serta
menetapkan hala tuju sektor pembangunan
industri teknologi hijau dalam negara.
Di bawah KeTTHA juga telah ditubuhkan
Green Technology Corporation, iaitu
sebuah agensi yang ditubuhkan untuk
menyelaraskan dan melaksanakan usaha
dan program teknologi hijau yang efektif.
DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU
KeTTHA juga telah menubuhkan Majlis
Teknologi Hijau Negara dan Perubahan
Iklim (MTHNPI) yang merupakan platform
peringkat tertinggi bagi menyelaraskan
antara Kementerian, agensi, sektor swasta
dan pihak berkepentingan utama untuk
melaksanakan teknologi hijau yang efektif.
Di bawah Majlis ini, 6 jawatankuasa kerja
telah ditubuhkan bagi membantu MTHNPI
iaitu-
 Jawatankuasa Kerja Penyelidikan
dan Inovasi (Dipengerusikan oleh
Kementerian Sains, teknologi dan
Inovasi);
 Jawatankuasa Kerja Industri
(Dipengerusikan oleh Kementerian
Perdagangan Antarabangsa dan
Industri);
 Jawatankuasa Kerja Pengangkutan
(Dipengerusikan oleh Kementerian
Pengangkutan);
 Jawatankuasa Kerja Modal Insan
(Dipengerusikan oleh Kementerian
Sumber Manusia);
 Jawatankuasa Kerja Promosi dan
Kesedaran Awam (Dipengerusikan
oleh Kementerian Penerangan dan
 Jawatankuasa Kerja Perbandaran
Hijau yang (Dipengerusikan oleh
Kementerian Perumahan dan
Kerajaan Tempatan.)
(rujuk Lampiran 6).
Rajah di Lampiran 6 menunjukkan rangka
kerja penyelarasan pelaksanaan
pembangunan hijau hijau di negara ini.
Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia
31
Bagi JPBD Semenanjung Malaysia di bawah
Kementerian Perumahan dan Kerajaan
Tempatan (KPKT) pula, Jabatan turut
bertanggungjawab dalam –
 menerajui inisiatif pembangunan
hijau melalui peningkatan capacity
building , merangka dasar kejiranan
hijau meliputi aspek-aspek
bangunan hijau, reka bentuk pelan
susun atur, landskap, eco-mobility
dan connectivity;
 mempromosi amalan perancangan
hijau yang baik dalam negara;
 menjadi penyelaras dan memantau
pelaksanaan perundangan, dasar-
dasar, garis panduan, program,
aktiviti yang serta menyelaras
peranan agensi-agensi yang
bertanggungjawab dengan
pelaksanaan kejiranan hijau; dan
 menasihati dan mencadang kepada
MTHPI, melalui Jawatankuasa Kerja
Kejiranan Hijau mengenai perkara-
perkara yang berhubungan dengan
pembangunan kejiranan hijau.
Di samping itu, Majlis Perancang Fizikal
Negara (MPFN) yang ditubuhkan di bawah
Akta Perancangan Bandar dan Desa 1976
(Akta 172), juga akan digunakan sebagai
platform untuk membincangkan perkara-
perkara berhubung dengan pembangunan
bandar dan kejiranan hijau.
Selain peranan-peranan di yang dinyatakan
di atas, JPBD juga akan menjadi pemudah
 DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 32
cara bagi penerima pakaian garis panduan Rajah 19: Rangka kerja melaksanakan pembanguann
kejiranan hijau.
ini.

Justeru, JPBD melalui KPKT akan

Dasar-Dasar Kerajaan
membantu Kerajaan Negeri, PBT dan lain- Kerajaan
Persekutuan Persekutuan
lain pihak yang terlibat secara langsung
atau tidak langsung dalam hal ehwal
berhubung dengan pembangunan hijau
dalam negara. Matlamat & Sasaran
Kerajaan
Negeri
Rangka kerja pembangunan
7.2 Mekanisme Pelaksanaan Oleh kejiranan hijau Negeri
Kerajaan Negeri

i. Pendekatan terbaik bagi Polisi Strategi

melaksanakan kejiranan hijau adalah kemampanan perancangan
dengan menetapkan matlamat
rangka kerja pembangunan mampan
(sustainable development PBT
Pelan tindakan
framework) untuk negeri berkenaan.

iii. Rangka kerja berkenaan perlu

menerangkan dengan jelas objektif v. Sebagai langkah permulaan, negeri
kemampanan yang ingin dicapai perlu menentukan tahap pencapaian
serta strategi perancangan yang negeri berdasarkan contoh skala
dicadang dan yang akan penentuan dalam Rajah 20.
dilaksanakan bagi mencapai objektif
berkenaan (Rujuk Rajah 19). Rajah 20: Skala penentuan tahap negeri untuk mencapai
tahap yang diingini.
iv. Polisi dan strategi perancangan
1. Indicate on the scale where you stand now, as you engage
kejiranan hijau boleh diperakukan in urban development projects?
oleh Mesyuarat Jawatankuasa Not even Almost
Perancang Negeri (JPN). close 1 2 3 4 5 there

2. Draw a larger or small arrow to indicate what direction you

think the city is moving? And how fast?

Sumber: Suzuki H. et al l(2010), “Eco2 Cities: Ecological

Cities as Economic Cities”, The World Bank.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 33
• Berdasarkan kepada kedudukan di dalam menggalakkan lebih banyak
semasa, Kerajaan negeri harus kejiranan hijau dilaksanakan.
menetapkan sasaran (jangka Contohnya menyediakan kaedah
pendek dan jangka panjang) tertentu dalam memberikan
pencapaian untuk memudahkan pertimbangan kelulusan dalam
PBT merangka pelan tindakan tempoh yang singkat bagi
mereka. Sasaran yang dibuat permohonan-permohonan sebegini.
harus berdasarkan situasi
semasa, dan memastikan strategi vii. Kerajaan negeri perlu bekerja sama
yang bakal dirangka dapat dengan kerajaan persekutuan
mencapai sasaran berkenaan. terutama dari segi menyelaras
dasar, menyediakan kemudahan
• Setelah sasaran dibentuk, rangka latihan kepada para pegawai
kerja pembangunan mampan berkenaan dengan pelaksanaan
negeri. Langkah ini perlu pembangunan kejiranan hijau ini
diselarikan dengan rancangan serta lain-lain program yang boleh
struktur negeri serta dasar-dasar membantu menjayakan pelaksanaan
yang telah dirangka oleh kejiranan hijau ini.
Kerajaan Persekutuan. Dalam
Nota:
rangka kerja ini, kerajaan Kerajaan negeri boleh menyegerakan pelbagai inisiatif
negeriperlu mengariskan polisi pembangunan hijau walaupun rangka kerja serta sasaran masih
belum ditetapkan. Ia boleh dijalankan secara serentak tanpa perlu
kemampanan negeri dan menunggu rangka kerja dan sasaran negeri disiapkan.
menyenaraikan strategi
perancangan ke arah
pembangunan yang lebih viii. Kerajaan negeri menubuhkan
mampan. Jawatankuasa Kejiranan Hijau atau
memperluas bidang liputan mana-
• Kerajaan negeri boleh memilih mana Jawatankuasa sedia ada yang
suatu kawasan untuk dijadikan bersesuaian yang diPengerusikan
sebagai projek perintis untuk oleh Timbalan Setiausaha Kerajaan
dijadikan sebagai model Negeri (Pembangunan) dan
pembangunan kejiranan hijau di Pengarah JPBD Negeri menjadi
dalam negeri untuk menjadi Setiausaha jawatankuasa ini.
panduan dan contoh kepada PBT
lain di negeri berkenaan.

vi. Kerajaan negeri juga boleh

memberikan insentif kepada pemaju

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 34
7.3 Mekanisme Pelaksanaan Oleh 7.4 Pelaksanaan Kejiranan Hijau
PBT Bagi Pembangunan Sedia Ada

Tindakan PBT adalah– Langkah-langkah yang boleh diambil oleh

kerajaan negeri dan PBT bagi kawasan
• menggalakkan perkongsian pintar sediada untuk mengarah kepada
dengan semua stakeholders, di pelaksanaan pembangunan hijau adalah-
dalam aktiviti atau program serta
aspek pengurusan dalam i. Mengkaji semula sistem aliran
pembangunan kejiranan hijau. pejalan kaki dan kenderaan
Contohnya dalam penyelenggaraan bermotor.
taman di kawasan kejiranan, pihak
swasta atau badan bukan kerajaan  PBT perlu mengkaji semula sistem
(NGO) boleh dilibatkan untuk aliran trafik sedia ada dan
menyelenggara taman berkenaan. mengintegrasikannya denganlaluan
pejalan kaki dan basikal.
• mempercepatkan proses kelulusan
permohonan kebenaran merancang  Laluan pejalan kaki dan basikal perlu
kejiranan hijau yang dikemukakan disokong dengan kemudahan
oleh pihak pemaju dalam tempoh 2 landskap, tempat letak basikal,
minggu daripada tarikh terima kemudahan untuk berehat dan
permohonan. berteduh daripada hujan dan panas.

• PBT juga, melalui program Agenda  Laluan pejalan kaki dan basikal perlu
21 atau melaksanakan program dilebarkan. Di mana boleh, laluan
yang berasingan, digalakkan untuk pejalan kaki boleh bersambung
menjalankan program-program melalui bangunan seperti ‘pedestrian
kesedaran masyarakat berkaitan transit mall’ bagi menggalakkan
dengan teknologi hijau dan penduduk berjalan kaki dalam jarak
keperluan pelaksanaan yang dekat.
pembangunan hijau.
ii. Menanam lebih banyak pokok
• Melaksanakan inisiatif kejiranan
hijau di kawasan pembangunan PBT boleh menanam lebih banyak pokok
sedia ada seperti yang diterangkan dan menggalakkan komuniti terlibat sama
di dalam perkara 7.4. dalam menanam lebih banyak pokok.
Pokok-pokok di kawasan bandar boleh di
tanam di kawasan tempat letak kereta,

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 35
sepanjang laluan pejalan kaki, kawasan • mewujudkan peluang
lapang, atas bumbung bangunan dan pendapatan daripada
sebagainya. Langkah ini akan dapat program 3R atau
mengurangkan kesan urban heat island menjalankan kursus
selain daripada tujuan untuk pengindahan bagaimana bahan-bahan
bandar. terbuang dapat digunakan
semula serta dapat menjana
iii. Melaksanakan low impact pendapatan; dan/atau
development dalam sistem • menyusun jadual
pengairan dan saliran. pengambilan sampah
mengikut jenis sampah yang
Bekerjasama dengan Jabatan Pengairan diasingkan sebagaimana
dan Saliran (JPS) di peringkat negeri dan projek perintis yang
daerah bagi menukar longkang dan parit dilaksanakan di Putrajaya.
konkrit kepada kaedah swales atau bio-
retention bagi mengurangkan air larian di Foto 19: Contoh projek perintis pengasingan sampah di
kawasan perumahan di Putrajaya - Isnin dan
bandar. Khamis merupakan pengumpulan bagi sisa
organik.
iv. Menjalankan projek usaha sama
dengan pihak swasta

PBT boleh menjalankan projek usaha sama

dengan pihak swasta dalam mewujudkan
lebih banyak bangunan hijau di dalam
kawasan PBT.

v. Menggalakkan aktiviti dan

program 3R

 PBT hendaklah menetapkan sasar / Sumber : Akhbar The Star –Khamis, 19 November, 2009 “Solid
matlamat pengurangan bahan Waste Separation At Source Pilot Project Initiated In
Putrajaya” oleh Geetha Krishnan.
buangan terutama daripada sisa
domestik di kawasan PBT.
 Merangka program/projek yang
dapat menanam kesedaran tentang
keperluan dalam mengasingkan
sampah contoh:

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 36
vi. Merangka dan melaksakan Foto 20: Contoh pelbagai-gunaan bangunan Marine
Parade Community Club di Singapura
strategi pembangunan
brownfield dan infill
development

Kerajaan negeri dan PBT perlu merangka

suatu strategi di dalam menggalakkan
pembangunan semula kawasan brownfield.
Initiatif seperti memberikan keutamaan
kepada projek-projek sebegini semasa
kelulusan kebenaran merancang atau pelan
bangunan boleh diperkenalkan.

Sumber : urban development and local government, singapore

vii. Pembangunan bercampur di
kawasan pusat bandar
viii. Penggunaan lampu LED
 PBT perlu mengenalpasti lokasi yang
sesuai untuk membangunkan semula Seperti yang telah diterangkan di dalam
pusat bandar supaya pembangunan perkara 6.2.
bercampur dengan pelbagai aktiviti
dapat diterapkan terutama di kawasan
bandar. 7.5 Sistem Pengukuran/Penarafan/
Penilaian Kejiranan Hijau
 Penggunaan pelbagai fungsi di dalam
satu bangunan juga boleh Garis panduan ini dijadikan asas
diperkenalkan bagi memanfaatkan menentukan sistem penilaian ke atas pelan
sumber tanah di kawasan bandar. susun atur bagi kejiranan hijau di peringkat
pertimbangan permohonan kebenaran
merancang. Pada masa yang sama,
pemaju boleh memohon untuk
mendapatkan penarafan kejiranan hijau
dan bangunan hijau daripada badan-badan
yang mengeluarkan pengiktirafan
berkenaan.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 37
LAMPIRAN 1

Jadual 2: Ciri-ciri kepadatan dalam sebuah kejiranan

Kepadatan Kasar Ciri-ciri Kejiranan

Rendah  Kawasan hijau yang luas dan lapang
< 30 orang per hektar  Sukar menyokong sistem pengangkutan awam
Sederhana  Menyokong kemudahan perkhidmatan bas (minimum 100
30 – 300 orang per hektar orang per hektar), tram (minimum 240 orang per hektar)
 Menggalakkan komuniti berjalan kaki untuk aktiviti harian
 Menggalakkan interaksi sosial (campuran 1 – 4 tingkat
perumahan)
Tinggi  Petempatan yang mampan (self sufficient) dengan tadahan
301 - 500 orang per hektar kemudahan awam yang tinggi
(ketinggian bangunan 2 –  Seimbang di antara aktiviti sosial dan ekonomi dan
4 tingkat) menjamin kualiti kehidupan yang tinggi
7.5.1.1.1  Menggalakkan komuniti berjalan kaki untuk aktiviti harian
 Menggalakkan interaksi sosial (campuran 1 – 4 tingkat
perumahan)
Nota: Data yang diselaraskan oleh Bahagian Penyelidikan dan Pembangunan, JPBD, 2010.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 38
LAMPIRAN 2
Pemilihan dan Perancangan Tapak

Pemilihan Tapak

Mengutamakan kawasan brownfield/infill development

 Pemilihan tapak utama pembangunan komuniti hijau hendaklah di kawasan-kawasan

yang underused dalam bandar (infill sites) manakala di kawasan pinggir bandar,
kawasan kejiranan hijau digalakkan di kawasan brownfield. Walau bagaimanapun,
kawasan greenfield atau tukar kegunaan tanah pertanian kepada pembangunan masih
boleh dibenarkan sekiranya tiada pilihan lain. Ini akan dapat mengurangkan
penyerakkan (sprawling) pembangunan dan memastikan aktiviti manusia (termasuk
trafik) tidak memasuki (encroach) ke dalam kawasan greenfield.

Foto 21: Pemilihan tapak brownfield/infill digalakkan bagi memaksimumkan penggunaan tanah sedia ada

Sumber: Eliot Allen, October 2009 “Designing Low Carbon Neighborhoods With LEED-ND”. AICP Criterion Planners.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 39
Rajah 21: Pembangunan infill perlu mengambilkira pembangunan bersebelahan dan sekitar

 Pembangunan kejiranan hijau yang melibatkan kawasan brownfield, perlu merujuk

kepada GP Pengenalpastian Bagi Pembangunan Semula Kawasan Brownfield yang
disediakan oleh JPBD Semenanjung Malaysia, 2010.

Analisis Tapak

Menjalankan analisis tapak bagi mengenal pasti halangan dan potensi pembangunan dan
kawasan sekitar. Selain itu, analisis ini juga perlu mengambilkira halangan-halangan lain di
peringkat wilayah. Contoh-contoh halangan-halangan pembangunan pelaksanaan kejiranan
hijau yang mungkin timbul adalah –

a. kewujudan kawasan sensitif alam sekitar (KSAS) yang melibatkan kawasan-kawasan

berikut:

i. Kawasan tanah tinggi dan bukit yang melebihi 35° dan ketinggian melebihi 1,000
meter;
ii. Rizab hidupan liar;
iii. Warisan semulajadi dan antikuiti;
iv. Hutan simpan kekal;
v. Tadahan air dan sumber air tanah;
vi. Dataran banjir, tanah lembap, bekas lombong, tasik dan sungai;
vii. Pertanian makanan;
viii. Simpanan mineral dan bencana geologi;
ix. Persisiran pantai dan taman laut; dan
x. Kawasan bekas dan tapak pelupusan sisa pepejal dan sisa toksid.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 40
b. rangkaian kawasan lapang/hijau diperingkat wilayah (regional open space); dan

c. rizab kemudahan infrastruktur/utiliti utama;

Semasa menjalankan analisis tapak ini, maklumat-maklumat tambahan yang perlu

dimasukkan di dalam Laporan Cadangan Pemajuan (LCP) adalah seperti berikut:

a) maklumat berkenaan kejiranan, pusat bandar sedia ada dan pusat penawaran
pekerjaan seperti industri dan komersial yang berhampiran;
b) menandakan radius 400 meter dari pusat kejiranan sedia ada atau pusat bandar sedia
ada;
c) maklumat berkenaan jaringan pengangkutan sedia ada termasuk jalan raya, lebuh
raya, jalan arterial, laluan pengangkutan awam, perhentian bas, laluan rel dan
sebagainya;
d) kawasan yang subur (sekiranya ada) untuk melaksanakan pertanian komuniti
(community farming); dan lain-lain maklumat yang difikirkan perlu.

Perancangan Tapak

Pengintegrasian Jalan raya

Jaringan jalan raya, laluan pengangkutan awam, lebuh raya, jalan arterial dan sebagainya
perlu bersambung dengan pembangunan sedia ada dan cadangan pembangunan kejiranan
hijau serta perlu bersambung dengan jaringan jalan sehingga ke peringkat wilayah.

Langkah seterusnya adalah menandakan radius 400 meter yang menunjukkan 5 minit
berjalan kaki supaya dapat melihat perkaitan unit-unit kejiranan di antara satu sama lain,
dan pada masa yang sama dapat melihat perkaitannya dengan kawasan halangan
pembangunan.

Dalam masa yang sama, analisis perlu melihat neighbourhood connector (arterial road) di
antara pembangunan baru dengan cadangan pembangunan kejiranan hijau. Jalan arterial ini
tidak boleh membahagikan/mengasingkan antara komuniti.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

 DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 41
Perancangan tapak jaringan jalan juga perlu melihat kesemua mod laluan termasuk laluan
bagi pejalan kaki, basikal, kemudahan transit dan mod pengangkutan transit yang akan
digunakan di dalam kawasan berkenaan.

Rajah 22: Kawasan mudah dihubungi dan Rajah 23: Jaringan laluan basikal yang
mempunyai kemudahsampaian mudah dihubungi
kejiranan yang tinggi

Rajah 24: Transit service area-superior regional access, mode shifting transit

Sumber : Eliot Allen, (October 2009) “Designing Low Carbon Neighborhoods With LEED-ND”, AICP Criterion Planners.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 42
Pengintegrasian dengan kemudahan infrastuktur sedia ada

a. Tapak kejiranan hijau yang berdekatan dengan sumber air dan infrastruktur
kemudahan air adalah merupakan satu kelebihan.

b. penimbusan saliran semulajadi perlu dielakkan. Sekiranya saliran pada cerun

diperlukan, ia seharusnya dibina mengikut rupa bentuk cerun tersebut.

c. Perlu mengekalkan zon penampan bagi kawasan riparian yang terdiri daripada
tanaman semulajadi kawasan berkenaan. Sekiranya tiada, perlu mewujudkan zon
penampan riparian tersebut.

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 43
LAMPIRAN 3

Jadual 3: Perbandingan Antara Terminologi Konvensional Dengan Jalan Yang Mengabungkan Kapasiti Dan Karektor

Jalan
Terminologi
Yang mengabungan Fungsi
Konvensional
Kapasiti dan Kareter.
Highway Expressway/highway • Akses di peringkat wilayah
Parkway • Merupakan pass through traffic di antara unit
kejiranan dengan kawasan semulajadi. Ia
direkabentuk bukan tujuan pembangunan.
Apabila parkway memasuki kawasan bandar, ia
akan menjadi ‘boulevard’.
Jalan Arterial Main Street/High • Menyediakan akses yang berkelajuan rendah ke
Street/Neighbourhood unit kejiranan, kawasan perniagaan dan
Connector (66’) perumahan berkepadatan tinggi.
• Pembangunan bercampur, ruang hadapan yang
aktif (active frontage) dan menghubungkan
antara pusat kejiranan.
Boulevard • Menyediakan akses multi-lane ke kawasan
Formal, dan mempunyai perniagaan dan bangunan guna tanah
ruang yang luas untuk bercampur dan juga menampung trafik wilayah.
lanskap.
Avenue • Merupakan penyambung antara kejiranan yang
terletak di pusat tumpuan kejiranan, yang mana
rekabentuk kelajuan jalan yang sederhana dan
jarak yang pendek.
• Juga boleh dirancang di kawasan kediaman atau
komersial.
• Biasanya menjadi titik berhenti di bangunan
yang menonjol atau plaza.
Access Street • Khasnya di kawasan kediaman dan
menggalakkan traffic calming.
Jalan Tempatan Street (50’) Laluan ke kawasan perumahan
Jalan Tempatan Lane (40’) Laluan ke rumah sesebuah dan rumah berkembar

Lorong Belakang Alley (20’) Laluan ke lot persendirian tetapi bukan untuk tujuan
Laluan yang selamat dan ‘through trafik’. Ia biasanya digunakan untuk lori
mempunyai kawasan kumpul sampah dan keselamatan.
rehat.
Denai Denai (10’) Untuk kegunaan bukan kenderaan bermotor

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 44
LAMPIRAN 4
Rajah 25: Keratan Rentas Trail

Rajah 26: Keratan Rentas Alley

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 45
Rajah 27: Keratan Rentas Lane

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 46
Rajah 28: Keratan Rentas Street

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 47
Rajah 29: Keratan Rentas Avenue

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 48
Rajah 30: Keratan Rentas Main Street

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 49
Rajah 31: Keratan Rentas Boulevard

Rajah 32: Keratan Rentas Parkway

Sumber: Traditional Neighborhood Development (TND) Guidelines, North Carolina Department Of Transportation, 2000
Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia
DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 50
LAMPIRAN 5

Rajah 33: Contoh Pembangunan Bercampur dan Tempat Letak Kereta Off-Street di belakang jalan utama

Sumber : Good Solutions Guide For Mixed Use Development In Town Centres, North Shore City Council (2005)

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

 DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 51
LAMPIRAN 6

Rajah 34: Rangka Kerja Perlaksanaan dan Penyelarasan Berhubung dengan Pembangunan Hijau

Peringkat Persekutuan

MAJLIS TEKNOLOGI HIJAU NEGARA DAN MAJLIS PERANCANG MNKT

PERUBAHAN IKLIM (MTHNPI) FIZIKAL NEGARA (MPFN)

JEMAAH
MENTERI

Jk Kerja Jk Kerja Jk Kerja Promosi Jk Kerja Perbandaran Hijau

Penyelidikan Pengangkutan Dan Kesedaran
Dan Inovasi (MOT) Awam
(MOSTI) (KKP)

Jk Kerja Jk Kerja Modal Pasukan Petugas Pasukan Petugas Pasukan Petugas

Industri Insan Kejiranan dan Pembangunan Low Carbon Society
(MITI) (KSM) Teknologi Hijau Komuniti Hijau dan (JPBD, JICA,
(JPBD & JLN) Penglibatan PBT KYOTO University,
dan Penduduk (JKT UTM, IRDA &
& JPN) Green Technology
Corporation)

Pasukan Petugas Pasukan Petugas

Projek Pembangunan Pengurusan Sisa
Bandar Hijau Pepejal Mampan
(Putrajaya, Cyberjaya, (JPSPN)
IRDA & MP Hang Tuah
Jaya)

Peringkat Negeri
KERAJAAN NEGERI

Peringkat Tempatan
PIHAK BERKUASA TEMPATAN

Petunjuk:
platform di mana ganduan panduan kejiranan hijau akan
dimudahcara

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

DRAF GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEJIRANAN HIJAU 52

Sebarang pertanyaan, sila hubungi:

Pengarah
Bahagian Penyelidikan dan Pembangunan
Jabatan Perancangan Bandar dan Desa
Semenanjung Malaysia

Tel: 03-2699 2233

Faks: 03-2694 1639
Email: bpp@townplan.gov.my
Laman web: www.townplan.gov.my

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia