Kada ugljovodonici imaju sve zasićene veze to znači da imaju

sve jednostruke (kovalentne) veze i onda se radi o alkanima. Nezasićeni,

nasuprot njima, imaju i dvostruke, odnosno trostruke veze.

Alkeni su nezasićeni aciklični ugljovodonici čija su dva ugljenikova atoma

međusobno povezana dvostrukomkovalentnom vezom.

bog dvostruke veze alkeni imaju dva atoma vodonika manje u odnosu na
alkane sa istim brojem ugljenikovih atoma. Njihova opšta formula je:

Nazivi alkena izvode se iz naziva alkana sa istim brojem ugljenikovih atoma,

samo što umesto nastavka -an imaju nastavak -en.

Molekul najjednostavnijeg alkena sadrži dva atoma ugljenika. Naziva

se eten.

Svaki sledeći član homologog niza sadrži po jednu više metilensku grupu -
CH2-
Eten je poznat još iz doba stare Grčke kada su ga koristili da ubrzaju
sazrevanje voća. Mnogo vekova kasnije otkriveno je da ga biljke same
proizvode, jer on ima ulogu na razvoj korena i stvaranje cvetova. Plodovi
jabuke oslobađaju malu, ali dovoljnu količinu etena koja utiče na sazrevanje
ostalih plodova. Banane će u prisustvu jabuka pocrneti, pa ovo voće nije dobro
čuvati zajedno.

Uzmimo za primer jedan alken sa četiri ugljenikova atoma:

Alken sa četiri ugljenikova atoma možemo napisati na još jedan način:

Ovaj drugi alken ima kraći osnovni niz. Zato se ovakva izomerija
naziva izomerija niza.

Izomerija niza prisutna je i kod alkana.

Da ponovimo još jednom alken iz prethodnog primera.

Alken sa četiri ugljenikova atoma može da se napiše na još jedan način:

U ovom slučaju osnovni niz je isti, ali je dvostruka veza na drugom mestu.
Ovakav tip izomerije je položajna izomerija.

Kao i u slučaju alkana, kod imenovanja alkena koristi se IUPAC

nomenklatura. IUPAC je skraćenica (odnosno akronim) od International Union
for Pure and Applied Chemistry („Internacionalna unija za čistu i primenjenu
hemiju“). To je organizacija osnovana u Ženevi 1892. sa ciljem da stvori
jedinstven sistem naziva organskih jedinjenja (nazvan IUPAC nomenklatura).

Logo organizacije

Imenovanje alkena
U ovom slučaju metil grupa se nalazi na dvostruko vezanom ugljenikovom
atomu. Da se nalazi na nekom drugom imala bi veći broj, jer dvostruka veza
ima prednost.
Alkeni imaju slična svojstva kao i alkani sa istim brojem ugljenikovih atoma. Sa
manjim brojem ugljenikovih atoma na sobnoj temperaturi i atmosferskom
pritisku su gasoviti, a sa većim brojem ugljenikovih atoma su tečni i čvrsti.

Alkeni se u prirodi nalaze u neznatnim količinama u nafti. Za nas su neki od

njih značajni kao goriva, ali i za izradu jedinjenja od kojih dobijamo plastiku,
veštačku gumu, teflon i slično.

Teflon se koristi za oblaganje kuhinjskog posuđa, tiganja, na primer. Pogodan

je zbog svojstva da se hrana koja se priprema ne lepi za njega, te se posuđe
lakše pere posle upotrebe.

Alkini su nezasićeni aciklični ugljovodonici čija su dva ugljenikova atoma

međusobno povezana trostrukom kovalentnom vezom.

Zbog trostruke veze alkini imaju dva atoma vodonika manje u svojim
molekulima u odnosu na alkene sa istim brojem ugljenikovih atoma,
odnosno četiri u odnosu na alkane. Opšta formula je:

Nazivi alkina izvode se iz naziva alkana sa istim brojem ugljenikovih atoma,

samo što umesto nastavka -an imaju nastavak -in.

Pogledajmo primere alkina koji imaju po pet ugljenikovih atoma:

Prvi (1-pentin) i drugi (2-pentin) razlikuju se prema položaju trostruke veze. U
pitanju je položajna izomerija.

Oba ova navedena razlikuju se od trećeg (3-metil-1-butin) u dužini osnovnog

niza. U pitanju je izomerija niza.

Obe ove izomerije sreću se i kod alkena.

Pravila kod imenovanja alkina praktično su ista kao

kod alkena
Pred vama je jedan model od štapića i jedan težak zadatak. Ako znamo da se
na pregibima i krajevima ovog modela nalaze ugljenikovi atomi, napišite
strukturnu formulu molekula jedinjenja i imenujte jedinjenje.