BAB 7

Akaun, Laporan dan Audit

5.7.1 Menerangkan tatacara perlantikan juruaudit, hak, dan tanggungjawab

seorang juruaudit.

Pengenalan

Menurut Neil D. Stein, penguaditan adalah sesuatu pemeriksaan secara bebas oleh
seseorang juruaudit yang diiktiraf ke atas penyata kewangan sesebuah organisasi bagi
memastikan penyediaan penyata kewangan tersebut adalah mematuhi setiap obligasi
undang-undang yang berkaitan supaya akhirnya mengeluarkan satu pendapat yang benar
dan saksama.

Secara amnya, pengauditan boleh didefinisikan sebagai sesuatu pemeriksaan

secara bebas dan kritis ke atas penyata kewangan untuk mengetahui keterangan kerja-
kerja akaun yang disediakan oleh pihak syarikat atau perbadanan yang diaudit.

TUJUAN PENGAUDITAN

Pengauditan bertujuan:-
i) tujuan utama pengauditan adalah membolehkan juruaudit untuk melaporkan
tentang kebenaran dan kesaksamaan kedudukan kewangan tentang
keuntungan atau kerugian dalam penyata kewangan. Ini adalah untuk
memastikan sesebuah syarikat itu mengikuti undang-undang yang telah
disediakan iaitu tertakluk kepada undang undang syarikat 1965. Seksyen 169
menyatakan bahawa pengarah-pengarah setiap syarikat hendaklah pada suatu
tarikh tidak lewat daripada 18 bulan selepas penggabungan syarikat itu dan
berikutnya sekali sekurang-kurang dalam setiap tahun kalender sewaktu masa
jeda tidak lebih dari 15 bulan membentangkan kepada syarikat di mesyuarat
agong tahunannya satu akaun keuntungan dan kerugian bagi tempoh
semenjak akaun yang terlebih dahulu, seperti yang dikehendaki untuk
meguruskan perkara yang diliputi dalam rekod perakaunan dan rekod-rekod
lain yang diperiksa oleh mereka, memberi gambaran yang benar dan saksama
tentang perkara yang berkenanaan.

ii) Pengauditan yang lengkap dan terperinci bagi setiap urusniaga dalam
perniagaan yang lebih besar tidak boleh dicapai secara keseluruhan dan
semua kesilapan dan fraud tidak pasti boleh ditemui. Perbelanjaan bagi
melaksanakan pengauditan yang terperinci dan lengkap mungkin tinggi.
Juruaudit hendaklah sentiasa berwaspada terhadap kemungkanan berlakunya
 kesilapan dan fraud besar yang dirancangkan dengan baik oleh para pengarah
atau oleh paihak pengurusan, berbending dengan kemungkinan
penyalahgunaan harta oleh pekerja.

iii) Laporan akhir pangauditan dapat membantu banyak pihak untuk membuat
keputusan. Ia dapat membantu pihak dalaman iaitu pengurus syarikat atau
pekerja-pekerja syarikat untuk mengetahui sejauh mana perjalanan perniagaan
mereka. Ini dapat membantu mereka dalam perancangan untuk syarikat
mereka pada masa yang akan datang kepada pihak luaran pula seperti bank
dalam hal pemberian kredit bakal-bakal pelabur sama ada dalam untuk
melabur atau tidak, pemegang saham untuk mengetahui sejauh manakah
faedah yang mereka akan diterima dan lain-lain lagi.

iv) Pemgauditan juga dapat menyediakan perkhidmatan nasihat kepada pihak

pengurusan bagi memperbaiki kecekapan perniagaan. Ini termasuk memberi
bantuan kepada pelanggan untuk membaiki kawalan-kawalan perakaunan
dalam sesuatu perniagaan bagi mengelakkan daripada berlaku penipuan dan
ralat pada masa hadapan.

PERLANTIKAN JURUAUDIT

Menurut Akta Syarikat seksyen 172 menjelaskan juruaudit pertama syarikat

Juruandit syarikat pertama boleh dilantik oleh Lembaga Pengarah bila-bila masa sebelum
mesyaurat Agung Tahunannya yang pertama. Mana-mana juruaudit yang dilantik
sedemikian akan memegang jawatan tersebut sehingga tamat Mesyaurat Agung pertama.
Jika lembaga pengarah gagal membuat sebarang perlantikan, syarikat boleh membuat
perlantikan demikian di Mesyuarat Agung.

Perlantikan juruaudit yang berikutnya

juruaudit syarikat dilantik setiap Mesyuarat Agung Tahunan Syarikat dan mereka akan
memegang jawatan tersebut sehingga tamat mesyuarat agung tahunan berikutnya. Setiap
juruaudit yang dilantik sedemikian mestilah memberi notis pengesahan perlantikan kepada
pendaftar syarikat dalam masa 30 hari penerimaan perlantikan tersebut. Penyata rasmi
rakan kongsi firma juruaudit mestilah difailkan.

Mengikut undang-undang syarikat 1965 Seksyen 9 (1) seseorang tidak boleh, atas
pengetahuannya, mengizinkan supaya dilantik, dan tidak boleh, atas pengetahuannya,
bertindak, sebagai juruaudit bagi mana-mana syarikat dan tidak boleh menyediakan, bagi
atau bagi pihak sebuah syarikat, mana-mana catitan yang diwajibkan oleh akta ini, supaya
disediakan oleh seorang juruaudit syarikat yang diluluakan:

a) jika beliau bukan juruaudit syarikat yang diluluskan.

 b) Jika beliau terhutang kapada syarikat atau perbadanan yang disifatkan
berkaitan dengan syarikat berkenaan mengikut seksyen 6 pada jumlah yang
tidak melebihi daripada RM2500.
c) Jika beliau:
i) pengawai syarikat berkenaan
ii) seorang rakan, majikan atau pekerja bagi seorang pengawai syarikat
tersebut
iii) seorang rakan kongsi atau pekerja kepada pengawai syarikat
berkenaan.
iv) Pemegang saham atau suami/ isterinya merupakan rakan kongsi
pemegang saham perbadanan yang pekerjanya merupakan pegawai
syarikat

d) jika beliau bertanggungjawab atau jika beliau rakan kongsi majikan atau
pekerja kepada seseorang yang bertanggungjawab untuk menyimpan dafta
ahli atau pemilik debenture syarikat.
e) Megikut seklsyen 172 AS, pada setiap kali Mesyuarat Agung Tahunan syarikat
berkenaan dijalankan, ia hendaklah melantik seorang juruaudit dan beliau
dikehendaki memegang jawatan tersebut sehingga Mesyuarat Agung
Tahuanan pada tahun berikutnya.
f) Pengarh diberi kuasa untuk melantik juruaudit yang pertama jika sesebuah
syarikat itu baru saja ditubuhkan.

KELAYAKAN JURUAUDIT YANG DITETAPKAN

Dalam Malaysia, juruaudit syarikat mestilah mempunyai kelayakan yang diperlukan

sebagaimanan yang dinyatakan di dalan seksyen 15, Akta Akauntan 1967 (semakan 1967)
jadual 1, bahgian I dan II.

a) MACPA- Malaysia Association Of Certified Public Accountants

b) MIA - Malaysia Institute Of Accountants.
c) CIMA - Chartered Institute Of Management Accountants.
d) ASA - The Australia Society Of Certified Practicing Accountants.
e) NZSA - The Newzealand Society Of Accountants and Other.

Selain itu, kelayakan-kelayakan lain adalah seperti berikut:

i) Beliau mestilah terlebih dahulu menjadi juruaudit syarikat yang telah
diluluskan
ii) Mendapat kelulusan akademik dalam bidang perakaunan yang diiktirafkan
daripada Universiti tempatan atau luar Negara dan mempunyai pengalaman
dalam firma pengauditan sekurang-kurangnya 3 tahun.
iii) Beliau mesti mempunyai kebolehan dalam menjalankan tugas-tugas audit di
bawah Akta, berperibadi baik dan setelah menjelaskan bayaran tertentu serta
telah membuat permohonan kepada menteri kewangan.
SURAT PERLANTIKAN JURUAUDIT

Surat perlantikan juruaudit adalah merupakan sepucuk surat yang dihantar oleh pelanggan
iaitu sesebuah organisasi kepada seseorang juruaudit. Pelanggan ini ingin mengupah
juruaudit untuk mengaudit akaun syarikat bagi sesuatu tahun perakaunan.

Dalam surat perlantikan itu, pihak pelanggan akan menyampaikan hasyaratnya iaitu
menyuruh juruaudit yang dipilihnya untuk mengaudit akaun-akaunnya bagi sesuatu tahun
dengan menghantar surat perlantikan juruaudit (Application letter).

SURAT PENERIMAAN PERLANTIKAN

Juruaudit boleh menolak atau menerima perlantikan pelanggan apabila menerima surat
perlantikan daripada pelanggan. Juruaudit boleh menolak perlantikan di atas sebab-sebab
tertantu.

Jika juruaudit menerima perlantikan tersebut maka juruaudit akan menghantar jawapan
secara bertulis iaitu surat penerimaan perlantikan kepada pelanggan.

Juruaudit hanya boleh menerima perlantikan pelanggan jika memenuhi seksyen 9(6) akta
syarikat 1965 iaitu menyatakan bahawa tiada syarikat atau orang boleh melantik
seseorang sebagai juruaudit syarikat kecuali jika orang yang akhir sekali disebutkan telah,
sebelum perlantikan diizinkan secara bertulis untuk bertindak sebagai juruaudit
sedemikian, dan tiada syarikat atau orang yang boleh memilih sebuah firma sebagai
juruaudit syarikat kecuali jika firma tersebut telah , sebelum perlantikan diizinkan secara
bertulis dibawah tandatangan sekurang-kurangnya seorang rakan firma, untuk bertundak
sebagai juruaudut sedemikian. Tanpa memenuhi syarat seorang juruaudit tidak boleh
melantik walaupun syarat lain dipenuhi.

SURAT PENGINGATAN PENGAUDITAN

Surat pengingatan pengauditan ialah sepucuk surat yang dihantar oleh juruaudit kepada
pihak pelanggan untuk memberitahunya bahawa tahun berakhirnya syarikat tersebut
supaya menyiapkan semua akaun untuk diaudit.

Tujuan surat ini disediakan ialah untuk mengelakkan pelanggan daripada dikenakan denda
akibat tidak dapat menyerahkan laporan audit kepada Pendaftar Syarikat pada tarikh yang
ditetapkan iaitu enam bulan selepas tahun berakhir.

Dalam surat ini juga akan memberitahu pihak pelanggan tentang denda yang dikenakan
oleh Pendaftar Syarikat jika gagal menfailkan laporan audit kepada Pendaftar Syarikat
pada tarikh yang ditetapkan dan tarikh pelanggan harus menyerahkan penyata kewangan
untuk diaudit.
SURAT PERLANTIKAN
Surat perlantikan ialah satu dokumen yang dihantar kepada pihak pelanggan untuk
menerangkan tugasa yang akan dijalankan semasa menjalankan pengauditan. Ia akan
dihantar kepada pihak pelanggan tiap-tiap tahun semasa menjalankan pengauditan.

Butir-butir yang terkandung dalam surat perlantikan adalah seperti berikut:

a) Pihak pengarah adalah bertanggungjawab untuk menyimpan rekod-rekod dengan
baik, mengendalikan satu system kawalan dalaman yang berkesan dan
menyediakan penyata kewangan.
b) Tujuan pengauditan adalah bukan untuk membongkarkan rahsia atau
penyelewengan syarikat.
c) Laporan pengauditan dibuat berasaskan Akta Syarikat 1965.
d) Ciri utama pemgauditan adalah pemeriksaan dan penilaian system kawalan
dalaman.
e) Pemeriksaan yang dijalankan adalah tidak terhad kepada rekod perakaunan tetapi
juga berhak menyoal lain-lain pekara.
f) Juruaudit hanya memberi perkhidmatan pengauditan jika perkhidmatan lain
diperlukan seperti perakaunan dan percukaian,bayaran laian akan dikenakan.
g) Pihak pengurusan akan diberi laporan tentang kawalan dalaman sekira dikesan.

HAK JURUAUDIT
Juruaudit juga mempunyai hak yang ada padanya dan boleh digunakan jika diperlukan.
Beliau mempunyai hak untuk :
a) meminta apa-apa dokumen buku dan rekod yang berkaitan dengan kerja
pengauditan. Misalnya penyata bank dan penyata KWSP.
b) Memeriksa rekod-rekod dan buku-buku perakaunan serta baucer-baucer sesebuah
syarikat pada bila-bila masa sahaja.
c) Meminta daripada pengarah atau mana-mana pegawai tentang apa-apa maklumat
dan penerangan yang difikirkan perlu untuk membuat laporan.
d) Menerima notis mesyuarat yang akan dijalankan dan melapoirkan perkara-perkara
yang berkaitan dengan juruaudit.
e) Melapor kepada pemegang-pemegang saham iaitu ahli-ahli syarikat tentang apa-
apa penemuan di dalam syarikat termasuk kegagalan/kelemahan pengarah atau
pekerja-pekerja jika mereka gagal bekerjasama dengan juruaudit dalam
memberikan maklumat dan penerangan yang difikirkan perlu oleh juruaudit.

TANGGUNGJAWAB / KEWAJIPAN DAN KUASA JURUAUDIT

1) Perlu melaksanakan tatcara audit dengan secukupnya supaya bukti yang mencukupi
dapat diperoleh bagi memastikan bahawa penyata kewangan telah membentangkan
semua perikara yamg material dengan betul.
2) Perlu memastikan bahawa fraud atau kesilapan yamg memberikan kesan material
kepada penyata kewanga tidak berlaku.
3) Kesan fraud dan kesilapan perlu digambar dengan betul di dalam penyata kewangan
atau meminta pihak pengurusan memperbetulkannya.
4) Tingkat kepastian untuk mengesan kesilapajn adalah lebih tinggi daripada mengesan
fraud.
5) Risiko kerana tidak dapat mengesan salahnyata akibat fraud adalah lebih tinggi
daripada risiko salahnyata akibat kesilapan.

Salah satu fungsi juruaudit adalah untuk mengesan ketepatan akaun syarikat, untuk
mengesan kesilapan dan megesan fraud. Biasanya mengesan fraud dianggap sebagai
tujuan utama. Tugas utamanya adalah untuk memastikan bahawa kesilapan tidak dibuat,
sama ada kesilapan pengiraan atau berbentuk peniggalan atau perlakuan atau perkara-
perkara yang tidak benar.

Fungsi ini dilakukan dengan membuat satu laporan kepada ahli syarikat selaras dengan
seksyen 174 AS 1965 dan dalam kes yang sesuai dengan melaporkannya kepada
pengurusan syarikat atau kepada Pendaftar tentang apa-apa perkara yang dianggap
sebagai luar aturan yang dapat dikesan.

Menurut seksyen 174(1) AS1965 menyatakan bahawa seorang juruuaudit perlu

melaporkan kepada ahli tentang akaun yang dikemukakan semasa mesyuarat Agung dan
juga akaun syarikat serta rekod yang lain. Dalam laporannya, juruaudit mesti menyatakan
mengikut pandangannya sama ada akaun tersebut telah disediakan dengan wajar vyang
dapat memberi gambaran yang sebenar dan adil tentang hal ehwal syarikat dan juga
tentang untung atau rugi.

Menurut seksyen 174(2)(b) AS 1965 telah menyatakan bahawa sama ada perakaunan dan
rekod-rekod lain dan buku daftar dikehendaki oleh Akta ini supaya disimpan oleh syarikat
itu dan, jika ia adalah sebuah syarikat pegangan oleh subsidiari-subsidiari selain daripada
yang mana ia belum bertindak sebagai juruaudit telah, pada pendapatnya, disimpan
mengikut peruntukan-peruntukan Akta ini.

Menurut seksyen 174 (2)(e) AS 1965 menyata bahawa jika juruaudit tidak berpuas hati
bahawa akaun atau rekod dan daftar itu betul, maka beliau mesti menyatakan perkara ini
dalam laporannya bersama-sama dengan alasannya. Pihak juruaudit juga mesti memberi
pendapat tentang sama ada beliau telah mendapatkan semua maklumat dan penjelasan
yang diperlukan, iaitu sama ada akaun dan rekod-rekod serta daftar syarikat telah
disimpan dengan sewajarnya selaras dengan Akta.

Menurut seksyen 174 (3) AS 1965 menyatakan bahawa adalah menjadi kewajipan seorang
juruuadit syarikat untuk membentuk satu pendapat dari hal setiap perkara yang berikut:
a) sama ada ia telah memperolehi semua maklumat dan huraian yang ia
kehendaki;
b) sama ada perakaunan yang betul dan rekod-rekod lain (termasuk buku daftar)
telah disimpan oleh syarikat itu sebagai mana dikehendaki oleh Akta ini;
c) sama ada penyata yang diterima daripada pejabat-pejabat cawangan syarikat
itu adalah mencukupi; dan
d) sama ada cara-cara dan kaedah yang digunakan oleh sebuah syarikat
pegangan atau sebauh subsiadiari dalam mencapai amauan yang diambil ke
dalam mana-mana akaun disatukan adalah sesuai kepada keadaan-keadaan
gabungan itu
dan ia hendaklah menyatakan dalam laporannya butiran-butiran dari hal sebarang
kekurangan, kegagalan atau ketidakpuasan berkenaan sebarang perkara yang
dirujukaan dalam sub seksyen ini.

Menurut seksyen 174 (1) AS 1965 menyatakan bahawa dalam kes syarikat yang
mempunyai anak syarikat, juruaudit mesti membuat laporan kepada ahli tentang
akaun yang telah disatukan. Menurut seksyen 174 (2)(a)(i) AS 1965 pula menyatakan
bahawa dalam laporannya, beliau mesti menyatakan pendapatnya sama ada akaun
yang disatukan itu memberi pandangan yang benar dan adil tentang perkara-perkara
yang berkaitan dengan akaun yang disatukan.

Menurut seksyen 174 (2)(b) AS 1965 juruaudit mesti menyatakan sama ada rekod dan
daftar anak syarikat (selain akaun yang beliau bukan merupakan juruaudit) telah
disimpan dengan sewajarnya selaras dengan Akta tersebut.

Menurut seksyen 174 (2)(c) AS 1965 menyatakan bahawa laporan juruaudit mesti
menyatakan nama anak syarikat yang tidak melantik beliau sebagai juruaudit dan
pada amnya sama ada beliau berpuas hati dengan akaun anak syarikat dan cara akaun
telah disatukan.

Menurut seksyen 175 (1) As 1965 menyatakan bahawa apabila syarikat telah
mengeluarkan debentur kepada orang awam, juruaudit berkewajipan untuk
menghantar salinan laporan ini kepada pemegang amanah untuk pemegang debentur
tersebut.

Seksyen 175 (2) As 1965 jika juruaudit menyedari tentang apa-apa perkara yang
releven dengan pelaksanaan tugas seorang pemegang amanah bagi pemegang
debentur, maka juruuadit tersebut mesti menghantar laporan secara bertulis tentang
perkara itu kepada syarikat dan kepada pemagang amanah.

Menurut seksyen 174 (4) AS 1965 menyatakan bahawa bagi membolehkan juruaudit
untuk melaksanakan tugas statutornya, beliau mempunyai hak untuk mendapatkan
pada setiap masa rekod dan daftar syarikat, beliau juga berhak untuk mendapat apa-
apa maklumat atau penjelasan yang beliau perlukan daripada pegawai syarikat dan
daripada juruaudit perbadanan yang berkaitan.

Menurut seksyen 174 (7) AS 1965 menyatakan bahawa juruaudit ejen yang telah
diberikan adalah berhak untuk menghadiri semua mesyuarat Agung syarikat itu dan
 menerima semua notis dan komunikasi berkaitan dengan mesyuarat tersebut. Beliau
boleh dalam mesyuarat Agung tentang perkara yang berkaitan dengannya dalam
keupayaannya sebagai seorang juruaudit.

Menurut seksyen 174 (8)(a) AS 1965 jika juruaudit itu tahu tentang apa-apa
pelanggaran atau tidak mematuhi Akta tersebut, beliau mesti malaporkan perkara itu
secara bertulis kepada pihak pendaftar. Menurut seksyen 174 (8)(b) AS 1965 pula
menyata bahawa beliau juga mesti melaporkan kepada pendaftar jika beliau
merasakan terdapat perkara-perkara yang telah tidak sempurna diuruskan secara
membuat komen te4rhadap akaun atau dengan membawa perkara tersebut kepada
perhatian pengarah syarikat (syarikat induk jika syarikat tersebut merupakan anak
syarikat).

Apabila seorang juruaudit mendapat tahu tentang apa-apa tindakan yang diluar aturan
atau mengesyaki fraud atau ketidakupayaan, maka beliau mempunyai suatu obligasi
untuk membawa perkara itu kepada perhatian pihak pengurusan atau secara terus
kepada ahli.

Seoirang juruaudit dilindungi daripada apa-apa tindakan fitnah, maka beliau tidak
bertanggungjawab jika ia dilakukan tanpa niat jahat. Perlindungan ini membolehkan
juruaudit untuk melaksanakan tugasanya tanpa merasa bimbang tentang
kemungkinan tuntutan bagi fitnah dalam keadaan juka beliau membuat laporan yang
salah.

PRINSIP-PRINSIP JURUAUDIT

Sebagaimana yang diketahui, tugas utama seseorang juruaudit adalah untuk membuat
laporan dan menyatakan sama ada perakauanan sebuah syarikat itu adalah benar dan
saksama berdasarkan pemeriksaan yang telah dilaksanakan. Oleh itu, perakaun dan
juruaudit itu hendaklah boleh dipercayai.

Perakaunan dan juruaudit hanya akan dihargai dan diterima orang ramai jika mereka
menaruh kepercayaan terhadap juruaudit tersebut. Justeru itu, juruaudit tersebut harus
menjaga keyakinan dan penerimaan umum terhadap profesion pengauditan ini.

Jadi “ International Auditing Guideline 3 ( I.A.G 3 )” telah meletakkan beberapa

prinsip asas yang perlu dipatuhi oleh profesion pengauditan:
i) Kebebesan, kejujuran dan objektif
Seseorang juruaudit haruslah mempunyai prinsip ini sama ada dari segi tindakannya
ataupun pemikirannya kerana ini dapat menambahkan keyakinan orang ramai
terhadap juruaudit tersebut. Beliau haruslah jujur, berterus terang, ikhlas dalam kerja-
kerja pengauditannya. Dengan lain perkataan, tindakan dan pemikirannya adalah
audit dan tidak bias.
ii) kerahsiaan
Kegiatan perniagaan pelanggan dan butir-butir akaun biasanya dianggap sulit dan
rahsia. Walau bagaimanapun, juruaudit berhak meminta pelanggan menunjukkan
bukti-bukti yang mencukupi supaya beliau boleh membuat pertimbangan yang baik.
Juruaudit pula tidak boleh mendedahkan maklumat tersebut kepada pihak ketiga atau
menggunakan kepentingan dirinya sendiri kecuali mendapat kebenaran dari pelanggan
atau memang menjadi tanggungjawab perundangan unruk mendedahkannya.

iii) kemampuan
Seseorang juruaudit hendaklah mempunyai latihan yang mencukupi, pemgalaman dan
pengetahuan dalan pengauditan. Beliau seharusnya mempunyai kelayakan akademik
dan pengetahuan teknikal dengan pembelajaran dan kursus-kursus dalam peperiksaan
profesional. Selain itu, kepekaan beliau terhadap perkembangan semasa iaitu
perakaunan, pengauditan dalam dunia, perniagaan adalah penting.

iv) kerja yang dibuat oleh juruaudit yang lain

Apabila seseorang juruaudit memberikan kerja kepada orang bawahannya atau
membuat kerja yang telah dilakukan oleh juruaudit yang lain, beliau haruslah berhati-
hati kerana masih lagi bertanggungjawab terhadap penyata kewangan yang
diauditnya. Beliau hendaklah berhati-hati mengarah, menyelia dan menyemak kerja-
kerja yang telah dilakukan oleh pekerjanya. Beliau juga harus mendapat kepastian
yang munasabah mengenai kerja yang dilakukan oleh juruaudit lain.

v) Dokumentasi ( menfailkan/ merekodkan )

juruaudit mestilah mendokumentasikan semua perkara yang telah dilakukan olehnya
untuk membekalkan bukti-bukti yang mencukupi sebagau kehendak prisip asas
pengauditan.

vi) Perancangan
Juruaudit mestilah membuat perancangan bagi kerjanya untuk membolehkannya
membuat kerja dengan cekap dan berkesan. Perancangan yang dibuat hendaklah
bergantung kepada pengetahuan juruaudit tentang perniagaan pelanggan. Beliau juga
harus membina satu darjah atau tingkat kepercayaan ke atas kawalan dalaman
pelanggan dan juga koordinasi kerja yang akan dipersembahkan.

vii) Bukti audit

Sebelum seseorang juruaudit dapat menyatakan pendapatnya atau membuat
keputusan terhadap sesebuah organisasi, beliau haruslah mempunyai bukti-bukti yang
kukuh dan mencukupi. Dengan menjalankan ujian-ujian pematuhan dan penyokongan,
juruaudit akan dapat membuat satu keputusan yang munasabah.

viii) Sistem perakaunan dan dalaman

 Pihak pengurusan sesebuah syarikat adalah bertanggungjawab terhadap perakaunan
iaitu memastikan bahawa ianya adalah mencukupi, mematuhi GAAP dan Akta Syarikat
1965 bergantung kepada saiz dan sifat perniagaan yang dijalankan. Juruaudit dalam
hal ini hanya perlu mendapat kepastian yang munasabah.

ix) Kesimpulan audit dan laporan audit

Juruaudit mestilah memeriksa dengan teliti semua bukti yang diperolehi olenya
sebelum mencapai sesuatu keputusan atau memberi pendapatnya dalam laporan.
Penyemakan ini termasuk membuat kesimpulan ke atas keseluruhan sama ada:-
 maklumat kewangan disediakan menggunakan GAAP secara konsisten atau
kekal.
 Penyata kewangan mematuhi peraturan-peraturan yang berkaitan dan juga
kehendak undang-undang.
 Maklumat yang terdapat dalam penyata kewangan secara keseluruhan adalah
konsisiten dengan pengetahuan juruaudit tentang perniagaan entity.
 Terdapat pendedahan yang sepenuhya ke atas semua perkara yang material
dan berkaitan dengan maklumat kewangan.

5.7.2 Menjelaskan tatcara penamatan perkhidmatan juruaudit syarikat

Menurut Akta Syarikat seksyen 172 menjelaskan bahawa juruandit boleh dilucutkan dari
jawatannya sebelum tamat tempoh perkhidmatannya melalui satu resolusi syarikat dalam
mesyuarat agung dengan memberi notis khas (28 hari). Setelah menerima notis resolusi
demikian, syarikat mestilah menghantar satu salinan notis tersebut kepada juruaudit yang
akan bersara dan kepada Pendaftar Syarikat. Juruaudit yang akan bersara yang menerima
notis tersebut bolehlah dalan masa 7 hari membuat pengemukaan secara bertulis kepada
syarikat dan meminta satu salinan demikian dihantar oleh syarikat kepada semua
pemegang saham sayrikat yang menerima notis mesyuarat.

SARAAN JURUAUDIT
Saraan juruaudit akan ditetapkan sama ada oleh pihak pendaftar, lembaga pengarah atau
mesyuarat agung, bergantung pada badan mana yang membuat perlantikan tersebut.
Mesyuarat agung boleh menyerahkan fungsi ini kepada pengarah. Apabila pengarah atau
pendaftar telah cuai untuk menetapkan saraan juruaudit, maka ini boleh dilakukan oleh
mesyuarat agung.

PENGOSONGAN JAWATAN
Setelah dilantik seorang juruaudit akan terus memegang jawatannya sehingga pada akhir
mesyuarat agung tahunan yang melantiknya. Tempoh jawatan juruaudit boleh ditamatkan
jika berlaku kematian, perletakkan jawatan atau pemecatan.
Menurut seksyen 172 (14 ) Akta Syarikat 1965 memperuntukan bahawa seorang juruaudit
syarikat boleh meletak jawatan:
a) jika beliau bukan juruaudit yang tunggal bagi syarikat tersebut; atau
b) Dalam mesyuarat Agung tersebut, tetapi bukan sebaliknya.

Ini merupakan seksyen yang sukar untuk ditafsir. Adakah ini bermakna bahawa
seorang juruaudit boleh meletak jawatan jika beliau bukan juruaudityang tunggal tetapi
bukan sebaliknya? Atau adakah ini bermakna bahawa seorang juruaudit boleh meletak
jawatan jika beliau bukan juruaudit tunggal, sebaliknya beliau boleh melakukan demikian
dalam mesyaurat agung tersebut? Jika ditafsir secara literal, seksyen ini memperuntukan
seperti yang berikut:
a) seorang juruaudit syarikat boleh meletak jawatan jika beliau bukan merupakan
juruaudit tunggal syarikat tersebut tetapi bukan sebaliknya;
b) seorang juruaudit syarikat boleh meletak jawatan dalam mesyuarat agung,
tetapi tidak sebaliknya.

Jika tafsiran ini tepat, maka juruaudit yang tunggal bagi sesebuah syarikat mesti
meneruskan perkhidmatannya sehingga tamat tempohnya. Jika di atas apa-apa alasan
belisu kehilangan kelayakan maka beliau tidak akan lagi berfungsi sebagai juruaudit tetapi
tidak boleh meletak jawatan.

Menurut seksyen 172 (15 )AS 1965 memperuntukan bahawa jika seorang juruaudit
memberi notis dalan tulisan kepada pengarah-pengarah syarikat itu bahawa ia ingin
meletakkan jawatan, pengarah-pengarah itu hendaklah memanggil satu mesyuarat am
syarikat itu secepat yang boleh dipratikkan bagi tujuan melantik seorang juruaudit sebagai
ganti juruaudit yang ingin meletak jawatan dan atas perlantikan juruaudit yang lain,
perletakan jawatan hendaklah dilaksanakan.

Megikut seksyen 172 (4) AS1965 menyatakan bahawa seorang juruaudit syarikat boleh
dikeluarkan dari jawatan dengan resolusi syarikat itu di suatu mesyuarat am yang mana
notis khas telah diberikan, tetapi tidak sebaliknya. Menurut seksyen 172 (5) AS1965 pula
memperuntukan bahawa dengan penerimaan notis yang mencadangkan pemecatan
juruaudit tersebut, syarikat mesti menghantar suatu salinan notis kepada juruaudit
tersebut serta kepada pihak pendaftar.
Juruaudit yang akan dipecat mempunyai hak untuk bersuara. Beliau berhak untuk
menuntut syarat mengedarkan penyataan bertulisnya dan menetapkan bahawa penyataan
tersebut dibaca dalam mesyuarat. Beliau juga boleh bersuara dalam mesyuarat. Ini akan
membolehkan juruaudit untuk membela dirinya terhadap apa-apa tindakan yang telah
dibuat terhadapnya. Ini juga akan memastikan bahawa syarikat tidak boleh memecat
seorang juruaudit bagi mengelakkan skandal atau untuk melindungi suatu kesalahan.

Menurut seksyen 172 (7) AS 1965 pula memperuntukan bahawa jika resolusi untuk
memecat juruaudit tersebut diluluskan, mesyuarat tersebut boleh melantik seorang yang
lain sebagai juruaudit dengan segera. Pencalonan boleh dilakukan dalam mesyuarat itu
sendiri. Reselusi untuk melantik juruaudit yang baru mesti diluluskan oleh keputusan ¾
daripada suara majoiti.

Menurut seksyen 172 (7) (b) AS 1965 pula memperuntukan bahawa jika seorang pengganti
bagi juruaudit itu dikehendaki atau jika suara majority ¾ tidak dapat diperolehi, maka
mesyaurat tersebut boleh ditangguhkan kepada suatu tarikh paling awal 20 hari dan tidak
boleh lewat daripada 30 hari dari tarikh mesyuarat dan syarikat itu boleh, dengan resolusi
biasa, melantik orang yang lain sebagai juruaudit, sekurang-kurangnya 10 hari sebelum
pelanjutan semula mesyuarat yang ditangguhkan itu diadakan.

Mengikut seksyen 172 (8) AS 1965 pula menyatakan bahawa sebuah syarikat hendaklah,
dengan segera selepas pengeluaran seorang juruaudit dari jawatan mengikut subseksyen
(4), memberi dalam notis tulisan darihal keluaran itu kepada pendaftar dan jika syarikat itu
tidak melantik juruaudit lain dibawah subseksyen (7), pendaftar hendaklah melantik
seorang jruaudit.

Megikut seksyen 172 (9) AS 1965 pula memperuntukan bahawa seorang juruaudit yang
dilantik untuk menggantikan seseorang yang telah dipecat akan memegang jawatannya
sehingga tamat tempoh mesyuarat agung tahunan berikutan dengan perlantikannya.
5.7.3 membincangkan akaun untung dan rugi dan kunci kira-kira, akaun-akaun kumpulan

PENGAUDITAN AKAUN UNTUNG RUGI

Menurut 169 (4) AS 1965 memperuntukan bahawa sksun keuntungan dan kerugian dan
kunc- kira-kira sebuah hendaklah diauditkan sebelumnya ianya dibentangkan kepada
syarikat itu semasa mesyuarat Agung Tahunan sebagaimana yang dikehendaki seksyen
ini, akaun dan kunci kira-kira hendaklah diaudit sebelum kedua-duanya dibentang di
mesyuarat Agung.

Menurut seksyen 174 (1) AS 1965 menyatakan bahawa setiap juruaudit hendaklah
membuat laporan kepada ahli syarikat tentang settipa kinci kira-kira dan akaun untung
rugi yang dibentangkan di dalam mesyuarat Agung Tahunan dalam masa perkhidmatan
dan akan menyatakan di dalam loparannya sama ada mengikut pendapatnya bahawa
kunci kira-kira dan akauan untung rugi telah dibuat betul-betul mengikut kehendak Akta
serta benar dan saksama tentang kedudukan syarikat.

Tujuan pengauditan akaun untung rugi adalah seperti berikut:

 untuk menentukan sama ada system kawalan dalaman berkaitan dengan butir-
butir akaun untung rugi itu lrngkap atau tidak dan sama ada ia dijalankan secara
memuaskan.
 Untuk kehendak Akta dipatuhi.
 Untuk mrmastikan semua butir yang material tantang pendapatan dan
perbelanjaan telah dimasukkan ke dalam akauan.
  Untuk membuar kajian yang kritis tentang hasil pendapatan bagi tahun
berkenaan dan untuk membandingkannnya dengan belanjawan tahunan lepas.

Kaedah pengauditan akaun untung rugi adalah seperti berikut:

 Butir yang material sahaja dalam akauan untung rugi akan diaudit.
 Amaun-amaun untuk butir-butir pembayaran akan diperhatikan dan diverifikasikan
dengan baucer pembayaran. Amaun-amaun untuk butir-butir pendapatan pula
resit rasmi akan diperhatikan.
 Semak untuk memastikan semua pendapatan atau pembayaran yang dikelaskan
ke dalam akaun hasil dan belanja adalah betul dan berkaitan.
 Semak pengiraan dan pengeposan amaun-amaun untuk akaun hasil dan belanja.
 Menyemak baki akhir yang terdapat dalam draf akaun untuk mrmastikan baki yang
betul telah diambil.

Dalam setiap pemeriksaan, kertas kerja audit hendaklah menunjukkan dengan jelas
setakat mana kerja telah dijalankan dan setiap pemeriksaan nyatakan keputusan yang
telah dicapai. Jumlah tahun lepasa juga perlu disertakan di dalam kertas kerja audit dan
setiap turun naik sesuatu hasil atau belanja mesti diterangkan dengan jelas.

Semasa menjalankan pengauditan akauan untung rugi pastikan semua jumlah yang
terakru atau terdahulu dari tahun lepas dan akhir tahun telah diambil kira dalam tahun
semasa.

PENGAUDITAN JUALAN

Jualan merupalkan pendapatan yang utama bagi sesebuah syarikat. Oleh itu, ujian
dijalankan untuk memastikan ia telah direkod dengan betul dan sempurna. Tujuan
pengauditan jualan dijalankan adalah untuk memastikan invois jualan direkod dalm
nombor yang berturutan, perhitungan pengiraan dalam invois jualan dan memastikan
jualan tidak termasuk aset-aset syarikat.

Jualan boleh dibahagi kepada dua jenis iaitu jualan tunai dan jualan kredit. Bagi
pengauditan jualan tunai, bil tunai akan digunakan untuk diperhatikan dan diverifikasikan.
Sementara itu, untkn jualan kredit pula invois akan digunakan.

Ujian yang dijalankan ke atas jualan adalah ujian kesempurnaan (completeness test).
Tujuan ujian ini dijalankan ialah untuk memastikan bahawa invois dan nota pesanan telah
disimpan dengan baik dan direkodkan dengan semourna serta diposkan ke lejar am
dengan jumlah yang betul. Langkah-langkah audit yang dijalankan adalah seperti berikut:
 pilih sebilangan nota pesanan atau nota serahan yang berturutan noimbor dan
memperolehi penjelasan daripada pihak pelanggan serta bukti yang cukup untuk
nota pesanan yang hilang.
 Memadankan setiap nota pesanan atau nota serahan dengan invois yang berkaitan
untkn memastikan barangan yang dihantar telah diinvoiskan.
  Pilih salah sejumlah invois dari tahun kewangan dan memeriksakan buku jualan
yang nombornya direkod secara berturutan.
 Memerikasa pengiraan dan pengeposan bagi urusniaga jualan tersebut ke dalam
akaun yang betul dalam lejar am.
 Mengira jumlah peratusan verifikasi telah dibuat ke ats jualan dan menunjukkan
nombor invois yang dibatal serta nombor invois pertama dan terakhir dikeluarkan
dalam tahun tersebut.
 Menunjukkan penjelasan daripada pihak syarikat tentang invois yang hilang dan
kepuyuasan ujian sama ada tercapai atau tidak.

PENGAUDITAN BELIAN

Belian adalah bahan meentah atau barang siap yang dibeli adalah bertujuan untuk
mendapatkan hasi. Pengauditan belian ialah untuk memastikan belian yang dibuat adalah
disahkan, tahap inventori berkekalan dan kos yang dibeli adalah berpatutan. Tujuan
pengauditan dijalankan adalah seperti berikut:
o Memastikan barang yang dibeli adalah untuk kegunaan syarikat atau keperluan
syarikat.
o Memastikan barang yang diterima adalah benar-benar barang yang ditempah.
o Memastikan barang yang dibeli adalah betul kualiti dan harganya dengan
berbanding dengan nota pesanan.

Ujian yang dijalankan semasa pengauditan belian ialah ujian atas belian. Untuk ujian
ini, satu dasar akan digariskan dan pemilihan sampel dibuat dari buku belian. Langkah-
langkah yang dijalankan adalah seperti berikut:
• Menyemak invois atau bil untuk mamstikan ia adalah beralamat pelanggan.
• Melihat bukti pemeriksaan barang seperti nota penerimaan barang.
• Pilih sebilangna invois belian yang diterima daripada pembekal dari tahun
kewangan dan memeriksa ke ats buku belian untuk memastikan belian telah
direkod dalam buku akaun.
• Memeriksa pengeposan ke akaun pembekal pada lejar pemiutang dan akuan yang
terlibat dalam lejar am atau buku belian.
• Mengira peratusan verifikasi tang telah dibuat ke atas belian.
• Membuat kesimpulan sama ada tujuan ujian dicapai atau tidak.

PENGAUDITAN BELANJA OPERASI

Pengauditan Gaji
i) gaji adalah satu bayaran yang boleh diterima oleh seseorang pekerja pada setiap
penghujung bulan, setiap minggu atau seperti yang menyatakan dalam perjanjian
perkerjaan. Tujuan pengauditan gaji ialah untuk menentukan bahawa sisitem
 kawalan dalaman mengandungi maklumat-maklumat dan keterangan yang
lengkap serta berjalankan dengan baik seperti mana yang dirancangkan
ii) langkah-langkah yang dijalankan untuk pengauditan gaji adalah seperti berikut:
o memeriksa jumlah pembayaran gaji bersih ke buku tunai.
o Memeriksa ketepatan penggiraan senarai gaji.
o Memeriksa pengeposan gaji kasar dan potongan ke akaun-akaun yang
berkaitan dalam lejer am.
o Memeriksa penggiraan bagi potongan statutory dan memastikan ia
mematuhi undang-undang yang terdapat dalam Akta Buruh seperti KWSP
dan SOCSO.
o Membuat penggiraan ke atas peratusan KWSP bahagian majikan untuk
memastikan peratus yang dibayar tidak kurang daripada kadar minimum
yang ditetapkan oleh kerajan. Ini dibuat dengan membahagikan jumlah
KWSP bahagian majikan oleh jumlah gaji kasar yang telah daibayar.

Contoh penggiraan bagi pengauditan gaji adalah seperti berikut:

Reasonable test for EPF
EPF% = __________EPF______________________
Salary + Director Emolument With EPF
=___RM5412___________
33,633.80+RM10,800
=12.18%

Pengauditan item-item yang dikehendaki oleh Akta Syarikat dan item-item tujuan
cukai. Tujuan penguuditan item-item di atas adalah untuk menunjukkan belanja yang
dibayar sam ada kaitan atau tidak dengan operasi syarikat. Item-item ini adalah seperti
berikut:
1) ganjaran atau emolument pengarah merangkumi ganjaran, bonus, gaji dan
segala faedah yang diberikan kepada pengarah. Tujuan pengauditan ialah
untuk memastikan jumlah ganjaran dan faedah lain yang telah diterima
oleh pengarah. Oleh itu, suatu surat pengesahan akan dihantar kepada
pengarah tersebut. Selain itu, satu nota perlu ditunjukkan sebagai hasil
pengauditan.
2) Sewa mesin atau kenderaan bermotor bertujuan untuk memastikan sewa
yang dibayar kepada pihak ketiga atau penggunaan aset tetapnya adalah
betul dan benar dengna perhatikan ke atas perjanjian sewa dan pastikan
sewa bulanan. Jika terdapat sewa terakru atau terdahulu maka pelarasan
perlu dibuat. Satu nota perlu dilampirkan untuk menunjukkan jumlah sewa
yang perlu dibayar dengan mendarab sewa bulanan dengan bilangan bulan
sebagai hasil pengauditan dan sokongan kepada jumlah dalam jadual.
3) Sewa dibayar merujuk kepad sewa pejabat. Dalam kertas kerja audit
hendaklah menunjukkan butir-butir yang cukup seperti alamat bangunan
disewa, pemilik bangunan dan sewa bulanan.
 4) Hutang lapuk atau peruntukan hutang ragu berlaku akibat daripada
sesuatu hutang tidak dapat dikutipkan lagi selepas dipastikanoleh pihak
pelanggan. Oleh itu, satu nota perlu ditunjukkan untuk nyatakan sebab-
sebab peruntukan ini dibuatdan nama-nama penghutang bersama
jumlahnya.
5) Belanja guaman dan yuran profesinoal hendaklah menunjukkan nama
penerima dan tujuan bayaran. Ini adalah untuk menunjukkan sama ada
belanja ini adalah untuk tujuan perniagaan atau untuk pengarah syarikat.
Selain itu, ia juga bertujuan untuk menunjukkan sama ada belanja ini
adalah belanja modal atau belanja operasi.
6) Insuran hendaklah nyatakan jenis insuran, nama syarikat insuran, bayaran
premium dan jumlah yang diinsuran di dalam kertas kerja audit.
7) Derma yang dikeluarkan oleh syarikat mungkin mendapat pengecualian
cukai. Oleh itu, perlulah menunjukkan sama ada derma yang diberikan
mendapat pengecualian cukai atau tidak secara berasingan.

Langkah-langkah yang dijalankan untuk item-item di atas adalh seperti berikut:

 Memerhatikan k eats baucer pembayaran untuk memeriksa betul atau
tidak jumlah yang dicatatkan dalam lejer am.
 Memerhatikan ke atas resit rasmi yang diterima daripada pihak pemiutang
runcit
 Membuat pemeriksaan ke atas system kawalan dalaman.
 Tentukan jumlah terakru dan terdahulu than lepas dan tahun semasa telah
diambil kira dalam akaun masing-masing dalam lejer am.
 Tentukan kehendak Akta Syarikat dan Akta Cukai telah dipatuhi.
 Memastikan pengeposan dari buku catatan pertama ke dalam akaun
adalah betul.
 Item-item di atas akan diperhatikan seratus peratus supaya nota dapat
ditujukkan dan yang lain hanya akan dibuat dengan memilih secara rawak.
 Membuat kesimpulan sama ada objektif telah tercapai atau tidak.

PENDAPATAN DAN PERBELANJAAN RUNCIT

pendapatan dan perbelanjaan runcit adlah hasil atau belanja yang terlibat dalam suatu
perniagaan tetapi bukan hasil daripada operasi syarikat dijalankan. Ia adlah hasil atau
belanja yang diterima daripada pelaburan dan pinjaman yang diperolehi daripada pihak
bank atau institusi kewangan yang berkenaan.

Hasil yang diterima biasanya terdiri daripada deviden yang diterima, sewa diterima, faedah
simpanan tetap, keuntungan daripada pelupusan sesuatu aset atau pelaburan dan
pendapatan runcit. Untuk belanja yang dibayar adalah segala faedah yang dikenakan iaitu
pinjaman jangka panjang, overdraf, sewa beli dan luar biasa serta kerugian daripada
pelupusan sesuatu aset atau pelaburan.

Langkah-langkah yang dijalankan:

  Memerhati ke atas dokumen-dokumen yang berkaitan untuk pastikan jumlah
hasil diterima atau belanja yang dikenakan seperti perjanjian sewa beli, sijil
simpanan tetap, penyata overdraf atau pinjaman dan lain-lain.
 Memastikan jumlah yang terakru atau terdahulu telah diselaraskan dalan
kertas kerja audit.
 Membuat nota untuk semua butir-butir yang terkandung dalam jadual ini.
 Membuat kesimpulan sama ada objektif telah tercapai ataupun tidak.

PENGAUDITAN KUNCI KIRA-KIRA

PENGENALAN

Menurut seksyen 169 (4) AS1965 menyatakan bahawa akaun keuntungan dan kerugian
dan kunci kira-kira sebuah syarikat hendaklah diaudit sebelum ianya dibentangkan kepada
syarikat itu semasa mesyuarat Agung tahunan.

Tujuan pengauditan kunci kira-kira adalah seperti berikut:

 Untuk menentukan sama ada lengkap atau tidak system kawalan dalam berkaitan
dengan aset dan liabiliti dalam kunci kira-kira.
 Untuk menentukan semua dan liability telah dimasukkan ke dalam akaun.
 Untuk menunjukkan kedudukan kewangan syarikat selepas tahun berakhir.

PENGAUDITAN ASET TETAP

Aset tetap merupakan aset perniagaan yang digunakan dan bukan untuk tujuan jual beli
tetapi digunakan dalam kegiatan perniagaan untuk melicinkan perniagaannya. Ia terdiri
daripada aset yang mempunyai nilai-nilai kebendaan dan boleh ditunaikan untuk jangka
masa yang panjang.

Tujuan pengauditan adalah seperti berikut:

 Menyemak system kawalan dalaman berkaitan dengan aset tetap.
 Menverifikasikan penjualan dan pembelian aset tetap pada tahun semasa.
 Menverifikasikan milik dan wujudnya aset tetap.
 Menverifikasikan jumlah susut nilai yang dikenakan ke atas aset5 tetap.
 Membuat pertimbangan sama ada penilaian aset tetap memberikan gambaran
yang benar dan saksama.
 Untuk menentukan kehendak Akta Syarikat telah dipatuhi
Langkah-langkah semasa menjalankan pengauditan aset tetap adalah seperti berikut:
 Salinkan baki-baki awal yang dibawa ke depan dari kertas kerja atau jadual tahun
lepas.
 Menverifikasikan pembelian aset tetap. Biasanya invois diterima dari pembekal
akan diperhatikan. Untuk membuktikan pembelian aset tersebut, satu salinan
invois akan disimpan dalam fail audit tetap.
  Menverifikasikan penjuualan aset tetap yang sudah wujud. Bagi penjualan aset
tetap, hendaklah pastikan harga jualan aset tetap dan mengira sama ada untuk
untung atau rugi dari pelupusan aset tersebut. Kos dan peruntukan susut nilai
akan dikurangkan dari jenis aset tersebut.
 Selepas kos sebenar aset telah ditetapkan, verifikasi amaun susut nilai akan dikira
untuk tahun semasa mengikut peratusan susut nilai yang telah ditetapkan.
Peratus susut nilai dikira mengikut kaedah garis lurus.
 Nilai bersih aset tetap akan ditunjukkan dengan menolak antara kos aset
sekurang-kurangnya adalah satu ringgit Malaysia. Ia perlu ditunjukkan bagi dua
tahun iaitu tahun semasa dan tahun lepas untuk tujuan perbandingan.
 Membuat pemeriksaan fizikal ke atas aset tetap syarikat untuk memastikan
kewujudan aset tetap tersebut.
 Membuat pemeriksaan ke atas sijil dan geran hak milik aset syarikat untuk
menentukan nama berdaftar sama ada atas nama syarikat atau nama pengarah
syarikat. Jika aset tersebut daftar atas nama pengarah atau pihak ketiga maka
aset tersebut akan dinyatakan dalam laporan audit. Selain itu, ia juga untuk
memeriksa tentang kewujudan aset tersebut.
 Membuat kesimpulan untuk menunjukkan sama ada objektif pengauditan telah
tercapai atau tidak.

PENGAUDITAN TAK KETARA

Bahi sesebuah syarikat aset tak ketara biasanya terdiri daripada muhibbah, perbelanjaan
permulaan, perbelanjaan penutup. Perbelanjaan permulaan adalah terdiri daripada segala
perbelanjaan yang ditanggung oleh syarikat walaupun operasi perniagaan masih belum
dimulakan. Manakala perbelanjaan penubuhan pula adalah bayaran-bayaran yang
dikenakan semasa penubuhan syarikat tersebut yang ditanggung oleh syarikat intuk
memenuhi peruntukan Akta Syarikat 1965.

Terdapat tiga kaedah yang biasa digunakan oleh syarikat untuk menghapuskan aset tak
nyata ini:
1) menghapuskan kesemuanya sebaik sahaja syarikat semula beroperasi.
2) Menghapuskan dalam satu tempoh tetentu misalnya dalam masa lima tahun.
3) Menghapuskan kesemuanya apabila syarikat mula memperolehi keuntungan.

Langkah-langkah yang dijalankan semasaa pengauditan adalah seperti berikut:

1)membuat pertanyaan ke atas pengarah syarikat untuk kaedah penghapusan yang ingin
digunakan.
2)Membuat pembetulan jurnal untuk memindah jumlah aset tak ketara sebagi belanja
operasi syarikat tahun semasa.
3)Membuat kesimpulan bahawa jumlah dalam akaun adlah berbaki kosong.

PENGAUDITAN PELABURAN
Pelaburan adalah sejumlah wang yang dilaburkan dalam sesuatu urusniaga sama ada
saham atau harta tanah untuk memperolehi keuntungan pada masa hadapan. Tujuan
pengauditan pelaburan ialah untuk menentukan kawalan dalaman bagi pelaburan adalah
lengkap, menentukan kewujudan pelaburan tersebut dan hak milik syarikat serta nilai
pelaburan adalah saksama dan mematuhi kehendak Akta Syarikat semasa melabur.

Jenis –jenis pelaburan bergantung kepada status syarikat yang dilabur. Pelaburan
terbahagi kepad tiga jenis iaitu :
 Pelaburan biasa iaatu nilai pegangan bagi pelaburan ini ialah dari 1% dan tidak
lebih daripada 20%.
 Pelaburan dalam anak syarikat ialah peratusan nilai pegangan bagi pelaburan
adalah dari 21% ke atas hingga51 %.
 Pelaburab dalam abak syarikat subsidiary pula adalah peratusan hak nilai atas
pelaburan adakah dari 51% hingga 100%

Langkah-langkah yang dijalankan semasa pengauditan pelaburan adalah seperti berikut:

a) menyalin baki-baki awal yang dibawa ke hadapan dari jadual pelaburan fail kertas
kerja audit tahun lepas.
b) menverifikasi pembelian atau penjualan pelaburan syarikat dengan merujukan kepad
perjanjiian yang ditandatangani antar pihak syarikat dengan penjual dan kontrak
pembelian saham untuk syarikat yang diniagakan di Bursa Saham Malaysia atau Sendirian
Berhad.
c) memeriksa peyata CDS untuk pelaburan saham-saham dalam syarikat yang diniagakan
di dalam Bursa Saham Malaysia.
d) membuat pemeriksaan fizikal ke atas sijil saham untuk pelaburan dalam syarikat
Sendirian Berhad.
e) membuat satu salinan sijil saham dan peyata CDS untuk disimpan dalam fail audit tetap.
f) membuat pengiraan nilai pasaran semasa bagi saham-saham yamg dilaburkan iaitu
dengan merujuk kepada majalah atau surat khabar untuk syarikat yang diniagakan pada
BSM untuk harga niaga terakhir pada tahun berakhir manakala untuk syarikat Sendirian
Berhad pula nilai pasaran diperolehi debgan membahagikan antara aset bersih syarikat
dengan jumlah saham yang telah disukan.
g) tujuan pengiraan harga pasaran semasa ialah untuk menentukan untung atau rugi
dalam pelaburan ke atas syarikat tersebut pada akhir tempoh perakaunan.
h) memeriksa sama ada teredapat saham syarikat yang dicagarkan kepada bank untuk
mendapatkan kemudahan kredit dan nama berdaftar saham-saham tersebut. Jika ada,
satu nota perlu ditunjukkan dalam laporan audit.
i) membuat kesimpulan sama ada tujuan pengauditan tercapai atau tidak.

PENGAUDITAN STOK
Stok terdiri daripada semua barang-barang yang dipunyai oleh perniagaan dengan tujuan
untuk dijual beli. Ia boleh dibahagikan kepada bahan mentah, kerja dalam proses dan
barang siap. Tujuan pengauditan stok adalah seperti berikut:
  Terdapat kawalan dalaman yang lengkap bagi stok.
 Stok berkenaan benar-benar wujud.
 Segala urusan pengiraan jumlah stok adalah betul dan saksama.
 Stok berkenaan dinilaikan dengan saksama dan nilainya sewajarnya untuk stok
luput dan rosak.

Langkah-langkah pengauditan stok boleh dibahagikan kepada tiga prosedur iaitu:

i) pengiraan stok merupakan salah satu aspek kawalan dalaman bagi stok. Juruaudit akan
hadir ke tempat menyimpan stok dan memerhatikan bagaimana stok sebuah syarikat itu
disimpan dan sistem merekodnya. Biasanya kegiatan pengiraan stok dijalankan setahun
sekali untuk memastikan semua stok yang belum dujual adalah wujud. Sebelum
menjalakan penggiraan stok, juruaudit akan mengirim satu surat kepada pelanggan untuk
mengetahui lokasi tempat menyimpan stok sesebuah syarikat, tarikh dan masa pengiraan
stok boleh dijalankan, bilangan pembantu juruaudit yang diperlukan, syarat-syarat semasa
pengiraan dan lain-lain lagi. Semasa pengauditan stok perkara-perkara yang perlu
dipastikan adalah seperti berikut:
• Jenis stok yang dimiliki oleh pelanggan melalui senarai stok. Lokasi stok
disimpan dan pastikan stok yang rosak diasingkan ketika pengiraan stok.
• Mengenal pasti item-item stok yang lembap pusing ganti.
• Pemotongan berkesan bagi stok yang diterima dan dihantar pada hari
pengiraan stok.
ii) ujian kesempurnaan adalah dibuat berdasarkan pemilihan sample. Kemudian kerja-
kerja audit seperti kaedah persampelan akan digunakan untuk ujian ini di mana:
 Kesemua item yang diambil semasa pengiraan stok terdapat dalam senarai
akhir stok akhir. Memastikan kuantiti pada senarai stok yang diberikan semasa
pengiraan stok adalah sama dengan senarai stok akhir semasa kerja audit
dijalankan. Memastikan kuantiti pada senarai stok akhir adalah sama dengan
stok semasa penggiraan stok. Jika berbeza, pengawai yang melakukan
penggiraan perlu memperbetulkannya dan menandatangani di atas senarai
stok.
 “Stoc valuation method” dijalankan untuk memastikan stok dinilaikan pada
harga terrendah sama ada mengikut harga kos atau harga pasaran. Kaedah
persampalan digunakan dalan ujian ini berdasarkan dasar yang telah
ditetapkan. Ini diikuti oleh pemerhati ke atas invois untuk mendapatkan harga
belian atau harga kos berkenaan.

PENGAUDITAN PENGHUTANG
Penghutang adalah pelanggan yang membeli barang dari syarikat secara kreadit. Tujuan
pengauditan adalah seperti berikut:
 Untuk menentukan sama ada system kawalan dalaman berkeadaan lengkap dan
berjalan dengan baik.
  Untuk menentukan sama ada hutang itu sama ada benar.
 Untuk menentukan sama ada hutang boleh dikutip dan peruntukan yang
sewajarnya telah dibuat untuk hutang ragu.
 Untuk menentukan kehendak-kehendak Akta Syarikat 1965 dipatuhi.

Penghutang boleh dibahagikan kepada dua jenis iaitu penghutang runcit dan
penghutang niaga. Penghutang niaga adalah pelanggan yang berhutang hasil berurusan
dengan pihak syarikat iaitu belian. Manakala penghutang runcit adalah tidak ada kaitan
dengan perjalanan perniagaan iaitu pinjaman.

Langkah-langkah yang dijalankan semasa pengauditan adalah seperti berikut:

 Menyemak baki awal setiap penghutang awalan lejer penghutang dengan
jadual fail kertas kerja audit tahun lepas.
 Memilih beberapa penghutang yang amaunnya adalah material, meningkat
atau mengurang dengan banyak pada tahun berakhir untuk menguji ketepatan
perrekodan. Ini dibuat dengan memerhati ke atas dokumen perniagaan yang
telah dihantar oleh pihak pelanggan seperti invois, resit dan lain-lain.
 Mambuat analisa mengusiakan baki penghutang untuk menunjukkan tempoh
sesuatu penghutang. Tujuan mengusiakan baki penghutang adalah untuk
membuat peruntukan hutang ragu. Biasanya tempoh hutang yang melebihi
satu tahun dan pengarah syarikat telah mengesahkan bahawa adalah sukar
hutang tersebut untuk dikutip semula maka peruntukan hutang ragu akan
dibuat ke atas penghutang tersebut.
 Mengirim surat untuk pengesahan penghutang kepada sebilangan penghutang
yang dipilih. Cara pemilihan adalah seperti berikut:
 Baki penghutang adalah material.
 Baki penghutang yang berbaki kreadit.
 Pemanbahab atau pengurangan baki seseorang penghutang sangat
ketara.
 Baki penghutang yang material tahun lepas menjadi sifar.
 Semasa menunggu surat pengesahan daripada pihak pelanggan, tatacara audit
alternative akan dijalankan. Ini adalah untuk mengelakkan risiko di mana
penghutang tidak mengembalikan surat pengesahan tersebut. Tatacara audit
alternative lain yang dijalankan adalah seperti berikut:
 Semak urusniaga pada akaun lejer penghutang sebelum pengesajhan
dengan memeriksa ke atas dokumen-dokumen perniagaan yang telah
disuratkan kepada penghutang.
 Verifikasi data sumber

Memeriksa peristiwa yang berlaku selepas tarikh imbagan tentang kutipan

daripada pihak penghutang. Ini dibuat dengan memerhati ke atas prinsip rasmi syarikat.
 Apabila surat pengesahan telah diterima, keputusan perlu ditunjukkan dalam
kertas kerja audit. Keputusan ini dicatatkan seperti berikut:
 “ CB” untuk jumlah yang disahkan oleh pelanggan adalah sama atau dapat
disesuaikan dengan jumlah dalam kertas kerja audit.
 “RB” untuk jumlah baki akhir adalah berbeza antara buku penghutang
pihak syarikat.
 “RPO” untuk surat pengesahan yang dihantar balik oleh pihak pejabat pos.
 “NR” untuk surat pengesahan yang tidak dikembalikan.

Membuat pemeriksaan sama ada pengrah syarikat penghutang adalah sama

dengan syarikat kita. Ini dilakukan dengan menanya kepada syarikat dan perlu tunjukkan
jumlahnya dalam laporan audit.

Membuat kesimpulan sama ada objektif pengauditan penghutang telah dicapai

ataupun tidak.

PENGAUDITAN BAYARAN TERDAHULU DAN DEPOSIT

Bayaran terdahlu berlaku apabila syarikat membayar lebih daripada jumlah perbelanjaan
yang sebenar atau perbelanjaan yang sepatutnya dibayar pada tahun kewangan
berikutnya telah dijelaskan pada tahun semasa. Jadi ia merupakan satu aset kepada
syarikat.

Deposit pula merupakan satu jumlah wang yang dibayar sebagai cagaran. Contohnya
deposit sewa. Syarikat terpaksa membayar satu jumlah wang sebagai cagaran kepada
tuan rumah. Cagaran ini sebagai jaminan bahawa sewa akan dibayar setiap bulan, deposit
adalah boleh mendapat semula sekiranya penyewa berpindah.

Untuk kedua-dua ini, langkah-langkah yang dijalankan adalah seperti berikut:

o Memeriksa baki awal antara lejer am dan kertas kerja audit tahun lepas.
o Memeriksa ke atas dokumen perniagaan jika terdapat tambahan atau
pengurangan.
o Menunjukkan nota untuk pihak yang menerima dan tujuan deposit atau
belanja terdahulu dibayar.
o Membuat kesimpulan untuk menunjukkan sama ada objektif telah tercapai
ataupun tidak.

PENGAUDITAN TUNAI

Tunai boleh didefinisikan sebagai aliran pengunaan wang tunai dan cek di dalam
menjalankan aktiviti perniagaan. Tujuan pengauditan tunai adalah seperti berikut:
 1) untuk menyakinkan juruaudit bahawa baki-baki tunai dan bank yang
ditunjukkan dalam kunci kira-kira adalah benar-benar ada dalam bank yang
berkenaan pada tarikh kunci kira-kira.
2) Menentukan bahawa swmua tunai yang sepatutnya diterima telah pun
diterima.
3) Untuk memastikan bahawa persembahan baki tunai di bank dan dana-dana
cair yang lain dalam kunci kira-kira telah dibuat dan disediakan dengan
cepat.

Pengauditan tunai dibahagi kepada dua bahagian iaitu tunai ditangan dan tunai
dalam bank. Tunai di tangan terdiri daripada kutipan yang belum dibankkan, wang tunai
terapung dan tunai runcit. Tunai pada bank pula merujuk kepada bank.

Tujuan pengauditan di tangan adalah seperti berikut:

1) untuk menentukan sama ada betul atau tidak terdapat tinai di tangan seperti yang
direkodkan di dalam lejar am.
2) Untuk mengesahkan yang tatcara kawalan dalam adalah mencukupi dan sedang
berjalan dengan baiknya.

Langkah-langkah yang dijalankan semasa pengauditan tunai adalah seperti berikut:

 Periksa kertas kerja audit tahun lapas dan tentukan bahawa baki wang tunai yang
dibawa ke hadapan dicatatkan dengan betul di dalam lejar am.
 Memeriksa semua dokumen-dokumen perniagaan ynag diperlukan untuk direkod
dalam buku tunai. Dokumen yang digunakan seperti baucer pembayaran, resit
dan lain-lain.
 Pengiraan tunai di tangan biasanya akan dilakukan sekali dengan pengiraan
stok.tujuan ini dilakukan untuk memastikan bahawa tuani yang dikira pada tarikh
akhir perakaunan kewangan adalah sama dengan baki yang akan ditunjukkan
dalam buku tunai yang akan diaudit nanti.
 Bilangan wang kertas dan duit syiling akan dicatatkan bilangangnya secara
berasingan dalam jadual pengauditan tunai.
 Menyediakan satu surat pengesahan atau pengakuan dari pengarah syarikat
tentang baki tunai yang ada di tangan.
 Membuat kesimpulan untuk menunjukkan sama ada objektif telah tercapai
ataupun tidak.

Tujuan mengaudit penyesuaian bank adalah seperti berikut:

 Untuk menentukan baki seperti yang terdapat di dalam peyata bank dapat
disesuaikan dengan baki di akaun bank di dalam lejar.
 Untuk menentukan system kawalan dalam lengkap dan berjalan dengan baik.

Peyata penyesuaian bank hendaklah disediakan setiap bulan oleh orang yang tidak
menguruskan wang tunai masuk dan wang tunai keluar.
 Langkah-langkah yang dijalankan semasa pengauditan penyesuaian bank adalah
seperti berikut:
 Daripada kertas kerja audit tahun lepas, periksa sama ada baki bank yang
ditunjukkan telah dibawa ke hadapan dengan betul dalam lejar am. Selain itu,
pastikan kesemua cek yang belum dikemukan dan deposit yang belum dikreditkan
tahun lepas telah ditunjukkan dalam peyata bank bulan pertama tahun semasa.
 Memeriksa cek-cek yang telah dikeluarkan dan slip bank untuk wang masuk untuk
memastikan catatan dalam buku tunai adalah betul dan tepat. Selain itu, ia juga
untuk mengesan cek-cek dan deposit yang masuh belum dikemukakan sehingga
tahun berakhir.
 Mengirim surat pengesahan kepada pihak bank untuk mengesahkan baki tunai
pada bank bagi tahun berakhir.
 Menyediakab satu peyata penyesuaian bank untuk menyesuaikan baki akuan bank
dalam buku tunai dengan peyata bank.
 Memeriksa kepada borang pembukaan akauan bank pada buku minit mesyuarat
untuk mengetahui sama ada terdapat akaun dibuka sehingga tahun berakhir.
 Satu surat berkuasa atau surat bank perlu disediakan untuk syarikat yang pertama
kali membuka akaun bank.
 Tujuannya ialah mendapat kerjasama daripada pihak bank jika ingin tahu apa-apa
maklumat tentang baki pihak syarikat di bank sama ada overdraf, akaun semasa,
akaun simpanan tetap dan lain-lain.
 Surat permintaan peyata bank akan disediakan jika pihak syrikat tidak dapat
memberikan peyata bank sepanjang tempoh perakaunan. Membuat kesimpulan
sama ada objektif telah tercapai ataupun tidak.

PENGAUDITAN SIMPANAN TETAP

Simpanan tetap merupakan satu jamgka simpanan yang disimpan di dalam bank untuk
satu jangka masa yang tertentu. Deposit ini akan menerima faedah ke atas simpanannya
dari bank dengan bergantung kepada tempoh penyimpanannya.

Simpanan tetap adalah seakan-akan tunai di bank yang membezakannya adalah wang
simpanan hanya boleh dikeluarkan jika tempoh simpanan telah matang dan faedah akan
dibayar oleh pihak bank.

Langkah-langkah yang dijalankan semasa pengauditan simpana tetap:

 Memerhati ke kertas kerja tahun lepas untuk periksa sama ada baki tahun telah
dibawa ke hadapan dengan betul
 Memeriksa sijil simpanan tetap untuk mengetahui baki tahun berakhir adalah
seperti catatan dalam lejar am.
 Membuat pemeriksaan fizikal ke atas sijil simpanan tetap.
  Mengirim surat pengesahan kepada pihak untuk mengesahkan jumlahya. Seperti
surat yang disediakan kepada bank untuk pengesahan baki akaun semasa.
 Jika simpanan tetap syarikat telah dicagarkan kepada bank untuk mendapat
kemudahan kredit maka satu nota akan ditunjukkan dalam laporan audit. Untuk
mengetahiu jumlah terakhir dengan menelefon pegawai bank untuk menanyanya.
 Membuat kesimpulan untuk menyatakan sama ada objektif telah atau tidak.
PENGAUDITAN HUTANG OLEH PENGARAH SYARIKAT

Hutang ini wujud disebabkan oleh pinjaman kepad pengarah atau pengunaan wang
syarikat oleh pengarah untuk tujuan peribadi dan tidak ada kaitan dengan operasi
perniagaan.

Mengikut Akta Syarikat 1965, pengarah hanya boleh mendapat pinjaman atau
menggunakan wang syarikat sahaja untuk tujuan-tujuan yang mempunyai kepentingan
syarikat sahaja.

Langkah-langkah yang dijalankan adalah seperti berikut:

 Mengesahkan baki awal hutang oleh pengarah dari kertas kerja audit tahun lepas.
 Memeruksa ke atas baucer pembayaran untuk jumlah pinjaman yang diberikan
kepada pihak pengarah dan belanja-belanja yang dibayar oleh pengarah dengan
wang peribadi direkodkan dalam lejar am.
 Mengirim surat pengesahan kepad pihak pengarah untuk jumlah yang beliau
kepada syarikat.
 Membuat kesimpulan untuk pengauditan hutang oleh pengarah.

PENGAUDITAN EKUITI PEMILIK

Modal ialah wang atau harta benda yang digunakan sebagi pangkal atau pokok berniaga
untuk menghasilkan keuntungan. Tujuan pengauditan ekuiti pemilik adalah untuk
memastiklan jumlah saham yang dipegang oleh seseorang pemegana saham dan
pemegang saham pengarah dan juga modal dibenarkan dan diterbit bayar penuh.

Pemegang saham sesebuah syarikat boleh terdiri daripada secara perseorangan atau
syarikat. Pengarah syarikat mesti terdiri daripada perseorangan yang boleh mengarah dan
menguruskan sesebuah syarikat.

Langkah-langkah yang dijalankan semasa pengauditan ekuiti pemilik adalah seperti

berikut:
 Memeriksa pendaftar ahli untuk mengesahkan pemegang saham syarikat pada
tahun berakhir.
 Memeriksa pendaftar pemegang saham pengarah untuk seseorang yang
memegang saham syarikat dan menjadi pengarah syarikat.
  Memeriksa pendaftar pengarah untuk pengarah syarikat yang dilantik atau
meletak jawatan sehingga tarikh laporan.
 Memeriksa pendaftar pindah milik saham jika terdapat pemindahan saham dalam
sesuatu tahun berakhir.
 Memeriksa tatawujud dan tataurus syarikat untuk modal dibenar, modal dibayar
penuh, pengarah syarikat dan lain-lain.
 Memeriksa peyata tahunan tahun lepas untk modal dibenar, modal dibayar
penuh, nama pengarah syarikat, senarai pemegang saham dan lain-lain.
 Memeriksa borang-borang yang disediakan oleh Pendaftar Syarikat untuk segala
perubahan dalam syarikat seperti borang 32 A, borang 44, dan sebagainya.
 Menunjukkan pengarah syarikat yang akan me4letakkan jawatan dalam
Mesyuarat Agung Tahunan mengikut seksyen 61 AS 1965.
 Menyediakan surat pengesahan pengarah untuk setiap pengarah syarikat.
 Menunjukkan ganjaran pengarah, yuran pengarah dan segala faedah yang
diterima untuk seseorang pengarah.
 Membuat kesimpulan untuk menyatakan segala maklumat adalah benar dan
saksama.

PENGAUDITAN OVERDRAF BANK

Bagi sesetengah syarikat yang mempunyai akaun emasa di bank akan diberikan
kemudahan untuk mengeluarkan wang lebih dari pada bakinya. Terdapat dua jenis
kemudahan overdraf yang disediakan oleh pihak bank iaitu overdraf bercagar dan tidak
bercagar.

Langkah-langkah yang dijalankan semasa pengauditan overdraf adalah seperti berikut:

 Memeriksa baki awal dalam lejar am dengan kertas kerja audit tahun lepas.
 Memerhati ke atas penyata overdraf untuk faedah overdraf dan caj bank yang
dikenakan.
 Membuat penyata penyesuaian untuk semakan bagi akhir antara lejar am dan
penyata overdraf. Biasanya faedah dan caj bank akan dikenakan oleh pihak bank
pihak bank setipa bulanan.
 Memeriksa ke atas perjanjian kemudahan overdraf untuk mengetahui faedah
tahunan yang dikenakan, cagaran dan penjamin untuk kemudahan overdraf.
 Mengirim surat pengesahan bank kepad pihak bank untuk mengesahkan baki pada
tahun berakhir ( bank confirmation ).
 Menyimpan satu salinan perjanjian audit tetap.
 Membuat kesimpulan selepas mengaudit.

PENGAUDITAN PINJAMAN JANGKA PANJANG

 Pinjaman jangka panjang adalah pinjaman yang jangka masa bayar balik adalah lebih
daripada satu tahun dan kadar faedah adalah tetap. Tujuan pengauditan pinjaman jangka
panjang adalah seperti berikut:
 Untuk menentukan system kawalan dalaman bagi liability jangka panjang lengkap
dan berjalan dengan baik.
 Untuk mengesahkan liability jangka panjang tulen dan telah direkod dengan batul
dalam penyata kewangan.
 Menverifikasi jumlah faedah yang dibayar bagi liability jangka panjang.

Langkah–langkah yang dijalankan semasa pengauditan pinjaman jangka panjang

seperti berikut:
 Daripada kertas kerja audit tahun lepas, periksa sama ada baki bank yang
ditunjukkan telah dibawa ke hadapan dengan betul di dalam lejar am.
 Penyata pinjaman jangka panjang hanya akan dihantar dua kali dalam setahun
iaitu bulan jun dan Disember sahaja. Oleh itu, untuk syarikat yang tahun berakhir
selain daripada dua bulan tersebut dikehendaki meminta pihak bank mencetak
baki akhir atas permintaan pengarah syarikat.
 Membuat penyesuaian ke atas baki akhir antara lejar am dengan penyata pinjaman
jangka panjang dengan mengambil kira faedah pinjaman jangka panjang, caj bank,
faedah luar biasa yang dikenakan oleh pihak bank.
 Memeriksa surat perubahan kadar faedah yang dihantar oleh pihak bank untuk
mengetahui kadar faedah semasa. Ini adalah penting untuk pengiraan peruntukan
bahagian modal akan dibayar untuk pinjaman jangka panjang tahun depan.
 Mengira bahagian modal yang akan dibayar untuk tahun hadapan untuk pinjaman
jangka panjang. Pengiraan dibuat dengan mendarab faktor dengan pokok
pinjaman kemudian didarab dengan 12.
 Memeriksa ke atas perjanjian pinjaman untuk mengethui aset yang dijadikan
cagaran untuk mendapat pinjaman jangka panjang. Ia perlu ditunjukkan dalam
laporan audit.
 Manghantar surat pengesahan kepada pihak bank atau institusi kewangan yang
lain untuk mengesahkan baki akhir ( bank Comfirmation ).
 Membuat kesimpulan selepas mengaudit pinjaman jangka panjang.

PENGAUDITAN PEMIUTANG

Pemiutang wujud apabila syarikat membeli barang secara kredit daripada pembekal.
Tujuan pengauditan pemiutang adalah seperti berikut:
o Untuk menentukan sama ada system kawalan dalaman bagi akaun belum bayar
lengkap dan berjalan dengan baik.
o Untuk menentukan semua liabiliti yang terkemuka yang terdapat pada tarikh
imbangan telah dimasukkan ke dalam penyata kewangan.
 o Untuk mengesahkan butir-butir yang terdiri daripada akaun belum bayar itu tulen
dan jumlah yang ditunjukkan bagi akaun pemiutang di dalam penyata kewangan
memeberikan gambaran yang benar dan saksama.

Langkah –langkah yang dijalankan semasa pengauditan pemiutang adalah seperti

berikut:
• Membandingkan baki awal dalam lejar am dengan kertas kerja audit tahun lepas.
• Memilih sebilangan pemiutang untuk perhatikan urusniaga-urusniaga yang telah
berlaku dicatatkan dalam lejar am. Ia akan dibuat dengan berdasarkan invois dan
resit yang diterima daripada pemiutang.
• Menyediakan surat pengesahan untuk dihantar kepada sebilangan pemiutang yang
dipilih berdasarkan perkara-perkara berikut:
1) baki pemiutang yang material.
2) Baki pemiutang yang menambah atau mengurang denganketara pada
tahun berahkir.
3) Baki pemiutang disebelah debit.
4) Baki pemiutang pemiutang tahun lepas yang material menjadi sifar tahun
ini.
• Semasa menunggu surat pengesahan dihantar balik, tatacara audit alternative
akan dijalankan dengan membuat pemeriksaan ke atas pemiutang-pemiutang
yang telah dipilih. Pemeriksaan dibuat dengan berdasarkan invois, resit, nota debit
dan kredit dan sebagainya.
• Semasa surat pengesahna diterima, keputusan akan dicatatkan seperti berikut:
1) “CB” untuk jumlah yang disahkan sama dengan jumlah dalam kertas kerja
audit atau dapat disesuaikan antara lejar am syarikat dengan pihak
pelanggan.
2) “RD” untuk jumlah yang beza antara lejar am syarikat denga pihak
syarikat.
3) “RPO” untuk surat pengesahan yang dipulangkan oleh pejabat pos.
4) “NR” untuk surat pengesahan yang tidak dipulangikan.
• Membuat kesimpulan selepas pengauditan pemiutang.

PENGAUDITAN BAYARAN TERAKRU

Belanja terakru berlaku apabila syarikat membayar kurang daripada perbelanjaan yang
sebenar sehingga tahun berakhir. Belanja tersebut sepatutnya dibayar tetapi tidak atas
sebab-sebab tertentu.

Langkah-langkah yang dilakukan semasa pengauditan bayaran terakru adalah seperti

berikut:
 Menyemak baki awal lejar am dengan kertas kerja audit tahun lepas.
 Memastikan bayaran terakru tahun lepas yang telah dibayar pada tahun semasa
telah diambil kira.
  Membuat semakan ke atas belanja operasi untuk mengesan bayaran terakru yang
masih belum diambil kira dan tidak termasuk belanja terakru tahun lepas.
 Membuat pemerhatian ke atas invois dan bil-bil yang diterima dari pihak
pelanggan dan lejar am tahun hadapan.
 Menanya kepada pengarah syarikat sama ada terdapat liability syarikat yang
masih belum direkodkan.
 Membuat kesimpulan selepas pengauditan bayaran terakru

PENGAUDITAN HUTANG KEPADA PENGARAH N SYARIKAT

Hutang kepada pengarah wujud apabila pengarah syarikat menjelaskan perbelanjaan

syarikat dengan menggunakan wangnya sendiri atau pinjaman kepada syarikat.

Langkah-langkah yang dijalankan adalah seperti berikut:

 Menyemak baki awal lejar am dengan kertas kerja audit tahun lepas.
 Membuat pemeriksaan ke atas baucer pembayaran untuk belanja yang dibayar
oleh pengarh dengan menggunakan wangnya sendiri.
 Membuat satu nota untuk menunjukkan pernambahan hutang kepada pengarah
syarikat.
 Mengirim surat pengesahan kepada pihak pengarah untuk mengesahkan
jumlahnya.
 Membuat kesimpulan selepas pengauditan hutang kepada pengarah syarikat.

PENGAUDITAN CUKAI TERTUNDA

Cukai tertunda adalah perbezaan diantara susut nilai tahunan dengan elaun modal
permulaan dan elaun tahunan bagi aset sesebuah yang tanpa pensyaratan semasa
mengauditan. Tujuan pengauditan cukai tertunda adalah untuk menyelaraskan cukai
terlebih atau terkurang bayar akibat daripada susut nilai yang dikira untuk aset yang tidak
disyaratkan.

Cukai tertunda terbahagi kepada dua jenis iaitu seperti berikut:

Perbezaan tetap wujud akibat daripada ssuatu aset tetap syarikat yang tidak boleh
menuntut elaun permulaan dan tahunan. Aset tetap yang tidak dapat menuntut
elaunmodal adalah aset yang disyarat dalam laporan audit jka ia didaftarkan da bawah
nama pengarah syarikat atau aset yangt sememangnya tidak berhak untuk menuntut
elaun modal daripada Lembaga Hasil Dala Negeri.

a) perbezaan semasa adalah perbezan antara susut nilai tahunan dengan elaunmaodal
permulan auat tahunan yang dituntut dalam tahun taksiran.

Cukai tertunda hanya akan diperuntukan jika syarikat memperolehi keuntungan pada
tahun berakhir sahaja. Jika syarikat mengalami kerugian cukai tertunda hanya perlu
ditunjukkan sahaja dalam jadual fail kertas kerja audit.
Langkah-langkah pengiraan cukai tertunda adalah seperti berikut:
1) merujuk kepada fail audit untuk memerhatikan aset-aset syarikat yang tidak
dibenar untuk menuntut elaun modal.
2) Menunjukkan susutnilai tahunan yang telah dikira untuk set yang telah disyaratkan
sebagai tertunda tetap.
3) Mengira perbezaan antara susut nilai tahunan dan elaun modal yang dibenar ke
atas aset yang tidak disyaratkan. Jika elaun modal lebih dari susut nilai perbezaan
negatif akan diperolehi atau disebaliknya.
4) Mendarabkan tertunda semasa dengan 30% untuk memperolehi cukai tertunda
yang akan dipeuntukan ke dalam akaun untung rugi.
5) Cukai tertund diperuntukan mengikut kaedah liability ke atas perbezaan masa
diantara kiraan keuntungan untuk perakaunan dan akaun-akaun kecuali di mana
pelepasan dianggap akan berterusan di masa-masa hadapan.

PENGAUDITAN PERCUKAIAN

Percukaian terlibat secara tidak langsung dalam pengauditan. Percukaian adalah satu
bayaran yang wajib, bukannya denda yang dikenakan ke atas penggunaan pendapatan,
kekayaan atau asas-asas lain, tidak termasuk untuk faedah khusus seseorang pembayar
seperti bayaran lesen, tol, bayaran masuk dan tafsiran khas. Tujuan adalah untuk faedah
rakyat yang diperintah dalam sesebuah Negara yang merdeka.

Langkah-langkah untuk pengauditan percukain adalah seperti berikut:

 Memeriksa borang J (i) yang terdapat dalam fail cukai untuk cukai kena bayar
tahun lepas untuk menyelaraskan cukai yang diperuntukan tuhun lepas sama ada
terlebih atau terkurang bayar. Ia akan ditambah atau ditolak dari pendapatan
bercukai akaun untung rugi tahun ini. Membuat jadual untuk kadar elaun tahunan
yang dubenarkan untuk tambahan aset untuk tahun semasa.
 Membuat pengiraan elaun permulaan dan elaun tahunan.
 Membuat pengiraan cukai kredit seksyen 108.
 Menyediakan kertas kerja untuk membuat pengiraan cukai tahun semasa.
 Menyediakan jadual tentang maklumat pemegang saham dan pengarah syarikat.
 Selepas semua jadual di atas selesai, juruaudit akan membuat satu peruntukan
cukai untuk tahun semasa dan akan ditolak dari pendapatan sebelum cukai dalam
akaun untung rugi.
 Untuk syarikat yang mengalami kerugian, satu nota tentang jumlah rugi
perniagaan dan elaun modal yang tidak dapat diserap hantar hadapan perlu
ditunjukkan.

Pengauditan akaun-akaun kumpulan

Akaun perkongsian
Apabila dua / lebih daripada dua orang tetapi tidak melebihi 20 orang bersama-sama
menubuhkan atau mewujudkan perniagaan dengan tujuan mendapatkan keuntungan,
perniagaan itu dikenal sebagai perkongsian.

Perjanjian bertulis dikenal sebagai perjanjian perkongsian atau Akta Perkongsian. Antara
butir-butir penting yang dinyatakan dalam perjanjian termasuk
a) nama pekongs serta nama dan alamat firma.
b) Jumlah modal yang disumbangkan ole setiap pekongsi.
c) Nisbah atau kadar pembahagian untung atau rugi antara pekongsi.
d) Sama ada gaji dibayar kepada pekongsi yang menguruskan perniagaan atau
tidak.
e) Sama ada faedah dibayar atas modal atau tidak.
f) Sama ada faedah dibayar atas ambilan atau tidak.

Perakaunan untuk perniagaan perkongsian ialah buku akaun seperti lejar dan buku
jurnal digunakan dan catatan oleh sebuah perniagaan perkongsian dalam buku ini adalah
sama seperti catatan dalam buku peniaga tunggal. Perbezaannya hanya cara merekodkan
modal dan akaun tambahan yang perlu disediakan oleh perniagaan perkongsian seperti
berikut:
a) setiap pekongsi mempunyai akaun modal dan akaun semasa sendiri.
b) Baki akaun modal dan akaun semasa setiap pekongsi ditunjukkan secara
berasingan dalam kunci kira-kira.
c) Selepas akaun untung rugi disediakan dan untung bersih atau rugi bersih
ditentukan akaun tambahan ynag dinamakan akauan Akaun Pengasingan untng
Rugi perlu disediakan.

Langkah-langkah yang dijalankan semasa pengauditan untuk akaun perkongsian

adalah seperti berikut:
 Memeriksa baki awal dalam lajar am dengan kertas kerja audit tahun lepas.
 Memeriksa sama ada akaun yang berasingan dibuka bagi setiap pekongsi ataupun
tidak.
 Memeriksa sama ada segala pembahagian untung, faedah atas modal, gaji
pekongsi, dan apa jua yang menjadi hak seseorang pekongsi akan dikredit dalam
satu akaun baru yang dinamakan akaun semasa ataupun tidak.
 Memeriksa sama ada akaun perdagangan dan akaun untung rugi bagi perniagaan
perkongsian disediakan dengan cara yang sama seperti bagi seorang peniaga
tunggal. Akaun ini dinamakan akaun pengasingan untung rugi dan disediakan
selepas akuan untung rugi atau selepas untung aatu rugi bersih ditentukan.
 Memeriksa sama ada semua pekongsi mendapat pembahagian keuntungan
pekongsi kerana ia merupakan hasil atau ganjaran kepada pekongsi yang telah
melaburkan wang dalam perniagaan perkongsian itu.
 Memeriksa sama ada ambilan pekongsi telah didebitkan dalam akaun semasa
pekongsi atau tidak.
  Memeriksa sama ada akaun semasa pekongsi didebitkan dan dikreditkan akaun
pengasingan untung rugi atas faedah yang dikenakan oleh faedah atas ambilan.
 Memriksa sama ada gaji pekongsi dibayar ataupun tidak.
 Memeriksa sama ada kunci kira-kira sebuah perkongsian telah disedikan ataupun
tidak.
 Membuat kesimpulan sama ada objektif tercapai atau tidak.

PENGAUDITAN SYARIKAT BERHAD

PENGENALAN SYARiKAT BERHAD

Syarikat berhad ditubuhkan di bawah Akta Syarikat Malaysia 1965. syrikat berhad
merupakan satu badan atau entity yang terasing daripada pemiliknya, iaitu pemegang
syaer syarikat. Sebagai satu badan atau entity yang sah sebuah syarikat berhad boleh
memiliki aset, membuat pinjaman, membuat perjanjian, dan mengambil tindakan guaman
terhadap pihak ketiga. Sebaliknya, tindakan mahkamah juga boleh diambil terhadapnya
oleh pihak ketiga.

Terdapat dua jenis syarikat berhad iaitu syarikat sendirian berhad dan syarikat
awam berhad.

Pembentukan syarikat berhad dibentukkan berasaskan peraturan dalam Akta

Syarikat 1965. tatawujud syarikat atau memorandum syarikat ialah dokumen yang
menerangkan tujuan syarikat itu ditubuhkan dan modal yang diperlukan. Dokumen ini
mengandungi butir berikut:
a) nama syarikat dengan perkataan “ Berhad ”, di akhir namanya.
b) Alamat rasmi syarikat
c) Jenis perniagaan yang hendak dijalankan
d) Tujuan pernubuhan syarikat
e) Nama, alamat, dan profesyen penaja
f) Jumlah modal berdaftar, bilangan syer, dan jenis syer
g) Penyataan bahawa pemegang syer menikmati liability berhad

Tatarusan syarikat ialah dokumen yang menghuraikan hal ehwal syarikat seperti
peraturan yang mengawal pengurusan dan pentadbiran syarikat. Dokumen ini
mengandungi butir berikut:
a) prosedur perlantikan ahli lembaga pengarah
b) Tugas, hak kuasa dan tanggungjawab lembaga pengarah
c) Prosedur mengadakan mesyuarat agung tahunan syarikat dan cara mengundi
d) Cara mengaudit akaun
e) Laporan kewangan syarikat kepada pemegang syer
 f) Cara pembayaran dividen
g) Bayaran pengarah

Langkah-langkah yang dijalankan semasa pengauditan untuk akaun sendirian

berhad adalah seperti berikut:
 Memeriksa baki awal dalam lejar am dengan kertas kerja audit tahun lepas.
 Memeriksa sama ada modal yang diterbitkan berlebihi modal yang dibenarkan
ataupun tidak
 Memeriksa adakak setiap nilai syer dibayar harga sama dengan harga yang
dinyatakan iaitu harga yang dibayar adalah sama dengan nilai per atau nilai tara.
 Memastikan dividen yang diisytiharkan adalah dalam bentuk peratus atas nilai tara
syer atau peratus setiap unit syer dan bukan atas nilai pasaran
 Memeriksa Jika modal berdaftar sesebuah syarikat terdiri daripada syer biasa dan
syer keutamaan, dividen akan dibayar kepada kedua-dua jenis syer itu sekiranya
keuntungan mencukupi ataupun tidak
 Memeriksa sama ada syarikat itu dibayar dividen Interim atau dividen akhir Dividen
interim ialah sebuah syarikat membayar dividen sekali setahun sahaja.
 Membuat kesimpulan sama ada objektif tercapai atau tidak.

PENGAUDITAN AKAUN KELAB DAN PERSATUAN

Kelab dan persatuan ialah orgaisasi yang ditubuhkan bukan untuk tujuan mendapatkan
keuntungan kerana bukan ditubuhkan untuk menjalankan perniagaan. Tujuannya adalah
untuk menyediakan kemudahan dan perkhidmatan social, kebudayaan, rekreasi, dan
sukan.

Setiap kelab dan persatuan memerlukan hasil untuk membiayai segala perbelanjaan
menyediakan kemudahan bagi ahlinya.

Penerimaan modal ialah wang yang diterima bukab daripada operasi biasa kelab dan
persatuan berkenaan, manakala penerimaan hasil ialah wang yang diterima daripada
kegiatan biasa kelab dab persatuan.

Langkah-langkah yang dijalankan semasa pengauditan untuk akaun kelab dan

persatuan adalah seperti berikut:
• Memeriksa baki awal dalam lejar am dengan kertas kerja audit tahun lepas
• Memeriksa sama ada kesemua wang kelab dan yuran dicatatkan ke dalam akaun
• Menyemak semua penerimaan modal dan penerimaan hasil dicatat denga betul
dan tepat.
• Memeriksa kesemua perbelanjaan modal dan perbelanjaan hasil denga
menggunakan resit, invois dan baucer dan sebagainya.
• Memeriksa kesemua rekod perakaunan kelab dan persatuan adalah sama dengan
akaun yang ditunjukkan
 • Memeriksa akaun penerimaan dan pembayaran untuk mengetahui baki tunai
permulaan dan baki akhir.
• Memeriksa akaun perdagangan untuk mengetahui sama ada keuntungan atau
kerugian sesebuah syarikat.
• Mambuat kesimpulan sama ada objektif tercapai atau tidak.

KESIMPULAN

Secara kesimpulannya bagi akaun, laporan, dan audit adalah mengandungi tatacara
perlantikan juruaudit, hak dan tanggungjawab seorang juruaudit. Dalam tatacara
perlantikan juruaudit terdapatnya bagaimana seseorang itu dilantik dengan
mengikutseksyen 174 AS 1965. selainitu juga terdapat kelayakan juruaudit yang
ditetapkan, surat perlantikan juruaudit, surat perlantikan dan sebagainya.

Selain itu juga terdapat hak juruandit, tenggungjawab, kewajipan dan kuasa dan prinsip-
prinsip juruaudit seperti kebebasan, kejujuran, dan objektif, kerahsiaan, kemampuan, kerja
yang dibuat oleh juruaudit yang lain, dokumentasi, perancangan, bukti audit, system
perakaunan, dan kawalan dalam serta kesimpulan audit dan laoporan audit.

Penamatan perkhidmatan juruaudit syarikat pula termasuk perlucutan juruaudit syarikat

dengan memberi notis khas ( 28 ) hari, juruaudit yang akan bersarab yang menerima notis
tersebut dalam masa 7 hari dan minta satu salinan dihantar oleh syarikat kepada semua
pemegang saham.

Kesimpulan bagi akaun untung rugi dan kunci kira-kira dan akaun-akaun kumpulan adalah
akaun untung rugi termasuk pengauditan jualan, pengauditan belian, pengauditan belanja
dan operasi, pendapatan dan perbelanjaan runcit. Manakala bagi kunci kira0kira pula
termasuk pengauditan aset tetap, pengauditan aset tidak ketara, pengauditan pelaburan,
pengauditan stok, pengauditan penghutang, pengauditan bayaran terdahulu dan deposit,
pengauditan tunai dan sebagainya. Bagi akaun-akaun kumpulan pula termasuk
pengauditan untuk pengkongsian, syarikat iaitu syarikat sendirian berhad dan syarikat
awam berhad serta akaun persatuan dan juga akaun kelab.