SESIÓN 25
Coordenadas polares y rectangulares
INTEGRAL DOBLE EN
COORDENADAS POLARES P( r ,θ )
P(x, y)
∫∫ f (r ,θ ) dA
R
θ
x = r cosθ x2 + y2 = r 2
; y
y = r senθ tan(θ ) =
x
dA = ( r dθ ) dr
dA = rdrdθ
dA = dθ (rdr )
dA dy n
dx ∫∫ f (r , θ ) d A = lim
∆ →0 ∑ f (r ,θ ) r ∆ r ∆θ
i =1
i i i i i
R
si el límite existe.
dA = dx dy= dy dx dA =( r dr) dθ= dθ (r dr)
Rosa Ñique Alvarez 7 Rosa Ñique Alvarez 8
∫∫ f (r , θ) dA =
∫ ∫ f (r , θ) r dr dθ
R α h1 ( θ)
h (θ) ≤ r ≤ h2 (θ)
R: 1
α≤ θ≤β
a≤r≤b
∫∫ f (r , θ) dA =
∫ ∫ f (r , θ) r dθ dr
R: R a g 1 (r )
g1 ( r ) ≤ θ ≤ g 2 ( r )
0
0
Rosa Ñique Alvarez 11 Rosa Ñique Alvarez 12
β h 2 ( θ)
g 2 (r)
∫∫ ∫ ∫
b
f ( x, y) dA = f (r cos θ, r sen θ) r d r dθ
R α h1 (θ) ∫∫R f ( x, y) dA =
∫a g ∫(r ) f (r cos θ, r sen θ) r d θ dr
1
dA = r dr d θ
142
4 43 4 dA = dθ ( r dr )
dA = dxdy = dydx
144 42444 3 dA = dxdy = dydx 144244 3
polar 144 42444 3 polar
cartesiano cartesiano
EJEMPLO 1 2 ≤ r ≤ 2 (1 + cos θ)
R:
0 ≤ θ ≤ π/2
Evalúe
∫∫ y dA
R
2 ≤ r ≤ 2 (1 + cos θ)
R: π / 2 2 (1+cosθ )
0 ≤ θ ≤ π/2 ∫∫
R
y dA = ∫
0
∫ (r senθ ) r dr dθ
2
∫ ∫ (senθ ) (r
2
)
d r dθ
R θ =0 r =2 R 0 2
R
3 0
3
Volumen = ∫∫ f ( x, y ) dA Volumen = ∫∫ ( x + y ) dA
2 2
SOLUCIÓN
Volumen = ∫∫ ( x + y 2 ) dA
R R 2
R
x2+y2=2x
z = x2+y2
x2+y2=2x
0 ≤ r ≤ 2 cos θ
R1 : (Considerando la mitad de R)
(
V = ∫∫ x 2 + y 2 dA = ) 3
2
π
0 ≤ θ ≤ π / 2
R
π / 2 2 cos θ
(
V = ∫∫ x 2 + y 2 dA = 2 ) ∫ ∫ (r )(r d r ) dθ
2
R 0 0
π / 2 2 cos θ π / 2 2 cos θ
∫ ∫ (r ) 3
V =2 ∫ ∫r d r dθ = 2 d r dθ = π
3 3
0 0 0 0
2
EJEMPLO 3 V = ∫∫ ( 3 − z ) dA
RYZ
Calcular el volumen del sólido limitado por el
cilindro y2 + z2 - 6y = 0 y los planos: x = 0, x=3-z
z = 0, x + z = 3.
y2+z2-6y=0
(y-3)2+z2=9
SOLUCION
V = ∫∫ ( 3 − z ) dA
RYZ
y = r cos θ
V = ∫∫ ( 3 − z ) dA
RYZ
z = r sen θ
Cilindro : y 2 + z 2 − 6 y = 0 ; r = 6 cos θ
0 ≤ r ≤ 6cos θ
RYZ : π Plano Y Z
Plano : x + z = 3; x = 3 − r senθ 0 ≤θ ≤ 2
Solución Solución
0 ≤ r ≤ 6 cos θ
y = r cos θ
RYZ :
π Plano Y Z
z = r sen θ 0 ≤θ ≤ 2 π /2 6 cosθ
∫∫ ( 3 − z ) d A
V=
R
= ∫0
∫
0
( 3 − r sen θ ) r dr dθ
π /2 6 cos θ
27
V = ∫∫ (3 - z ) dA = ∫ ∫ ( 3 − r sen θ ) (r dr ) dθ V = π − 18
RYZ 0 0 2
EJEMPLO 4 Solución
Calcule el volumen del cilindro sólido recto, Altura : x 2 + y 2 + z 2 = 2, z = 2 − x 2 + y 2 ( )
con base en la lemniscata (x2 + y2)2 = 2(x2 - y2) y
extremo superior la esfera x2 + y2 + z2 = 2.
Base R : región limitada por lemniscata
(x2 + y2)2 = 2(x2 - y2)
Volumen = ∫∫ f ( x, y) d A = ∫∫ (
2 − x2 + y2 d A )
R R
Altura : Esfera
x2 + y2 + z2 = 2 ; z = 2−r2
Solución
Solución
0≤r≤ 2 cos( 2θ )
R1 π (primer cuadrante )
0≤θ ≤
( )
4
V = ∫∫ 2 − x 2 + y 2 dA = ∫∫ 2 − r 2 dA π
R R θ=
4
r 2 = 2 cos (2θ )
Solución Solución
V = ∫∫ 2 − r 2 dA
R
π
4 2 cos( 2θ )
0≤r≤ 2
cos( 2θ ) V =4∫ ∫ 2 − r 2 r dr dθ
R1 π (1er cuadrante)
0≤θ ≤ 0 0
4
V =4∫
4 2 cos( 2θ )
2 − r 2 (rdr )dθ
V=
2 2
(
20 + 3 π − 16 2 )
0
∫
0
9
Conclusión EJEMPLO 5
Utilice coordenadas polares para combinar la suma
(
V = ∫∫ 2 − x 2 + y 2 dA = ∫∫ 2 − r 2 dA ) 1 x 2 x 2 4− x 2
R R ∫1 ∫ x yd y d x+
∫ ∫ x yd y d x+
∫ ∫ x yd y d x
1− x 2 1 0 2 0
2
( )
2 2 en una integral iterada. Entonces evalúe la integral.
V= 20 + 3π −16 2
9
Solución P=
1
2
y=x
1
x =1 y =x x= 2 y =x x=2 y= 4− x2
≤ x ≤1
∫ ∫ x yd y d x+ ∫ ∫ x yd y d x+ ∫ ∫ x yd y d x R1 2
1− x2 ≤ y ≤ x
x=
1 y = 1− x 2 x =1 y =0 x= 2 y =0
2
P 1 2
1 1 ≤ x ≤ 2 2≤x≤2
∪ R3
≤ x ≤1
R1 2 ∪ R2 x2 + y 2 = 1
1− x2 ≤ y ≤ x
0 ≤ y ≤ x 0 ≤ y ≤ 4 − x 2 x2 + y2 = 4
Q= 2 y=x
y=x 1
P=
1 ≤ x ≤ 2 2
R2
0 ≤ y ≤ x Q= 2
2 ≤ x ≤ 2
R3
0 ≤ y ≤ 4 − x 2 P 1 Q
P 1 Q 2 2
x2 + y 2 = 1 x2 + y 2 = 1
x2 + y2 = 4 x2 + y2 = 4
Rosa Ñique Alvarez 49 Rosa Ñique Alvarez 50
∫1 ∫ x yd y d x+
∫1 ∫0 x yd y d x+
∫ ∫0 x yd y d x
R: π
0 ≤ θ ≤ 4
1− x 2 2
2
Solución Solución
1 x 2 x 2 4−x 2
2 ≤ x ≤ 2
I= ∫ ∫ x yd y d x+ ∫ ∫ x yd y d x+ ∫ ∫ x yd y d x
1
≤ x ≤1 1 ≤ x ≤ 2 1 1− x 2 1 0 2 0
R1 2 ∪ R2 ∪ R3 2
1 ≤ r ≤ 2
1 ≤ r ≤ 2 R: π
0 ≤ θ ≤ 4
R: π
0 ≤ θ ≤ 4 π /4 2
I= ∫ ∫ (r cosθ ) (r senθ ) (r dr )dθ
0 1
SOLUCION SOLUCION
1 x 2 x 2 4− x2
I= ∫ ∫ x yd y d x+ ∫ ∫ x yd y d x+ ∫ ∫ x yd y d x
1 x 2 x 2 4− x2 1 1− x 2 1 0 2 0
I= ∫ ∫ x yd y d x+ ∫ ∫ x yd y d x+ ∫ ∫
2
x yd y d x
1 1− x 2 1 0 2 0 π /4 2
∫ ∫ r cos θ
2
I= r senθ r dr dθ
0 1
π /4 2
I= ∫ ∫ (r cosθ ) (r senθ ) r dr dθ π /4 2
∫ ∫ (cos θ ) senθ
15
0 1
I= r 3 dr dθ =
0 1
16
Rosa Ñique Alvarez 55 Rosa Ñique Alvarez 56
x y
u= ; v=
a b
x2 y2 CIRCUNFERE NCIA : u 2 + v 2 = 1
+ 2 ≤1
a 2
b u 2 + v2 ≤ 1
a ≠b≠0
Rosa Ñique Alvarez 57 Rosa Ñique Alvarez 58
CIRCUNFERE NCIA : u + v = r 2 2 2
u = r cos θ ; v = rsenθ
dA en coordenadas polares modificadas:
dA = a b (rdrdθ )
x y
u= , x =ua ; v= , y = vb
a b
dA = a b (dθ rdr )
x = a r cos θ ; y = b r senθ
CILINDRO : x = 1 – y2 y2 z2
1
+ =1
2 1
y2 + z2 = 1-y2 2y2 + z2 = 1
La elipse es el borde de la región R que va a dar origen a la
La intersección de las superficies ocurre sobre los puntos base del sólido
de la elipse ubicada en el plano YZ
y2 z2 y2 z2
+ =1 RYZ : 1
+ ≤1
1
1 2 1
2
RYZ
RYZ
V = ∫∫ (1 − 2 y 2 − z 2 ) dA
RYZ
V= ∫∫ [1 − (2 y )]
+ z 2 dA
2
RYZ
R YZ ES UN REGIÓN ELIPTICA
Rosa Ñique Alvarez 65 Rosa Ñique Alvarez 66
Solución Solución
∫∫ [1 − (2 y )]dA y2 z2
V= 2
+z 2
RYZ : + ≤1 2π 1
∫ ∫ (r − r )dr dθ
1
1 1
RYZ 2
V= 3
2 0 0
Usando coordenadas polares modificadas 1
a= ; b =1
2
1
y= r cos θ ; z = r senθ
2 2π
1 2
2π 1
64748 dA
V=
4 2 ∫ dθ =
4
π
∫ ∫ (1 − r )
1 0
V= 2
r dr dθ
0 0 2
SOLUCIÓN
EJEMPLO 7 Z
PC3 2011 I x = y2 + z2
z= x − y2
X
Rosa Ñique Alvarez 69 Rosa Ñique Alvarez 70
y2 ≤ x ≤ 1− y 2
RXY
RXY 0 ≤ y ≤ 1 / 2 V = 4 ∫∫ x − y 2 dA
R XY
y2 ≤ x ≤ 1− y 2
Solución RXY Solución
0 ≤ y ≤ 1 / 2
1
1− y 2
V = 4 ∫∫ x − y 2 dA
2
R XY
V =4 ∫ ∫ x − y 2 dx dy
0 y2
1 1
∫ 3 (1 − 2 y )
1− y 2 2
2
2 2 3/ 2 2
V =4 dy = π
V =4 ∫ ∫ x − y dx dy
2
0
4
0 y2
CONCLUSIONES: EJEMPLOS 6 Y 7
PROYECCIÓN PLANO YZ: COORDENADAS POLARES MODIFICADAS
2π 1
∫∫ [1 − (2 y )] ∫ ∫ (1 − r )r dr dθ =
1 2
V= 2
+ z 2 dA = 2
π
RYZ 2 0 0
4
MEJOR OPCIÓN