SOAL BAHASA JAWA KELAS X

I. Pilihen salah siji wangsulan kang kokanggep bener, kanthi nyorek (X) ana ing wangsulan kang
kokanggep bener!
1. Pawarta kang ditujokake kanggo umum, kang surasane menehi pangreten tumrap sawijining
prastawa diarani ….
a. Layang d. selebaran
b. wara-wara e. sedhahan
c. majalah
2. Wara-wara kang surasane bela sungkawa diarani ….
a. Brosur d. iklan
b. Majalah e. sayembara
c. Lelayu
3. Wara-wara kang surasane nawakake sawijining barang utawa papan diarani ….
a. Brosur d. iklan
b. Majalah e. sayembara
c. Lelayu
4. Wara-wara kang surasane andon kewasisan, cangkriman utawa pitakonan diarani …
a. Brosur d. iklan
b. Majalah e. sayembara
c. Lelayu
5. Perangan kang kudu ana ing sajroning panulise wara-wara kajaba …
a. titi mangsa d. purwaka basa
b. peprenahan e. satata basa
c. surasa basa

Diajari korupsi

Sawijining dina, Glendhoh mertamu ing omahe Klithuk, kanca lawas jaman isih sekolah SMA
mbiyen. Pawakane Klithuk isih ajeg kuru kaya ndek jaman mbiyen. Glendhoh dhewe saiki lemu ginuk-
ginuk, tandane wus nemoni sukses ing gaweane.
Glendhoh : Piye kabarmu Thuk?
Klithuk : Ya isih ngena-ngene wae Ndhoh. Kaya sing mbok sawang iki.
Glendhoh : Lha piye ta? Mbok leh mu nyambut gawe sing tenanan, ben isoh entuk dhuwit
akeh.
Klithuk : Jan-jano nyambut gaweku ya wus tenanan. Nanging tetep wae, uripku ajeg ngene.
Ora tau cukup. Bojoku ya sambate ngayawara saben dinane.
Glendhoh : Jaman saiki manawa nyambut gawe becik, kuwi ora mungkin bisa nyukupi butuhe
omah.
Klithuk : Piye karepmu? Aku durung mudheng.
Glendhoh : Ngene. Tak kandani ya? Contone aku wae. Gaweanku iki gawean cilik-cilikan ing
kantor. Nanging piye carane supaya aku bisa entuk dhuwit saliyane blanjanku saben sasi. Mula kuwi,
uripku sakulawarga sarwa kecukupan.
Klithuk : Lha piye carane? Mbok aku diajari supaya uripku ya mundhak apik tinimbang saiki.
Aku njagakake blanjan sasen saka bos-ku ya ora sepiraa.
Glendhoh : Carane gampang banget. Korupsi. Njajala korupsi, sithik sithik wae. Sing cilikan
wae supaya ora konangan.
Klithuk : Korupsi?? Tenanan kuwi?
Glendhoh : Lha iya! Kaya sing ing tipi-tipi kae lho. Wong-wong dhuwuran padha korupsi tur
gedhen kabeh. Nek aku, cilikan wae sing penting bisa kanggo nutup butuhe omah. Ayo, kowe mesthi
ya bisa. Elingana anak-bojomu sing saben dina mangane kurang-kurang.
Klithuk : Mengko dhisik Ndhoh. Sajane aku ya mathuk karo usulmu kuwi. Nanging kayane aku
iki ora bakal bisa korupsi ing gaweanku.
Glendhoh : Lha ngapa? Pengawasane ketat po?
Klithuk : Ora babagan kuwi. Aku iki kerjane melu wong, jasa sedot tinja. Lha sing ameh tak
korupsi kuwi apa?? Saben dina mubeng nguplek-uplek tinja.
Glendhoh : ??????!!!!!

6. Paraga kang saiki wis dadi lemu ginuk-ginuk ing crita Diajari korupsi yaiku …
a. Klithuk d. Bawana
b. Eri e. Hayu
c. Glendhoh
7. Wos surasane crita Diajari korupsi iku yaiku …
a. Klithuk uripe rekasa d. Klithuk uripe kepenak
b. Glendhoh ngajari korupsi e. Klithuk ngajari korupsi
c. Glendhoh uripe rekasa
8. Apa sesambungan antarane Klithuk lan Glendhoh ing critab Diajari korupsi iku? …
a. sedulur d. kanca lawas SMA
b. wong tuwane isih sedulur e. tangga desa
c. kanca kantor
9. Crita kang surasane fakta kang surasane riwayat hidupe uwong kang ditulis dhewe sinebut …
a. Otobiografi d. Crita Sambung
b. Cerkak e. Crita Gambar
c. Novel
10. Crita bisa awujud fakta uga bisa awujud fiksi utawa mung gawe-gawe. Crita kang surasane wujude
crita kang critane sinambung sinebut …
a. Otobiografi d. Crita Sambung
b. Cerkak e. Crita Gambar
c. Novel

Etimologi lan legendha asal

Aksara Hanacaraka jenenge dijupuk saka urutan limang aksara wiwitan iki sing unine "hana
caraka". Urutan dhasar aksara Jawa nglegena iki cacahe ana rongpuluh lan nglambangake kabeh
fonem basa Jawa. Urutan aksara iki kaya mengkene:

ha na ca ra ka
da ta sa wa la
pa dha ja ya nya
ma ga ba tha nga
Urutan iki uga bisa diwaca dadi ukara-ukara: "Hana caraka" tegese "Ana utusan"
"Data sawala" tegese "Padha garejegan"
"Padha jayanya" tegese "Padha digjayane"
"Maga bathanga" tegese "Padha dadi bathang".
Urutan ukara iki digawe miturut legendha yen aksara Jawa iku diasta dening Aji Saka saka
Tanah Hindhustan menyang Tanah Jawa. Banjur Aji Saka ngarang urutan aksara kaya mengkene
kanggo mengeti rong panakawane sing setya nganti pati: Dora lan Sembada. Kalorone mati amerga
ora bisa mbuktekake dhawuhe sang ratu. Mula Aji Saka banjur nyiptakake aksara Hanacaraka
supaya bisa kanggo nulis layang.
Caritane kaya mengkene:
Kacarita ing jaman mbiyen ana wong saka Tanah Hindhustan anom jenenge Aji Saka. Dheweke
putrane ratu, nanging kepengin dadi pandhita sing pinter. Kasenengane mulang kawruh rupa-rupa.
Dheweke banjur pengin lunga mencarake ngelmu kawruh ing Tanah Jawa.
Banjur anuju sawijining dina Aji Saka sida mangkat menyang Tanah Jawa, karo abdine papat
sing jenenge Duga, Prayoga, Dora lan Sambada. Bareng tekan ing Pulo Majethi padha leren. Aji Saka
banjur nilar abdine loro; Dora lan Sambada ing pulo iku.
Dene Aji Saka karo Duga lan Prayoga arep njajah Tanah Jawa dhisik. Dora lan Sambada
diweling ora oleh lunga saka kono. Saliyane iku abdi loro wau dipasrahi keris pusakane, didhawuhi
ngreksa, ora oleh dielungake marang sapa-sapa.
Aji Saka banjur tindak karo abdine loro menyang ing Tanah Jawa. Njujug ing negara Mendhang
Kamolan.
Sing jumeneng ratu ing kono ajejuluk Prabu Dewata Cengkar. Sang prabu iku senengane
dhahar daginge wong. Kawulane akeh sing padha wedi banjur padha ngalih menyang negara liya.
Patihe ngaran Kyai Tengger.
 Kacarita Aji Saka ana ing Mendhang Kamolan jumeneng guru, wong-wong padha mlebu dadi
siswane. Para siswane padha tresna marang Aji Saka amerga dheweke seneng tetulung.Nalika
semana Aji Saka mondhok neng omahe nyai randha Sengkeran dipek anak karo nyai randha. Kyai
patih karo nyai randha iya wis dadi siswane Aji Saka.
Anuju sawijining dina sang prabu Dewata Cengkar duka banget ora wong maneh sing bisa
didhahar. Aji Saka banjur saguh dicaosake sang nata dadi dhaharane. Sang nyai randha lan patih
dadi kaget banget. Nanging Aji Saka celathu yen wong loro iku ora usah kuwatir yen dheweke ora
bakal mati.
Banjur Aji Saka diaterake ngadhep prabu Dewata Cengkar. Prabu Dewata Cengkar ya
rumangsa eman lan kersa ngangkat Aji Saka dadi priyayi, nanging Aji Saka ora gelem. Ana siji
panyuwune, yaiku nyuwun lemah saiket jembare. Sing ngukur kudu sang prabu dhewe. Sang prabu
Dewata Cengkar iya banjur nglilani.
Nuli wiwit ngukur lemah diasta dhewe. Ikete Aji Saka dijereng. Ikete tansah mulur bae, dadi
amba serta dawa. Iya dituti wae dening sang prabu. Nganti notog ing segara kidul. Bareng wis meped
ing pinggir segara, ikete dikebutake. Dewata Cengkar katut mlesat kecemplung ing segara. Malih dadi
baya putih, ngratoni saisining segara kidul.
Wong-wong ing Mendhang Kamolan padha bungah. Awit ratune sing diwedeni wis sirna.
Seka panyuwune wong akeh. Aji Saka ngganteni jumeneng ratu ana ing negara Mendhang Kamolan
ajejuluk Prabu Jaka, iya prabu Widayaka. Dene patihe isih lestari kyai patih Tengger. Si Duga lan si
Prayoga didadekake bupati, ngarane tumenggung Duduga lan tumenggung Prayoga.Sang prabu
Jaka, iya sang prabu Widayaka nimbali si Dora lan si Sambada.
Kacarita sang prabu Widayaka, pinuju miyos siniwaka. Diadhep kyai patih sarta para bupati.
Sang prabu kengetan abdine sing didhawuhi ngreksa pusaka keris ana ing Pulo Majethi.
Ndangu marang Duduga lan Prayoga kepriye wartane si Dora lan si Sembada. Prayoga lan Duduga
ora bisa mangsuli awit wis suwe ora krungu apa-apa.
Kacarita si Dora lan si Sambada sing kari ana ing Pulo Majethi. Wong loro iku wis padha
krungu pawarta manawa gustine wis jumeneng ratu ana ring Mendhang Kamolan. Si Dora ngajak
sowan nanging si Sambada ora gelem awit wedi nerak wewalere gustine, ora pareng lunga-lunga
seka pulo Majethi, yen ora tinimbalan.
Nanging si Dora nekad arep sowan dhewe. Si Sambada ditilapake. Banjur mangkat ijen wae.
Ana ing dalan si Dora kapethuk karo tumenggung Duduga lan Prayoga. Utusan loro mau banjur
diajak bali dening si Dora. Awit si Sambada dijak ora gelem.
Wong telu banjur sowan ing ngarsane sang prabu. Sang Prabu ndangu si Sembada ana ing
ngendi lan diwangsuli yen dheweke ora gelem diajak. Mireng ature si Dora, sang prabu duka banget,
lali dhawuhe dhewe mbiyen. Banjur Dora, didhawuhi bali menyang pulo Majethi lan nimbali si
Sambada. Yen meksa ora gelem didhawuhi dirampungi lan kerise dibalekake.
Dora sanalika mangkat. Ing pulo Majethi ketemu karo Sembada. Kandha yen mentas sowan
gustine. Saiki diutus nimbali si Sambada. Pusaka keris didhawuhi nggawa. Nanging si Sambada ora
ngandel marang kandhane si Dora. Banjur padha padu rame. Suwe-suwe padha kekerengan, dedreg
ora ana sing kalah, awit padha digdayane. Wasana banjur padha nganggo gaman keris padha genti
nyuduk. Wekasan perange sampyuh. Si Dora lan si Sambada padha mati kabeh.
Sang Prabu ngarep-arep tekane si Dora. Wis sawetara suwene teka durung sowan-sowan
mangka didhawuhi enggal bali. Sang prabu nimbali tumenggung Duduga lan Prayoga. Didhawuhi
nusul si Dora menyang pulo Majethi. Sanalika banjur mangkat.
Bareng Duduga lan Prayoga wis teka ing pulo mau, kaget banget dene si Dora lan si Sambada
ketemu wis padha mati kabeh. Tilase mentas padha kekerangan padha tatu kena ing gaman. Pusaka
keris sing dadi rereksan gumlethak ana ing sandhinge. Pusaka banjur dijupuk arep diaturake marang
gustine. Duduga lan Prayoga banjur bali sowan ing ngarsane gustine lan mratelake kahanane. Sang
Prabu Widayaka kaget banget mireng pawarane, awit pancen kaluputane dhewe wis kesupen
pandhawuhe. Banjur sang prabu nganggit aksara Jawa nglegena kanggo mengeti abdine loro iku.

11. Aksara Hanacaraka jenenge dijupuk saka urutan limang aksara wiwitan iki sing unine "hana caraka".
Urutan dhasar aksara Jawa nglegena iki cacahe ana rongpuluh lan nglambangake kabeh fonem basa
Jawa. Kang duwe teges padha digdayane yaiku …
a. ha na ca ra ka d. ma ga ba tha nga
b. da ta sa wa la e. nga tha ba ga ma
c. pa dha ja ya nya
12. Kacarita ing jaman mbiyen ana wong saka Tanah Hindhustan anom jenenge Aji Saka. Dheweke
putrane ratu, nanging kepengin dadi pandhita sing pinter. Kasenengane mulang kawruh rupa-rupa.
Dheweke banjur pengin lunga mencarake ngelmu kawruh ing Tanah Jawa.Banjur anuju sawijining
 dina Aji Saka sida mangkat menyang Tanah Jawa, karo abdine papat sing jenenge kaya ing ngisor
iki, kajaba ….
a. Duga d. Sambada
b. Prayoga e. Digdaya
c. Dora
13. Dene Aji Saka karo Duga lan Prayoga arep njajah Tanah Jawa dhisik. Dora lan Sambada diweling
ora oleh lunga saka kono. Saliyane iku abdi loro wau dipasrahi keris pusakane, didhawuhi ngreksa,
ora oleh dielungake marang sapa-sapa. Aji Saka banjur tindak karo abdine loro menyang ing Tanah
Jawa. Njujug ing Negara …..
a. Tanah Majethi
b. Mendhang Kamolan
c. Pulo Jawa
d. Tengger
e. Ngastina
14. Awit ratune sing diwedeni wis sirna. Seka panyuwune wong akeh. Aji Saka ngganteni jumeneng ratu
ajejuluk … .
a. Prabu Jaka d. Prabu Tengger
b. Prabu Dewata Cengkar e. Prabu Aji Saka
c. Prabu Kresna
15. Abdine Aji Saka kang didhawuhi bali menyang pulo Majethi yaiku … .
a. Duga d. Sambada
b. Prayoga e. Digdaya
c. Dora
16. Tetembungan utawa unen-unen kang nduweni pathokan utawa paugeran ajeg yaiku …
a. Parikan d. geguritan
b. Wangsalan e. candra sangkala
c. Cangkriman
17. Unen-unen utawa tetembungan sing saemper cangkriman, nanging batangane (wangsulane)
wis dikandhakake yaiku …
a. Parikan d. geguritan
b. Wangsalan e. candra sangkala
c. Cangkriman
18. Jenang gula, kowe aja …
a. Lali
b. kadingaren
c. judheg
d. cengklungen
e. kemba
19. Gayung sumur, aja … aja mundur.
a. Lali
b. kadingaren
c. judheg
d. cengklungen
e. kemba
20. Jangan gori, nganti ….. anggonku ngrasakake.
a. Lali
b. kadingaren
c. judheg
d. cengklungen
e. kemba
SUMIMPEN ING POJOK ATI
Dening : Tatiek Kalingga

Kanthi ati kang krasa rinujit,

Kepengin ndak rakit gurit,
Sanajan krasa perih lan sakit,
Nyangga panandhang kang kudu dilampahi.
Nggoleki apa maknane saripati,
Yen ing kanyatan tansah tumindak nglarani,
Alam krasa panas bumi uga nangis,
 Lan amarah tan bisa diendhani,
Nanging aku yakin isih ana sunar suci,
Sih katresnan, rasa tentrem kang sumimpen
Ing pojok ati

Uga rasa tulus lan luhuring budi pekerti.

Donga ing tengahing ratri, muga dadi tamba jampi urip iki,
Tanpa kendhat nyuwun berkahing Gusti
21. Kang dikarepake Kanthi ati kang krasa rinujit yaiku …
a. Ati kang bungah d. Ati kang kelara-lara
b. Rasa kang mantep e. Ati kang kelegan
c. Ati kang serakah
22. Wos surasane paragraf kapisan yaiku …
a. Gegambaran ati kang kelara-lara d. Ngerteni kahanan kang endah
b. Tumindak kang nalisir e. Donga marang Gusti
c. Ora bisa kecukupan
23. Wos surasane paragraf kapindho yaiku …
a. Gegambaran ati kang kelara-lara d. Ngerteni kahanan kang endah
b. Tumindak kang nalisir e. Donga marang Gusti
c. Ora bisa kecukupan
24. Tegese tembung ratri ing ukara Donga ing tengahing ratri, muga dadi tamba jampi urip ikiyaiku …
a. esuk d. surup
b. awan e. bengi
a. sore
25. Saora-orane ana patang kegiyatan kang kudu ditindakake sadurunge pawongan iku arep maca
geguritan. Kegiyatan kang kudu ditindakake yaiku kaya ing ngisor iki, kajaba …
a. analisis situasi d. gegladhen
b. milih geguritan e. manut kang nglatih
a. ngonceki (ndhudhah) geguritan
26. Aku sakluwarga nalika lelungan menyang Yogja bingung, amarga papan dunung alamat sing bakal
diparani durung ngerti, mula ing ndalan aku takon marang wong kang ngreti papan iku. Basa kang
prayoga dienggo nalika takon alamat menyang wong liya yaiku…
a. Krama d. Ngoko lugu
b. Krama alus e. Ngoko alus
c. Krama andhap
27. Mas, sampeyan benjing diutus bapak dhateng Solo. Basa kang digunakake yaiku…
a. Krama d. Ngoko lugu
b. Krama Alus e. Ngoko Alus
c. Krama Andhap
28. Wektu nggone Pakdhe kagungan kersa, sampeyan apa ora ngerti? Basa kang digunakake yaiku…
a. Krama d. Ngoko lugu
b. Krama alus e. Ngoko alus
c. Krama andhap
29. Le, aku sesuk terna menyang Puskesmas, amarga sesuk wayahe kontrol. Basa kang digunakake
yaiku…
a. Krama d. Ngoko lugu
b. Krama Alus e. Ngoko Alus
c. Krama Andhap
30. Aku duwe niyat, yen ing kelas sepuluh iki kudu bisa antuk prestasi kang nyenengake bapak lan ibu.
Pratelan iku nggunakake basa …
a. Krama d. Ngoko lugu
b. Krama Alus e. Ngoko Alus
c. Krama Andhap
31. Dina iki penjenengan arep tindak ngendi, Mas? Yen ora ana acara aku arep nyuwun tulung. Basa
kang digunakake yaiku …
a. Krama d. Ngoko lugu
b. Krama Alus e. Ngoko Alus
c. Krama Andhap
32. Mangsa rendheng wus tumiba, mula saka iku awake dhewe kudu bisa njaga kewarasane dhewe-
dhewe. Basa kang digunakake yaiku …
a. Krama d. Ngoko lugu
b. Krama Alus e. Ngoko Alus
c. Krama Andhap
33. Suwe banget aku ora ketemu karo kancaku sing jenenge Baruna. Dheweke iku biyen kancaku
saklas. Sawise padha lulus nganti tekan wis padha duwe anake, sepisan wae aku durung ketemu.
Basa kang trep digunakake lamun aku ketemu karo Baruna yaiku …
a. Krama d. Ngoko lugu
b. Krama Alus e. Ngoko Alus
c. Krama Andhap
34. “Ibuk, tindak dhateng toko badhe …. menapa? Kok boten nimbali kula mawon, janipun kula ugi
badhe …. Buku tulis kangge cathetan.” Tembung kang bener kanggo ngisi ceceg-ceceg kasebut yaiku
....
a. mundhut, mundhut d. mundhut, tuku
b. tumbas, tumbas e. tumbas, mundhut
c. mundhut, tumbas
35. “Mas, kula dipundhawuhi Bapak, sampeyan dipundhawuhi …. rumiyin, sabab Bapak kala wau
sampun …. wonten kantor.” Tembung kang bener kanggo ngisi ceceg-ceceg kasebut yaiku ….
a. dhahar, dhahar d. maem, dhahar
b. nedhi, nedhi e. dhahar, maem
c. nedhi, dhahar
36. Becik-alane. Yen ditulis nganggo aksara Jawa yaiku…
a. ? becikalne.
b. ? [bcikHlnei.
c. ? becikHlne.
d. ? becikHl[n.
e. ? [bcikHl[n.
37. Saka unen-unene kuwi. Yen ditulis nganggo aksara Jawa yaiku…
a. ? skau[nnHunenekuwi.
b. ?skaunenHunenekuwi.
c. ?skau[nnHu[nnÑ|wi.
d. ?skau[nnHu[nnK|wi.
e. ?skaunenHuneneÑ|wi.
38. Lelandhesan kanyatan. Yen ditulis nganggo aksara Jawa yaiku…
a. ?XlnDesSnKvtn\,
b. ?XlnDeSnKvtn\,
c. ?lelnDesSnKvtn\,
d. ?lelnDeSnKvtn\,
e. ?lelnDesSnkvtn\,
39. Babagan pangkat. Yen ditulis nganggo aksara Jawa yaiku…
a. ? bbgGnP=kt¿,
b. ? bbgnP=kt¿,
c. ? bbgnp=kt¿,
d. ? bbgGnP=kt,
e. ? bbgnP=kKt¿,
40. Bumi nusantara wis ngunjara rasa. Yen ditulis nganggo aksara Jawa yaiku…
a. ?buminusvTrwisZ|vJrrs.
b. ?buminusntrwisZ|vJrrs.
c. ?buminusnTrwisZ|nJrrs.
d. ?buminusntrwisZ|nJrrs.
e. ?buminusnTrwisZ|vJrrs.
41. Budaya Jawa mundhi kuwajiban. Yen ditulis nganggo aksara Jawa yaiku…
a. ?bufyjwmuvDikuwjibBn\,
b. ?bufyjwmuvDikuwjibn\,
c. ?bufyjwmunDikuwjibBn\,
d. ?bufyjwmundikuwjibn\,
e. ?budyjwmunDikuwjibBn\,
42. Rembug manis amung lamis. Yen ditulis nganggo aksara Jawa yaiku…
a. ? remB|gMnisHmu=lmis\,
b. ? xmB|gMnisHmu=lmis\,
c. ? xmbugMnisHmu=lmis\,
d. ? remB|gmnisHmu=lmis\,
e. ? remB|gMnisamu=lmis\,
43. Sing ngandhut tapsiran luhur. Yen ditulis nganggo aksara Jawa yaiku…
a. ?si=znD|tTSi/rnÓ|au/.
b. ?si=znD|tTpSi/rnÓ|au/.
c. ?si=zvD|tTpSi/rnÓ|au/.
d. ?si=zvF|tTpSi/rnL|au/.
e. ?si=znF|tTpSi/rnÓ|au/.
44. Kautaman lan kawicaksanan. Yen ditulis nganggo aksara Jawa yaiku….
a. ?kautmMnLnKwickSnn\,
b. ?kautmnlnKwickSnn\,
c. ?kautmnLnKwickSnn\,
d. ?kautmnLnKwicksnn\,
e. ?kautmnLnKwickSnn,
45. Unggul lan jumbuh jaman kelakone. Yen ditulis nganggo aksara Jawa yaiku….
a. ?au=gulLnJ|mB|hjmnKel[ko[n.
b. ?au=gulLnJ|mB|hjmnKelL[ko[nN.
c. ?au=gulLvJ|mB|hjmnKel[ko[nN.
d. ?au=gulLnJ|mB|hjmnKel[ko[nN.
e. ?au=gulLnJ|mB|ajmnKel[ko[nN.

II. Wangsulana pitakon ing ngisor iki kanthi premati !

1. Apa kang kokngreteni babagan wara-wara iku?
2. Apa kang kokngreteni babagan wacana deskripsi iku?
3. Critakna maneh nganggo basamu dhewe!
Ndhudhah mitos Ratu Kidul
Solo (Espos) Mitos babagan Ratu Kidul, Nyai Rara Kidul, Kangjeng Ratu Kidul lan sesebutan
liyane tumrap Panguwasa Samodra Kidul, nganti saiki panggah tansah nuwuhake pradondi. Tansah
mecungul pitakonan apa Ratu Kidul kuwi nyata anane, apa bener dheweke panguwasa Samodra
Kidul lan duwe krajan ing samodra kuwi?
Kanggo ndhudhah babagan kuwi, dina Kemis (17/12), diadani seminar Membongkar Mitos Ratu
Kidul, mapan ing Balai Soedjatmoko Solo. Para pamicara ing seminar kuwi Kyai Khaelani (Karaton
Surakarta), I Soetardjo (nimpuna psikologi basa), MT Arifin (panaliti Ratu Kidul) lan Prof Soehardi
(antropolog saka Universitas Gadjah Mada Yogyakarta).

4. Setitekna geguritan ing ngisor iki, banjur jlentrehna pesen lan amanate!
Gaman Ilang Landhepe
Dening : Manaf Maulana

Bangsa iki kaya gaman ilang landhepe

Cilakane ora ana sing bisa ngungkalke
Amerga akeh sing padha kethule
Saben obah bisane mung ngrusak nagarane
Gaman ilang landhepe ora banjur ala
Malah bisa dadi pusaka kang jumawa
Kaya keris-kerise wong Jawa
Kethul ning bisa dadi turangga

5. Tulisen nganggo aksara Jawa!

a. Gaman ilang landhepe bakal dadi rongsokan.
b. Yen kabeh manungsa wis padha ngugemi atine.
c. Ora maneh kepengin menang-menangan.

KUNCI SOAL BAHASA JAWA KELAS X

I.
1. B 11. C 21. D 31. E 41. C
2. C 12. E 22. A 32. D 42. B
3. D 13. B 23. E 33. A 43. B
4. E 14. A 24. E 34. C 44. C
5. D 15. C 25. E 35. C 45. D
6. C 16. A 26. A 36. D
7. B 17. B 27. A 37. C
8. D 18. A 28. E 38. A
9. A 19. E 29. D 39. A
10. D 20. C 30. D 40. E

II.
1. Kawicaksanan guru.
2. Deskripsi yaiku sawijining wujud tulisan kang ana sesambungane karo pambudi dayane penulis kanggo menehi
pepincren-peprincen saka sawijining objek (panggonan, manungsa, barang, lan sapanunggalane.
3. Kawicaksanan guru
4. Kawicaksanan guru
5. a. ?gmnHil=lnDe[pPbklFfi[r=o[sokKn\,
b. ?[ynK[bhmnu=swisPdzugemMiati[n.
c. ?[aorm[nhkepizinMen=men=zn\

NORMA PENILAIAN
1. Pilihan Ganda
Jumlah soal 45, masing-masing soal nilai 1.

Skor maksimal = 45
2. Uraian
 No Soal Benar Salah Tidak menjawab
No 1 3 2 0
No 2 3 2 0
No 3 3 2 0
No 4 5 3 0
No 5 6 4 0
Skor max 20

Skor max pilihan ganda + uraian = 65 = 100

I. Tabel Nilai Standar 65

Skor Nilai Skor Nilai Skor Nilai

1 1 26 40 46 71
2 3 27 41 47 72
3 5 28 43 48 74
4 6 29 45 49 75
5 8 30 46 50 77
6 9 31 48 51 78
7 11 32 49 52 80
8 12 33 51 53 81
9 14 34 52 54 83
10 15 35 54 55 85
11 17 36 55 56 86
12 18 37 57 57 88
13 20 38 58 58 89
14 21 39 60 59 91
15 23 40 61 60 92
16 25 41 63 61 94
17 26 42 65 62 95
18 28 43 66 63 97
19 29 44 68 64 98
20 31 45 69 65 100
21 32
22 34
23 35
24 37
25 38
Soal Pilihan Ganda Bahasa
Jawa kelas 12
Pilihan ganda
1. Manut teks cerkak ing dhuwue sing ndadeake
rafi tansa ora jenak, yaiku :
a. rafi kangen marang kulawargane
b. rafi kangen marang kenya ing wis dadi
pepujaning atine
c. rafi kudu nggarap tugas KKN sing durung
rampung
d. rafi kudu ninggalake papan KKN
e. rafi kangen nalika jamane kuliah

2.Kenya sing wis telung taun ngreggani atine raffi ,

yaiku
a. Rani , kenya ayu saka tlatah sukoharjo
b.retno, kenya ayu saka tlatah yogyakarta
c. retno, kenya ayu saka tlatah klaten
d. rani, kenya ayu saka tlatah solo
e. retno, kenya ayu saka tlatah solo

3. penyebab pisahe sauntara antara rafi karo

pepujaning ati , yaiku
a. rafi oleh tugas saka kampus
b. rafi nindaake study banding ing sumatra
c. rafi nindaake KKN ing sumatra
d. rafi ketrima kerja ing sumatera
e. rafi kudu ngayahi kekibahan ing luar kota

4. babagan sing ndadeake rafi nduwe rasa

sumelang, yaiku
a. rafi wis arep ninggalake paapn pangginan KKN
b. surat surat sing dikirim menyang retno
durung ana sing dibales
c. ana sing ngganjel ing atine radi nalika KKn wis
rampung
d. radi kudu pisah karo kanca kancane nalika
KKN
e. retno menehi rafi winih jati
5. Pralambang saka winih jati sing diwenehake
retno marang rafi , yaiku
a. tanda katresnane retno marang rafi
b. wit jati kuwi regane larang
c.supaya sesambungan antarane retno lan rafi
kayadene wit jati
d. wit jati minangka kenang kenangan nalika rafi
lagi KKN
e. supaya menawa rafi nyawang wit jawi banjut
kelingan marang retno

6. crita gancaran sing ngandharake kedadeyan

saka wiwitan nganti pungkasan kanthi cerkak aos,
yaiku : cerkak

7. Ciri cirine cerkak yaiku :

critane cerkak, isine padhet, ukurane ringkes,
basane gampang dimangerteni .
8. Ing ngisor iki sing kalebu unsur unsur intrinsik
ing sajroning cerkak yaiku :
tema, amanat, penokohan, alur, latar

9. Reroncening kedadeyan kang ana sajroning

crita cerkak. yaiku :
Alur

10. Unsur kang ana gegayutane karo wektu,

swasana, lan lingkungan sosial ing crita cerkak
diarani :
Alur

11. "rin kapan kae aku krungu menawa ibumu

gerah, apa bener?" pitakone Indah marang rinda.
ukara kasebut menawa diowahi menyang ukara
crita sing trep yaiku :
Indah Takon marang rinda ngenani babagan
bener apa ora yen ibune gerah
12. Kowe yen ( dikongkong) bapak kudu manur,
supaya bapak ora (nesu)
Tembung sing ana jroning kurung krama inggile ,
yaiku :
diutus, duka

13. ing ngisor iki ukara kang nganggo basa ngoko

alus yaiku
A. ibu mindhangetake campursari
b. bapak siktas nedha
c. mangga dipundhahar sawontene
d. rama taksih sare
e. muliha saiki wae !

14. Ukara ukara ing ngisor iki panganggone

basa ngoko alus sing trep, yaiku :
a. eyang lagi ningali wayang
b. adhiku senengane ngunjuk es dhawet
c. nganti saiki bulik durung kagungan putra
d. kucing anggoraku saben dina dhahare daging
ayam
e. saben sore, pitikku neh sare manggon ing
kandhang mburi

15.
Nita : rul iki dhuwit bageyanmu saka bu susan
farul : _______________
nita : isuk mau nalika sadurunge bel melbu

Ukara kang trep kanggo wangsulane farul, yaiku :

Kapan anggenipun maringake ?

16. kowe sesuk arep diajak ibumu menyang

madium. Anggonmu matur marang gurumu
saperlu nyuwun ijin, yaiku :
Kula benjing nyuwun ijin, amargi badhe
dipunajak ibu datheng madiun
17. Sampeyan benjing menapa tamtu kesah ?
ukara ing dhuwue nggunakake basa Krama lugu

18. Aku ora sida mulih saiki, amarga wis bengi

ukara kasebut menawa didaeake basa krama
lugu, yaiku :
Kula boten tamtu wangsul sakmenika, amergi
sampun dalu

19. kowe kudune gelem takon dhewe

ukara kasebut menawa diowahi menyang basa
krama alus, yaiku :
Panjenengan kedahipun kersa nyuwun pirsa
piyambak

20.
A: panjenengan rawuh menapa, pak ?
B : ___________________
Ukara sing trep kanggo mangsuli pitakon ing
dhuwue yaiku ....
Kala wingi sonten anggen kula dugi

21. Dhuwite mau wis digawe apa durung, ta ,

mas ?
ukara kasebut menawa diowahi menyang basa
krama alus, yaiku
Artanipun kalawau sampun dipunbeta menapa
dereng nggih , mas ?

22. mbak kula nyuwun tulung menika mangke

panjenengan paringaken dhik ayu.
ukara kasebut menawa diowahi menyang basa
ngoko lugu yaiku :
Mbak, aku njaluk tulung iki mengko wenehna
dhik ayu.

23. Crita sing cerkak, ringkes lan duweni kesan

sing lucu diarani :
Anekdot
24. Perangan teks anekdot ing purwakane
paragraf kang gunane kanggo menehi gambaran
isine teks, yaiku : Abstraksi

25. Perangan saka teks anekdot kang nuduhake

prakara utawa klimaks saka crita diarani : Krisis

26. Perangan saka teks anekdot kang nuduhake

wiwitane crita utawa mula bukane kepiye prastawa
kasebut dumadi, biasane kanthi pengenalan
paraga , wayah, lan panggonan diarani : Orientasi

27. Urut urutan struktur teks ing teks anekdot sing

bener , yaiku :
abstraksi-orientasi-krisis-reaksi-koda

28. Struktur teks anekdot sing diarani reaksi,

yaiku
Perangan pungkasane crita. bisa uga kanthi
menehi dudutan saka prastawa sing sajroning
crita
29. Struktur teks anekdot sing diarani koda yaiku :
Perangane kepiye caane pangripta
ngrampungake prakara kang dumadi ing
perangankrisis ,bisa uga reaksi minangka
solusi utawa respon

Gawe Undang-Undang
Dodi dolan menyang omahe sepupune sing aran
Allan. Dheweke manggon ing kutha. Ing sawijine
esuk, Dodi ngajak tuku sarapan. Banjur kekarone
numpak mobil lan Allan sing nyetir. Ing prapatan
lampu bangjo lampune abang, nanging Allan tetep
bablas mlaku. Dodi banjur ngomong karo Allan.
Dodi : Lampu abang kok mlaku terus?
Allan : Alah, tenang wae. Ing nagri kene aku bisa
gawe Undang-Undang kok.
Dodi : Kepiye carane? Sing gawe Undang-Undang
rak ya DPR karo pamarintah, ta?
Allan : (minggirake mobile)
Dodi : Geneya kok minggir?
Allan : Arep mangsuli pitakonanmu kuwi.
Dodi : Geneya kok kudu minggir?
Allan : (mobil mandheg, banjur ngrogoh sak
clanane banjur ngetokake dompet sing dhuwite
kandel banjur diselehke ing ngarepe Dodi) Iki
wangsulane!
Dodi : Oh…!!! (Dodi mangerteni maksude Allan)

30. Abstraksi saka reks anekdot irah irahan " gawe

undang undang" yaiku :
Dodi dolan menyang omah sepupune sing aran
Allan

31. Krisis saka teks anekdot irah irahan " gawe

undang undang" yaiku :
Allan nrobos lampu abang, banjur dodi takon
marang allan, "lampune abang . kok mlaku
terus ? "
32. orientasi saka teks anekdot irah irahan " gawe
undang undang" , yaiku :
Dodi karo allan budhal sarapan numpak mobil

33. Ing ngisor iki sing kelebu teks anekdot, yaiku :

Reuni lagi diadhake ing sawijining sekolah.
hendra takon marang rendi kancane sabangku
biyen, "ren , awaku saiki dadi pejawab ya ? "
takone hendra. "Kok ngerti awakmu ?"
wangsulane rendi. Hendra banjur kanda , "ya
ngerti lah. lha praupanmu kaya dhuwit." .
hendra lan rendi langsung ngguyu bareng.

34. kanggo rembugan karo wong sing wis luwih

dhuwur pangkate, nanging wis raket nggunakake
basa.. Ngokok Alus

35.
Bu linda : yen gae brownis ilu bahane apa wae ?
Bu Ana : panjenengan apa arep ..... brownis, ta
bu ?
Bu linda : Iya bu
Tembung sing bener kanggo njangkepi pitakone
bu ana saengga dadi basa ngoko alusyaiku :
mundhut

36. kanggo rembugan ing antarane sapadha-

padha ananging kanthi rasa ngajeni nggunakake
basa : Ngoko alus

37.Kalungguhane pengarang ing sajroning crita

diarani : Pamawas

38. Gagasan utawa pesen kang pengin

disampeake dening pengarang ing sajroning
cerkak diarai :
Amanat

39. Panjenengan sesuk apa sida tindak menyang

jakarta ?
Ukara ing dhuwur nggunakake basa : Ngoko alus
 40, Ukara ukara ing ngisor iki kang bener
pangetrape unggah ungguh basane, yaiku :
Bapak karemanipun mirsani ludruk
SOAL BAHASA JAWA KELAS XI

I. Pilihen salah siji wangsulan kang kokanggep bener, kanthi nyorek (X) ana ing wangsulan kang
kokanggep bener!

1. Nuwun,
Dhumateng panjenenganipun Bapak Kepala SMA Negeri 3 Jatiwangi ingkang kula urmati. Bapak ibu
guru miwah staf karyawan-karyawati SMA Negeri 3 Jatiwangi ingkang kula urmati. Boten katalumpen
kadang-kadang kula siswa-siswi SMA Negeri 3 Jatiwangi ingkang winantu ing karaharjan.
Minangka murwakani atur kula, mangga sami ngaturaken puji dalasan syukur dhumateng
ngarsanipun Allah SWT, awit saking rahmat lan hidayahipun kula lan panjenengan kaparingan wekdal
ngrawuhi pengetan dinten Kartini, kanthi kawilujengan, kasarasan, miwah kabahagyan.
Pratelan ing nginggil peranganipun tanggap wacana ingkang dipunwastani …
a. purwaka basa d. salam pambuka
b. surasa basa e. pambagya harja
c. wasana basa
2. Ningali saking kawontenan ingkang kados mekaten, para wnita mliginipun remaja putri kedah cancut
taliwanda tumut menggalihaken drajating wanita, sampun ngantos dipunanggep lelemeran. Wanita
kedah nggadhahi kagunan ingkang nedhahaken bilih wanita inggih saged damel aruming bangsa.
Gempilan sesorah ing nginggil saged kalebetaken dhateng perangan …
a. purwaka basa d. salam pambuka
b. surasa basa e. pambagya harja
c. wasana basa
3. Bapak ibu lan tamu undhangan ingkang kula urmati, kula kinten cekap semanten atur kula, kirang
prayogi menawi kula kathah-kathah matur wonten ngarsa panjenengan sedaya. Sakathahing atur,
kula nglenggana kathah kekirangan, pramila sedaya kekirangan kala wau nyuwun pangapunten
sakageng-agengipun. Nuwun.
Perangane tanggap wacana ing ndhuwur kang diarani …
a. purwaka basa d. salam pambuka
b. surasa basa e. pambagya harja
c. wasana basa
4. Wawancara kang ditindakake wartawan (nanging saka sawijining media) kanthi khusus
karo interviewee, kang jumbuh karo prekara tinamtu ing papan kang wis karembug bebarengan
antarane wartawan lan kang diwawancarai, diarani …
a. Wawancara Berita d. Wawancara sambil lalu
b. Wawancara Pribadi e. Wawancara kliling
c. Wawancara Eksklusif
5. Wawancara kang ditindakake kanthi ora khusus, mung kepeneran wae, ora ana jan-janan luwih
dhisik karo interviewee. Umpamane wawancara marang pejabat kang lagi lumaku tumuju ana ing
montore arep bali, diarani …
a. Wawancara Berita d. Wawancara sambil lalu
b. Wawancara Pribadi e. Wawancara kliling
c. Wawancara Eksklusif
6. Wawancara kang ditindakake kanggo nggoleki katrangan, konfirmasi, utawa
panemuinterviewee babagan sawijing masalah utawa prastawa, diarani …
a. Wawancara Berita d. Wawancara sambil lalu
b. Wawancara Pribadi e. Wawancara kliling
c. Wawancara Eksklusif
7. Wawancara kanggo nggoleki data gegandhengan karo dhiri pribadi lan panemuinterviewee. Pawarta
kang diasilake awujud profil interviewee, ing antarane identitas diri, lelakon uripe, lan panemu-
panemune kang ana kaitane karo prekara aktual utawa prekara kang cundhuk karo profesine, diarani
…
a. Wawancara Berita d. Wawancara sambil lalu
b. Wawancara Pribadi e. Wawancara kliling
c. Wawancara Eksklusif
8. Wawancara kang ditindakake wartawan ngubungi sadhengah interviewee kang mapane pisah, kang
antarane siji lan sijine ana gegandhengane karo pawarta kang bakale ditulis, diarani …
a. Wawancara Berita d. Wawancara sambil lalu
b. Wawancara Pribadi e. Wawancara kliling
c. Wawancara Eksklusif
9. Setitekna geguritan iki!
Lintang Wengi
Dening : Wiwiek Panca Widyaningsih

Ludira kadya kandheg, kapireng kekidunganmu endah rinasa

Agawe pangungun sadawane gili
Wasana …..
Den semu
Geneya …..?

Panjeriting lintang wengi

Dicelathu sajroning kalbu
Smara jati kang kasiput mendhung
…… miris ……… jebul datan anyandhak
Wos surasane geguritan ing dhuwur yaiku …
a. lintang kang njerit d. langit kang kebak mendhung
b. swasana kang peteng e. ora katon srengenge
c. lintang kang abyor
10. Tegese tembung ludira ing ukara ludira kadya kandheg, kapireng kekidunganmu endah rinasa yaiku
…
a. kringet d. angin
b. getih e. geni
c. sirah
11. Wos surasane paragraf kapisan yaiku ….
a. Rasa seneng d. rasa miris
b. Rasa kangen e. rasa tresna
c. Rasa kaget
12. Wos surasane paragraf kapindho yaiku ….
a. Rasa seneng d. rasa miris
b. Rasa kangen e. rasa tresna
c. Rasa kaget
13. Kang dadi tema geguritan ing dhuwur yaiku …
a. kluwarga d. pitutur kang becik
b. lingkungan e. panguripan
c. kabudayan
14. Medharake utawa mahyakake utawa ngandharake utawa njlentrehake sabda utawa surasa utawa isi
utawa kawigaten (amanat) marang wong liya yaiku diarani ….
a. Tanggap wacana d. wara-wara
b. Kampanye e. sayembara
c. Atur-atur
15. Cengkorongan panulise tanggap wacana kang surasane sawijining amanat utawa pesen kang
dijlentrehake dening pamaos tanggap wacana yaiku ….
a. Sesirah (judul) d. Surasane wedharan
b. Tema e. Basa
c. Subtema
16. Cengkorongan panulise tanggap wacana kang surasane purwaka, bab-bab kang wigati karembug,
undheraning rembug, kesimpulan, panemu pamedhar sabda, wasana rembugan kang bisa urut,
imbang, gembleng, nalar, nyata, sarta migunani yaiku ….
a. Sesirah (judul) d. Surasane wedharan
b. Tema e. Basa
c. Subtema
17. Dene wose medhar sabda kang surasane njumbuhake karo kahanan yaiku …
a. sapa kang medhar sabda
b. sepira bayarane
c. apa kang kawedhar
d. kepiye swasanane
e. kepiye tujuwane medhar sabda
18. Dene perangane teks tanggap wacana kang isine mbagekake lan ngucapake syukur yaiku
a. Pambuka
b. Panutup
c. Salam panutup
d. Surasa basa
e. Satata basa
19. Paragraf ingkang titikanipun ukara baku mapan wonten perangan kawitan paragraf lan kawiwitan
saking ukara ingkang asipat umum dhateng mligi inggih punika paragraf ………….
a. Deduktif d. Intensif
b. Induktif e. Ekspositoris
c. Deduktif-Induktif
20. Sinta ing taun iki kapilih minangka siswa teladhan ing sekolahku. Dheweke bisa kapilih dadi siswa
teladhan amarga pancen prestasine ajeg mundhak, disiplin, tertib, lan ora tau nglanggar aturan
sekolah. Pratelan kasebut diarani paragraf …
a. Deduktif d. Intensif
b. Induktif e. Ekspositoris
c. Deduktif-Induktif
21. Ora bisa dipercaya, ora bisa nyimpen wewadi, lan ora bisa diwenehi pangapura iku tumindake
manungsa kang ora bener tumraping kekancan, apamaneh ing ngarsaning Gusti. Pratelan punika
kalebet paragraf …
a. Deduktif d. Intensif
b. Induktif e. Ekspositoris
c. Deduktif-Induktif
22. Pathokan panuise tembang macapat kang ngemot cacahe wanda (suku kata) saben sagatra yaiku
….
a. Guru wilangan d. purwakanthi
b. Guru lagu e. dong-ding
c. Guru gatra
23. Pathokan panuise tembang macapat kang ngemot cacahe larik (baris) saben sapada yaiku ….
Pratelan kasebut minangka sawijining tuladhane ….
a. Guru wilangan d. purwakanthi
b. Guru lagu e. dong-ding
c. Guru gatra
24. Ing ngisor iki diarani tembang macapat …
Yen wong anom puniku
kakehan panggunggung dadi kumprung
pengung bingung wekasane pan angoling
yen digunggung muncu-muncu
kaya wudun meh mecothot
a. Sinom d. Gambuh
b. Dhandhaggula e. Pangkur
c. Megatruh
25. Ing ngisor iki diarani tembang macapat …
mingkar-mingkuring angkara
akarana karênan mardi siwi
sinawung rêsmining kidung
sinuba sinukarta
mrih krêtarta pakartining ngèlmu luhung
kang tumrap nèng tanah Jawa
agama agêming aji
a. Sinom d. Gambuh
b. Dhandhaggula e. Pangkur
c. Megatruh
26. Sesarengan serat kula punika kula ngaturi pirsa bilih kawontenan kula sakluwarga ing ngriki
pinaringan kabagaswarasan lan kawilujengan. Pratelan kasebut kalebu perangane layang kang
diarani …
a. Satata basa d. Titi mangsa
b. Adangiyah e. Peprenahan
c. Purwaka
27. Perangane layang kang nerangake kang ngirim layang diarani …
a. Satata basa d. Titi mangsa
b. Adangiyah e. Peprenahan
c. Purwaka
28. Iket menika nganggenipun wonten …. boten wonten … kados kalung mawon. yaiku …
a. jaja, mustaka d. jangga, palarapan
b. mustaka, netra e. rikma, asta
c. palarapan, jangga
29. Basa kang kanggo bocah-karo bocah utawa sapadha-padha yaiku ….
a. krama d. Ngoko alus
b. Krama inggil e. Krama andhap
c. Ngoko lugu
30. Mas, menawi kondur mbakyu sampeyan betakaken menika nggih. Basa kang digunakake yaiku …
a. krama d. Ngoko alus
b. Krama inggil e. Krama andhap
c. Ngoko lugu
31. Sasampunipun ngrahapi menapa ingkang sampun sumadya, kasuwun para tamu tumuju papan
parepatan awit tata upacara badhe kalajengaken. Basa kang digunakake yaiku …
a. krama d. Ngoko alus
b. Krama inggil e. Krama andhap
c. Ngoko lugu
32. Bapak saiki duwe pimpinan anyar, dene pimpinane iku biyen kancane saklas nalika ana ing SMA.
Basa kang trep digunakake bapak marang pimpinane kuwi yaiku ….
a. krama d. Ngoko alus
b. Krama inggil e. Krama andhap
c. Ngoko lugu
33. Pak dhokter mau dhawuh karo simbah, menawa bubar ngunjuk obat diaturi sare. Basa kang
digunakake yaiku …
a. krama d. Ngoko alus
b. Krama inggil e. Krama andhap
c. Ngoko lugu
34. Yen tindak daleme Pakdhe, aja lali welingane Bapak diaturke Pakdhe ya, Le! Basa kang digunakake
yaiku …
a. krama d. Ngoko alus
b. Krama inggil e. Krama andhap
c. Ngoko lugu
35. Nyuwun tulung sampeyan tumbasaken kabetahan kangge kegiyatan dangunipun tigang dinten. Basa
kang digunakake yaiku ……
a. krama d. Ngoko alus
b. Krama inggil e. Krama andhap
c. Ngoko lugu
36. Tumrape wong Jawa. Yen ditulis nganggo aksara Jawa yaiku …
a. ?tum][pP[w=ojw.
b. ?tum][p[w=ojw.
c. ?tumR[pP[w=ojw.
d. ?tumR[p[w=ojw.
e. ?tumr[p[w=ojw.
37. Ing jaman sewu. Yen ditulis nganggo aksara Jawa yaiku …
a. ?ai=jmnSewu.
b. ?ai=jm[nSwu.
c. ?ai=jmnsewu.
d. ?ai=jmn[swu.
e. ? ai=jmvSewu.
38. Luwes lan bisa nampa ilining jaman. Yen ditulis nganggo aksara Jawa yaiku …
 a. ?luweSlNbisnMpailini=jmN.
b. ?luwesLnBisnmPailinNi=jmn\,
c. ?luwesLnBisnmPailini=jmn\,
d. ?lu[wsLnBisnmPailinNi=jmn\,
e. ?lu[wsLnBisnmPailini=jmn\,
39. Obahe mangsa lan wektu. Yen ditulis nganggo aksara Jawa yaiku …
a. ?[aobh[am=slnWekÒ|.
b. ?[aobaem=slnWekÒ|.
c. ?[aobhaem=slnWekÒ|.
d. ?[aob[am=slnWekÒ|.
e. ?[aobh[am=sl[nWkÒ|.
40. Bab iku manawa kebacuten ya ora apik. Yen ditulis nganggo aksara Jawa yaiku …
a. ?bbHikumnwkebcutenY[aorapik\,
b. ?bbHikumnwkebcutTenY[aorapik\,
c. ?bbHikumnw[kbcu[tTnY[aorapik\,
d. ?bbHikumnw[kbcu[tnY[aorapik\,
e. ?bbHikumnwkebcu[tTnY[aorapik\,
41. Tatag ngadhepi kanyatan. Yen ditulis nganggo aksara Jawa yaiku …
a. ?ttg¿nGdepikvtn¿,
b. ?ttg¿zdepikvtn¿,
c. ?ttgZdepikvtn¿,
d. ?ttgZdepPikvtn¿,
e. ?ttgZdepikvtTn¿,
42. Hastha brata ngemot wulangan ngenani etika. Yen ditulis nganggo aksara Jawa yaiku …
a. ?asTb]tze[motW|l=znZenni[atik.
b. ?asDb]tze[motW|l=znZenni[atik.
c. ?asQbRtze[motW|l=znZenni[atik.
d. ?asQb]tze[motW|l=zvZenni[atik.
e. ?asQb]tze[motW|l=znZenni[atik.
43. Saiki pancen jaman wesi. Yen ditulis nganggo aksara Jawa yaiku …
a. ?saikip[vCnJmnWesi.
b. ?saikip[vCnJmvWesi.
c. ?saikip[vCnJm[nWsi.
d. ?saikip[nCnJmneWsi.
e. ?saikipnCenJmnWesi.
44. Swarane sendhok ing meja. Yen ditulis nganggo aksara Jawa yaiku …
a. ?sWr[n[s[nDokKi=[mj.
b. ?sWr[n[s[vDokHi=[mj.
c. ?suwr[n[s[nDokHi=[mj.
d. ?sWr[n[s[nDokHi=[mj.
e. ?sWrnese[nDokHi=mej.
45. Ana rapat utawa pasamuan resmi. Yen ditulis nganggo aksara Jawa yaiku …
a. ?anrptautwpsmuanresMi.
b. ?anrptautwpsmuanResMi.
c. ? anrptHutwpsmua[nRsMi.
d. ?anrptHutwpsmuanResMi.
e. ?anrptHutwpsmuan>sMi.

II. Wangsulana pitakon ing ngisor iki kanthi premati !

1. Gawea tuladhane paragraf deduktif lan induktif? Nyiji wae!
2. Nitik saka guru wilangan lan guru lagune, ing ngisor iki pathokan kanggo nulis tembang :
a. 10i, 10a, 8e, 7u, 9i, 7a, 6u, 8a, 12i, 7a
b. 8i, 8a, 8e, 8a, 7a, 8a, 8u
3. Jlentrehna makna tembang macapat Pocung ing ngisor iki!
Ngelmu iku, kalakone kanthi laku
Lekase lawan kas
Tegese kas nyantosani
Setya budya pangekese dur angkara
4. Kramakna!
 Dolanan uri-uri anjang-anjang widadari kapetung dolanan tradhisional sing wus cures. Dolanan
iki mirip dolanan pong-pong bolong lan gula ganthi. Ing jaman kawuri, dolanan iki kerep-kerepe
diparagani bocah-bocah wadon, nanging bocah-bocah lanang uga akeh sing seneng dolanan iki.
Dolanan uri-uri anjang-anjang widadari kairingan tetembangan. Hamula kuwi, dolanan tradhisional iki
kaperang dolanan sing nggladhi ing babagan kawasisan ngracik ukara lan milih tembung. Dolanan iki
uga nggladhi pasrawungan tumrap bocah-bocah.

5. Tulisen nganggo aksara Jawa!

pranyata obahe mangsa lan wektu
tetep ora bisa nyandhet obahe lakumu
pengkuhe tatanan lan kahanan ora kuwawa
ngunjara blegere wujud lan awakmu

KUNCI SOAL BAHASA JAWA KELAS XI

I.
1. A 11. C 21. B 31. B 41. D
2. B 12. D 22. A 32. B 42. E
3. C 13. E 23. C 33. D 43. A
4. C 14. A 24. D 34. D 44. D
5. D 15. B 25. E 35. A 45. E
6. A 16. D 26. A 36. A
7. B 17. D 27. E 37. B
8. E 18. A 28. C 38. C
9. B 19. A 29. C 39. A
10. B 20. A 30. A 40. B

II.
1. Kawicaksanan guru.
2. a. Dhandhanggula
b. Asmaradana
3. Ngelmu iku kelakon kanthi sinau, nanging pancen kelakone kudu direwangi rekasa luwih dhisik
(kawicaksanan guru)
4. Dolanan uri-uri anjang-anjang widadari kapetang dolanan tradhisional ingkang sampun cures.
Dolanan punika saemper dolanan pong-pong bolong lan gula ganthi. Ing jaman kawuri, dolanan
punika asring dipunparagani lare-lare estri, nanging lare-lare jaler ugi kathah ingkang remen dolanan
punika. Dolanan uri-uri anjang-anjang widadari kairingan tetembangan. Pramila punika, dolanan
tradhisional punika kaperang dolanan ingkang nggladhi babagan kawasisan ngracik ukara lan milih
tembung. Dolanan punika ugi nggladhi pasrawungan tumrap lare-lare.
5. –
?p]vt[aobh[am=slnWekÒ|
tete[pHorbisvnDe[tHobh[alkumu
p_kuh[attnnLnKan[nHorkuww
zuvJrbLege/[rwujufLnHwkM|.