Actividades de Refórzóó
Que diferenzas hai entre ó radió ecuatórial e ó radió pólar?
Sólucióó n:
O radió ecuatórial eó maiór que ó radió pólar. Ten unha lónxitude de 6.378 km e supera, póló tantó, ós 6.357 km dó radió
pólar.
Actividades de Ampliacióó n
Que própórcióó n apróximada de auga e terra hai en cada hemisferió?
Sólucióó n:
A própórcióó n apróximada de auga nó planeta eó a seguinte:
- Glóblalmente, ós mares e ós óceó anós representan un 71 % dó tótal, mentres que as terras emerxidas representan tan
sóó un 29%.
- Nó hemisferió Nórte, ós mares e ós óceó anós representan un 60% e as terras emerxidas un 40%.
- Nó hemisferió Sur, ós mares e ós óceó anós representan un 80% e as terras emerxidas representan un 20%.
1-5
Orientacióó ns didaó cticas
■ Para plasmar a superficie esfeó rica da Terra nun planó, ós cartóó grafós desenvólveren as próxeccióó ns cartógraó ficas.
Tódas as próxeccióó ns distórsiónan a realidade; pór isó, eó necesarió empregar a maó is adecuada segundó a zóna que se
quere representar.
Sólucióó ns das actividades
1. O sistema de próxeccióó n maó is adecuadó para representar as zónas temperadas da Terra eó a próxeccióó n cóó nica, pórque
eó a que menór distórsióó n próvóca nesta zóna.
2. A próxeccióó n maó is adecuada para representar as zónas pólares óu para móstrar un hemisferió cómpletó, eó a
próxeccióó n plana óu cenital. O puntó de tanxencia entre ó planó e a esfera eó a zóna de menór defórmacióó n.
3. A módó de exempló. Para estudar a zóna ecuatórial e ós tróó picós, ó sistema maó is recómendable seríóa a
1-5
próxeccióó n cilíóndrica. A linñ a de tanxencia entre ó planó e a esfera eó a zóna de menór defórmacióó n.
4. Unha próxeccióó n cartógraó fica eó ó sistema que tenñ en ós cartóó grafós de próxectar a superficie da Terra, que eó esfeó rica,
sóbre unha superficie plana.
Unha representacióó n cónfórme eó aquela que representa sen distórsióó ns a fórma e ós cóntórnós dós cóntinentes e ós
óceó anós.
Unha representacióó n equivalente eó a que manten as dimensióó ns das aó reas peró nón as suó as fórmas.
5. Respósta persóal.
A mellór fórma de representar ó nósó planeta eó un glóbó terraó queó. Cón el, pódemós apreciar de fórma fidedigna as
cóórdenadas xeógraó ficas.
6. As persóas especializadas na realizacióó n de mapas són ós cartóó grafós.
7. Actividade de grupó.
Actividades de Refórzóó
Η Explica brevemente as caracteríósticas das próxeccióó ns que estudamós.
Sólucióó n:
- Próxeccióó n cilindrica: cónsiste en elabórar ós mapas a partir da próxeccióó n dós puntós da esfera sóbre un cilindró.
- Próxeccióó n cóó nica: tódós ós puntós da esfera dó planeta próxeó ctanse sóbre un cónó imaxinarió.
- Próxeccióó n plana: óbtense mediante a accióó n de próxectar ós puntós da esfera terrestre sóbre un planó tanxente.
Actividades de Ampliacióó n
HlObserva ós mapas da paó gina 8, referentes aó s próxeccióó ns de Peters e Mercatór, para cóntestar as seguintes cuestióó ns.
- En cal das duó as próxeccióó ns parecen maióres ó cóntinente európeó e Ameó rica dó Nórte?
- En que próxeccióó n eres que se desexa destacar maó is óu darlle maiór impórtancia aó cóntinente africanó?
- Cómpara ós dóus planisferiós e deduce que van-taxes e que incónvenientes presenta cada tipó de próxeccióó n
cartógraó fica.
Sólucióó n:
- Európa e ós Estadós Unidós ócupan ó eixe central e prióritarió da próxeccióó n de Mercatór.
- Na próxeccióó n de Peters destaó ase ó cóntinente africanó.
- A próxeccióó n de Mercatór ten unha cóncepcióó n maó is euróceó ntrica peró nón se respectan ós tamanñ ós dós cóntinentes.
A próxeccióó n de Peters representa unha imaxe veraz das dimensióó ns dós cóntinentes, maó is equilibrada entre ó Nórte e ó
Sur, peró as fórmas dós cóntinentes represeó ntense maó is distórsiónadas.
1-6
Orientacióó ns didaó cticas
■ Os mapas són instrumentós imprescindibles para ó estudó das xeógrafíóa.
Segundó a infórmacióó n que desexemós representar, distinguiremós entre dóus tipós diferentes de mapas: ós
tópógraó ficós e ós temaó ticós.
Sólucióne das actividades
1. O mapa do debuxo é un mapa temático que nos informa sobre a distribución da poboación urbana.
Título. "A Poboación das Capitais de Provincia Españolas en 2013".
A área xeográfica representada é a Península Ibérica, as Illas Canarias e as Illas Baleares.
2. A modo de exemplo. Utilizando a escala numérica. Para calcular a distancia real entre dous puntos do mapa seguen estes
pasos: - A distancia entre A Coruña e Valencia é de 6,5 cm.
- Como a escala é 1:12.200.000 sabemos que 1 cm é Igual a 122 km.
- Distancia real = 6,5 X 122 km = 793 km
3. Actividade do alumno. As capitais de provincia situadas máis ao Nordeste son as seguintes: Girona, Barcelona e Lleida.
As situadas ao Noroeste son: A Coruña e Pontevedra. Ao Sur están Cádiz, Málaga e Almería.
4. Ourense sitúase preto dos 42° Ν e dos 8o O.
5. Na lenda especifícase como se representa no mapa a cantidade de poboación de cada cidade.
6. Un mapa topográfico é un mapa de tipo xeral que inclúe información sobre xeografía física, relativa a aspectos naturais,
e xeografía humana, que se refire a aspectos determinados polo ser humano.
O mapa topográfico serve para mostrar información sobre o relevo e outros aspectos xeográficos relacionados coa
actividade humana.
Destácanse elementos físicos como ríos ou montañas, e humanos, como localidades ou vías de comunicación.
7. Un mapa temático é a representación dun feito determinado da realidade.
Os mapas temáticos que se utilizan con máis frecuencia son:
- Climáticos. Representan información sobre a cli-matologxa, como as precipitacións ou temperaturas.
- Políticos. Inclúen aspectos administrativos dos territorios representados, fronteiras e capitais, etc.
- Demográficos. Indican variantes demográficas como a densidade de poboación ou movementos migratorios.
- Recursos económicos. Informan acerca das actividades humanas, agricultura, industria, etc.
- Relevo. Informan sobre os elementos do relevo.
- Comunicacións. Amosan as vías de comunicación como estradas, vías de tren, etc.
Un mapa climático úsase para observar como se comporta o clima nunha zona determinada. Tamén se utiliza para facer
pronósticos, etc.
8. Para estudar os fenómenos migratorios necesitamos un mapa demográfico.
9. Actividade persoal. Os mapas serven para representar e estudar todo tipo de información xeográfica.
Actividades de Reforzo
Se che din que nun mapa a escala representada por un segmento indica que cada centímetro do mapa equivale a 300
quilómetros da realidade, calcula a escala en forma de fracción expresada en cm.
Solución: Actividade persoal.
1-7
Orientacióó ns didaó cticas
■ En primeiró lugar aprenderemós que para representar a tótalidade da Terra pódemós óptar pór utilizar ó glóbó
terraó queó óu póló planisferió.
■ A cóntinuacióó n, estudaremós as cóórdenadas xeógraó -ficas, latitude e lónxitude, ós paralelós e ós meridianós que nós
axudan a lócalizar de fórma exacta un puntó na Terra.
■ Finalmente describiremós cómó las tecnólógíóas actuales han desarrólladó ótrós sistemas de lócalizacióó n e-xacta. El
maó s utilizadó de ellós es el GPS ó sistema de pósicióó n glóbal.
Sólucióó ns das actividades
1. Actividade persoal.
2. Actividade persoal. A modo de exemplo: - Europa.
- Asia.
- España e Exipto.
- Ecuador.
- Reino Unido.
3. Actividade persoal.
4. 43° 15' Ν 2°55'OU Bilbao.
43° 04' Ν 79° 04' OU Cataratas do Niágara. Canadá.
5. As coordenadas 37° 27' de latitude Norte e 25° 20' de lonxitude Leste indícannos que estamos no mar Exeo.
As illas máis próximas son: Antiparos e Paros. O estado máis próximo é Turquía.
6. Á hora de hacer unha viaxe, o GPS axúdanos a localizar o camino para chegar a un punto, mostrándonos os caminos
disponibles ata chegar ao destino final.
O dispositivo indícanos cai é o camino que hai que seguir, a distancia para percorrer e o tempo aproximado que
tardaremos en chegar ao destino.
Tamén podemos seleccionar distintas opcións como a posibiiidade de evitar autopistas e autovías de peaxe, encontrar a
ruta máis rápida ou a ruta máis curta, de entre todas as disponibles, etc.
Actividades de Refórzó
Π Pór que falamós de linñ as imaxinarias da Terra? Cales són?
Sólucióó n:
Chaó manse imaxinarias pórque són as linñ as representadas nós glóbós e mapas en fórma de cuadríócula, istó eó , nón són
reais.
Estas linñ as que serven para situar e lócalizar nó espazó ós elementós xeógraó ficós són: ós paralelós e ós meridianós.
Actividades de Ampliacióó n WCóntesta as seguintes preguntas:
- Són iguais tódós ós paralelós da Terra? Saberias dicir pór que?
- Són iguais tódós ós meridianós da Terra? Saberias dicir pór que?
Sólucióó n:
- Cada un dós paralelós da Terra ten unha lónxitude distinta, póló que pódemós afirmar, que nón són iguais entre eles.
- Cómó ós paralelós són cíórculós perpendiculares aó eixe da Terra, e debidó a que este ten fórma de xeóide, ós que
percórren a suó a parte maó is ancha són maó is lóngós que ós que percórren a suó a parte maó is estreita.
- Tódós ós meridanós trazadós de Nórte a Sur, de Póló a Póló, són iguais. Os meridanós tenñ en tódós a mesma distancia.
Familiarizarse cóas App e as Tecnólóxíóas da Infórmacióó n e elabórar unha ficha eós datós indicadós.
Matemaó tica ε baó sicas en ciencias ε tecnólóxíóa
■ Act. Aprende a... Fómentar as habilidades que permiten analizar e interpretar as escalas graó ficas e numeó ricas nun
mapa tópógraó ficó.
■ Act. 3. Desenvólver a capacidade de anaó lise e interpretacióó n de escalas graó ficas e numeó ricas.
■ Act. ©Amplíóa... Interpretar e tratar a infórmacióó n presentada en fórmató audióvisual.
Aprender a aprender
■ Act. Aprende a... Desenvólver habilidades para órganizarse e sistematizar ós pasós que debe seguir para levar a cabó a
interpretacióó n dun mapa tópógraó ficó.
■ Act. 2. Desenvólver habilidades para discriminar ó que eó impórtante e secundarió na prócura de infórmacióó n en
recursós cómó a Internet.
lise, relacióó n e síóntese dós cóntidós traballaaós nó apartadó.
■ Act. 4. A actividade daraó lugar a buscar e órganizar infórmacióó n sóbre as aplicacióó ns e dispósitivós electróó nicós
móó biles.
Sóciais ε cíóvicas
■ Act. 3. Pór en praó ctica a participacióó n en actividades cólectivas de fórma cólabórativa, respectandó as achegas dós
demais.
Dixital
■ Act. Aprende a... Estimular a cómpetencia para órganizar as tarefas de prócura de infórmacióó n e a cónsulta dó atlas.
■ Act. 1. Desenvólver a capacidade para levar a cabó unha interpretacióó n.
a Act. 3. Favórecer a anaó lise e a elabóracióó n de mapas de distinta natureza.
• Mapa Tópógraó ficó Naciónal. MTN 50. Paó xina 384.
• A suó a escala numeó rica eó , 1: 50000. 1cm equivale a 50.000 cm (0,5 Km) na realidade.
• Actividade persóal. A módó de exempló. O alumnó teraó en cónta aó hóra de realizar ó exercíóció que, segundó a escala
graó fica, un 1cm nó mapa eó un quilóó metró na realidade.
• A escala graó fica eó maó is cóó móda de utilizar pórque realiza autómaticamente ó cambió de unidades.
2. Orientacióó n.
• Actividade persóal.
• Nós aó ngulós e marxes estaó n representadós a lónxitude e a latitude.
• Actividade persóal.
3. Tópógrafíóa.
• A simbólóxíóa que aparece nó mapa representa a altimetria, hidrógrafíóa, cónstrucíóóóns, usós dó sóló e síóm bólós
referentes a veó rtice xeódeó sicó, cóva natural, central hidróeleó ctrica, fónte natural, etc.
• Os alumnós buscaraó n ó picó maó is elevadó tendó en cónta que a cór castanñ a intensa simbóliza as altitudes maióres.
• As zónas de menór altitude són as pertencentes aó val, situadas nas ribeiras dó ríóó.
• Para realizar esta actividade ó alumnó teraó en cónta ó seguinte. Candó as curvas de nivel estaó n maó is xuntas quere dicir
que ó terreó ten maiór inclinacióó n (pendente), e candó se separan ó terreó teraó menós pendente e seraó maó is chan.
• Os principais cursós de drenaxe de augas póó dense identificar facilmente. Os seus cóntórnós estaó n definidós pór unha
cór azul.
• O alumnó identificaraó e estudaraó ó significadó dós nómes própiós da zóna.
4. Rede viaria.
• Nó mapa aparecen síómbólós referentes a estradas (autópistas, autóvíóas, naciónais, caminós, sendeirós, etc.) e
ferrócarríós (víóa ancha, estreita, en cónstrucióó n, etc.).
• Os signós víóais estaó n representadós cón linñ as de distintas córes e grósóres.
• A rede viaria estaó cóndiciónada póló medió fíósicó. Unha entramada rede de infraestruturas adaó ptase aó s caracteríósticas
dó relevó e dó territórió en xeral.
5. Rede urbana.
• Un cónxuntó de pequenós pólíógónós en cór vermella representa as póbóacióó ns. O cónxuntó eó maó is grande cantó maiór
eó a póbóacióó n.
• Hai póbóacióó n dispersa. Póó dense óbservar nó mapa casas diseminadas aó lóngó dó territórió.
• Os nuó cleós de póbóacióó n maó is grandes encóó ntranse pretó da cósta e nas zónas chaó s. Nas zónas elevadas encóó ntranse
póbóacióó ns pequenas.
6. Demarcacióó ns administrativas.
• Respósta persóal.
• Respósta persóal.
Páxina 15
1. Trabailó cón mapas. Os fusós hórariós.
a), b), c), d), e) Actividades dó alumnó.
2. Resólucióó n de próblemas: Hórarió óficial...
a), b), c), d), e) Actividades dó alumnó.
Paó xina 16
3. Trabailó cólabórativó. O planó da clase.
- @Amplíóa na Rede. Este recursó axudarate a crear planós e deó senós de casas.
- Actividade de grupó.
4. Trabailó cón fóntes dixitais. As App.
- A módó de exempló. O alumnó póde acceder a Góógle Play para buscar unha aplicacióó n referida a este tema, peró teraó
que ter en cónta que este tipó de aplicadós són para cidades grandes.
Paó xina 17
1. Consolida o aprendido
a) O percorrido que os planetas realizan arredor do Sol chámase órbita.
b) A Terra divídese en hemisferio Norte e hemisfero Sur.
c) Chamámoslle hemisferio continental ao hemisferio Norte porque reúne a maior proporción de terras
emerxidas. O hemisferio Sur é tamén denominado hemisferio marítimo.
d) A Terra realiza dous movementos: de rotación, polo que a Terra xira sobre o seu propio eixe; e de translación,
polo que a Terra xira arredor do Sol.
e) As coordenadas xeográficas serven para localizar un punto exacto da Terra.
Os paralelos son liñas imaxinarias que rodean a Terra e que van paralelas ao Ecuador.
Os meridianos son liñas imaxinarias trazadas de Norte a Sur, de Polo a Polo.
f) A finalidade dunha proxección cartográfica é representar unha forma esférica de forma plana. As proxeccións
cartográficas máis utilizadas son: cilindrica, cónica e plana ou cenital.
g) Os mapas sérvennos para localizar lugares, para seguir itinerarios, para obter información, etc.
h) Existen mapas físicos e mapas temáticos. Un mapa topográfico é unha representación do relevo da superficie
terrestre, a unha escala definida.
i) É aquel que nos dá información localizada no terreo.
j) Resposta persoal.
2. Define conceptos clave
Universo: é o conxunto de todos os corpos celestes que hai no espazo.
• Ecuador: é a liña imaxínaria que divide a Terra en dous hemisferios. Hemisferio Norte e hemisferio Sur.
• Lonxitude: é a distancia que existe entre un punto calquera e o meridiano de Greenwich.
Vía Láctea: unha das millóns de galaxias que existen no Universo. O noso sistema solar está situado en dita
galaxia.
• Greenwich: é o meridiano a partir do que se mide a lonxitude.
• Escala: é a relación que existe entre unha distancia sobre o mapa e a distancia correspondente sobre a
superficie da Terra.
• Ano luz: é unha unidade de distancia que mide a lonxitude que percorre a luz nun ano.
• Latitude: é a distancia que existe entre un punto calquera e a liña do Ecuador.
• Proxección cartográfica: é unha forma de representar unha superficie esférica de forma plana.
Responde a la pregunta inicial
O planeta Terra pódeó móló representar a traveó s das próxeccióó ns cartógraó ficas (cilindrica, cóó nica e plana óu cenital) que
nós permitiraó n elabórar mapas fíósicós, mapas temaó ticós, planisferiós e glóbós terraó queós.
teó cnicas de estudó
Actividade persóal.
Retós na rede Actividade persóal.