RTE Telugu

u≤\\ ñ∫‘·, ìs¡“+<Ûä
$<ë´ Vü≤≈£îÿ #·≥º+ ` 2009

bÕsƒ¡XÊ\ $<ä´ ` Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ
i 1
u≤\\ ñ∫‘·, ìs¡“+<Ûä
$<ë´ Vü≤≈£îÿ #·≥+º ` 2009 sêÅwºü ìã+<Ûqä \T
eTTK´ dü\Vü‰<ës¡T\T
leT‹ $. ñcÕsêDÏ, ◊.@.mdt.
sêh |ü<∏äø£ dü+#ê\≈£î\T
sêJyé $<ë´ $TwüHé (mdt.mdt.@.), Ä+.Á|ü., ôV’≤<äsêu≤<é
dü\Vü‰<ës¡T\T : &Üˆˆ yÓ’. n© nø£“sY u≤cÕ, n<äq|ü⁄ sêh |ü<∏äø£ dü+#ê\≈£î\T

m&ç{Ï+>¥ eT]j·TT dü+ø£\q+ : &Üˆˆ ã+&ç kÕj·Tqï, ùdº{Ÿ dæ.m+.z., ÄsY.$.m+.(mdt.mdt.@.)
&Üˆˆ õ. X¯+ø£sY, ndæôdº+{Ÿ dæ.m+.z. &Üˆˆ õ. Á‹y˚DÏ
düVü≤ø±s¡+ : l m+. Hêsêj·TD l õ. |üs¡TX¯ósê+
Á|ü#T· s¡D : ø£eT÷´ì{Ï yÓTT_˝…’CÒwüHé $uÛ≤>∑+

sêJyé $<ë´ $TwüHé (mdt.mdt.@), Ä+.Á|ü., ôV’≤<äsêu≤<é
∫s¡THêe÷ : sêh |ü<∏äø£ dü+#ê\≈£î\ yê] ø±sê´\j·T+,
˝≤˝Ÿ ãVü≤<ä÷sY ùdº&çj·T+ m<äTs¡T>±,
mdt.dæ.Ç.ÄsY.{Ï. ÁbÕ+>∑D+, ôV’≤<äsêu≤<é ` 500 001
Phone : + 91-40-2324 3525, Fax : 91-40-2329 9098
Website : https://www.rvm.ap.nic.in, E-mail : apssahyd@yahoo.co.in
eTTÁ<äD : qe+ãsY, 2013

{À˝Ÿ Á|ò” HÓ+. : 1800 425 3525
&ç{|Ï æ ø£esY &çCH’… é: lìyêdt yÓ÷ì
eTTÁ<äD dü+K´ : 8,000
eTTÁ<äD≤\j·T+ : Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ Á|üuÛÑT‘·« bÕsƒ¡´|ü⁄düÔø£ eTTÁ<äD≤\j·T+
2 x
uÛ≤s¡‘· sê»|üÁ‘·+
nkÕ<Ûës¡D dü+∫ø£
uÛ≤>∑+ ` II : K+&É+ ` I
nBÛø£è‘· Á|ü#·Ts¡D
HÓ+. 39, ø=‘·Ô &Ûç©¢, >∑Ts¡Tyês¡+, Ä>∑düTº 27, 2009
#·≥º+, Hê´j·T eT+Á‹‘·« XÊK
#·≥º $uÛ≤>∑+
ø=‘·Ô &Ûç©¢, 27 Ä>∑düTº, 2009

bÕs¡¢yÓT+≥T #˚dæq á ~>∑Te #·≥º+ 2009, Ä>∑düTº 26q sêh|ü‹ ÄyÓ÷<ä+ bı+~+~.
Á|ü»\ düe÷#ês¡+ ì$T‘·Ô+ Çø£ÿ&É Á|ü#·T]düTÔHêï+.
u≤\\ ñ∫‘·, ìs¡“+<Ûä $<ë´ Vü≤≈£îÿ #·≥º+ ` 2009

35 Ä|òt 2009
(26 Ä>∑düTº, 2009)
Äs¡T qT+&ç |ü<ëï\T>∑T dü+e‘·‡sê\ u≤\\+<ä]ø° ñ∫‘·, ìs¡“+<Ûä $<ä´qT n+~+#·&ÜìøÏ
ñ<˚›•+∫q #·≥º+.
uÛ≤s¡‘·<˚X¯ 60 e >∑D‘·+Á‘·|ü⁄ dü+e‘·‡s¡+˝À bÕs¡¢yÓT+≥T #·≥º+ s¡÷bı+~+#·{≤ìøÏ : `
1 3
n<Ûë´j·T+ ` I
ñb˛<ëÈ‘+·
≈£î¢|üÔ+>± ù|s¡T, |ü]~Û, neT\T ‘˚B
1. 1) á #·{≤ºìï u≤\\ ñ∫‘·, ìs¡“+<Ûä $<ë´ Vü≤≈£îÿ #·≥º+, Ä>∑düTº 2009>± |æ\ee#·TÃ.
2) ˇø£ÿ »eTTà ø±oàsY sêÁcÕºìï $TqVü‰sTT+∫ Ç~ uÛ≤s¡‘·<˚X¯eT+‘·{Ïø° e]ÔdüTÔ+~.
3) πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ n~Ûø±]ø£ sê»|üÁ‘·+˝À Á|üø£{Ï+∫q ‘˚B qT+&ç Ç~ neT\T˝ÀøÏ
edüTÔ+~.
ìs¡«#·Hê\T :
2. dü+<äs¡“¤+˝À y˚s¡T>± ñ<äVü≤]ùdÔ ‘·|æŒ+∫ #·≥º+˝Àì |ü<ë\ nsêú\T :
m) ªªdü+ã+~Û‘· Á|üuÛÑT‘·«+µµ n+fÒ`
i) πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ ÁbÕs¡+_Û+∫, <ëì j·÷»e÷q´+˝À ˝Ò<ë ìj·T+Á‘·D˝À ñqï
ã&ÉT\≈£î XÊdüqdüuÛÑ ˝Òì πø+Á<äbÕ*‘· ÁbÕ+‘ê\≈£î πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+—
ii) düuŸ ø±¢CŸ (i) ˝À dü÷∫+∫q ã&ÉT\T ø±≈£î+&Ü Ç‘·s¡ ã&ÉT\≈£î`
A) @ sêh+˝À ñ+fÒ Ä sêh Á|üuÛÑT‘·«+—
B) XÊdüqdüuÑÛ ñqï ø π +Á<ä bÕ*‘·ÁbÕ+‘·+˝À ñ+fÒ Ä øπ +Á<äbÕ*‘· Á|üuTÑÛ ‘·«+—
_) ªªø±|æfÒwüHé s¡TdüT+µµ n+fÒ ã&ç Á|üø£{Ï+∫q s¡TdüT+ ø±≈£î+&Ü Ç‘·s¡ s¡÷bÕ\˝À Ç#˚Ã
#·+<ë, $sêfi¯+, #Ó*¢+|ü⁄\T—
dæ) ªªu≤\\Tµµ n+fÒ 6`14 dü+e‘·‡sê\ u≤\, u≤*ø£\T—
&ç) ªªÁ|ü‹≈£L\ |ü]dæú‘·T\˝À ñqï ãè+<ë\≈£î #Ó+~q u≤\\Tµµ n+fÒ ôw&É÷´˝Ÿ¶ ≈£î\+,
ôw&É÷´˝Ÿ¶ ‘Ó>∑, kÕe÷õø£+>±, $<ë´|üs¡+>± yÓqTø£ã&çq es¡Z+, ˝Ò<ë dü+ã+~Û‘·
Á|üuTÑÛ ‘·«+ Á|üø≥
£ q <ë«sê ù|s=ÿqï kÕe÷õø£, kÕ+düÿè‹ø£, Ä]úø,£ uÛÖ>√[ø£, uÛ≤cÕ|üs,¡
*+>∑ ˝Ò<ë @ Ç‘·s¡ ø±s¡D≤\ e\¢HÓ’Hê >±ì Á|ü‹≈£L\ |ü]dæú‘·T\qT m<äTs=ÿ+≥Tqï
Ç‘·s¡ ãè+<ë\≈£î #Ó+~q u≤\\T—
4
Ç) ªªã\V”≤q esêZ\≈£î #Ó+~q u≤\\Tµµ n+fÒ dü+ã+~Û‘· Á|üuÛÑT‘·«+ Á|üø£≥q <ë«sê
ù|s=ÿqï ø£˙dü yÓTT‘·Ô+ ø£+fÒ ‘·≈£îÿe yê]¸ø£ Ä<ëj·T+ ñqï ‘·*¢<ä+Á&ÉT\ ˝Ò<ë
dü+s¡ø£å≈£î\≈£î #Ó+~q u≤\\T—
m|ò)t ªªÁbÕ<∏ä$Tø£ $<ä´µµ n+fÒ ˇø£{Ï qT+∫ mì$T<äe ‘·s¡>∑‹ es¡≈£î $<ä´—
õ) u≤\\≈£î dü+ã+~Û+∫q ªªdü+s¡ø£å≈£î\Tµµ n+fÒ Ä u≤\T&ÉT/ u≤*ø£ dü+s¡ø£åD u≤<Ûä´‘·,
ø£düº&û ø£*– ñqï e´øÏÔ Mfi¯ófl düVü≤» dü+s¡ø£å≈£î\T ø±e#·TÃ, ø√s¡Tº ˝Ò<ë #·≥º|üs¡+>±
Á|üø£{Ï+#·ã&çq ˝Ò<ë ìj·T$T+#·ã&çq dü+s¡ø£å≈£î\T ø±e#·TÃ—
ôV≤#Y) ªªkÕúìø£ Á|üuÛÑT‘·«+µµ n+fÒ q>∑s¡bÕ\ø£ dü+düú, ˝Ò<ë q>∑s¡ bÕ\ø£ dü+|òüT+ ˝Ò<ë
õ˝≤¢|ü]wü‘Y ˝Ò<ë q>∑s¡ |ü+#êj·Tr ˝Ò<ë |ü+#êj·Tr, @ ù|s¡T‘√ |æ\eã&çq|üŒ{Ïø°
ã&çMT<ä |ü]bÕ\Hê dü+ã+<Ûä ìj·T+Á‘·D ø£*–q dü+düqú T dü÷∫düT+Ô ~. ˝Ò<ë neT\T˝À
ñqï #·≥+º Á|üø±s¡+ @<ÓH’ ê Á>±eT, |ü≥Dº q>∑s+¡ ˝À kÕúìø£ Á|üuTÑÛ ‘·«+>± |üì#ÓjT· ´{≤ìøÏ
n~Ûø±s¡+ bı+~q dü+düúqT dü÷∫düTÔ+~—
4 Ä|òt 2006 :
◊) ªªu≤\\ Vü≤≈£îÿ\ dü+s¡ø£åD≈£î C≤rj·T ø£$TwüHéµµ n+fÒ u≤\\ Vü≤≈£îÿ\ dü+s¡ø£åD≈£î
ø£$Twüq¢ #·≥º+, 2005˝Àì ôdø£åHé`3 Á|üø±s¡+ @sêŒ≥T#˚j·Tã&çq u≤\\ Vü≤≈£îÿ\
dü+s¡ø£åD≈£î C≤rj·T ø£MTwüHé—
C…) ªªÁ|üø£≥qµµ n+fÒ n~Ûø±]ø£ sê»|üÁ‘·+˝À Á|ü#·T]+∫q Á|üø£≥q
¬ø) ªª‘·*¢<ä+Á&ÉT\Tµµ n+fÒ u≤\\ düVü≤», düe‹ ˝Ò<ë <ä‘·Ô‘· rdüT≈£îqï ‘·*¢ ˝Ò<ë ‘·+Á&ç.
m˝Ÿ) ªªdæbòÕs¡düT #˚dæqµµ n+fÒ á #·≥º+ øÏ+<ä dæbòÕs¡düT #˚dæq ìj·Te÷\T
m+) ªªôw&É÷´˝Ÿµµ n+fÒ á #·{≤ºìøÏ nqTã+<Ûä+>± Ç∫Ãq ôw&É÷´˝Ÿ
mHé) ªªã&çµµ n+fÒ á #·≥º+ øÏ+<ä dæbòÕs¡düT #˚dæq ìj·Te÷\T ø£*–q~.
i) dü+ã+~Û‘· Á|üuÛÑT‘·«+ ˝Ò<ë kÕúìø£ Á|üuÛÑT‘·«+ kÕú|æ+∫ <ëì j·÷»e÷q´+ ˝Ò<ë
ìj·T+Á‘·D˝À ñqï ã&ç.
ii) ‘·q Ks¡TÃ˝À yÓTT‘·+ Ô >±˙, ø=+‘· uÛ≤>∑+ >±˙ düV‰ü j·T+>± dü+ã+~Û‘· Á|üuTÑÛ ‘·«+
˝Ò<ë kÕúìø£ Á|üuÛÑT‘·«+ qT+&ç bı+<äT‘·Tqï msTT&Ó&é bÕsƒ¡XÊ\.
5
iii) Á|ü‘˚´ø£ eØZø£s¡D≈£î #Ó+~q ã&ç.
iv) ‘·q Ks¡TÃ\≈£î dü+ã+~Û‘· Á|üuÛÑT‘·«+ ˝Ò<ë kÕúìø£ Á|üuÛÑT‘·«+ qT+&ç m≥Te+{Ï
düVü‰j·T+ bı+<äì nHé msTT&Ó&é bÕsƒ¡XÊ\.
z) ªªã&ç˝À Á|üy˚XÊìøÏ m+|æø£ $<Ûëq+µµ n+fÒ sê´+&ÉyéT |ü<ä∆‹ì $TqVü‰sTT+∫ ˇø£]ì
ø±≈£î+&Ü y˚s=ø£]ì ã&ç˝À #˚s¡TÃø√e{≤ìøÏ ìs¡«Væ≤+#˚ m+|æø£ ˝Ò<ë Á|üy˚X¯ $<Ûëq+.
|æ) ã&çøÏ dü+ã+~Û+∫ ªªÁ|ü‘˚´ø£ eØZø£s¡Dµµ n+fÒ πø+ÁBj·T $<ë´\j·T, qy√<äj·T
$<ë´\j·T, ôd’ìø˘ bÕsƒ¡XÊ\ e+{Ï$ ˝Ò<ë dü+ã+~Û‘· Á|üuÛÑT‘·« Á|üø£≥q <ë«sê $•wüº
\ø£åD+ ñ+<äì ù|s=ÿqã&çq Ç‘·s¡ ã&ÉT\T.
≈£L´) ªªu≤\\ dü+s¡ø£åD≈£î sêh ø£MTwüHéµµ n+fÒ u≤\\ Vü≤≈£îÿ\ dü+s¡ø£åD ø£MTwüq¢ #·≥º+
` 2005˝Àì ôdø£åHé 3 øÏ+<ä @sêŒ≥T#˚j·Tã&çq u≤\\ Vü≤≈£îÿ\ dü+s¡ø£åD≈£î sêh
ø£MTwüHé.
6
n<Ûë´j·T+ ` II
ñ∫‘·, ìs¡“+<Ûä $<ë´ Vü≤≈£îÿ
u≤\\ ñ∫‘·, ìs¡“+<Ûä $<ë´ Vü≤≈£îÿ
3. 1) Äs¡T qT+∫ |ü<ëï\T>∑T dü+e‘·‡sê\T ñqï u≤\\+<ä]ø° |ü]düs¡ ÁbÕ+‘· bÕsƒ¡XÊ\˝À
ÁbÕ<∏ä$Tø£ $<ä´ |üP]Ô #˚ùdes¡≈£î ñ∫‘·, ìs¡“+<Ûä $<ä´ bı+<˚ Vü≤≈£îÿ ñ+≥T+~.
2) düuŸ ôdø£Hå é (1)˝À ù|s=ÿqï≥T¢ ÁbÕ<∏$ä Tø£ $<ä´qT #˚|{ü ºÏ |üP]Ô#j
Ó T· ´{≤ìøÏ nes√<Ûøä +£ >±
ñ+&˚ m≥Te+{Ï s¡TdüTeTT, #ÛêØ®\T, Ks¡TÃ\qT #Ó*+¢ #ê*‡q nedüs+¡ u≤\\≈£î ˝Ò<Tä .
1 Ä|òt 1996 :
nsTT‘˚ düe÷q neø±XÊ\T, dü+s¡øDå£ , |üP]Ô uÛ≤>∑kÕ«eT´ #·≥+º , 1996 ˝Àì ôdø£Hå `é 2,
ø±¢CŸ (i) ˝À ìs¡«∫+∫q Á|üø±s¡+ yÓ’ø£\´+‘√ u≤<Ûä|ü&ÉT‘·Tqï u≤\\T Ä #·≥º+˝Àì
n<Ûë´j·T+ (v) ˝À ù|s=ÿqï Á|üø±s¡+ ñ∫‘·, ìs¡“+<Ûä ÁbÕ<∏ä$Tø£ $<ä´qT bı+<˚
Vü≤≈£îÿqT ø£*– ñ+{≤s¡T.
bÁ Õ<∏$ä Tø£ $<ä´˝À qyÓ÷<äT #˚sTT+#·Tø√ì ˝Ò<ë |üP]Ô #˚jT· ì u≤\\≈£î |Á ‘ü ´˚ ø£ @sêŒ≥T¢ :
4. Äs¡T @fi¯ófl ì+&çq u≤\T&ÉT/ u≤*ø£qT ã&ç˝À #˚s¡Ãø£b˛sTTHê, ˝Ò<ë #˚]Ãq ‘·s¡Tyê‘·
ÁbÕ<∏ä$Tø£ $<ä´qT |üP]Ô #Ój·T´˝Òø£b˛sTTHê yê]ì yê] ej·TdüT‡≈£î ‘·–q ‘·s¡>∑‹˝À
#˚s¡TÃø√yê*—
nsTT‘˚, ‘·eT ej·TdüT≈£î ‘·–q ‘·s¡>∑‹˝À Á|üy˚X¯+ bı+~q u≤\\T ‘√{Ïyê]‘√
düe÷q+>± ñ+&É{≤ìøÏ dæbòÕs¡düT #˚dæq |ü<ä∆‹˝À, dæbòÕs¡düT #˚dæq ø±\|ü]~Û˝À
Á|ü‘˚´ø£ •ø£åD bı+<˚ Vü≤≈£îÿ ø£*– ñ+{≤s¡T.
nsTT‘˚, á$<Ûä+>± ÁbÕ<∏ä$Tø£ $<ä´˝ÀøÏ Á|üy˚X¯+ bı+~q u≤\\T |ü<ëï\T>∑T
dü+e‘·‡sê\T |üP]Ô #˚dæq ‘·s¡Tyê‘· ≈£L&Ü ÁbÕ<∏ä$Tø£ $<ä´qT |üP]Ô#˚ùdes¡≈£î ñ∫‘·
$<ä´qT bı+<˚ Vü≤≈£îÿ ø£*– ñ+{≤s¡T.
7
y˚πs ã&çøÏ ã~© Vü≤≈£îÿ
5. 1) ˇø£ ã&ç˝À ÁbÕ<∏ä$Tø£ $<ä´qT |üP]Ô #˚ùd dü<äTbÕj·T+ ˝Òø£b˛‘˚ ôdø£åHé`2, ø±¢E
(n)˝Àì, düuŸ ø±¢E\T (iii), (iv) \˝À ù|s=ÿqï ã&ÉT\qT $TqVü‰sTT+∫ ‘·eT ÁbÕ<∏$ä Tø£
$<ä´qT |üP]Ô#Ój·T´{≤ìøÏ @ Ç‘·s¡ ã&ç¬ø’Hê ã~© ø√πs Vü≤≈£îÿ ñ+≥T+~.
2) n<˚ sêh+˝À ø±ì, sêh+ ãj·T≥ ø±ì @ ø±s¡D+ e\¢HÓ’‘˚H˚$T ˇø£ ã&çqT+∫
eTs=ø£ ã&çøÏ u≤\\T e÷s¡e\dæ e∫Ãq|ü⁄Œ&ÉT ôdø£Hå é (n)˝Àì, düuŸ ø±¢E\T (iii), (iv)
\˝À ù|s=ÿqï ã&ÉT\qT $TqVü‰sTT+∫ ‘·eT ÁbÕ<∏ä$Tø£ $<ä´qT |üP]Ô #Ój·T´{≤ìøÏ @
Ç‘·s¡ ã&ç¬ø’Hê ã~© ø√πs Vü≤≈£îÿ ñ+≥T+~.
3) Ç˝≤ y˚sπ ã&ç˝À Á|üyX˚ +¯ bı+<ä&ÜìøÏ n|üŒ{Ïes¡≈î£ #·~$q ã&ç Á|ü<ëÛ H√bÕ<Ûë´j·TT\T
˝Ò<ë ã&ç ÇHé#ê]® yÓ+≥H˚ ã~© <ÛäèMø£s¡D |üÁ‘êìï Çyê«*—
nsTT‘˚, ã~© <Ûèä Mø£sD¡ |üÁ‘·+ Çe«≥+ Ä\dü´+ nsTT´+<äqï~ y˚sπ ã&ç˝À Á|üyX˚ +¯
Çe«ø£b˛e{≤ìøÏ, Ä\dü´+>± #˚sT¡ Ãø√e{≤ìøÏ ø±s¡D+>± #·÷|ü{≤ìøÏ ˝Ò<Tä —
nsTT‘˚, <ÛäèMø£s¡D |üÁ‘·+ Çe«≥+˝À C≤bÕ´ìøÏ ø±s¡DyÓTÆq Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´ j·TT\T ˝Ò<ë
ã&ç ÇHé#ê]®, yê]øÏ e]Ô+#˚ ìj·Te÷\ Á|üø±s¡+ Áø£eT•ø£åD #·s¡´\≈£î u≤<ÛäT´\T ne⁄‘ês¡T.
8
n<Ûë´j·T+ ` III
dü+ã+~Û‘· |Á uü TÑÛ ‘·«+, kÕúìø£ |Á uü TÑÛ ‘·«+, ‘·*<¢ +ä &Á TÉ \ u≤<Û´ä ‘·\T
ã&çì kÕú|æ+#·&É+, dü+ã+~Û‘· kÕúìø£ Á|üuÛÑT‘·« u≤<Ûä´‘·
6. á #·≥º+˝Àì n+XÊ\qT neT\T#Ój·T´{≤ìøÏ dæbòÕs¡düT #˚dæq |ü]düs¡ ÁbÕ+‘· |ü]~Û˝À ã&ç
˝Òø£b˛‘˚ á #·≥º+ neT\T˝ÀøÏ e∫Ãq eT÷&ÉT dü+e‘·‡sê\ ˝À|ü⁄ dü+ã+~Û‘· Á|üuÛÑT‘·«+,
˝Ò<ë kÕúìø£ Á|üuÛÑT‘·«+ ã&çì kÕú|ædüTÔ+~.
Ä]úø£, Ç‘·s¡ u≤<Ûä´‘·\qT |ü+#·Tø√e&É+
7. 1) á #·≥º+˝Àì n+XÊ\qT neT\T#Ój·T´{≤ìøÏ ì<ÛäT\qT düeT≈£LπsÃ u≤<Ûä´‘· πø+Á<ä
sêh Á|üuÛÑT‘ê«\≈£î düe÷q+>± ñ+≥T+~.
2) á #·≥+º ˝Àì n+XÊ\qT neT\T#ÓjT· ´{≤ìøÏ nedüse¡ Tj˚T´ ˇø£ÿkÕ] #˚ùd ô|≥Tºã&ç
Ks¡TÃ\qT, Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡+ nj˚T´ ìs¡«Vü≤D Ks¡TÃ\qT øπ +Á<äÁ|üuTÑÛ ‘·«+ n+#·Hêy˚dTü +Ô ~.
3) ô|’ düuŸ ôdø£åHé (2)˝À ù|s=ÿqï Ks¡TÃ˝À ø=+‘·XÊ‘êìï sêhÁ|üuÛÑT‘ê«\‘√ #·]Ã+∫
m|üŒ{Ïø£|ü⁄Œ&ÉT ìsê∆]+∫q Á|üø±s¡+ sêh Á|üuÛÑT‘ê«\≈£î πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ Á>±+{Ÿ ÇHé
msTT&é>± n+<äCÒdüTÔ+~.
4) #·≥º+˝Àì n+XÊ\qT neT\T#Ój·T´{≤ìøÏ nedüs¡eTj˚T´ ‘·qe+‘·T ì<ÛäT\qT
n+<ä#Ój·T´{≤ìøÏ @ sêh Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ nsTTHê n<äq|ü⁄ eqs¡T\ nedüsêìï
|ü]o*+#·{≤ìøÏ Ä]ºø˝£ Ÿ`280˝Àì ø±¢E (3), düuŸ ø±¢CŸ (d) Á|üø±s¡+ Ä]úø£ dü+|ò÷ü ìï
dü+Á|ü~+#·e\dæ+~>± sêh|ü‹ì πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ ø√s¡e#·TÃ.
5) ô|’ düuŸ ôdø£åHé (4)˝À #Ó|æŒq <ëì‘√ dü+ã+<Ûä+ ˝Ò≈£î+&Ü, düuŸ ôdø£åHé (3)˝À πø+Á<ä
Á|üuÛÑT‘·«+ n+<äCÒdæq yÓTT‘êÔ\qT, ‘·q Ç‘·s¡ eqs¡T\qT |ü]>∑Dq˝ÀøÏ rdüT≈£îì á
#·≥º+˝Àì n+XÊ\qT neT\T #Ój·T´{≤ìøÏ nedüs¡yÓTÆq ì<ÛäT\qT n+<äC…j·T´{≤ìøÏ
sêhÁ|üuÛÑT‘·«+ u≤<Ûä´‘· eVæ≤düTÔ+~.
9
6) πø+Á<äÁ|üuÛÑT‘·«+`
m) ôdø£åHé 29˝À ù|s=ÿqï nø£&Ó$Tø˘ n<∏ë]{° düVü‰j·T+‘√ C≤rj·T bÕsƒ¡´Á|üD≤[ø£
#·Á{≤ìï ‘·j·÷s¡T#˚düTÔ+~—
_) {°#·s¡¢ •ø£åD≈£î ÁbÕe÷DÏø±\qT s¡÷bı+~+∫, neT\T nj˚T´˝≤ #·÷düTÔ+~—
dæ) ø=‘·Ô Ä$wüÿs¡D\T, |ü]XÀ<Ûqä \T, Á|üD≤[ø£ ‘·j÷· Ø, kÕeTs¡´ú + ô|+|ü⁄<ä\qT Áb˛‘·‡
Væ≤+#·{≤ìøÏ sêh Á|üuTÑÛ ‘ê«\≈£î kÕ+πø‹ø£ eT<ä‘› T· qT, eqs¡T\qT n+<äCdÒ Tü +Ô ~.
dü+ã+~Û‘· Á|üuÛÑT‘·« u≤<Ûä´‘·\T
8. dü+ã+~Û‘· Á|üuÛÑT‘·«+`
m) u≤\\+<ä]ø° ñ∫‘·, ìs¡“+<Ûä ÁbÕ<∏ä$Tø£ $<ä´qT n+<äCÒdüTÔ+~—
nsTT‘˚, me¬s’Hê ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T ˝Ò<ë dü+s¡ø£å≈£î\T ‘·eT _&É¶qT dü+ã+~Û‘· Á|üuÛÑT‘·«+
˝Ò<ë kÕúìø£ Á|üuÛÑT‘·«+ kÕú|æ+∫q <ëì j·÷»e÷q´+ ˝Ò<ë ìj·T+Á‘·D˝À ˝Òì ã&ç˝À
ø±ì, Á|ü‘·´ø£å+>± >±˙ |üs√ø£å+>± >±˙ ô|<ä›yÓTT‘·Ô+˝À ì<ÛäT\T n+~+#·ì ã&ç˝À
ø±ì, #˚]Œ+∫q≥¢sTT‘˚ n≥Te+{Ï ã&ç˝À ‘·eT _&É≈¶ î£ ÁbÕ<∏$ä Tø£ $<ä´ #Ó|Œæ +∫q+<äT≈£î
ô|{Ïºq Ks¡TÃqT ‹]– #Ó*¢+#·eTì n&çπ> Vü≤≈£îÿ ñ+&É<äT.
$es¡D : ªªìs¡“+<Ûä $<ä´µµ n+fÒ dü+ã+~Û‘· Á|üuÛÑT‘·«+ øÏ+~ yê{ÏøÏ u≤<Ûä´‘·
eVæ≤+#·≥+`
i) Äs¡T qT+∫ |ü<ëï\T>∑T dü+e‘·‡sê\ ej·TdüT‡ ñqï u≤\\+<ä]øÏ ñ∫‘·+>±
ÁbÕ<∏ä$Tø£ $<ä´qT n+~+#·&É+—
ii) Äs¡T qT+∫ |ü<ëï\T>∑T dü+e‘·‡sê\ ej·TdüT‡ ñqï u≤\\T ‘·|üŒìdü]>±
ã&ç˝À #˚], ã&çøÏ Vü‰»s¡e⁄‘·÷, ÁbÕ<∏ä$Tø£ $<ä´qT |üP]Ô#˚ùd˝≤ #·÷&É≥+—
_) ôdø£Hå `é 6˝À ù|s=ÿqï $<Û+ä >± |ü]düs¡ ÁbÕ+‘·+˝À ã&ç n+<äTu≤≥T˝À ñ+&˚˝≤ #·÷&É&+É —
dæ) ã\V”≤qesêZ\≈£î, Á|ü‹≈£L\ |ü]dæ‘ú T· \qT m<äTs=ÿ+≥Tqï ãè+<ë\≈£î #Ó+~q |æ\\¢ T
@$<Ûyä TÓ qÆ $eø£‘å ≈· î£ >∑T]ø±≈£î+&Ü, ÁbÕ<∏$ä Tø£ $<ä´qT #˚|{ü ,ºÏ |üP]Ô#j
Ó T· ´≥+˝À @
ø±s¡D+>± ≈£L&Ü Ä≥+ø±\T ˝Ò≈î£ +&Ü #·÷&É≥+—
10
&ç) bÕsƒX¡ Ê\ uÛeÑ q+, uÀ<ÛHä ê dæã“+~, uÀ<ÛHä ê |ü]ø£sê\‘√ düV‰ü eTÚ*ø£ dü<Tä bÕj·÷\qT
ø£*Œ+#·≥+—
Ç) ôdø£åHé`4˝À ù|s=ÿqï $<Ûä+>± Á|ü‘˚´ø£ •ø£åD≤ kÂø£sê´\qT ø£*Œ+#·&É+—
m|ò)t Á|ü‹ ˇø£ÿ u≤\T&ÉT ˝Ò<ë u≤*ø£ ã&ç˝À Á|üy˚X¯+ bı+~, Vü‰»s¡T ne⁄‘·÷, ÁbÕ<∏ä$Tø£
$<ä´qT |üP]Ô#˚ùd˝≤ #·÷&É≥+—
õ) ôw&É÷´˝Ÿ˝À ù|s=ÿqï ìj·Te÷\T, ÁbÕe÷DÏø±\≈£î nqT>∑TD+>± HêDýÓTqÆ ÁbÕ<∏$ä Tø£
$<ä´ n+<äTu≤≥T˝À ñ+&˚˝≤ #·÷&É&É+—
ôV≤#Y) ÁbÕ<∏ä$Tø£ $<ä´≈£î bÕsƒ¡´ Á|üD≤[ø£qT, ø√s¡T‡\qT düø±\+˝À dæbòÕs¡düT #˚j·T≥+—
◊) {°#·s¡¢≈£î •ø£åD≤ kÂø£s¡´+ ø£*Œ+#·≥+.
kÕúìø£ Á|üuÛÑT‘·« u≤<Ûä´‘·\T :
9. Á|ü‹ kÕúìø£ Á|üuÛÑT‘·«+`
m) u≤\\+<ä]ø° ñ∫‘·, ìs¡“+<Ûä ÁbÕ<∏ä$Tø£ $<ä´qT n+<äCÒdüTÔ+~—
nsTT‘˚, me¬s’Hê ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T ˝Ò<ë dü+s¡ø£å≈£î\T ‘·eT _&É¶qT dü+ã+~Û‘· Á|üuÛÑT‘·«+
˝Ò<ë kÕúìø£ Á|üuÛÑT‘·«+ kÕú|æ+∫, <ëì j·÷»e÷q´+ ˝Ò<ë ìj·T+Á‘·D˝À ˝Òì ã&ç˝À
ø±ì, Á|ü‘·´ø£å+>± >±˙ |üs√ø£å+>± >±˙ ô|<ä›yÓTT‘·Ô+˝À ì<ÛäT\T n+~+#·ì ã&ç˝À
ø±ì, #˚]Œ+∫q≥¢sTT‘˚ n≥Te+{Ï ã&ç˝À ‘·eT _&É≈¶ î£ ÁbÕ<∏$ä Tø£ $<ä´ #Ó|Œæ +∫q+<äT≈£î
ô|{Ïºq Ks¡TÃqT ‹]– #Ó*¢+#·eTì n&çπ> Vü≤≈£îÿ ñ+&É<äT.
_) ôdø£Hå `é 6˝À ù|s=ÿqï $<Û+ä >± |ü]düsÁ¡ bÕ+‘·+˝À ã&ç n+<äTu≤≥T˝À ñ+&˚˝≤ #·÷&É&+É —
dæ) ã\V”≤qesêZ\≈£î, Á|ü‹≈£L\ |ü]dæ‘ú T· \qT m<äTs=ÿ+≥Tqï ãè+<ë\≈£î #Ó+~q |æ\\¢ T
@$<ÛäyÓTÆq $eø£å‘·≈£î >∑T]ø±≈£î+&Ü, ÁbÕ<∏ä$Tø£ $<ä´qT #˚|ü{Ïº, |üP]Ô#Ój·T´≥+˝À @
ø±s¡D+>± ≈£L&Ü, Ä≥+ø±\T ˝Ò≈£î+&Ü #·÷&É≥+—
&ç) dæbòÕs¡düT #˚dæq $<Ûä+>± ‘·eT |ü]~Û˝À ìedædüTÔqï |ü<ëï\Tπ>fi¯fl ˝À|ü* u≤\\+<ä]
]ø±s¡T¶\qT ìs¡«Væ≤+#·&É+—
11
Ç) Á|ü‹ ˇø£ÿ u≤\T&ÉT ˝Ò<ë u≤*ø£ ã&ç˝À Á|üy˚X¯+ bı+~, Vü‰»s¡T ne⁄‘·÷, ÁbÕ<∏ä$Tø£
$<ä´qT |üP]Ô#˚ùd˝≤ |üs¡ý˚øÏå+#·≥+—
m|ò)t bÕsƒX¡ Ê\ uÛeÑ q+, uÀ<ÛHä êdæã“+~, uÀ<ÛHä ê |ü]ø£sê\‘√ düV‰ü eTÚ*ø£ dü<Tä bÕj·÷\qT
ø£*Œ+#·≥+—
õ) ôdø£åHé`4˝À ù|s=ÿqï $<Ûä+>± Á|ü‘˚´ø£ •ø£åD≤ kÂø£sê´\qT ø£*Œ+#·&É+—
ôV≤#Y) ôw&É÷´˝Ÿ˝À ù|s=ÿqï ìj·Te÷\T, ÁbÕe÷DÏø±\≈£î nqT>∑TD+>± HêDýÓTqÆ ÁbÕ<∏$ä Tø£
$<ä´ n+<äTu≤≥T˝À ñ+&˚˝≤ #·÷&É&É+—
◊) ÁbÕ<∏$ä Tø£ $<ä´≈£î bÕsƒ´¡ Á|üD≤[ø£qT, ø√s¡T‡\qT düø±\+˝À dæbÕò s¡dTü #˚jT· ≥+—
C…) {°#·s¡¢≈£î •ø£åD≤ kÂø£s¡´+ ø£*Œ+#·≥+—
¬ø) e\dü ≈£î≥T+u≤\ |æ\¢\T ã&ç˝À Á|üy˚X¯+ bı+<˚˝≤ #·÷&É≥+—
m˝Ÿ) ‘·eT |ü]~Û˝Àì ã&ÉT\ |üìrs¡TqT |üs¡ý˚øÏå+#·≥+—
m+) $<ë´ ø±´˝…+&ÉsYqT ìs¡ísTT+#·&É+.
‘·*¢<ä+Á&ÉT\T, dü+s¡ø£å≈£î\ u≤<Ûä´‘·\T
10. ‘·eT _&É¶, ˝Ò<ë dü+s¡ø£åD˝À ñqï u≤\T&ÉT/ u≤*ø£qT |ü]düs¡ ÁbÕ+‘·+˝Àì ÁbÕ<∏ä$Tø£
$<ä´˝À #˚]Œ#·+&É+ Á|ü‹ ‘·*¢<ä+Á&ç ˝Ò<ë dü+s¡ø£å≈£îì u≤<Ûä´‘·.
|üPs¡«bÕsƒ¡XÊ\ $<ä´qT dü+ã+~Û‘· Á|üuÛÑT‘·«+ n+~+#ê*
11. eT÷&ÉT dü+e‘·‡sê\≈£î $T+∫q u≤\\qT ÁbÕ<∏ä$Tø£ $<ä´≈£î dü+dæ<äT∆\qT #Ój·T´{≤øÏ,
Äπsfi¯ófl ì+&˚es¡≈£î u≤\\+<ä]ø° XË’X¯e<äX¯ dü+s¡ø£åD, $<ä´ n+~+#·{≤ìøÏ Ç≥Te+{Ï
|æ\¢\≈£î ñ∫‘· |üPs¡« bÕsƒ¡XÊ\ $<ä´qT n+~+#·{≤ìøÏ nedüs¡yÓTÆq @sêŒ≥¢qT dü+ã+~Û‘·
Á|üuÛÑT‘·«+ #Ój·÷´*.
12
n<Ûë´j·T+ ` IV
ã&ÉT\T, {°#·s¡¢ u≤<Ûä´‘·\T
ñ∫‘· ìs¡“+<Ûä $<ä´≈£î ã&ÉT\ u≤<Ûä´‘·, |ü]~Û
12. 1) á #·≥º+ dü+ã+~Û+∫q+‘· es¡≈£î,
m) ôdø£Hå é 2, ø±¢CŸ (n), düuŸ ø±¢CŸ (i)˝À ù|s=ÿqï ã&ÉT\T Á|üyX˚ +¯ Ç∫Ãq u≤\\+<ä]ø°
ñ∫‘·, ìs¡“+<Ûä ÁbÕ<∏ä$Tø£ $<ä´qT n+~+#ê*.
_) ôdø£åHé 2, ø±¢CŸ (n), düuŸ ø±¢CŸ (ii)˝À ù|s=ÿqï ã&ÉT\T ø£˙dü+ 25 XÊ‘êìøÏ
‘·>∑Z≈£î+&Ü Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡+ ìs¡«Vü≤D≈£î nj˚T´ Ks¡TÃ˝À m+‘·XÊ‘·+ ì<ÛäT\qT
yê]¸ø£ msTT&é ˝Ò<ë Á>±+≥T>± bı+<äT‘·THêïjÓ÷ ã&ç˝À #˚s¡TÃ≈£îqï |æ\¢˝À¢
n+‘· XÊ‘·+ eT+~øÏ ñ∫‘· ìs¡“+<Ûä ÁbÕ<∏ä$Tø£ $<ä´qT n+~+#ê*.
dæ) ôdø£åHé`2, ø±¢CŸ (n), düuŸ ø±¢CŸ (ii–)˝À ù|s=ÿqï ã&ÉT\T |ü]düs¡ ÁbÕ+‘ê\≈£î
#Ó+~q ã\V”≤qesêZ\T, Á|ü‹≈£L\ |ü]dæú‘·T\qT m<äTs=ÿ+≥Tqï ãè+<ë\≈£î
#Ó+~q u≤\\≈£î ˇø£≥e ‘·s¡>∑‹˝Àì $<ë´s¡Tú\ dü+K´˝À 25 XÊ‘·+ Ç∫Ã
ÁbÕ<∏ä$Tø£ $<ä´ |üP]Ô#˚ùd+‘·es¡≈£î ñ∫‘·, ìs¡“+<Ûä $<ä´qT n+<äCÒj·÷*.
ôdø£ å H é ` 2, ø±¢ E ( n)˝À ù|s=ÿqï ã&É T \˝À bÕsƒ ¡ X Ê\ |ü P ]Ô $<ä ´ qT
n+<äCÒdüTÔqï≥¢sTT‘˚ ô|’q ù|s=ÿqï (m) qT+∫ (dæ) ø±¢E\˝Àì n+XÊ\T
|üPs¡« bÕsƒ¡XÊ\˝À Á|üy˚XÊìø° e]ÔkÕÔsTT.
2) ôdø£Hå `é 2, ø±¢CŸ (n), düuŸ ø±¢E (iv) ˝À ù|s=ÿqï ã&ÉT\T düuŸ ôdø£Hå é (1), ø±¢CŸ (dæ) ˝À
ù|s=ÿqï $<Û+ä >± ñ∫‘·, ìs¡“+<Ûä $<ä´qT n+<äCdÒ Tü qÔ ï≥ºsTT‘˚ n~ #˚dqæ Ks¡TÃqT ‹]–
bı+<äe#·TÃ. Á|ü‹ u≤\T&ÉT/ u≤*ø£ô|’ sêh+ ô|fÒº Ks¡TÃøÏ ˝Ò<ë yêdüeÔ +>± $<ë´]ú qT+∫
edü÷\T #˚dqæ yÓTT‘êÔìøÏ @~ ‘·≈î£ ÿyÓ‘’ ˚ n~, dæbÕò s¡dTü #˚dqæ |ü<‹∆ä Á|üø±s¡+ ˝Àã&ç
#Ó*+¢ |ü⁄\T #˚kÕÔsT¡ —
nsTT‘˚ ôdø£åHé`2 ø±¢CŸ (n), düuŸø±¢CŸ (i)˝À ù|s=ÿqï ã&ç˝À ˇø£ u≤\T&ÉT/ u≤*ø£ô|’
13
nsTTq Ks¡TÃ≈£î $T+∫ Ç≥Te+{Ï #Ó*¢+|ü⁄\T ñ+&É≈£L&É<äT.
nsTT‘˚, @ ã&ç nsTTq uÛÑ÷$T, uÛÑeq+, |ü]ø£sê\T, Ç‘·s¡ dü<äTbÕj·÷\qT |üP]Ô
ñ∫‘·+>± ø±˙ ˝Ò<ë sêsTTr <Ûäs¡ô|’ ø±˙ bı+~ ñ+&ç ìsê∆]‘· dü+K´˝À |æ\¢\≈£î
ñ∫‘· $<ä´qT n+~+#ê*‡q u≤<Ûä´‘· ø£*– ñ+fÒ Ä u≤<Ûä´‘· e]Ô+#˚es¡≈£î #˚dæq
Ks¡TÃ\≈£î ‹]– #Ó*¢+|ü⁄\T bı+<˚ ns¡Ω‘· ñ+&É<äT.
3) dü+<äsê“¤ìï ã{Ïº dü+ã+~Û‘· Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ ˝Ò<ë kÕúìø£ Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ nedüs¡eTj˚T´
düe÷#êsêìï Á|ü‹ ã&ç n+~+#ê*.
ã&ç˝À Á|üy˚XÊìøÏ m+|æø£ $<Ûëq+, ø±´|æfÒwüHé s¡TdüT+ ñ+&É≈£L&É<äT
13. 1) u≤\T&ÉT/ u≤*ø£qT ã&ç˝ÀøÏ #˚sT¡ Ãø√e{≤ìøÏ ã&ç>±˙ ˝Ò<ë me¬sH’ ê e´øÏ>Ô ±˙ ø±´|æfwÒ Hü é
s¡Tdü+ edü÷\T #Ój·T´≈£L&É<äT, u≤\T&ÉT/u≤*ø£qT ˝Ò<ë yê] ‘·*¢<ä+Á&ÉT\qT ˝Ò<ë
yê] dü+s¡ø£å≈£î\qT m≥Te+{Ï m+|æø£ $<ÛëHêìøÏ >∑T] #Ój·T´≈£L&É<äT.
2) düuŸ ôdø£Hå é (1)˝À ù|s=ÿqï n+XÊ\≈£î $s¡T<ä+∆ >± @ ã&ç nsTTHê, ˝Ò<ë e´øÏÔ nsTTHê`
m) ø±´|æfÒwüHé s¡TdüT+ edü÷\T #˚ùdÔ <ëìøÏ |ü~¬s≥¢ es¡≈£î »]e÷Hê‘√
•øÏå+|üã&Ée#·TÃ.
_) u≤\T&ÉT/ u≤*ø£qT m+|æø£ $<ÛëHêìøÏ >∑T]#˚ùdÔ, yÓTT<ä{ÏkÕ] ‘·|ü⁄Œ≈£î 25,000
s¡÷bÕj·T\T, Ä ‘·s¡Tyê‘· Á|ü‹kÕ] ‘·|ü⁄Œ≈£î 50,000 s¡÷bÕj·T\ »]e÷Hê
$~Û+#·e#·TÃ.
6 Ä|òt 2006 ` ã&ç˝À Á|üy˚XÊìøÏ ej·TdüT‡ <ÛäèMø£s¡D
14. 1) »qq, eTs¡D, $yêVü‰\ qyÓ÷<äT #·≥º+, 1886˝Àì n+XÊ\≈£î nqT>∑TD+>± C≤Ø
#˚dqæ »qq <Ûèä Mø£sD¡ |üÁ‘·+ ˝Ò<ë dæbÕò s¡dTü #˚dqæ Ç‘·s¡ |üÁ‘·+ Ä<Ûës¡+>± ÁbÕ<∏$ä Tø£
$<ä´˝À Á|üy˚XÊìøÏ u≤\T&ÉT/ u≤*ø£ ej·TdüT‡qT ìsê∆]kÕÔs¡T.
2) ej·TdüT‡ ìsê∆s¡D #Ój·T´˝Ò<äqï ø±s¡D+‘√ @ u≤\T&ÉT/ u≤*ø£≈£î ã&ç˝À Á|üy˚XÊìï
‹s¡düÿ]+#·≈£L&É<äT.
14
ã&ç˝À Á|üy˚XÊìï ‹s¡düÿ]+#·≈£L&É<äT
15. 1) $<ë´dü+e‘·‡s¡+ yÓTT<ä\T nsTTq|ü⁄Œ&ÉT ˝Ò<ë dæbÕò s¡dTü #˚dqæ >∑&TÉ e⁄ ô|+∫q ø±\+˝À|ü⁄
u≤\\qT ã&ç˝À #˚s¡TÃø√yê*.
nsTT‘˚, ô|+∫q >∑&ÉTe⁄ ‘·s¡Tyê‘· u≤\T&ÉT/ u≤*ø£ Á|üy˚X¯+ ø√]‘˚ <ëìì
‹s¡düÿ]+#·≈£L&É<äT.
nsTT‘˚, >∑&ÉTe⁄ ‘·s¡Tyê‘· Á|üy˚X¯+ bı+~q u≤\\T dü+ã+~Û‘· Á|üuÛÑT‘·«+ dæbòÕs¡düT
#˚dæq$<Ûä+>± ‘·eT #·<äTe⁄qT |üP]Ô#Ój·÷´*.
n<˚ ‘·s>¡ ‹∑ ˝À eT∞fl ø=qkÕ–+#·&+É , ã&çqT+∫ rdæyj
Ó T· ´&É+ ìùw<Û+ä
16. ã&ç˝À Á|üy˚X¯+ bı+~q u≤\\qT ÁbÕ<∏ä$Tø£ $<ä´ |üP]Ô nj˚Tés¡≈£î @ ‘·s¡>∑‹˝ÀHÓ’Hê
eT∞fl ø=qkÕ–+#·≈£L&É<äT. ã&çqT+∫ rdæyÓj·T´≈£L&É<äT
u≤\\qT XÊØs¡ø£+>± •øÏå+#·≥+, e÷qdæø£+>± y˚~Û+#·≥+ ìùw<Ûä+
17. 1) @ u≤\T&ÉT/ u≤*ø£qT ≈£L&Ü XÊØs¡ø£ •ø£≈å î£ , e÷qdæø£ y˚~+Û |ü⁄\≈£î >∑T]#ÓjT· ´≈£L&É<Tä .
2) ô|’ düuŸ ôdø£åHé (1)˝Àì n+XÊ\≈£î $s¡T<ä∆+>± Á|üe]Ô+∫q yês¡T Ä e´øÏÔøÏ e]Ô+#˚
ñ<√´>∑ ìj·Te÷\ Ä<Ûës¡+>± Áø£eT•ø£åD #·s¡´≈£î >∑Tsö‘ês¡T.
>∑T]Ô+|ü⁄ <ÛäèMø£s¡D |üÁ‘·+ ˝Ò≈£î+&Ü ã&çì ÁbÕs¡+_Û+#·≈£L&É<äT
18. 1) á #·≥º+ neT\T˝ÀøÏ e∫Ãq ‘·s¡Tyê‘· dü+ã+~Û‘· Á|üuÛÑT‘·«+, ˝Ò<ë kÕúìø£ Á|üuÛÑT‘·«+
kÕú|æ+∫, <ëì j·÷»e÷q´+˝À ˝Ò<ë ìj·T+Á‘·D˝À q&ç#˚ ã&ç ‘·|æŒ+∫ dæbòÕs¡düT
#˚dæq$<Ûä+>±, |ü<ä∆‹˝À <äs¡U≤düTÔ #˚düT≈£îì dü+ã+~Û‘· nBÛø£è‘· dü+düúqT+∫ >∑T]Ô+|ü⁄
<ÛäèMø£s¡D |üÁ‘·+ bı+<ä≈£î+&Ü @ Ç‘·s¡ ã&çì kÕú|æ+#·≈£L&É<äT, |üì#Ój·T´≈£L&É<äT.
2) dæbòÕs¡düT #˚dæq$<Ûä+>± ‘·–q $<Ûä+˝À, ìØí‘· >∑&ÉTe⁄˝À ‘·–q |ü<ä∆‘·T\˝À wüs¡‘·T\T
$~Ûdü÷Ô >∑T]Ô+|ü⁄ <ÛäèMø£s¡D |üÁ‘êìï düuŸ ôdø£åHé (1) Á|üø±s¡+ nBÛø£è‘·yÓTÆq dü+düú C≤Ø
#˚düTÔ+~.
nsTT‘˚, ôdø£åHé 19˝À ìπs›•+∫q ìj·Te÷\T, ÁbÕe÷DÏø±\qT |üP]Ô#˚ùdes¡≈£î ã&çøÏ
Ç≥Te+{Ï >∑T]Ô+|ü⁄ C≤Ø #Ój·T´≈£L&É<äT.
15
3) >∑T]Ô+|ü⁄ Çdü÷Ô $~Û+∫q wüs‘¡ T· \qT ñ\¢+|òTæ ùdÔ dü+ã+~Û‘· nBÛøè£ ‘· dü+düú *œ‘·|Pü s¡«ø£
Ä<˚XÊ\ <ë«sê >∑T]Ô+|ü⁄qT ñ|üdü+Vü≤]+#·Tø√e#·TÃ.
nsTT‘˚, >∑T]Ô+|ü⁄ s¡<äT›#˚düTÔqï ã&ç˝À #·<äTe⁄‘·Tqï u≤\\qT @ |ü]düs¡ ÁbÕ+‘· ã&ç˝À
#˚s¡TÃø√yê˝À Ä Ä<˚XÊ\˝À ù|s=ÿHê*.
nsTT‘˚, >∑T]Ô+|ü⁄ s¡<äT› #Ój·TúÀj˚T ã&ç yê<äqqT dæbòÕs¡düT #˚dæq$<Ûä+>±, dæbòÕs¡düT
#˚dæq |ü<ä∆‹˝À $q≈£î+&Ü >∑T]Ô+|ü⁄qT s¡<äT› #Ój·T´≈£L&É<äT.
4) düuŸ ôdø£Hå é (3) øÏ+<ä >∑T]Ô+|ü⁄ s¡<Tä › nsTTq ‘˚BqT+&ç Ä ã&ç |üì#ÓjT· ´≈£L&É<Tä .
5) >∑T]Ô+|ü⁄ <ÛäèMø£s¡D bı+<ä≈£î+&Ü @ e´øÏÔ nsTTHê ã&ç kÕú|æ+∫Hê, q&ç|æHê ˝Ò<ë
>∑T]Ô+|ü⁄ s¡<Tä › nsTTq ‘·sT¡ yê‘· ≈£L&Ü ã&çì q&ç|Hæ ê \ø£å s¡÷bÕj·T\ es¡≈î£ »]e÷Hê
$~Û+#·e#·TÃ. ˇø£y˚fi¯ ñ\¢+|òüTq Ç+ø± ø=qkÕ>∑T‘·Tqï≥¢sTT‘˚ n˝≤+{Ï ø±˝≤ìøÏ
Á|ü‹s√EøÏ |ü~y˚\ s¡÷bÕj·T\ es¡≈£î »]e÷Hê $~Û+#·e#·TÃ.
ã&ÉT\≈£î ìj·Te÷\T, ÁbÕe÷DÏø±\T
19. 1) ôw&É÷´˝Ÿ˝À ù|s=ÿqï ìj·Te÷\T, ÁbÕe÷DÏø±\T |üP]Ô#Ój·T´≈£î+&Ü ôdø£åHé 18 øÏ+<ä
@ ã&çì @sêŒ≥T #Ój·T´≈£L&É<äT. >∑T]Ô+|ü⁄qT Çe«≈£L&É<äT.
2) á #·≥+º @s¡Œ&Éøe£ TT+<˚ kÕú|+æ #·ã&ç, ìs¡«Væ≤+|üã&ÉT‘·Tqï ã&ç ôw&É÷´˝Ÿ˝À ù|s=ÿqï
ìj·Te÷\T, ÁbÕe÷DÏø±\qT |üP]Ô#j Ó T· ´ø£b˛‘˚ #·≥+º neT\T˝ÀøÏ e∫Ãq ‘˚B qT+∫
eT÷&ÉT dü+e‘·‡sê\˝À|ü⁄ á ìj·Te÷\T, ÁbÕe÷DÏø±\qT |üP]Ô#Ój·T´&ÜìøÏ ‘·q
kı+‘· Ks¡TÃ\‘√ #·s¡´\T #˚|ü{≤º*.
3) düuŸ ôdø£åHé (2) øÏ+<ä ù|s=ÿqï >∑&ÉTe⁄˝À|ü\ ìj·Te÷\T, ÁbÕe÷DÏø±\qT ã&ç |üP]Ô
#Ój·T´≥+˝À $|òü\eTsTT‘˚ ôdø£åHé 18, düuŸ ôdø£åHé (3) øÏ+<ä ù|s=ÿqï |ü<ä∆‹˝À, düuŸ
ôdø£åHé (1)˝À ù|s=ÿqï dü+ã+~Û‘· nBÛø£è‘· dü+düú Ä ã&çøÏ C≤Ø #˚dæq >∑T]Ô+|ü⁄qT
s¡<äT› #Ój·÷´*.
4) düuŸ ôdø£åHé (3) Á|üø±s¡+ >∑T]Ô+|ü⁄ s¡<äT› #˚dæq ‘˚B qT+∫ Ä ã&ç |üì #Ój·T´≈£L&É<äT.
5) >∑T]Ô+|ü⁄ s¡<äT› nsTTq ‘·s¡Tyê‘· ≈£L&Ü @ e´øÏÔ nsTTHê ã&çì q&ç|æ‘˚ \ø£ås¡÷bÕj·T\
16
es¡≈£î »]e÷Hê $~Û+#·e#·TÃ. ˇø£y˚fi¯ ñ\¢+|òüTq Ç+ø± ø=qkÕ>∑T‘·Tqï≥¢sTT‘˚
n˝≤+{Ï ø±˝≤ìøÏ Á|ü‹ s√EøÏ |ü~y˚\ s¡÷bÕj·T\ es¡≈£î »]e÷Hê $~Û+#·e#·TÃ.
ôw&É÷´˝Ÿ dües¡D≈£î n~Ûø±s¡+
20. πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ Á|üø£≥q <ë«sê ìj·Te÷\T, ÁbÕe÷DÏø±\˝À+∫ @<Ó’Hê ‘=\–+#·&É+
˝Ò<ë ø=‘·Ô>± #˚s¡Ã≥+ <ë«sê ôw&É÷´˝Ÿì düe]+#·e#·TÃ.
ã&ç j·÷»e÷q´ dü+|òüT+
21. 1) ôdø£åHé`2, ø±¢E (n), düuŸ ø±¢E (iv)˝À ù|s=ÿqï ã&ÉT\qT $TqVü‰sTT+∫ $T–*q
ã&ÉT\˙ï kÕúìø£ Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ mìïø£sTTq Á|üC≤ Á|ü‹ì<ÛäT\‘√, Ä ã&ç˝À #·<äTe⁄‘·Tqï
u≤\\ ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\T ˝Ò<ë dü+s¡ø≈å£ î£ \T, ñbÕ<Ûë´j·TT\‘√ ã&ç j·÷»e÷q´ dü+|ò÷ü ìï
@sêŒ≥T#Ój·÷´*.
nsTT‘˚, Ç≥Te+{Ï dü+|òTü +˝À Hê*Z+≥ ø£˙dü+ eT÷&ÉT e+‘·T\ düuTÑÛ ´\T ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\T,
˝Ò<ë dü+s¡ø£å≈£î\T nsTT ñ+&Ü*.
nsTT‘˚, ã\V”≤q esêZ\T, Á|ü‹≈£L\ |ü]dæú‘·T\qT m<äTs=ÿ+≥Tqï ãè+<ë\ |æ\¢\
‘·*¢<ä+Á&ÉT\T, ˝Ò<ë dü+s¡ø£å≈£î\≈£î <ëe÷cÕ |ü<ä∆‹˝À ÁbÕ‹ì<Ûä´+ ø£*Œ+#ê*.
nsTT‘˚, á dü+|òüT düuÛÑT´\˝À 50 XÊ‘·+ eTVæ≤fi¯\T ñ+&Ü*.
2) ã&ç j·÷»e÷q´dü+|òüT+ á ÁøÏ+~ $<ÛäT\qT ìs¡«]ÔdüTÔ+~.
m) ã&ç |üìrs¡TqT |üs¡ý˚øÏå+#·&É+.
_) ã&ç n_Ûeè~∆ Á|üD≤[ø£qT ‘·j·÷s¡T#˚dæ dæbòÕs¡düT #˚j·T≥+.
dæ) dü+ã+~Û‘· Á|üuÛÑT‘·«+, ˝Ò<ë kÕúìø£ Á|üuÛÑT‘·«+ ˝Ò<ë @ Ç‘·s¡ eqs¡T\ qT+&ç
nsTTHê n+~q ì<ÛäT\ $ìjÓ÷>±ìï |üs¡ý˚øÏå+#·&É+.
&ç) dæbòÕs¡düT #˚dæq Ç‘·s¡ ì<ÛäT\qT ìs¡«]Ô+#·≥+.
ã&ç n_Ûeè~∆ Á|üD≤[ø£
22. ôdø£åHé 21, düuŸ ôdø£åHé (1) Á|üø±s¡+ @s¡Œ&çq Á|ü‹ ã&ç j·÷»e÷q´ dü+|òüT+ dæbòÕs¡düT #˚dæq
$<Ûä+>± ã&ç n_Ûeè~∆ Á|üD≤[ø£qT ‘·j·÷s¡T#Ój·÷´*.
17
2) dü+<äsê“¤ìï ã{Ïº dü+ã+~Û‘· Á|üuTÑÛ ‘·«+ ˝Ò<ë kÕúìø£ Á|üuTÑÛ ‘·«+ s¡÷bı+~+#˚ Á|üD≤[ø£\≈£î
n+~+#˚ Á>±+≥¢≈£î düuŸ ôdø£åHé (1) Á|üø±s¡+ ‘·j·÷s¡T#˚dæq ã&ç n_Ûeè~∆ Á|üD≤[ø£
Ä<Ûës¡+ ne⁄‘·T+~.
{°#·s¡T>± ìj·÷eTø±ìøÏ ns¡Ω‘·\T, ñ<√´>∑ wüs¡‘·T\T, ìã+<Ûäq\T
23. 1) πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ Á|üø£≥q <ë«sê nBÛø£è‘·+ #˚dæq nø£&Ó$Tø˘ dü+düú ìsê∆]+∫q ø£˙dü
ns¡Ω‘·\T ñqï @ e´øÏÔ nsTTHê {°#·s¡T>± ìj·T$T+|üã&É{≤ìøÏ ns¡TΩ\T.
2) {°#s· ¢¡ •ø£Då ˝À ø√s¡T‡\T ˝Ò<ë •ø£Då \T n+~+#˚ dü+dü\ú T ‘·–qìï ˝Òì sêÁcÕº\T >±˙,
düuŸ ôdø£Hå é (1)˝À ìsê∆]+∫q ø£˙dü ns¡Ω‘\· T ñqï {°#s· T¡ ¢ ‘·–q dü+K´˝À n+<äTu≤≥T˝À
˝Òq|ü⁄Œ&ÉT ø±˙ nedüs¡eTqT≈£î+fÒ πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ Á|üø£≥q <ë«sê {°#·s¡T>±
ìj·T$T+|üã&É{≤ìøÏ ø£˙dü ns¡Ω‘\· ≈£î $TqVü‰sTT+|ü⁄\qT Çe«e#·TÃ. Ä Á|üø≥£ q˝À
ù|s=ÿqï ø±˝≤ìøÏ ˝Àã&ç nsTT<˚fifl¯ ≈î£ $T+∫ á $TqVü‰sTT+|ü⁄\T ñ+&Ée⁄.
nsTT‘˚, á #·≥º+ neT\T˝ÀøÏ e#˚Ã ‘˚B Hê{ÏøÏ düuŸ ôdø£åHé (1)˝À ìsê∆]+∫q ø£˙dü
ns¡Ω‘·\T ˝Òì {°#·s¡T nsTT<äT dü+e‘·‡sê\ ˝À|ü⁄ ø£˙dü ns¡Ω‘·\qT bı+<ë*.
3) {°#·s¡¢≈£î #Ó*¢+#ê*‡q J‘·, uÛÑ‘ê´\T yê] ñ<√´>∑ wüs¡‘·T\T, ìã+<Ûäq\T dæbòÕs¡düT
#˚dæq $<Ûä+>± ñ+{≤sTT.
{°#·s¡¢ $<ÛäT\T, düeTdü´\ |ü]cÕÿs¡+
24. 1. ôdø£åHé 23 düuŸ ôdø£åHé (1) Á|üø±s¡+ ìj·T$T‘·T˝…’q {°#·s¡T¢ á øÏ+<ä ù|s=ÿqï $<ÛäT\qT
ìs¡«]Ô+#ê*.
m) ã&çøÏ Vü‰»s¡T ø±e≥+˝À düeTj·÷ìï, Áø£eTã<ä∆‘·˙ bÕ{Ï+#ê*.
_) ôdø£åHé 29 düuŸ ôdø£åHé (2) ˝Àì n+XÊ\ Á|üø±s¡+ bÕsƒê´+XÊ\qT #˚|ü{Ïº, |üP]Ô
#Ój·÷´*.
dæ) ìsê∆]‘· düeTj·T+˝À|ü⁄ bÕsƒê´+XÊ\ìï+{Ï˙ |üP]Ô #Ój·÷´*.
&ç) Á|ü‹ u≤\T&ÉT/ u≤*ø£ H˚s¡TÃ≈£îH˚ kÕeTsêú´ìï n+#·Hê y˚dæ, nedüs¡yÓTÆ‘˚ <ëìøÏ
nqT>∑TD+>± n<äq|ü⁄ uÀ<ÛäqqT n+~+#ê*.
Ç) ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\T, dü+s¡ø≈å£ î£ \‘√ Áø£eT+ ‘·|Œü ≈£î+&Ü düe÷y˚XÊ\T ìs¡«Væ≤+∫ u≤\\
18
Vü‰»Ø˝À Áø£eTã<ä‘∆ ,· yês¡T H˚sT¡ Ã≈£îH˚ kÕeTs¡´ú +, H˚sT¡ Ãø√e&É+˝À yê] Á|ü>‹∑ ,
yê]øÏ dü+ã+~Û+∫q Ç‘·s¡ düe÷#êsêìï |ü+#·Tø√yê*.
m|òt) dü÷∫+∫q Ç‘·s¡ $<ÛäT\qT ìs¡«]Ô+#·≥+.
2. düuŸ ôdø£åHé (1) ˝À ù|s=ÿqï $<ÛäT\qT ìs¡«]Ô+#·≥+˝À {°#·s¡T $|òü\eTsTT‘˚ yê]øÏ
e]Ô+#˚ ñ<√´>∑ ìã+<Ûäq\ Á|üø±s¡+ Áø£eT•ø£åD #·s¡´≈£î >∑Tsö‘ês¡T.
nsTT‘˚, Ç≥Te+{Ï Áø£eT•ø£åD #·s¡´ rdüT≈£îH˚ eTT+<äT Ä {°#·s¡T ‘·q yê<äq
$ì|æ+#·{≤ìøÏ Hê´j·TyÓTÆq neø±XÊìï Çyê«*.
3. {°#·s¡¢≈£î ñ+&˚ @ düeTdü´\HÓ’Hê dü÷∫+∫q |ü<ä∆‹˝À |ü]wüÿ]kÕÔs¡T.
$<ë´]ú ` {°#·s¡¢ ìwüŒ‹Ô
25. 1) #·≥+º neT\T˝ÀøÏ e∫Ãq Äs¡THÓ\\ ˝À|ü⁄ ôw&É÷´˝Ÿ˝À ìsê∆]+∫q $<ë´s¡T\ú T ` {°#s· ¢¡
ìwüŒ‹Ô Á|ü‹ ã&ç˝Àq÷ ñ+&˚˝≤ dü+ã+~Û‘· Á|üuTÑÛ ‘·«+ ˝Ò<ë kÕúìø£ Á|üuTÑÛ ‘·«+ #·÷&Ü*.
2) düuŸ ôdø£Hå é (1)˝À ù|s=ÿqï $<ë´]ú ` {°#s· ¢¡ ìwüŒ‹Ô ñ+&˚˝≤ #·÷&É{≤ìøÏ ˇø£ ã&ç˝À
b˛dæ+º >¥ Ç∫Ãq {°#s· T¡ qT ôdø£Hå é 27˝À ù|s=ÿqï n+XÊ\≈£î $TqVü‰sTT+∫ Ç‘·s¡ ã&ç˝À
ø±˙, ø±sê´\j·T+˝À ø±˙ |üì #˚sTT+#·≈L£ &É<Tä . $<˚´‘·s¡ |üqT\ MT<ä |ü+|æ+#·>÷∑ &É<Tä .
{°#·s¡¢ U≤∞\qT uÛÑØÔ #˚j·T≥+
26. dü+ã+~Û‘· Á|üuTÑÛ ‘·«+ ˝Ò<ë kÕúìø£ Á|üuTÑÛ ‘·«+ kÕú|+æ ∫, <ëì j·÷»e÷q´+ ˝Ò<ë ìj·T+Á‘·D˝À
ñqï ã&ÉT\˝À ˝Ò<ë Á|ü‘´· ø£+å >±, |üs√ø£+å >± >∑D˙j·TyÓTqÆ ì<ÛTä \qT düeT≈£Lsπ Ã ã&ÉT\˝À
ÄyÓ÷<ä+ bı+~q yÓTT‘·+Ô {°#s· ¢¡ dü+K´˝À U≤∞\ dü+K´ |ü~ XÊ‘êìøÏ $T+#·≈î£ +&Ü #·÷&Ü*.
$<˚´‘·s¡ |üqT\≈£î {°#·s¡¢qT |ü+|ü≥+ô|’ ìùw<Ûä+
27. |ü~ dü+e‘·‡sê\øÏ ˇø£kÕ] »]π> »HêuÛ≤ >∑Dq, yÓ’|üØ‘ê´\˝À düVü‰j·T $<ÛäT\T, ˝Ò<ë
bÕs¡y¢ TÓ +≥T, sêh XÊdüqdüu,ÑÛ kÕúìø£ Á|üuTÑÛ ‘ê«\≈£î »]π> mìïø£\≈£î dü+ã+~Û+∫q $<ÛTä \qT
$TqVü‰sTT+∫ {°#·s¡¢qT @ Ç‘·s¡ $<˚´‘·s¡ |üqT\≈£î |ü+|ü≈£L&É<äT.
{°#·s¡¢ Áô|’y˚{Ÿ ≥÷´wüq¢ô|’ ìùw<Ûä+
28. @ {°#·s¡T ≈£L&Ü Áô|’y˚≥T ≥÷´wüq¢qT, Áô|’y˚≥T uÀ<ÛäHê |üqT\qT #˚|ü≥º>∑÷&É<äT.
19
n<Ûë´j·T+ ` V
bÕsƒ´¡ |Á Dü ≤[ø£, bÁ Õ<∏$ä Tø£ $<ä´qT |üP]Ô #ÓjT· ´≥+
bÕsƒ¡´ Á|üD≤[ø£, eT÷˝≤´+ø£q $<Ûëq+
29. 1) dü+ã+~Û‘· Á|üuÛÑT‘·«+ Á|üø£≥q <ë«sê nBÛø£è‘·+ #˚dæq nø£&Ó$Tø˘ dü+düú ÁbÕ<∏ä$Tø£
$<ä´≈£î, bÕsƒ¡´ Á|üD≤[ø£, eT÷˝≤´+ø£q $<ÛëHêìï ìsê∆]düTÔ+~.
2) düuŸ ôdø£Hå é (1) Á|üø±s¡+ bÕsƒ´¡ Á|üD≤[ø£qT, eT÷˝≤´+ø£q $<ÛëHêìï ìsê∆]+#˚≥|ü⁄Œ&ÉT,
nBÛø£è‘· nø£&Ó$Tø˘ dü+düú á ÁøÏ+~ n+XÊ\qT |ü]>∑Dq˝ÀøÏ rdüT≈£î+≥T+~.
m) sêC≤´+>∑+˝À bı+<äT|ü]∫q $\Te\≈£î nqT>∑TD+>± ñ+&Ü*.
_) u≤\\ düs¡«‘√eTTU≤_Ûeè~∆ »s¡>±*.
dæ) u≤\\ C≤„q+, kÕeTsêú´\T, HÓ’|ü⁄D≤´\qT ô|+bı+~+#·Tø√yê*.
&ç) u≤\\ |üP]Ô kÕeTs¡ú´+ y˚Ts¡≈£î XÊØs¡ø£, e÷qdæø£ X¯≈£îÔ\T n_Ûeè~∆ #Ó+<ë*.
Ç) |æ\\¢ qT øπ +Á<ä+>± #˚dTü ≈£îì yê]øÏ nqTyÓq’ $<ÛëHê˝À¢ ø±s¡´Áø£e÷\T, |ü]XÀ<Ûqä ,
ø£qT>=q≥+ <ë«sê H˚s¡TÃø√yê*.
m|ò)t Ä#·s¡D≈£î kÕ<ÛäýÓTÆq+‘·es¡≈£î uÀ<ÛäHê e÷<ÛäéT+ u≤\\ e÷‘·èuÛ≤wü>±
ñ+≥T+~.
õ) uÛj Ñ T· +, Ä+<√fi¯q e+{Ï yê{ÏqT+∫ u≤\\qT $eTTø£+Ô #˚dæ yês¡T ‘·eT uÛ≤yê\qT
ùd«#·Ã¤>± e´ø°Ôø£]+#·≥+˝À düVü‰j·T|ü&Ü*.
ôV≤#Y) C≤„Hêìï u≤\\T ns¡ú+ #˚düT≈£îqï $<Ûëq+, <ëìì nq«sTT+#˚ kÕeTsêú´\ô|’
ìs¡+‘·s¡ düeTÁ>∑ eT÷˝≤´+ø£q+ #Ój·÷´*.
|üØø£å, ÁbÕ<∏ä$Tø£ $<ä´ |üP]Ô nsTTq≥T¢ <ÛäèMø£s¡D |üÁ‘·+
30. 1) ÁbÕ<∏$ä Tø£ $<ä´ |üP]Ô nj˚Tés¡≈î£ u≤\\T m≥Te+{Ï uÀs¡T¶ |üØø£≈å î£ Vü‰»s¡T ø±e\dæq
nedüs¡+ ˝Ò<äT.
2) u≤\T&ÉT ˝Ò<ë u≤*ø£ ÁbÕ<∏ä$Tø£ $<ä´ |üP]Ô #˚dæq ‘·s¡Tyê‘· dü÷∫+∫q Á|üø±s¡+
yê]øÏ ‘·–q $<Ûëq+, |ü<ä∆‹˝À <ÛäèMø£s¡D |üÁ‘·+ C≤Ø #˚kÕÔs¡T.
20
n<Ûë´j·T+ ` VI
u≤\\ Vü≤≈£îÿ\ dü+s¡øDå£
u≤\\ $<ë´ Vü≤≈£îÿ dü+s¡ø£åD
31. 1) u≤\\ Vü≤≈£îÿ\ dü+s¡ø£åD ø£MTwüq¢ #·≥º+, 2005˝Àì ôdø£åHé 3 øÏ+<ä @s¡Œ&çq u≤\\
Vü≤≈£îÿ\ dü+s¡ø£åD C≤rj·T ø£MTwüHé ˝Ò<ë dü+<äsê“¤ìï ã{Ïº ôdø£åHé 17 øÏ+<ä @s¡Œ&çq
u≤\\ Vü≤≈£îÿ\ dü+s¡øD å£ sêh ø£MTwüHé Ä #·≥+º ˝À øπ {≤sTT+∫q $<ÛTä \≈£î n<äq+>±
á ~>∑Te ù|s=ÿqï $<ÛäT\T ≈£L&Ü ìs¡«]ÔkÕÔsTT.
m) á #·≥º+ øÏ+<ä ˝Ò<ë <ëìøÏ nqT>∑TD+>± Ç∫Ãq Vü≤≈£îÿ\qT |ü]o*+∫,
yê{Ïì ø±bÕ&˚ @sêŒ≥¢qT düMTøÏ+å ∫, Ç$ düeTs¡eú +‘·+>± neT\T nj˚T´+<äT≈£î
#·s¡´\qT dæbòÕs¡düT #Ój·T´≥+.
_) ñ∫‘·, ìs¡“+<Ûä $<ä´≈£î u≤\\≈£îqï Vü≤≈£îÿô|’ e∫Ãq |òsæ ê´<äT\ô|’ $#ês¡D »s¡|≥ü +.
dæ) ô|’q ù|s=ÿqï u≤\\ Vü≤≈£îÿ\ düss¡ø£åD ø£MTwüq¢ #·≥º+˝Àì ôdø£åqT¢ 15, 24\≈£î
nqT>∑TD+>± nedüs¡yÓTÆq #·s¡´\T rdüTø√e≥+.
2) ô|’q ù|s=ÿqï düuŸ ôdø£åHé (1) ø±¢E (dæ) øÏ+<ä ñ∫‘·, ìs¡“+<Ûä $<ä´≈£î u≤\\≈£îqï
Vü≤≈£îÿ≈£î dü+ã+~Û+∫ @ n+X¯+˝ÀHÓH’ ê $#ês¡D »s¡T|ü⁄‘·Tqï|ü⁄Œ&ÉT Äj·÷ ø£MTwüq≈¢ î£
u≤\\ Vü≤≈£îÿ\ dü+s¡ø£åD ø£MTwüq¢ #·≥º+˝Àì ôdø£åqT¢ 14, 24\ Á|üø±s¡+ yê]øÏ
Ç∫Ãq n~Ûø±sê\T Çø£ÿ&É ≈£L&Ü e]ÔkÕÔsTT.
3) @<ÓH’ ê sêh+˝À u≤\\ Vü≤≈£îÿ\ dü+s¡øD å£ ≈£î sêh ø£MTwüHqé T @sêŒ≥T#˚dæ ñ+&Éøb£ ˛‘˚
ô|’q ù|s=ÿqï düuŸ ôdø£åHé (1) ˝Àì (m) qT+∫ (dæ) ø±¢E\˝À ù|s=ÿqï $<ÛäT\qT
ìs¡«]Ô+#·{≤ìøÏ dü÷∫+∫q ìã+<Ûäq\T, wüs¡‘·T\≈£î ˝Àã&ç dü÷∫+∫q $<Ûä+>±
|üì#Ój·T´{≤ìøÏ ˇø£ n<∏ë]{°ì dü+ã+~Û‘· Á|üuÛÑT‘·«+ @sêŒ≥T#˚j·Te#·TÃ.
|òæsê´<äT\ |ü]cÕÿs¡+
32. 1) ôdø£åHé`31˝À ù|s=ÿqï <ëì‘√ dü+ã+<Ûä+ ˝Ò≈£î+&Ü á #·≥º+ øÏ+<ä u≤\\≈£îqï
Vü≤≈£îÿøÏ dü+ã+~Û+∫ @ e´øÏø¬Ô H’ ê @<ÓH’ ê |òsæ ê´<äT ñ+fÒ dü+ã+~Û‘· kÕúìø£ Á|üuTÑÛ ‘ê«ìøÏ
21
*œ‘· |üPs¡«ø£+>± ‘Ó*j·TCÒj·Te#·TÃ.
2) düuŸ ôdø£åHé (1) øÏ+<ä |òæsê´<äT n+<äT≈£îqï ‘·s¡Tyê‘· dü+ã+~Û‘· bÕØº yê<äq\T
$q&ÜìøÏ Hê´j·TyÓTqÆ neø±XÊ\T ø£*Œ+∫q ‘·sT¡ yê‘· kÕ<Û´ä yÓTqÆ +‘· ‘·«s¡>± ìs¡j í T· +
rdüTø√yê*.
3) á$wüjT· +˝À kÕúìø£ Á|üuTÑÛ ‘·« ìs¡j
í T· +‘√ u≤<Û≈ä î£ >∑Ts¬ q’ @ e´øÏÔ nsTTHê dü+<äsê“¤ìï
ã{Ïº u≤\\ Vü≤≈£îÿ\ dü+s¡øDå£ sêh ø£MTwüHøé Ï >±ì, ˝Ò<ë ôdø£Hå `é 31, düuŸ ôdø£Hå é (3)
øÏ+<ä ù|s=ÿqï n<∏ë]{°ø>Ï ±ì n|”Œ\T #˚dTü ø√e#·TÃ.
4) düuŸ ôdø£åHé (3) øÏ+<ä #˚dæq Ç≥Te+{Ï n|”Œ\Tô|’ dü+<äsê“¤ìï ã{Ïº u≤\\ Vü≤≈£îÿ\
dü+s¡ø£åD sêh ø£MTwüHé >±ì ôdø£åHé 31, düuŸ ôdø£åHé (3) øÏ+<ä ù|s=ÿqï n<∏ë]{° >±ì
ôdø£åHé 31, düuŸ ôdø£åHé (1), ø±¢E (m) Á|üø±s¡+ ìs¡íj·T+ #ÓbÕŒ*.
C≤rj·T dü\Vü‰ dü+|òüT+ @sêŒ≥T
33. 1) Á|üø£≥q <ë«sê |ü~ùV≤qT eT+~øÏ $T+#·≈£î+&Ü nedüs¡eTì|æ+∫q+‘· eT+~‘√
C≤rj·T dü\Vü‰ dü+|òü÷ìï @sêŒ≥T#˚dæ, ÁbÕ<∏ä$Tø£ $<ä´, u≤\\ n_Ûeè~∆˝À C≤„q+,
yêdüÔ$ø£ nqTuÛÑe+ ñqï e´≈£îÔ\ qT+∫ düuÛÑT´\qT πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ ìj·T$T+#ê*.
2) C≤rj·T dü\Vü‰ dü+|òüT+ ‘·q $<ÛäT\˝À uÛ≤>∑+>± á #·≥º+˝Àì n+XÊ\qT
düeTs¡úe+‘·+>± neT\T #˚ùd $<ÛëHê\ô|’ πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ dü\Vü‰\T ÇdüTÔ+~.
3) C≤rj·T dü\Vü‰ dü+|òüT+ düuÛÑT´\ ìj·÷eTø£|ü⁄ wüs¡‘·T\T, ìã+<Ûäq\T, yê]øÏ e]Ô+#˚
uÛÑ‘ê´\T dü÷∫+∫q <ëìøÏ nqT>∑TD+>± ñ+&Ée#·TÃ.
sêh dü\Vü‰ dü+|òüT+ @sêŒ≥T
34. 1) Á|üø£≥q <ë«sê |ü~ùV≤qT eT+~øÏ $T+#·≈£î+&Ü nedüs¡eTì|æ+∫q+‘· eT+~‘√
sêh dü\Vü‰ dü+|òü÷ìï @sêŒ≥T#˚dæ, ÁbÕ<∏ä$Tø£ $<ä´, u≤\\ n_Ûeè~∆˝À C≤„q+,
yêdüÔ$ø£ nqTuÛÑe+ ñqï e´≈£îÔ\qT düuÛÑT´\T>± sêh Á|üuÛÑT‘·«+ ìj·T$T+#ê*.
2) sêh dü\Vü‰ dü+|òTü + ‘·q $<ÛTä \˝À uÛ≤>∑+>± á #·≥+º ˝Àì n+XÊ\qT düeTs¡eú +‘·+>±
neT\T#˚ùd $<ÛëHê\ô|’ sêh Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ dü\Vü‰\T ÇdüTÔ+~.
3) sêh dü\Vü‰ dü+|òüT+ düuÛÑT´\ ìj·÷eTø£+ wüs¡‘·T\T, ìã+<Ûäq\T, yê]øÏ e]Ô+#˚
uÛÑ‘ê´\T dü÷∫+∫q <ëìøÏ nqT>∑TD+>± ñ+&Ée#·TÃ.
22
n<Ûë´j·T+ ` VII
$$<Ûä n+XÊ\T
Ä<˚XÊ\T C≤Ø#˚ùd n~Ûø±sê\T
35. 1) á #·≥º+˝Àì n+XÊ\qT neT\T#Ój·T´≥+ ø√dü+ ‘·–q dü+<äsê“¤ìï ã{Ïº dü+ã+~Û‘·
Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ ˝Ò<ë kÕúìø£ Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ e÷s¡Z<äs¡Ùø£ dü÷Á‘ê\qT ø±˙, Ä<˚XÊ\qT ø±˙
πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ C≤Ø#˚j·Te#·TÃ.
2) á #·≥º+˝Àì n+XÊ\qT neT\T#Ój·T´≥+ ø√dü+ ‘·–q dü+<äsê“¤ìï ã{Ïº kÕúìø£
Á|üuTÑÛ ‘ê«ìøÏ ˝Ò<ë ã&ç j·÷Ce÷q´ dü+|ò÷ü ìøÏ e÷s¡<Z sä Ù¡ ø£ dü÷Á‘ê\qT ø±˙, Ä<˚XÊ\qT
ø±˙ dü+ã+~Û‘· Á|üuÛÑT‘·«+ C≤Ø#Ój·Té#·TÃ.
3) á #·≥º+˝Àì n+XÊ\qT neT\T#Ój·T´≥+ ø√dü+ ‘·–q≥T¢>± ã&ç j·÷»e÷q´
dü+|òü÷ìøÏ e÷s¡Z<äs¡Ùø£ dü÷Á‘ê\qT ø±˙, Ä<˚XÊ\qT ø±˙ kÕúìø£ Á|üuÛÑT‘·«+ C≤Ø
#Ój·Té#·TÃ.
ÁbÕdæ≈£L´wüHéøÏ eTT+<ädüTÔ nqTeT‹
36. ôdø£åHé 13 düuŸ ôdø£åHé (2) øÏ+<ä, ôdø£åHé 18, düuŸ ôdø£åHé (5) øÏ+<ä, ôdø£åHé 19, düuŸ ôdø£åHé
(5) øÏ+<ä •øå±s¡ΩyÓTÆq H˚sê\≈£î dü+ã+~Û‘· Á|üuÛÑT‘·«+ Á|üø£≥q <ë«sê nBÛø£è‘·+ #˚dæq
n~Ûø±] ÄyÓ÷<ä+ bı+~q ‘·s¡Tyê‘˚ ÁbÕdæ≈£L´wüHé #˚|ü{≤º*.
dü<äT<˚›X¯+‘√ #˚|ü{Ïºq #·s¡´\≈£î s¡ø£åD
37. á #·≥º+ ˝Ò<ë ‘·<äqT>∑TD+>± #˚dæq ìj·Te÷\T, Ä<˚XÊ\ neT\T˝À dü<äT<˚›X¯+‘√
#˚|ü{Ïºq #·s¡´\≈£î πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+, sêh Á|üuÛÑT‘·«+, u≤\\ Vü≤≈£îÿ\ dü+s¡ø£åD≈£î C≤rj·T
ø£MTwüHé, u≤\\ Vü≤≈£îÿ\ dü+s¡ø£åD≈£î sêh ø£MTwüHé, kÕúìø£ Á|üuÛÑT‘·«+, ã&ç j·÷»e÷q´
dü+|òüT+, ˝Ò<ë @ e´øÏÔô|’Hê ≈£L&Ü <ëyê ˝Ò<ë #·≥º|üs¡ Ábıd”&ç+>¥ #˚|ü≥º&ÜìøÏ ˝Ò<äT.
ìj·Te÷\T s¡÷bı+~+#·{≤ìøÏ dü+ã+~Û‘· Á|üuÛÑT‘·« n~Ûø±sê\T
38. 1) á #·≥+º ˝Àì, n+XÊ\qT neT\T #ÓjT· ´{≤ìøÏ dü+ã+~Û‘· Á|üuTÑÛ ‘·«+ Á|üø≥
£ q <ë«sê
23
ìj·Te÷\T s¡÷bı+~+#·e#·TÃ.
2) Ç+‘·≈î£ eTT+<äT ù|s=ÿqï n~Ûø±sê\≈£î uÛ+Ñ >∑+ ø£\>∑≈î£ +&Ü á øÏ+~yê{ÏøÏ ìj·Te÷\T
s¡÷bı+~+#ê*.
m) ôdø£åHé 4˝Àì yÓTT<ä{Ï n+X¯+ Á|üø±s¡+ Á|ü‘˚´ø£ •ø£åD Ç#˚Ã $<Ûëq+, <ëìøÏ
ìsê∆]+∫q >∑&ÉTe⁄—
_) ôdø£åHé 6 øÏ+<ä |ü]düs¡ ÁbÕ+‘· ã&çì @sêŒ≥T#Ój·T´{≤ìøÏ ìπs›•+∫q >∑&ÉTe⁄—
dæ) ôdø£åHé 9 øÏ+<ä ø±¢E (á) Á|üø±s¡+ |ü<ëï\T>∑T dü+e‘·‡sê\ es¡≈£î u≤\\≈£î
dü+ã+~Û+∫ ]ø±s¡T¶\T ìs¡«Væ≤+#·e\dæq $<Ûëq+.
&ç) ôdø£åHé 12, düuŸ ôdø£åHé (2) øÏ+<ä Ks¡TÃ˝À ‹]– #Ó*¢+#˚ yÓTT‘·Ô+, Ä $<Ûëq+—
Ç) ôdø£åHé 14, düuŸ ôdø£åHé (1) øÏ+<ä u≤\T&ÉT/ u≤*ø£ ej·TdüTqT ìsê∆]+#·{≤ìøÏ
Ç‘·s¡ |üÁ‘·+—
m|ò)t ã&ç˝À Á|üy˚X¯+ Çe«{≤ìøÏ ôdø£åHé 15 øÏ+<ä ô|+∫q >∑&ÉTe⁄ |ü]~Û, Ä s¡ø£+>±
Á|üy˚X¯+ bı+~q|ü⁄Œ&ÉT #·<äTe⁄qT |üP]Ô#˚ùd $<Ûëq+—
õ) ôdø£Hå é 18, düuŸ (1) Á|üø±s¡+ >∑T]Ô+|ü⁄ <Ûèä Mø£sD¡ |üÁ‘·+ ø√dü+ <äsU¡ ≤düTÔ #˚dTü ≈£îH˚
$<Ûëq+, |ü<ä∆‹, n{Ïº <äs¡U≤düTÔqT rdüT≈£îH˚ n<∏ë]{°—
ôV≤#Y) ôdø£åHé 18, düuŸ ôdø£åHé (2) Á|üø±s¡+ >∑T]Ô+|ü⁄ <ÛäèMø£s¡D |üÁ‘êìï C≤Ø #˚ùd
$<Ûëq+, |ü<ä∆‹, wüs¡‘·T\T, ø±\|ü]$T‹—
◊) ôdø£Hå é 18, düuŸ ôdø£Hå é (3) Á|üø±s¡+ ‘·eT yê<äqqT $ì|æ+#·{≤ìøÏ neø±X¯$T#˚Ã
$<Ûëq+—
C…) ôdø£åHé 21, düuŸ ôdø£åHé (2), ø±¢E (&ç) Á|üø±s¡+ ã&ç j·÷»e÷q´ dü+|òüT+
ìs¡«]Ô+#ê*‡q Ç‘·s¡ $<ÛäT\T—
¬ø) ôdø£Hå é 22, düuŸ ôdø£Hå é (3) Á|üø±s¡+ ã&ç n_Ûeè~∆ Á|üD≤[ø£ ‘·j÷· s¡T#˚ùd $<Ûëq+—
m˝Ÿ) ôdø£Hå é 23, düuŸ ôdø£Hå é (3) Á|üø±s¡+ {°#s· ¢¡ ñ<√´>∑ ìã+<Ûqä \T, wüs‘¡ T· \T, yê]øÏ
#Ó*¢+#ê*‡q J‘·uÛÑ‘ê´\T—
24
m+) ôdø£Hå é 24, düuŸ ôdø£Hå é (1), ø±¢E (m|ò)t Á|üø±s¡+ {°#s· T¡ ¢ ìs¡«]Ô+#ê*‡q $<ÛTä \T—
mHé) ôdø£åHé 24, düuŸ ôdø£åHé (3) Á|üø±s¡+ {°#·s¡¢ |òæsê´<äT\qT |ü]wüÿ]+#ê*‡q
$<Ûëq+—
z) ôdø£åHé 30, düuŸ ôdø£åHé (2) Á|üø±s¡+ ÁbÕ<∏ä$Tø£ $<ä´qT |üP]Ô#˚dæq |æeTà≥
<ÛäèMø£s¡D|üÁ‘êìï C≤Ø#˚ùd $<ÛëqeTT, |ü<ä∆‹—
|æ) ôdø£åHé 31, düuŸ ôdø£åHé (2) Á|üø±s¡+ @sêŒ≥T#Ój·Té\dæq n<∏ë]{° n~ @s¡Œ&˚
$<Ûëq+, <ëì wüs¡‘·T\T, ìã+<Ûäq\T—
≈£L´) ôdø£Hå é 33, düuŸ ôdø£Hå é (3) Á|üø±s¡+ C≤rj·T dü\Vü‰ dü+|òTü düuTÑÛ ´\ ìj·÷eTø£+,
yê] wüs¡‘·T\T, ìã+<Ûäq\T, yê]øÏ #Ó*¢+#ê*‡q uÛÑ‘ê´\T—
ÄsY) ôdø£åHé 34, düuŸ ôdø£åHé (3) Á|üø±s¡+ sêh dü\Vü‰ dü+|òüT+ düuÛÑT´\ ìj·÷eTø£+,
wüs¡‘·T\T, ìã+<Ûäq\T yê]øÏ #Ó*¢+#ê*‡q uÛÑ‘ê´\T.
3) á #·≥º+˝Àì πø+Á<äÁ|üuÛÑT‘·«+ #˚dæq Á|ü‹ ìj·Te÷ìï, ôdø£åHé 20, 23\ Á|üø±s¡+
C≤Ø #˚dæq Á|üø£≥q\qT n$ s¡÷bı+~+∫q yÓ+≥H˚ bÕs¡¢yÓT+≥T ñuÛÑj·TdüuÛÑ\T
düe÷y˚X+¯ ˝À ñqï|ü⁄Œ&ÉT Á|üyX˚ ô¯ |{Ïº 30 s√E\bÕ≥T ñ+#ê*. Ç+<äT≈£î nedüsy¡ TÓ ‘Æ ˚
ˇø£ düe÷y˚X¯+˝À >±˙ ˝Ò<ë <ëì ‘·sê«‘· yÓ+≥H˚ »]π> ¬s+&ÉT n+‘·≈£î$T+∫
dü e ÷y˚ X Ê\˝À >±˙ ñ+#ê*. ìj· T e÷\T, Á|ü ø £ ≥ q\˝À e÷s¡ T Œ\T #˚ d æ
ÄyÓ÷~+#·{≤ìøÏ >±˙, ˝Ò<ë n$ #Ój·T´≈£L&É<äì >±˙ ñuÛÑj·TdüuÛÑ\T n+^ø£]+∫q
‘·s¡Tyê‘· e÷Á‘·y˚T n$ dü+<äsê“¤ìï ã{Ïº e÷s¡TŒ\‘√ neT\T˝ÀøÏ ekÕÔsTT, ˝Ò<ë
neT\T\˝ÀøÏ sêe⁄. nsTT‘˚ á #·≥º+ øÏ+<ä n+‘·≈£îeTT+<˚ #˚dæq ìj·Te÷\T,
Á|ü ø £ ≥ q\≈£ î Ç|ü Œ {Ï ìj· T e÷\T, Á|ü ø £ ≥ q\˝À e÷s¡ T Œ\T ˝Ò < ë ndü \ T
neT\T|üs¡#·ø£b˛e≥+ nqï$ nes√<Ûä+>± ñ+&Ée⁄.
4) á #·≥º+ Á|üø±s¡+ sêhÁ|üuÛÑT‘·«+ #˚ùd Á|ü‹ ìj·Te÷ìï, Á|üø£≥q˙ <ëìì
s¡÷bı+~+∫q yÓ+≥H˚ sêh düuÛÑ\ eTT+<äT ñ+#ê*.
25
ôw&É÷´\T
(#·÷&É+&ç ôdø£qå T¢ 19, 25)
ã&çøÏ ìj·Te÷\T, ÁbÕe÷DÏø±\T
øÁ .£ dü+. n+X¯+ ìj·Te÷\T, ÁbÕe÷DÏø±\T
1 {°#·s¡¢ dü+K´ #˚s¡T≈£îqï |æ\¢\ dü+K´ {°#·s¡¢ dü+K´
n) 1 qT+∫ 5e 60 es¡≈£î ` Ç<ä›s¡T
‘·s¡>∑‹ es¡≈£î 61 qT+∫ 90 es¡≈£î ` eTT>∑TZs¡T
91 qT+∫ 123 es¡≈£î ` q\T>∑Ts¡T
121 qT+∫ 200 es¡≈£î ` nsTT<äT>∑Ts¡T
150 øÏ $T+∫ ` 5 >∑Ts¡T G ˇø£
ôV≤&ée÷düºsY
200 øÏ $T+∫ ` (Á|ü<ëÛ H√bÕ<Ûë´j·TT\T
ø±≈£î+&Ü)
$<ë´]ú ` {°#·s¡¢
ìwüŒ‹Ô q\uÛ…’ì
$T+#·≈£L&É<äT
Ä) 6 qT+∫ 1) Á|ü‹ ‘·s¡>∑‹øÏ ˇø£ ø£˙dü+ ˇø£ {°#·sY
{°#·s¡T ñ+&ç, øÏ+~ ñ+&Ü*` 8e
n+XÊ\≈£î ≈£L&Ü ‘·s¡>∑‹ es¡≈£î
m) $C≤„qXÊÁdüÔ+, ˝…ø£ÿ\T
_) kÕe÷õø£ XÊÁdüÔ+
dæ) uÛ≤wü\T
2) Á|ü‹ 35 eT+~ $<ë´s¡Tú\≈£î ø£˙dü+ 1 {°#·s¡T,
3) #˚s¡TÃ≈£îqï |æ\¢\ dü+K´ e+<ä≈£î $T+∫ ñqï≥¢sTT‘˚`
26
m) |üP]Ôø±\ Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT\T
_) øÏ+~ n+XÊ\≈£î bÕsYºf…ÆyéT uÀ<Ûä≈£î\T`
n) ∫Á‘·ø£fi¯
Ä) Äs√>∑´+, yê´j·÷eT $<ä´
Ç) eè‹Ô$<ä´
2 uÛÑeq+ nìï ø±˝≤\≈£î nqTyÓ’q uÛÑeq+˝À`
m) Á|ü‹ {°#·s¡T≈£î ø£˙dü+ ˇø£ ‘·s¡>∑‹ >∑~, ø±sê´\j·T+,
>√<ëeTT, Á|ü<ëÛ H√bÕ<Ûë´j·TT\ >∑~.
_) $ø£˝≤+>∑T\ Á|üy˚XÊìøÏ nqTe⁄>± ñ+&Ü*
dæ) Ä&É|æ\¢\≈£î, eT>∑|æ\¢\≈£î yπ̊s«s¡T>± eTs¡T>∑T<=&ÉT¢
&ç) |æ\¢\+<ä]ø° dü]b˛j˚T≥+‘· s¡øÏå‘· eT+∫˙{Ï kÂø£s¡´+
Ç) ã&ç˝À eT<Ûë´Vü≤ï|ü⁄ uÛÀ»q+ e+&É{≤ìøÏ e+≥>∑~
m|òt) Ä≥düú\+
õ) dü]Vü≤<äT› >√&É ˝Ò<ë ø£+#Ó‘√ ã&ç uÛÑeHêìøÏ
uÛÑÁ<ä‘· @sêŒ≥T¢
3 $<ë´dü+e‘·‡s¡+˝À m) 1 qT+∫ 5e ‘·s¡>∑‹ es¡≈£î 200 |üì~Hê\T
ø£˙dü |üì~Hê\T/ _) 6 qT+∫ 8e ‘·s¡>∑‹ es¡≈£î 220 |üì~Hê\T
uÀ<ÛäHê >∑+≥\ dæ) 1 qT+∫ 5e ‘·s¡>∑‹ es¡≈£î ˇø£ $<ë´
dü+K´ dü+e‘·‡s¡+˝À 800 uÀ<ÛäHê >∑+≥\T
&ç) 6 qT+∫ 8e ‘·s¡>∑‹ es¡≈£î ˇø£ $<ë´ dü+e‘·‡s¡+˝À
yÓsTT´ uÀ<ÛäHê>∑+≥\T.
4 {°#·s¡¢≈£î yêsêìøÏ uÀ<ÛäqøÏ ø£˙dü+ 45, ‘·j·÷ØøÏ n<äq|ü⁄ >∑+≥\T
ø£˙dü |üì>∑+≥\T
27
5 uÀ<ÛäHê |ü]ø£sê\T Á|ü‹ ‘·s¡>∑‹øÏ nedüs¡+ y˚Ts¡≈£î n+<äC…j·÷´*
6 Á>∑+<∏ë\j·T+ ~q|üÁ‹ø£, |üÁ‹ø£\T, nìï bÕsƒ¡´$wüj·÷\ô|’
|ü⁄düÔø±\T, ø£<∏ä\ |ü⁄düÔø±\T n+~+#˚
Á>∑+<∏ë\j·T+ Á|ü‹ ã&ç˝À ñ+&Ü*.
7 Ä≥\T, Áø°&É\≈£î Á|ü‹ ‘·s¡>∑‹øÏ nedüs¡+ y˚Ts¡≈£î n+<äC…j·÷´*.
dü+ã+~Û+∫q
kÕeTÁ–
28
u≤\\ ñ∫‘·, ìs¡“+<Ûä $<ë´ Vü≤≈£îÿ
#·≥º+ ìã+<Ûäq\T :
Ä+Á<äÁ|ü<˚XŸ ` 2010
29
30
u≤\\ ñ∫‘·, ìs¡“+<Ûä $<ë´ Vü≤≈£îÿ #·≥º+
ìã+<Ûäq\T : Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ ` 2010
1. ≈£î¢|üÔ+>± ù|s¡T
á ìã+<Ûäq\qT u≤\\ ñ∫‘·, ìs¡“+<Ûä $<ë´ Vü≤≈£îÿ #·≥º+ ìã+<Ûäq\T ` Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ,
2010 nì |æ\TkÕÔs¡T.
2. neT\T
á ìã+<Ûäq\T 01`04`2010 qT+&ç neT\T˝ÀøÏ e#êÃsTT.
3. ìs¡«#·Hê\T
á ìã+<Ûäq\˝À yê&çq |ü<ë\T yê{Ï ìs¡«#·Hê\T :
1) ª#·≥º+µ n+fÒ u≤\\ ñ∫‘·, ìs¡“+<Ûä $<ë´ Vü≤≈£îÿ #·≥º+ ` 2009.
2) n+>∑Héyê&û n+fÒ düeTÁ>∑ •X¯ón_Ûeè~∆ |ü<∏äø£+ øÏ+<ä uÛ≤s¡‘· Á|üuÛÑT‘·«+ yê] Ád”Ô •X¯ó
n_Ûeè~∆ eT+Á‹‘·«XÊK @sêŒ≥T #˚dæq n+>∑Héyê&û πø+Á<ä+.
3) u≤\\T n+fÒ 6`14 dü+e‘·‡sê\ eT<Û´ä ej·TdüT‡ >∑\ u≤\u≤*ø£\+<äsT¡ . ôdô|+º ãsY
1e ‘˚B es¡≈£î 5 dü+e‘·‡sê\T ej·TdüT‡ |üP]Ô#˚düT≈£îqï u≤\u≤*ø£\qT ≈£L&Ü
|ü]>∑Dq˝ÀøÏ rdüT≈£î+{≤s¡T.
4) kÕe÷õø£+>± Á|ü‹≈£L\ |ü]dæú‘·T\˝À ñqï düeT÷Vü‰\≈£î #Ó+~q u≤\\T n+fÒ
ôw&É÷´˝Ÿ¶ ≈£î\+, ôw&É÷´˝Ÿ¶ ‘Ó>∑\ u≤\\T, nHê<∏ä u≤\\T, M~Û u≤\\T, e\dü e∫Ãq
u≤\\T, Á|ü‘´˚ ø£ nedüsê\T ø£\ u≤\\T, ôV≤#Y.◊.$. u≤]q |ü&qç u≤\\T, ôV≤#Y.◊.$.
u≤~Û‘· u≤\\T.
5) ã\V”≤q esêZ\≈£î #Ó+~q u≤\\T n+fÒ _.dæ., yÓTÆHê]{°\T, Ç‘·s¡ ≈£î˝≤\≈£î #Ó+~,
yê]¸ø£ Ä<ëj·T+ 60,000 s¡÷bÕj·T\≈£î $T+#·ì ‘·*¢<ä+Á&ÉT\ |æ\¢\T.
6) ªø£˝…ø£ºsYµ n+fÒ õ˝≤¢˝À bÂs¡, ¬syÓq÷´ bÕ\Hê~Ûø±].
31
7) ªø±s√Œπs≥s¡T¢µ n+fÒ Áπ>≥sY ôV’≤<äsêu≤<é, eTTì‡|ü˝Ÿ ø±s√ŒπswüHé ˝Ò<ë Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ
sêh |ü]~Û˝À ñqï eTTì‡|ü˝Ÿ ø±s√Œπswüq¢˝Àì yês¡T¶\≈£î mqTïø√ã&çq düuÛÑT´\T.
8) ªøöì‡\sYµ n+fÒ q>∑s¡ kÕúìø£ dü+düú˝Àì yês¡T¶≈£î mqTïø√ã&çq düuÛÑT´\T.
9) ªõ˝≤¢µ n+fÒ sêh+˝Àì ¬syÓq÷´ õ˝≤¢.
10) ªõ˝≤¢ $<ë´XÊU≤~Ûø±]µ n+fÒ õ˝≤¢ kÕúsTT˝À m*yÓT+≥Ø $<ä´≈£î dü+ã+~Û+∫q
ø±s¡´Áø£e÷\qT neT\T#˚ùd u≤<Ûä´‘· >∑\ n~Ûø±].
11) ªÇ.dæ.Ç.µ n+fÒ ÁbÕ<∏ä$Tø£ bÕsƒ¡XÊ\\ U≤∞ düú\+˝À ˝Ò<ë Ç‘·s¡ düú˝≤\˝À 3`5
dü+e‘·‡sê\ ej·TdüT‡ >∑\ |æ\¢\≈£î |üPs¡« bÕsƒ¡XÊ\ $<ä´qT n+~+#·&ÜìøÏ
düs¡«•øå±n_Ûj·÷Hé HÓ\ø=*Œq u≤˝≤´s¡+uÛÑ dü+s¡ø£åD πø+Á<ë\T (Early Childhoood
Care Centres).
12) ªm*yÓT+≥Ø bÕsƒ¡XÊ\µ n+fÒ ˇø£{Ï qT+∫ mì$T<√ ‘·s¡>∑‹ es¡≈£î $<ä´q+~+#˚
bÕsƒ¡XÊ\. Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝Àì á ‘·s¡>∑‘·T\T ñqï nìï bÕsƒ¡XÊ\\T n+fÒ ÁbÕ<∏ä$Tø£,
ÁbÕ<∏ä$Tø√qï‘·, ñqï‘· bÕsƒ¡XÊ\\T á ø√e˝ÀøÏ ekÕÔsTT.
13) ªñ∫‘· $<ä´µ n+fÒ |æ\¢\+<ä]ø° ‘·*¢<ä+Á&ÉT\ qT+&ç m˝≤+{Ï Á|ü‘·´ø£å Ks¡TÃ n+fÒ
|ò”E\T/ ø±´|æfÒwüHé |ò”E\T, ˝Ò<ë |üs√ø£å Ks¡TÃ\T n+fÒ ùde\T/ ùdºwüqØ/ edüTÔ
s¡÷ù|D≤ edü÷\T #˚ùd |ò”E\T yÓTT<ä\>∑Tq$ ˝Ò≈£î+&Ü m*yÓT+≥Ø $<ä´qT
n+~+#·&É+. Á|üuÛÑT‘·«+ ìs¡«Væ≤düTÔqï düMT|ü ÁbÕ+‘· bÕsƒ¡XÊ\˝Àì |æ\¢\≈£î bÕsƒ¡´
|ü⁄düÔø±\T, H√≥TãT≈£îÿ\T (düu…®≈£îº≈£î ˇø£ H√≥TãT≈£îÿ #=|ü⁄Œq), Ç‘·s¡ ˝ÒKq kÕeTÁ–,
b˛wüø£ $\Te\‘√ ≈£L&çq eT<Ûë´Vü≤ï uÛÀ»q+, j·T÷ìbòÕ+\qT düeT≈£Ls¡Ã&É+.
14) ªÁ>±eT |ü+#êj·Trµ n+fÒ Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ |ü+#êj·Tr sêCŸ #·≥º+`1994 Á|üø±s¡+
@sêŒ≥T#˚j·Tã&çq~.
15) ªkÕúìø£ dü+düú\Tµ n+fÒ #·≥ºÁ|üø±s¡+ dü+ã+~Û‘· |ü]<ÛäT\˝À ñqï eT+&É\ |ü]wü‘·TÔ/
õ˝≤¢ |ü]wü‘·TÔ/ eTTì‡bÕ*{°/ eTTì‡|ü˝Ÿ ø±s√ŒπswüHé dü+düú\T.
16) ªeT+&É\ $<ë´XÊK~Ûø±]µ n+fÒ ` eT+&É\kÕúsTT˝À m*yÓT+≥Ø $<ä´≈£î dü+ã+~Û+∫q
ø±s¡´Áø£e÷\qT neT\T#˚ùd u≤<Ûä´‘· >∑\ n~Ûø±].
32
17) ªeT+&É\ ]k˛sY‡ |üs‡¡ Héµ (j·T+.ÄsY.|æ.) n+fÒ ˇø£ ø£d¢ sºü ˝Y Àì bÕsƒX¡ Ê\\ $<ë´$wüjT· ø£
ø±s¡´ø£˝≤bÕ\qT düeTq«j·T|ü]#˚ ]k˛sY‡ {°#·sY.
18) ªˇø£ bÕsƒ¡XÊ\ düMT|üÁbÕ+‘· |ü]~Ûµ n+fÒ ÁbÕ<∏ä$Tø£ bÕsƒ¡XÊ\ qT+&ç 1 øÏ.MT.
(düTs¡ø‘åÏ +· >± q&Ée>∑*>π M\Tqï~) <ä÷s¡+, ÁbÕ<∏$ä Tø√qï‘· bÕsƒX¡ Ê\/ ñqï‘· bÕsƒX¡ Ê\
(6 qT+&ç 8 ‘·s¡>∑‘·T\T ñqï) qT+&ç 3 øÏ.MT. <ä÷s¡+˝À ñqï Äyêdü ÁbÕ+‘ê\T.
19) ªã&ç ãj·T{Ï |æ\¢\Tµ n+fÒ m*yÓT+≥Ø #·<äTe⁄ |üP]Ô #˚j·Tìyês¡T (bÕsƒ¡XÊ\˝À
qyÓ÷<äT ø±ìyês¡T ˝Ò<ë m*yÓT+≥Ø $<ä´ |üP]Ô ø±≈£î+&Ü bÕsƒX¡ Ê\ e÷ìy˚dqæ yês¡T).
m*yÓT+≥Ø bÕsƒ¡XÊ\˝À #˚] ˇø£HÓ\ ø£+fÒ m≈£îÿe s√E\T nqT|üdæú‹ nsTTq
|æ\¢\T ≈£L&Ü ã&ç ãj·T{Ï |æ\¢˝Ò.
20) ªÁbÕ<∏ä$Tø£ bÕsƒ¡XÊ\µ n+fÒ ˇø£{À ‘·s¡>∑‹ qT+&ç ◊<√ ‘·s¡>∑‹ es¡≈£î $<ä´qT
n+~+#˚ bÕsƒ¡XÊ\.
21) ªdüs¡Œ+#Yµ n+fÒ Á>±eT |ü+#êsTTrøÏ mqTïø√ã&çq n~ÛH˚‘·.
22) ªdü÷ÿ˝Ÿ e÷´|æ+>¥µ n+fÒ uÛÖ>√[ø£ <ä÷s¡+, kÕe÷õø£ n&É¶+≈£î\qT n~Û>∑$T+#·&ÜìøÏ
bÕsƒ¡XÊ\ ñqï#√≥T ‘Ó*ù| $es¡D≤‘·àø£ qeT÷Hê. Ç+<äT˝À ˇø£ Äyêdü düú\+
qT+&ç Ç‘·s¡ Äyêdü düú˝≤\ eT<Ûä´ <ä÷s¡ e÷Á‹ø£ |ü<ä∆‹qT|üjÓ÷–+∫ bÕsƒ¡XÊ\
ñqï#√≥T, uÛÖ‹ø£ edü‹ kÂø£sê´\T, ñbÕ<Ûë´j·TT\T e+{Ï n+XÊ\‘√ ìπs›•‘·
ìã+<Ûäq\T, Á|üe÷D≤\ Ä<Ûës¡+>± m*yÓT+≥Ø $<ë´kÂø£sê´\ n+<äTu≤≥TqT
n+#·Hêy˚kÕÔs¡T. n+‘˚ø±≈£î+&Ü Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝Àì sêJyé $<ë´$TwüHé (düs¡« •øå±
n_Ûj·÷Hé) nìï bÕsƒ¡XÊ\\ e÷´|æ+>¥ ø√dü+ s¡÷bı+~+∫q uÛÖ>√[ø£ düe÷#ês¡
eédüúqT ≈£L&Ü |ü]>∑Dq˝ÀøÏ rdüT≈£î+{≤s¡T.
23) ªsêh+µ n+fÒ Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ sêh+.
24) ªsêh Á|üuÛÑT‘·«+µ n+fÒ Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ Á|üuÛÑT‘·«+.
25) bÕsƒ¡XÊ\\≈£î dü+ã+~Û+∫ ìsê∆]‘· πø≥–] n+fÒ #·≥º+˝Àì 2e ôdø£åHé ø±¢CŸ (n) ˝À,
düuŸ ø±¢CŸ (iii) ñ<˚X› Ê\ y˚Ts¡≈î£ HÓ\ø=*Œq ôdì’ ø£ bÕsƒX¡ Ê\\T, qy√<äjT· $<ë´\j·÷\T,
πø+ÁBj·T $<ë´\j·÷˝‘√ bÕ≥T ø£dü÷Ôsê“>±+BÛ u≤*ø± $<ë´\j·÷\T (KGBVs),
33
Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ s¬ dæ&ìÓ ¸jT· ˝Ÿ $<ë´dü+dü\ú kıôd{’ ° (APTWREIS) ìs¡«Væ≤düTqÔ ï bÕsƒX¡ Ê\\T,
düMTø£è‘· –]CHê_Ûeè~∆ @C…˙‡\T (ITDAs) ìs¡«Væ≤düTÔqï bÕsƒ¡XÊ\\T, Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ
k˛ŒsYº‡ n<∏ë]{° (SAAP) ìs¡«Væ≤düTÔqï Áø°&Ü bÕsƒ¡XÊ\\T.
26) #·≥º+˝À ù|s=ÿqï ªnø£&É$Tø˘ n<∏ë]{°µ n+fÒ sêh $<ë´|ü]XÀ<Ûäq •ø£åD≤ eT+&É*,
ôV’≤<äsêu≤<é, Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ.
27) ª#·{≤ºìï neT\T#˚ùd n<∏ë]{°µ n+fÒ ø£MTwüqsY &Ó’¬sø£ºsY, bÕsƒ¡XÊ\ $<ä´,
Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ‘√ bÕ≥T sêh ÁbÕC…≈£îº &Ó’¬sø£ºsY, düs¡«•øå± n_Ûj·÷Hé.
28) ªq&Ée>∑*π> <ä÷s¡+µ n+fÒ Äyêdü ÁbÕ+‘·+ qT+&ç bÕsƒ¡XÊ\≈£î |æ\¢\T q&ç#˚ <ä÷s¡+.
29) yês¡T¶ düuTÑÛ ´\T n+fÒ Á>±eT|ü+#êsTTr˝Àì yês¡T\¶ ≈£î mqTïø√ã&çq düuTÑÛ ´\T.
4. ã&ç ãj·T{Ï |æ\¢\ ø√dü+ Á|ü‘˚´ø£ •ø£åD
1) bÕsƒ¡XÊ\ j·÷»e÷q´ ø£$T{°/ kÕúìø£ n<∏ë]{° Á|ü‘˚´ø£ •ø£åD nedüs¡yÓTÆq |æ\¢\qT
>∑T]Ô+#ê*. yê]øÏ •ø£åDqT øÏ+~$<Ûä+>± ìs¡«Væ≤+#ê*.
n) #·≥º+˝À ôdø£åHé 29(1)˝À ù|s=ÿqï nø£&É$Tø˘ n<∏ë]{° ÄyÓ÷~+∫q $<Ûä+>±
Á|ü‘˚´ø£+>± s¡÷bı+~+∫q, ej·TdüT‡≈£î ‘·–q nuÛÑ´düq kÕeTÁ– Ä<Ûës¡+>±
Á|ü‘˚´ø£ •ø£åD ñ+&Ü*.
Ä) düTs¡øÏå‘· ìyêdü kÂø£sê´\‘√ ≈£L&çq >∑<äT\˝À ˝Ò<ë bÕsƒ¡XÊ\ ÁbÕ+‘·+˝À
@s¡Œs¡∫q ‘·s¡>∑‹ >∑<äT\˝À •ø£åD ìs¡«Væ≤+#ê*.
Ç) bÕsƒ¡XÊ\˝À |üì#˚düTÔqï ñbÕ<Ûë´j·TT\T ˝Ò<ë Á|ü‘˚´ø£+>± á •ø£åD ø=s¡πø
ñ<˚›•+#·ã&çq ñbÕ<Ûë´j·TT\‘√ •ø£åDì|æŒ+#ê*.
á) •ø£åD ø±\eé~Û ø£˙dü+ ª3µ HÓ\\T+&Ü*. ø±ì nuÛÑ´düq Á|ü>∑‹ |”]j·÷&çø˘
nôddtyÓT+{Ÿ Ä<Ûës¡+>± á eé~Ûì >∑]wü˜+>± 2 dü+e‘·‡sê\T <ë≥≈£î+&Ü
bı&ç–+#·e#·TÃ.
2) Á|ü‘˚´ø£ •ø£åD ‘·sê«‘· |æ\¢\qT yê] ej·TdüT‡≈£î ‘·–q ‘·s¡>∑‹˝À #˚sêÃ*. M]|ü≥¢
$<ë´$wüjT· ø£+>±, ñ<˚«>∑|sü +¡ >± ‘·s>¡ ‹∑ ˝À $T>∑‘ê |æ\\¢ ‘√ #·øÿ£ >± ø£*dæb˛e&ÜìøÏ
{°#·s¡T Á|ü‘˚´ø£ ÁX¯<ä∆ eVæ≤+#ê*.
34
3) ã&ç ãj·T{Ï |æ\¢\qT >∑T]Ô+#·&É+, düMTø£]+#·&É+˝À dü«j·T+ düVü‰j·Tø£ ãè+<ë\T,
bÂs¡ düe÷» dü+düú\T yÓTT<ä˝…’q$ #·Ts¡T≈£î>± bÕ˝§ZH˚˝≤ bÕsƒ¡XÊ\ j·÷»e÷q´
ø£$T{° #·÷&Ü*.
5. #·≥º+ Á|üø±s¡+ $<ë´ edü‘·T\ n+<äTu≤≥T
1) ~>∑Te ‘Ó*|æq $<Ûä+>± sêh Á|üuÛÑT‘·«+ düMT|ü ÁbÕ+‘· bÕsƒ¡XÊ\\qT HÓ\ø=˝≤Œ*.
n) 1 qT+&ç 5 ‘·s¡>∑‘·T\ u≤\\≈£î yê] |ü]düs¡ ÁbÕ+‘êìøÏ 1 øÏ.MT. q&Ée>∑*π>
<ä÷s¡+˝À|ü⁄ bÕsƒ¡XÊ\qT @sêŒ≥T#˚j·÷*.
Ä) 6 qT+&ç 8 ‘·s¡>∑‘·T\ u≤\\≈£î ‘·eT |ü]düs¡ ÁbÕ+‘êìøÏ 3 øÏ.MT. q&Ée>∑*π>
<ä÷s¡+˝À|ü⁄ bÕsƒ¡XÊ\qT @sêŒ≥T#˚j·÷*.
2) 1 qT+&ç 5 ‘·s¡>∑‘·T\T ñqï Á|üdüTÔ‘· ÁbÕ<∏ä$Tø£ bÕsƒ¡XÊ\\ kÕúsTTì 6 qT+&ç 8
‘·s>¡ ‘∑ T· \ es¡≈î£ ô|+#ê*. n˝≤π> 1 qT+&ç 7 ‘·s>¡ ‘∑ T· \Tqï ÁbÕ<∏$ä Tø√qï‘· bÕsƒX¡ Ê\\
kÕúsTTì 8e ‘·s¡>∑‹ es¡≈£î ô|+#ê*.
3) øÏ¢wüºyÓTÆq uÛÖ>√[ø£ |ü]dæú‘·T\T, es¡<ä\T e#˚Ã, ø=+&É #·]j·T\T $]–|ü&˚ neø±X¯+
ñqï ÁbÕ+‘ê\T, s√&ÉT¶ edü‹ ˝Ò≈î£ +&Ü Ç+{ÏqT+&ç ã&çøÏ yÓfifl‚ ∫qï |æ\\¢ ≈£î Á|üe÷<ä+>±
ñ+&˚ ÁbÕ+‘ê\˝À düeTdü´\qT n~Û>∑$T+#˚ Ø‹˝À düuŸ s¡÷˝Ÿ (1) øÏ+<ä ù|s=ÿqï
|ü]$T‘·T\qT ≈£î~+∫ nsTTHê Á|üuÛÑT‘·«+/ kÕúìø£ n<∏ë]{° bÕsƒ¡XÊ\ ìs¡«Vü≤D≈£î
nqTyÓ’q düú˝≤ìï ≈£qT>=Hê*.
4) sêh Á|üuÛÑT‘·«+/ kÕúìø£ Á|üuÛÑT‘·«+ >∑T]Ô+∫q ≈£îÁ>±e÷\≈£î #Ó+~q u≤\\≈£î ô|’q
‘Ó*|æq düuŸ s¡÷˝Ÿ (1) Á|üø±s¡+ |ü]düs¡ ÁbÕ+‘ê\˝À bÕsƒX¡ Ê\ n+<äTu≤≥T˝À ˝Òøb£ ˛‘˚
sêh Á|üuÛÑT‘·«+/ kÕúìø£ Á|üuÛÑT‘·«+ ñ∫‘· Á|üj·÷D kÂø£s¡´+, ìyêdü kÂø£s¡´+, Ç‘·s¡
kÂø£sê´\T ø£*Œ+∫ e÷<Ûä´$Tø£ $<ä´q+~+#ê*.
5) m≈£îÿe »qkÕ+Á<ä‘· >∑\ ÁbÕ+‘ê\˝À sêh Á|üuÛÑT‘·«+/ kÕúìø£ Á|üuÛÑT‘·«+ nedüsêìï,
|æ\¢\ dü+K´qT ã{Ïº düMT|ü ÁbÕ+‘· bÕsƒ¡XÊ\˝À m≈£îÿe ôdø£åqT¢ ˝Ò<ë ˇø£{Ï ø£+fÒ
m≈£îÿe düMT|ü ÁbÕ+‘· bÕsƒ¡XÊ\\qT ÁbÕs¡+_Û+#ê*.
6) kÕúìø£ Á|üuÛÑT‘·«+ u≤\\qT #˚]Œ+#·&ÜìøÏ düMT|ü ÁbÕ+‘· bÕsƒ¡XÊ\\qT >∑T]Ô+∫ ‘·q
|ü]~Û˝Àì nìï Äyêdü ÁbÕ+‘ê\˝À Ä düe÷#êsêìï ãVæ≤s¡+>∑|üs¡#ê*.
35
7) yÓ’ø£\´+ e\¢ n+<äTu≤≥T˝À ñqï bÕsƒ¡XÊ\\≈£î Vü‰»s¡Tø±˝Òì u≤\\ $wüj·T+˝À
Á|üuÛÑT‘·«+/ kÕúìø£ Á|üuÛÑT‘·«+ düTs¡øÏå‘· s¡yêD≤ @sêŒ≥¢qT ø£*Œ+#·&É+ ˝Ò<ë ns¡Ω‘· >∑\
‘·*¢<ä+Á&ÉT\T/ dü+s¡ø£å≈£î\T≈£î Á|ü‘êé÷ïj·T Ä]úø£ Áb˛‘ê‡Vü≤ø±\qT n+~+#·&É+
<ë«sê n≥Te+{Ï u≤\\T bÕsƒ¡XÊ\\≈£î Vü‰»¬s’ e÷<Ûä´$Tø£ $<ä´qT |üP]Ô #˚j·T{≤ìøÏ
‘·–q ø£èwæ #˚j·÷*. rÁe/ n‹rÁe yÓ’ø£\´+‘√ u≤<Ûä|ü&˚ u≤\\ø√dü+ düMT|ü ÁbÕ+‘·
bÕsƒ¡XÊ\\≈£î s¡yêD≤ kÂø£s¡´+ @sêŒ≥T #˚dæq|üŒ{Ïø° n~ düTs¡øÏå‘·+ ø±ì u≤\\
$wüj·T+˝À yê]øÏ Ç+{Ïe<ä›H˚ $<ä´qT (Home Based Education) n+~+#·&ÜìøÏ
Á|üuÛÑT‘·«+ ‘·–q @sêŒ≥T¢ #˚j·÷*.
8) kÕe÷õø£/ kÕ+düÿè‹ø£ ø±s¡D≤\ e\¢ |æ\¢\T bÕsƒ¡XÊ\\≈£î Vü‰»s¡T ø±˝Òì |ü]dæú‹
ø£\>∑≈£î+&Ü Á|üuÛÑT‘·«+/ kÕúìø£ Á|üuÛÑT‘·«+ #·÷&Ü*. |æ\¢\+<äs¡÷ düMT|ü ÁbÕ+‘·
bÕsƒ¡XÊ\˝À #˚s¡&ÜìøÏ M\T>± uÛÑ$wü´‘·TÔ˝À kÕe÷õø£+>± Á|ü‹≈£L\ ãè+<ë\≈£î
#Ó + ~qyê] Äyêdü ÁbÕ+‘ê\˝À Á|ü ‘ ˚ ´ ø£ bÕsƒ ¡ X Ê\\T HÓ \ ø=\Œ&Üìï
Áb˛‘·‡Væ≤+#·≈£L&É<äT. nsTT‘˚ Á|ü‘˚´ø£ $<ä´ nedüs¡+ ñqï ã\V”≤q esêZ\≈£î #Ó+~q
u≤\\T, yÓø’ \£ ´+‘√ u≤<Û|ä &ü TÉ ‘·Tqï u≤\\qT ø£\T|ü⁄≈£îì kÕe÷õø£ Á|ü‹≈£L\ esêZ\≈£î
#Ó+~q u≤\\ ø√dü+ Á|üuÛÑT‘·«+ Á|ü‘˚´ø£ bÕsƒ¡XÊ\\qT HÓ\ø=\Œe#·TÃ.
9) bÂs¡ Ä+<√fi¯q\ Á|üu≤Û $‘· ÁbÕ+‘ê\T, øÏw¢ ºü |ü]dæ‘ú T· \˝À ñqï u≤\\ ø√dü+ Á|üuTÑÛ ‘·«+
m≥Te+{Ï n+‘·sêj·T+ ˝Ò≈£î+&Ü #·<äTe⁄ ø=qkÕ–+#˚ düTs¡øÏå‘· ÁbÕ+‘ê\T>±
bÕsƒ¡XÊ\\qT Á|üø£{Ï+#ê*. #·<äTe⁄≈£î n+‘·sêj·T+ @s¡Œ&çq dü+<äs¡“¤+˝À #·<äTe⁄
düTs¡ø‘åÏ +· >± ‹]– ø=qkÕ–+#·&ÜìøÏ M\T>± u≤\\+<ä]˙ s¬ dæ&ìÓ ¸jT· ˝Ÿ bÕsƒX¡ Ê\˝À
#˚sêÃ*.
6. sêh Á|üuÛÑT‘·«+/ kÕúìø£ Á|üuÛÑT‘·«+ $<ÛäT\T
1) #·≥+º ` ôdø£Hå é 2˝Àì ø±¢CŸ (mHé) øÏ #Ó+~q düuŸ ø±¢CŸ (1) ˝À ‘Ó*|æq≥T¢ Á|üuTÑÛ ‘·« ˝Ò<ë
kÕúìø£ Á|üuTÑÛ ‘·« bÕsƒX¡ Ê\≈£î Vü‰»s¡e⁄‘·Tqï u≤\\T, #·≥+º `ôdø£Hå é 2˝Àì ø±¢CŸ (mHé)øÏ
#Ó+~q düuŸ ø±¢CŸ (2)˝À ù|s=ÿqï $<Û+ä >± bÕsƒX¡ Ê\≈£î Vü‰»s¡e⁄‘T· qï u≤\\T, #·≥+º `ôdø£Hå é
12 düuŸ ôdø£Hå é (1) øÏ #Ó+~q ø±¢CŸ (_) qqTdü]+∫ düuŸ ø±¢CŸ (3)˝À ù|s=ÿqï bÕsƒX¡ Ê\\T
(APREIS, APSWREIS ìs¡«Væ≤düTqÔ ï s¬ dæ&ìÓ ¸jT· ˝Ÿ bÕsƒX¡ Ê\\T, >∑Ts¡T≈£î\ bÕsƒX¡ Ê\\T,
Á|üuTÑÛ ‘·« $<ë´kıôd{’ \° T ìs¡«Væ≤düTqÔ ï Ç‘·s¡ bÕsƒX¡ Ê\\T), Ç‘·s¡ Á|üuTÑÛ ‘·« XÊK\T
36
ìs¡«Væ≤düTqÔ ï bÕsƒX¡ Ê\\˝À #·≥+º `ôdø£Hå é 2 ˝Àì ø±¢CŸ (mHé) øÏ #Ó+~q düuŸ ø±¢CŸ (4)
ìs¡«Væ≤+∫q bÕsƒX¡ Ê\˝À¢ #˚]q u≤\\T, #·≥+º ` ôdø£Hå é 12˝À düuŸ ôdø£Hå é (1) ˝Àì ø±¢CŸ
(dæ) qqTdü]+∫ uÛ≤s¡‘· Á|üuTÑÛ ‘·«+/ Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ Á|üuTÑÛ ‘·«+ ù|s=ÿqï $<Û+ä >± ñ∫‘·
bÕsƒ´¡ |ü⁄düøÔ ±\T, j·T÷ìbòÕ+\T, ˝ÒKq kÕeTÁ– bı+<ä&ÜìøÏ ns¡TΩ\T.
Ç+ø±`
• sêh Á|üuTÑÛ ‘·«+ n+<äCùÒ d |ü⁄düøÔ ±\T, j·T÷ìbòÕ+\T, |ü]ø£sê\T, Á|ü‘´˚ ø£ kÕeTÁ–,
Ä≥+ø£s¡Væ≤‘· |ü]düsê\‘√ ≈£L&çq ñ∫‘· $<ä´qT bı+<ä&ÜìøÏ yÓ’ø£\´+ ø£*–q
u≤\\T ns¡TΩ\T.
• Á|ü‘˚´ nedüsê\T >∑\ u≤\\≈£î n+<ä]‘√ $<ä´ ñ<˚›X¯+ HÓs¡y˚s¡&ÜìøÏ nqTyÓ’q
uÀ<ÛHä ê|ü<‘∆ä T· \˝À s¬ >∑T´\sY bÕsƒX¡ Ê\˝À¢ |üì#˚dTü qÔ ï {°#s· +¢¡ <ä]ø° •ø£Då ìyê«*.
$es¡D`
1) #·≥º+˝Àì ôdø£åHé 12˝À düuŸ ôdø£åHé`1, ø±¢CŸ (_) (dæ) \˝À ù|s=ÿqï $<Ûä+>±
n&çàwüHé bı+~q |æ\¢\≈£î ñ∫‘·+>± düeT≈£LsêÃ*‡q u≤<Ûä´‘· #·≥º+˝Àì ôdø£åHé`2˝À
ø±¢CŸ (mHé)˝À düuŸ ø±¢CŸ ii, iii & iv \ Á|üø±s¡+ dü+ã+~Û‘· bÕsƒ¡XÊ\\ d”«ø£]+#ê*.
2) #·≥º+˝Àì ôdø£åHé`4˝À Á|üuÛÑT‘·«+/ kÕúìø£ Á|üuÛÑT‘·«+ dü÷ÿ˝Ÿ e÷´|æ+>¥ <ë«sê
<ä÷s¡ÁbÕ+‘ê\ |æ\¢\T, yÓ’ø£\´+ >∑\ |æ\¢\T, Á|ü‹≈£L\ ãè+<ë\≈£î #Ó+~q |æ\¢\T,
ã\V”≤q esêZ\≈£î #Ó+~q |æ\\¢ T Ç˝≤ |æ\\¢ +<ä]˙ >∑T]Ô+∫ (#·≥+º ˝Àì ôdø£Hå `é 4˝À
ù|s=ÿqï $<Û+ä >±) yê]ø√dü+ düMT|ü ÁbÕ+‘· bÕsƒX¡ Ê\\qT HÓ\ø=˝≤Œ*. Ç~ #·≥Áº |üø±s¡+
ˇø£ dü+e‘·‡s¡+ ˝À|ü⁄ »s¡>±*. n˝≤π> Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡+ ôdô|º+ãsY 30øÏ yê{Ïì
m|üŒ{Ïø£|ü⁄Œ&ÉT n|t&˚{Ÿ #˚j·÷*.
3) ≈£î\+, es¡Z+, eT‘·+ ˝Ò<ë *+>∑+ ø±s¡D+>± $eø£å‘·\≈£î @ u≤\T&ÉT/ u≤*ø£ ≈£L&Ü
>∑T]ø±≈£î+&Ü n˝≤π> @ ˇø£ÿ]øÏ ≈£î\+/ es¡Z+/ eT‘·+/ *+>∑+ ø±s¡D+>± n&çàwüHéqT
@ Á|üuTÑÛ ‘·« ˝Ò<ë Áô|y’ {˚ Ÿ bÕsƒX¡ Ê\ ≈£L&Ü ‹s¡dÿü ]+#·≈î£ +&Ü Á|üuTÑÛ ‘·«+/ kÕúìø£ Á|üuTÑÛ ‘·«+
ìsê∆]+#ê*.
4) #·≥º+˝Àì ôdø£åHé`9, (dæ) ø±¢CŸ ôdø£åHé`8˝Àì (dæ) ø±¢CŸ ñ<˚›XÊ\T HÓs¡y˚s¡Ã{≤ìøÏ
37
‘·s>¡ ‹∑ >∑~˝À, eT<Ûë´Vü≤ï uÛÀ»q düeTj·T+˝À, Ä≥dü\ú +˝À, ‘ê>∑T˙s¡T, eTs¡T>∑T<=&Éq¢ T
ñ|üjÓ÷–+#˚ dü+<äs¡“¤+˝À ‘·s¡>∑‹ >∑<äT\T, eTs¡T>∑T<=&É¢qT X¯óÁuÛÑ|üs¡#·&É+˝À
Á|ü‹≈£L\esêZ\T, ã\V”≤q esêZ\≈£î #Ó+~q |æ\\¢ qT y˚sT¡ |üs#¡ &· +É , y˚sT¡ >± #·÷&É&+É
e+{Ï$ ‘·˝…‘·Ô≈£î+&Ü Á|üuÛÑT‘·«+/ kÕúìø£ Á|üuÛÑT‘·«+ ìsê∆]+#ê*.
5) e÷qeVü≤≈£îÿ\˝À Ä]ºø£˝Ÿ 24˝À ìπs›•+∫q $<Ûä+>± yÓ’ø£\´+‘√ u≤<Ûä|ü&˚yê]øÏ
#·<äTe⁄≈£îH˚ Vü≤≈£îÿqT ø£*Œ+#·&É+ ø√dü+ ‘·>∑T #·s¡´\T rdüTø√yê*. Ç+<äTø√dü+
{°#·s¡¢qT (yÓ’ø£\´+ ñqï {°#·s¡¢‘√ düVü‰) dü+πø‘· uÛ≤wü ˝Òø£ Áu…sTT© jÓ÷>∑´‘·qT ø£*–
ñqï yê]ì ìj·T$T+#·&+É , nìï $<ë´kÕúsTT\˝À |üì#˚ùd dæã“+~øÏ, eè‹Ôì|ü⁄DT\≈£î
•ø£åD ìe«&É+ e+{Ï #·s¡´\T #˚|ü{≤º*. $<ë´$wüj·Tø£ yÓTfi¯≈£îe\T, yÓ’ø£\´+‘√
u≤<Ûä|ü&˚ e´≈£îÔ\≈£î kÕj·TeT+~+#˚ kÕeTÁ–, ø£eT÷´ìπøwüHé s¡÷bÕ\T, kÕ<ÛäHê\qT
eè~∆|ü]#˚ Á|ü‘êé÷ïj·T $<ÛëHê\qT ñ|üjÓ÷–+#·&É+, yÓ’ø£\´+ô|’ ne>±Vü≤qqT
ø£*Œ+#·&É+ e+{Ï n+XÊ\qT •ø£åD˝À #˚sêÃ*.
6) yÓø’ \£ ´+ >∑\ |æ\\¢ ø√dü+ Ç+{ÏÁ>π f…&é bÕsƒX¡ Ê\\T, Á|ü‘´˚ ø£ bÕsƒX¡ Ê\\˝À yÓø’ ˝£ ≤´\˝À
$•w”øº s£ D¡ ‘√ ≈£L&çq ñbÕ<Ûë´j·T •ø£Då ≤ ø±s¡´Áø£e÷\qT eè~∆|sü #¡ &· +É ˝À, düT•øÏ‘å T· ˝…q’
e÷qe eqs¡T\qT n+<äTu≤≥T˝À ñ+#·&+É ˝À C≤rj·T dü+dü\ú T, Ç‘·s¡ Äs¡HZ C’Ó wÒ qü ≈¢ î£
kÕj·T+ #˚jT· &ÜìøÏ ‘·–qìï ñbÕ<Ûë´j·T •ø£Då ≤ dü+dü\ú qT sêh Á|üuTÑÛ ‘·«+ HÓ\ø=˝≤Œ*.
7) Á|ü‘˚´ø£ nedüsê\T >∑\ |æ\¢\≈£î uÀ~Û+#˚ eè‘·´+‘·s¡ ñbÕ<Ûë´j·TT\≈£î •ø£åDqT
Çyê«*.
8) Á|ü‘´˚ ø£ nedüsê\T >∑\ |æ\\¢ ≈£î ‘√&ÉT>± ì*#˚ $<Û+ä >± yê] ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\≈£î •ø£D å qT
Çyê«*.
9) Á|ü‘˚´ø£ nedüsê\T >∑\ |æ\¢\ >∑T]+∫ bÕsƒ¡XÊ\ j·÷»e÷q´ ø£$T{°\≈£î, Ç‘·s¡ bÂs¡
düe÷» dü+düú\≈£î •ø£åDìyê«*.
7. kÕúìø£ n<∏ë]{° ìs¡«Væ≤+#ê*‡q |æ\¢\ ]ø±s¡T¶\T
1) |ü⁄{Ïºq|üŒ{Ï qT+&ç 14 @fi¯fl ej·TdüT‡ e#˚Ães¡≈£î |æ\¢\+<ä] ]ø±s¡T¶qT Ç+{Ï+{Ï düπs«
<ë«sê kÕúìø£ n<∏ë]{° ‘·q |ü]~Û˝À ìs¡«Væ≤+#ê*. ô|’ ‘·s¡>∑‹øÏ yÓfi‚flyê] $esê\T,
nuÛÑ´düq kÕ<Ûäq, Vü‰»s¡T, qyÓ÷<äT, |üs¡ý˚ø£åD ø√dü+ Á|ü‹ ˇø£ÿ]øÏ ˇø£ Á|ü‘˚´ø£
38
dü+K´qT πø{≤sTT+#ê*. e\dü |æ\¢\˝À Á|ü‹ ˇø£ÿ]øÏ ˇø£ Á|ü‘˚´ø£ dü+K´qT
πø{≤sTT+#ê*. e\dü |æ\¢\˝À Á|ü‹ ˇø£ÿ]øÏ ˇø£ Á|ü‘˚´ø£ dü+K´qT πø{≤sTT+#ê*.
e\dü ÁbÕ+‘ê\T, |üì#˚ùd düú˝≤\T, ]õdüºsY #˚j·Tã&Éì Äyêdü ÁbÕ+‘ê\T yÓTT<ä˝…’q
yê{Ï˝À¢ |æ\¢\qT >∑T]Ô+#·&ÜìøÏ ≈£L&Ü Ç+{Ï+{Ï düπs«qT #˚|ü{≤º*.
2) düuŸ s¡÷˝Ÿ (1) Á|üø±s¡+ ô|’ ]ø±s¡T¶qT Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡+ n|t&˚{Ÿ #˚j·÷*.
3) ôdø£åHé 9˝Àm ø±¢CŸ (Ç)˝À ù|s=ÿqï ñ<˚›XÊ\ ø√dü+ Á|ü»\ düeTø£å+˝À düuŸs¡÷˝Ÿ 1 ˝À
ù|s=ÿqï $<Ûä+>± ô|’ ]ø±s¡T¶qT bÕs¡<äs¡Ùø£‘·‘√ ìs¡«Væ≤+#ê*.
4) düuŸs¡÷˝Ÿ 1˝À ù|s=ÿqï ô|’ ]ø±s¡T¶˝À Á|ü‹ u≤\T&ÉT/ u≤*ø£≈£î dü+ã+~Û+∫ ~>∑Te
‘Ó*Œq $esê\T ñ+&Ü*.
n) ù|s¡T, *+>∑+, |ü⁄{Ïºq ‘˚~ (»qq <ÛäèMø£s¡D |üÁ‘·+ dü+K´), »qàdüú\+
Ä) ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T/ dü+s¡ø£å≈£î\ ù|s¡T¢, ∫s¡THêe÷, eè‹Ô
Ç) Äs¡T dü+e‘·‡sê\ es¡≈î£ Vü‰»¬sq’ ˝Ò<ë Vü‰»s¡e⁄‘·Tqï |üPs¡« ÁbÕ<∏$ä Tø£ bÕsƒX¡ Ê\/
n+>∑Héyê&û πø+Á<ä+
á) #˚]q bÕsƒ¡XÊ\ ∫s¡THêe÷
ñ) Á|üdüTÔ‘· ∫s¡THêe÷
}) #·<äTe⁄‘·Tqï ‘·s¡>∑‹ (6`14 dü+e‘·‡sê\ eT<Ûä´ ej·TdüT‡ >∑\ |æ\¢\T), ˇø£y˚fi¯
kÕúìø£ n<∏ë]{° ÁbÕ<˚•ø£ |ü]~Û˝À $<ä´qT ø=qkÕ–+#·ø£b˛‘˚ Ä $esê\T,
n+<äT≈£î >∑\ ø±s¡D≤\T.
m) ã\V”≤qesêZ\≈£î #Ó+~‘˚ Ä $esê\T.
@) Á|ü‹≈£L\ düeT÷Vü‰\≈£î #Ó+~‘˚ Ä $esê\T.
◊) e\dü, »qkÕ+Á<ä‘· ‘·≈£îÿe, n&çàwüHé≈£î ‘·–q ej·TdüT‡, yÓ’ø£\´+ ø±s¡D+>±
|æ\\¢ ≈£î @yÓH’ ê Á|ü‘´˚ ø£ kÂø£sê´\T/Äyêdü kÂø£sê´\T nedüsy¡ TÓ ‘Æ ˚ yê] $esê\T.
5) bÕsƒX¡ Ê\˝À qyÓ÷<Óq’ |æ\\¢ +<ä] ù|s¡q¢ T kÕúìø£ n<∏ë]{° ‘·q |ü]~Û˝Àì Á|ü‹ bÕsƒX¡ Ê\˝À
ãVæ≤s¡+>∑+>± Á|ü<ä]Ù+#˚≥≥T¢ ìsê∆s¡D #˚düTø√yê*.
39
6) bÕsƒ¡XÊ\˝À¢ πøe\+ |æ\¢\ $<ë´$wüj·Tø£ Á|ü>∑‹H˚ ø±≈£î+&Ü yê] ì\ø£&É, kÕúsTT\
yêØ>± Ä•+∫q e÷s¡TŒ\T kÕ~Û+#·&É+, e\dü\qT n]ø£≥º&É+ e+{Ï n+XÊ\qT
|üs¡ý˚øÏå+#·&ÜìøÏ #Ó’˝Ÿ¶ Á{≤øÏ+>¥ $<ÛëHêìï ne\+_+#ê*. Ç+<äTø√dü+ Á|üuÛÑT‘·«+
sêh ÁbÕC…≈£îº &Ó’¬sø£ºsY, sêJyé $<ë´$TwüHé (düs¡« •øå± n_Ûj·÷Hé ), ø£MTwüqsY
&Ó’¬sø£ºsY, bÕsƒ¡XÊ\ $<ä´ >±s¡\‘√ dü+Á|ü~+|ü⁄\T »s¡bÕ*.
7) Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝À ˇø£ õ˝≤¢ qT+&ç eTs√ õ˝≤¢≈£î, Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ qT+&ç eTs√ sêÁcÕºìøÏ
n˝≤π> Ç‘·s¡ sêÁcÕº\ qT+&ç Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ≈£î ≈£î≥T+u≤\T e\dü b˛‘·T+{≤sTT. á
≈£î≥T+u≤\ |æ\¢\ C≤&É ø£qTø=ÿì yê] e÷<Ûä´$Tø£ $<ä´≈£î Ä≥+ø£+ ø£\>∑≈£î+&Ü
ø=qkÕ–+#˚+<äT≈£î ‘·–q @sêŒ≥¢qT Á|üuÛÑT‘·«+ #˚j·÷*.
8) ≈£L© ø√dü+ e\dü yÓfifl‚ ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\Tqï Á>±e÷\˝À yê] |æ\\¢ ø√dü+ d”»Hé Ä<Ûës¡+>±
d”»q˝Ÿ Vü‰düfiº ó¯ fl ˝Ò<ë Bs¡øÈ ±*ø£ Vü‰düfiº fl¯ qT Á|üuTÑÛ ‘·«+ q&ÉbÕ*. n|ü⁄Œ&ÉT ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\T
Ç‘·s¡ Á|ü<˚XÊ\≈£î e\dü yÓ[flq|üŒ{Ïø° yê] |æ\¢\T Vü‰düºfi¯fl˝À ñ+&ç #·<äTe⁄≈£îH˚ M\T
@s¡Œ&ÉT‘·T+~.
9) düeT÷Vü‰\T>± ñbÕ~Û |üqT\ ø√dü+ Ç‘·s¡ sêÁcÕº\qT+&ç e#˚Ã ≈£L©\ |æ\¢\ #·<äTe⁄
ø√dü+ Á|üuÛÑT‘·«+ |üì#˚ùd düú˝≤\˝ÀH˚ bÕsƒ¡XÊ\\qT @sêŒ≥T#˚j·÷*. yê]øÏ yê]
e÷‘·èuÛ≤wü˝À $<ä´q+~+#ê*. e\dü e#˚Ã ≈£î≥T+u≤\≈£î #Ó+~q sêÁcÕº\qT
dü+Á|ü~+∫ yê] e÷‘·èuÛ≤wü bÕsƒ´¡ |ü⁄düøÔ ±\qT, uÀ<ÛHä êkÕeTÁ–ì |æ\\¢ ≈£î n+~+#ê*.
8. ã\V”≤q esêZ\T, Á|ü‹≈£L\ düeT÷Vü‰\≈£î #Ó+~q |æ\¢\ n&çàwüHé
1) #·≥º+˝Àì ôdø£åHé`12˝Àì düuŸ ôdø£åHé (1) ˝À ø±¢CŸ (dæ) Á|üø±s¡+ |æ\¢\qT #˚s¡TÃ≈£îqï
bÕsƒ¡XÊ\ m≥Te+{Ï |ü]dæú‹˝ÀqT #·≥º+˝Àì ôdø£åHé`2 ˝Àì ø±¢E (mHé) ˝À düuŸ
ø±¢CŸ (iii) (iv) \˝À ù|s=ÿqï $<Û+ä >± |æ\\¢ qT ‘·s>¡ ‹∑ >∑<Tä ˝À¢ Ç‘·s¡ |æ\\¢ qT+&ç
y˚sT¡ #˚jT· &É+, y˚sT¡ >± #·÷&É&+É ø±ì #˚jT· ≈£L&É<Tä . n˝≤π> Ç‘·s¡ |æ\\¢ ≈£î øπ {≤sTT+∫q
düeTj·T+, düú\+ ø±≈£î+&Ü y˚πs düeTj·T+, düú\+ πø{≤sTT+#·&É+ #˚j·T≈£î+&Ü
ìsê∆]+#ê*.
2) #·≥º+˝Àì ôdø£åHé`12˝Àì düuŸ ôdø£åHé (1) ˝À ø±¢CŸ (dæ) Á|üø±s¡+ |æ\¢\qT #˚s¡TÃ≈£îqï
bÕsƒ¡XÊ\ m≥Te+{Ï |ü]dæú‹˝ÀqT #·≥º+˝Àì ôdø£åHé`2 ˝Àì ø±¢E (mHé) ˝À düuŸ
40
ø±¢CŸ (iii) (iv) \˝À ù|s=ÿqï $<Ûä+>± yê]ì bÕsƒ¡´|ü⁄düÔø±\T, j·T÷ìbòÕ+\T,
Á>∑+<∏ë\j·T+, ÇqŒ¤πsàwüHé ø£eT÷´ìπøwüHé f…ø±ï\J (ICT) kÂø£sê´\T, bÕπsƒ´‘·s¡
ø±s¡´ø£˝≤bÕ\T, Áø°&É\T e+{Ï yê{Ï $wüj·T+˝À @ $<Ûä+>±HÓ’Hê Ç‘·s¡ |æ\¢\ qT+&ç
y˚s¡T>± #·÷&É≈£L&É<äT.
9. ìyêdü düú\+ ` ãTTEe⁄
1) u≤\T&ÉT ˝Ò<ë u≤*ø£ dü+ã+~Û‘· düMT|ü ÁbÕ+‘êìøÏ #Ó+~q≥T¢ ìsê∆]+#·{≤ìøÏ
ãTTEe⁄>± ~>∑Te ‘Ó*|æq |üÁ‘ê\˝À @<Ó’Hê ˇø£<ëìì rdüTø√e#·TÃ.
n) πswüHé ø±s¡T¶
Ä) |ü{≤º<ës¡T bÕdt |ü⁄düÔø£+
Ç) ø£¬s+≥T _\T¢
á) Ç+{Ï|üqTï s¡o<äT ˝Ò<ë Á>±eT|ü+#êsTTr/ eTTì‡bÕ*{°/ eTTì‡|ü˝Ÿ ø±s√ŒπswüHé
ìs¡«Væ≤+#˚ Ç+{Ï|üqTï ]õdüºsY˝À ù|s=ÿqï uÛ≤>∑+.
ñ) ˇø£y˚fi¯ f…*bò˛Hé ñ+fÒ <ëì _\T¢ ˝Ò<ë m|üŒ{Ïø£|ü⁄Œ&ÉT Á|üuÛÑT‘·«+ ì]›wüº+>±
ù|s=ÿqï @ Ç‘·s¡ |üÁ‘êHÓ’ïHê s¡TEe⁄>± d”«ø£]+#·e#·TÃ.
2) s¡÷˝Ÿ 5 ˝Àì düuŸ s¡÷˝Ÿ (1) ˝À ìsê∆]+∫q düMT|ü ÁbÕ+‘· |ü]<ÛäT\T, ÁbÕ+‘ê\T
#·≥º+˝Àì ôdø£åHé`12, düuŸ ôdø£åHé (1) ˝Àì ø±¢CŸ (dæ) Á|üø±s¡+ rdüT≈£îqï n&çàwüq¢≈£î
e]ÔkÕÔsTT. ˇø£y˚fi¯ dü+<äsê“¤ìï nqTdü]+∫ ÄeX¯´ø£yÓTÆq d”≥¢ XÊ‘·+ y˚Ts¡≈£î |æ\¢\
n&çàwüqT¢ |üP]+#·˝øÒ b£ ˛sTTqf…‘¢Æ ˚ @]j·÷ ˝Ò<ë |ü]~Ûì 3 øÏ˝ÀMT≥s¡≈¢ î£ ô|+#·e#·TÃ.
Ç+<äTø√dü+ $~Û>± õ˝≤¢ $<ë´XÊU≤~Ûø±] qT+&ç dü+ã+~Û‘· bÕsƒX¡ Ê\ |üPsê«qTeT‹
bı+<ë*‡ ñ+≥T+~. n+‘˚ø±≈£î+&Ü kÕúìø£ @]j·÷ ˝Ò<ë |ü]~Û ô|+#˚ eTT+<äT
eT+&É\ $<ë´XÊU≤~Ûø±] Á|üuTÑÛ ‘·« bÕsƒX¡ Ê\˝À d”≥˙¢ ï |üP]+#·ã&˚˝≤ ìsê∆]+#·Tø√yê*.
3) bÕsƒ¡XÊ\ j·÷»e÷q´ ø£$T{° #Ó’sY|üs¡‡Hé ‘·q |ü]~Û˝Àì Á|ü‘˚´ø£ bÕsƒ¡XÊ\\T, Á|ü‹
Áô|y’ {˚ Ÿ bÕsƒX¡ Ê\\ $esê\‘√ bÕ≥T düMT|ü ÁbÕ+‘·+˝À ñqï ã\V”≤qesêZ\T, Á|ü‹≈£L\
ãè+<ë\≈£î #Ó+~q |æ\¢\ C≤_‘êqT ìs¡«Væ≤+#ê*.
4) #·≥º+˝À ù|s=ÿqï ôdø£åHé 12˝Àì düuŸ ôdø£åHé (1) øÏ #Ó+~q _, dæ ø±¢E\˝À #Ó|æŒq
41
$<Ûä+>± |æ\¢\qT #˚s¡TÃø√e&É+˝À #·≥º+˝Àì 2e ôdø£åHé ` ø±¢E (mHé) ˝À ii, iii &
iv düuŸ ø±¢E\˝À bı+<äT|ü]∫q bÕsƒ¡XÊ\˝À ~>∑Te ‘Ó*|æq ÁbÕ<Ûëq´‘ê Áø£e÷ìï
bÕ{Ï+#ê*.
n) Á|ü‹≈£L\ esêZ\T
nHê<∏ä\T, ôV≤#Y.◊.$. k˛øÏq |æ\¢\T, yÓ’ø£\´+ ø£*– ñqï |æ\¢\T 5%
ôw&É÷´\T¶ ≈£î˝≤\T 10%
n ôw&É÷´\T¶ ‘Ó>∑\T 4%
Ä Ç‘·s¡T\qT ø£\T|ü⁄ø=ì ã\V”≤q esêZ\T (ñ<ë : _.dæ., yÓTÆHêØº\T, Ç‘·s¡ 6%
≈£î˝≤\T) yê]¸ø£ Ä<ëj·T+ s¡÷. 60,000/` $T+#·ìyês¡T
yÓTT‘·+Ô 25%
>∑eTìø£ :
1. ô|’q ‘Ó*Œq ]»πs«wüq¢ Áø£eT+ yÓTÆ<ëq ÁbÕ+‘ê˝À¢ì Áô|’y˚{Ÿ bÕsƒ¡XÊ\\≈£î ≈£L&Ü
e]ÔkÕÔsTT. mø£ÿ&Ó’Hê nHê<∏ä u≤\\T, ôV≤#Y.◊.$. k˛øÏq u≤\\T, yÓ’ø£\´+ ñqï u≤\\T ˝Òø£b˛‘˚
Ä U≤∞\T ˝Ò<ë $T–*q U≤∞\T ø=~› dü+K´˝ÀH˚ ñHêï yê{Ïì mdt.{Ï., mdt.dæ. u≤\\≈£î
πø{≤sTT+#ê*. nHê<∏ä\T, ôV≤#Y.◊.$. k˛øÏqyês¡T, yÓ’ø£\´+ ñqïyês¡T, mdt.dæ., mdt.{Ï. u≤\\
n&çàwüqT¢ nsTTq ‘·sê«‘· @yÓTÆHê d”≥T¢ $T–*b˛‘˚ yê{Ïì ã\V”≤qesêZ\ XÊ‘êìøÏ ø£\bÕ*.
2. –]»q ÁbÕ+‘ê\˝À kÕúìø£ –]»q u≤\\+<ä]˙ #˚s¡TÃø√yê*. –]»q u≤\\+<äs¡T
#˚]Hê Ç+ø± d”≥T¢ $T–*ñ+fÒ yê{Ïì ôw&É÷´˝Ÿ¶ ≈£î˝≤\ yê]øÏ πø{≤sTT+#ê*. nsTTHê Ç+ø±
ˇø£y˚fi¯ d”≥T¢ $T–* ñ+fÒ Ç‘·s¡T\≈£î πø{≤sTT+#ê*.
3. n\Œdü+U≤´ø£ es¡Z dü+düú\˝À yÓTÆHêØºøÏ #Ó+~q |æ\¢\+<ä]˙ yÓTT<ä≥ #˚s¡TÃø√yê*. Ä
‘·sê«‘· d”fÒ¢yÓTÆHê $T–*‘˚ yê{Ïì mdt.{Ï., mdt.dæ., _.dæ., nHê<∏ä\T, yÓ’ø£\´+ ñqïyê]øÏ
Áø£eT+>± πø{≤sTT+#ê*.
10. sêh Á|üuÛÑT‘·«+ <ë«sê ˇø=ÿø£ÿ $<ë´]úøÏ nsTTq Ks¡TÃ ‹]– #Ó*¢+#·≥+
1) sêh Á|üuÛÑT‘·«+ ˝Ò<ë kÕúìø£ Á|üuÛÑT‘·«+ <ë«sê HÓ\ø=\Œã&ç ˝Ò<ë ìj·T+Á‘·D˝À ñqï
42
nìï bÕsƒ¡XÊ\\ yÓTT‘·Ô+ yê]¸ø£ ]ø£]+>¥ Ks¡TÃqT n≥Te+{Ï bÕsƒ¡XÊ\˝À¢ #˚]q
$<ë´s¡Tú\ dü+K´‘√ uÛ≤–+#·>± e∫Ãq yÓTT‘·Ô+ ˇø=ÿø£ÿ |æ\¢yê&ç Ks¡TÃ>± uÛ≤$+∫
sêh Á|üuÛÑT‘·«+ ‘·eT dü«+‘· ì<ÛäT\T ˝Ò<ë πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ qT+&ç bı+~q ì<ÛäT\
qT+&ç Ks¡TÃ #˚j·÷*.
$es¡D : ˇø=ÿø£ÿ $<ë´]ú Ks¡TÃqT ìsê∆]+#·&ÜìøÏ, ôdø£åHé (2) (mHé) ø±¢E˝Àì
düuŸ ø±¢CŸ (ii)˝Àì bÕsƒ¡XÊ\\ô|’ sêh Á|üuÛÑT‘·«+ ˝Ò<ë kÕúìø£ Á|üuÛÑT‘·«+ #˚dæq Ks¡TÃ
˝…øÏÿ+#·ã&É<äT.
2) ôdø£åHé 2 ø±¢CŸ (mHé)˝Àì düuŸ ø±¢CŸ (iv) ˝À ù|s=ÿqï Á|ü‹ bÕsƒ¡XÊ\ ôdø£åHé 12 düuŸ
ôdø£åHé (2) Á|üø±s¡+ Øj·T+ãsY‡yÓT+{Ÿ bı+<˚ yÓTT‘·Ô+ ø√dü+ Á|ü‘˚´ø£ u≤´+ø˘ U≤‘ê
‘Ósy¡ ê*.
3) #·≥+º ˝Àì ôdø£Hå `é 12˝À düuŸ ôdø£Hå é (2) øÏ+<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+/ kÕúìø£ Á|üuTÑÛ ‘·«+ bÕsƒX¡ Ê\≈£î
Øj·T+ãsY‡yÓT+{Ÿ #˚j·T{≤ìøÏ ˇø=ø£ÿ $<ë´]úô|’ #˚ùd Ks¡TÃqT eT~+|ü⁄ #˚ùd+<äT≈£î
sêhkÕúsTT˝À ˇø£ ø£$T{°ì @sêŒ≥T #˚dTü +Ô ~. á ø£$T{°˝À ô|H’ò êHé‡ ôdÁø£≥Ø, ÁbÕ<∏$ä Tø£
$<ë´XÊK eTTK´ ø±s¡´<ä]Ù, bÕsƒX¡ Ê\ $<ë´XÊK eTTK´ ø±s¡´<ä]Ù/ ø±s¡´<ä]Ù ø£MTwüqsY
&Ó’¬sø£ºsY, bÕsƒ¡XÊ\\ j·÷»e÷q´ nk˛dæj˚TwüHé Á|ü‹bÕ~+∫q Á|ü‹ì~Û ˇø£s¡T.
Á|üuÛÑT‘·«+ Á|ü‹bÕ~+∫q dü«#·Ã¤+<ä ùdyê dü+düú\ Á|ü‹ì<ÛäT\T Ç<ä›s¡T düuÛÑT´\T>±
ñ+{≤s¡T.
4) á ø£$T{° @sêŒ≥T#˚dæq eT÷&ÉT HÓ\\ ˝À|ü⁄ ‘=* düe÷y˚X¯+ »s¡>±*. Ä ‘·sê«‘·
Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡+ &çôd+ãsY HÓ\˝À düe÷y˚X¯yÓTÆ nø£&É$Tø˘ ôdwüHé˝À Á|ü‹ u≤\T&ç/
u≤*ø£≈£î nj˚T´ Ks¡TÃqT eT~+|ü⁄ #˚j·÷*.
5) ø£$T{° rdüT≈£îqï ìs¡íj·T+ Ä<Ûës¡+>± sêh ÁbÕC…≈£îº &Ó’¬sø£ºsY, sêJyé $<ë´$TwüHé
(düs¡« •øå± n_Ûj·÷Hé), õ˝≤¢ $<ë´XÊU≤~Ûø±s¡T\≈£î 12, ôdø£åHé 8, ôdø£åHé 9 Ks¡TÃ
>∑T]+∫ #˚j·÷*‡q |ò”E Øj·T+ãsY‡yÓT+{Ÿ >∑T]+∫ düe÷#ês¡+ n+~+#ê*. düú\+,
ìsêàD+, |ü]ø£sê\T ˝Ò<ë Ç‘·s¡ kÂø£sê´\T ñ∫‘·+>± ˝Ò<ë ‘·–+Z |ü⁄ <Ûsä \¡ ‘√ bı+<ä&+É
<ë«sê ìsê∆]‘· dü+K´˝À |æ\¢\≈£î $<ä´qT n+~düTÔqï bÕsƒ¡XÊ\\≈£î |ò”E
ØsTT+ãsY‡yÓT+{Ÿ bı+<˚ ns¡Ω‘· ñ+&É<äì ‘Ó*j·T|üs¡#ê*.
43
6) $<ë´dü+e‘·‡s¡+˝À bÕsƒX¡ Ê\≈£î Øj·T+ãsY‡yÓT+{Ÿ s¬ +&ÉT yêsTT<ë\˝À #Ó*k¢ ÕÔsT¡ . yÓTT<ä{Ï
yêsTT<ë 50 XÊ‘·+ ôdô|+º ãsY HÓ\˝À, $T>∑‘ê~ »qe] HÓ\˝À #Ó*k¢ ÕÔsT¡ . á #Ó*+¢ |ü⁄\T
H˚sT¡ >± RTGS (Real Time Gross Settlement) C≤rj·T m\Áø±ºìø˘ |ò+ü &é ã~© (NEFT)
$<Ûëq+ <ë«sê #˚kÕÔsT¡ . Ç+<äTø√dü+ bÕsƒX¡ Ê\\T u≤´+≈£î˝À Á|ü‘´˚ ø£ U≤‘ê ‘Ósy¡ ê*‡
ñ+≥T+~.
7) Øj·T+ãsY‡yÓT+{Ÿ ø√dü+ #·≥+º ˝Àì ôdø£Hå é 12 øÏ+<ä Á|üyX˚ +¯ bı+~q $<ë´s¡T\ú C≤_‘êqT
bÕsƒX¡ Ê\ E˝…’ HÓ\˝À õ˝≤¢ $<ë´XÊU≤~Ûø±]øÏ düeT]Œ+#ê*. yÓTT<ä{Ï yêsTT<ë #Ó*+¢ |ü⁄q≈£î
eTT+<äT |æ\\¢ qyÓ÷<äTqT õ˝≤¢ $<ë´XÊU≤~Ûø±] yêdüeÔ yÓTqÆ ~>± ìsê∆]+#ê*. Á|ü‹
|æ\y¢ ê&ç Vü‰»s¡T Á|ü‹HÓ\ ø£˙dü+ 80 XÊ‘·+ ñ+&Ü*. Bì‘√bÕ≥T qyÓ÷<äT #˚dqæ
nuÛÑ´düq |òü*‘ê\T, qyÓ÷<äT $esê\T yêdüÔeyÓTÆq~>± õ˝≤¢ $<ë´XÊU≤~Ûø±]
ìsê∆]+#·T≈£îqï ‘·sT¡ yê‘· »qe] HÓ\˝À ∫e] yêsTT<ëqT $&ÉT<ä\ #˚j÷· *.
8) #·≥º+˝Àì ôdø£åHé 12 øÏ+<ä Á|ü‘˚´ø£ bÕsƒ¡XÊ\\T, Áô|’y˚{Ÿ bÕsƒ¡XÊ\˝À¢ Á|üy˚X¯+ bı+~q
$<ë´s¡Tú\ ù|s¡¢qT bÕsƒ¡XÊ\ yêØ>± m\Áø±ºìø˘ s¡÷|ü+˝À ìs¡«Væ≤+#ê*. Bìì 9e
ìj·TeT+˝À düuŸs÷¡ ˝Ÿ (3) øÏ+<ä @sêŒf…qÆ ø£$T{° ìsê∆]+∫q $<Û+ä >± Á|ü<]ä Ù+#ê*.
11. Á|üy˚X¯+ ø√dü+ »qq <ÛäèMø£s¡D |üÁ‘·+
»qq, eTs¡ D ]õÁùdº w ü H é #· ≥ º + `1886 Á|ü ø ±s¡ + »qq <Û ä è Mø£ s ¡ D |ü Á ‘· +
bı+<ä˝Òø£b˛sTTq|ü⁄Œ&ÉT ~>∑Te ‘Ó*|æq @<Ó’Hê ˇø£ |üÁ‘·+ ej·TdüT‡ <ÛäèMø£s¡D≈£î ñ|üjÓ÷–+∫
bÕsƒ¡XÊ\˝À Á|üy˚X¯+ ø£*Œ+#ê*.
n) yÓ’<ä´XÊ\ ˝Ò<ë m.mHé.m+. ]õwüºsY ]ø±s¡T¶
Ä) ‘·*¢/ ‘·+Á&ç/ dü+s¡ø£å≈£î&ÉT Ç∫Ãq d”«j·T Á|üø£≥q (Self Declaration)
• Á|üy˚X¯+ bı+~q Äs¡T HÓ\\ ˝À|ü⁄ düeTsêú~Ûø±] (Competent Authority) qT+&ç
»qq <ÛäèMø£s¡D |üÁ‘·+ rdüT≈£îì düeT]Œ+#·e#·TÃ.
12. Á|üy˚X¯+
Á|üy˚X¯+`kÕ<Ûäs¡D ø±\eé~Û
á #·≥º+ ñ<˚›XÊ\ Á|üø±s¡+ @ bÕsƒ¡XÊ\˝ÀHÓ’Hê Á|üy˚XÊìøÏ kÕ<Ûës¡D ø±\eé~Û $<ë´
44
dü+e‘·‡s¡+˝À pHé 12 qT+&ç Ä>∑düTº 31 es¡≈£î ñ+≥T+~. $<ë´dü+e‘·‡s¡+ ÁbÕs¡+uÛÑ+ n+fÒ
pHé 12≈£î eTT+<äT ˝Ò<ë Ä dü+e‘·‡s¡+ Á|üuÛÑT‘·«+ Á|üø£{Ï+∫q @ Ç‘·s¡ ‘˚~ es¡¬ø’Hê Á|üy˚XÊ\T
ø£*Œ+#·e#·TÃ.
13. Á|üy˚X¯+ ` >∑&ÉTe⁄ bı&ç–+|ü⁄
n) kÕ<Ûës¡D ø±\eé~Û eTT–dæq|üŒ{Ï qT+∫ 3 HÓ\\ es¡≈£î Á|üy˚X¯ neø±XÊìï
bı&ç–+#·e#·TÃ.
Ä) bı&ç–+∫q ø±\+ ‘·sê«‘· ˇø£yfi˚ ¯ u≤\T&ÉT/ u≤*ø£ Á|üyX˚ +¯ bı+~‘˚, Á|ü<ëÛ H√bÕ<Ûë´j·TT\T
ìs¡sí TT+∫q Á|üø±s¡+ •ø£Då ‘√ yês¡T ‘·eT #·<Tä e⁄qT |üP]Ô #˚jT· e#·TÃ.
nHê<∏ä\ $wüj·T+˝À yês¡T e∫Ãq ÁbÕ+‘·+˝Àì dü+düú n~Ûø±] ‘·–q <ÛäèMø£s¡D
|üÁ‘·+‘√ bÕ≥T yê] dü+s¡ø£å≈£î\ $qŒ|ü+ô|’ yÓ+≥H˚ bÕsƒ¡XÊ\ Á|ü<ÛëHê#ês¡T´\T
yê]øÏ bÕsƒ¡XÊ\˝À Á|üy˚X¯+ ø£*Œ+#ê*. Ç+<äTø√dü+ Á|ü‹ ‘·s¡>∑‹˝À >∑]wüº+>± ª3µ
d”≥¢ es¡≈£î ô|+∫ Á|üuÛÑT‘·«+ ìπs›•+∫q $<Ûä+>± dü+ã+~Û‘· n~Ûø±s¡T\ qT+&ç
Á|ü<ÛëHê#ês¡T´\T nqTeT‹ bı+<ë*.
14. bÕsƒ¡XÊ\ >∑T]Ô+|ü⁄
1) πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ ˝Ò<ë sêh Á|üuÛÑT‘·«+ ˝Ò<ë kÕúìø£ Á|üuÛÑT‘·«+ kÕú|æ+∫q bÕsƒ¡XÊ\\T
ø±≈£î+&Ü Ç‘·s¡ bÕsƒ¡XÊ\\T #·≥º+ neT\T≈£î eTT+<äT ˝Ò<ë ‘·sê«‘· e÷<Ûä´$Tø£
$<ä´q+~+#·&ÜìøÏ kÕú|æ+#·ã&ç ñ+fÒ #·≥º+ neT\T˝ÀøÏ e∫Ãq ª3µ HÓ\\ ˝À|ü⁄
nqTã+<Û+ä ˝À #·÷|æq $<Û+ä >± bòÕyéT HÓ+. 1˝À ôd˝ŸŒ¤ &çøsπ¢£ wüH‘é √ ≈£L&çq <äsU¡ ≤düTqÔ T
#·≥º+˝Àì ôdø£åHé 18 øÏ+<ä >∑T]Ô+|ü⁄ì#˚Ã n~Ûø±] nsTTq õ˝≤¢ $<ë´XÊU≤~Ûø±]øÏ
düeT]Œ+#ê*. á <äs¡U≤düTÔ˝À #·≥º+˝Àì ôdø£åHé 12˝À düuŸ ôdø£åHé`2 ø±¢CŸ (dæ)˝À
ù|s=ÿqï ìã+<Ûäq\ Á|üø±s¡+ bÕsƒ¡XÊ\ |ü]düs¡ ÁbÕ+‘· düú˝≤ìï düŒwüº+>± ‘Ó\bÕ*. á
<äs¡U≤düTÔqT õ˝≤¢ $<ë´XÊU≤~Ûø±] ù|s¡ eT+&É\ $<ë´XÊU≤~Ûø±] <ë«sê &ç.Ç.z.øÏ
düeT]Œ+#ê*. BìøÏ eTT+<äT Á|üC≤˙ø±ìøÏ n+<äTu≤≥T˝À ñ+#·&ÜìøÏ ñ<˚›•+∫q
yÓuŸôd{’ Ÿ˝À (m\Áø±ºìø˘ bòÕyéT˝À) bÕsƒX¡ Ê\ düe÷#êsêìï bı+<äT|üs#¡ ê*. yÓuŸôd{’ Ÿ˝À
á düe÷#êsêìï |üP]+#·>±H˚ ˇø£ ]õÁùdwº Hü é HÓ+ãsY‘√ ≈£L&çq s¡o<äTqT rdüTø√yê*.
‘·sê«‘· Bìì <äs¡U≤düTÔ‘√ »‘·#˚dü÷Ô eT+&É\ $<ë´XÊU≤~Ûø±] <ë«sê õ˝≤¢
$<ë´XÊU≤~Ûø±]øÏ düeT]Œ+#ê*.
45
2) #·≥º+˝Àì ôdø£åHé`19˝À ù|s=ÿqï wüs¡‘·T\T, ìã+<Ûäq\T, Á|üe÷D≤\T bÕ{Ïdü÷Ô
>∑T]Ô+|ü⁄qT ø√s¡&Üìï <ÛäèMø£]+#˚+<äT≈£î õ˝≤¢ $<ë´XÊU≤~Ûø±] bÕsƒ¡XÊ\ ‘·ìF #˚ùd
n<∏ë]{°øÏ (ˇø£y˚fi¯ ‘·ìF #˚ùd n~Ûø±] õ˝≤¢ $<ë´XÊU≤~Ûø±] ø±ø£b˛‘˚) >∑T]Ô+|ü⁄
eT+ps¡T #˚ùd+<äT≈£î dü+ã+~Û‘· düe÷#êsêìï n&ç– ‘Ó\TdüT≈£îH˚ n~Ûø±s¡+ ñ+~.
n˝≤π> Ms¡T >∑T]Ô+|ü⁄ ø√dü+ #˚dæq <äs¡U≤düTÔ˝À ‘Ó*|æq düe÷#ês¡+ <ÛäèMø£]+#˚
]ø±s¡T¶\qT ≈£åîDí+>± ‘·ìF #˚kÕÔs¡T.
3) #·≥º+˝Àì ôdø£åHé 19, 25\ øÏ+<ä ìπs›•+∫q Á|üe÷D≤\T, ìã+<Ûäq\T bÕsƒ¡XÊ\
bÕ{ÏdTü qÔ ï≥T¢ õ˝≤¢ $<ë´XÊU≤~Ûø±] dü+‘·è|æÔ #Ó+~‘˚ nqTã+<Û+ä ˝À #·÷|æq $<Û+ä >±
bòÕyéT`2˝À >∑T]Ô+|ü⁄ <ÛäèMø£s¡D |üÁ‘êìï C≤Ø #˚j·÷*. >∑T]Ô+|ü⁄ ø√dü+ <äs¡U≤düTÔ
#˚düT≈£îqï 30 s√E\˝À|ü⁄ >∑T]Ô+|ü⁄ <ÛäèMø£s¡D |üÁ‘êìï Çyê«*. Ç~ 3 dü+e‘·‡sê\
es¡≈£î #Ó\T¢u≤≥T ne⁄‘·T+~.
~>∑Te ‘Ó*|æq wüs¡‘·T\≈£î ˝Àã&ç >∑T]Ô+|ü⁄ <ÛäèMø£s¡D |üÁ‘êìï C≤Ø#˚j·÷*.
n) bÕsƒ¡XÊ\ 1860 kıôd’{°\ ]õwüºsY #·≥º+ (21 Ä|òt 1860) Á|üø±s¡+ ]õwüºsY nsTTq
kıôd’{° q&ÉT|ü⁄‘√+<äì ˝Ò<ë #·≥º Á|üø±s¡+ @s¡Œ&çq |ü_¢ø˘ Á≥düTº <ë«sê neT\T˝À
ñ+<äì ‘Ó\bÕ*.
Ä) bÕsƒ¡XÊ\ @ ˇø£ÿ e´øÏÔ >±ì, dü+düú >±ì, e´≈£îÔ\ düeT÷Vü≤+ >±ì ˝≤uÛ≤s¡®q ø√dü+
q&çù|~ ø±≈£î+&Ü ñ+&Ü*.
Ç) sêC≤´+>∑+˝À bı+<äT|üs¡∫q $\Te\≈£î bÕsƒ¡XÊ\ ø£≥Tºã&ç ñ+<äì ‘Ó\bÕ*.
á) sêh Á|üuTÑÛ ‘·«+/ kÕúìø£ Á|üuTÑÛ ‘·«+ @ n~Ûø±]øÏ n~Ûø±s¡$TùdÔ Ä n~Ûø±] bÕsƒX¡ Ê\\qT
m|ü⁄Œ&Ó’Hê ‘·ìF #˚j·Te#·TÃ.
}) bÕsƒ¡XÊ\ m|üŒ{Ïø£|ü⁄Œ&ÉT sêh Á|üuÛÑT‘·«+, ø£MTwüqsY &Ó’¬sºsY bÕsƒ¡XÊ\ $<ä´, õ˝≤¢
$<ë´XÊU≤~Ûø±]øÏ nedüsy¡ TÓ qÆ düe÷#ês¡+, ìy˚~ø£\T n+<äCj Ò ÷· *. sêh Á|üuTÑÛ ‘·«+/
kÕúìø£ Á|üuTÑÛ ‘·«+ dü÷#·q\≈£î ˝Àã&ç >∑T]Ô+|ü⁄q≈£î dü+ã+~Û+∫q wüs‘¡ T· \qT bÕ{Ï+#˚˝≤
#·s¡´\T rdüTø√yê*.
m) #·≥º+˝Àì ôdø£åHé 19 øÏ+<ä ìπs›•+∫q Á|üe÷D≤\T, ìã+<Ûäq\qT bÕ{Ï+#ê*.
46
@) bÕsƒ¡XÊ\ ‘·q düMT|ü ÁbÕ+‘· |ü]~Û˝Àì ã\V”≤q esêZ\ |æ\¢\≈£î Á|ü‹≈£L\ ãè+<ë\
|æ\\¢ ≈£î ˇø£{À ‘·s>¡ ‹∑ ˝À ø£˙dü+ 25 XÊ‘·+ ]»πs«wüHé ø£*Œ+#ê*. ˇø£yfi˚ ¯ bÕsƒX¡ Ê\
msTT&Ó&é bÕsƒ¡XÊ\ nsTT‘˚ Á|üy˚X¯+ bı+~q |æ\¢\ ìwüŒ‹Ô Á|üø±s¡+ ñ∫‘· ìs¡“+<Ûä
m*yÓT+≥Ø $<ä´qT n+~+#ê*.
◊) |üPs¡« bÕsƒ¡XÊ\ $<ä´qT ø£*– ñqï bÕsƒ¡XÊ\ ≈£L&Ü Á|üy˚XÊ\ ÁbÕs¡+uÛÑ <äX¯˝À
#·≥º+˝Àì ôdø£åHé`12 øÏ+<ä ù|s=ÿqï $<Ûä+>± düMT|ü ÁbÕ+‘· |ü]~Û˝Àì ã\V”≤q
esêZ\ |æ\\¢ ≈£î, Á|ü‹≈£L\ ãè+<ë\ |æ\\¢ ≈£î bÕsƒX¡ Ê\ qyÓ÷<äT˝À¢ 25 XÊ‘·+ ]»πs«wüHé
ø£*Œ+#ê*.
ˇ) $<ë´dü+e‘·‡s¡+ ÁbÕs¡+uÛ≤ìøÏ eTT+<äT |æ\¢\ qT+&ç bÕsƒ¡XÊ\ edü÷\T #˚ùd |ò”E\
$esê\qT Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡+ õ˝≤¢ $<ë´XÊU≤~Ûø±]øÏ düeT]Œ+#ê*.
z) #·≥º+˝Àì ìã+<Ûäq\≈£î bÕsƒ¡XÊ\ ˝Àã&ç ñ+&Ü*.
W) >∑T]Ô+|ü⁄ |üÁ‘·+˝À ù|s=ÿqï wüs¡‘·T\qT ñ\¢+|òæT+∫q≥¢sTT‘˚ bÕsƒ¡XÊ\ >∑T]Ô+|ü⁄qT
s¡<äT› #˚kÕÔs¡T.
15. ‘ê‘êÿ*ø£ <ÛäèMø£s¡D
1) #·≥º+˝Àì ôdø£åHé`25˝À ù|s=ÿqï $<Ûä+>± $<ë´]ú ñbÕ<Ûë´j·T ìwüŒ‹Ô ˝Òø£b˛sTTHê
#·≥º+ neT\T˝ÀøÏ e∫Ãq ‘˚~ qT+&ç Äs¡THÓ\\ es¡≈£î bÕsƒ¡XÊ\ q&É|ü&ÜìøÏ õ˝≤¢
$<ë´XÊU≤~Ûø±] nqTeT‹dü÷Ô ‘ê‘êÿ*ø£ <ÛäèMø£s¡D |üÁ‘êìï nqTã+<Ûä+˝À #·÷|æq
bòÕyéT`3ì C≤Ø #˚j·÷*. Äs¡T HÓ\\ >∑&ÉTe⁄ |üPs¡ÔsTTq ‘·sê«‘· #·≥º+˝À ù|s=ÿqï
$<Ûä+>± $<ë´]ú ñbÕ<Ûë´j·T ìwüŒ‹Ô ñ+&˚≥T¢ bÕsƒ¡XÊ\ #·÷&Ü*.
2) #·≥+º ˝Àì ôdø£Hå `é 25˝À ù|s=ÿqï ìã+<Ûqä \T bÕ{Ïd÷ü Ô ôw&É÷´˝Ÿ˝À bı+<äT|ü]∫q
ìã+<Ûqä \T, Á|üe÷D≤\T HÓsy¡ s˚ Ã¡ ˝Òøb£ ˛sTTq|üŒ{Ïø° nqTã+<Û+ä ˝À ñqï bòÕyéT`4˝À
#·÷|æq $<Û+ä >± bÕsƒX¡ Ê\qT ª3µ dü+e‘·‡sê\ es¡≈î£ q&É|&ü ÜìøÏ nqTeT‹dü÷Ô õ˝≤¢
$<ë´XÊU≤~Ûø±] ‘ê‘êÿ*ø£ <Ûèä Mø£sD¡ |üÁ‘êìï C≤Ø #˚j÷· *. Ç∫Ãq >∑&TÉ e⁄˝À>±
‘ê‘êÿ*ø£ <Ûèä Mø£sD¡ |üÁ‘·+˝À ù|s=ÿqï ìã+<Ûqä \T, Á|üe÷D≤\T HÓsy¡ ]˚ Ãq≥T¢ >∑T]Ô+|ü⁄
ø√dü+ Ç∫Ãq <Ûsä U¡ ≤düTÔ |üÁ‘·+˝À ù|s=ÿqï $esê\≈£î <Ûèä Mø£sD¡ |üÁ‘·+˝À C≤Ø #˚dqæ
n~Ûø±] dü+‘·è|æÔ #Ó+~q≥¢sTT‘˚ düuŸ s¡÷˝Ÿ`4 øÏ+<ä ù|s=ÿqï $<Û+ä >± >∑T]Ô+|ü⁄ |üÁ‘êìï
47
C≤Ø#˚jT· e#·TÃ. ˇø£yfi˚ ¯ ‘ê‘êÿ*ø£ <Ûèä Mø£sD¡ |üÁ‘·+˝À Ç∫Ãq ø±\eé~Û˝À>± >∑T]Ô+|ü⁄qT
bÕsƒX¡ Ê\ ø√s¡qf…‘¢Æ ˚ Ä bÕsƒX¡ Ê\qT >∑T]Ô+|ü⁄ bı+<äì bÕsƒX¡ Ê\>± uÛ≤$+#ê*. >∑T]Ô+|ü⁄
bı+<äì bÕsƒX¡ Ê\qT q&É|&ü +É ôdø£Hå é 19 Á|üø±s¡+ #·≥Øº ‘ê´ •øå±s¡Ω+.
3) #·≥+º neT\T˝ÀøÏ e∫Ãq ‘·sê«‘· ôdø£Hå é 18 øÏ+<ä >∑T]Ô+|ü⁄ <Ûèä Mø£sD¡ |üÁ‘·+ bı+<ä≈î£ +&Ü
q÷‘·q bÕsƒ¡XÊ\qT HÓ\ø=\Œ≈£L&É<äT.
4) >∑T]Ô+|ü⁄ <Ûèä Mø£sD¡ |üÁ‘êìï C≤Ø #˚ùd n<∏ë]{° Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡+ bÕsƒX¡ Ê\qT dü+<ä]Ù+∫
wüs¡‘·T\T HÓs¡y˚s¡TdüTÔHêïs√, ˝Ò<√ ‘·ìF #˚j·÷*.
16. >∑T]Ô+|ü⁄ ñ|üdü+Vü≤s¡D
#·≥º+˝Àì Á|üe÷D≤\T ø=qkÕ–+#·&É+, ìã+<Ûäq\T bÕ{Ï+#·&É+, >∑T]Ô+|ü⁄ wüs¡‘·T\qT
nqTdü]+#·&É+˝À bÕsƒ¡XÊ\ $|òü\yÓTÆq|ü⁄Œ&ÉT >∑T]Ô+|ü⁄ |üÁ‘êìï C≤Ø #˚ùd n~Ûø±] >∑T]Ô+|ü⁄ s¡<äT›
>∑T]+∫ ‘Ó*ù| c˛ø±CŸ H√{°düT Çyê«*. BìøÏ düe÷<Ûëq+ Çe«&ÜìøÏ bÕsƒ¡XÊ\≈£î ø£˙dü+ ˇø£
HÓ\ eé~Û Çyê«*. ˇø£y˚fi¯ bÕsƒ¡XÊ\ Ç∫Ãq »yêãT≈£î dü+‘·è|æÔ #Ó+<äq≥¢sTT‘˚ >∑T]Ô+|ü⁄
ñ|üd+ü Vü≤s¡D ìs¡j í T· + rdüTø√e&ÜìøÏ eTT+<äT bÕsƒX¡ Ê\≈£î $es¡D $ì|æ+#˚ neø±X¯+ Çyê«*.
>∑T]Ô+|ü⁄ s¡<äT› ñ‘·Ôs¡T«\T sê‘·|üPs¡«ø£+>± Çyê«*. á ñ‘·Ôs¡T«\T yÓ+≥H˚ e#˚Ã $<ë´dü+e‘·‡s¡+
qT+&ç neT\T˝ÀøÏ sêyê*. >∑T]Ô+|ü⁄ s¡<äT› #˚j·Tã&çq bÕsƒ¡XÊ\ $<ë´s¡Tú\T #˚s¡&ÜìøÏ |ü]düs¡
ÁbÕ+‘· bÕsƒ¡XÊ\/ bÕsƒ¡XÊ\\ ù|s¡¢qT ≈£L&Ü >∑T]Ô+|ü⁄ s¡<äT› #˚düTÔqï≥T¢ Ç#˚Ã ñ‘·Ôs¡T«\˝À
bı+<äT|üs¡#ê*.
17. $qï|ü+ (Appeal)
>∑T]Ô+|ü⁄ s¡<äT› ñ‘·Ôs¡T«\T bı+~q bÕsƒ¡XÊ\ düuŸ s¡÷˝Ÿ (5) ˝Ò<ë düuŸ s¡÷˝Ÿ (8) Á|üø±s¡+
s¡<äT› ñ‘·Ôs¡T«\T bı+~q ‘˚B qT+&ç 15 s√E˝˝À õ˝≤¢ ø£˝…ø£ºsY≈£î n|”Œ\T #˚düTø√e#·TÃ. õ˝≤¢
ø£˝…ø£ºsY n|”Œ\T d”«ø£]+#ê˝À ˝Ò<√ ìs¡ísTTkÕÔs¡T. ˇø£y˚fi¯ d”«ø£]ùdÔ n|”Œ\Tô|’ ‘·T~ ìs¡íj·÷+
rdüT≈£îH˚+‘·es¡≈£î >∑T]Ô+|ü⁄ s¡<äT› ñ‘·Ôs¡T«\ neT\T Ä|æy˚kÕÔs¡T. ø£˝…ø£ºsY Çs¡T|üøå±\ yê<äq\T
$ì|æ+#˚ neø±X¯+ ÇkÕÔs¡T. Ä ‘·sê«‘· n|”Œ\T #˚dæq ‘˚B qT+&ç ¬s+&ÉT HÓ\\ ˝À|ü⁄ ‘·T~ ñ
‘·Ôs¡T«\T C≤Ø #˚kÕÔs¡T. õ˝≤¢ ø£˝…ø£ºsY Ç#˚Ã ñ‘·Ôs¡T«\T ‘·T~ ñ‘·Ôs¡T«\T.
18. |ü⁄qX¯sÃ D¡ (Revision)
n) @ bÕsƒ ¡ X Ê\¬ ø ’ H ê >∑ T ]Ô + |ü ⁄ qT s¡ < ä T › | ü s ¡ T dü ÷ Ô õ˝≤¢ ø£ ˝ … ø £ º s Y >±s¡ T Ç∫Ãq
48
ñ‘·Ôs¡T«\qT ø£MTwüqsY &Ó’¬sø£ºsY, bÕsƒ¡XÊ\ $<ä´ |ü⁄qX¯Ãs¡D #˚j·Te#·TÃ.
Ä) n|”Œ˝Ò{Ÿ n~Ûø±] Ç∫Ãq ñ‘·Ôs¡T«\T, Ç∫Ãq ‘˚BqT+&ç 30 s√E\ ˝À|ü⁄ kÕúìø£
ø£MTwüqsY &Ó’¬sø£ºsY >±]øÏ n|”Œ\T #˚düTø√yê*.
Ç) @ bÕsƒ¡XÊ˝…’Hê >∑T]Ô+|ü⁄ <ÛäèMø£s¡D |üÁ‘êìï bı+~‘˚ Ä düe÷#ês¡+ kÕúìø£ n<∏ë]{°øÏ
|ü+|æ+#ê*. q>∑s¡ ÁbÕ+‘· bÕsƒ¡XÊ\ nsTT‘˚ q>∑s¡ kÕúìø£ dü+düú≈£î, Á>±MTD bÕsƒ¡XÊ\
nsTT‘˚ Á>±eT|ü+#êsTTrøÏ düe÷#êsêìï |ü+|æ+#ê*. n|ü⁄Œ&ÉT kÕúìø£ Á|üC≤Á|ü‹ì<ÛTä \T
‘·eT ÁbÕ+‘·+˝À >∑T]Ô+|ü⁄ bı+~q bÕsƒ¡XÊ\ ñqï≥T¢ ‘Ó\TdüT≈£î+{≤s¡T.
19. bÕsƒX¡ Ê\ j·÷»e÷q´ ø£$T{° (School Mamagement Comittee)
1) #·≥º+ neT\T˝ÀøÏ e∫Ãq Äs¡T HÓ\˝˝À|ü⁄ nHémsTT&Ó&é bÕsƒ¡XÊ\\T ‘·|üŒ Á|ü‹
bÕsƒ¡XÊ\˝À Ä bÕsƒ¡XÊ\ j·÷»e÷q´ ø£$T{° (mdt.j·T+.dæ.) @sêŒ≥T#˚j·÷*. á
ø£$T{°ì Á|ü‹ 2 dü+e‘·‡sê\≈£î ˇø£kÕ] |ü⁄qs¡T<ä∆]+#ê*.
2) ø£$T{° @sêŒ≥T øÏ+<ä $<Ûä+>± ñ+≥T+~.
n) ÁbÕ<∏ä$Tø£ bÕsƒ¡XÊ\ nsTT‘˚ ø£$T{°˝À 27 eT+~ düuÛÑT´\T+{≤s¡T. M]˝À 24
eT+~ bÕsƒX¡ Ê\˝À qyÓ÷<Óq’ |æ\\¢ ‘·*/¢ ‘·+Á&ç ˝Ò<ë dü+s¡≈≈å£ î£ &ÉT/ dü+s¡ø≈å£ î£ sêfi¯fl
qT+&ç ñ+{≤s¡T. ˇø£ düuÛÑT´&ÉT mqTïø√ã&çq Á|ü‹ì~Û nsTT‘˚ dü+ã+~Û‘· Á>±eT
eTVæ ≤ fi≤ dü e ÷K´\T Hê$TH˚ { Ÿ #˚ d æ q dü u Û Ñ T ´\T eTs=ø£ s ¡ T . bÕsƒ ¡ X Ê\
Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT\T/ ÇHé#ê]® Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT\T ø£$T{°øÏ mø˘‡ n|ò”wæjÓ÷
düuÛÑT´\T/ ø£˙«qsY>± eéVü≤]kÕÔs¡T.
Ä) ÁbÕ<∏ä$Tø£ bÕsƒ¡XÊ\˝À düuÛÑT´\ m+|æø£ øÏ+~$<Ûä+>± ñ+≥T+~.
1) >∑‘· $<ë´dü+e‘·‡s¡+ yê]¸ø£ |üØø£\å ˝À 1, 2, 3, 4 ‘·s>¡ ‘∑ T· \˝À n‘·´~Ûø£
XÊ‘·+ e÷s¡Tÿ\T kÕ~Û+∫q $<ë´]ú ‘·*¢/ ‘·+Á&ç ˝Ò<ë dü+s¡ø£å≈£î&ÉT/
dü+s¡ø£å≈£îsê\T (‘·s¡>∑‹øÏ ˇø£s¡T #=|ü⁄Œq).
2) >∑‘· $<ë´dü+e‘·‡s¡ yê]¸ø£ |üØø£å\˝À 1, 2, 3, 4 ‘·s¡>∑‘·T\˝À n‹
‘·≈î£ ÿe XÊ‘·+ e÷s¡Tÿ\T kÕ~Û+∫q $<ë´]ú ‘·*/¢ ‘·+Á&ç ˝Ò<ë dü+s¡ø≈å£ î£ &ÉT/
49
3) >∑‘· $<ë´dü+e‘·‡s¡ yê]¸ø£ |üØø£\å ˝À n‘·´~Ûø£ XÊ‘·+ e÷s¡Tÿ\T kÕ~Û+∫q
1,2,3,4 ‘·s>¡ ‘∑ T· \˝À (Á|ü‹ ‘·s>¡ ‹∑ ˝À) mdt.dæ., mdt.{Ï., _.dæ., yÓTHÆ ê]{°
esêZ\≈£î #Ó+~q $<ë´]ú ‘·*¢/ ‘·+Á&ç ˝Ò<ë dü+s¡ø£å≈£î&ÉT/ dü+s¡ø£å≈£îsê\T
(‘·s¡>∑‹øÏ 4 >∑Ts¡T #=|ü⁄Œq).
4) |ü≥Dº ÁbÕ+‘ê\˝À bÕsƒX¡ Ê\˝À ñqï yês¡T¶ ø±s√Œπs≥sY/ øöì‡\sY, Á>±MTD
ÁbÕ+‘ê\˝À Á>±eT |ü+#êsTTr yês¡T¶ düuÛÑT´\T (ˇø£s¡T).
5) ø£˙«qsY>± bÕsƒX¡ Ê\ Á|ü<ëÛ H√bÕ<Ûë´j·TT\T/ ÇHé#êÛ ]® Á|ü<ëÛ H√bÕ<Ûë´j·TT\T
(ˇø£s¡T).
6) ù|s¡T bı+~q $<ëý˚‘·Ô ˝Ò<ë <ë‘· ˝Ò<ë |ü]düs¡ ÁbÕ+‘·+˝À bÕsƒ¡XÊ\≈£î
düVü≤ø£]+#˚ e´øÏÔ ˝Ò<ë dü«#·Ã¤+<ä ùdyê dü+düú Á|ü‹ì~Û (mdt.j·T+.dæ.
<ë«sê ø√`Ä|tº #˚j·Tã&çqyês¡T (ˇø£s¡T).
7) bÕsƒ ¡ X Ê\ j· ÷ »e÷q´ ø£ $ T{° yÓ T T‘· Ô + dü u Û Ñ T ´\˝À 50 XÊ‘· +
eTVæ≤fi¯\T+&Ü*.
8) bÕsƒ¡XÊ\ $<ë´s¡Tú\˝À Ç<ä›s¡T j·Tdt.j·T+.dæ.˝À Á|ü‘˚´ø£ ÄVü‰«ì‘·T\T>±
ñ+&Ü*. ˇø£y˚fi¯ bÕsƒ¡XÊ\˝À ø√`m&ÉT´πøwüHé ñqï≥¢sTT‘˚ á Ç<ä›]˝À
ˇø£ u≤*ø£ ñ+&Ü*.
Ç) ÁbÕ<∏ä$Tø√qï‘· bÕsƒ¡XÊ\˝À (ÁbÕ<∏ä$Tø£ ‘·s¡>∑‘·T\T ≈£L&Ü ñqï≥¢sTT‘˚) ô|’
düuÛÑT´\≈£î ~>∑Te ‘Ó*|æq düuÛÑT´\qT m+|æø£ #˚düTø√yê*.
1) >∑‘· $<ë´dü+e‘·‡s¡+ yê]¸ø£ |üØø£å\˝À 5, 6 ‘·s¡>∑‘·T\˝À n‘·´~Ûø£
XÊ‘·+ e÷s¡Tÿ\T kÕ~Û+∫q $<ë´]ú ‘·*¢/‘·+Á&ç ˝Ò<ë dü+s¡ø£å≈£î&ÉT/
2) >∑‘· $<ë´dü+e‘·‡s¡+ yê]¸ø£ |üØø£å\˝À 5, 6 ‘·s¡>∑‘·T\˝À n‹ ‘·≈£îÿe
XÊ‘·+ e÷s¡Tÿ\T kÕ~Û+∫q $<ë´]ú ‘·*¢/‘·+Á&ç ˝Ò<ë dü+s¡ø£å≈£î&ÉT/
3) >∑‘· $<ë´dü+e‘·‡s¡+ yê]¸ø£ |üØø£å\˝À 5, 6 ‘·s¡>∑‘·T\˝À n‘·´~Ûø£
50
XÊ‘·+ e÷s¡Tÿ\T kÕ~Û+∫q mdt.dæ., mdt.{Ï., _.dæ., yÓTÆHê]{° esêZ\≈£î
#Ó+~q $<ë´]ú ‘·*¢/‘·+Á&ç ˝Ò<ë dü+s¡ø£å≈£î&ÉT/ dü+s¡ø£å≈£îsê\T (‘·s¡>∑‹øÏ
4 >∑Ts¡T #=|ü⁄Œq).
3) ‘·q |ü]~Û˝À ñqï bÕsƒ¡XÊ\ j·÷»e÷q´ ø£$T{° #ÛÓ’sY|üs¡‡Hé>± Á>±MTD ÁbÕ+‘·yÓTÆ‘˚
Á>±eT düs¡Œ+#Y, eTTì‡|ü˝Ÿ ÁbÕ+‘·+ nsTT‘˚ dü+ã+~Û‘· øöì‡\sY/ ø±s√Œπs≥sY
eéVü≤]kÕÔs¡T.
1) düuÛÑT´\ qT+&ç ˇø£]ì ø£$T{° yÓ’dt #Ó’sY|üs¡‡Hé>± mqTïø√yê*. ˇø£y˚fi¯ ø£$T{°
#Ó’sY|üs¡‡Hé ôw&É÷´˝Ÿ¶ ≈£î˝≤\T ˝Ò<ë ôw&É÷´˝Ÿ¶ ‘Ó>∑\T ˝Ò<ë Ç‘·s¡ yÓqTø£ã&çq
‘·s¡>∑‘·T\T ˝Ò<ë yÓ’ø£\´+ ø£*– ñqï esêZìøÏ #Ó+~qyês¡T ø±q≥¢sTT‘˚ á
esêZ\˝À ˇø£]ì yÓ’dt #Ó’sY|üs¡‡Hé>± mqTïø√yê*.
4) ‘·*¢<ä+Á&ÉT\ qT+&ç ÁbÕ‹ì<Ûä´+ eVæ≤düTÔqï düuÛÑT´\ qT+&ç e÷Á‘·y˚T ˇø£]ì yÓ’dt
#Ó’sY|üs¡‡Hé>± mqTïø√yê*.
á mìïø£\˝À ø£$T{° düuÛÑT´\˝À kÕúìø£ dü+düú qT+&ç ÁbÕ‹ì<∏ä´+ eVæ≤+#˚ düuÛÑT´\T,
Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT\T ˝Ò<ë ÇHé#Ûê]® Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT\≈£î bÕ˝§ZH˚ ns¡Ω‘· ˝Ò<äT.
n˝≤π> yê]øÏ mìïø£\˝À z≥T#˚ùd Vü≤≈£îÿ ≈£L&Ü ˝Ò<äT.
5) bÕsƒ¡XÊ\ j·÷»e÷q´ ø£$T{° ø£˙dü+ HÓ\≈£î ˇø£kÕ] düe÷y˚X¯yÓTÆ #˚ùd rsêàHê\qT,
$Tì{Ÿ‡qT ]ø±s¡T¶ #˚dæ Á|ü»\≈£î n+<äTu≤≥T˝À ñ+#ê*.
6) ôdø£Hå é 21 (2) ˝Àì m qT+&ç &ç es¡≈î£ ø±¢E\˝À ù|s=ÿqï $<ÛTä \≈£î n<äq+>± ~>∑Te
‘Ó*|æq $<ÛäT\qT bÕsƒ¡XÊ\ j·÷»e÷q´ ø£$T{° ìs¡«]Ô+#ê*‡ ñ+≥T+~.
n) #·<äe&É+, sêj·T&É+, düs¡fi¯ >∑DÏ‘· |ü]C≤„q+, ne>±Vü≤q e+{Ï n+XÊ\˝À
|æ\¢\ nuÛÑ´düq |òü*‘ê\qT Á|ü‹ ‘·s¡>∑‹øÏ #Ó+~q $<ë´s¡Tú\ qT+&ç sê+&ÉyéT>±
m+#·T≈£îì Á|ü<ä]Ù+#·eTq&É+. n˝≤π> |æ\¢\, ñbÕ<Ûë´j·TT\ ¬>’sêΩ»s¡Tô|’ ÁX¯<ä∆
#·÷|ü&É+, eTTK´+>± |æ\¢\ ¬>’sêΩ»s¡TqT ‘·–Z+#˚ #·s¡´\T #˚|ü≥º&É+.
Ä) bÕsƒ¡XÊ\ |ü]düs¡ ÁbÕ+‘·+˝À ñqï |æ\¢\+<ä] C≤_‘ê ìs¡«Væ≤+#˚˝≤ #˚j·T&É+.
ã&ç ãj·T{Ï |æ\¢\T bÕsƒ¡XÊ\˝À qyÓ÷<äT nj˚T´+<äT≈£î düeTs¡úe+‘·yÓTÆq #·s¡´\T
#˚|ü≥º&É+.
51
Ç) ôdø£åHé 24˝Àì m, Ç ø±¢E\qT, ôdø£åHé 28ì neT\T|ü]#˚≥T¢ #˚j·T&É+.
á) bÕsƒX¡ Ê\˝À |ü]düs¡ ÁbÕ+‘· u≤\\T qyÓ÷<Ó,’ Á|ü‹s√p bÕsƒX¡ Ê\≈£î Vü‰»s¡jT˚ ´≥T¢
#·÷&É&É+.
ñ) ôw&É÷´˝Ÿ˝À ù|s=ÿqï Á|üe÷D≤\T, ìã+<Ûäq\T bÕ{Ï+#˚≥T¢ |üs¡ý˚øÏå+#·&É+.
}) u≤\\ Vü≤≈£îÿ\ |ü]s¡ø£åD˝À »]π> @ ∫qï ‘·|æŒ<ä+ >±ì eTTK´+>± XÊØs¡,
e÷qdæø£ Væ≤+dü, bÕsƒ¡XÊ\ Á|üy˚XÊìï e´‹πsøÏ+#·&É+, ôdø£åHé 3 (2) Á|üø±s¡+
ns¡Ω‘· ø£\yê{Ïì düeT≈£Ls¡Ã&É+ e+{Ï n+XÊ\qT m|üŒ{Ïø|£ ⁄ü Œ&ÉT kÕúìø£ Á|üuTÑÛ ‘·«+
<äèwæºøÏ rdüT¬øfi¯fl&É+.
m) ôdø£åHé 4˝Àì n+XÊ\ neT\T≈£î nedüsê\qT >∑T]Ô+#·&É+, Á|üD≤[ø£
s¡÷bı+~+#·&É+, |üs¡ý˚øÏå+#·&É+.
◊) bÕsƒ¡XÊ\˝À eT<Ûë´Vü≤ï uÛÀ»q |ü<∏äø£+ neT\Trs¡TqT |üs¡ý˚øÏå+#·&É+.
ˇ) bÕsƒ¡XÊ\ yê]¸ø£ Ks¡TÃ, Ä<ëj·T $esê\qT s¡÷bı+~+#·&É+.
7) bÕsƒ¡XÊ\≈£î e∫Ãq ì<ÛäT\qT u≤´+≈£î˝À bÕsƒ¡XÊ\ j·÷»e÷q´ ø£$T{° #Ó’sY|üs¡‡Hé,
ø£˙«qsY ñeTà&çU≤‘ê˝À »eT#˚j·÷*. á U≤‘êqT Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡+, nedüs¡yÓTÆq
dü+<äsê“¤\˝À Ä&ç{Ÿ #˚j·T{≤ìøÏ n+<äTu≤≥T˝À ñ+#ê*. Á|ü‹ dü+e‘·‡sê+‘·+˝À
ì<ÛäT\T $&ÉT<ä\ #˚ùd n<∏ë]{°øÏ $ìjÓ÷>∑ <ÛäèMø£s¡D |üÁ‘ê\qT düeT]Œ+#ê*.
8) #Ûês¡ºsY¶ nøö+f…+{Ÿ ˝Ò<ë ˝Àø£˝Ÿ |òü+&é Ä&ç≥sY ˝Ò<ë düVü≤ø±s¡ XÊK Ä&ç≥sY <ë«sê
bÕsƒ¡XÊ\ U≤‘ê\qT Ä&ç{Ÿ #˚sTT+#ê*.
20. bÕsƒ¡XÊ\ n_Ûeè~∆ Á|üD≤[ø£ s¡÷|üø£\Œq
1) bÕsƒ¡XÊ\ j·÷»e÷q´ ø£$T{° Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡+ qe+ãsY HÓ\˝À bÕsƒ¡XÊ\ n_Ûeè~∆
Á|üD≤[ø£qT s¡÷bı+~+#ê*. Ç+<äTø√dü+ eTT+<äT>± Á>±eTdüuÛÑqT @sêŒ≥T#˚j·÷*.
á düuÛÑ≈£î ~>∑Te ‘Ó*|æqyê]ì ÄVü‰«ì+#ê*.
• bÕsƒ¡XÊ\˝À qyÓ÷<äsTTq |æ\¢\ ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T, kÕúìø£ dü+düú\ Á|üC≤Á|ü‹ì<ÛäT\T,
eTVæ≤fi≤ düe÷K´\T, bÕsƒ¡XÊ\ |ü]düs¡ ÁbÕ+‘·+˝À $<ë´s¡+>∑+˝À |üì#˚düTÔqï
Á|üeTTK dü«#·Ã¤+<ä ùdyêdü+düú ñqï≥¢sTT‘˚ Ä dü+düú Á|ü‹ì~Û.
52
2) ~>∑Te ‘Ó*|æq n+XÊ\T á Á|üD≤[ø£˝À ñ+&Ü*.
n) Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡+ ‘·s>¡ ‹∑ yê]>± bÕsƒX¡ Ê\˝À #˚sπ yê] $esê\T, dü+K´ yÓTT<ä˝q’…
n+#·Hê\T.
Ä) ôw&É÷´˝Ÿ˝À ‘Ó*|æq ìã+<Ûäq\ Á|üø±s¡+ 1 qT+&ç 5, 6 qT+&ç 8 ‘·s¡>∑‘·T\≈£î
$&ç$&ç>± ø±yê*‡q n<äq|ü⁄ {°#s· ¢¡ dü+K´ (Á|ü<ëÛ H√bÕ<Ûë´j·TT\T, düu≈®… î£ º {°#s· T¡ ,¢
bÕsYºf…Æ+ {°#·s¡¢qT ø£\T|ü⁄ø=ì).
Ç) ôw&É÷´˝Ÿ˝À ‘Ó*|æq ìã+<Ûäq\T Á|üe÷D≤\ y˚Ts¡≈£î nedüs¡eTj˚T´ n<äq|ü⁄
uÛÖ‹ø£ ìsêàD kÂø£sê´\T, |ü]ø£sê\ $esê\T.
á) bÕsƒX¡ Ê\ bÕ]X¯ó<ä´∆ +, bÕsƒX¡ Ê\ uÛÁÑ <ä‘,· Äs√>∑´+ |ü]X¯óÁuÛ‘Ñ ,· u≤\\ yÓø’ ˝£ ≤´ìï
‘=*<äX¯˝ÀH˚ >∑T]Ô+#·&ÜìøÏ Á|üD≤[ø£ô|’ Á|ü‘˚´ø£ <äèwæº kÕ]+#·&É+.
ñ) ô|’q ‘Ó*Œq ªªÄ, Çµµ \ ø√dü+ n<äq|ü⁄ Ä]úø£ nedüsê\T dü+e‘·‡s¡+ yêØ>±
Á|üD≤[ø£˝À bı+<äT|üs¡#ê*. yê{Ï˝À ôdø£åHé 4˝À ù|s=ÿqï Á|ü‘˚´ø£ •ø£åD ø√dü+
ø±yê*‡q ì<ÛTä \T, u≤<Û´ä ‘·\T ìs¡«]Ô+&ÜìøÏ ø±yê*‡q n<äq|ü⁄ Ä]úø£ nedüsê\T
@yÓ’Hê ñ+fÒ yê{Ï $esê\T.
3) ô|’ n+XÊ\ô|’ s¡÷bı+~+∫q bÕsƒ¡XÊ\ n_Ûeè~∆ Á|üD≤[ø£ô|’ bÕsƒ¡XÊ\ j·÷»e÷q´
ø£$T{° #Ós’ |Y sü ‡¡ Hé/ yÓd’ t #Ós’ |Y sü ‡¡ Hé, ø£˙«qsY dü+‘·ø+£ #˚dæ Ä]úø£ dü+e‘·‡s¡+ eTT–ùd˝À|ü⁄
sêh Á|üuÛÑT‘·«+ ˝Ò<ë kÕúìø£ Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ düeT]Œ+#ê*.
21. Áô|’y˚{Ÿ, nHé msTT&Ó&é bÕsƒ¡XÊ\ ñbÕ<Ûë´j·TT\ y˚‘·q+ n\yÓqT‡\T düØ«düT
ìã+<Ûäq\T
Áô|y’ {˚ Ÿ bÕsƒX¡ Ê\ ñbÕ<Ûë´j·TT\ $wüjT· +˝À y˚‘q· +, n\yÓqT‡\T, yê] düØ«düT ìã+<Ûqä \T
neT\T˝À ñqï XÊdüq ì]à‘·+, ìã+<Ûäq\ y˚Ts¡≈£î bÕsƒ¡XÊ\ j·÷»e÷q´+ ìsê∆]düTÔ+~.
22. ñbÕ<Ûë´j·TT\ $<ÛäT\T
1) ôdø£åHé 29˝Àì düuŸôdø£åHé (2) ø±¢CŸ (ôV≤#Y)˝À ù|s=ÿqï nedüsê\qT HÓs¡y˚s¡Ã&ÜìøÏ,
ôdø£åHé 24˝Àì düuŸôdø£åHé (1) Á|üø±s¡+ $<ÛäT\T ìs¡«]Ô+#·&ÜìøÏ ñbÕ<Ûë´j·TT\T
nuÛÑ´düHê_Ûeè~∆ ø±s¡´Áø£eT+ ˝Ò<ë Ç‘·s¡ ø±s¡´Áø£e÷\T neT\T#˚dü÷Ô Á|ü‹ $<ë´]ú
53
≈£îéTT˝Ò{Ïyé ]ø±s¡T¶ ìs¡«Væ≤+#ê*. Ç~ #·≥º+˝Àì 30e ôdø£åHé, düuŸôdø£åHé (2) ˝À
ù|s=ÿqï $<Ûä+>± #·<äTe⁄ |üPs¡ÔsTTq≥T¢ Ç#˚Ã <ÛäèMø£s¡D |üÁ‘êìøÏ Ä<Ûës¡eTe⁄‘·T+~.
2) ôdø£åHé 24, düuŸ ôdø£åHé (1)˝Àì ªªmµµ qT+&ç ªªÇµµ es¡≈£î ñqï ø±¢E\˝À ù|s=ÿqï
$<ÛäT\≈£î n<äq+>± ¬s>∑T´\sY uÀ<Ûäq≈£î Ä≥+ø£+ ø£\>∑≈£î+&Ü {°#·s¡T ‘·q≈£î
πø{≤sTT+∫q ~>∑Te $<ÛäT\qT ìs¡«]Ô+#ê*.
n) •ø£åD ø±s¡´Áø£e÷\˝À bÕ˝§Zq&É+.
Ä) bÕsƒ¡´Á|üD≤[ø£ s¡÷|üø£\Œq, dæ\ãdt, •ø£åD≤ e÷&É÷´˝Ÿ‡, bÕsƒ¡´ |ü⁄düÔø±\T
yÓTs¡T>∑T|üs¡#·&É+˝À bÕ˝§Zq&É+.
23. ñbÕ<Ûë´j·TT\ Çã“+<äT\qT ‘=\–+#·&É+
1) ôdø£åHé 21 øÏ+<ä @s¡Œ&çq bÕsƒ¡XÊ\ j·÷»e÷q´ ø£$T{° bÕsƒ¡XÊ\˝Àì ñbÕ<Ûë´j·TT\
Çã“+<äT\qT ‘=\–+#˚ ÁbÕ<∏$ä Tø£ kÕúsTT y˚~ø£. ˇø£yfi˚ ¯ á ø£$T{° Ç+<äT˝À $|ò\ü yÓT‘Æ ˚
eT+&É\ |ü]wü‘Y kÕúsTT˝À eT+&É\ |ü]wü‘Y n_Ûeè~∆ n~Ûø±] (j·T+.|æ.&ç.z.)
#Ó’sY|üs¡‡Hé>± eT+&É\ $<ë´XÊU≤~Ûø±] ø£˙«qsY>± @s¡Œ&çq ø£$T{° düe÷y˚X¯yÓTÆ
dü+<äsê“¤ìï ã{Ïº ñbÕ<Ûë´j·TT&ÉT/ ñbÕ<Ûë´sTTì Çã“+<äT\qT ‘=\–+#˚+<äT≈£î
Á|üj·T‹ïkÕÔs¡T.
2) õ˝≤¢kÕúsTT˝À ñbÕ<Ûë´j·TT\ Çã“+<äT\T ‘=\–+#˚ ø£$T{° ñ+≥T+~. á ø£$T{°˝À
õ˝≤¢ ø£˝…ø£ºsY (#Ó’s¡àHé>±), b˛©düT dü÷|ü]+f…+&Ó+{Ÿ, NÛ|òt m–®≈£L´{Ïyé Ä|ò”düsY,
õ˝≤¢|ü]wü‘Y, õ˝≤¢ yÓ’<ä´ Äs√>∑´ n~Ûø±], ø£MTwüqsY ˝Ò<ë kÕúìø£ |ü≥ºD ÁbÕ+‘·
eTTK´ |ü⁄s¡bÕ\ø£ n~Ûø±s¡T\T, –]»q dü+øπ eå T XÊK ndæôd+º {Ÿ ø£MTwüqsY (düuTÑÛ ´\T>±)
õ˝≤¢ $<ë´XÊU≤~Ûø±] (ø£˙«qsY>±) ñ+{≤s¡T.
3) õ˝≤¢kÕúsTT ø£$T{° eT÷&ÉT HÓ\\ø=ø£kÕ] düe÷y˚X¯+ ne⁄‘·T+~.
4) sêh Á|üuTÑÛ ‘·«+ ˝Ò<ë kÕúìø£ Á|üuTÑÛ ‘·«+#˚ HÓ\ø=\Œã&ç, sêh Á|üuTÑÛ ‘·«+/ kÕúìø£ Á|üuTÑÛ ‘·«
ìj·T+Á‘·D˝À ø=qkÕ>∑T‘·Tqï bÕsƒ¡XÊ\˝Àì @ ñbÕ<Ûë´j·TT&Ó’q ‘·q Çã“+~ì
sê‘·s¡÷|ü+˝À õ˝≤¢ kÕúsTT ø£$T{° ø£˙«qsYøÏ düeT]Œ+#ê*. sêJyé $<ë´$TwüHé
ìs¡«Væ≤düTÔqï m&ÉT´πøwüHé b˛s¡º˝Ÿ <ë«sê ≈£L&Ü ñbÕ<Ûë´j·TT\T ‘·eT Çã“+<äT\qT
düeT]Œ+#·e#·TÃ. Çã“+~ >∑T]+∫ $#ês¡D »]|æq ‘·sê«‘· ‘·–q<äì uÛ≤$ùdÔ õ˝≤¢
54
kÕúsTT ø£$T{° Çã“+~˙ ‘=\–düTÔ+~. á ø£$T{° ø£˙«qsY ‘·eT ìs¡íj·÷ìï {°#·sY‡≈£î
#˚s¡y˚kÕÔs¡T.
5) ø£$T{° {°#s· ¢¡ qT+&ç sê‘·|Pü s¡«ø£+>± d”«ø£]+∫q Çã“+<äT\qT ‘=\–+#·&yÉ T˚ ø±≈£î+&Ü
kı+‘·+>± ñbÕ<Ûë´j·TT\ düØ«düT dü+ã+~Û‘· $wüj·÷\T Ç‘·s¡ nH˚ø£ ¬ø¢sTTyéT\
kÕúsTTì ≈£L&Ü düMTøÏådüTÔ+~.
6) Á|ü‹ Áô|’y˚{Ÿ bÕsƒ¡XÊ\ ‘·eT ñbÕ<Ûë´j·TT\ Çã“+<äT\qT ‘=\–+#·&ÜìøÏ ‘·q≈£+≥÷
ˇø£ j·T+Á‘ê+>±ìï s¡÷bı+~+#·Tø√yê*.
24. $<ë´]ú : ñbÕ<Ûë´j·T ìwüŒ‹Ôì ø=qkÕ–+#·&É+
1) #·≥º+ neT\T˝ÀøÏ e∫Ãq ‘˚BqT+&ç 3 HÓ\\ ø±\eé~Û˝À|ü⁄ ø£MTwüqsY &Ó’¬sø£ºsY,
bÕsƒ¡XÊ\ $<ä´, sêh Á|üuÛÑT‘·«+ ˝Ò<ë kÕúìø£ Á|üuÛÑT‘·«+ ìj·T+Á‘·D˝À ñqï Á|ü‹
bÕsƒ¡XÊ\˝À eT+p¬s’q ñbÕ<Ûë´j·TT\ dü+K´qT sêJyé $<ë´ $TwüHé‘√ dü+Á|ü~+∫
sê‘·|Pü s¡«ø£+>± ñ‘·sÔ T¡ «\˝À ù|s=ÿHê*. düuŸ s¡÷˝Ÿ (1) Á|üø±s¡+ bÕsƒX¡ Ê\˝À $<ë´s¡T\ú
dü+K´ n~Ûø£+>± ñ+fÒ sêJyé $<ë´$TwüHé, ø£MTwüqsY &Ó’¬sø£ºsY, bÕsƒ¡XÊ\ $<ä´
ñ‘·Ôs¡T« Ç∫Ãq Äs¡T HÓ\\ ˝À|ü⁄ ñbÕ<Ûë´j·TT\qT düs¡T›u≤≥T #˚j·÷*.
2) Á|ü‹ $<ë´ dü+e‘·‡s¡+ ÁbÕs¡+uÛ≤ìøÏ eTT+<äT sêJyé $<ë´$TwüHé bÕsƒ¡XÊ\ $<ä´
ø£MTwüqsY &Ó’¬sø£ºsY ñbÕ<Ûë´j·TT\ kÕúqdæú‹ì düMTøÏåkÕÔs¡T.
3) s¬ >∑T´\sY uÒddæ ôt |’ ñbÕ<Ûë´j·TT\ U≤∞\qT uÛØÑ Ô #˚jT· &ÜìøÏ sêh Á|üuTÑÛ ‘·«+ düeTs¡eú +‘·yTÓ qÆ
#·s¡´\T rdüTø√yê*. ˇø£y˚fi¯ ]Á≈£L{ŸyÓT+{Ÿ Ä\düýÓTÆ‘˚ dü+ã+~Û‘· bÕsƒ¡XÊ\
j·÷»e÷q´ ø£$T{°øÏ ns¡Ω‘· ø£*–, •ø£Då bı+~q dæã“+~ì ‘ê‘êÿ*ø£+>± ø£Hê‡*&˚f&… é
¬seT÷´qπswüHéô|’ (bÕsƒ¡XÊ\ j·÷»e÷q´ ø£$T{° ìs¡ísTT+∫q Á|üø±s¡+) U≤∞\T `
ñbÕ<Ûë´j·T ìj·÷eTø£+ eT<Ûä´ n+‘·sêìï |üP]+#·&Üì¬ø’ ìj·T$T+#·Tø√e&ÜìøÏ
nqTeT‹ìyê«*.
4) bÕsƒ¡XÊ\˝À¢ y˚‘·q+ #Ó*¢dü÷Ô ñbÕ<Ûë´j·TT\qT &ç|üP´fÒwüHé <ë«sê yê] ùde\qT
Ç‘·s¡ ø±sê´\j·÷\T ˝Ò<ë dü+düú\T $ìjÓ÷–+#·T≈£î+≥Tqï dü+<äsê“¤˝À¢ n≥Te+{Ï
&ç|üP´fÒwüq¢qT sêh Á|üuÛÑT‘·«+ s¡<äT› #˚j·÷*.
55
5) ôdø£åHé 25˝Àì düuŸôdø£åHé (2)˝À ù|s=ÿqï ìã+<Ûäq\qT sêh Á|üuÛÑT‘·«+ ˝Ò<ë kÕúìø£
Á|üuTÑÛ ‘·«+˝Àì @ e´øÏÔ nsTTq ñ\¢+|òTæ ùdÔ n‘·qT/ ÄyÓTô|’ e´øÏ>Ô ‘∑ · Áø£eT•ø£D
å ≤ #·s´¡ \T
rdüTø√yê*. ˝Ò<ë #Ó*¢+∫q y˚‘·Hê\qT ‹]– edü÷\T #˚j·÷*.
25. bÕsƒ¡´Á|üD≤[ø£, eT÷˝≤´+ø£q $<Ûëq+ ` $<ë´ $wüj·Tø£ n<∏ë]{°
1) #·≥º+˝Àì ôdø£åHé 29˝Àì ñ<˚›XÊ\ ø√dü+ $<ë´$wüj·Tø£ n<∏ë]{°>± sêh $<ä´
|ü]XÀ<Ûäq •ø£åD≤ eT+&É* eéVü≤]+#ê*.
2) düuŸs÷¡ ˝Ÿ (1) øÏ+<ä H√{Ïô|’ò #˚jT· ã&çq nø£&$É Tø˘ n<∏ë]{° øÏ+~ n+XÊ\ s¡÷|üø\£ Œq˝À
sêJyé $<ë´$TwüHé‘√ dü+Á|ü~+|ü⁄\T »s¡bÕ*.
• sêh bÕsƒ¡´ Á|üD≤[ø£ #·Á≥+
• bÕsƒ¡XÊ\ eT÷˝≤´+ø£q j·T+Á‘ê+>∑+/ $~Û $<Ûëq+
• bÕsƒ¡XÊ\˝À¢ì |æ\¢\+<ä] ø√dü+ ìs¡+‘·s¡ düeTÁ>∑ eT÷˝≤´+ø£q+
ô|’ yê{ÏøÏ ‘√&ÉT nø£&É$Tø˘ n<∏ë]{° Ç+ø± :
n) |æ\¢\ ej·TdüT‡≈£î ‘·–q, yê] kÕúsTTøÏ dü+ã+~Û+∫q dæ\ãdt, bÕsƒ¡´ |ü⁄düÔø±\T,
Ç‘·s¡ nuÛÑ´düq kÕe÷Á– s¡÷bı+~+#·&É+.
Ä) eè‘·´+‘·s¡ ñbÕ<Ûë´j·T •ø£åD\qT yÓTs¡T>∑T|üs¡#·&É+.
Ç) ìs¡ + ‘· s ¡ dü e TÁ>∑ eT÷˝≤´+ø£ H êìï Ä#· ] +#˚ + <ä T ≈£ î e÷s¡ Z < ä s ¡ Ù ø±\qT
s¡÷bı+~+#·&É+.
á) |æ\¢\ nuÛÑ´düq kÕúsTT\T kÕ~Û+#˚+<äT≈£î dü+düú\T, e´≈£îÔ\ »yêãT<ëØ‘·q+
ô|+bı+~+#·&ÜìøÏ |üìrs¡T dü÷∫ø£\qT eè~∆ |üs¡#·&É+.
ñ) ìj·T$T‘· ø±\+˝À¬s>∑T´\sY>± e´≈£î\Ô T, dü+dü\ú |üìrs¡T eT~+|ü⁄qT #˚|≥ ü &º +É .
}) bÕ\d”\T, ø±s¡´Áø£e÷\T, bÕsƒ¡´Á|üD≤[ø£, |æ\¢\ nuÛÑ´düq |òü*‘ê\T yÓTT<ä˝…’q
yê{Ïô|’ n<Ûä´j·THê\T/ |ü]XÀ<Ûäq\T #˚|ü≥º&É+.
m) ¬s>∑T´\sY uÒdædtô|’ #·≥º+˝Àì 2e ôdø£åHé, düuŸôdø£åHé (mHé) iv e ø±¢E˝À ù|s=ÿqï
bÕsƒX¡ Ê\\qT ø£\T|ü⁄≈£îì nìï bÕsƒX¡ Ê\˝À¢ dü+|üPs¡í >∑TD≤‘·àø£ eT~+|ü⁄ $<ÛëHêìï
s¡÷bı+~+∫ neT\T#˚j·÷*.
56
26. m*yÓT+≥Ø $<ä´ |üPs¡ÔsTTq≥T¢ <ÛäèMø£s¡D |üÁ‘ê\T n+~+#·&É+
1) nqTã+<Ûä+˝À ñqï bòÕyéT`5˝À #·÷|æq qeT÷Hê˝À e÷<Ûä´$Tø£ $<ä´ |üPs¡ÔsTTq
HÓ\˝À|ü⁄ e÷<Ûä´$Tø£ $<ä´qT |üP]Ô#˚dæq≥T¢ <ÛäèMø£s¡D |üÁ‘êìï bÕsƒ¡XÊ\
Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT\T/ ÇHé#ê]® Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT\T Çyê«*. Áô|’y˚≥T bÕsƒ¡XÊ\
nsTTq≥¢sTT‘˚ <ÛäèMø£s¡D |üÁ‘·+ô|’ bÕsƒ¡XÊ\ >∑T]Ô+|ü⁄ <ÛäèMø£s¡D |üÁ‘·+˝Àì dü+K´qT
düŒwüº+>± ø£ì|æ+#˚˝≤ bÕsƒ¡XÊ\ eTTÁ<äy˚j·÷*.
2) düuŸs¡÷˝Ÿ (1) ‘Ó*|æq $<Ûä+>± <ÛäèMø£s¡D |üÁ‘·+˝À ‘·|üŒìdü]>± :
n) ôdø£åHé 29˝À ù|s=ÿqï nìï n<Ûä´j·Tq ø√s¡T‡\T |üP]Ô#˚dæq≥T¢ <ÛäèMø£]+#ê*.
Ä) <ÛäèMø£s¡D |üÁ‘·+˝À $<ë´]ú $<ë´$wüj·Tø£ nuÛÑ´düHê_Ûeè~∆‘√ bÕ≥T dü+^‘·+,
qè‘·´+, kÕVæ≤‘·´+, Áø°&\É T e+{Ï yê{Ï˝À¢ #·÷|æq Á|ü‹uÛqÑ T ≈£L&Ü bı+<äT|üs#¡ ê*.
27. $<ë´Vü≤≈£îÿ |ü]s¡ø£åD n<∏ë]{° (REPA) ` eéd”úø£s¡D $<ÛäT\T
1) #·≥º+ neT\T˝ÀøÏ e∫Ãq Äs¡T HÓ\\˝À|ü⁄ sêh Á|üuÛÑT‘·«+ $<ë´Vü≤≈£îÿ |ü]s¡ø£åD
n<∏ë]{°ì @s¡Œs¡TdüTÔ+~. Ç~ u≤\\ Vü≤≈£îÿ\ |ü]s¡ø£åD sêh ø£MTwüHé @s¡Œ&˚+‘·
es¡≈£î neT\T˝À ñ+≥T+~.
2) á n<∏ë]{°˝À...
1) n<∏ë]{° #Ó’sY|üs¡‡Hé>±...
n) ñqï‘· $<ë´$wüj·Tø£ |üs¡+>± ù|s¡T bı+~q e´øÏÔ ˝Ò<ë
Ä) ôV’≤ø√s¡Tº Hê´j·TeT÷]Ô ˝Ò<ë
Ç) u≤\\ Vü≤≈£îÿ\ |ü]s¡ø£åD≈£î >∑D˙j·T ø£èwæ #˚düTÔqï e´øÏÔ
2) q\T>∑Ts¡T düuÛÑT´\T>± øÏ+~ s¡+>±\≈£î #Ó+~qyês¡T.
n) $<ä´
Ä) #Ó’˝Ÿ¶ ôV≤˝ŸÔπøsY #Ó’˝Ÿ¶ &Óe\|tyÓT+{Ÿ
Ç) EeHÓ’˝Ÿ »dæºdt ˝Ò<ë
57
á) u≤\ø±]àø£ eédüú ìs¡÷à\q
ñ) #Ó’˝Ÿ¶ ôd’ø±\J ˝Ò<ë k˛wæj·÷\J
}) Hê´j·Tyê<ä eè‹Ô
3) C≤rj·T u≤\\ Vü≤≈£îÿ\ |ü]s¡ø£åD ø£MTwüHé (NCPCR) ìj·Te÷\T 2006 Á|üø±s¡+
ø£MTwüHé #Ó’sY|üs¡‡Hé, düuÛÑT´\≈£î #Ó+~q ìj·Te÷\T, wüs¡‘·T˝Ò $<ë´Vü≤≈£îÿ |ü]s¡ø£åD
n<∏ë]{° (REPA) #Ó’sY|üs¡‡Hé, Ç‘·s¡ düuÛÑT´\≈£î j·T<∏ë‘·<∏ä+>± e]ÔkÕÔsTT.
4) $<ë´Vü≤≈£îÿ |ü]s¡ø£åD n<∏ë]{° (REPA) øÏ #Ó+~q ]ø±s¡T¶\T, ÄdüTÔ\˙ï sêh u≤\\
Vü≤≈£îÿ\ |ü]s¡ø£åD ø£MTwüHé @s¡Œ&çq ‘·ø£åD+ <ëìøÏ ã~© #˚kÕÔs¡T.
5) u≤\\ Vü≤≈£îÿ\ |ü]s¡ø£åD sêh ø£MTwüHé ˝Ò<ë $<ë´Vü≤≈£îÿ |ü]s¡ø£åD n<∏ë]{° ‘·q
$<ÛäT\qT ìs¡«]Ôdü÷Ô dü+<äsê“¤ìï ã{Ïº sêh dü\Vü‰ eT+&É* n|üŒ–+∫q $<ÛäT\qT
≈£L&Ü ìs¡«]ÔdüTÔ+~.
6) u≤\\ Vü≤≈£îÿ\ |ü]s¡ø£åD sêh ø£MTwüHé ˝Ò<ë $<ë´Vü≤≈£îÿ |ü]s¡ø£åD ø±sê´\j·T+˝À
sêh Á|üuÛÑT‘·«+ Á|ü‘˚´ø£ ôd˝ŸqT @s¡Œs¡TdüTÔ+~. Ç~ dü+<ësê“¤ìï ã{Ïº #·≥º Á|üø±s¡+
$<ÛäT\T ìs¡«]Ô+#·&É+˝À kÕj·T+ #˚düTÔ+~.
28. sêh dü\Vü‰ eT+&É* @sêŒ≥T, $<ÛäT\T
1) sêh dü\Vü‰ eT+&É*˝À #Ó’sY|üs¡‡Hé, ø√`#Ó’sY|üs¡‡Hé, 13 eT+~ düuÛÑT´\T ñ+{≤s¡T.
2) á eT+&É*øÏ ÁbÕ<∏ä$Tø£ $<ë´XÊK Ç+#ê]® eT+Á‹ mø˘‡ n|òæwæjÓ÷ #Ó’sY|üs¡‡Hé>±
eéVü≤]kÕÔsT¡ . bÕsƒX¡ Ê\ $<ë´XÊK ÇHé#êÛ ]® eT+Á‹ mø˘‡ n|òwæ j æ ÷Ó ø√`#Ós’ |Y sü ‡¡ Hé>±
eéVü≤]kÕÔs¡T.
3) m*yÓT+≥Ø $<ä´, #Ó˝’ Ÿ¶ &Óe\|tyTÓ +{Ÿ s¡+>∑+˝À dü+|üPs¡í C≤„q+ ñ+&ç Á|ü‘´· ø£å nqTuÛeÑ +
ø£*– ñqï e´≈£îÔ\ qT+&ç ~>∑Te ‘Ó*Œq $<Ûä+>± sêh Á|üuÛÑT‘·« dü\Vü‰ eT+&É*
düuÛÑT´\T>± ìj·T$TdüTÔ+~.
n) mdt.dæ., mdt.{Ï., Ç‘·s¡ yÓqTø£ã&çq esêZ\≈£î #Ó+~qyês¡T, yÓTÆHê]{°\ qT+&ç
Á|ü‹es¡Z+ qT+&ç ˇø£]ì #=|ü⁄Œq ø£˙dü+ q\T>∑Ts¡T düuÛÑT´\qT ìj·T$T+#ê*.
58
Ä) Á|ü‘˚´ø£ nedüsê\T >∑\ |æ\¢\ $<ä´˝À Á|ü‘·´ø£å nqTuÛÑe+, $düÔè‘· C≤„q+ ø£*–
ñqï e´≈£îÔ\ qT+&ç ø£˙dü+ ˇø£]ì eT+&É* düuÛÑT´\T>± ìj·T$T+#ê*.
Ç) |üPs¡« ÁbÕ<∏ä$Tø£ $<ë´s¡+>∑+˝À $düÔè‘· C≤„q+ ø£*–ñqï e´≈£îÔ\ qT+&ç ø£˙dü+
ˇø£]ì düuÛÑT´\T>± ìj·T$T+#ê*.
á) ñbÕ<Ûë´j·T $<ë´s¡+>∑+˝À Á|ü‘·´ø£å nqTuÛÑe+, C≤„q+ ñqï e´≈£îÔ\ qT+&ç
ø£˙dü+ ˇø£]ì düuÛÑT´\T>± ìj·T$T+#ê*.
4) eT+&É* düuÛÑT´\T>± 50 XÊ‘·+ eT+~ n+fÒ Äs¡T>∑Ts¡T eTVæ≤fi¯\T ñ+&Ü*.
5) ÁbÕ<∏ä$Tø£ $<ä´ düs¡« •øå± n_Ûj·÷Hé eTTK´ø±s¡´<ä]Ù eT+&É* ø£˙«qsY>±
eéVü≤]kÕÔsT¡ . bÕsƒX¡ Ê\ $<ä´ ø±s¡´<ä]Ù ø√`ø£˙«qsY>± eéVü≤]kÕÔsT¡ . n˝≤π> eT+&É*
düe÷y˚XÊ\˝À Á|ü‘˚´ø£ ÄVü‰«ì‘·T\T>± –]»q dü+πøåeT XÊK ø±s¡´<ä]Ù, kÕ+|òæTø£
dü+πøåeTXÊK ø±s¡´<ä]Ù, _.dæ. dü+πøåeTXÊK ø±s¡´<ä]Ù yÓTÆHêØº dü+πøåeT XÊK ø±s¡´<ä]Ù,
Ád”Ô •X¯ó dü+πøåeTXÊK ø±s¡´<ä]Ù, yÓ’<ä´, Äs√>∑´ ≈£î≥T+ã dü+πøåeT XÊK,
|ü+#êsTTrsêCŸ XÊK ø±s¡´<ä]Ù bÕ˝§Z+{≤s¡T. M]‘√bÕ≥T C≤sTT+{Ÿ kÕº|òt øöì‡˝Ÿ
düuÛÑT´˝…’q >∑T]Ô+|ü⁄ bı+~q Á|ü‹ ñbÕ<Ûë´j·T dü+|òüT+ qT+&ç ˇø£ düuÛÑT´&ÉT Á|ü‘˚´ø£
ÄVü‰«ì‘·T\T>± eT+&É* düe÷y˚XÊ˝À¢ bÕ˝§Z+{≤s¡T.
6) sêh dü\Vü‰ eT+&É* eT÷&ÉTHÓ\\ø=ø£kÕ] düe÷y˚X¯+ ø±yê*. ø£˙dü+ 50 XÊ‘·+
eT+~ dü\Vü‰ eT+&É* düuÛÑT´\T düe÷y˚XÊìøÏ Vü‰»¬s’q≥ºsTT‘˚ düe÷y˚X¯+ ø√dü+
ñqï≥T¢>± uÛ≤$+#ê*.
7) eT+&É* düuÛÑT´\ ìj·÷eTø£|ü⁄ ìã+<Ûäq\T, wüs¡‘·T\T :
n) Á|ü‹ düuÛÑT´ì |ü<äMø±\+ ‘êqT |ü<ä$ #˚|ü{Ïºq ‘˚~ qT+&ç 2 dü+e‘·‡sê\T
ñ+≥T+~. @ düuTÑÛ ´&ÉT ≈£L&Ü s¬ +&ÉT ≥sYà\≈£î $T+∫ düuTÑÛ ´\T>± ø=qkÕ>∑&ÜìøÏ
M\T˝Ò<äT.
Ä) sêhÁ|üuÛÑT‘·«+ ‘·q ñ‘·Ôs¡T«\ <ë«sê me¬s’Hê düuÛÑT´&çì n‘·ì <äTÁwüŒes¡Ôq,
ndüeTs¡ú‘· ˝Ò<ë ~>∑Te ‘Ó*|æq ø±s¡D≤\ e\¢ ‘=\–+#·e#·TÃ.
1) ~yêfi≤ø√s¡T>± ìs¡ísTT+#·ã&çq|ü⁄Œ&ÉT
59
2) dü]>± q&ÉT#·Tø√e&ÜìøÏ ‹s¡dÿü ]+#·&+É ˝Ò<ë q&ÉT#·Tø√˝Òø£ b˛sTTq|ü⁄Œ&ÉT.
3) e÷qdæø£+>± dü]>± ˝Òq|ü⁄Œ&ÉT, dü]>± ˝Òs¡ì dü+ã+~Û‘· Hê´j·TkÕúq+
rs¡TŒ #Ó|æŒq|ü⁄Œ&ÉT.
4) Á|üC≤Á|üjÓ÷»Hê\ Ø‘ê´ düuÛÑT´&ÉT |ü<ä$˝À ø=qkÕ>∑&É+ ‘·>∑<äì
uÛ≤$+∫q|ü⁄Œ&ÉT.
5) Hê´j·TkÕúq+ <√wæ>± rs¡TŒ#Ó|æŒq|ü⁄Œ&ÉT.
6) ôd\e⁄ bı+<ä≈î£ +&Ü es¡d>ü ± s¬ +&ÉT eT+&É* düe÷y˚XÊ\≈£î Vü‰»s¡Tø±q|ü⁄Œ&ÉT.
Ç) düuÛÑT´ì eTs¡D+ e\¢ ø±˙, sêJHêe÷ e\¢ ø±˙ eTπs$<Ûä+>±HÓ’Hê U≤∞
@s¡Œ&É¶|ü⁄Œ&ÉT n≥Te+{Ï U≤∞ @s¡Œ&çq ‘˚B qT+&ç 120 s√E\˝À düuŸ s¡÷˝Ÿ
(3)˝À ‘Ó*Œq $<Ûä+>± dü<äs¡T U≤∞˝À eTs√ düuÛÑT´&çì ìj·T$T+#ê*.
29. s¡<äT› ùd$+>¥‡
1) Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ Á|üuÛÑT‘·«+, bÕsƒ¡XÊ\ $<ä´ ø£MTwüqsY &Ó’¬sø£ºsY C≤Ø#˚dæq Á|üdüTÔ‘·+
neT\T˝À ñqï #·{≤º\T, ìj·Te÷\T, ìã+<Ûqä \T, m–®≈L£ ´{Ïyé dü÷#·q\T yÓTT<ä˝q’… $
á ìj·Te÷\‘√ bı+‘·q ˝Òq|ü⁄Œ&ÉT n$ Ä y˚Ts¡≈£î s¡<äT› nsTTq≥T¢>± uÛ≤$+#ê*.
2) @ n<∏ë]{°, n~Ûø±] ˝Ò<ë dü+düú @ #·≥º+, ìj·TeT+ m–®≈£L´{Ïyé dü÷#·q øÏ+<ä á
#·{≤ºìï ãVæ≤s¡Z‘· |üs¡∫q ‘·sê«‘·, á ìj·Te÷\T Á|üø£{Ï+#·&ÜìøÏ eTT+<äT rdüT≈£îqï
@ #·s¡´ nsTTHê $TqVü‰sTT+#· ã&ÉT‘·T+~. n˝≤π> #·s¡´ rdüT≈£îqï n‘·&ÉT/ ÄyÓT á
ìj·Te÷\ øÏ+<ä #·s¡´ rdüT≈£îqï≥T¢>±H˚ uÛ≤$+#·ã&É‘ês¡T.
60
Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ Á|üuÛÑT‘·«+
dü+Á>∑Vü≤+
bÕsƒ¡XÊ\ $<ä´ ` Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ u≤\\ ñ∫‘·, ìs¡“+<Ûä $<ë´Vü≤≈£îÿ
ìã+<Ûäq\T 2010 ` dües¡D ` $&ÉT<ä\
bÕsƒ¡XÊ\ $<ä´ (ÁbÕ.$. ` ø±s¡´Áø£eTeTT\T`1) Á|üuÛÑT‘·« XÊK
Á|üuÛÑT‘·« ñ‘·Ôs¡T« dü+K´ : 130 ‘˚~ : 09.09.2011
á ÁøÏ+<ä ù|s=ÿqã&çq~
1. Á|üuTÑÛ ‘·« ñ‘·sÔ T¡ « dü+K´ - 20, bÕsƒX¡ Ê\ $<ä´ (ÁbÕ.$-ø±s¡és¡qÔ eTT\T-1), Á|üuTÑÛ ‘·« XÊK
‘˚~: 09.09.2011.
2. sêÁwüº |ü<øä∏ £ dü+#ê\≈£î\T, sêJyé $<ë´ $TwüHé (mdt.mdt.@), ôV≤’ <äsêu≤<é yê] qT+&ç ˝ÒK
dü+K´ 165-1/sê.$.$T(mdt.mdt.@)/_12/2009 ‘˚~: 17.05.2011.
ñ‘·sÔ T¡ «\T :
1. yÓTT<ä≥ ñ<äV≤ü ]+∫q ˝ÒK≈£î dü+ã+~Û+∫ $&ÉT<ä\ #˚dqæ Ä+.Á|ü u≤\\ ñ∫‘·, ìs¡“+<Ûä
$<ë´ Vü≤≈£îÿ ìã+<Ûqä \T, 2010.
2. s¬ +&Ée ñ<äV≤ü ]+∫q ˝ÒU≤qTkÕs¡eTT>±, sêÁwüº |ü<øä∏ £ dü+#ê\≈£î\T, sêJyé $<ë´ $TwüHé
(mdt.mdt.@), Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ, ôV≤’ <äsêu≤<é yês¡T Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ u≤\\ ñ∫‘· ìs¡“+<Ûä $<ë´ Vü≤≈£îÿ
ìã+<Ûqä \T, 2010 ìy˚~+∫q Á|ü‘êé÷ïj·T #˚sT¡ Œ\ ìã+<Ûqä \qT nqTdü]+∫.
3. sêÁwüº |ü<øä∏ £ dü+#ê\≈£î\T, sêJyé $<ë´ $TwüHé (mdt.mdt.@), Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ, ôV≤’ <äsêu≤<é yês¡T
ìy˚~+∫q ìã+<Ûqä \qT |üP]Ô kÕ∆jT˝À |üØøÏ+å ∫ ‘·<qä T>∑TD+>± Ä+.Á|ü, u≤\\ ñ∫‘·,
ìs¡“+<Ûä $<ë´ Vü≤≈£îÿ ìj·Te÷\≈£î e÷s¡TŒ\T dü÷∫dü÷Ô Á|üuTÑÛ ‘·« ñ‘·sÔ T¡ « dü+K´.20, bÕsƒX¡ Ê\
$<ä´ (ÁbÕ.$-ø±s¡és¡qÔ eTT\T1), Á|üuTÑÛ ‘·«XÊK <ë«sê ‘˚~: 03.03.2011q C≤Ø #˚jT· HÓq’ ~.
4. á ÁøÏ+<ä ñ<äV≤ü ]+∫q Á|üø≥£ q Ä+.Á|ü Á|üuTÑÛ ‘·«eTT jÓTTø£ÿ nkÕ<Ûës¡D sê» |üÁ‘·eTTq+<äT
Á|ü#T· ]+#·ã&ÉTqT.
61
Á|üø£≥q
u≤\\ ñ∫‘·, ìs¡“+<Ûä $<ë´ Vü≤≈£îÿ #·≥eº TT - 2009 (2009 #·≥eº TT dü+K´ 35
qT+&ç) $uÛ≤>∑eTT 38 eT]j·TT ñ|ü-$uÛ≤>∑eTT (1) e\¢ dü+Áø£$T+∫q n~Ûø±s¡eTT‘√, Ä+.Á|ü
Á|üuTÑÛ ‘·«eTT á ÁøÏ+<ä dü÷∫+∫q $<Ûeä TT>± Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ u≤\\ ñ∫‘·, ìs¡“+<Ûä $<ë´ Vü≤≈£îÿ
#·≥eº TTq≈£î Á|üuTÑÛ ‘·« ñ‘·sÔ T¡ « dü+K´ 20, bÕsƒX¡ Ê\$<ä´ (ÁbÕ.$-nqTes¡qÔ eTT-1) Á|üuTÑÛ ‘·«
XÊK ‘˚~:3.3.2011 dües¡D\T #˚jT· HÓq’ ~.
dües¡D\T
#Ó|Œæ q ìj·Te÷\˝À :
1) ìj·TeTeTT19, ñ|üìj·TeTeTT(2) q+<äT á $<Ûeä TT>± Á|ü‘êé÷ïj·TeTT dü÷∫+#·Hq’Ó ~.
nq>±
(a) bÕsƒX¡ Ê\˝Àì n+<ä] |æ\\¢ jÓTTø£ÿ ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\T/dü+s¡ø≈å£ î£ \T bÕsƒX¡ Ê\ ìs¡«Vü≤D ãè+<ëìï
(SMC) mqTïø=+<äTs¡T. Bìì #˚jTm‹Ô>±ì, eT÷EyêDÏ z≥T <ë«sê >±ì ˝Òø£ s¡V≤ü dü´
z≥T Vü≤≈£îÿ <ë«sê >±ì, n~Ûø£ dü+U≤´ã\+‘√ (Majority) j÷ ÁøÏ+<ä dü÷∫+∫q
$<Û+ä >± mqTïø=+<äTs¡T.
I. kÕ<Ûës¡D es¡+Z (Gen Cat) qT+&ç Ç<äs› T¡ ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\qT.
II. ˇø=ÿø£ÿ ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\qT ôw&É÷´\T¶ ‘Ó>\∑ qT+&ç, yÓqTø£ã&çq ≈£î˝≤\ qT+&ç eT]j·TT
n\Œdü+U≤´≈£ esêZ\ qT+&ç.
(b) ‘·*¢ <ä+Á&ÉT\ jÓTTø£ÿ düuTÑÛ ´\ dü+K´ ÁbÕ<∏$ä Tø£ bÕsƒX¡ Ê\˝À 30 es¡≈î£ , m>∑Te ÁbÕ<∏$ä Tø£
bÕsƒX¡ Ê\≈£î 8 e ‘·s>¡ ‹∑ ≈£L&Ü #˚]Ãq≥¢jT‘˚ 48, eT]j·TT ñqï‘· bÕsƒX¡ Ê\˝À 6 qT+&ç
10e ‘·s>¡ ‹∑ es¡≈î£ 30. ˇø£ y˚fi¯ $<ë´s¡T\∆ dü+K´ 30 ˝À|ü⁄ ñqï≥¢jT‘˚ n+<ä] |æ\\¢
‘·*<¢ +ä Á&ÉT\T bÕsƒX¡ Ê\ ìs¡«Vü≤D ãè+<ä+>± s¡÷bı+<äT<äTs¡T. Á|ü<ëÛ H√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT ˝Òø£
(Ç+#ê]®, Á|ü<ëÛ H√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT ø£˙«qs¡T düuTÑÛ ´&ç>±) qT+&Ée˝ÒqT. kÕ∆ìø£ yês¡Ty¶ TÓ +ãsY/
|ü+#êjT‹yÓT+ãsY ≈£L&Ü ˇø£ düuTÑÛ ´&ç>± ñ+&ÉTqT. |ü≥Dº düeTT<ëj·TeTT˝À ø±s=Œπs≥sY
øöì‡\s¡T ≈£L&Ü düuÛÑT´&É>∑TqT. ø£˙dü+ 50XÊ‘·+ Ád”Ô düuÛÑT´\T ñ+&Ée˝…qT.
Á|ü<ëÛ H√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT sê‘· |üPs¡«ø£eTT>± n+<ä] ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\≈£î ‘Ó*j·TCÒdæ ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\/
62
dü+s¡ø≈å£ î£ \qT düe÷y˚X|¯ sü ∫¡ mìïø£ ø±s¡´Áø£eTeTTqT ìs¡«Væ≤+#·e˝…qT. ø£˙dü+ 50%
eT+~ ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\T mìïø£ düeTj·T+˝À Vü≤»s¡T njT ñ+&Ée˝…qT.
c) Á|ü‘˚´ø£ ÄVü≤«ì‘·T&ç>± ˇø£ Á|üeTTK kÕe÷õø£ ùdyêdü+dü∆ jÓTTø£ÿ düuÛÑT´&çì ìj·T
$T+#·Tø√e˝…qT Á|ü‘´˚ ø£ ÄVü≤«ì‘·T\T>± ˇø£ n+>∑Hyé ê&ç ø±s¡´ø£sqÔ¡ T, bÕsƒX¡ Ê\ ÁbÕ+‘·+˝Àì
Äs√>∑´ ñ|üøπ +Á<ä+ qT+&ç ANM qT, eTVæ≤fi¯ düeT‘ê dü+|òTü + qT+&ç ÁbÕ+rj·T düe÷K´
jÓTTø£´ eTTKT´sê*ì eT]j·TT bÕsƒX¡ Ê\˝À #·Ts¡T≈£î>± bÕ˝§ZH˚ Ç<äs› T¡ |æ\\¢ qT n+<äT˝À
u≤\ u≤*ø£\ bÕsƒX¡ Ê\ njTq#√, ˇø£ÿs¬ H’ ê u≤*ø£ ñ+&Ée˝…qT.
2) 22e ìj·TeTeTT˝À,
(i) ø±¢E (b)‘·sT¡ yê‘· ñ|üìj·TeTeTT (3) q+<äT. j÷ ÁøÏ+<ä $<Ûeä TT>± #˚sÃ¡ e˝…qT. nq>±,
(ii) sêÁwüº $<ë´dü+ã+~Û‘· n~Ûø±] <ë«sê düeTj·÷qT≈£L\eTT>± dü÷∫+∫q Á|üe÷D≤\≈£î
nqT>∑TD+>± Á|ü‹ ñbÕ<Ûë´j·TT&ÉT ‘·eT ‘·eT ‘·s>¡ ‹∑ $wüjT· eTT\≈£î u≤<Û´ä ‘· eVæ≤+#·e˝…qT.
(iii) ˇø£ y˚fi¯ me¬sq’ u≤\\ ìs¡«Vü≤D sêh $<ë´dü+ã+~Û‘· n~Ûø±] dü÷∫+∫q Á|üe÷D≤\≈£î
60XÊ‘·+ ø£qï ‘·≈î£ ÿe>± |ü&bç ˛jTq≥¢jT‘˚, n{Ïº ñbÕ<Ûë´j·TT&ÉT |üP]Ô $<ë´dü+e‘·‡s¡+>±ì,
dü+e‘·‡s¡+˝À n~Ûø£ uÛ≤>∑eTT>±ì |üì #˚dæ ñqï≥¢jT‘˚ n{Ïº ñbÕ<Ûë´j·TTìô|’ kÕ∆ìø£ n~Ûø±]
jÓTTø£ÿ ìπsX› ÊqTkÕs¡+>± ìj·T$T+∫q n~Ûø±] n{Ïº $wüj÷· ìï >∑+;Ûsy¡ TÓ qÆ ‘·|Œæ <äeTT>±
>∑T]Ô+∫ CCA ìj·Te÷˝À¢ì, ìj·TeTeTT (9) Á|üø±s¡+>± •øå±s¡TΩ&>É T∑ qT.
(iv) $<ë´ dü+e‘·‡s¡+˝À u≤\ u≤*ø£\ ìs¡«Vü≤D sêÁwüº $<ë´dü+ã+~Û‘· n~Ûø±] dü÷∫+∫q
Á|üe÷D≤\≈£î 90 XÊ‘·+ ø£Hêï m≈£îÿe>± ñqï#√, n{Ïº ñbÕ<Ûë´j·TT&ÉT |üP]Ô $<ë´dü+e‘·‡s¡+>±ì,
dü+e‘·‡s¡+˝À n~Ûø£ uÛ≤>∑eTT>±ì |üì #˚dæ ñqï≥¢jT‘˚, n‘·ì MT<ä m≥Te+{Ï Äπø|å Dü \T
˝Òq… ≥¢jT‘˚ ìj·TeTeTT 22(4) Á|üø±s¡+ n‘·ìì kÕ∆ìø£ n~Ûø±s¡T\‘√ õ˝≤¢/sêÁwü+º jÓTTø£ÿ
ñ‘·eÔ T ñbÕ<Ûë´j·TT&ç |ü⁄s¡kÕÿs¡eTTq≈£î dü+ã+~Û‘· n~Ûø±s¡T\T dæbÕò s¡T‡ #˚j
Ó T· e˝…qT.
(ii) ñ|üìj·TeTeTT (3) ‘·sT¡ yê‘· j÷ ÁøÏ+<ä bı+<äT|ü]Ãq $wüj÷· ìï #˚sÃ¡ e˝…qT. nq>±,
(4) á #·≥+º jÓTTø£ÿ $uÛ≤>∑eTT 17(1) ñ\¢+|òTü q #ê˝≤ >∑+;Ûsy¡ TÓ qÆ ‘·|Œæ <äeTT>± uÛ≤$+∫,
Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ ˘ bÂs¡ùde\ (ccA) ìj·÷e÷\T 1991˝Àì ìj·TeTeTT-9 nqTkÕs¡eTT>± eT]j·TT
uÛ≤s¡rj·T •øå±düà è‹˝Àì $uÛ≤>∑eTT 323 n+‘·s‘Z¡ e· TT>± •øå±s¡TΩ\e⁄<äTs¡T.
3. ìj·TeTeTT 25 ˝Àì, ñ|üìj·TeTeTT (2) Á|üø±s¡eTT>±,
(a) ø±¢E (d) q+<äT e´≈£î\Ô T nqï |ü<eä TT ‘·sT¡ yê‘· ñbÕ<Ûë´j·TT\T nì #˚sÃ¡ e˝…qT.
63
(b) ø±¢E (e) q+<äT e´≈£î\Ô T nqï |ü<eä TT ‘·sT¡ yê‘· ñbÕ<Ûë´j·TT\T nì #˚sÃ¡ e˝…qT.
4. ìj·TeTeTT 28 ‘·sT¡ yê‘· j÷ ÁøÏ+<ä $<Ûeä TT>± #˚sÃ¡ e˝…qT, nq>±.
“28A u≤\\ jÓTTø£´ ñ|üÁ<äeìyês¡D #·s´¡ \T.
1) Á>±eT|ü+#êjTr u≤\\, ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\ eT]j·TT Á|ü»\ jÓTTø£ÿ yÓTT<ä{Ï kÕ∆jT ñ|üÁ<äeìyês¡D
ñ|üøs£ D¡ eTT>± |üì #˚jT· e˝…qT.
2) eT+&É\ |ü]wü‘˘ kÕ∆jT˝À, eT+&É\ Á|üC≤|ü]wü‘˘ n<Û´ä ≈£îå &ÉT #Ós’ à¡ H˘>±, eT+&É\ |ü]wü‘T· ,Ô
n_Ûeè~∆ n~Ûø±] düuTÑÛ ´&ç>± eT]j·TT eT+&É\$<ë´~Ûø±] ø£˙«qs¡T>± Á>±eT|ü+#êjTr
Ä<˚XÊ\qT |ü⁄q]«#ês¡D #˚ùd n~Ûø±s¡+ ø£*– ñ+{≤s¡T.
3) u≤\\, ‘·*¢ <ä+Á&ÉT\ eT]j·TT Á|ü»\ jÓTTø£ÿ ñ|üÁ<äeìyês¡D≈£î ˇø£ õ˝≤¢ kÕ∆jT ñ|üÁ<äe
ìyês¡D ãè+<äeTT @s¡Œ&ÉTqT.
4) õ˝≤¢ kÕ∆jT ñ|üÁ<äe ìyês¡D ãè+<äeTT q+<äT õ˝≤¢|]ü wü‘˘ n<Û´ä ≈£îå &ÉT n<Û´ä ≈£îå &ÉT >±q÷, õ˝≤¢
ø£˝ø… sº£ T¡ , õ˝≤¢|]ü wü‘˘ eTTK´ ìs¡«Vü≤D≤~Ûø±], sêJyé $<ë´ $TwüHé (mdt.mdt.@), sêÁwüº |ü<øä∏ £
dü+#ê\≈£î\T, $©qu≤\\ n_Ûeè~∆ |ü<øä∏ £ dü+#ê\≈£î\T, kÕ∆ìø£ |ü≥Dº |ü]o\Hê~Ûø±],
ÁXÊ$Tø£ ñ|ü |ü]o\Hê~Ûø±], õ˝≤¢ Á>ÊMTD≤_Ûeè~∆ |ü<øä∏ £ n~Ûø±], kÕe÷õø£ dü+øπ eå T
ñ|üd+ü #ê\≈£î\T, õ˝≤¢ yÓ<’ ´ä Äs√>±´~Ûø±], –]»q dü+øπ eå T ñ|üd+ü #ê\≈£î\T, yÓqTø£ã&çq
C≤‘·T\ dü+øπ eå T n~Ûø±] düuTÑÛ ´\T>±, eT]j·TT õ˝≤¢ $<ë´~Ûø±] düu´ÑÛ ø£˙«qs¡T>± ñ+<äTs¡T.
á õ˝≤¢ kÕ∆jT ñ|üÁ<äe ìyês¡D ãè+<äeTT ø£˙düeTT HÓ\˝À ˇø£ÿkÕ] düe÷y˚Xe¯ T>∑TqT.
n+‘˚>±ø£ ñ|üÁ<äe $wüj÷· \qT nqTdü]+∫ m|ü⁄Œ&Éedüse¡ TTHêï düe÷y˚Xe¯ T>∑T<äTs¡T.
5) sêÁwükº Õ∆jT˝À Á|ü<ëÛ qø±s¡´<ä]¡ Ù (ÁbÕ<∏$ä Tø£ $<ä´), Á|ü<ëÛ qø±s¡´<ä]¡ Ù (e÷<Û´ä $Tø£ $<ä´),
sêJyé $<ë´ $TwüHé (mdt.mdt.@) |ü<∏äø£ dü+#ê\≈£î\T, eT]j·TT bÕsƒ¡XÊ\ $<ë´
|ü]o\D≤~Ûø±] eT]j·TT dü+#ê\≈£î\‘√ ãè+<ä+ @sêŒ≥T #˚jT· HÓq’ ~.
6) ñ|üÁ<äe ìyês¡D eT]j·TT |ü⁄q]«#ês¡D ãè+<ä+ Vü≤≈£îÿ\ $esê\T nqTã+<Û+ä -I ˝ÀqT,
eT]j·TT |ü⁄q]«#ês¡D n~Ûøês¡T\ ìyês¡D $~Û$<ÛëHê\T nqTã+<Û+ä -II ˝À bı+<äT|üsÃ¡ ã&çq$.
5. bÕsƒX¡ Ê\ $<ä´ |ü]o\Hê~Ûø±] eT]j·TT bÕsƒX¡ Ê\ $<ä´ dü+#ê\≈£î\T, Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ, ôV≤’ <äsêu≤<é
64
yê] eT]j·TT sêÁwüº |ü<øä∏ £ dü+#ê\≈£î\T, sêJyé $<ë´ $TwüHé (mdt.mdt.@), yês¡Tq÷ dü]jÓTÆ q
#·s´¡ \qT #˚|fü <º… sä T¡ .
(Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ sêÁwüº >∑es¡ïsY (sê»´bÕ˝Ÿ) >±] ù|s¡T‘√ eT]j·TT Ä<˚XÊqT kÕs¡eTT>±)
#·+<äHêU≤Hé
Á|üuTÑÛ ‘·« Á|ü<ëÛ qø±s¡´<ä]¡ Ù (ÁbÕ<∏$ä Tø£ $<ä´)
es¡≈î£
|ü]o\Hê~Ûø±], eTTÁ<äD eT]j·TT ùdwº qü Ø, #·+#·˝Ÿ>÷∑ &É, ôV≤’ <äsêu≤<é, Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ Á|üuTÑÛ ‘·«
ñ‘·sÔ T¡ «, (nkÕ<Ûës¡D) ‘˚~ 14.09.2011 q+<äT Á|üø{£ +Ï #·T≥¬ø’ eT]j·TT 1000 ø±|”\qT Á|üuTÑÛ ‘·«
bÕsƒX¡ Ê\ $<ä´XÊK≈£î |ü+|æ+#·T≥¬ø’ nuÛ´Ñ s¡q› ‘√.
|ü]o\Hê~Ûø±] eT]j·TT dü+#ê\≈£î\T bÕsƒX¡ Ê\ $<ä´, Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ, ôV≤’ <äsêu≤<é.
sêÁwüº |ü<øä∏ £ dü+#ê\≈£î\T, sêJyé $<ë´ $TwüHé (mdt.mdt.@), Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ, ôV≤’ <äsêu≤<é.
dü+#ê\≈£î\T, sêÁwüº $<ë´ |ü]XÀ<Ûqä eT]j·TT •ø£Då ≤ dü+dü,∆ Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ, ôV≤’ <äsêu≤<é.
qø£\T
1. ø±s¡´<ä]¡ Ù, e÷qe eqs¡T\ n_Ûeè~∆ eT+Á‘ê\j·TeTT, bÕsƒX¡ Ê\ $<ä´ eT]j·TT nø£så êdü´‘·
XÊK, uÛ≤s¡‘· Á|üuTÑÛ ‘·«eTT, q÷´&Û©ç .¢
2. eTTKéT+Á‹ jÓTTø£ÿ Á|ü‘´˚ ø£ ø±s¡´<ä]¡ Ù jÓTTø£ÿ e´øÏ>Ô ‘∑ · ø±s¡´<ä]¡ Ù.
3. bÕsƒX¡ Ê\ $<ä´ eT]j·TT e÷<Û´ä $Tø£ $<ä´ >ös¡eeT+Á‹ >±] jÓTTø£ÿ e´øÏ>Ô ‘∑ · ø±s¡´<ä]¡ Ù.
4. Á|ü<ëÛ qø±s¡´<ä]¡ Ù jÓTTø£ÿ e´øÏ>Ô ‘∑ · ø±s¡´<ä]¡ Ù, (bÕsƒX¡ Ê\ $<ä´ eT]j·TT e÷<Û´ä $Tø£ $<ä´) Ä+.Á|ü
eT+Á‘ê\j·TeTT.
5. Á|ü<ëÛ qø±s¡´<ä]¡ Ù jÓTTø£ÿ e´øÏ>Ô ‘∑ · ø±s¡´<ä]¡ Ù, (eTVæ≤fi¯ n_Ûeè~∆, •X¯ó dü+øπ eå TeTT eT]j·TT
$ø£˝≤+>∑ dü+øπ eå T XÊK.
6. Hê´j·T (m) XÊK.
7. Ä]∆ø£ XÊK.
8. bÕsƒX¡ Ê\ $<ë´XÊK n<Û«ä s¡´+˝Àì $T>∑‘ê XÊU≤~Û|‘ü T· \≈£î,
9. Ç+ø=ø£ qK\T Ç+ø=ø£ <äÁä düeÔü TT.
65
nqTã+<Ûä+ ` I
$<ë´ Vü≤≈£îÿ neT\T˝À u≤<ÛäT´\T, ìã+<Ûäq\T neT\T #˚ùd dü+ã+~Û‘· n~Ûø±s¡T\T
Áø£. neT\T#˚ùd Á|üC≤düeTdü´\ dü+ã+~Û‘·
kÕeTÁ– ôdø£åHé
dü+. n~Ûø±s¡T\T |ü]cÕÿs¡ n~Ûø±s¡T\T n~Ûø±s¡T\T
1. bÕsƒ¡´|ü⁄düÔø±\T s¡÷˝Ÿ Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT eT+&É\ $<ë´ õ˝≤¢ $<ë´
6(1) XÊU≤~Ûø±] XÊU≤~Ûø±]
2. j·T÷ìbòÕyéT\T s¡÷˝Ÿ Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT eT+&É\ $<ë´ õ˝≤¢ $<ë´
3. ˝ÒKq kÕe÷Á– s¡÷˝Ÿ Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT eT+&É\ $<ë´ õ˝≤¢ $<ë´
4. Á>∑+<∏ë\j·T+ s¡÷˝Ÿ Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT eT+&É\ $<ë´ õ˝≤¢ $<ë´
5. Áø°&Ü kÕe÷Á– s¡÷˝Ÿ Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT eT+&É\ $<ë´ õ˝≤¢ $<ë´
6. Ä≥ edüTÔe⁄\T s¡÷˝Ÿ Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT eT+&É\ $<ë´ õ˝≤¢ $<ë´
7. eT<Ûë´Vü≤ï s¡÷˝Ÿ Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT eT+&É\ $<ë´ õ˝≤¢ $<ë´
uÛÀ»q+ 6(1) XÊU≤~Ûø±] XÊU≤~Ûø±]
8. u≤\u≤*ø£\≈£î s¡÷˝Ÿ |æ.z., sê.$.$T. mdt.|æ.&ç./ mdt.dæ.|æ.dæ.ÄsY.
y˚πs«s¡T>± 6(1) eT]j·TT mdt.Ç., Á|æì‡|ü˝Ÿ ôdÁø£≥Ø,
eTs¡T>∑T<=&ÉT¢ ÄsY.&Éã÷¢´.mdt. ÄsY.&Éã÷¢´.mdt.
9. Á‘ê>∑T˙s¡T s¡÷˝Ÿ |æ.z., sê.$.$T. mdt.|æ.&ç./ mdt.dæ.|æ.dæ.ÄsY.
6(1) eT]j·TT mdt.Ç., Á|æì‡|ü˝Ÿ ôdÁø£≥Ø,
ÄsY.&Éã÷¢´.mdt. ÄsY.&Éã÷¢´.mdt.
66
10. m*yÓT+≥Ø s¡÷˝Ÿ Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT eT+&É\ $<ë´ õ˝≤¢ $<ë´
kÕúsTT es¡≈£î 3(1) XÊU≤~Ûø±] XÊU≤~Ûø±]
ñ∫‘· $<ä´
11. ã~© s¡÷˝Ÿ Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT eT+&É\ $<ë´ õ˝≤¢ $<ë´
<ÛäèMø£s¡D |üÁ‘·+ 5(1) XÊU≤~Ûø±] XÊU≤~Ûø±]
12. ej·TdüT‡ yêØ>± s¡÷˝Ÿ Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT eT+&É\ $<ë´ õ˝≤¢ $<ë´
‘·s>¡ ‹∑ ˝À Á|yü X˚ +¯ 4 XÊU≤~Ûø±] XÊU≤~Ûø±]
13. s¡yêD≤ s¡÷˝Ÿ eT+&É\ $<ë´ õ˝≤¢ $<ë´ mdt.|æ.&ç.
kÂø£s¡´+ 5(4) XÊU≤~Ûø±] XÊU≤~Ûø±]/ |æ.z.
14. Äyêdü s¡÷˝Ÿ |æ.z. mdt.|æ.&ç. mdt.|æ.&ç.
kÂø£s¡´+ 5(4)
15. ø±˝≤qT>∑TD s¡÷˝Ÿ eT+&É\ $<ë´ õ˝≤¢ $<ë´ mdt.|æ.&ç.
edü‹ >∑èVü‰\T 5(4) XÊU≤~Ûø±] XÊU≤~Ûø±]/ |æ.z.
16. s¡yêD≤ s¡÷˝Ÿ eT+&É\ $<ë´ õ˝≤¢ $<ë´ mdt.|æ.&ç.
kÂø£s¡´+ 5(4) XÊU≤~Ûø±] XÊU≤~Ûø±]/ |æ.z.
17. n~Ûø£ »HêuÛ≤ s¡÷˝Ÿ eT+&É\ $<ë´ õ˝≤¢ $<ë´ ÄsY.C….&ç.mdt.Ç.
ñqï ÁbÕ+‘ê˝À¢ 5(5) XÊU≤~Ûø±] XÊU≤~Ûø±]
yê]øÏ dü]b˛j˚T
‘·s>¡ ‹∑ >∑<Tä \qT
ÁbÕs¡+_Û+#·&+É
18. Á|ü‘˚´ø£ nedüsê\T s¡÷˝Ÿ eT+&É\ $<ë´ õ˝≤¢ $<ë´ mdt.|æ.&ç.
>∑\ |æ\¢\≈£î Ç+{Ï (5)7 XÊU≤~Ûø±] XÊU≤~Ûø±]
e<ä›H˚ $<ä´qT
n+~+#·&+É
67
19. Á|ü‘˚´ø£ nedüsê\T Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT eT+&É\ $<ë´ |æ.z., sê.$.$T.
>∑\ |æ\¢\ ø=s¡≈£î XÊU≤~Ûø±]
Á|‘ü ´˚ ø£ ø±s¡´Áøe£ ÷\T
20. 1) bÕsƒX¡ Ê\ uÛeÑ Hê\T, 8 (&ç) 1) |æ.z., sê.$.$T. mdt.|æ.&ç. mdt.dæ.|æ.dæ.ÄsY.
nuÛ´Ñ düq,
2) eTÚ[ø£ edü‘T· \‘√ 8 (&ç) 2) õ˝≤¢ $<ë´ XÊU≤~Ûø±] dæ &ç.mdt.Ç. mdt.dæ.|æ.dæ.ÄsY.
bÕ≥T, bÕsƒX¡ Ê\
uÛÑeHê\T, nuÛÑ´düq
kÕe÷Á–ì #˚≈L£ s¡Ã&É+
21. ñbÕ<Ûë´j·T
dæã“+~
22. $eø£‘å · ˝Ò≈î£ +&Ü 9 (dæ) Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT eT+&É\ $<ë´ õ˝≤¢ ø£˝…ø£ºsY
#·÷&É&É+ XÊU≤~Ûø±]
23. 14 dü+e‘·‡sê\ 9 (&ç) mdt.myéT.dæ. eT+&É\ $<ë´ õ˝≤¢ $<ë´
es¡≈£î ]ø±s¡T¶\qT XÊU≤~Ûø±] XÊU≤~Ûø±]
ìs¡«Væ≤+#·&É+
24. $<ë´s¡T\ú Vü‰»s¡TqT 9(Ç) Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT düs¡Œ+#Y‘√ Á>±eT eT+&É\ $<ë´
>∑eTì+#·&+É eT]j·TT |ü+#êj·Tr u≤&û XÊU≤~Ûø±]
m*yÓT+≥Ø $<ä´qT
|üP]Ô #˚sTT+#·&+É
25. ã&çãj·T{Ï 9 (õ) eT+&É\ $<ë´ õ˝≤¢ $<ë´ mdt.|æ.&ç.
|æ\¢\≈£î Á|ü‘˚´ø£ XÊU≤~Ûø±] XÊU≤~Ûø±]/ |æ.z.
•ø£åD 4
68
26. HêD´‘·‘√ ≈£L&çq 9 (ôV≤#Y) dü+ã+~Û‘· ñbÕ<Ûë´j·TT&ÉT mdt.m+.dæ. eT+&É\ $<ë´
m*yÓT+≥Ø $<ä´ XÊU≤~Ûø±]
27. $<ë´ Á|üD≤[ø£ 9 (◊) mdt.dæ.Ç.ÄsY.{Ï. dæ &ç.mdt.Ç. mdt.dæ.|æ.dæ.ÄsY.
dü+düÿs¡D\T
bÕsƒ´¡ |ü⁄døÔü ±\
|ü⁄q]«eTs¡Ù ($<ë´
Á|üD≤[ø£qT dæ<ä∆+
#˚j·T&É+ eT]j·TT
n<Û´ä j·THê+XÊ\T)
28. ñbÕ<Ûë´j·T •ø£Då \T 9 (C…) eT+&É\ $<ë´ XÊU≤~Ûø±] õ˝≤¢ $<ë´ XÊU≤~Ûø±] mdt.|æ.&ç.
29. e\dü ≈£î≥T+u≤\ 9 (¬ø) eT+&É\ $<ë´ XÊU≤~Ûø±] õ˝≤¢ $<ë´ XÊU≤~Ûø±]/ |æ.z. ÄsY.C….&ç.mdt.Ç.
$<ë´s¡T\ú ≈£î bÕsƒX¡ Ê\
Á|yü X˚ +¯ ‘·|Œü ìdü]>±
ø£*Œ+#·&+É
30. bÕsƒX¡ Ê\ ìs¡«Vü≤D 9 (m˝Ÿ) eT+&É\ $<ë´ XÊU≤~Ûø±] Á>±eT|ü+#êj·T‹ m+.|æ.&ç.z.
rs¡T >∑eTì+#·&+É
31. $<ë´ ø±´˝…+&ÉsqY T 9 (m+) eT+&É\ $<ë´ XÊU≤~Ûø±] õ˝≤¢ $<ë´ XÊU≤~Ûø±] ÄsY.C….&ç.mdt.Ç./
ìs¡sí TT+#·&+É mdt.|æ.&ç.
32. bÕsƒX¡ Ê\˝À $<ë´s¡T\ú 10 Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT eT+&É\ $<ë´ XÊU≤~Ûø±] eT+&É\ |ü]wü‘Y /
Á|yü X˚ +¯ m+.|æ.&ç.z. Vü‰»s¡T ø±q
|ü⁄Œ&ÉT mìïø√ã&çq u≤&û
33. Á|uü TÑÛ ‘·« düV‰ü j·Tø£ Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT eT+&É\ $<ë´ XÊU≤~Ûø±]/ õ˝≤¢ $<ë´
bÕsƒX¡ Ê\˝À¢ (msTT&Ó&)é ñ|ü $<ë´ XÊU≤~Ûø±] XÊU≤~Ûø±]
Á|yü X˚ +¯
69
34. Áô|y’ {˚ Ÿ bÕsƒX¡ Ê\˝À¢ 12 (dæ) eT+&É\ $<ë´ XÊU≤~Ûø±] õ˝≤¢ $<ë´ XÊU≤~Ûø±] ÄsY.C….&ç.mdt.Ç.
Á|üy˚X¯+ ` 25%
d”≥¢ πø{≤sTT+|ü⁄
35. ìπs•› ‘· bÕsƒX¡ Ê\˝À¢ eT+&É\ $<ë´ XÊU≤~Ûø±] õ˝≤¢ $<ë´ XÊU≤~Ûø±] ÄsY.C….&ç.mdt.Ç./
$<ë´s¡T\ú ≈£î Á|yü X˚ +¯ mdt.|æ.&ç.
36. Á|yü X˚ ¯ ø±\|ü]$T‹ s¡÷˝Ÿ Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT eT+&É\ $<ë´ XÊU≤~Ûø±] õ˝≤¢ $<ë´ XÊU≤~Ûø±]
bı&ç–+|ü⁄ 13
37. e&Éb˛‘· $<Ûëq+ 13 (1) Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT Á>±eT|ü+#êj·T‹ eT+&É\ |ü]wü‘Y
38. s¡TdüTeTT\T ˝Òe⁄ 13 (1) Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT Á>±eT|ü+#êj·T‹ eT+&É\ |ü]wü‘Y
39. ø±´|æfwÒ Hü é s¡TdüTeTT 13 (1) Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT Á>±eT|ü+#êj·T‹ eT+&É\ |ü]wü‘Y
˝Ò<Tä
40. bÕsƒX¡ Ê\ Á|yü X˚ ÊìøÏ 14 (1) Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT eT+&É\ $<ë´ XÊU≤~Ûø±] õ˝≤¢ $<ë´ XÊU≤~Ûø±]
ø£˙dü ej·TdüT‡qT
#Óù|Œ Ä<Ûësê\T
41. ejÓ÷ ìsê∆sD¡ 14(2) Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT eT+&É\ $<ë´ XÊU≤~Ûø±] õ˝≤¢ $<ë´ XÊU≤~Ûø±]
Ä<Ûësê\T ˝ÒeH˚ 15
ø±s¡D+‘√ Á|yü X˚ Êìï
ìsêø£]+#·&+É ‘·><∑ Tä
42. ì\T|ü⁄<\ä ˝Ò<Tä 16 Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT eT+&É\ $<ë´ XÊU≤~Ûø±] õ˝≤¢ $<ë´ XÊU≤~Ûø±]
43. ãVæ≤wüÿs¡D ˝Ò<Tä 16 Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT Á>±eT|ü+#êj·Tr õ˝≤¢ $<ë´ XÊU≤~Ûø±]
44. <ä+&Éq #·s´¡ \≈£î 17 (1) Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT Á>±eT|ü+#êj·Tr õ˝≤¢ $<ë´ XÊU≤~Ûø±]
‘êe⁄ ˝Ò<äT
45. e÷qdæø£ y˚~+Û |ü⁄\≈£î 17 (1) Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT Á>±eT|ü+#êj·Tr õ˝≤¢ $<ë´ XÊU≤~Ûø±]
‘êe⁄˝Ò<äT
70
46. >∑T]Ô+|ü⁄ ˝Òì bÕsƒX¡ Ê\ 18 (1) Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT eT+&É\ $<ë´ XÊU≤~Ûø±] õ˝≤¢ $<ë´ XÊU≤~Ûø±]
ñ+&É≈L£ &É<Tä
47. bÕsƒX¡ Ê\ Á|eü ÷D≤\T 19 Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT eT+&É\ $<ë´ XÊU≤~Ûø±] õ˝≤¢ $<ë´ XÊU≤~Ûø±]
eT]j·TT ø£˙dü
ÁbÕ‹|ü~ø£\qT
bÕ{Ï+#·&+É
48. bÕsƒX¡ Ê\ j·÷»e÷q´ 21 Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT Á>±eT|ü+#êj·Tr eT+&É\ |ü]wü‘Y
ø£$T{° |üìrs¡T
49. bÕsƒX¡ Ê\ n_Ûeè~∆ 21 (_) Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT eT+&É\ $<ë´ XÊU≤~Ûø±] õ˝≤¢ $<ë´ XÊU≤~Ûø±]
Á|üD≤[ø£qT dæ<ä∆+
#˚jT· &É+
50. ì<ÛTä \ $ìjÓ÷>±ìï 21 (2) Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT Á>±eT|ü+#êj·Tr õ˝≤¢ $<ë´ XÊU≤~Ûø±]/
>∑eTì+#·&+É (_) õ˝≤¢ ÁbÕC…ø˘º Ä|ò”düsY
51. bÕsƒX¡ Ê\≈£î 24 (2) dü+ã+~Û‘· Á>±eT|ü+#êj·Tr eT+&É\ $<ë´XÊU≤~Ûø±]
ñbÕ<Ûë´j·TT&ÉT düs¬ q’ (_) ñbÕ<Ûë´j·TT&ÉT
düeTj·T+˝À
düÁøe£ T+>± Vü‰»s¡T
ø±e&É+
52. $<ë´ Á|Dü ≤[ø£qT 24 (1) dü+ã+~Û‘· Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT eT+&É\ $<ë´XÊU≤~Ûø±]
nqTdü]+#·&+É (_) ñbÕ<Ûë´j·TT&ÉT
|üP]Ô #˚j·T&É+ (dæ)
53. nuÛ´Ñ düq kÕeTsêú´\qT 24 (1) dü+ã+~Û‘· Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT eT+&É\ $<ë´XÊU≤~Ûø±]
eT~+|ü⁄ #˚j·T&É+ (_) ñbÕ<Ûë´j·TT&ÉT
eT]j·TT
71
nedüsy¡ TÓ ‘Æ ˚
n<äq|ü⁄ uÀ<ÛäHê
|ü<ä∆‘·T\T
ô|+bı+~+#·&+É
54. $<ë´]ú ñbÕ<Ûë´j·T 25 (1) õ˝≤¢ $<ë´XÊU≤~Ûø±] dæ &ç.mdt.Ç. mdt.dæ.|æ.dæ.ÄsY.
ìwüŒ‹Ô (2)
55. ñbÕ<Ûë´j·T 26 õ˝≤¢ $<ë´XÊU≤~Ûø±] dæ &ç.mdt.Ç. mdt.dæ.|æ.dæ.ÄsY.
ìj·÷eTø£+ eT]j·TT
Ç‘·se¡ TT\T
56. $<˚´‘·s¡ ø±sê´\≈£î 27 eT+&É\ $<ë´XÊU≤~Ûø±] õ˝≤¢ $<ë´XÊU≤~Ûø±] dæ &ç.mdt.Ç.
ñbÕ<Ûë´j·TT\
ùde\qT
$ìjÓ÷–+#·&Üìï
ìùw~Û+#·&+É
57. Áô|’y˚{Ÿ uÀ<ÛäqqT 28 Á|ü<ëÛ H√bÕ<Ûë´j·T&ÉT eT+&É\ $<ë´XÊU≤~Ûø±] õ˝≤¢ $<ë´XÊU≤~Ûø±]
ìùw~Û+#·&+É
58. ìπs•∆ ‘· eT÷˝≤´+ø£q 29 (1) &Ós¬’ ø£sº Y dæ &ç.mdt.Ç. mdt.dæ.|æ.dæ.ÄsY.
$<ÛëHêìï bÕ{Ï+#·&+É , mdt.dæ.Ç.ÄsY.{Ï.
(dædÇæ ) düeTÁ>∑
ìs¡+‘·s¡
eT÷˝≤´+ø£q |ü<‹∆ä ì
nqTdü]+#·&+É
59. $<ë´ dü+|üPs¡‘í · 30 (2) Á|ü<ëÛ H√bÕ<Ûë´j·T&ÉT eT+&É\ $<ë´XÊU≤~Ûø±] õ˝≤¢ $<ë´XÊU≤~Ûø±]
<Ûèä Mø£sD¡ |üÁ‘·+
72
60. uÀs¡T¶ |üØø£å ˝Ò<äT 31 õ˝≤¢ $<ë´XÊU≤~Ûø±] dæ &ç.mdt.Ç. mdt.dæ.|æ.dæ.ÄsY.
61. j·TTø£yÔ TÓ qÆ uÀ<ÛHä ê ñbÕ<Ûë´j·TT&ÉT eT+&É\ $<ë´XÊU≤~Ûø±] &Ó’¬sø£ºsY
|ü<ä∆‘·T\T mdt.dæ.|æ.dæ.ÄsY.
62. bÕsƒX¡ Ê\ j·÷»e÷q´ Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT Á>±eT|ü+#êj·Tr eT+&É\ |ü]wü‘Y
ø£$T{°\
düe÷y˚XÊ\qT
Áø£eT+ ‘·|üŒ≈£î+&Ü
ìs¡«Væ≤+#·&+É
63. $<ë´s¡T\ú ˝À yê+∫Û‘· ñbÕ<Ûë´j·TT&ÉT Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT eT+&É\ $<ë´XÊU≤~Ûø±]
kÕeTsêú´\qT
n_Ûeè~∆ #˚j·T&É+
73
nqTã+<Ûä+ ` II
Á|üC≤ düeTdü´\ |ü]cÕÿs¡ $<Ûëq+
1. Á|üC≤ düeTdü´\ d”«ø£sD¡ :
u≤~Û‘T· \ qT+∫ yê]yê] düeTdü´\qT Äj·÷ kÕúsTT\˝Àì n~Ûø±s¡T\T d”«ø£]kÕÔsT¡ .
ìπs•› ‘· qeT÷Hê˝À ‘·eT düeTdü´\qT Á|ü»\T dü«j·T+>± >±ì, ‘·bÕ˝ <ë«sê >±ì, á`yÓTsTT˝Ÿ
<ë«sê >±ì, {À˝Ÿ Á|ò” HÓ+ãsY≈î£ bò˛Hé #˚dæ >±ì ‘Ó*j·T|üs#¡ e· #·TÃ. á qeT÷Hê |üÁ‘·eTT\T ìπs•› ‘·
n~Ûø±s¡T\+<ä] <ä>sZ∑ ¡ \_ÛkÕÔsTT. nsTTq|üŒ{Ïø° Á|ü»\T ‘·eT düeTdü´\qT ìπs•› ‘· qeT÷Hê˝ÀH˚
Çe«&É+ ‘·|Œü ìdü] ø±<äT. Á|üC≤ düeTdü´qT d”«ø£]+∫q ‘·sê«‘· dü+ã+~Û‘· nuÛ´Ñ ]úøÏ n~Ûø±s¡T\T
d”«ø£sD¡ s¡o<äT |üÁ‘êìï n+~kÕÔsT¡ .
2. Á|üC≤ düeTdü´\ qyÓ÷<äT :
Á|üC≤ düeTdü´ |üÁ‘·+qT d”«ø£]+∫q yÓ+≥H˚ ìsê∆]‘· ]õdüsº ˝Y À Ä düeTdü´≈£î dü+ã+~Û+∫q
$esê\qT qyÓ÷<äT #˚j÷· *. n{Ïº ]õdüsº qY T ìs¡+‘·s+¡ |üs´¡ y˚øøå£ £ n~Ûø±s¡T\T/ |ü]o\≈£î\T/ sêh
u≤\\ Vü≤≈£îÿ\ dü+|òTü + yÓTT<ä\>∑T yê] |ü]o\q eT]j·TT e÷s¡<Z sä Ù¡ ø±\ ì$T‘·+Ô n+<äTu≤≥T˝À
ñ+#ê*.
3. Á|üC≤ düeTdü´\ |ü]cÕÿs¡+ :
s¡o<äT d”«ø£s¡D |üÁ‘·+˝À Ç∫Ãq $<Ûä+>± ì]∆wüº ø±\|ü]$T‹˝À Á|üC≤ düeTdü´\qT
|ü]wüÿ]+#·&ÜìøÏ ‘·–q #·s´¡ \qT dü+ã+~Û‘· n~Ûø±] rdüT≈£î+{≤&ÉT. nedüsy¡ TÓ ‘Æ ˚ dü+ã+~Û‘·
n~Ûø±] Á|ü»\ düeTø£+å ˝ÀH˚ ãVæ≤s¡+>∑ $#ês¡DqT/ |ü]XÀ<Ûqä qT bÕs¡<sä Ù¡ ø£+>± ìs¡«Væ≤kÕÔ&TÉ .
Á|üC≤ düeTdü´≈£î ø±s¡DyÓTqÆ e´øÏôÔ |’ n_Ûj÷Ó >±\qT |ü]XÀ~Û+#·&ÜìøÏ Ä e´øÏÔ ôVA<ë ø£Hêï ‘·≈î£ ÿe
kÕúsTT ø±ì n~Ûø±]ì |ü]XÀ~Û+#·&ÜìøÏ ìj·T$T+#ê*. n{Ïº n~Ûø±]ô|’ m˝≤+{Ï Äs√|üD\T
ñ+&É≈L£ &É<Tä . Á|üC≤ düeTdü´\qT d”«ø£]+∫q s√E qT+&ç 2 e÷kÕ\ ˝À|ü⁄ Ä düeTdü´qT
|ü]wüÿ]+#ê*. ø±\|ü]$T‹ 2 e÷kÕ\T nsTTq|üŒ{Ïø° düeTdü´\ dü«uÛ≤e+ ã{Ïº kÕ<Û´ä yÓTqÆ +‘·
‘·«s¡>± düeTdü´\qT |ü]wüÿ]+#·e#·TÃ. düeTdü´ |ü]cÕÿs¡ Á|üÁøÏjT· |üP]Ô nsTTq eTs¡Tø£Då y˚T n{Ïº
ìs¡jí ÷· ìï u≤~Û‘T· ìøÏ ìπs•› ‘· qeT÷Hê ˝ÒK <ë«sê ‘Ó*j·TCÒj÷· *.
74
Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ Á|üuÛÑT‘·«+
dü+Á>∑Vü≤+ (nuŸÁkÕºø˘º)
bÕsƒ¡XÊ\ $<ä´ ` Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ u≤\\ ñ∫‘·, ìs¡“+<Ûä $<ë´Vü≤≈£îÿ
ìã+<Ûäq\T 2010 ` dües¡D ` ñ‘·Ôs¡T«\T ` $&ÉT<ä\
bÕsƒ¡XÊ\ (ÁbÕ.$. ` mdt.mdt.@.) Á|üuÛÑT‘·« XÊK
õ.z.m+.mdt. HÓ+ãsY : 41 ‘˚~ : 19.06.2013
á ÁøÏ+<ä ù|s=ÿqã&çq~ :
1. Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ u≤\\ ñ∫‘·, ìs¡“+<Ûä $<ë´Vü≤≈£îÿ ìã+<Ûäq\T, 2010 ` yÓ\Te]+∫q
‘·<äqT>∑TD Á|üuÛÑT‘·« ñ‘·Ôs¡T«\ dü+K . 20, bÕsƒ¡XÊ\ $<ë´ (ÁbÕ.$.` ø±s¡´Áø£e÷\TÌ)
Á|üuÛÑT‘·« XÊK, ‘˚~ : 03.03.2011 eT]j·TT sê»|üÁ‘·eTT˝Àì Á|üø£≥q dü+K´ : 10,
‘˚~ : 05.03.2011.
2. Á|üuÛÑT‘·« ñ‘·Ôs¡T«\ dü+K´ 130, bÕsƒ¡XÊ\ $<ë´ (ÁbÕ.$. ` ø±s¡´Áø£e÷\TÌ) Á|üuÛÑT‘·« XÊK,
‘˚~ : 09.09.2011 sê»|üÁ‘·eTT˝Àì Á|üø£≥q dü+K´ : 42, ‘˚~ : 09.09.2011.
3. sêh |ü<∏äø£ dü+#ê\≈£î\T ÄsY.$.j·T+.(mdt.mdt.@.), Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ, ôV’≤<äsêu≤<é >±] ˝ÒK
dü+K´ 103/ÄsY.{Ï.Ç. $uÛ≤>∑+/10/12, ‘˚~ : 30.11.2012 eT]j·TT 01.03.2013.
III
ñ‘·Ôs¡T«\T :
1. Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ u≤\\ ñ∫‘·, ìs¡“+<Ûä $<ë´Vü≤≈£îÿ ìã+<Ûäq\T 2010 nH˚~ u≤\\ ñ∫‘·,
ìs¡“+<Ûä $<ë´Vü≤≈£îÿ #·≥º+, 2009 (2009 #·≥º+ ôdø£åHé HÓ+. 35) Á|üø±s¡+
‘˚~ : 05.03.2011 q Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ sê»|üÁ‘·+ dü+K´ : 10 nkÕ<Ûës¡D nqTã+<Ûä+
uÛ≤>∑+`1˝À Á|üø£{Ï+#·&É+ »]–+~.
2. u≤\\ ñ∫‘·, ìs¡“+<Ûä ÁbÕ<∏ä$Tø£ $<ë´Vü≤≈£îÿ ìã+<Ûäq\T 2010øÏ dües¡D\T nkÕ<Ûës¡D
Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ sê»|üÁ‘·+ dü+K´ : 42 ˝À ‘˚~ : 14.09.2011q Á|üø£{Ï+#·&É+ »]–+~.
75
3. n<˚$<Û+ä >±, ô|q’ ù|s=ïqï 3e ˝ÒK˝À, sêh |ü<øä∏ £ dü+#ê\≈£î\T, ÄsY.$.m+. (mdt.mdt.@.),
Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ ,Ÿ ôV≤’ <äsêu≤<é yês¡T ‘·eT Á|ü‹bÕ<äq˝À Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ u≤\\ ñ∫‘·, ìs¡“+<Ûä $<ë´Vü≤≈£îÿ
ìã+<Ûqä \T, 2010øÏ dü+ã+~Û+∫ ø=ìï Á|ü‘êé÷ïj·T/ n<äq|ü⁄ ìã+<Ûqä \T #˚sÃ¡ &É+ »]–+~.
4. sêh |ü<øä∏ £ dü+#ê\≈£î\T, ÄsY.$.m+. (mdt.mdt.@.), >±] Á|ü‹bÕ<äq\qT Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ,
ôV≤’ <äsêu≤<é Á|üuTÑÛ ‘·«+ C≤Á>∑‘>Ô· ± |ü]o*+∫q |æ<|ä ü Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ u≤\\ ñ∫‘·, ìs¡“+<Ûä
$<ë´Vü≤≈£îÿ ìã+<Ûäq\qT 2010 düe]+#ê\ì ìs¡ísTT+∫+~. n+<äT˝À uÛ≤>∑+>±
‘˚~ : 03.03.2011 eT]j·TT Á|ü.ñ.dü+K´ :20, bÕsƒX¡ Ê\ $<ë´ (ÁbÕ.$. ` ø±s¡´Áø£e÷\TÌ)
Á|üuTÑÛ ‘·« XÊK ‘˚~ : 03.03.2011 eT]j·TT Á|ü.ñ. dü+K´ : 130, bÕsƒX¡ Ê\ $<ë´ (ÁbÕ.$.
` ø±s¡´Áø£e÷\TÌ) Á|üuTÑÛ ‘·« XÊK, ‘˚~ : 09.09.2011 dües¡D ñ‘·sÔ T¡ «\qT $&ÉT<ä\ #˚d+æ ~.
5. ø£MTwüqsY eT]j·TT &Ó’¬sø£ºsY Ä|òt dü÷ÿ˝Ÿ m&ÉT´πøwüHé, Ä+.Á|ü., ôV’≤<äsêu≤<é eT]j·TT sêh
|ü<∏äø£ dü+#ê\≈£î\T, ÄsY.$.m+. (mdt.mdt.@.) Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ, ôV’≤<äsêu≤<é á $wüj·T+˝À
‘·–q #·s¡´\T rdüT≈£î+{≤s¡T.
6. Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ sê»|üÁ‘·+ nkÕ<Ûës¡D dü+∫ø£˝À ‘˚~ : 24.06.2013q á ÁøÏ+~ H√{Ï|øπæò wüHé
Á|ü#·T]+|üã&ÉqTqï~.
H√{Ï|òæπøwüHé (Á|üø£≥q)
u≤\\ ñ∫‘·, ìs¡“+<Ûä $<ë´ Vü≤≈£îÿ #·≥º+, 2009 (2009 ˝Àì 35e ôdø£åHé Á|üø±s¡+)
ôdø£Hå `é 38 düuŸ ôdø£Hå é (ñ|ü $uÛ≤>∑+) (1) <ë«sê Çe«ã&çq n~Ûø±s¡+ Á|üø±s¡+, Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ sêh
Á|üuÛÑT‘·«+ Á|ü.ñ. dü+K´ : 20, bÕsƒ¡XÊ\ $<ë´ (ÁbÕ.$.`ø±s¡´Áø£e÷\TÌ) Á|üuÛÑT‘·«XÊK,
‘˚~ : 03.03.2011 q+<äT Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ u≤\\ ñ∫‘·, ìs¡“+<Ûä $<ë´ Vü≤≈£îÿ ìã+<Ûäq\T,
2010øÏ dü+ã+~Û+∫ á ÁøÏ+~ dües¡D\T #˚j·T&É+ »]–+~.
dües¡D\T
ù|s=ÿqã&çq ìã+<Ûäq\T :
1. ìã+<Ûäq`1 ˝À áÁøÏ+<ä ù|s=ÿqï $<Ûä+>± e÷s¡Ã&É+ »]–+~.
dü+øÏ|å Ôü o]¸ø£ :` á ìã+<Ûqä \qT ªªÄ+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ u≤\\ ñ∫‘·, ìs¡“+<Ûä $<ë´Vü≤≈£îÿ
ìã+<Ûqä \T, 2010µµ ˝Ò<ë m.|æ.ÄsY.{Ï.Ç. s¡÷˝Ÿ‡, 2010>± ù|s=ÿqe#·TÃ.
76
2. ìã+<Ûäq 3˝Àì ñ|üìã+<Ûäq (1) :`
i) ø±¢CŸ (12) qT á ÁøÏ+~$<Ûä+>± e÷sêÃs¡T.
ªª(12) ªm*yÓT+≥Ø bÕsƒ¡XÊ\µ n+fÒ ˇø£ bÕsƒ¡XÊ\ 1e ‘·s¡>∑‹ qT+&ç
8e ‘·s>¡ ‹∑ es¡≈î£ Á|ü‘´˚ ø£+>± $<ä´q+~#·&+É ˝Ò<ë Ç‘·s¡ ‘·s>¡ ‘∑ T· ˝À¢ì
#·<äTe⁄≈£î n<äq+>± Çe«&É+, eT]j·TT ˇø£ ñqï‘· bÕsƒ¡XÊ\qT ø£*–
ñ+&É&É+ ˝Ò<ë m*yÓT+≥Ø $<ä´qT n+~k˛Ôqï @ ù|s¡T‘√qTqï
bÕsƒ¡XÊ\HÓ’Hê ªªm*yÓT+≥Ø bÕsƒ¡XÊ\µµ >± |ü]>∑DÏ+#·e#·TÃ.
ii) ø±¢CŸ (13) qT á ÁøÏ+~$<Ûä+>± e÷sêÃs¡T.
ªª(13) ªñ∫‘· $<ä´µ n+fÒ Á|ü‘·´ø£å ˝Ò<ë |üs√ø£å |ü<ä∆‹˝À |ò”E/ ìØí‘·
|òE” Ç‘·se¡ TT\T ˝≤+{Ï #Ó*+¢ |ü⁄\T ˝Ò≈î£ +&Ü |æ\\¢ +<ä]ø° m*yÓT+≥Ø
$<ä´qT n+~+#·&É+.
iii) ø±¢CŸ (15) qT á ÁøÏ+~$<Ûä+>± e÷sêÃs¡T.
ªª(15) ªkÕúìø£ Á|üuÛÑT‘·«+µ nq>± #·≥º+˝À ìs¡«∫+#·ã&çq $<Ûä+>± Ä
ÁbÕ+‘· |ü]~Û˝Àì eT+&É\ Á|üC≤|ü]wü‘\Y T eT]j·TT Á>±eT|ü+#êsTTr\T
nì ns¡ú+.
iv) ø±¢CŸ (20) qT á ÁøÏ+~$<Ûä+>± e÷sêÃs¡T.
ªª(20) ªÁbÕ<∏$ä Tø£ bÕsƒX¡ Ê\µ n+fÒ ˇø£ bÕsƒX¡ Ê\ >±ì ˝Ò<ë Ä bÕsƒX¡ Ê\
˝Àì uÛ≤>∑+ >±ì 1e ‘·s¡>∑‹ qT+&ç 5e ‘·s¡>∑‹ es¡≈£î $<ä´q+~+#˚
bÕsƒ¡XÊ\ eT]j·TT ÁbÕ<∏ä$Tø√qï‘· bÕsƒ¡XÊ\ n+fÒ ˇø£ bÕsƒ¡XÊ\ >±ì
˝Ò<ë Ä bÕsƒX¡ Ê\˝Àì uÛ≤>∑+>±ì 6e ‘·s>¡ ‹∑ qT+&ç 8e ‘·s>¡ ‹∑ es¡≈î£
$<ä´q+~+#˚ bÕsƒ¡XÊ\.
3. ìã+<Ûäq 5˝Àì ñ|üìã+<Ûäq (1) :`
i) ø±¢CŸ (m) qT á ÁøÏ+~$<Ûä+>± e÷sêÃs¡T.
(m) 1e ‘·s¡>∑‹ qT+&ç 5e ‘·s¡>∑‘·T\≈£î dü+ã+~Û+∫q |æ\¢\ø√dü+
|æ\¢\T q&ç#˚+‘· <ä÷s¡+˝À n+fÒ Äyêdü ÁbÕ+‘êìøÏ 1 øÏ.MT. ˝À|ü⁄
ø£˙dü+ 20 eT+~ bÕsƒ¡XÊ\≈£î yÓfi‚fl |æ\¢\qT |ü]>∑Dq˝ÀøÏ rdüTø=ì
Äyêdü ÁbÕ+‘·+˝À ˇø£ bÕsƒ¡XÊ\qT ‘·|üŒìdü]>± kÕú|æ+∫ n+<äTu≤≥T
dü<äTbÕj·T+ ø£*Œ+∫ yê]øÏ >∑TD≤‘·àø£ $<ä´qT n+~+#ê*.
77
ii) ø±¢CŸ (_) qT á ÁøÏ+~$<Ûä+>± e÷sêÃs¡T.
(_) 6 qT+&ç 8e ‘·s¡>∑‘·T\≈£î dü+ã+~Û+∫q |æ\¢\ø√dü+ |æ\¢\T
q&ç#˚+‘· <ä÷s¡+˝À n+fÒ Äyêdü ÁbÕ+‘êìøÏ 3 øÏ.MT. ˝À|ü⁄ ø£˙dü+
|æ\¢\T bÕsƒ¡XÊ\≈£î yÓfi‚fl dü+K´qT |ü]>∑Dq˝ÀøÏ rdüTø=ì 3 øÏ.MT.
˝Àù| ˇø£ bÕsƒ¡XÊ\qT ‘·|üŒìdü]>± @sêŒ≥T#˚dæ n+<äTu≤≥T ø£*Œ+∫
yê]øÏ >∑TD≤‘·àø£ $<ä´qT n+~+#ê*.
4. ìã+<Ûäq 19 :`
i) ñ|üìã+<Ûäq (1) ì á ÁøÏ+~ $<Ûä+>± e÷sêÃs¡T.
(1) (m) bÕsƒ¡XÊ\ j·÷»e÷q´ ø£$T{°\qT (mdt.m+.dæ.) $<ë´Vü≤≈£îÿ
#·≥º+ neT\T˝ÀøÏ e∫Ãq 6 HÓ\˝À¢ù| nHémsTT&Ó&é bÕsƒ¡XÊ\˝À¢ ‘·|üŒ
nìï bÕsƒ¡XÊ\˝À¢ @sêŒ≥T#Ój·÷´*.
(_) ÁbÕ<∏ä$Tø£, ÁbÕ<∏ä$Tø√qï‘· ‘·s¡>∑‘·T\T ø£*–q bÕsƒ¡XÊ\≈£î yÓTT‘·Ô+
bÕsƒ¡XÊ\≈£î ˇπø bÕsƒ¡XÊ\ j·÷»e÷q´ ø£$T{° @sêŒ≥T#Ój·÷´*.
(dæ) ˇø£y˚fi¯ ˇø£ bÕsƒ¡XÊ\˝À ÁbÕ<∏ä$Tø£, e÷<Ûä´$Tø£ ‘·s¡>∑‘·T\Tqï|ü⁄&ÉT
ÁbÕ<∏ä$Tø£ $uÛ≤>±ìøÏ, $&ç>± bÕsƒ¡XÊ\ j·÷»e÷q´ ø£$T{°ì
@sêŒ≥T#˚j÷· *. BìH˚ ÁbÕ<∏$ä Tø√qï‘· bÕsƒX¡ Ê\ j·÷»e÷q´ ø£$T{°>±
ù|s=ÿHê*.
(&ç) bÕsƒ¡XÊ\ j·÷»e÷q´ ø£$T{° ˇø£kÕ] @sêŒ≥T#˚j·Tã&çq ‘·sê«‘·
s¡<äT› düeTj·T+ es¡≈£î ˝Ò<ë, ø£*dæb˛j˚T es¡≈£î ÁbÕ<∏ä$Tø£ bÕsƒ¡XÊ\
nsTT‘˚ eT+&É\ $<ë´XÊU≤~Ûø±] dü÷#·q\ y˚Ts¡≈£î Ç‘·s¡ bÕsƒ¡XÊ\
ø=qkÕ>∑T‘·T+~. nsTT‘˚ ø£$T{° düuTÑÛ ´\, yê] ø±\|ü]$T‹ #·Áø°jT· +>±,
kÕ<Û ë s¡ D +>± U≤∞\T ìs¡ « Vü ≤ D n~Û ø ±]#˚ ìs¡ í s TT+#· ã &ç q
‘·>∑TdüeTj·T+ ˝À|ü\ |üP]+#ê*.
ii) ñ|üìã+<Ûäq (2) :`
(m) ø±¢CŸ (m) ì á ÁøÏ+~$<Ûä+>± e÷sêÃs¡T.
(m) bÕsƒ¡XÊ\ j·÷»e÷q´ ø£$T{° dü«s¡÷|üeTT ~>∑Te $<Ûä+>±
ñ+≥T+~.
78
mqTïø√ã&çq düuÛÑT´\T (Elected Members) :
(1) Á|ü‹ ‘·s¡>∑‹ qT+&ç eTT>∑TZ] |æ\¢\ ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T/ dü+s¡ø£å≈£î\qT
düuTÑÛ ´\T>± mqTïø√yê*. M]˝À ˇø£sT¡ kÕ<Ûës¡D es¡+Z , ˇ≈£sT¡ Á|ü‹≈£L\
es¡+Z , ˇø£sT¡ ã\V”≤q esêZ\≈£î #Ó+~qyê¬s’ ñ+&Ü*. Ç+<äT˝À ø£˙dü+
Ç<ä›s¡T eTVæ≤fi¯˝…’ ñ+&Ü*.
nsTT‘˚, ˇø£ ‘·s¡>∑‹˝À 6>∑Ts¡T ø£Hêï ‘·≈£îÿe |æ\¢\T ñqï≥¢sTT‘˚ Ä
‘·s¡>∑‹ì n+‘·ø£+fÒ m≈£îÿe ˝Ò<ë ‘·≈£îÿe ‘·s¡>∑‹‘√ ø£*|æ 6>∑T]ì
>±ì m≈£îÿeeT+~ì >±ì bÕsƒ¡XÊ\ j·÷»e÷q´ ø£$T{° düuÛÑT´\T>±
mqTïø√yê*.
(2) mqTïø√ã&çq düuÛÑT´ì ø±\|ü]$T‹ 2 dü+e‘·‡sê\T, ˝Ò<ë yê]
|æ\¢\T Ä bÕsƒ¡XÊ\qT e~* yÓfi‚fl düeTj·T+ es¡≈£î yês¡T düuÛÑT´\T>±
ñ+{≤s¡T. á ¬s+&ç+{Ï˝À @~ eTT+<äT »]–‘˚ n~ |ü]>∑Dq˝ÀøÏ
rdüTø√yê*.
(3) ‘·eT |æ\¢\T Ä bÕsƒ¡XÊ\ e~* yÓ[flq ø±s¡D+>± ‘·eT düuÛÑ´‘ê«ìï
ø√˝ÀŒsTTq ‘·*¢<ä+Á&ç/ dü+s¡ø£å≈£îì kÕúq+˝À Ä bÕsƒ¡XÊ\˝À yÓTT<ä{Ï
‘·s>¡ ‹∑ ˝À #˚]q $<ë´]ú/ $<ë´]úì ‘·*<¢ +ä Á&ç/ dü+s¡ø≈å£ î£ ìï Ä bÕsƒX¡ Ê\
j·÷»e÷q´ ø£$T{°˝ÀøÏ rdüT≈£î+{≤s¡T.
(_) ø±¢CŸ (_) ì á ÁøÏ+~$<Ûä+>± e÷sêÃs¡T.
(_) |ü<ä$Ø‘ê´ düuÛÑT´\T (Ex-officio Members) :
(1) bÕsƒ¡XÊ\ Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT\T ˝Ò<ë ÇHé#êsY® Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´
j·TT\T yÓT+ãsY ø£˙«qsY>± ñ+{≤s¡T.
(2) n<äq|ü⁄ düuÛÑT´&ç>± {°#·sY, eT+&É\ $<ë´~Ûø±]#˚ Hê$TH˚{Ÿ
>±$+|üã&çq|ü⁄&ÉT Á|ü<ëÛ H√bÕ<Ûë´j·TTì C…+&És≈Y î£ e´‹πsø£ C…+&ÉsY
>∑\yê]øÏ ÁbÕ<Ûëq´‘·ìyê«*.
(3) dü+ã+~Û‘· ÁbÕ+‘· ø±s√Œπs≥sY/ øöì‡\sY/ yêsY¶yÓT+ãsY.
(4) HÓã’ sYVQü &é bÕsƒX¡ Ê\ ÁbÕ+‘·+˝À ùde\+~düTqÔ ï n+>∑Hyé ê&ç es¡ÿsY.
79
(5) HÓ’ãsYVüQ&é bÕsƒ¡XÊ\ ÁbÕ+‘·+˝Àì ùde\+~düTÔqï ãVüQfi¯
Á|üjÓ÷»ø£ Äs√>∑´ ø±s¡´ø£s¡Ô ` Ád”Ô (m.mHé.m+.)
(6) dü+ã+~Û‘· Á>±eT+ / yêsY¶ eTVæ≤fi≤/ düe÷K´ n<Ûä´≈£åî\T.
(dæ) ø±¢CŸ (dæ) ì á ÁøÏ+~$<Ûä+>± e÷sêÃs¡T.
(dæ) düVü≤ düuÛÑT´\T (Co-opted Members) :
(1) bÕsƒX¡ Ê\≈£î ‘√&ÜŒ≥Tq+~+#˚ Ç<äs› T¡ ù|s¡T>±+∫q düV≤ü düuTÑÛ ´\qT
$<ëý˚‘,Ô· <ë‘·, dü«#·Ã+¤ <ä dü+dü˝ú À |üì#˚dTü qÔ ï ø±s¡´ø£s,Ô¡ n\T´$T˙
nk˛dæj˚TwüHé≈£î (|üPs¡«$<ë´]ú) ˝Ò<ë Ä bÕsƒ¡XÊ\ n_Ûeè~∆øÏ
|üì#˚düTÔqï me¬s’Hê e´øÏÔì bÕsƒ¡XÊ\ j·÷»e÷q´ ø£$T{° jÓTTø£ÿ
mìï¬ø’q düuÛÑT´\#˚ ø√`Ä|tº #˚düTø√yê*.
(2) ø√`Äô|º&é düuÛÑT´\ |ü<äMø±\+ ø√`Ä|ü¸Hé »]–q ‘·sê«‘· »]π>
yÓTT<ä{Ï düe÷y˚X¯ ‘˚~ qT+&ç ñ+≥T+~. ¬s+&ÉT dü+e‘·‡sê\T
ñ+≥T+~.
(&ç) ø±¢CŸ (dæ) ‘·sê«‘· á ÁøÏ+~ n+XÊìï n<äq+>± #˚sêÃ*, @eTq>±
(&ç) kÕúìø£`Á|üuÛÑT‘·«`#Ó’sY |üs¡‡Hé : dü+ã+~Û‘· Á>±eT|ü+#êsTTr düs¡Œ+#Y/
eTTì‡|ü˝Ÿ #Ûs’Ó |Y sü ‡¡ Hé/ y˚Tj·TsY yê] $#·øDå£ y˚Ts¡ ‘·eT n~Ûø±s¡ |ü]~Û˝À
»]π> @ bÕsƒX¡ Ê\ j·÷»e÷q´ ø£$T{° düe÷y˚X+¯ ˝ÀHÓH’ ê bÕ˝§Zqe#·TÃ.
iii) ñ|üìã+<Ûäq (3)ì á ÁøÏ+~ $<Ûä+>± e÷sêÃs¡T :`
3 mqTïø√ã&çq ‘·eT düuÛÑT´\ qT+&ç bÕsƒ¡XÊ\ j·÷»e÷q´ ø£$T{°
#ÛÓ’sY|üs¡‡HéqT/ yÓ’dt #ÛÓ’sY|üs¡‡HéqT mqTïø√e#·TÃ. nsTT‘˚, yê]˝À ˇø£s¡T
kÕe÷õø£ Á|ü‹≈£L\ düeT÷Vü‰\≈£î #Ó+~q |æ\¢\ ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T ˝Ò<ë
dü+s¡ø£å≈£î&Ó’ ñ+&Ü*, ˝Ò<ë ã\V”≤qesêZ\≈£î #Ó+~qyê¬s’ ñ+&Ü*.
iv) ñ|üìã+<Ûäq (4) ì á ÁøÏ+~ $<Ûä+>± e÷sêÃs¡T.
4 (m) dü+ã+~Û‘· bÕsƒ¡XÊ\ Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT |æ\¢\ ‘·*¢<ä+Á&ÉT\
yê]¸ø£ düs¡«düuÛÑ´ düe÷y˚XÊìï (ÄqTé˝Ÿ »qs¡˝Ÿ u≤&û) bÕsƒ¡XÊ\\T
80
‘Ós¡∫ |æ\¢\ n&çàwüqT¢ eTT–dæq ˇø£ HÓ\ ˝À|ü\ ìs¡«Væ≤+#ê*.
(_) Ä bÕsƒ¡XÊ\˝À |üì#˚ùd n+<äs¡T ñbÕ<Ûë´j·TT\T, bÕsƒ¡XÊ\
j·÷»e÷q´ ø£$T{° düuÛÑT´\T ‘·|üŒìdü]>± ‘·*¢<ä+Á&ÉT\/ dü+s¡ø£å≈£î\
yê]¸ø£ düs¡«düuÛÑ´ düe÷y˚XÊìøÏ Vü‰»s¡Tø±yê*.
(dæ) Á|ü<ëÛ H√bÕ<Ûë´j·TT\T >∑‘· $<ë´dü+e‘·‡s¡+˝À bÕsƒX¡ Ê\ kÕ~Û+∫q
nuÛÑ´düq ø±s¡´Áø£e÷\qT eT]j·TT Á|üdüTÔ‘· $<ë´dü+e‘·‡s¡ Á|üD≤[ø£
ìy˚~ø£\qT düeT]Œ+#ê*.
(&ç) dü+ã+~Û‘· bÕsƒ¡XÊ\ j·÷»e÷q´ ø£$T{° #Ó’s¡àHé Ä bÕsƒ¡XÊ\˝À
»]–q n_Ûeè~∆ ø±s¡´Áø£e÷\qT, bÕsƒ¡XÊ\ ìs¡«Vü≤D düeTdü´\qT
dü+øÏå|üÔ+>± düuÛÑT´\≈£î $e]+#ê*.
(Ç) Äj·÷ ‘·s¡>∑‘·T\≈£î dü+ã+~Û+∫ mqTïø√ã&çq düuÛÑT´\T/
düuÛÑT´sêfi¯ófl bÕsƒ¡XÊ\ yÓTT<ä{Ï ‘·s¡>∑‹øÏ dü+ã+~Û+∫ Áø=‘·Ô>± #˚]q
|æ\¢\T ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T/ dü+s¡ø£å≈£î\qT bÕsƒ¡XÊ\ j·÷»e÷q´ ø£$T{°˝À
düuÛÑT´\T>± eT]j·TT n˝≤π> nkÕ<Ûës¡D+>± @s¡Œ&çq U≤∞\qT ø=‘·Ô
düuÛÑT´\‘√ mìïø£<ë«sê uÛÑØÔ #Ój·÷´*.
(m|òt) bÕsƒ¡XÊ\ yê]¸ø£ düs¡«düuÛÑ´düe÷y˚X¯+˝À »]π> #·s¡Ã˝À¢
‘·*¢<ä+Á&ÉT*<ä›s¡T ≈£L&Ü bÕ˝§Zqe#·TÃ. nsTT‘˚ bÕsƒ¡XÊ\ j·÷»e÷q´
ø£$T{°øÏ dü+ã+~Û+∫ mqTïø=H˚ ‘·*¢<ä+Á&ÉT\/ dü+s¡ø£å≈£î\ m+|æø£
$wüjT· +˝À ô|q’ ù|s=ÿqï M]˝À ˇø£]øÏ e÷Á‘·yT˚ neø±X¯+ ñ+≥T+~.
(õ) ˇø£ ‘·*¢ ˝Òø£ ‘·+Á&ç/ dü+s¡ø£å≈£î\ |æ\¢\T ˇø£ düeTj·T+˝À y˚s¡T,
y˚s¡T ‘·s¡>∑‘·T˝À¢ #·<äTe⁄‘·Tqï≥¢sTT‘˚ Äj·÷ ‘·s¡>∑‘·T\ ø=s¡≈£î »]π>
Á|ü‹ mìïø£\ ø±s¡´Áø£eT+˝À bÕ˝§Zq&ÜìøÏ ns¡TΩ\T.
(ôV≤#Y) dü+ã+~Û‘· bÕsƒX¡ Ê\ Á|ü<ëÛ H√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT mìïø£\qT ìs¡«Væ≤+#ê*.
(◊) bÕsƒ¡XÊ\ j·÷»e÷q´ ø£$T{Ï mìïø£\T ìs¡«Væ≤+#·&ÜìøÏ
‘·*¢<ä+Á&ÉT\T/ dü+s¡ø£å≈£î˝À¢ ø£˙dü+ 50XÊ‘·+ eT+~ Vü‰»s¡Tø±yê*.
(C…) mìïø£\T #˚‘·T˝…‘˚Ô $<Ûëq+˝À »]π>≥|ü⁄Œ&ÉT H√{Ïe÷≥‘√ ‘·eT
n+^ø±sêìï ‘Ó\T|üe#·TÃ. düeTdü´ rs¡ì Ø‹˝À nkÕ<Ûës¡D |ü]dæú‹
@s¡Œ&ç‘˚ s¡Vü≤dü´ u≤´˝…{Ÿ |ü<ä∆‹˝À mìïø£\T ìs¡«Væ≤+#·e#·TÃ.
81
v) ñ|üìã+<Ûäq (5) ì á ÁøÏ+~ $<Ûä+>± e÷sêÃs¡T.
(4) (m) ˇø£ $<ë´dü+e‘·‡s¡+˝À bÕsƒX¡ Ê\ j·÷»e÷q´ ø£$T{° Á|ü‹
s¬ +&ÉT HÓ\\ø=ø£kÕ] ‘·|Œü ìdü]>± düe÷y˚X+¯ ìs¡«Væ≤+#ê*. yÓTT<ä{Ï
düe÷y˚XÊìï $<ë´dü+e‘·‡s¡ Äs¡+uÛ+Ñ ˝À ìs¡«Væ≤+#ê*. $<ë´ dü+e‘·‡s¡+
eTT–+|ü⁄ düeTj·T+˝À ìs¡«Væ≤+#˚ düe÷y˚X+¯ ˝À Ä $<ë´ dü+e‘·‡s¡+˝À
|æ\\¢ $<ë´ Á|ü>‹∑ , bÕsƒX¡ Ê\ ø±s¡´Áø£e÷\qT düMTøÏ+å #ê*.
(_) m|ü⁄Œ&Ó’Hê, mqTïø√e&çq bÕsƒ¡XÊ\ j·÷»e÷q´ ø£$T{° düuÛÑT´&ÉT,
düuÛÑT´sê\T ˇø£ ì]∆wüº mC…+&Ü˝À düe÷y˚XÊìï ìs¡«Væ≤+#ê\ì
ôV≤&é{°#·sYqT ø√]qf…Æ¢‘˚, n‘·&ÉT/ ÄyÓT bÕsƒ¡XÊ\ j·÷»e÷q´ ø£$T{°
#Ó’¬sàHé eTT+<ädüTÔ nqTeT‹‘√ ˇø£ Á|ü‘˚´ø£ düe÷y˚XÊìï ìs¡«Væ≤+#ê*.
˝Ò<ë Ä ì]∆wüº mC…+&ÜqT ‘·sê«‘· bÕsƒ¡XÊ\ j·÷»e÷q´ ø£$T{°
düe÷y˚X¯+˝À mC…+&Ü˝À bı+<äT|üs¡∫, #·]Ã+#ê*.
(dæ) bÕsƒX¡ Ê\ j·÷»e÷q´+˝À Á|üu≤Û ee+‘·yTÓ qÆ |üs´¡ y˚øDå£ ñ+&˚+<äT≈£î,
$<ë´Vü≤≈£îÿ #·{≤ºìï düÁø£eT+>± neT\T|üs¡#˚+<äT≈£î bÕsƒ¡XÊ\
j·÷»e÷q´ø£$T{° eT<Ûë´Vü≤ï uÛÀ»q |ü<∏äø£+, $<ë´Á|ü>∑‹, bÕsƒ¡XÊ\
ì<ÛTä \T eT]j·TT Ks¡TÃ, k˛wü˝Ÿ Ä&ç{Ÿ e+{Ï j·÷»e÷q´ ø°\ø£ n+XÊ\
neT\T≈£î ø=ìï ñ|üø£$T{°\qT y˚düTø√e#·TÃ.
(&ç) bÕsƒ¡XÊ\ ôV≤&é{°#·sY ˝Ò<ë {°#·sY bÕsƒ¡XÊ\ j·÷»e÷q´ ø£$T{°,
ìs¡íj·÷\qT, rsêàHê\qT ]ø±s¡T¶ #˚dæ, n+<ä] düuÛÑT´\≈£î #·~$
$ì|æ+#ê*. ˝Ò<ë ˇø£ Á|ü‹ì n+~+#ê*.
vi) ñ|üìã+<Ûäq (6) ì á ÁøÏ+~ $<Ûä+>± e÷sêÃs¡T.
(6) bÕsƒX¡ Ê\ j·÷»e÷q´ ø£$T{°, á $<ë´Vü≤≈£îÿ #·≥+º ˝Àì ôdø£Hå `é 21
(2)˝À ù|s=ÿqï $<ÛTä \‘√ bÕ≥T á ÁøÏ+~ $<ë´$<ÛTä \qT ìs¡«]ÔdTü +Ô ~.
(m) bÕsƒ¡XÊ\˝À uÀ~ÛdüTÔqï bÕsƒê´+XÊ\ dæ\ãdtqT ‘·s¡#·T>± düMTø£å
#˚dæ, Bì<ë«sê e∫Ãq |òü*‘ê\qT düMTøÏå+#ê*.
n<˚$<Û+ä >± #·<eä &É+, sêj·T&É+, düsfi¡ y¯ TÓ qÆ ˝…øÿ£ \T #˚jT· &É+, Ç+^¢wßü
uÛ≤wü |ü]C≤„q+ e+{Ï n+XÊ˝À¢ |æ\\¢ Á|ü>‹∑ ì |üØøÏ+å #ê*. Ç+<äT≈£î>±qT
nì]∆w+ºü >± Á|ü‹ ‘·s>¡ ‹∑ qT+&ç |æ\\¢ qT rdüTø=ì yês¡T ‘·eT Á|ü>‹∑
82
Á|ü<]ä ÙdüT+Ô &É>± yê] kÕeTsêú´ìï n+#·Hê yÓj÷· ´*. n<˚$<Û+ä >±, |æ\\¢ ,
{°#s· ¢¡ >¬ s’ êΩ»s¡T MT<ä ÁX¯<∆ä ô|{Ïº Bìï ‘·–+Z #·&ÜìøÏ ‘·>T∑ #·s´¡ \T rdüTø√yê*.
(_) HÓã’ sYVQü &é bÕsƒX¡ Ê\ |ü]~Û˝À ñ+&˚ |æ\\¢ +<äs÷¡ bÕsƒX¡ Ê\˝À qyÓ÷<äT
ø±e&ÉyT˚ ø±≈£ yês¡+<äs÷¡ Áø£eT+ ‘·|Œü ≈£î+&Ü Vü‰»s¡T nj˚T´˝≤ #·÷&Ü*.
(dæ) HÓ’ãsYVüQ&é bÕsƒ¡XÊ\ |ü]~Û˝À ìedæ+#˚ ≈£î≥T+u≤\≈£î #Ó+~q 6
qT+&ç 14 dü+e‘·‡sê\ ˝À|ü⁄ Á|ü‘˚´ø£ nedüsê\T >∑\ |æ\¢\, e\dü
≈£î≥T+u≤\ |æ\¢\ C≤_‘êqT ìs¡«Væ≤+#ê*. ã&ç ãj·T{Ï |æ\¢\qT
yê] ej·TdüT‡≈£î ‘·>∑Z ‘·s¡>∑‹˝À #˚s¡Ã&ÜìøÏ bÕsƒ¡XÊ\ j·÷»e÷q´
ø£$T{° Á|üuÛ≤ee+‘·yÓTÆq #·s¡´\T #˚|ü{≤º*.
(&ç) bÕsƒ¡XÊ\˝À Vü‰»s¡T XÊ‘êìï uÀ<Ûäq eT]j·TT Ç‘·s¡ dæã“+~
n+<äTu≤≥TqT, düMTøÏå+∫ |üs¡ý˚ø£åD #Ój·÷´*.
(Ç) bÕsƒ¡XÊ\˝À eT<Ûë´Vü≤ï uÛÀ»q |ü<∏äø£+ neT\TqT |üs¡ý˚øÏå+#ê*.
(m|òt) Ä bÕsƒ¡XÊ\≈£î dü+ã+~Û+∫q yê]¸ø£ Ä<ëj·T, e´j·T ˝…ø£ÿ\qT
dæ<ä∆|üs¡#ê*.
vii) ñ|üìã+<Ûäq (7) ì á ÁøÏ+~ $<Ûä+>± e÷sêÃs¡T.
(7) bÕsƒX¡ Ê\≈£î dü+ã+~Û+∫q m˝≤+{Ï ì<ÛTä ˝…H’ ê bÕsƒX¡ Ê\ j·÷»e÷q´
ø£$T{° nøö+{Ÿ˝À »eT#Ój·÷´*. á nøö+{Ÿ n&ç{Ÿ #˚j·T&ÜìøÏ
n+<äTu≤≥T˝À ñ+#ê*. Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡+ eTT–+|ü⁄ düeTj·T+˝À ‘·eT≈£î
ì<ÛäT\T eT+ps¡T #˚dæq Á|üuÛÑT‘·« n~Ûø±s¡T\≈£î á ø£$T{° ì<ÛäT\T
eT+ps¡T#˚dqæ Á|üuTÑÛ ‘·« n~Ûø±s¡T\≈£î á ø£$T{° ì<ÛTä \ ñ|üj÷Ó >±ìøÏ
dü+ã+~Û+∫q dü]º|òæπø{Ÿ düeT]Œ+#ê*‡ ñ+≥T+~.
viii) ñ|üìã+<Ûäq (8) ì á ÁøÏ+~ $<Ûä+>± e÷sêÃs¡T.
(8) bÕsƒX¡ Ê\ j·÷»e÷q´ ø£$T{° ˝…øÿ£ \qT Ä&ç{Ÿ #˚jT· &É+ nH˚~ bÕsƒX¡ Ê\
n_Ûeè~∆øÏ ì<ÛTä \T Ç#˚Ã Á|üuTÑÛ ‘·« XÊK n~Ûø±s¡ |ü]~Û˝À ñ+≥T+~. á
XÊK á $wüj÷· ìï @<ÓH’ ê @C…˙‡øÏ, ãè+<ëìøÏ n|üŒ–+#·e#·TÃ.
(>∑es¡ïsY Ä|òt Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ yê] ù|s¡T‘√ á ñ‘·Ôs¡T« n~Ûø±]ø£+>±
Á|üø{£ +Ï #·ã&ç+~).
83
ø±|”\T á ÁøÏ+~yê]øÏ :
• Á|üuÛÑT‘·« Á|æì‡|ü˝Ÿ ôdÁ¬ø≥Ø sêCÒX¯«sY ‹yê] (|æ.Ç.) (m|òt.@.dæ.)
• ø£MTwüqsY Á|æ+{Ï+>¥ eT]j·TT ùdwº qü Ø, #·+#·˝Ÿ>÷∑ &É, ôV≤’ <äsêu≤<é, m.|æ.>¬ õ{Ÿ (nkÕ<Ûës¡D)
‘˚~ : 24.06.2013q Á|ü#T· ]+#·&ÜìøÏ ñ<˚•› +∫ á qø£\TqT »‘·|]ü ∫ nuÛ´Ñ ]ú+#·&yÉ TÓ qÆ ~
eT]j·TT dü÷ÿ˝Ÿ m&ÉT´πøwüHé Á|üuTÑÛ ‘·« XÊK≈£î 1000 ø±|”\T düs|¡ süò ê #˚j÷· \ì ø√s¡&yÉ TÓ qÆ ~.
• ø£MTwüqsY eT]j·TT &Ó’¬sø£ºsY Ä|òt dü÷ÿ˝Ÿ m&ÉT´πøwüHé, m.|æ. ôV’≤<äsêu≤<é.
• ùdº{Ÿ ÁbÕC…ø˘º &Ó’¬sø£ºsY, sêJyé $<ë´ $TwüHé (mdt.mdt.@), m.|æ., ôV’≤<äsêu≤<é.
• &Ós¬’ ø£sº ,Y ùd{
º Ÿ øöì‡˝Ÿ Ä|òt m&ÉT´πøwüHé ØôdsYÃ Áf…ìÆ +>¥ (mdt.dæ.Ç.ÄsY.{Ï.), m.|æ. ôV≤’ <äsêu≤<é.
á ÁøÏ+~yê]øÏ ø±|” »‘·|üs¡#·&ÉyÓTÆq~:
• ôdÁ¬ø≥Ø, πø+Á<ä e÷qe eqs¡T\ eT+Á‹‘·«XÊK, dü÷ÿ˝Ÿ m&ÉT´πøwüHé Á|üuÛÑT‘·« XÊK eT]j·TT
nø£åsêdü´‘·, >∑es¡ïyÓT+{Ÿ Ä|òt Ç+&çj·÷, q÷´&Ûç©¢.
• >ös¡e eTTKéT+Á‹yê], ôdŒwü˝Ÿ ôdÁ¬ø≥Ø yê] |üs¡‡q˝Ÿ ôdÁ¬ø≥ØøÏ.
• >ös¡e eT+Á‹es¡T´\T (|æ.Ç. eT]j·TT mdt.mdt.@.) yê] |üs¡‡q˝Ÿ ôdÁø£≥ØøÏ.
• Á|üuÛÑT‘·« N|òt ôdÁø£≥Ø, yê] |üs¡‡q˝Ÿ ôdÁø£≥ØøÏ
• Á|üuÛÑT‘·« Á|æì‡|ü˝Ÿ ôdÁ¬ø≥Ø, ÁbÕ<∏ä$Tø£ $<ä´, m.|æ. ôdÁ¬øÁ{Ïj˚T{Ÿ yê] |üs¡‡q˝Ÿ ôdÁø£≥ØøÏ.
• kÕ<Ûës¡D Á|üuÛÑT‘·« (πø_HÓ{Ÿ) XÊK.
• Hê´j·T (m) XÊK
• Ä]úø£ XÊK
• dü÷ÿ˝Ÿ m&ÉT´πøwüHé Á|üuÛÑT‘·« XÊK |ü]~Û˝Àì Á|üuÛÑT‘·« XÊK\ ñqï‘ê~Ûø±s¡T\+<ä]øÏ.
• |ü_¢dæ{° ôd˝Ÿ, ÇHé|òüπsàwüHé eT]j·TT |ü_¢ø˘ ]˝ÒwüHé‡ Á|üuÛÑT‘·« XÊK, m.&ç. ôdÁ¬øfÒ]j·T{Ÿ.
• mdt.dæ./ mdt.{Ï.
// Á|üuÛÑT‘·« ñ‘·Ôs¡T« <ë«sê |ü+|üã&ç+~ //
ôdø£åHé Ä|ò”düsY
84

RTE Telugu

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

RTE Telugu

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

u≤\\ ñ∫‘·, ìs¡“+<Ûä

$<ë´ Vü≤≈£îÿ #·≥º+ ` 2009

dü\Vü‰<ës¡T\T : &Üˆˆ yÓ’. n© nø£“sY u≤cÕ, n<äq|ü⁄ sêh |ü<∏äø£ dü+#ê\≈£î\T

Á|ü#T· s¡D : ø£eT÷´ì{Ï yÓTT_˝…’CÒwüHé $uÛ≤>∑+

eTTÁ<äD : qe+ãsY, 2013

ø=‘·Ô &Ûç©¢, 27 Ä>∑düTº, 2009

u≤\\ ñ∫‘·, ìs¡“+<Ûä $<ë´ Vü≤≈£îÿ #·≥º+ ` 2009

Anda mungkin juga menyukai