KATA PENGANTAR

Puji syukur penulis panjatkan ke hadirat Tuhan Yang Maha Esa karena atas
berkat dan rahmat-Nya sehingga penulis dapat menyelesaikan laporan makalah
yang berjudul “Rencana Peningkatan Cakupan Bayi yang Mendapat ASI Eksklusif
Desa Karanganyar, Kecamatan Borobudur, Kabupaten Magelang Periode Januari
– Agustus 2017” tepat pada waktunya. Laporan ini untuk memenuhi salah satu
syarat ujian Kepaniteraan Klinik Ilmu Kesehatan Masyarakat. Penulis ingin
menyampaikan terima kasih kepada:
1. Dr. Yuniar, M.PH, selaku Kepala Puskesmas Borobudur yang telah
membimbing kami selama melakukan Kepaniteraan Klinik di Puskesmas
Borobudur.
2. Dr. Hartoyo, M.Kes, selaku pembimbing dalam kepaniteraan klinik IKM.
3. Pak Budi selaku koordinator program gizi di Puskesmas Borobudur.
4. Ibu-ibu kader Desa Karanganyar yang telah membantu pengambilan data
laporan ini.
5. Ibu Tri Sulis selaku bidan desa Menoreh yang telah membantu
pengambilan data laporan ini.
6. Tim Pembimbing Kepaniteraan Klinik Ilmu Kesehatan Masyarakat
Fakultas Kedokteran Universitas Diponegoro, Semarang.
7. Seluruh teman-teman kepaniteraan klinik Ilmu Kesehatan Masyarakat atas
kerjasamanya dalam penyusunan laporan ini.
Semoga laporan makalah ini dapat bermanfaat bagi kami selaku penulis,
serta pembaca, khususnya Puskesmas Borobudur sebagai bahan untuk evaluasi.

Borobudur, Oktober 2017

Penulis

iii
 DAFTAR ISI

LEMBAR PENGESAHAN..............................................................................................i
LEMBAR PENGUJI..........................................................................................................ii
KATA PENGANTAR.........................................................................................................ii
DAFTAR ISI..........................................................................................................................iii
BAB I PENDAHULUAN..................................................................................................1
A. Latar Belakang..........................................................................................................1
B. Perumusan Masalah.................................................................................................2
C. Tujuan Penulisan......................................................................................................2
1. Tujuan Umum....................................................................................................2
2. Tujuan Khusus...................................................................................................3
D. Manfaat.......................................................................................................................3
BAB II TINJAUAN PUSTAKA.....................................................................................4
A. ASI Eksklusif............................................................................................................4
1. Definisi ASI Eksklusif.....................................................................................4
2. Komposisi dan Volume ASI...........................................................................4
3. Komposisi Zat Gizi dalam ASI.....................................................................5
4. Proses Pengeluaran ASI..................................................................................7
5. Manfaat Pemberian ASI Eksklusif...............................................................9
6. Faktor-faktor yang Mempengaruhi Penggunaan ASI Eksklusif .. 10
B. Kerangka Teori..........................................................................................................13
1. Kerangka Pikir Pemecahan Masalah...........................................................13
2. Analisis Masalah...............................................................................................15
3. Penentuan Penyebab Masalah.......................................................................16
4. Penentuan Alternatif Pemecahan Masalah................................................16
5. Penentuan Pemecahan Masalah dengan Kriteria Matriks....................16
6. Pembuatan Plan of Action dan Gann Chart..............................................17
BAB III ANALISIS MASALAH....................................................................................18
BAB IV KERANGKA PENELITIAN.........................................................................20
A. Kerangka Teori.........................................................................................................20
B. Kerangka Konsep.....................................................................................................21
BAB V METODE PENELITIAN..................................................................................22
A. Cara Pengumpulan Data........................................................................................22
B. Cara Pengolahan Data.............................................................................................22
C. Batasan Judul.............................................................................................................22
D. Batasan Operasional................................................................................................23
E. Ruang Lingkup..........................................................................................................23
F. Batasan Masalah.......................................................................................................24
G. Kriteria Inklusi dan Eksklusi................................................................................24

iv
 BAB VI DATA UMUM......................................................................................................39
A. Data Umum Desa Menoreh..................................................................................39
1. Batas Wilayah....................................................................................................39
2. Luas Wilayah......................................................................................................39
3. Jumlah Penduduk..............................................................................................40
BAB VII HASIL PENELITIAN….…………………………………………...42
B. Hasil Survei................................................................................................................42
1. Hasil Kuesioner.................................................................................................42
2. Hasil Observasi Serta Wawancara Kader Desa Karanganyar..............48
3. Hasil Wawancara Bidan Desa Karanganyar.............................................49
4. Hasil Wawancara Koordinator Gizi dan Koordinator Promkes .. 51
BAB VIII PEMBAHASAN..............................................................................................53
A. Analisi Hasil Survei Penyebab Masalah Cakupan ASI Eksklusif di
Desa Karanganyar....................................................................................................53
B. Analisis Penyebab Masalah dengan Pendekatan Sistem..............................53
C. Rekapitulasi Penyebab Masalah..........................................................................57
D. Analisis Penyebab Masalah..................................................................................58
E. Alternatif Pemecahan Masalah............................................................................58
F. Penggabungan Alternatif Pemecahan Masalah...............................................59
G. Penentuan Prioritas Alternatif Pemecahan Masalah......................................61
H. Plan of Action (POA)..............................................................................................63
BAB IX PENUTUP.............................................................................................................67
A. Kesimpulan................................................................................................................67
B. Saran.............................................................................................................................67
DAFTAR PUSTAKA..........................................................................................................69
LAMPIRAN