/ PRAVILNI POLIGONI DURA PAUNIC Departman za matematiku i informatiku PMF Novi Sad djura@dmi.uns.ac.rs Republiéki seminar DMS Beograd, 17. januar 2010.@ Petou4s0 * Aralza za konstruciu paving petougla «= Razna konstrukcije petugls @ Searrougae © Achimesous analiza 1 alSaganjeva honstnb 12 Savtemene kon je sedmeougla je pravinog sedmougl @ x20 * Gausova analiza moguénosi kon © Jednostavna konstrukeja IT-ug's polgona Nota je AA CD jedan tahaw teougao. Nelo sme ugla na osnviei AC kod temena C sete naspramnu stranica AD v tachi F Po pretpostave #ACD=25CAD, 9 ta jo CAD = 3FCD, Ugao CDA CDF pa je ‘ACAD ~ A0CF tr ove senate AD:CD= CD: OF, tz jedaakest lows CAD = 4 DCF = 3 FCA sedi da su trouglovi SDCF 1 ACFAravnokraki pa je CD = CF = AF. TadajeAD:AF=AF-(AD~AF), [Ako se cela dud AD aznati sa d, a njen veti deo AF sa x toda se dabja da je AD: AF = AF: DF ekvivalenino jednatin idea dexen(d=x) ih Reseaje ove hradeatnejednatne je Geetvel powice se naj U kerugu 58 centrom uO povuku ‘Ao leaps centr v . sed AO, paipetnika DO = 9/2 sete DH tad je HV si Moka hu cero w H pope HW see pln gu Ui V, Tada je UV = 5, Neko hug so catrom uC polupenia UV v $1 sete pat’ hug Tad je CCSUVW prvan petouga, Ako seu petougl powake ‘ Aljagonale AC, AD 1 CE tada su ulow! CAD, CE = 2ACF Hs €cD= Feo Imedusobno jak Ie jednakost vin uglva le a Je moguée honstuisat sprain petougao ako = ana konsrukcja ravookrakog trovgla GACD #3 oeobinom aoe a su mu ugiovi ma snows ve pura vet od traceg uala Oakle, treba tonstisat ravnokrakitrougea boii na osnovc uplove od 25/5 = ri wu ugao od 1/5 = 36, esc ee Drug retima, problem honstrukcije pavinog petougls svi sna podelureke dus (AD) tako da se cla du (AO) ednost prema vedem dela (AF) sto lao vei deo (AF) grema mane del (OF). Ovabva podela dai danas se obi maria podela po alatnom pres, Termin sats presohjenastao pocetiom devetnaetog vk. srednjom veku ova padela nazwana je botanska propor (It. divinapropertione) th neprekidna propor, 2 sat Gre ue ipods u lrsnjem | sedhjem odnony (gr gov eal itoov Néyov) ee) nee eee Lassi dating so, sranice promos, desetougl,upisanog w hrug sa cantor w A polipeetniea 4b jer je trougae ACAD /)ravnoleak rougso 39 uglom od 7/5 = 36" kod temena A Dake, za praviandesetougs0 upison u keug pluprecnia Faase ty Pred koastraela praia poigons w 1 kj, Eu v Xi Inj. dokanuje i neke toreme o ascbinama pravaih poligona Za honstrukcu praviih poligona nayadnja je 10. teorema "Ako jew kr upisan jednahostanin’ pe strange petouglajednak abi hvarata stra trance desetouglo upaanh visti kr 130 bee kuacrat sestugla Drugim retima u pravouglom trougl 5, stranica gravilnog {estougl ig pravingg destouglEv Coa Ravochrakitrougloi T/T TAT T3Ty su seni pa je Ravackraki trouglo 8 10 ‘STsOTi, su sien 2 je Sims my > ayad. A sbremo jak eeethinye 2 tad je Nea je R drugs sresina tha hugs Ss centrom uD pelupreénika DC i rave DC Powuée se RE ineka RE sete OH u Py ACOE= ARH, gue kod # je prov 20 ugse nad pretnom, RH =2, jerje RH 200, 3 ow ECO = CH: ERH=44P,RH kao priferish nad luhom EH. Toda je HP, = OF = 539i P.=P. Zavretakklasine honstruieprainog petougl hereon niegove diagonal MA= fg, pa je MC dy, jr je OC = a1 MO= a+ 5 Ksko honstvisati ova tememna pravinog petougle? Opise se luk 53 cetrom v C, poluprednika CE 1 neka on sede rug tackama Ui V_ Time se dabyjau te uzastopna temena (C. Ui V slik leva), Najprostie je opis: hrugove sa centrima U4 V poloprerita CU (slik des). SE ee eee ee ey PodNika sera gelupecnita OA see tregle 240) peje OJ> av3/2 : be = 0¢ = VOOFOE Tada je ipotruaa JE = VOT" mie du JE jek stra! hvaeata upsnog u pola ug ne Dime je dlaso sleet ‘bine pesednh taka de ‘ke diagonal era C9 5) AB-AC= BD? CD:CB= AC? i aed i pokazae doje moruee BRM boncviestprouiansedmovsso BEE 2222 pode AD sadam E Bi Ci podel dat do tdla 2, bic ako a vate powena dgonala AL Na produnten dv ‘chert take P tala da je LP= KL Kenstraina hipertola fy Se su asimptoe LA 1 alo da edna grno fol ror > drug hoe K. Kons i hpeboly bye fv atingtste AB AK i kaa pela! koe | Grama hiperboa hy Koja prota hoc L sti ce pany hiperboe hy hoa pela eee Pu tach 1 med pravih AB KU. Neka je D podnotie normale puter is tthe J na pave AB. Ako se hor tame K badeata AKL pce rvs tak da sece Gbngonala ALu taki G, sranicy BL v Hs produzetak sa {AB tachi tada vase Arhimesou alow 2 tathe KG. 0. atada za A BC (poehcju tthe G na AB) \D hada Sioa touglon, AKLG | AHO, ima jenake povrine Seer i623} JV TPS. Creuo propose eptagon {432532} Quando duttr linea in tres seccones. cba t Droparcis sections poseme eavum ad pimam set prepono Dima od vesdvum (nee, tet edi postr, foreve:(or8). a8) =e! eet proporco mete 2d Posrerar sett propecia posteme 24 residuum, etext mei Ee prima [oa a: (Bre), bee) =] Bex hs nus sectionibusvianglus,ciusanglis maior est dps med et Imes dupe minor [4.24.4] Cum ego circus continet enue ‘agen cadens in lu celaNE etc U kai Lake Paeoe (Luca Paci, oko 1445 ~ 1517) e 404 odin "Summa de aithmetic, geomet, proportion’ © Bropartonlta” pr put se pov kubna jednacina Pordate= ac! +e) (ehazana retina, je tad agers Simbelzam jos nie postejac), boa se dei ada se ie Debimadouh lo (248) =e", be e)~ 38) simile b [Reo stv da je a= ta ‘va edraina se dba savemenin sgshaskn rata Za Acetic grovieon sedmoug treba ret jednotn. HDG DP oP osteo? one) o arsko resenje kubne jednae Za rebenja 2 per gO diay obrtc 39a, 99, te Kardaoon cbs (e= ried Uvedino u jdnainw +4 9=0 5 Debi se (cotta 3eota)=-g = corde lr u imeniacs je ona llalnog maksinums kubne ve y= +p, pa ada hocontalna prava =a see yon meds erdiata chalnogminimuma i iohanog makina abner (Jn ya) tad iam nev es tine jlnatine + pes g=0, tad je ‘Ao se oa jednatina pode sa? daje Pehay~r x tada se dbip 7 vy? 29-190 2 jdio je yx >0. Pele smane jhoraene 2 -21z-7=0, Francois Vite (1540 ~ 160) je porasao dose hore hubne porstrog ela Arhimedova trisekeija ugla umetanjem Nea treba pode weno COD nt jedan dla. Opteno polrug polupretnia OC =a, Pastavime prava ABC tak do benak AB bude dutine a. ns tacha A rls ra pave) OD. tadlo 8 na poukrugy ds rave prolad hos tathe C. Tad je {ABO je amnekrat pa je = OBC =220AB. Takée je ‘BOC ravnokraki pa je 7 OBC = OCB. Konno je dati vazo DOC spain upp 28 rougse OCA pa je 00C = s04C 4 20¢A= 32046Plemeljova konstrukeija sedmougla etre iastatr deci hig Krolt Donen (Cores Jhon negno 1ATS). eee ja dbl jue 173, on, trl tle Slovenahi materia Josip Plmel (1073 ~ 1967) obiavio Ponte enor) eS es neon S es LS Gav je dokas mogutnst horse rail sedagertough fstotom ilenjeom is” 29. mats 1796 iodine, ano auto dk jos nije wstao i ret. On tad ne ingen punih 19 godina (ae e 30. aprla 1777), Gave se tol oduteviaotrge ej poe rpisvat: ue snasiie trateratice verte u edna orice, Kijuenu wogu u resavanu chltomishe jeénatine Ge ea bal aP ea Hao ma cnjerca du tac alto nla po moduly 17 ‘chicka ropa odnoss na rote dase mnazeie temataa ponats lo ssbianjeortatta po modus 16 Ds eto (38 taba vot do ve aki ettak rat od oul po module 17 mote dab kao stepen jong od jh Na primer si ‘nat anit od nile po ood 17 mate dss peda k20 1796. Principia qu inpibihue fia cea “Elf tasdam gemebice eames gee PB ot FHF wg ge a gH gh gH ZS BE ram drei (hin poWHS NBs 7 422 61 eee ee Na oscow sodele na hvadrate i nehvacrate motemo wes Kada je 917 tad amo js jedow dodatouoscbina 10 Je stepen dhe Osta po modula 16 se mogu prod Bodeltiudve grupeoxaaka, 9 ty ptm neprm ope tthe. Ovate)podeledgovara pode ostataka po mils 17 ra haadate rebate, (")° 29 Na peer modal 1, ti ja odgovrau pr stepen toe (p0 trodul 16), generatra muligthativn grape ostataka 90 ‘ode 17, 3 vw 3 alae stepen: 3 4 Bon Teac po moduly 17, ama odgvaraju separ stepen fgereatre po mod 16 Data odo eu im rete stoma josnacin 93 15 16 20 SUM 7 2 6 water mma me ew —tn0,(sj postupakralgana na sbicka mote da 8 nasa analog (panna tk ak?) 22 hoje vate Stem drains Jedan atin 22 torte praing sedarmesiougl je 2 Kensal wg i, ob reseja pve oadratne 4. Tadao eden 08 =3/4, AY = 06, Je polemic 3. IM je steina GY ikug 9 centom w Pant “Teorema. Prous polign 3 stance mated entra lnjiram stra ako i samo ao je net bok di neg, 20.820, ri Gomu su ral Fermaov ros bro (prot brojn bits 2 Fook Fics, =i y= som pate Gerling, Gaus je 1818. naps Verjem ds namate prove sto ibegavate tou (orev) poligna u maim Brtmetichin Rasoravama kad ite Sar poll spurte bike nal de tame se ro ak, Se errata) 2 konstukiypravinog sedamnaestougla tre host tn mob resena pre hadratne jena, sv Pent, oe jo een deuge iat, dob 1 0d haart jedraine F BP b- FE X15 i cone de dobjayu tay Za gmt jesta dese ed BE i PRAVILNI POLIGOM