1. Carilah jumlah 10 suku pertama dari suku ke-8 dari deret dibawah ini
16 + 13 + 10 – 10 - 7 ..... dst
Penyelesaian :
a = 16
d = U2 – U3
= 13 -10
=-3
Jumlah n suku pertama
𝒏
Sn = ( 2a + ( n – 1) d )
𝟐
10
S10 = ( 2 (16) + (10-1) (-3))
2
= 5 (32-27)
= 5 (5)
= 25
Suku ke-8
Un = a + ( n – 1) d
U8 = 16 + (8 - 1) (-3)
= 16 – 21
= -5
S10 = 25, U8 = -5
91
2. Carilah jumlah 18 suku pertama dan suku ke-10 dari deret dibawah ini
10 + 12 + 14 + .... dst
Penyelesaian :
a = 10
d = U2 – U3
= 14 -12
=2
Jumlah n suku pertama
𝒏
Sn = ( 2a + ( n – 1) d )
𝟐
18
S18 = ( 2 (10) + (18-1) (2))
2
= 9 (20 + 34)
= 9 (54)
= 486
Suku ke-10
Un = a + ( n – 1) d
U10 = 10 + (10 - 1) (2)
= 10 + 18
= 28
3. Jika suku ke-2 dari deret hitung adalah 10 dan suku ke-5 adalah 14, berapa
a dan buat 5 deret pertamanya ?
Penyelesaian :
U2 = 10
U5 = 14
Un = a + (n – 1) d
U5 = a + 4d = 14
U2 = a + d = 10 -
3d = 4
4
d=
3
92
U2 = a + d = 10
4
a+( ) = 10
3
4
a = 10 -
3
26
a =
3
U3 = a + 2d
26 4
= + 2( )
3 3
34
=
3
U4 = a + 3d
26 4
= +3( )
3 3
38
=
3
26 34 38
U1 = , U2 = 10, U3 = , U4 = , U5 = 14
3 3 3
jadi 5 deret pertamanya adalah =
U1 + U2 + U3 + U4 + U5
26 34 38
+ 10 + + + 14
3 3 3
93
Deret hitung = a + (a + d) + (a + 2d) + ( a + 3d) + ( a + 4d) ... dst
= 2 + (2+3) + (2+ 2.3) + (2 + 3.3) + (2 +4.3) .....dst
= 2 + 5 + 8 + 11 + 14 + ......dst
1023
= 40 ( )
1024
94
Un = arn-1
U10 = a.r10-1
1
= 20 ( )
512
20
=
512
1023 20
S10 = 40 ( ) , U10 =
1024 512
6. Jika suku ke-4 dari deret ukur adalah 100 dan suku ke-6 adalah 25
tentukan deret tersebut (5 suku pertama dari deret ukur) ?
Penyelesaian :
U4 = ar4-1
= 𝑎𝑟 3 = 100
U6 = ar6-1
= ar5 = 25
Menentukan r :
𝑈6 𝑎𝑟 5 25
= = 𝑟2 =
𝑈4 𝑎𝑟 3 100
1
𝑟2 =
4
1
𝑟 =
2
Menentukan a :
a . r3 = 100
1 3
a . (2) = 100
100
a = 1
8
a = 800
95
Deret ukur = a + ar + 𝑎𝑟 2 + 𝑎𝑟 3 + 𝑎𝑟 4 + … . 𝑑𝑠𝑡
1 1 1 1
= 800 + (800. ) + (800 + ( )2 ) + (800 + ( )3 ) + (800 + ( )4 ) +
2 2 2 2
... dst
= 800 + 400 + 200 + 100 + 50 + ... dst
𝒂 ( 𝟏− 𝒓𝒏 ) 𝑈2 2 1
Sn = a = 10 , r = = =
𝟏−𝒓 𝑈1 10 5
1 5
10 (1− ( ) )
5
S5 = 1
1−
5
1
10 (1−( )
3125
= 1
1−
5
3124
10 ( )
3125
= 4
5
1562
=
125
Un = arn-1
U5 = a.r5-1
1
= 10 ( )
625
2
=
125
1562 2
S5 = , U5 =
125 125
96
8. Jika suku ke-5 dari deret ukur adalah 28 dan suku ke-6 adalah 14 tentukan
6 suku pertamanya ?
Penyelesaian :
Deret Ukur
U5 = ar5-1
= 𝑎𝑟 4 = 28
U6 = ar6-1
= ar5 = 14
Menetukan r :
𝑈6 𝑎𝑟 5 14
= = 𝑟1 =
𝑈5 𝑎𝑟 4 28
1
r=
2
Menentukan a :
a . r4 = 28
1 4
a . (2) = 28
28
a = 1
16
a = 448
97
5.3 Deret Pangkat Bilangan Asli
Jumlah
𝑛(𝑛+1) 𝑛(𝑛+1)(2𝑛+1)
∑51 𝑟 + ∑51 𝑟 2 =[ ]+ [ ]
2 6
5(5+1) 5(5+1)(2.5+1)
2∑51 𝑟 + 2 ∑51 𝑟 2 = 2[ ] + 2[ ]
2 6
= 2(15) + 2(55)
= 30 +110
= 140
98
11. Tentukanlah jumlah deret ∑4𝑛=1 𝑟(1 + 𝑟 + 2𝑟 2 )
Penyelesaian :
𝑆4 = ∑4𝑛=1 𝑟(1 + 𝑟 + 2𝑟 2 )
= ∑41(𝑟 + 𝑟 2 + 2𝑟 3 )
= ∑41 𝑟 + ∑41 𝑟 2 + ∑41 2𝑟 3
= ∑41 𝑟 + ∑41 𝑟 2 + 2 ∑41 𝑟 3
Jumlah
∑ 𝑟(1 + 𝑟 + 2𝑟 2 )
𝑛=1
𝑛
Sn = ( 2a + ( n – 1) d )
2
𝑛
= ( 2 (1) + (n - 1) (4))
2
𝑛
= (2 + 4n - 4)
2
𝑛
= (4n – 2)
2
= 2n2 – n
Jika: n besar maka Sn akan besar pula
Jika: n → ~ maka Sn = → ~
99
1 1
13. Tinjaulah deret tak berhingga 2 + + + … ..
2 8
Penyelesaian :
Deret ukur
a=2
1
𝑈2 2 1
r= = =
𝑈1 2 4
𝑎 (1−𝑟 𝑛 )
Sn =
1−𝑟
1𝑛
2 (1− )
4
= 1
1−
4
1𝑛
2 (1− )
4
= 3
4
4 1
= 3 (2(1 − (4)𝑛 ))
1
8(1−( )𝑛 )
4
=
3
1 1
[ 𝑛] → Jika n besar maka akan sangat kecil
4 4𝑛
1
n → ~ maka →0
4𝑛
Jumlah semua suku dalam deret tak berhingga ini diberikan
S ~ = Harga limit (batas) Sn jika n →~
8 (1−0) 8
S ~ = lim (Sn) = =
𝑛→~ 3 3
Hasil ini mengatakan bahwa kita dapat membuat jumlah deret ini
8
sedekat mungkin dengan , dengan mengambil banyaknya suku yang
3
cukup banyak.
100
5
14. Cobalah cari jumlah tak terhingga deret 10 + 5 + 2 + …
Penyelesaian :
𝒂 5/2
S~ = 𝟏−𝒓 → a = 10, r = = 0,5 = 1/2
5
10
= 1
1−
2
10
= 1 = 20
2
7𝑛+5
15. Tentukanlah harga untuk lim [ ]
𝑛 → ~ 4𝑛−9
Penyelesaian :
𝟕𝒏+𝟓
7𝑛+5 𝒏
lim [ ] = lim [ 𝟒𝒏−𝟗 ]
𝑛 → ~ 4𝑛−9 𝑛→~
𝒏
5
7+
𝑛
= lim [ 9 ]
𝑛→~ 4−
𝑛
7+0
=
4−0
7
= Konvergen
4
101
𝑛2 − 2𝑛−9
16. Tentukanlah harga untuk lim
𝑛 → ~ 7𝑛2 −3𝑛+4
Penyelesaian:
𝑛2 − 2𝑛−9
𝑛2 − 2𝑛−9 𝑛2
lim = lim [ 2 ]
𝑛 → ~ 7𝑛2 −3𝑛+4 𝑛→~ 7𝑛 −3𝑛+4
𝑛2
2 9
1+ − 2
𝑛 𝑛
= lim [ 3 4 ]
𝑛 → ~ 7−𝑛+ 𝑛2
1+0−0
=
7−0+0
1
= Konvergen
7
2𝑛3 − 𝑛2 − 7𝑛 + 2
17. Tentukanlah harga untuk lim [ ]
𝑛 → ~ 8𝑛3 − 2𝑛2 +7𝑛+4
Penyelesaian :
2𝑛3 − 𝑛2 − 7𝑛 + 2
2𝑛3 − 𝑛2 − 7𝑛 + 2 𝑛3
lim [ ] = lim [ 8𝑛3 − 2𝑛2 +7𝑛+4
]
𝑛 → ~ 8𝑛3 − 2𝑛2 +7𝑛+4 𝑛→~
𝑛3
1 7 2
2− − 2 − 3
𝑛 𝑛 𝑛
= lim [ 2 7 4 ]
𝑛 → ~ 8−𝑛− 𝑛2 − 𝑛3
2−0−0−0+0
=
8−0+0+0
2
= Konvergen
8
102
4𝑛2 − 6𝑛−5
18. Tentukanlah harga untuk lim
𝑛 → ~ 5𝑛2 −8𝑛 + 2
Penyelesaian :
4𝑛2 − 6𝑛−5
4𝑛2 − 6𝑛−5 𝑛2
lim = lim [ 5𝑛2 −8𝑛 + 2
]
𝑛 → ~ 5𝑛2 −8𝑛 + 2 𝑛→~
𝑛2
6 5
4+ − 2
𝑛 𝑛
= lim [ 8 2 ]
𝑛 → ~ 5−𝑛+ 𝑛2
4−0−0
=
5−0+0
4
= Konvergen
5
1 1 1
19. Tinjaulah DU = 1 + + +
4 16 64
Penyelesaian :
a=1
a(1 r n ) 1/16 4 1
Sn = a 1 dan r = 1/4 = 16 = 4
1 r
1 𝑛 1 𝑛
1(1−( ) 1−[ ]
4 4
Sn = = =4/3 ( 1- [1/4]n )
1−1/4 3/4
1 𝑛 4 4
Untuk n → ~ [4] = 0 → lim = 3 (1 − 0) = 3
𝑛→~
Jika n → ~, jumlah suku n deret ini menuju ke sebuah harga tertentu yaitu
4/3, jadi deret ini adalah deret konvergen.
103
20. Tinjaulah DU = 1 + 4 +16 +64
Penyelesaian :
a(1 r n ) 16
Sn = a 1 dan r = = 4
1 r 4
1(1−4)𝑛 1−4𝑛 4𝑛 − 1
Sn = = =
1−4 −3 3
~−1
n → ~, 4n → ~ juga, maka Sn = =~
3
Sumber Pustaka
Edwin J. Purcell. Dale Varberg. 1987. Kalkulus dan Geometri Analitis. Jilid 1,
4.ed. Penerbit Erlangga.
104