Editorial .......................................................................................................... - 2
Keimahni ......................................................................................................... - 3
Varanasi Report
- Rev. S. Lalkhuma ........................ - 23
EDITOR : C. Lalchharliana
JOINT EDITOR : Alex Ch. Zanghakliana
NEWS EDITOR : Jerome Lalhruaitluanga
Gin Lalthianghlima
GRAPHIC DESIGNER : Lalremruata
C hin National Day vawi 67-na chu 20th February, 2015 khan Possangi-
pur Hall ah harsatna lian tham lutuk awm lovin hman zawh a lo ni leh
ta a, a lawmawm hle.
Chutih rual chuan kan vei zui em em thin loh ni a lang, ngun taka ngaih-
tuah erawh chuan thil zahthlak leh a hnam pum ang pawha mualphona nasa tak ni
si, vaiho en vut vut khawpa ‘zurui insual buai’ an awm leh tlat thin chungchang hi
i ngaihtuah ho teh ang u. Ka hmuh leh ka hriat ve phak chinah hman ata tawh tun
thleng mai hian, Chin hminga thil tihkhawmna leh Sport-na ah te pawh, hetianga rui
chunga buaina siam ching ten hmun zalen an chang thin mai pawh ni lovin, chu ch-
uan zual lam a pan hma a thluak nem zawk ten hmet dai thuai tura beisei an nih laiin,
a upa leh hruaitute zawk zawk pawh a chi/hnam bil zawnga rilru pu a, buaina ah an
zuang lut zawk tlat thin hi a ni fuh lo em em mai chu! A tira tlangval zurui insual buai
satliah kha, a tawp lamah chuan a hnam/chi bil zawnga intihbuaina ah bawk a lut leh
fo thin.
Unau duh takte u, lungrualna leh inpumkhatna pawimawh zia te hi kan hr-
ethiam phak ve em le? Inpumkhat duhna hi Thlarau Thianghlim hnathawh a ni a,
tihdarh duhna rilru erawh chu Setana hnathawh a ni thin. Chu inpumkhatna chu
inngaihtlawmna rilru atang lo chuan neih a har hle. Kan Bible chuan, “Khawii ram
pawh mahni indo apiang an boral thin; khawii khua pawh, chhung khat pawh, mahni
indo apiang an ding khawchhuak lo vang.” (Mat. 12:25) a ti hmiah mai a sin! Mahni
leh mahni kan indo chhung hi chuan a hnam anga dinchhuah hi chu i beisei ve lo ang
u.
Tin, a thu hrimin hetiang nikhua a rui chunga buaina siam hi eng ang chiahin
nge kan hmuh reng reng le? Inlak pa-na leh intihchangkanna ah te kan lo ngai hlawm
em? A nihna diktak ka’n sawi ange aw.. Zirna (Education) tha dawng pha lo leh Path-
ian thu in a chhum hmin loh hnam hnuaihnung zia, khawpui changkang nun man pha
velo khawpa nun hniam leh hmuhsitawm tihna mai a ni e. Chutiang mi hnuaihnung
zia leh mawlna thlarau chuan engtikah tak keini ho hi min kiansan ve tak ang maw?
Kan duh danin a chi bil te tein Community leh Kohhran/Fellowship te kan
din hrang fir fer a, chutiang a ni ta sa sa chu kan Kohhran/Fellowship member zingah
buaina siam ching thinte tawngtaipui leh an thinlung ram thim sut-en sak chu kan
rawngbawlna pakhatah ngai hlawm ila. Kan Community chhunga mi awm tha duhlo
te zilh fin nachang te hi hre ta law law ila. Tichuan, a chi binga kan ding hrang pawh
chuan rah tha leh duhawm tak a chhuah zawkin a rinawm.
Ringlo mi te karah Kristian ka ni chu kan inti ve si amaw? Sunday zingah
inkhawm kal hma hmaa tan leh induang nalh ve zuih ringawt hi a ni lo. Kristianna
tihmelhema, Lal Isua hmel tibaltu lek kan ni zawk palh ange. Kan nunah Krista
Chanchin Tha lanchhuahtirtu nih i tum zawk mawlh tawh teh ang u khai.
NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015 03
KEIMAHNI
***GOOD FRIDAY & EASTER a ni a, chhangban min buatsaih sak tur
SUNDAY PROGRAMME : hian Women Dept. te chu ruat an ni.
Dt. 3/4/2015 (Good Friday Easter Sunday tlaiah hian buh
Chhun Inkhawm) leh sa ruai theh mup mup tura ruah-
Hun Hmangtu : Synod Delhi Mission man a ni thung a, ruaithehna hmun
Field Pastor atan hian Tv. Malsawmdawnga te in-
--Lalpa zanriah sacrament chanho tur chung zawl chu ruahman a ni.
a ni ang.
FATU : Tlawmngaia fatu hna
Dt. 3/4/2015 (Good Friday min thawhsak turin heng mite hi ruat
Zan Inkhawm) an ni :
Chairman : Rocky Chunga 1. Pu Lalhriatchhunga (Leader)
Sermon : Upa Hrangauchhunga 2. Pu Lalnunmawia (Asst. Leader)
3. Tv. Vanbiaklala
Dt. 4/4/2015 (Inrinni Zan 4. Tv. Lalengzauva
Inkhawm) 5. Tv. Lalrampara
Chairman : C. Lalchharliana 6. Tv. H. Lalhleisum (Sumte)
Sermon : Upa LR. Vunga 7. Tv. PC. Lalhriatpuia
8. Tv. Rohlupuia
Dt. 5/4/2015 (Easter Sunday 9. Tv. Lalnunpuia
Chhun Inkhawm) 10. Tv. T.C. Rodingliana
Chairman : Upa LR. Vunga
Sermon : Pastor F. Lalhmangaihzuala *** ZAIPAWL : Kumin 2015 ch-
hunga kan Fellowship Zaipawl hruaitu
Dt. 5/4/2015 (Easter Sunday turte chu hetiang hian ruat an ni-
Zan Inkhawm) Conductor : JL. Liana
Chairman : Alex Ch. Zanghakliana Asst. Conductors: B. Lalngaihzuala
Sermon : F. Lalremruata : Lalfakawma
KHAWVEL TUKVERH
ISIS FIGHTER CHRIS- a hmu tih pawh a sawi a, Pathian (a
TIAN AH INLET ni sawi dan chuan Allah) chuan van
Tunlai chanchin thar hmun kawngkhar (Gates of Jannah, or Gates
luah tamtu, Christian sawisakna kal of Heaven) a hawnsak duhlo a, leia a
zel ah, Pathian ropuina a lang. Picture chetnaah a hlawhchham tih lo hrilhin,
a kan hmuh hi Islamic State Jihadist lei a nun lehna chance an pe a, chu chu
a ni a, Syria a ISIS leh Syrian Army a thlan chuan a sualte sima inchhir nan
forces inbeihnaah na taka kah niin a chance a nei tih lam hawite leh thil
thi anga ngaih a ni a, Saint Dominican tamtak tarlangin an lo hrilh niin a sawi
Catholic Presbytery, Ayyash mem- a ni. A lo damchhuak leh ta a Christian
ber ten inbeih hnu darkar liamah an ah a inpe ta a, biak tur diktak zawk chu
la a, heng Christian te hian Christian a zui ta tih a ni.
phuma phum ngei pawh tumin vui tu-
rin thi anga let reng chu an la a, Km LIBERIA-AH SCHOOL
26 zet a thui an kalpui hnuah mak tak HAWN A NI LEH TA
maiin thi a an ngaih ngheh tlat a chu a Ebola hri leng vanga Liberia
lo nung leh ta tlat mai! Theihtawpin an rama thla sarih zet school khar a nih
enkawl zui a, a hriatnate a lo ziaawm hnuah hawn ṭan a ni leh ta. Nikum
hnuah mak tak maiin Christian ah a in- April thla laihawl aṭanga Ebola hri
let ta a ni. leng vang hian Africa khawthlang la-
mah mi 9,000 chuang an thi tawh a
ni. School zirtirtute chu hri leng laka
inven dan tur zirtirna pek vek an nih
bakah, school hrang hrangah sahbawn
leh insilfaina hmanruate pawh pek vek
an ni. (Vanglaini)
“Ani (Ismaela) chu mihring zinga ram sabengtung ang a ni ang; ani ch-
uan mi tin a do ang a, mi tinin ani pawh an do bawk ang”. (Genesis 16:12).
He hrilhlawkna thuin a sawi Kan sawi zel hmain Presi-
lawk ang ngeia thil thlengin, Ismaela dent Bush-a’n zak map lova, “sakhaw
thlah chhawng zelah Islam sakhua ropui, remna thu hriltu sakhua” a
hi a lo piang ta a ni. Mohammed-a’n tih, Islam hi i hriat fiah zawk nan an
Islam sakhua a lo mitthla lawk leh thumal hman thenkhat i lo hmelhriat
duhthusam chu tunlai hunah hian ti- hmasa phawt teh ang. A hmasa ber
hhlawhtlin a ni chho mek zel a, chu chu ‘TAQIYYA’ tih hi, he thumalin a
chu Muslim ni lote rikrap leh do hi a sawi chu, Muslim hovin dawt an sawi
ni. I la man chiang lo cheu a nih chuan phalsakna dan a ni. Taqiyya chuan
hei hi hre rawh, “Islamic” tih leh “Ter- buaina pumpelh nan dawt sawi a phal
rorist” tih tawngkamte hi thil thuhmun a, i nupui / pasal nena in inkar buai loh
ang mai an ni ta! Heng thumal pahni- nan dawt i hrilh thei a, Islam sakhua
hte hi a kawp lovin kan hmu khat ta hamthatna turin i hmelmate hnenah
khawp mai. dawt i sawi a pawi lo bawk.
K umin February thla kan lo hmang ralin, vawiin 28th Feb, 2015 hian Va-
ranasi Mission thawktu ho chu hlawh la tur leh an rawngbawlna report
pe turin an lo kal khawm a. Pathian min hruaina avang a lawmthu sawina leh thla thar
March thla atan a inhlan tharna tawngtaina hun kan hmang a. An rawn sawi thenkhatte
i han ngaithla teh ang –
1. Lalchand (Katesar), kan tirhkoh tawngtai sak ta a. A hnu lawkah chuan a
Senior ber pawl leh khuang ben thiam ch- dam ta hlawl mai a, hei hi tukin zing a thil
uan, “Kan In saw ring lo ho in min hual thleng a ni.”
vek a, an tan Panthian hnenah ka tawng- “Tin, kan bialah lawi note nei 1
tai sak thin, chung mite zinga 3 chuan chuan hnute tui a nei lo a, tawngtaina a
Baptisma an chang thar a, chang leh tur 1 kan hlan hnuah hnute tui tha tak a lo nei
pawh a la awm mek. Midang mi 10 te tan thei ta a ni. Lalpa chu fakin awm rawh
ka tawngtai reng bawk a ni.” a ti. se.”
2. Surendra Prasad (Suhani): 3. Tv. Mantu (Paharia): “Ka thian
“hmeichhe 1 Kumari a awm a, a period- Ravia pa Mithai chu khawsik sang reh
na avangin min rawn pan a kan in a rawn thei lo in a na a. Pathian hnenah tih tak
thlen chuan tawng thei lo leh nikhaw hre zetin kan tawngtai a, rei lote hnuah chuan
lovin a awm ta a, a ka a chip vek a, tuite a khawsikte a lo dam ta a, mak kan ti hle
in luihtirin theihtawpin kan dawm a, kan mai.” (Phek 35-naah chhunzawm a ni...)
24 NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015
T irhkoh Paula chuan tan in-a a dinhmun te, Philippi-a ringtute a ngai-
htuah zia te, an tawngtaisak a mamawh zia te, an tana a tawngtai thin
dan te leh ama dinhmun sawiin, “kei atan zawng nun hi Krista, thih pawh ka tan
hlawkna” tiin a sawi a.
Kan changthlan thu hlawmah nate zawma, nun chhuahpui ve hi a ni
hian Philippi khuaa Kohhrante dinh- a, “in awmdan” a tih hian mihring nun
mun, awmdan leh hmabak a rawn pumpui a huam a ni. Kan chet vel dan
sawichhuak a. Amah ngeiina a tawn zawng zawng hi Krista nun leh zirtirna
tawh ram atanga a hriat chian tawh te, nen a inmawi a tul tihna a nih chu.
Krista rinna in a kentel ‘tuarna’ chu an
pumpelh loh tur thu hrilhin, fuihna thu 2. Mihring vang ni lovin:
tlang takin a sawi ta a ni. Heta Paula fuihna tawngkam hi a
ropui hle. Mihring mithmuha rawng-
1. In awm dan chu Krista bawl lova, Pathian rawng bawl turin a
Chanchin Tha nen inmawi phawt rawh fuih a, an zingah a awm emaw awm
se: lo emaw, danglam hauh lova Krista
Philippi khua a ringtute chu an rinna ringtu anga nung turin a fuih a ni.
ah nghet taka ding turin Paula’n a fuih Tunlai ringtu thenkhat rinna chu
a, chumi fuihna atan chuan “engpawh rawngbawltu thenkhatah a innghat
ni sela”, a han ti kher a. He ‘engpawh thin. Rawngbawltu awm lova piangth-
ni sela’ tih hian awmzia thuk tak a ar thei lo, rawngbawltu awm chauh
nei thei awm e. ‘Tiduhdahtu an awm a piangthar ringtu a awm theih bawk
emaw awm lo emaw, hun khirh a ni awm e. Thenkhat erawh chuan an ei
emaw hun nuam (lawmawm) a ni loh zawng rawngbawltuten tichak lo
emaw, tibuaitu an awm emaw awm niin an inngai thei bawk. Chuvangch-
lo emaw, miten an fak emaw fak lo uan, Paula fuihna hi a thupui hle mai.
emaw, hrisel emaw bawrhsawm emaw An ei zawng rawngbawltu in an tlawh
etc.. eng dinhmunah pawh’, a tihna a emaw tlawh lo emaw, Pathian ram mi
ni thei awm e. an nih vang zawkin chanchin tha nun
Chuvangchuan, eng dinhmuna chhuahpui chu an tihmakmawh a nih
an din paw’n Krista Chanchin Tha nen thu a hrilh. Tunlai ringtute paw’n he
inmawia awm turin a fuih a ni. Krista fuihna hi kan mamawh hle niin a lang.
Chanchin Tha chu an nundan zirtir- Mahni kea ding thei ringtu leh mite
NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015 25
duhthlan rawngbawltu nih kan tum do chuan kan hneh ngei ang tih chu
theuh a ngai a ni. Paula hian min hrilh chiang em em a.
A hma aia nasa zawka inpumkhat kan
3. Inpumkhatna: nih a tul hle a ni.
Paula Chanchin Tha sawi hi ‘inpum-
khatna’ hian a khaikhawm viauin a 4. Tuarna:
lang bawk. Ringlo mite kara Chanchin Paula hian Isua zirtir dan a chhawm
Tha nen inmawia kan nun theihnan nun that em em chu, ringtute dinhmun
thlarauah leh rilruah inpumkhat that leh nihna tur tlang taka a sawi thin hi
hle a tul a ni. Ringtute tan ral hi chak- a ni. Isua pawh khan amah zuitu tur
na a ni tih a zirtir uar hle a, chu chu chuan, “mahni hrehawm pawisa lova
Krista ringtute ralthuam neih that ber a zui” (Luka 9:23-24) leh a tawpa an
ni. Kohhran chu do nei a ni a, a chhun- chan tur hamthatna tinreng leh chatu-
ga ringtute chu an nunna pawh a
raldo sipaite kan sawi hmaih ngai
ni. Indona chu lo.
tharum leh hri- Ringtu piangthar
amhrei hmanga chuan tuarna leh
indona ni lovin, indona a hmach-
thlarau leh rilru hawn nghal a.
lama indona a ni. Chu chu Paula
‘Dotute’ chuan Philippi
tih hian a huam khuaa ringtute
zau hle a, Isua hmuh theih turin
dotute, Paula fiah takin a pho-
dotute, Pathian chhuak ta a ni.
leh mihring doral Setana te, Krista “Krista avanga amah inrin chauh ni
ring duh hauh lotute etc., heng doralte lovin, amah avanga in tuar pawh phal
hi hlau lova do zel tura fuihin, hnehna a ni”, a ti a. Chu tuarna leh indona chu
an chan ngei tur thu pawh a hrilh a. ama nun ngeia hmuh theiha a awm thu
‘Hmelma te chu boral tur an nih hriat- sawilang nghalin, a tuarna leh indona
tirna, ringute tan chhandam an nih tur chu ringtute nun hrilhfiahnan a hmang
hriattirna fiah tak’ tiin, hriattir kan nih ta a ni.
ve ve dan tur a danglam ta a ni. Chu
hriattirna chu Pathian laka mi ala ti zel Eng vang leh tute emaw vang
zui a. pawh nise tuarna hi chu tuman kan
Chuvangchuan ringtuten rinna duhin ka ring lo. Mahse Krista rin
ah leh rilruah inpumkhata hmelma kan avanga thiam channa leh ringtu tuarna
26 NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015
chu thenhran theih loh, mihring taksa hnunglam leh hmalam thenhran theih loh
ang hi a ni. Krista’n a sipai tha chu tuar turin ral ramah a thawn thin. Khawvel
sipai hotute paw’n an sipai tha leh chhuanvawrte chu ral ramah, ral bei tura an
kaltir thin ang hian. Krista tana tawrh chu chawimawina sang tak angin a sawi
bawk.
Indona chu a la kal mek a, Krista sipai tha zingah i tel ve em? Eng nge
i do thin? Do i nei ve em? Do nei lovin i thlir liam mai em ni? Naktuk, karleh,
thlaleh leh nakkum atan dah i nei em? Tun hun hi a ni hun lawmawm chu. Krista
avanga tuar ngam Krista’n sipai huaisen a mamawh a ni.
Ringtu diktak tan rinna leh tuarna hi a kal dun reng tih i hre thar leh ang
u. Chu tuarna chu rinna tifiahtu a ni a, tuarchhuaktu tan lawmman dahin a awm
reng a ni. Krista kan rinna chu amah avanga tuarna lanchhuahpui ngamtu kan
nih theuh theih nan Lalpan mal min sawm sak rawh se, Amen.
1. THUHMAHRUAI
Abrahama’n a fapa Isaaka a hlânna Moria Tlâng-ah ngei khân,
Lal Davida’n Pathian hnen aţanga sak dân tur a dawn hmangin Lal Solomona
khân Jerusalem Temple kha a sa a (1Chro. 28:1-21). Pathianin Amah an Biakna
tur atâna Temple an sak tur hi a Satu tur leh a Sak dân tur hrim hrim-ah a ulûk êm
êm a. Sum neih leh hausak vang emaw, tha leh thiamna an neih vang emaw-in
an sak a phal ngawt lova.
Rilru leh Thiltih-a Thianghlim etc.) a tel nasa lutuk emaw ni ang le
leh Fel ngeiin Temple hi an sak a phut aw? tia ngaih ţhat lohna châng hriat a
tlat a. Israel Lal ropui Lal Davida pawh ngai ta tlat mai!
khân, sum leh pai leh theihna (wealth A chhan chu, heti khaw-
& power) kha nei teh meuh mahse, pa inkhawm tam, rawngbawl tam,
Pathianin Temple a sak kha a phal tlat ţawngţai tam, Fakna hla sa tam a,
lova, “Nang zawng indo mi, thisen Zoram Kohhran-te hian Rawngbawl
chhuah mi i nih avângin, ka hming ringawt emaw kan ngaihtuah tih nâk
atân in i sa lovang... I fapa Solomonan alaia Ringtu Dik tak, Belhchian dawl
ka In a din ang” a ti tawp mai a nih kha kan tlêm êm êm-na chhan hi, eng vâng
(1Chro. 28:3-6). nge ni ang?
Temple chungchâng hi a Keimahni a Rawngbawltute
pawimawh khawp mai. Hmuh-theih zawk hi inthenfai ngai, Lal Davida
Pathian Biak In (Temple/Church anga thisen kai, mite tâna Uria nu-
building) sakna thu mai bâkah, Lal pui chhuhsaktu leh pawngsualtu kan
Isua Ringtute chungchâng hi a sawi tel nih avângin, Pathian Malsawmna leh
a ang viau (Joh. 2:19-21, 1Kor. 3:16- Thlarau hnathawh hi keimahni-ah, kan
17, Eph. 2:21). Ringtu leh Kohhran chhungkua-ah leh kohhran-ah hian a
ţhenkhat-ten Harhna leh Hlimna leh thleng thei tak tak lo a ni mai lo’ng
Lawmna sawi tur kan neih theih lohna maw??? tih hi ngaihtuah tham a tling a
chhan leh a vawrtawp kan thlen theih ni.
lohna chhan hi, kan Biak In sakna-ah
leh Ringtu (piangthar inti)-te Nun-ah 2.1. THE FIRST TEMPLE (TEM-
hian Thil thianghlim lo (rilru, taksa, PLE HMASABER)- SOLOMONA
thilpek, thawhlawm, tha leh zung, TEMPLE
28 NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015
Kum 982 B.C khân Jerusalem (2). Deut. 32 (Mosia hla) hi
Temple (Solomona Temple) hi sak ţan Zing inthawina (morning sacrifice)-ah
a ni a, 975 B.C ah sak zawh a ni. Israel an sa ţhin.
faten Aigupta an chhuahsan aţanga a (3). Numbers 28:9-10 hi Kum
kum 480-na, Solomona Lal kum 4-na, 7 danah Vawi khat (Sabbatical sacri-
May thla (Ziv)-ah Solomona’n Temple fice-ah) an sa ţhin bawk.
sak hna hi a ţan a ni (1Lal. 6:1, 2Chro. Kan hriat angin Juda-ten an chhuan
3:1-2). Hei hi Solomon Temple or êm êm Solomona Temple ropui tak hi
Temple Hmasaber (the First Temple) Nebukadnezzeran kum 586 B.C khân
tia koh kha a ni a, kum 7 leh a Chanve a tichhe vek a ni (Ţhenkhat chuan Sol-
chhung an sa omona Temple
a (1Lal. 6:37- hi 960-950
38). Kum 975 B.C chhung
B.C, Novem- vela sak angin
ber (Bul) khân an ziak. Solo-
Jerusalem mona Lal kum
Temple (Solo- pawh 970-
mona Temple) 931/971-930
chu, Solomona B.C niin an
Lal kum 11- ziak bawk).
naah sak zawh
a ni. 2.2. THE SECOND TEMPLE
(TEMPLE PAHNIHNA)– CYRUS
December 975 B.C aţangin THUPEK
Hlânna Inkhawm hi an nei ţan a, kum Temple Pahnihna (the Second
974 B.C ah Thuthlûng Bâwm chu Temple) kha, Lal Kura (King Cyrus of
Temple-ah an lâ-lut a (2Chro. 5:1-8). Persia) chuan kum 538 B.C khân Ju-
Hlânna Inkhawm hi kum 2 pumhlum date saltâng a chhuah bâkah, Jerusa-
an neih hnu-ah 972 B.C khân Hlân- lem Temple sa ţha leh turin thupek leh
na Inkhawm hi an khâr ta a ni. Lal phalna a chhuah a. Nebukadnezzeran
Solomona’n Jubilee Kum-ah a puang Temple bungrua a lâk zawng zawng-te
nghal. Judate hian Jerusalem Temple- pawh a pe kir leh vek a (2Chro. 36:22-
a sak tur bik hla an nei a, chungte chu 23, Ezr. 1:1-4, 7-11, 6:3-15).
he Temple Hlânna Inkhawm-ah pawh
hian an sa bawk:- Tichuan, Temple Lungphûm hi
(1). Sam 92 hi inthawina pan- kum 536 B.C-ah an phûm a. Mahse,
gngai (ordinary sacrifice)-ah an sa ţhin Israel fate hi an thlarau lam nun a
a. Hmun 3-ah (3 parts) an ţhen. chauh êm avângin, Temple sak pawh
NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015 29
hi an chhunzawm nghal thei mai lova, ni (Mat. 24:1-2, Mk. 13:1-2). A.D 26
an chawlhsan vang vang a, Zerubabela khân a zualpui an zova (kum 46 ch-
hovin kum 520-515 B.C chhung khân hung a awh a nih chu! (cf. Joh. 2:20), a
an sa ta chauh a ni. pawnlam (Temple Courts) te phei chu
Heroda thih hnu daih pawhin an sa ch-
Temple Lungphûm an phûm hunzawm zel a, A.D 65-ah khân felfai
aţanga chhiar phei chuan Temple hi takin an zo chauh nghe nghe a ni.
kum 21 chhung (536-515 B.C) zet an
sa tihna a nih chu!!! Hetih hunlai hian, Tichuan, he Judate Temple
Judate chu an thlarau lam nun a hniam (Heroda Temple tih pawhin an sawi
tak zet a, mahni in leh lo lam hna an awlsam tho bawk) hi Roman General
ngai pawimawh zawk vek a. Chuvân- Titus-an 70 A.D khân a rawn tichhe
gin, Temple sak chu an ngaihthah êm ta vek a. Judate Temple chu Rom Si-
êm a ni. Chuvangin, Zawlnei Hagaia paiten an hâl a, a kâng hluah hluah
(520 B.C) leh Zawlnei Zakaria (520- a, Rangkachak-te chu meiin a tih-tui
518 B.C) ten nasa takin Israel fate hi avângin lungrem kârah-te an luang lut
an zilhhau a, Temple sa tura thawk- a.
chhuak turin an fuih nghe nghe a nih
kha. Temple chhuat-phah Lungrem
kâra Rangkachak lâk an tumna lamah
2.3. THE THIRD TEMPLE (TEM- Rome sipaiten Temple chhuat lun-
PLE PATHUMNA)– HERODA grem thlengin an karphawng vek!!!
TEMPLE Lal Isua’n A.D 33 vela, a lo sawi-lawk
Temple Pathumna (the Third daih tawh, “Heng hi in hmu maw? tih-
Temple) chu Herod the Great, Judai chim lohva lung intiang rêng rêng he-
Ram Awptu khân kum 20-18 B.C tah a awm lovang” a lo tih kha, a tak
(kum 1 leh a chanve) chhung a sa a. takin a lo thleng dik ta a ni!!! (Mat.
Temple thar sak ni lovin, thawm ţhat 24:1-2, Luka 13:1-2, 19:41-44, 21:5-
leh chei ţhat hna nasa takin a thawk 6). Temple chhunga bungrua hlu tak
a. Judate laka tlâk-tlum a duh avângin tak tak-te pawh chu General Titus hian
a insêng nasa hle. Judate pawh khân Rome-ah a kalpui ta vek bawk a ni.
an Temple (Heroda Temple sak) hi an
chhuang êm êm a. 2.4. THE LAST TEMPLE (TEM-
PLE HNUHNUNG BER TUR)
Zirtirte pawh khan, chhuang Pathianin Temple sa tura a tih-
takin Lal Isua hnenah “Zirtirtu, en na hmun Moria tlâng kha, Abrahama’n
teh, a lung leh a in te hi a ropui teh Isaka a hlânna kha a ni a (Gen. 12),
a nia!” tiin an fak chiam nghe nghe a Arauna ram, Lal Davida Inthawina
30 NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015
hmun kha a ni (1Samuela 24). An sawi loh le? Kum 1930 aţanga Political
dân chuan, Solomona Temple khân Issue ni tawh pawh nise, Biblically,
Square ft. 900 a awh a, Heroda Tem- Historically, Religiously & Territori-
ple khân, Square ft. 600 a awh a, tuna ally pawhin an ramchhung a ni a, an
Muslim temple “Kubbet Es-Sahkra” ta a ni a, lâk-let leh pawh tum sela a
(the Dome of Rock or the Mosque of dik mai lawm ni?? tiin, mi tam takin
Omar) innghahna ram, Haram Esh- zawhna an siam a. Anmahni Juda-ho
Sherif (the sacred enclosure) an tih ngei pawh khuan lâk-let leh dân tur
hmun khuan, ram Acres 35 vel a awh relin Sakhaw thil (Jewish Ministry
a, Solomona Temple huamchhung za- of Religious Affairs) ang zawng leh
wng kha niin an sawi. Sorkar (Israel Parliament- Knesset)
ang pawhin vawi tam tak an lo chai
Temple chhungah khuan, tawh a.
Moria tlâng sâng lai ber kha Temple
chhuat aţanga ft.6 velin a rawn poh Juda-mi a mimal-a Mus-
chhuak a. lim temple
He Moria beitu hi a
tlâng pawng khât tawkin
sâng lai hian an awm
ft.60-a sei, zeuh zeuh
ft.40-a zau ţhin. UNO
lai a awh a ni. pawhin a
Thil mak tak thli-thlai ru
mai chu, an- rêng bawk.
mahni ram- Ţhenkhat
chhungah sawi dânah
ngei, Pathi- phei chuan,
anin hmun Temple sak
leh ram a pek-ah ngei, an Temple lo dân tur ruahmanna engkim an peih
sak tawhna hmun hlui ngei ni bawkah, vek tawh a. Temple sakna tur hman-
Ringlo miin an Sakhaw Temple an sa rua pawh an chhêk ngah vek tawh.
a, langsâr taka a dingluah mai nitin Sa ţan ta sela, thla 1 chhung lêkin an
zan tin-a hmuh reng mai chu… Juda- sa zo vek thei ang, an ti nghe nghe!
ho tân a harsa ngawt ang le!! “Mittui Mahse, Juda Puithiam (Orthodox Jew-
parawl ţeuhvin an thlir ţhin” an tih hi a ish Rabbi)-te chuan, “Messiah lo kal
dik ngeiin a rinawm. phawt sela, Temple khi thenfai phawt
Engah nge Israel-te khuan, a ngai bawk si a, ala hun lo ve” an ti
Muslim Mosque khu bei a, an lâk mai tlat zel rih a ni, an ti!!!
NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015 31
2. TLÂNGKAWMNA na-ah nihna sâng leh ţha chelh-in, tal-
Israel fate khân Jeriko khaw ropui ent ţha tak tak neiin, sum leh pai-ah
leh nghet, kulh ţha takin a hual vêl harsa lovin, hriselna lam thu-ah pawh
vek kha, Pathian thupek awihna leh harsatna nei lo mah ila, Thlarau kei-
Pathian tâna inserh-thianghlimna leh mahni-a a chen siloh chuan, mite tân
Berampa ki ham leh mihring aw-rawl rimtui kan ni tak tak thei ngai lovang.
hmangin an au chim tawp mai a!!! Biak In ţha leh changkâng ber ber,
Amaherawhchu, Ai khaw tê-tak-tê hmanraw changkâng leh ţha zawng
chu, ngam tak leh hneh ngei in-ringin zawng pawh nei kim vek mah ila,
an han bei rawk a. An rinloh deuh- nun thianghlimna tak tak nei si lova,
vin, an ngam ta rêng rêng lo mai!!! A tinungtu Thlarau Thianghlim chu min
chhan ber chu, Pathianin “hluihlawn Hruaitu a nih si loh chuan, Thlarau
thil (thil thianghlim lo) in la tur a ni nun tuihâl leh chau-te tân Malsawmna
lo” a tih kha zawm duh lovin, Akana’n kan ni ngai lovang. Pathian tân pawh
hluihlawn thil (Pathian duh loh, thil awmze nei lova dâr ri mai mai ang lêk
thianghlim lo) a lo lâk vang a ni (Josh. kan ni palh ang tih a hlauhawm hle a
6 & 7). ni (1Kor. 13).
Israel-ten Pathian Nung an bi- Chuvangin, Temple, Biak In
akna tur atâna pawimawh em em, an Thianghlim, Pathian In, Keimahni
Temple pawh sa thei lova, Temple ngei hi enkawl uluk ila, vawng thiang-
pawh nei lova an awm khuan entir hlim ila, Lalpa ropuina tur chauhvin i
pawimawh tak a nei a ni. Ringtu nun- hmang ang u (Joh. 2:19-21, Tirh. 7:46-
ah hei hi Zirchhuah a pawimawhin a ţul 50, 1Kor. 3:16-17, Eph. 2:21).
khawp mai. Rawngbawltu leh Ringtu (source:- Dr. John Hlychho, Bible
inti-ten rawng hi bawl nasa viau ţhin Chronology, 2010, pp. 25-26)
mahila, theihtawp chhuah ve ţhin ma-
hila, keimahni lamah hluihlawn thil,
Pathian huat-zawng kalsan kim loh,
paih phal loh, thlâh phal loh kan neih ## Hotu dik tak chuan a hote dik
chhung chuan, Pathianin min hmang lohna mawh zawng zawng a phur
tak tak thei ngai lovang. Keimahni-ah, ngam a ni.
kan Chhungkua-ah, Kohhran-ah, kan
Hnathawhna-ah, kan Rawngbawlna- ## Hringnuna hlawhchham tam tak
ah a Ţha zawng aiin a Chhe zawngin te hian an thiltih an bansan dawn
kan bûk a rit zawk zel ang. khan hlawhtlinna chu an ban phak
lekah a awm tawh tih an hriat loh
Kohhran-ah leh Rawngbawl- vang a ni fo
32 NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015
K eini thuthlung thar fate zingah hian Ephesi khaw chanchin hre lo
pawh kan awm ka ring lo. Resettlement tluk zetin kan hre lar khawp
mai, mithiamte leh mi ropui tak tak ten ziak leh sermon tein an ti nasa tawh a,
tlema zawng han thai ve ka duhna chhan chu, he Ephesi khaw chanchin ngun
taka ka ngaihtuah ve hian, entawn tur leh entawn loh tur tamtak awmin ka hriat
ve vang a ni.
He khua hi Mediterranean tui- mithiamten an sawi a. Paula’n Ephe-
finriat hmar lam Phrugia ram a awm si a tlawh hma hian Korinh khuaah
a ni a. Rom sorkarin a awp, Asia Mi- rawngbawlin a awm tih kan hmu.
nor-a khaw pawimawh ber a ni thin. A Paula leh Akuila te nupa rawngbawlna
vanglai hun chuan mihring nuaih thum avang hian Ephesi khuaah kohran tha
chuang zet an awm thin a. Theatre lian tak, a chhehvel rama kohrante pawhin
pui mai, mi sing nga len theihna an sa nu leh pa anga an en chu a ding a.
a, khawpui chhunga kawng te chu feet Diani betute tam takin temple lem
70 zeta zaute a ni hlawm. te paihin Kristian ah an inpe ta a. A
zin vawithumnaah Paula hian Ephesi
Tirkoh Paula’n a zin vawihni- khua hi tlawh lehin, kum thum aia rei
hna ah he Ephesi khua hi a tlawh tih a cham a (TT. 19:20, 20:31). Paula te
Bible-ah kan hmu a (Tirhkohte Thiltih thusawi avangin Diana Temple lem si-
18:19-20). Ni reilo te chauh chamin, a ama sumdawngtu Demetria chuan ami
mi hruai te pahnih Priskili leh Akuila chhawrte fuihpawrhin, an sumdawnna
te nupa a hnutchhiaha, a kalsan lehng- a tawp dawn bakah an pathiannu Diani
hal a nih kha. Ephesi hi sakhaw hmun pawh engmah lovah chantir a ni dawn
pawimawh tak mai a ni a, helai biala tiin a zirtir a. “Ephesi khuaa Diani hi
an sakhaw biak ber chu an pathiannu ropui tak a ni”, tiin an au va, a khuain
Diani, milem pathian a ni. He an path- an buai zo ta a.
ian nu Diani hming hian temple ropui
tak mai an sa a, he temple hi khawvela Makedonia ram atanga Paula
thilmak pasarih (Seven wonders of the zuitu Gaia leh Aristarka te chu an man
world) zingah a tel phak hial a ni. He a, ennawm inah an hnuk lut a. Paula
temple lem hi tangkaruain an chhun- erawh chu ram hruaitu liante zing ami
ga Diani betute chuan an lei ruih ruih hmelhriat a neih a vangin a him hram
thin. He tih hun lai hian Ephesi khuaah a. Ephesi khua chu chuahsanin Paula
Judate thahhnem fe an awm tawh niin chuan Makedonia ram leh Akaia ram
NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015 33
te a fang kual leh a. Jerusalem pana he khwpui chanchin leh Diani Temple
a hawn kawngah Ephesi chhimlam chanchinte chiang taka hriat theih a
mel 7 leka hla lawngchawlhna, Mi- lo ni ta a ni. Khawthlang lam atanga
leti khuaah reilote a cham a, heta tang bungrua rawn phurtute chuan Ephesi
hian Ephesi kohhran upate kovin, an lawngchawlhna hmunah an bungruate
hnenah thuchah ropui tak a sawi a, an chhekkhawm a. Hei hi khawchhak
“Pathian kohhranho, ama thisena a lama sumdawngtuten sanghawng-
leite chu chawm turin nangmahni leh sei leh sabengtung tein an lo phur a.
in hote zawng zawng chungah chuan Khawchhak lam sumdawngtute bun-
fimkhur rawh u, Thlarau Thianghlimin graw rawn phurh chu khawthlang lam
an chunga hotuah a siam che u hi.” ti sumdawngtuten lawngin an lo phurch-
a an mawhphurhna a hrilh hnuin, “ka huak ve thung thin a ni. Hetia chhak
kal hnuin chinghne kawlhte in zingah leh thlang bungrua inbanlekna hmun a
an lo lut ang a, pawlho chu an zuah nih avang hian Ephesi khuaah mi chi
lo vang..” (TT. 20:28,29), tiin harsatna tinreng mai an awm khawm a. Hausa
an tawh turte a hrilh lawk bawk a ni. pui pui leh fing pui pui awmkhawmna
a nih avangin Kohhrana rawngbawltu
Ephesi khua hi BC 365-ah nih pawh a hautak hle a niang, Ephesi
a kang vek a, Diani temple pawh a kohhran enkawl tura Paula’n a dah,
kang chhe vek a. Temple hi sak that Pastor naupang tak Timothea chuan
leh a ni a, mahse Goths hovin an tich- ‘Transfer’ a dil niawm tak a ni. Mahse
he leh vek a. BC 133 hmalamah ch- Paula chhanna chu, “Makedonia rama
uan Croesus te, Persian te leh Goths ka kal dawn laia Ephesi khuaa awm
hnamten Ephesi khua hi an awp thin a. reng tura ka ngen ang che khan, tunah
BC 133 ah Rom sorkarin a awp tan a, pawh ka la ngen fo che a ni”, tih hi a
Pergamum ramah a behtir a, Paula’n ni.
Ephesi khuaa rawng a bawl hun AD
50-60 ah hi chuan Ephesi hi Rom sork- Sawi tawh angin sumdawnna
ar hmun pawimawh tak a nih bakah hmunpui a ni a, bungrua an thawn
lawng chawlhna hmun, khawchhak turah chinchhiahna ‘seal’ an chhu
leh khawthlang lam sumdawngtute thin a, he tawngkam hi Ephesi khuaa
intawhkhawmna hmun pawimawh mite chuan Refugee tluk zetin an hre
tak a ni. Rom Emperor te pawhin an- bel ngei ang! Hei vang hian Kohhra-
mahni limte siamin nasa takin khaw- na ringtute chu, “Thlarau Thianghlim
pui hi an chei thin. AD 1870 khan tiam chuan chhinchhiahin in awm
thil hlui laichhuaktu, S.T. Wood-a’n kha.” (Ephesi 1:13) tiin an hriat thiam
nasa taka a beih hnuah Ephesi khaw ngei turin a hrilh a ni. Han duham hlek
hlui hi a laichhuak a. Heta tang hian ila, he kohhrana ringtute hian Thlarau
34 NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015
Thianghlim a awm leh awm loh pawh uan Ephesi kohhran chu kohhran chak
an hre nghal mai bik lova, rawngbawl- leh thil tithei tak, thawkrim em em,
tu hmasa Appollova khan thahnem chhel bawksi, misualte hnawl ngam
ngai takin rawng lo bawl ve mahse, a kohhran an lo ni reng a. Tunlai ang
rawngbawlna a famkim lo kan ti thei chu nise, “kan kohhran chuan Pathian
ang chu. Pathian kawng thu fel leh- zarah kumtin target kan khum ziah a,
zualin Priskili te nupa in an hrilh fiah Missionary pawh kan chawm nual a,
tak kha (TT. 18:26). Fellowship organizations- nuho pawl,
thalai pawl, naupang pawlte pawh kan
Ka sawi duh tak zawk chu tha thawkhat khawp mai” kan ti ang.
Tirhkoh Paula te rawngbawlna avanga Mahse heti chung hian Thlarau Thi-
khati khawpa khaw ropui, a khawpu- anghlim chuan, “demna che ka nei a
ma buaina chhuak khawp a an awm ni, i hmangaihna hmasa ber kha i ban
laiin Thlarau Thianghlim dawng te tak avangin”, (Thupuan 2:4) a ti tlat
chu patling hlir 12 chauh an piangthar mai. “Chuti chuan i tluksan tak chu
a nih kha. Hei hi Ephesi kohhran bul hre reng la, simin a tira i thiltih te kha
lo intan dan chu a ni a. Thlarau Thi- ti leh rawh. Chutilo chuan i hnenah
anghlim awmpuina dawngin kohhran ka lo kal ang a, i sim loh zawngin i
chu tha takin an kal chho zel a, a chhe- khawnvar dahna kha a hmun ata ka
hvel kohhran tam tak tan entawntlak sawn ang”, tiin Thlarau Thianghlimin
khawp leh, nu leh pa ang hiala midan- a vau zui ta a ni. An thatna laiah fak
gte tanpuitu an lo ni ta a ni. Chuvang hlawh hle thin mahse, a pawimawh
chuan kohhranah hian thlarau thiang- ber Thlarau Thianghlim an hlamchhi-
hlim in hmun a chan reng loh chuan ah ta a ni. Kohhran hian Thlarau Thi-
kohhran kan hlim thei lova, kohhran anghlim thu hi kan hre thiam lo ang a,
kan hlim loh na na na chuan thil tam kan tivuivai palh ang tih a hlauhawm
takah thatchhiatna a lo awm a, kohhran khawp mai, i fimkhur ang u.
a nguai thin. Lalpa rawngbawlna ah
hian mimal chauh an pawimawh lova, Ephesi kohhran pawh hian
thawhhona tha te, inlungrualtlanna te Thlarau Thianghlim thu hi an zawm
a awm loh chuan Thlarau Thianghlim loh avangin vawiinah chuan khawiah
dawn a har thin a ni. nge a awm tih pawh hriat lohvin a pil-
bo ta a ni. Keini Zohnahthlak tlangmi
Paula’n Ephesi kohhran upate te pawh hi he Delhi khawpuiah hian
hnena a lo sawi lawk ang ngeiin kum 50 kohhran leh community service hrang
pawh a ral hmain, ‘Chinghne kawlhte’ hrangah te kan awm ve dih diah a, kan
chu kohhranah an lo lut a, kohhran an kohhran or kan lawina hmun theuh
ei chhe ta a ni. Pawnlam landanah ch- hian eng chen nge kan daih ve ang le?
NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015 35
(VARANASI MISSION CHAR- thlamuannain a lo khat ta. Thlamuanna
ITABLE TRUST : February 2015 Field chanchin tha an dawng a ni.”
News) (Phek 23-na chhunzawmna) 7. Dulharchand (Semra): “Kan veng
“Kan bial chhung Sandaha ch- a ringlo 1, Aditya chu vawi lehkhatah a
hungah House Church (In a inkhawmna) tap chhuak thut a. Thaw tha thei lovin a
thar kan neihna In neitu pa Prema chu tak- hnang bawk a. Rang takin Pathian hnenah
sa che thei loin natna khirh tak neiin a mu kan tawngtai ta a. Lalpan a tidam ta.”
reng mai a. Pathian thute kan hrilh hnuin “Nu 1 Madhuri chu ramhuaiin a tibuai
Pathian hnenah tawngtaina kan neih pui ta nasa em em bawk a. Lal Isuan thlarau sual
a, tawngtaina chhang thin Pathian chuan a hneh zia te hrilhin Lalpan a chhanch-
min lo ngaithla reng a, a rawn tidam ta huak ta. Kan Lalpa hi Setana hnathawh
mai a ni. Kan lawm tlang hle mai.” tiboral tura lo kal a ni reng a ni.”
“Kan veng nu Kirani chu ram- 8. Rawngbawlna pangaite: -
huaiin luhkhungin nasa takin a tibuai thin a) February thla tantir hian puanthui
a, Pathian hnenah kan tawngtai a. Lal Isua chunga Pathian thu sawina chu kan lo tan
hmingin kan hnawtchhuak a, Lalpan a leh thei ta a, kan tan hma hian zirtirtute
tidam ta viah mai. An chhungkua a Lalpa chu Chanchin Tha Johana ziak an hrilh
Isua Krista an rin theihnan i tawngtai sak dan tur kan train vek a. Zirlai mi 28 kan
zel ang u.” la a, heng mite hi hmun 4 – Tawngtai In-
4. Vijay (Jamua): “Kan khua-a Ra- pui Mahespur te, Sarainandan vengahte,
mesha chu rilru kimlo a ni a, a nu leh a pa Paharia vengah te leh Katesar Mission
ten an buaipui hle thin a, inkhawmnaahte compound-ah te kan zirtir a ni. Nitin kan
an rawn hruai thin. Kan lo tawngtai sak tawngtainaah i tawngtai sak zel hlawm
thin a, zawi zawi a dam tial tialin tunah ang u.
chuan a lo dam pumhlum ta. Lalpa chu b) Child Evangelism: Naupang hne-
fakin awm rawh se.” na Pathian thu hrilhna pawh thlasik khaw
5. Yogendra (Parora): “Kan khua vawt a zo a, February thla tir atang kan lo
a ringlo mi 1, Anil Kumar, B.Com 2nd tan leh ta a. Isuan naupangte a hmangaih
year zirlai chu an chhungin milem biain tih hre rengin hmun 4 ah rawng kan bawl
an Inahte an tar nasa hle thin a. Chung mek a. Semra-ah te, Paharia-ah te, Kate-
milemte chu Pathian tak an nih loh zia leh sar-ah te leh tawngtai Inpui Varanasi-ah
Isua Krista chanchinthate kan hrilh thin a. te an ni a. Christian drama lamte tleirawl
Tichuan Isua a lo pawm ve a, Baptisma hovin an zir tha hle bawk. An zing atangin
pawh a lo chang ve ta a ni.” baptisma chang an tam tawh hle, i tawng-
6. Brijesh Kumar: “Kan bial Bhi- tai sak zel ang u.
tari khuaah ring lo mi tam tak zinga ch- c) Mual Inkhawm: February thla ch-
hungkaw 1 chu ramhuaiin a tibuai nasa hung hian mual Inkhawmna Hardasipur
thin hle a, tawngtai tura min rawn kovin kuaah vawi 1 tha takin kan nei a, mi pawh
kan tawngtai ta a. An In chhunga thlarau an lo kal hnem hle a. ngaithlatute zing
sual ho Isua hminga hnawtchhuakin tuite atangin a hnuah baptisma chang pawh an
kan theh kual a. Tunah chuan an In chu awm bawk.
36 NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015
d) Gospel Camping: February thla inkhawmna mumal tha nei lote hi tihng-
chhungin Gospel Camping vawi 1 tawng- heh an tul zel bawk a ni. Tichuan kumin
tai Inpuiah kan nei a, Patling leh tlangval chhung hian ringtharte In behchhan a
27 an lo kal a, chung zinga mi 17 chuan inkhawmna In zar sak tur hmun 4 ah kan
Isua ringin lawm em emin baptisma an dil mek a, kan siam sak tawhte atang a han
chang nghal bawk a ni. I tawngtai sak ng- chhutin 1 siam nan a bang leirawhchan
hal zel ang u. karkhat leh a lai ban leh za, thir angle
e) Inkhawmna Shed thar: Dholaipur hmangin 1 sakna hi Rs. 55,000 – 60,000/-
vengah chuan ringthar ten inkhawmna a ni ber. Lalpa hnenah i dil zel ang u.
tur hmun an nei lo a. Kan tirhkoh Dilip Tin, hmun hla zawka kalna tur Scooty 4
Kumara te in zar zawmin sak sak an ni a. hi station 4 atan kan mamawh hle bawk
A pawisa hi Pi Ruati, Laipuitlang in Rs. a. 1 man hi Varanasi-ah a tlawm chi Rs.
40,000/- a rawn pek atang a sak a ni. 53,000/-, a to chi Rs. 59,000/- te an ni ber.
f) Ina inkhawmna- House Church Ni sa leh khawlum ram a rawngbawl tak
pawh February thla chhung hian hmun 4 tak nan hian cycle a kal theih bak 2 wheel-
ah neih thar a ni a, kan lawm hle mai. er hi tirhkohten an rawngbawlna atan an
g) Inpui In sak mek: Tawngtai Inpui mamawh hle.
chung chu room 1 zawm leh a ni a. Lalpan
chhunzawm turin min duhna atangin sak 11. I ram lo thleng rawh se: Kumin
chhun zawm a ni. Hmanna tur a la indai- khawmpui a kan thupui tur, “I ram lo
hlo hle zel. thleng rawh se” tihah hian Pathian ram
thlenna tura hmanraw pawimawh berte
9. Ringthar: February thla chhung chu ringtute hi kan ni a. Hindu khawpui
hian tun hma zawnga kan record, thla 1 Varanasi leh a chhehvel atan Network
chhung a ringthar 40 chu kan khum a, tinte hian mawhphurhna kan nei theuh a
ringthar baptisma chang tha tak tak Lapan ni. Pathian ram a thleng tawh a, a thleng
42 min pe a ni. A va ropui em! I tawngtai- mek bawk a, nasa zawkin a la thleng zel
na Lalpan a chhang a ni tih lo hre zel ang dawn a, chumi atan a hmanruaah chuan
che. Lal Isua rin avang a mittui tla zung Varanasi Mission Prayer Networkte hi
zung chunga baptisma chang leh tawng- Lalpan min thlang miau si a nih hi. Theih
tai laite tluka hmuhnawm hi khawvelah tawp kan chhuah hma hian midangte
hian awmin kan hre lo. Van mi te pawh an Lalpan a hmang mai ang tih a va hlau-
lawm thin si a. Lalpa ropui ber zel se. hawm em! Kan rawngbawl tlan mekna
hi Thlarau Thianghlimin min awmpui a,
10. Kumin chhung a hmanraw lam a hmasawnna malsawmna kan dawng mek
Lalpa dil tur – Kan rawngbawlnaah Lal- zel a ni. Setana hnathawh mek tiboral zel
pan mal min sawm zel a, ringtharte an lo tura lo kal kan Lalpa Isua hi kan hmah-
pung zel bawk a, tun a kan thawh mekna ruaitu a ni si a.
piah lam a mi ten min au zel bawk nen,
a thawh dan lama mamawhte a pung ve
lo thei lo a. Tin, kan Kristian neihsate