Anda di halaman 1dari 38

NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015 01

A CHHUNGA THU AWMTE

Editorial .......................................................................................................... - 2

Keimahni ......................................................................................................... - 3

Khawvel Tukverh ...................................................................................... - 6

Islam Sakhua bihchianna (Part II)


- Dr. Ramdinthara Sailo ................ - 15

Varanasi Report
- Rev. S. Lalkhuma ........................ - 23

Ringtute rinna leh tuarna


- Pastor F. Lalhmangaihzuala - 24

March thlaa piangte ............................................................................. - 26

Jerusalem Temple 3-te sak dan


- John Hlychho ............................... - 27

Ephesi khaw chanchin


- TP-a
. ................................................. - 32

NUNNA TUIKHUR EDITORIAL BOARD : 2015

EDITOR : C. Lalchharliana
JOINT EDITOR : Alex Ch. Zanghakliana
NEWS EDITOR : Jerome Lalhruaitluanga
Gin Lalthianghlima
GRAPHIC DESIGNER : Lalremruata

NUNNA TUIKHUR CHHIAR NUAM VEK ULE!!


02 NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015
from the EDITOR’S desk

C hin National Day vawi 67-na chu 20th February, 2015 khan Possangi-
pur Hall ah harsatna lian tham lutuk awm lovin hman zawh a lo ni leh
ta a, a lawmawm hle.
Chutih rual chuan kan vei zui em em thin loh ni a lang, ngun taka ngaih-
tuah erawh chuan thil zahthlak leh a hnam pum ang pawha mualphona nasa tak ni
si, vaiho en vut vut khawpa ‘zurui insual buai’ an awm leh tlat thin chungchang hi
i ngaihtuah ho teh ang u. Ka hmuh leh ka hriat ve phak chinah hman ata tawh tun
thleng mai hian, Chin hminga thil tihkhawmna leh Sport-na ah te pawh, hetianga rui
chunga buaina siam ching ten hmun zalen an chang thin mai pawh ni lovin, chu ch-
uan zual lam a pan hma a thluak nem zawk ten hmet dai thuai tura beisei an nih laiin,
a upa leh hruaitute zawk zawk pawh a chi/hnam bil zawnga rilru pu a, buaina ah an
zuang lut zawk tlat thin hi a ni fuh lo em em mai chu! A tira tlangval zurui insual buai
satliah kha, a tawp lamah chuan a hnam/chi bil zawnga intihbuaina ah bawk a lut leh
fo thin.
Unau duh takte u, lungrualna leh inpumkhatna pawimawh zia te hi kan hr-
ethiam phak ve em le? Inpumkhat duhna hi Thlarau Thianghlim hnathawh a ni a,
tihdarh duhna rilru erawh chu Setana hnathawh a ni thin. Chu inpumkhatna chu
inngaihtlawmna rilru atang lo chuan neih a har hle. Kan Bible chuan, “Khawii ram
pawh mahni indo apiang an boral thin; khawii khua pawh, chhung khat pawh, mahni
indo apiang an ding khawchhuak lo vang.” (Mat. 12:25) a ti hmiah mai a sin! Mahni
leh mahni kan indo chhung hi chuan a hnam anga dinchhuah hi chu i beisei ve lo ang
u.
Tin, a thu hrimin hetiang nikhua a rui chunga buaina siam hi eng ang chiahin
nge kan hmuh reng reng le? Inlak pa-na leh intihchangkanna ah te kan lo ngai hlawm
em? A nihna diktak ka’n sawi ange aw.. Zirna (Education) tha dawng pha lo leh Path-
ian thu in a chhum hmin loh hnam hnuaihnung zia, khawpui changkang nun man pha
velo khawpa nun hniam leh hmuhsitawm tihna mai a ni e. Chutiang mi hnuaihnung
zia leh mawlna thlarau chuan engtikah tak keini ho hi min kiansan ve tak ang maw?
Kan duh danin a chi bil te tein Community leh Kohhran/Fellowship te kan
din hrang fir fer a, chutiang a ni ta sa sa chu kan Kohhran/Fellowship member zingah
buaina siam ching thinte tawngtaipui leh an thinlung ram thim sut-en sak chu kan
rawngbawlna pakhatah ngai hlawm ila. Kan Community chhunga mi awm tha duhlo
te zilh fin nachang te hi hre ta law law ila. Tichuan, a chi binga kan ding hrang pawh
chuan rah tha leh duhawm tak a chhuah zawkin a rinawm.
Ringlo mi te karah Kristian ka ni chu kan inti ve si amaw? Sunday zingah
inkhawm kal hma hmaa tan leh induang nalh ve zuih ringawt hi a ni lo. Kristianna
tihmelhema, Lal Isua hmel tibaltu lek kan ni zawk palh ange. Kan nunah Krista
Chanchin Tha lanchhuahtirtu nih i tum zawk mawlh tawh teh ang u khai.
NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015 03

KEIMAHNI
***GOOD FRIDAY & EASTER a ni a, chhangban min buatsaih sak tur
SUNDAY PROGRAMME : hian Women Dept. te chu ruat an ni.
Dt. 3/4/2015 (Good Friday Easter Sunday tlaiah hian buh
Chhun Inkhawm) leh sa ruai theh mup mup tura ruah-
Hun Hmangtu : Synod Delhi Mission man a ni thung a, ruaithehna hmun
Field Pastor atan hian Tv. Malsawmdawnga te in-
--Lalpa zanriah sacrament chanho tur chung zawl chu ruahman a ni.
a ni ang.
FATU : Tlawmngaia fatu hna
Dt. 3/4/2015 (Good Friday min thawhsak turin heng mite hi ruat
Zan Inkhawm) an ni :
Chairman : Rocky Chunga 1. Pu Lalhriatchhunga (Leader)
Sermon : Upa Hrangauchhunga 2. Pu Lalnunmawia (Asst. Leader)
3. Tv. Vanbiaklala
Dt. 4/4/2015 (Inrinni Zan 4. Tv. Lalengzauva
Inkhawm) 5. Tv. Lalrampara
Chairman : C. Lalchharliana 6. Tv. H. Lalhleisum (Sumte)
Sermon : Upa LR. Vunga 7. Tv. PC. Lalhriatpuia
8. Tv. Rohlupuia
Dt. 5/4/2015 (Easter Sunday 9. Tv. Lalnunpuia
Chhun Inkhawm) 10. Tv. T.C. Rodingliana
Chairman : Upa LR. Vunga
Sermon : Pastor F. Lalhmangaihzuala *** ZAIPAWL : Kumin 2015 ch-
hunga kan Fellowship Zaipawl hruaitu
Dt. 5/4/2015 (Easter Sunday turte chu hetiang hian ruat an ni-
Zan Inkhawm) Conductor : JL. Liana
Chairman : Alex Ch. Zanghakliana Asst. Conductors: B. Lalngaihzuala
Sermon : F. Lalremruata : Lalfakawma

Heng ni pawimawh pahnih ah *** SOLFA ZIR : Dt. 16th March,


hian Zaipawl nung tak nei turin Fel- 2015 (Monday) zan dar 7:30 atang
lowship Zaipawl chu beisei a ni. hian Biak Inah Solfa zir tan leh tawh
tur a ni a, kar khat chhung zir tura
Good Friday ah hian Mizo ruahman chhin phawt niin, a tul dan
chhangban leh thingpui ruai theh tum a zira pawhsei tur a ni ang. Solfa min
04 NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015
zirtir tur hian Tv. B. Lalngaihzuala tawk thei reng kan nih angin, UNHCR
chu ruat a ni. a in register te kan nih ve lem loh phei
chuan Delhi Mizo Welfare Associa-
*** SOUND CONTROL TRAIN- tion (DMWA) ah emaw, Delhi Mizo
ING : March thla chhung Inrinni rem- Zirlai Pawl (DMZP) lamah emaw te
chang hmasa berah, Mizoram House hian membership fee pein i inziak lut
lam atanga mithiam tak ruaiin sound hram hram ang u. Mizo kan nihna an-
enkawl leh control dan zirna hun buat- gin kan awmna hmun apianga Mizo
saih tur a ni dawn a. Member a duh Society belh tlat hi kan tih tur a nih
apiangte tan zir theih a ni ang, thalai te bakah, kan himna tur pawh a ni e.
phei chu a tam thei ang ber he hunah
hian tel kan tum dawn nia. *** UN CARD RENEW : Kum 2015
Tin, thla thar lam atang kh- hian Refugee Card (UN Card) a thi
ian Fellowship Music Committee in dawn tlangpui a, mitinten kan UN
zir tura a thlanchhuahte tan Keyboard Card expire hun kan enchian a tha
zirna buatsaih a ni leh bawk dawn a ni. hle mai. FRRO Card neih phei chuan
fimkhur lehzual a ngai tak meuh a ni.
*** THAWHLAWM CHHIARTU : I UN Card a thi dawn anih chuan, a
Sunday Inkhawm thawhlawm leh thil- thih hma thla 2/1 velah SLIC Office ah
pek dangte chhiar fel chungchangah card renew turin appointment i la vat
Upaten chhiar tawh lovin, a chhiar tur dawn nia. Mahni kal kher ngai lovin
duty inruat thin ni tawh rawh se ti a a hnuaia office number ah hian phone
rel a nih angin March thla chhung atan mai tur a ni-
Rocky Chunga leh TBC Lamthang- 011 6525 3867 leh 011 2437 4501
puii te chu ruat an ni. Appointment i lak hnuah inter-
view ni leh interview-na hmun turah
*** HNATLANG : March 5, 2015 chhungkua kim taka kal tur a ni a.
khan kohhran hnatlang neih a ni a, FRRO card nei tan theihnghilh lova
Biak In bungraw dahna siamthat a nih ken ngei ngei tur a ni. Tin, Delhi a nau
bakah, Keyboard leh sound enkawl- piang kan nei a nih chuan Birth Certif-
tu thutna te hunrem a ni. Hnatlanga icate ken tel bawk tur a ni. Interview-
thawkchhuak zawng zawngte chun- na hmun hi SLIC office, South Delhi
gah Fellowship hmingin lawmthu kan ah a ni a, address kimchang chu hei le-
sawi tak meuh meuh a ni.
SLIC/HRLN Office
*** PAWIMAWH : Delhi ah hian 576, Masjid Road, Jangpura,
chhan chi hrang hrang vangin kan New Delhi-110014
awm hlawm a, tute pawh hi chhiat that (Near D.A.V. School)
NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015 05
*** THALAI HNATLANG : Ni hnai tak a awm bawk ang.
12 leh 13/3/‘15 khan Thalaite chuan
Bawngsa rep leh zawrh hnatlang an *** WOMEN DEPT. BUHFAI
nei a, members thawk chhuak erawh THAM : Ni 28/2/‘15 khan buhfai
an thahnem lo hle niin thu kan dawng. tham hralh chhuah a khawn khawm a
Thalai members hming ziak 85 ni a, Kg 85 lai niin, Kg ah Rs. 20/- zel
meuh zingah mi 6 vel chauh an thawk a hralh chhuah a ni.
chhuak a, members ten tan la thar leh Buhfai tham hi thla tawp api-
tur in hruaitu ten min sawm tak meuh anga hralh chhuah tur a ni ang.
meuh a ni.
Tlawmngaia an thil zawrh *** WOMEN DEPT. IN TAWNG-
te lo lei sak a, an repna hmun hma a TAI TLAIVARNA NEI : Women
thlawn liau liau a hman tirtu Tv. Mal- Dept. te chuan ni 5/3/‘15 (Ninga Zan)
sawmdawnga te chhungkaw chungah khan Tawngtai tlaivarna neiin mi 36
hruaitute chuan lawmthu an sawi tak lai mai an kal a, thupui hrang hrang
meuh meuh bawk a ni. hmangin tawngtaina neiin members
kal ten an hlawk pui tlang hle a ni.
*** THALAI FELLOWSHIP : Ni
22/3/‘15 (Pathianni) inkhawm ban *** A THLAWNIN BIBLE SEM A
hian Thalaite’n fellowship neih tur a NI DAWN : A duh leh mamawh tan
ni a, hetiang hian programme duan Gideon atangin Thuthlung Thar bu te
lawk a ni. chi dawn a ni a, mamawh kan awm
chuan hruaitute bulah ngaihven tur a
Hruaitu : Tv. C. Vanalalhriata & Nl. ni ang.
Lalmuanpuii He Bible sem tur hi Rev. Dr.
Thuchah : Pro Pastor F. Lalhmangai- Esther Chemi’n min chah chhuah sak
hzuala a ni a, a chungah pawh kan lawm hle a
Tantu : Tv. Freddie Zohmangaiha ni.
Thilpek Khawntu : Nl. Lalmuanpuii
Thilpek Hlantu : Tv. JL Liana THU CHUANG LIAM
Solo : Pu Lalfakawma, Lalsiamkimi,
THALAI PRESIDENT KUT
Joseph Rothanmawia, Jesicca Laltha-
RUAK IN LO HAW : Thalai Pres-
zuali leh Lalremruata (Valtea)
ident Tv. Alex Ch. Zanghakliana
Recitation : Nl. Lamthangpuii
ranngo zawnga a han haw chu kut
Action Song : Women Dept.
ruak bawk in alo let leh niin thu kan
Male Voice : Kohhranpui E.C.
dawng a, a vawi 3-naah chuan a
Group members inchhiarna
hlawhtlin tawh ngei kan beisei.
neih tur a ni ang a, Refreshment tui
06 NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015

KHAWVEL TUKVERH
ISIS FIGHTER CHRIS- a hmu tih pawh a sawi a, Pathian (a
TIAN AH INLET ni sawi dan chuan Allah) chuan van
Tunlai chanchin thar hmun kawngkhar (Gates of Jannah, or Gates
luah tamtu, Christian sawisakna kal of Heaven) a hawnsak duhlo a, leia a
zel ah, Pathian ropuina a lang. Picture chetnaah a hlawhchham tih lo hrilhin,
a kan hmuh hi Islamic State Jihadist lei a nun lehna chance an pe a, chu chu
a ni a, Syria a ISIS leh Syrian Army a thlan chuan a sualte sima inchhir nan
forces inbeihnaah na taka kah niin a chance a nei tih lam hawite leh thil
thi anga ngaih a ni a, Saint Dominican tamtak tarlangin an lo hrilh niin a sawi
Catholic Presbytery, Ayyash mem- a ni. A lo damchhuak leh ta a Christian
ber ten inbeih hnu darkar liamah an ah a inpe ta a, biak tur diktak zawk chu
la a, heng Christian te hian Christian a zui ta tih a ni.
phuma phum ngei pawh tumin vui tu-
rin thi anga let reng chu an la a, Km LIBERIA-AH SCHOOL
26 zet a thui an kalpui hnuah mak tak HAWN A NI LEH TA
maiin thi a an ngaih ngheh tlat a chu a Ebola hri leng vanga Liberia
lo nung leh ta tlat mai! Theihtawpin an rama thla sarih zet school khar a nih
enkawl zui a, a hriatnate a lo ziaawm hnuah hawn ṭan a ni leh ta. Nikum
hnuah mak tak maiin Christian ah a in- April thla laihawl aṭanga Ebola hri
let ta a ni. leng vang hian Africa khawthlang la-
mah mi 9,000 chuang an thi tawh a
ni. School zirtirtute chu hri leng laka
inven dan tur zirtirna pek vek an nih
bakah, school hrang hrangah sahbawn
leh insilfaina hmanruate pawh pek vek
an ni. (Vanglaini)

WORLD RESOURCES IN-


STITUTE (WRI)
Amah hi kum 32 mi niin sawi World Resources Institute
a ni a. A sawi dan chuan, khatia thi (WRI)-in tun atanga kum 15-ah chuan
chhawnga a leh lai khan a thlarau chu khawvel pumah tui lian avanga har-
vanah kalin vanram eng mawi turu lu- satna, a let thumin a tam tawh dawn
tuk te pawh a hmu tih sawiin, hrem- niin an sawi a, tun ang zela sik leh sa
na hmun ramhuai sual awmna pawh a danglam a, mihring an pun zel chuan
NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015 07
kum 2030-ah chuan tui lian hi a nasa CHINA-IN WWII CHAM-
hle tawh dawn niin an sawi. WRI ch- PHAAH PARADE A HUAIHAWT
uan, UK-ah ngawt pawh kum tin, mi DAWN
76,000 velin tui lian an tuar thei dawn China chuan Indopui II tawp
niin a sawi a, khawpui lian bulah ni champha vawi 70-naah military
chhiatna a thleng nasa zual ang a, tui parade buatsaih a tum a, he huna tel
lian hian kum tin, thil chi hrang hrang, tur hian indonaa inhnamhnawih ram
dollar tld.1 hu a tichhe ziah thei dawn hrang hrang hruaitute a sawm.
niin an sawi. Military parade, reception leh
tlai lama intihhlimna hun hman turte
KHAWVELA MIHRING chu President Xi Jinping-a’n a hman-
DAM LAI ZINGA UPA BER pui dawn tih Foreign Ministry thuch-
Japan rama Pi Misao Okawa-i huak chuan a tarlang. Indonaa tel ram
chuan kum 117 a tling ta a, kum 1898 hrang hrangte sawm an nih bakah
March ni 5 khan Osaka-ah a piang a, China hian a chhehvel ram hruaitute
kum 2013-ah khan Guinness World pawh sawm a tum a, mahse a sawm
Records-in khawvela upa berah a turte ram hming erawh a la sawilang
pawm tawh a ni. A dam rei chhan an lo.
zawhna chhangin Okawa-i chuan, a
hriat bik loh thu leh, amah pawhin a
ngaihtuah
ve tho thu
a sawi. Ja-
pan ram hi
khawvela
kum za tling
tamna ber
a ni a, kum
za tling hi Foreign Ministry thuchhuah
58,000 chuang an ni a, an zinga za chuan, “Indopui II tawpna ni hria-
zela 87 chu hmeichhia an ni. Okawa trengna puala hun hman tur hian mi-
hi tun hnaiah a beng a tha ta vak lo tinte hnenah muanna hlut zia a hriat-
a, mahse thil a la ei tha a, insawiselna tir a, hun rapthlak tak hi a thlen nawn
dang pawh a nei lo a ni. Kum 1919 tawh lohna tura theihtawp chhuah
khan pasal, Yukio a nei a, fa pathum tura fuihtu ṭha tak a nih kan beisei,”
an nei a, a pasal hian kum 1931-ah tiin a sawi. Indopui hunlai khan China
khan a thihsan tawh a, a pasal tel lovin mipuite chuan an tuar nasa hle tih a
kum 84 a dam tawh a ni. sawi bawk. (Vanglaini)
08 NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015
KHAWVEL PUMHUAP ni dawn tih Elias Bendodo, President,
ZIRNA IN ŢHA 10 Diputacion Provincial de Malaga ch-
Sap pui lung fing tih takah Ed- uan a sawi ta. Amaherawh chu chet-
ucation-ah chuan khan rual an lo la ni sual palh awmthei lakah helmet khum
lo tih Times Higher Education (THE) vek tur a ni ang tih a ni.
thil zirchianna atangin a lo lang leh ta. Caminito del Rey hi khar ni
Zirna in hlun leh tha Cambridge leh mahse, mi hrat khawkheng nunna thap
Oxford chuan pahnihna leh pathumna a thiltih ching rual (Daredevil tour-
an hauh pha leh a, Harvard University ist) te chuan an zawh ve zauh thin ni
a la chungnung ber zel e! a sawi a ni. A hlauhawm hle chung
1. Harvard University, United States hian a zawh ngam te tana hawn leh
2. University of Cambridge, United tur thawm hi mi tamtakin an ngaihven
Kingdom nghal hle a ni. Tourist 3,000 bawrin
3. University of Oxford, United King- an book der tawh an ti bawk. He foot-
dom
4. Massachusetts Institute of Technol-
ogy, United States
5. Stanford University, United States
6. University of California, Berkeley,
United States
7. Princeton University, United States
8. Yale University, United States
9. California Institute of Technology,
United States
10. Columbia University, United path hi kum 110 vela upa ni a sawi a
States. ni a, 1905 a siam zawh a ni a, King
Alfonso XIII in 1921 khan a hawng a
KHAWVELA FOOTPATH ni. Spain Malaga a thingtlang khua El
HLAUHAWM BER HAWNG LEH Chorro bawra awm a ni. Guadalhorce
DAWN, HELMET KHUM TUR Dam construction worker ten bungrua
Khawvela footpath hlauhawm chawk luh nan an hmang thin.
ber a sawi Caminito del Rey, Spain a
mi khampang a ke a kalna km 3 zet ASIA TROPHY KHEL TUR
a thui, metres 100 vel a sanga awm ARSENAL
ruih mai chu 1999 leh kum 2000 ah te July thlaa Singapore a khelh
khan mi panga zet an thih phah leh tak tur Barclays Asia Trophy ah English
avanga kum 2001 atanga kal khap tak club lian Arsenal bakah Everton leh
chu march 29, 2015 hian hawn leh a Stoke City te kan hmu dawn.
NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015 09
Mipui 55,000 leng Singapore man tur a ni a, an siamna hmanrua hi
khawpuia National Stadium thara khawvela a ṭha ber ber a ni. Carbon,
khelh tur he Trophy inchuh hian Eng- titanium, aerospace aluminium leh sa-
lish team pathumte leh Singapore XI vun ṭha mi hmanga siam a ni.
an innuai dawn a ni. Premier League 801cc a ni a, a engine hi three-
Chief Executive Richard Scudamore cylinder a ni. Gearbox paruk a nei a,
chuan, “A 170bhp a ni hem mai. Hetiang hi ni
vawikhatnan mah se, a rit lem lo a, kg 155 chauh a
Singapore ni. (Vanglaini)
a Barclays
Asia Trophy MYANMAR KHAWPUIAH
kan nghat tur ZIRNA KALPHUNG SIAMTHAT
hi kan lawm NGIAT
hle a, he Myanmar khawpui, Yangon-a
rama cheng- zirna kalphung siam that ngiata pung
te hian foot- khawmte leh police inkara buaina
ball an ngaina hle tih kan hria a ni,” chhuakah mi tam tak an hliam a mi 8
tiin a sawi. man an ni. Yangoon-ah hian zirlaite
Barclays Asia Trophy hi kum chu khawlaiah pungkhawmin, zirna
2003 atang khan khelh tan niin kum- kalphung siam tha turin sawrkar an
khat dana neih thin a ni. Kumin hian phut a, hlawh san phuta nuar, sawrkar
July ni 15 leh 18 ah te knockout sys- hnathawkten an zawm ve avangin,
tem a khelh tur a ni ang. (Zofooty) buaina lian zawk chhuak thei ven nan
police-ten hnawh darh tumin an bei a,
BIKE MAN TO BER mipui pung khawmte hian police-te an
Switzerland-a bike siamtu beih let avangin mi tam tak an hliam
company, Feline Motorcycles chuan a, thi erawh chu an awm lo nia hriat
khawvela bike man to ber tur an siam a ni. Letpadan khawpuiah pawh zir-
a, nakum khian an launch ang. He bike lai tam tak khawlaiah pung khawmin,
hi Feline One a ni a, US $ 280,000 an khua atanga km 130-a hla, Yangon
thlenga kawng zawh an tum avangin
police-ten an dang a, hetah pawh hian
buaina tenau a chhuah avangin mi 5
man an ni. Zirlai pawl, 88 Genera-
tion hruaitu, Nilar Thein chuan police
nena an inkara buaina chhuah chhanah
hian an thiam loh a awm lo niin a sawi
a, tharum thawh lo-a lungawi lohna
10 NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015
a, hetiang Sai hi Myanmar in pakua
a hrenna chiah niin an tarlang bawk.
Myanmar hian a hmain hetiang Sai
mawi lutuk tak mai hi pariat a lo ma-
nin duat taka enkawlin an lo la tawh a,
a tam zawk hi Ayeyarwaddy region a
mi an ni. Panga chu Naypyitaw zoo ah
dahin, pathum chu Yangon zoo ah an
an lantir laiin police-te hian tharuma
lo dah tawh a ni.
hnawh darh an tum avangin buaina
hi a chhuak ta niin a sawi. Myanmar
SUU KYI-I GATE AN LI-
rama zirlaite hian zirna inte hmun khat
LAM DAWN
atanga enkawl vek an duh lo a, zirna
Suu Kyi-i kum 2010 a chhuah
atan hian thuneihna sem zai a tha zawk
zalen a nih hnuah a in leh a vel tihfel
dawn nia sawiin an kalphung thlak
a nih laiin gate hi paih tura an dah chu
tura sawrkar an phut bakah anmahni
hmuin restaurant neitu Soe Nyunt-a
tawnga lehkha zir an phut a, sawrkar
chuan Suu Kyi hnen atang in a lei a.
chu zirlai pawl din phalsak turin an
Tunah lilam a tum ta.
phut bawk a ni. (Zonet)

MYANMAR IN SAI VANG


TAWH LUTUK WHITE ELE-
PHANT MAN BELH LEH
Myanmar Official te chuan
March 1, Sunday khan Myanmar For-
estry Department ten Sai vang tawh
lutuk mai, White Elephant kum 7 vela
upa, a nu chu Ayeyarwaddy region
Nyunt-a chuan, ‘’Heng gate-te
ngawpui atangin an la tih an tarlang
hi tunah chuan ka ta a ni a, he gate hian
democracy din tuma beitu Suu Kyi-i
lo tawrh tawhnate a lantir a ni’’ a ti.
A tirah chuan Museum-ah dah a rilruk
a, mahse Suu Kyi party NLD Quarter
thar sakna atana sum tuaknan lilam a
tum leh ta zawk tih a sawi. He gate hi
kar-2 hnuah lilam a ni ang a, Dollar
200,000 aia tlem chuan hralh a tum lo
tih Soe Nyunt chuan a sawi bawk.
NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015 11
INTERNET MAN CHAWI Shanghvi-a
NGAI DAWN LO? hausakna hi
Facebook siamchhuaktu Mark dollar tld. 21
Zuckerberg chuan thil ropui tak tih tu- leh a chanve
min a thluak a vawrhvir leh mek a, chu a ni a, Muke-
thil ropui chu Airtel neitu Sunil Mit- sh Ambani
tal chek mil zawng tak a lo ni a, an hi kum 8 ch-
thawkho mai thei a, an thil ropui tih hung, India
tum chu “ free internet” plan a ni. mite zinga
hausa ber ni
tawh mah se,
a hausakna hi dollar tld. 20 leh vbc.tak
4 a ni a, Shanghvi-a hi dollar vbc. tak
1-in a hausa zawk a ni. Forbes maga-
zine tarlan danin, Sun Pharma Group
neitu, Shanghvi hi India mite hausa
ber thar a ni a, Mukesh Ambani-a’n
a dawt a, Azim Premji-a chu 3-na a
ni. Khawvela mi hausa zualte zingah
An ruahman chhin dan chuan pawh Shanghvi hi 37-na a ni ta a, Am-
Facebook hmangtute hian internet. bani hi 43-na a ni ta bawk. Thawhtan-
org kaltlanga website thlan bika an ni-ah mai khan Forbes hian mi hausa
luh chuan internet man chawi a ngai zualte indawt dan a tichhuak a, chutah
dawn tawh lo ni awm tak a ni a, chumi chuan Ambani hi khawvelah 39-na,
avang erawh chuan Mark Zuckerberg Shanghvi hi 44-na a ni a, Premji hi
hian pawisa erawh a seng nasa hle ang 48-na a ni bawk a, ni thum lek hnuah a
a, amaherawhchu mi tam tak a sum- danglam leh ta a ni.
dawnna khawvelah a hnuklut thung
dawn a ni. India rama he ruahman- AAM AADMI PARTY
naa Facebook thawhpui turin Reliance Delhi-a rorel lai, Aam Aadmi
Commnication leh Airtel in an inchuh Party hruaitu pahnih – Yogendra Ya-
mek a ni awm e. (Mizo Special Report) dav leh Prashant Bhushan chu an party
rorelna sang, Political Affairs Com-
INDIA MI HAUSA BER mittee atanga chawlhtir an ni.
India mi, New York-a dam- AAP din tirh atanga a sulsutu
dawi lama sumdawng, Dilip Shanghvi zinga tel, Yogendra Yadav leh Prashant
chu India mite zinga hausa ber a ni ta a, Bhushan hian an party hruaitu, Pu Ar-
Mukesh Ambani a khum ta a ni. Dilip vind Kejriwal-a chu thunei lutukah leh
12 NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015
a mimal duh dana rorel-ah puhin, an ni 8-ah-Court a inlan tura hriattir a ni
party kalphung chu thlak a ngai tawh a, thiam loh chantir a nih chuan dam
niin an sawi a, party dang anga mimal chhung tang tura hrem theih a ni ang.
thuneihna hnuaia awm ve chu tha an Dr. Manmohan Singh hi Coal
tih loh thu an sawi hi an party hruaitu, Ministry a enkawl lai, kum 2005-a
Pu Kejriwal-a paih thlak tumnaa ngaih company pakhat, Hindalco hnena lun-
a nih avangin, an party National Ex- galhthei laih chhuahna phalna peknaah
ecutive thukhawm chuan anni pahnih dan lova thil tite zinga tel ve-ah puh
hi member 9 awmna, party Political a ni a, CBI chuan he thil hi an chhui
Affairs Committee atangin chawl rih hnuah, sawrkar hotu, inhnamhnawiha
se an ti ta a ni. puhte chu thiam loh chantir theihna
khawp, an thil tih dik loh finfiahna tur
a awm lo niin sawi mah se, Dr. Man-
mohan Singh leh mi dang 6 chu thla
leh ni-8 a Court-a inlan tura koh an ni
ta tho a ni.
Manmohan Singh chuan court-
a koh a ni chu a lungawi loh thu leh, he
thilah hian a inhnamhnawih lo a ni tih,
thudik chu hai lanin a la awm dawn
Maharashtra-a AAP hruai- niin a sawi. Congress hruaitu, Kapil
tu, Mayank Gandhi chuan, heng mi Sibal pawhin he thubuaiah hian India
pahnihte hi PAC atanga an chawlh loh mi tumahin Pu Manmohan Singh hi a
chuan Pu Arvind Kejriwal-a’n party inrawlh an ring lo nia sawiin, thudik
hruaitu a nihna atanga ban a tum niin hai lan a nih thlengin an theihna za-
a sawi a, hemi chungchang hi Nation- wng zawngin a lamah an tang dawn
al Executive thut khawmna-ah pawh niin a sawi bawk.
sawi lan a nih avangin, member-te chu
an thurel-te sawi chhuak lo tura tih an NAGA NULA PAWNGSU-
ni na a, an party inkhuahkhirhna duh ALTU MIPUIIN CHILHLUM
lo-in, Kejriwal-a’n ban a tum chun- Dimapur khuaa Naga nula
gchang hi a sawi chhuak niin a sawi. pawngsualtu, rawng taka thah a nih
chungchangah mi 4 dang man an ni
MANMOHAN SINGH-A leh tawh a, Dimapur-ah hian Internet,
COURT AH SMS leh MMS service pawh tihtawp
India Prime Minister hlui, zel a la ni. Police-ten an sawi danin,
Manmohan Singh-a chu lungalhthei tun hnaia Syed Sharif Khan-a sawisak
khur, dan lova sem thubuai-ah thlaleh hlum a nih kaihhnawihah hian mi 47
NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015 13
man an ni tawh a, boruak la pangn- a chhunzawm hlei thei lova, Shillong
gai chiah lo mahse, dawr, sumdawnna Robert Hospital-ah enkawl a ni a, kum
hmun, zirna in leh sorkar pisa-te chu 1941 October ni 18 khan kum 23 mi
hawn a ni tawh a, motor pawh dan niin Mizo Novelist hmasa ber chuan
pangngaiin a tlan leh tawh a ni. He thil a hringnun kawng a lo zawh tawp ta a
thleng avang hian Nagaland sorkar ni.
chuan Dimapur Dist. Bawrhsap leh SP Heng hun lai hian inkalpawh-
bakah Dimapur Central Jail Superin- na kawng a la mumal lova, Mizoram
tendent chu a chawlhtir a ni. (Zonet) pan turin Motor kawng a la awm lo.
A ruang hi an khaw lama thawn ngai-
MIZO NOVELIST HMA- hna a awm lova, ruang hlawmtu neilo
SABER L. BIAKLIANA RUHRO A mitthi an phumna Riangvai thlanmual,
KHUA SAITUAL AH LAK A NI Robert Hospital cemetery-ah a ruang
Mizo Novelist hmasa ber L. chu an zalh ta a ni.
Biakliana (1918 - 1941) ruhro chu Ri-
angvaite thlanmual, Robert Hospital
cemetery Shillong-a a thlan atangin
March ni 9 khan phawrh a ni a, Saitu-
al, Mizoram ah lak chhoh a ni.
Novelist L. Biakliana hi Kum
1918 August ni 26 khan Saitual
khuaah a lo piang a, zirna ngaisang mi
a nih mai bakah thuziak mi a ni. Kum
18 mi a nihin Mizo novel hmasa ber
‘Hawilopari’ tih a ziak a, kum 19 mi a
nihin thawnthu tawi ‘Lali’ tih a puitlin A thlanah hian chhinchhiahna
leh bawk. Guwahati-ah IA a zirlaiin lungphun erawh tha vak lova siam a
TB natnain a tlakbuak ta hlauh mai a, ni a, Kum 1997 khan Mizoram sorkar
heng hunlai hian TB natna chu tihdam Art & Culture Department leh Shil-
theih loh ang hiala ngaih a ni. Natna long MSU te hmalaknain a lung phun
khirh tak maiin a tlakbuak tak avan- that a ni.
gin an khua Saitual lamah a hawng Saitual Centenary Commit-
chhova, engemaw chen nu leh pa bula tee te hmalaknain Shillong MSU leh
a inenkawl hnuah dam thaa inngai- YMA ten hma an la a, Novelist L. Bi-
in Shillong lamah a chhukthla leh a, akliana ruhro hi March ni 9 Thawhtan-
Cherra Theological College-ah Pathi- ni khan thlan atangin phawrh a ni a,
an thu a zir a, heta a awm lai hian a TB ropui takin a pianna ram, Mizoramah
natna chu rawn chhuak lehin a zirna ngei phum that a ni ta a ni.
14 NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015
MARCH NI 16 ATANGIN A wmkhawm (MZI) Gen. Hqrs. Aizawl
SENCHI ZAWRH CHHUAH TAN huaihawt zaimi te rawih man ‘Mini-
TUM mum wages’ chungchang sawihona
Hotel Regency a neih chuan zaithiam
te zai tura sawm/rawih man an siam.

1. Mahni awmna khuaah zaithiam te


zai tura rawih/sawm an nihin vawikhat
rawih man Rs. 3,500/- aia tlem a ni tur
a ni lo.

2. Mahni awmna khua chhuahsan a


ngai a nih chuan vawikhat rawih ah
Rs. 5,000/- aia tlem a ni tur a nilo, hei
Mizoram Liquor (Prohibition bakah hian a ruaitu ten transportation,
& Control) Act, 2014 hmanga Aizawla food & Lodging an tumsak bawk tur
zu hralh chhuah tan nan tun thla ni 16 a ni.
khi tin zawn a ni. Minimum rate bithliah a nih
tak avang hian hei hi artist hrang
Excise & Narcotics Dept. ho- hrang te rawihna tur rate tihna a nilo
tute hnen atanga thu dawn danin, zu a, hemi rate aia hniam a ni tur a nilo ti-
lei duhte tana Liquor Card siam pawh hna mai a ni. Artist hrang hrang ten hei
pek chhuah tan a ni tawh a, tunah hian aia sang a anmahni rate an neihte MZI
Sea Grams leh Meghalaya-a CMJ Dis- Gen.Hqrs chuan a pawmpui in a sup-
tillery siam Rum, Whisky leh zu dan- port tlat a ni tiin an thu chhuahah ch-
gte chu Mizoram pana phurh mek a uan an tarlang bawk. (Save Mizoram
ni a, tun thla ni 9-ah emaw, ni 10-ah Group)
emaw Rangvamual-a Bonded Ware-
house pahnihah dah luh hman a nih
beisei a ni.
Sea Grams leh Meghalaya-a
Allied Blenders & Distillery atanga
zu lak hi truck trip 2 vel ve ve nia thu
dawn a ni.

MIZO ZAITHIAM RAWIH


MAN SIAM A NI
March ni 7-a Mizo Zami Inza-
NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015 15
ISLAM SAKHUA BIHCHIANNA (Part II)
- Patrick Wyett
(Lettu: Dr. Ramdinthara Sailo)

W arning : Heng thuziakte hian mi thenkhat huatthu a sawi mai thei.


Pathian rawn chunga thu dik hriat tumin i chhiar dawn nia.

“Ani (Ismaela) chu mihring zinga ram sabengtung ang a ni ang; ani ch-
uan mi tin a do ang a, mi tinin ani pawh an do bawk ang”. (Genesis 16:12).
He hrilhlawkna thuin a sawi Kan sawi zel hmain Presi-
lawk ang ngeia thil thlengin, Ismaela dent Bush-a’n zak map lova, “sakhaw
thlah chhawng zelah Islam sakhua ropui, remna thu hriltu sakhua” a
hi a lo piang ta a ni. Mohammed-a’n tih, Islam hi i hriat fiah zawk nan an
Islam sakhua a lo mitthla lawk leh thumal hman thenkhat i lo hmelhriat
duhthusam chu tunlai hunah hian ti- hmasa phawt teh ang. A hmasa ber
hhlawhtlin a ni chho mek zel a, chu chu ‘TAQIYYA’ tih hi, he thumalin a
chu Muslim ni lote rikrap leh do hi a sawi chu, Muslim hovin dawt an sawi
ni. I la man chiang lo cheu a nih chuan phalsakna dan a ni. Taqiyya chuan
hei hi hre rawh, “Islamic” tih leh “Ter- buaina pumpelh nan dawt sawi a phal
rorist” tih tawngkamte hi thil thuhmun a, i nupui / pasal nena in inkar buai loh
ang mai an ni ta! Heng thumal pahni- nan dawt i hrilh thei a, Islam sakhua
hte hi a kawp lovin kan hmu khat ta hamthatna turin i hmelmate hnenah
khawp mai. dawt i sawi a pawi lo bawk.

An sakhaw lehkhabua a inziah Muslim thinlungah chuan


dan chuan, “Ringlote (Allah tirh ni dawt sawi hi sual a nih tlat loh avangin
lo pathian dang neitute) thinlung chu tunlaia, ‘Lie Detector’ khawlte hi an
hlauhnain kan tikhat ang a, an chan tur lakah chuan hmantlak an ni lo. Dawt
chu mei sa a ni ang, sualna hi mi dik sawi pawi tihna an nei lo hrim hrim a
lote awmna hmun a ni”. (Surah 3:151). ni mai.
Mohammed-a ngaihdanah chuan nau-
sen reng reng hi Muslim ni sain an “Hudna” tih tawngkam awm-
piang. Chuvangin, tunah khan Mus- zia chu, Muslim hovin indonaah emaw
lim i nih loh chuan Muslim sakhaw chak lo zawk dinhmuna an lo din palh
phatsantu, ringlotu (infidel) i ni nghal chuan, an hmelmate nen inremna
tihna a ni. Remchang a siam thiam fu thuthlung a lem lema siam phalna a ni.
lo maw? A mak teh e...Mohammed-a’n Allah
16 NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015
an hnena a awm avangin Muslim ho vengtute nena a siam atanga lo awm a
chuan khawiah pawh hnehna an chang ni. Chu indonaah chuan Mecca veng-
zel ang a tih laiin, kum 1948 kuma tu Quraish hnam lakah Mohammed-a
Israel ram a pian tirh ata an indona hote chiang takin an tlawm a, tah ch-
apiangah a tam zawk Muslim ho chu uan Mohammed-a chuan kum 10 ch-
Israel hovin an sawp nek zel chu a nia! hung atan remna thuthlung a siampui
He thu hi Muslim zinga sawi chuan an a. Mahse a hnu kum hnihah, amah
helh khawp mai. Kei chu ka nuih a za zuitu tam zawk a neih belh hnuin in-
tlat thung. remna thuthlung a siam chu bawhch-
hiain a hmelmate chu a bei leh ta a,
tun tumah chuan chiang takin hnehna
a chang ta a ni.

Muslim ni lote nena remna


thuthlung siam reng reng hi “hudna”
a ni vek. Chutiang inremna thuthlung
chuan a ziakna paper tluk pawhin
hlutna a nei lo. Muslim tana tha tur a
Israel nena an inkar thu hi en- nih chuan eng hunah pawh an remna
tirnan hmang ta ila: Muslim hovin an thuthlung chu bawhchhiat an pawisa
han bei hmasa a, Israelin lo chhang lo. In hmuh ang hian dawt sawi hi Is-
letin indonaah hnehna a han chang a, lam sakhua ze pawimawh tak a ni a,
chutah Muslim hovin inrem an han chu chu thil mak a ni lo. Isua ngeiin
ngen leh a. Inkahhai an han puang a, Setana chu, “dawt pa” a tih kha. Chu-
nasa taka hlohtu Muslim lam chuan tiang bawkin a zawlnei Mohammed-a
hnehna an han puang ve daih lawi a. pawh hian a nihna a inhmeh hle a ni.
An hnehna sawi chu hei hi a ni - ni A nih leh Muslim hovin hnehna an
danga indo leh tura an la dam chu! chanin engtin nge? “Chuvangin hne-
Inremna chu anmahni intuai tharnan, htu zawka in tan chuan chak takin
ralthuam tha zawk chhek khawm nan awm ula, inremna zawng suh u. Allah
leh Israel beih leh hun tur rel nan an chu in hnenah a awm a, in hnathawh a
hmang ta thin a ni. Muslim ho lakah kalsantir lovang che u” (Surah 47:35).
remna tluantling a awm thei ngai lo. An hnehate tan zahngaihna beisei tur
Inring renga anmahni hmachhawn a awm lo.
tura inpeih hi a him ber.
“Anni (Muslim ni lote) chu
Hudna tih hi Hudabiyyah In- man an nih a, hren an niha thah an nih
remna, Mohammed-a’n Mecca khaw apiangin anchhedawng an ni” (Surah
NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015 17
33:61). Islam sakhaw nunrawnzia leh ni. Jihad hmanga thih hi Paradis [Mus-
rapthlakzia hi sawi uar lutuk a awm lim ho chuan Huan (Garden) an ti
thei lo. Mahni ngeiin ‘experience’ loh thung] thlenna kawng chiang sa awm-
chuan he sakhaw sualzia hi tuman an chhunah an ngai. Paradis-ah chuan
hre phak ngai lo. “Chutichuan ringlo Muslim jihad-a thite chuan duh zat zat
ho chu in hmuhna apiangah an ng- nula virgin leh mipa rawlthar duh th-
hawngah sat ula, nasa takin that rawh lan turin an hual vel dawn a ni an ti.
u. Nghet takin phuar ang che u” (Surah Ni e, mipa rawlthar! Nakinah chu lam
47:4a). Hetianga rapthlak tak taka in- chu kan sawi zawm leh ang.
fuihna hi Quran ze nghet pakhat a ni
a, a bu pum puiah hian a awm tluan Islam sakhuaah chuan martar i
chhuak vek a ni. nih ngawt loh chuan Paradis kal tura
inrinna i nei thei lo. Martar ni lote chu
Hemi zul tho hian “Jihad” tih an thih hnuah Allah chuan lehkhazial
tawngkam hi chu kan hre fur tawh pahnih a pharh ang a, pakhat chu an
awm e. Taqiyya hmangtu Muslim thil tha tih ziakna a ni a, a dang chu a
thenkhatin Jihad chu Muslim ho thin- thil sual tih ziakna a ni thung. A list sei
lung lama an ‘struggle’ sawina a ni zawk zawka zirin Paradis nge hrem-
e, an ti. Quran bu, Muslim ho zawng hmun a ni tawh mai! Thumal pakhat
zawngin an zawm hian a sawi chiang kan hriat leh tur chu ‘Fatwa’ hi a ni.
zawk mai thei. Fatwa chu Islam sakhaw dan pakhat,
an sakhaw hotu tupawhin an lekkawh
“Ringtu (Muslims) awm hmu- theih a ni. Khaw khata sakhaw hotu
na awmte chuan, hliam na tham an Imam ho pawhin an lekkawh thei a,
tuar a nih si loh chuan, indona thiang- hei hian Islam dana thuneihna a keng
hlim (jihad) Allah hminga an nunna tel nghal vek a ni. Fatwa entirna pak-
leh sum senga beitute chu an tluk phak hat chu mi tupawh Mohammed-a
lo. Allah chuan mahni sum leh nunna emaw, Allah emaw, Islam emaw sawi
hmanga jihad beitute chu awm hmuna chhiaa an puh chu thi turin a chun-
awmte ai chuan a duhsak zawk em em gthu rel a ni ta a, Salman Rushdie-a
a ni” (Surah 4:95a). chunga an rel ang khan. Tun hnaiah
Aigupta ram hmun pakhata Fatwa an
Ringlote bei tura Jihad ti tura puan thenkhat chuan rilru a tibuai fu
koh an ni. Pian phunga harsatna neite mai. Fatwa pakhat chuan mipain a nu-
chuan jihad atan sum an thawh tur a pui thih hnu darkar 6 thlengin a nupui
ni bawk. Quran hmun dangah chuan ruang chu sex a neihpui thei ang an ti.
jihad ti lo leh a tite tana sum pawh Pakhat leh chuan miin ran nen sex a
thawh lote chu hremhmuna kal tur an hman a phalsak a, amaherawhchu, ran
18 NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015
chu sex a hmanpui hnuah talh ngei tur khan Yemen rama hmeichhe naupang
a ni thung a, a sa pawh chu mi khua bi- kum 8 mi chu an inneih zana a pasal
kah chuan zawrh phal a ni lo. Muslim kum 40 miin a pawlna hliam tuar lovin
rama zin chuan Vegetarian chaw ei a a thih nghe nghe kha. Hmeichhe pasal
fuh zawk ang em? neih theih hun hi kum 17 chin ni se tiin
dan te an han siam ve na a, “a Islamic
Islam sakhuaah hian sex hman lo em mai” tiin an thiat leh daih a ni.
khawlohna hi a bet tel tlat. A ruh lang
rawtin han sawi ta ila. Mawngkawhur
hi Islam chuan a khap tih an sawi in
hre tawh mai thei. Awle, a dikna chen
a awm a, a dik ziktluak lo bawk. Heta
a pawimawh ta ber chu tunge mawng-
kawhur chu tih hi a ni. Ka sawi ‘frank’
deuh avangin min lo hrethiam ula.
Muslim ho ngaihdanah chuan a “petu” Quran pum pui hian hmeich-
chu mawngkawhur a ni lo va, a “dawh- hiate hi a ngainep a, a cheksawlh
tu” chiah kha mawngkawhura ngaih a a, a dah hniam em em a. Hmeichhi-
ni. Mipa naupang ho chungchang hi ate chu mipa finna chanve chauh nei,
lo sawi leh ta ila. Islam chuan mipa in leh lo inrochunah pawh a chanve
naupang ho hi sex hmanpui atana duh- chauh dawng tur, thuhretu atan pawh
thusam niin a lantir. Afghanistan rama hmeichhe pahnihin mipa pakhat an
an intihhlimna chi khat Bacha Bazi hen chauh niin a sawi. Hmeichhia chu
an tihah chuan mipa naupang ho kha a pumin a inkhuh tur a ni a, a pasalin a
hmeichhe thawmhnaw belin mi hausa duh hun hunah a vaw thei. Hmeichhia
hur herh tak takte hmaah an lamtir chu pasal laka rinawm lova puh vang
thin a, chutia an lam zawh chuan mipa te, sakhaw thil sawichhiaa puh vang
naupangte chu chung mi hur herh ho te, thuawih loh vang te leh chhuan-
nawmchennan chuan an hralh leh thin lam chi hrang hrang hmangin, chhun-
a ni. Muslim ho Paradis thlen huna an gkaw hmingchhiatna khuh bona atan
duhthusam kha kan la hre reng em? tihhlum (honour killing) theih an ni.
A nih leh Muslim rama Pakistan hmeichhe pakhat chu kum
hmeichhiate dinhmun hi? Amah Mo- tam tak chhung ama pa ngeiin a lo
hammed-a atangin hmeichhia kum pawngsual thin chu ningin, hman lawk
tling lo nupuia neih hi danah an lo khan in atangin a tlan bo va. A chhun-
neih tawh a. Chuvangin he suahsualna gkhat lainaten nasa taka thlemin ina
hi Islam sakhuaah chuan tihdan phung a haw leh chuan engmah a chungah a
pangngaiah an neih a ni. Hman lawk thleng lo vang tiin an tiam thlap a. In
NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015 19
a haw hnu ni hnihah a unaupain, “hur dah hnuai em em vek a ni.
leh rinhlelhawma a awm avangin” tiin
turin a hrai hlum ta a ni. Chu mi aw- Inring rawh le! Ka thu ziak
mzia chu Islam sakhuain a phal angin leh tur paragraph hnih vel hi a ruh
chhungkhat pa hur herh tak, mahni lang leh zualin ka sawi dawn. Mus-
fanu ngei pawngsualtu humin a, tuartu lim ho thil chin dang pakhat leh chu,
zawk chu chhungkaw hmingchhiat “hmeichhe serhtan” hi a ni. Muslim
khuhna chhuanlamin an that ta zawk a hruaitu thenkhat chuan hei hi phal
nih chu. [Tun hnai lawkah pawh khan a ni an ti duh lek a, thenkhat erawh
Pakistan khawpui Lahore High Court chuan tih ngei ngei tur niin an sawi
hma ngeiah hmeichhe pakhat chu thung. Hmeichhe serhtan chu engnge
a chhungte remtih loh pasal a neih, le? Hmeichhia nausen atanga kum
court-a inremna thu sawi tur anga bum 15 mi thleng a huam thei a. Hmeich-
chhuakin a chhungkhat lainaten Police hia chu tharumin chhuatah an bawh
hmuh lai rengin lungin an chhu hlum bet a, a serh mawn (clitoris) kha razor
tawp bawk a nih kha]. blade emaw chemtein emaw an hlep
thla hlawk mai a ni. Kah hitna emaw
Islam rorel dan hmeichhiate nachhawkna emaw an hmang lo hrim
chunga a lanna pakhat leh chu, kum hrim. A chang chuan a serh biang tawn
2008 khan Somalia ramah hmeichhe tawn thlengin an hlep mam vek thin.
tleirawl kum 13 mi chu mipa pathu- Chu tah a serh kua chu thui ping le-
min an pawngsual rawn a. Chu chu an hin a mawng lamah kua te tak te, zun
hnam Muslim hruaitupa hnenah a re- nan, thi neih laia luan chhuah nan leh
port ta a. Tah chuan a hmeichhia zawk inpawl nana hman tur an zuah thin.
chu uire nia puhin an khaw Football Hmeichhiain nau a lo pai a a hrin hu-
field-ah patling 50 in lungin an deng nah an thui pin chu an zai hawng leh a,
hlum ta a ni. Amah pawngsualtute nau a neih hnuin an thui ping leh thin.
erawh chu engtinmah an ti lo thung.
Hei hi Islam chu a ni e. Eng vanga chutiang tih ch-
ing nge an nih i hre duh maw? E le,
Mohammed-a khan kum 25 hmeichhia in sex hman nuam tihna
a nihin amah ruaitu, hmeichhe hausa reng reng a nei dawn lo va, chu chuan
zet mai, kum 40 mi Khadija chu nu- a uirena tur a veng dawn an tih chu!
puiah a nei a. Ka hre chiang chiah lo Tunge thu nei zawk a hriat khawp mai.
na a, Mohammed-a chuan hmeichhe Engkimah mipa mipa a ni vek. Serh
thu hnuaia awm chu a duh lo hlein a kua te tak te an zuah pawh chu, ‘mipa
rinawm. A chhan chu Quran leh Ha- naupang mawngkua ang vela zau tura
dith hian hmeichhia a sawi chhiain a ngaih a ni’, an tih leh zel chu. I duh aia
20 NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015
tam i hre ta a nih pawhin a tul miau si America rama roreltu ni se la, Islam hi
a. I thinlungah Islam hi engnge a nih khawvel pumpui sakhua ni rawh se”,
hai rual lohvin i chiang tawh ang chu. a ti. A chiang a ni lo’m ni! Islam hi
Islam thil tum (goal) hi engnge? engnge a nih ka hrilh che u a, Omar
Khawvel pumpui awpbeh a ni tawp Ahmad-a hian Islam in engnge a duh a
mai. Khawvel pum pui, mi zawng za- hrilh ve thung che u a nih hi.
wng leh ram zawng zawng huap vekin.
Jihad kalhmang chu 9/11 ah te,
Kum zabi tam liam chhungin he Fort Hood hmuna America sipai Ma-
an thil tum hre reng hian Middle East, jor Hasan Nadal-a, Muslim miin a si-
Africa hmar lam ram, Asia khawthlang pai puite a kah chiam atang te khan i lo
lam bakah Europe ram thlengin bu an hre tawh a (White House erawh chuan
khuar hman a ni. AD 610-ah Moham- Fort Hood thil thleng kha sakhaw thil
med-a’n Islam a hmuchhuak a, kum ni lovin hnathawhna hmuna tharum
AD 734 a lo thlen meuh chuan Europe thawhna satliahah a puang thung).
ramah thui fe an lo lut hman a, a taw- Khatiang ni lo, langsar lo leh thawm
pah France ram khawpui Paris chhim zawi chi Jihad dang a awm leh a, chu
lam hnai te, Tours khawpui daiah an lo chu “Cultural Jihad” an ti.
dang kir thei ta hram a ni. Kum zabi
11 leh 16 inkarah khan Jihad indonain Cultural Jihad chu a hming
India ram a rawn thleng a, mi maktad- ang chiah hian, ringlotu (Muslim ni
uai 100 chuang jihad avangin an thi lote) ram culture beih a, chhung lam
niin an chhut a ni. Europe ram beihpui atanga an khawtlang nun leh ram ti-
thawh hnihna chu Austria ram Vienna hchhiat chu a tum a ni. Hei hi an beih
khawpuiah kum 1529 khan dan kir an dan chu dan ang leh dan ang lo pawhin
ni a, kum 1683 kumah chu ram atang Muslim ni lo rama pem luh a ni mai.
chuan an hnawt kir hlen thei ta hram Heng mi rama pem lutte hi “settlers”
a ni. Nimahsela indonaa hneha an an ti. An va pemna ram mipui zia leh
awm chung pawhin an thil tum an la nungchang anga nun ve tuma lut an ni
thlak chhin eih chuang lo. Setana ang lo. An tum ber chu an pemna ram cul-
bawkin Muslim ho hian tha an thlah ture leh dante chu tihchhiata a tawpa
ngai lo. Omar M. Ahmad, Council on Islam sakhaw dan Sharia law hnuaia
American-Islamic Relations (CAIR) hruailuh a ni tawp mai.
dintu chuan, “America ramah hian
Islam hi sakhaw dangte nen intluk An pem luta awm hmunte an
tlang turin a awm lo va, sakhaw dan- han ben bel chuan Muslim ho chu an
gte chunga leng tura awm a ni zawk. han inthlah pung ta chiam mai a, an
Muslimte pathian lehkhabu Quran hi pemna ram mite aia nasa fein an in-
NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015 21
thlah pung zel a, chutiang zel chuan Muslim hnuaia vawi khat a awm zeuh
kum tam a vei hmain a ram mite aiin tawh chuan Muslim ho chuan chu ram
an tam zawk hun a la thleng dawn a chu an ramah an chhal kumkhua tawh
ni. Europe ramah chuan pem lut an thin a ni. Chutianga tun hmaa Muslim
tam bakah an inthlah pung chak a, ram lo ni tawhte, ringlotute hnen atan-
theih tawpin Muslim dang lo lut zel ga lak let leh chu thil pawimawh berte
turin tan an la bawk thin. A rah chhuah zingah an dah a, ram la let tur chuan
chu engnge? France leh Sweden rama eng hmanrua pawh, chemical, biologi-
Muslim hovin tualchhung buaina cal emaw nuclear bomb emaw hman
(riot) nasa taka an neihte kha kan hria. pawh an hreh hauh lo bawk. (Hmanni
Norway ramah chuan pawngsual zaa lawkah ISIS ho pawhin Spain kan la
70 chu Muslim pem lutte tih a ni. let leh dawn an rawn tih chat mai kha).
Muslim thinlungah chuan hmeichhia A nih leh US lam hi? Tuna chhut dan
a puma inkhuh lo chuan pawngsual chuan US ah hian Muslim maktad-
a cho a ni an ti a, Australia rama an uai 3 vel awma chhut a ni. Kum 2010
Muslim hruaitu pakhat phei chuan, “ei ah khan Muslim biak in (mosque)
mai theiha sa bel inhawng sa” an ni a 2106 a awm a, an pun belh zel bawk.
ti. Heng mosque te hi ‘terrorist’ zawnna
Britain-ah chuan sipai pakhat leh training-na hmun an ni tih hi kan
chu an barrack pana a kal laiin Somali hmuh thiam a tul. Islam hi US chhun-
Muslim pahnihin carin an um a, an ga sakhaw thang chak ber a ni bawk.
man hnuah a lu tansak tumin chemte America leilung ngeiah Muslim hovin
leh sa chan chemin an zai a, chhun thisena inthawina Ashoura an tih an
pachangah, kal kawnga kalten mak ti hmang lai te pawh video-ah hmuh
lutuka an en thuap laiin an zai mawlh theih rengin a awm ta. Quran atanga
mawlh a, an zai hlum der mai a ni. thlirin, hmanlai leh tun thlenga thil
Mak kan ti em? Engahnge mak kan awm dan en hian America hi khawi
tih? Hei hi a lawm Islam chu. lam panin nge a kal mek tih hi hriat
a har lo.
Chhut dan thenkhatah chuan
tun ang zela thil a kal chuan thangkhat Zawhna ho te: tuna kan Presi-
lian awrhah chuan Europe mipui tam dent Obama, Congressman Keith El-
zawk chu Muslim an ni ang. Chu mi lison, CIA Director John Brennan,
hun a thlen hma pawhin ram thenkhat Homeland Security Advisor Moham-
chu Muslim ho duhdanin an kun tan med Elbiary, Hillary Clinton puitu
mek a, ram anga din zel tum tan chuan Huma Abdelin te hian engnge inanna
a theih lai hian tih tak zeta beih a la an neih? An vai hian Muslim emaw
ngai dawn khawp mai. Ram engpawh Muslim tantute vek an ni. Mipuite
22 NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015
hian an hre lo nge an pawiti lo hrim Hei hian zirlai nu leh pa tam tak ngaih
hrim zawk? a ti tha lo hle a, Prime Minister office
thleng hialin an buaipui mek a ni.
Islam hian Internet leh media
hrang hrang hmangin mipui hmaa lan Heng Muslim ho hnathawh
that tumin hma an la nasa em em a, dan ber chu zawi zawiin an sikul com-
chutianga hman turin sum lah an ngah mittee leh Board memberah te telin
bawk. Hmun hrang hranga Islamic sikul kalhmang an tidanglam hret hret
Cultural Centre an tihte chu dollar a, zirlai mipa leh hmeichhia a hranga
maktaduai tam takin Saudi leh Tur- dah te, sex education tihtawp te, Islam
key mi hausaten an vur thur thur reng hawi lam subject telh rawtna te, zirtir-
bawk a, pawn lama thil tha pangngai tu anmahni dal thei nia an hriat sawn
anga langin fing thiam theih tawpin chhuahtir te leh kawng dang dangin
hma an la a, a tawpa an thil tum erawh hma an la thin a ni.
thuhmun vek tho. Bumin awm suh,
heng thilte hi a thleng lo angin hai der Entirna dang leh: UK East
lul suh. Birmingham biala Washwood Heath
khuaah chuan 2001 khan a mi cheng
41.5% chu Pakistan leh Asia mi dang-
te an ni a, 2011 ah chuan 57% an tling
daih. Chu khuaah vek chuan kum 2001
khan Sap mingo chu 11,174 an awm a,
2011 ah chuan Mingo 7749 in an pem
chhuahsan tawh a ni. Mingo tam tak
chuan, “mahni ram ni lovin ram dang
daiha awm kan ang a, nuam kan ti lo”,
an ti. USA lamah chuan kum 1998 daih
[Post-tu Thu Zeh]: Tun hnai tawhah khan FBI lam thuruk dawnah
hian UK lam an buai ta laih mai le! La chuan Muslim Brotherhood hovin
finfiah theih chiah loh report an dawng pawl pakhat, International Institute
a. Operation Trojan Horse tih thupuia of Islamic Thought (IIIT) an din thu
neihin Muslim ho chuan UK rama leh, chu IIIT thil tum chu US sawrkar
Birmingham bial sikul 25 vel chu an leh Universities ah te intat lutin, “Is-
thuhnuaia dah turin an phiar ru niin an lamic Revolution” America-ah kan
sawi. Jihadist ho lehkhathawn nia puh thlen dawn an ti. Heng Muslim Broth-
an dawnah chuan, “zirna sikul 25 ah erhood ho hian sum hman sen loh an
intat lutin tunah chuan kan thuhnuaiah nei a, hma an la chak em em. Hma an
kan dah dawn ta”, tih te a chuang a. sawn thui tawhzia kan hriat duh chuan
NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015 23
tun huna IIIT nena inzawmna thuthlung siam US Universities leh College tam
tak an awm tawh a, chung zingah chuan US Naval Academy, George Mason
Univ., Shenandoah Univ., Hartford Seminary, Nazareth College, (Rochester,
NY.), University of Delaware, University of Maryland, University of Virginia,
Georgetown Univ., Huron Univ. College (Canada), Binghamton University leh
adt. an tel.] Muslim ho hian Kristian ho hi min that nasa hle mai. Middle East
leh ram thenkhatah chuan Kristian ho an nuai bo hmak hmak mai. (Syria ram
buainaah te, tunlai Iraq buainaa ISIS ho hnuaiah te hian Kristian martar an va
tam tawh tak em!) Central African Republic mi Kristian pakhat tihduhdahna tuar
mektu chuan, “Muslim ho chuan ar ang maiin min talh hmiah hmiah mai”, a ti.
[Nigeria rama Muslim pawl Boko Haram ho nunrawnzia leh an chet rapthlak
thinzia te, a khua khuaa Kristian ho an thah buaih buaih mai te hi a mak kan ti
mai thei a, mahse Quran zirtirna eng atang chuan a mak hauh si lo. Islam zuitu
dik tak an ni zawk].

VARANASI MISSION CHARITABLE TRUST


February 2015 Field News
- Rev. S. Lalkhuma

K umin February thla kan lo hmang ralin, vawiin 28th Feb, 2015 hian Va-
ranasi Mission thawktu ho chu hlawh la tur leh an rawngbawlna report
pe turin an lo kal khawm a. Pathian min hruaina avang a lawmthu sawina leh thla thar
March thla atan a inhlan tharna tawngtaina hun kan hmang a. An rawn sawi thenkhatte
i han ngaithla teh ang –
1. Lalchand (Katesar), kan tirhkoh tawngtai sak ta a. A hnu lawkah chuan a
Senior ber pawl leh khuang ben thiam ch- dam ta hlawl mai a, hei hi tukin zing a thil
uan, “Kan In saw ring lo ho in min hual thleng a ni.”
vek a, an tan Panthian hnenah ka tawng- “Tin, kan bialah lawi note nei 1
tai sak thin, chung mite zinga 3 chuan chuan hnute tui a nei lo a, tawngtaina a
Baptisma an chang thar a, chang leh tur 1 kan hlan hnuah hnute tui tha tak a lo nei
pawh a la awm mek. Midang mi 10 te tan thei ta a ni. Lalpa chu fakin awm rawh
ka tawngtai reng bawk a ni.” a ti. se.”
2. Surendra Prasad (Suhani): 3. Tv. Mantu (Paharia): “Ka thian
“hmeichhe 1 Kumari a awm a, a period- Ravia pa Mithai chu khawsik sang reh
na avangin min rawn pan a kan in a rawn thei lo in a na a. Pathian hnenah tih tak
thlen chuan tawng thei lo leh nikhaw hre zetin kan tawngtai a, rei lote hnuah chuan
lovin a awm ta a, a ka a chip vek a, tuite a khawsikte a lo dam ta a, mak kan ti hle
in luihtirin theihtawpin kan dawm a, kan mai.” (Phek 35-naah chhunzawm a ni...)
24 NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015

RINGTUTE RINNA LEH TUARNA


(Philippi 1:27-30)
- Pastor F. Lalhmangaihzuala

T irhkoh Paula chuan tan in-a a dinhmun te, Philippi-a ringtute a ngai-
htuah zia te, an tawngtaisak a mamawh zia te, an tana a tawngtai thin
dan te leh ama dinhmun sawiin, “kei atan zawng nun hi Krista, thih pawh ka tan
hlawkna” tiin a sawi a.
Kan changthlan thu hlawmah nate zawma, nun chhuahpui ve hi a ni
hian Philippi khuaa Kohhrante dinh- a, “in awmdan” a tih hian mihring nun
mun, awmdan leh hmabak a rawn pumpui a huam a ni. Kan chet vel dan
sawichhuak a. Amah ngeiina a tawn zawng zawng hi Krista nun leh zirtirna
tawh ram atanga a hriat chian tawh te, nen a inmawi a tul tihna a nih chu.
Krista rinna in a kentel ‘tuarna’ chu an
pumpelh loh tur thu hrilhin, fuihna thu 2. Mihring vang ni lovin:
tlang takin a sawi ta a ni. Heta Paula fuihna tawngkam hi a
ropui hle. Mihring mithmuha rawng-
1. In awm dan chu Krista bawl lova, Pathian rawng bawl turin a
Chanchin Tha nen inmawi phawt rawh fuih a, an zingah a awm emaw awm
se: lo emaw, danglam hauh lova Krista
Philippi khua a ringtute chu an rinna ringtu anga nung turin a fuih a ni.
ah nghet taka ding turin Paula’n a fuih Tunlai ringtu thenkhat rinna chu
a, chumi fuihna atan chuan “engpawh rawngbawltu thenkhatah a innghat
ni sela”, a han ti kher a. He ‘engpawh thin. Rawngbawltu awm lova piangth-
ni sela’ tih hian awmzia thuk tak a ar thei lo, rawngbawltu awm chauh
nei thei awm e. ‘Tiduhdahtu an awm a piangthar ringtu a awm theih bawk
emaw awm lo emaw, hun khirh a ni awm e. Thenkhat erawh chuan an ei
emaw hun nuam (lawmawm) a ni loh zawng rawngbawltuten tichak lo
emaw, tibuaitu an awm emaw awm niin an inngai thei bawk. Chuvangch-
lo emaw, miten an fak emaw fak lo uan, Paula fuihna hi a thupui hle mai.
emaw, hrisel emaw bawrhsawm emaw An ei zawng rawngbawltu in an tlawh
etc.. eng dinhmunah pawh’, a tihna a emaw tlawh lo emaw, Pathian ram mi
ni thei awm e. an nih vang zawkin chanchin tha nun
Chuvangchuan, eng dinhmuna chhuahpui chu an tihmakmawh a nih
an din paw’n Krista Chanchin Tha nen thu a hrilh. Tunlai ringtute paw’n he
inmawia awm turin a fuih a ni. Krista fuihna hi kan mamawh hle niin a lang.
Chanchin Tha chu an nundan zirtir- Mahni kea ding thei ringtu leh mite
NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015 25
duhthlan rawngbawltu nih kan tum do chuan kan hneh ngei ang tih chu
theuh a ngai a ni. Paula hian min hrilh chiang em em a.
A hma aia nasa zawka inpumkhat kan
3. Inpumkhatna: nih a tul hle a ni.
Paula Chanchin Tha sawi hi ‘inpum-
khatna’ hian a khaikhawm viauin a 4. Tuarna:
lang bawk. Ringlo mite kara Chanchin Paula hian Isua zirtir dan a chhawm
Tha nen inmawia kan nun theihnan nun that em em chu, ringtute dinhmun
thlarauah leh rilruah inpumkhat that leh nihna tur tlang taka a sawi thin hi
hle a tul a ni. Ringtute tan ral hi chak- a ni. Isua pawh khan amah zuitu tur
na a ni tih a zirtir uar hle a, chu chu chuan, “mahni hrehawm pawisa lova
Krista ringtute ralthuam neih that ber a zui” (Luka 9:23-24) leh a tawpa an
ni. Kohhran chu do nei a ni a, a chhun- chan tur hamthatna tinreng leh chatu-
ga ringtute chu an nunna pawh a
raldo sipaite kan sawi hmaih ngai
ni. Indona chu lo.
tharum leh hri- Ringtu piangthar
amhrei hmanga chuan tuarna leh
indona ni lovin, indona a hmach-
thlarau leh rilru hawn nghal a.
lama indona a ni. Chu chu Paula
‘Dotute’ chuan Philippi
tih hian a huam khuaa ringtute
zau hle a, Isua hmuh theih turin
dotute, Paula fiah takin a pho-
dotute, Pathian chhuak ta a ni.
leh mihring doral Setana te, Krista “Krista avanga amah inrin chauh ni
ring duh hauh lotute etc., heng doralte lovin, amah avanga in tuar pawh phal
hi hlau lova do zel tura fuihin, hnehna a ni”, a ti a. Chu tuarna leh indona chu
an chan ngei tur thu pawh a hrilh a. ama nun ngeia hmuh theiha a awm thu
‘Hmelma te chu boral tur an nih hriat- sawilang nghalin, a tuarna leh indona
tirna, ringute tan chhandam an nih tur chu ringtute nun hrilhfiahnan a hmang
hriattirna fiah tak’ tiin, hriattir kan nih ta a ni.
ve ve dan tur a danglam ta a ni. Chu
hriattirna chu Pathian laka mi ala ti zel Eng vang leh tute emaw vang
zui a. pawh nise tuarna hi chu tuman kan
Chuvangchuan ringtuten rinna duhin ka ring lo. Mahse Krista rin
ah leh rilruah inpumkhata hmelma kan avanga thiam channa leh ringtu tuarna
26 NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015
chu thenhran theih loh, mihring taksa hnunglam leh hmalam thenhran theih loh
ang hi a ni. Krista’n a sipai tha chu tuar turin ral ramah a thawn thin. Khawvel
sipai hotute paw’n an sipai tha leh chhuanvawrte chu ral ramah, ral bei tura an
kaltir thin ang hian. Krista tana tawrh chu chawimawina sang tak angin a sawi
bawk.

Indona chu a la kal mek a, Krista sipai tha zingah i tel ve em? Eng nge
i do thin? Do i nei ve em? Do nei lovin i thlir liam mai em ni? Naktuk, karleh,
thlaleh leh nakkum atan dah i nei em? Tun hun hi a ni hun lawmawm chu. Krista
avanga tuar ngam Krista’n sipai huaisen a mamawh a ni.

Ringtu diktak tan rinna leh tuarna hi a kal dun reng tih i hre thar leh ang
u. Chu tuarna chu rinna tifiahtu a ni a, tuarchhuaktu tan lawmman dahin a awm
reng a ni. Krista kan rinna chu amah avanga tuarna lanchhuahpui ngamtu kan
nih theuh theih nan Lalpan mal min sawm sak rawh se, Amen.

KAN UNAU MARCH THLAA PIANGTE


Sl. No. HMING PIANNI
1 TBC Lamthangpuii 3
2 Tv. Rohlupuia 7
3 Josephine Nneze Vanlalhmangaihi Nwobodo 7
4 Tv. Jacob Lalpekhlua 8
5 Pi Lalengliani 10
6 Annie Lalhlunmawii 13
7 Pi Lalrinpuii 14
8 Pi PC Lalbiakzuali 15
9 Tv. Lalnunpuia 17
10 Pi Juliet R. Zamveli 18
11 Tv. C. Dinglianmawia 18
12 Nl. K. Lalawmpuii 23
13 Borish Lalrinzuali 31
NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015 27

JERUSALEM TEMPLE 3-TE


SAK DÂN CHANCHIN
- John Hlychho

1. THUHMAHRUAI
Abrahama’n a fapa Isaaka a hlânna Moria Tlâng-ah ngei khân,
Lal Davida’n Pathian hnen aţanga sak dân tur a dawn hmangin Lal Solomona
khân Jerusalem Temple kha a sa a (1Chro. 28:1-21). Pathianin Amah an Biakna
tur atâna Temple an sak tur hi a Satu tur leh a Sak dân tur hrim hrim-ah a ulûk êm
êm a. Sum neih leh hausak vang emaw, tha leh thiamna an neih vang emaw-in
an sak a phal ngawt lova.
Rilru leh Thiltih-a Thianghlim etc.) a tel nasa lutuk emaw ni ang le
leh Fel ngeiin Temple hi an sak a phut aw? tia ngaih ţhat lohna châng hriat a
tlat a. Israel Lal ropui Lal Davida pawh ngai ta tlat mai!
khân, sum leh pai leh theihna (wealth A chhan chu, heti khaw-
& power) kha nei teh meuh mahse, pa inkhawm tam, rawngbawl tam,
Pathianin Temple a sak kha a phal tlat ţawngţai tam, Fakna hla sa tam a,
lova, “Nang zawng indo mi, thisen Zoram Kohhran-te hian Rawngbawl
chhuah mi i nih avângin, ka hming ringawt emaw kan ngaihtuah tih nâk
atân in i sa lovang... I fapa Solomonan alaia Ringtu Dik tak, Belhchian dawl
ka In a din ang” a ti tawp mai a nih kha kan tlêm êm êm-na chhan hi, eng vâng
(1Chro. 28:3-6). nge ni ang?
Temple chungchâng hi a Keimahni a Rawngbawltute
pawimawh khawp mai. Hmuh-theih zawk hi inthenfai ngai, Lal Davida
Pathian Biak In (Temple/Church anga thisen kai, mite tâna Uria nu-
building) sakna thu mai bâkah, Lal pui chhuhsaktu leh pawngsualtu kan
Isua Ringtute chungchâng hi a sawi tel nih avângin, Pathian Malsawmna leh
a ang viau (Joh. 2:19-21, 1Kor. 3:16- Thlarau hnathawh hi keimahni-ah, kan
17, Eph. 2:21). Ringtu leh Kohhran chhungkua-ah leh kohhran-ah hian a
ţhenkhat-ten Harhna leh Hlimna leh thleng thei tak tak lo a ni mai lo’ng
Lawmna sawi tur kan neih theih lohna maw??? tih hi ngaihtuah tham a tling a
chhan leh a vawrtawp kan thlen theih ni.
lohna chhan hi, kan Biak In sakna-ah
leh Ringtu (piangthar inti)-te Nun-ah 2.1. THE FIRST TEMPLE (TEM-
hian Thil thianghlim lo (rilru, taksa, PLE HMASABER)- SOLOMONA
thilpek, thawhlawm, tha leh zung, TEMPLE
28 NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015
Kum 982 B.C khân Jerusalem (2). Deut. 32 (Mosia hla) hi
Temple (Solomona Temple) hi sak ţan Zing inthawina (morning sacrifice)-ah
a ni a, 975 B.C ah sak zawh a ni. Israel an sa ţhin.
faten Aigupta an chhuahsan aţanga a (3). Numbers 28:9-10 hi Kum
kum 480-na, Solomona Lal kum 4-na, 7 danah Vawi khat (Sabbatical sacri-
May thla (Ziv)-ah Solomona’n Temple fice-ah) an sa ţhin bawk.
sak hna hi a ţan a ni (1Lal. 6:1, 2Chro. Kan hriat angin Juda-ten an chhuan
3:1-2). Hei hi Solomon Temple or êm êm Solomona Temple ropui tak hi
Temple Hmasaber (the First Temple) Nebukadnezzeran kum 586 B.C khân
tia koh kha a ni a, kum 7 leh a Chanve a tichhe vek a ni (Ţhenkhat chuan Sol-
chhung an sa omona Temple
a (1Lal. 6:37- hi 960-950
38). Kum 975 B.C chhung
B.C, Novem- vela sak angin
ber (Bul) khân an ziak. Solo-
Jerusalem mona Lal kum
Temple (Solo- pawh 970-
mona Temple) 931/971-930
chu, Solomona B.C niin an
Lal kum 11- ziak bawk).
naah sak zawh
a ni. 2.2. THE SECOND TEMPLE
(TEMPLE PAHNIHNA)– CYRUS
December 975 B.C aţangin THUPEK
Hlânna Inkhawm hi an nei ţan a, kum Temple Pahnihna (the Second
974 B.C ah Thuthlûng Bâwm chu Temple) kha, Lal Kura (King Cyrus of
Temple-ah an lâ-lut a (2Chro. 5:1-8). Persia) chuan kum 538 B.C khân Ju-
Hlânna Inkhawm hi kum 2 pumhlum date saltâng a chhuah bâkah, Jerusa-
an neih hnu-ah 972 B.C khân Hlân- lem Temple sa ţha leh turin thupek leh
na Inkhawm hi an khâr ta a ni. Lal phalna a chhuah a. Nebukadnezzeran
Solomona’n Jubilee Kum-ah a puang Temple bungrua a lâk zawng zawng-te
nghal. Judate hian Jerusalem Temple- pawh a pe kir leh vek a (2Chro. 36:22-
a sak tur bik hla an nei a, chungte chu 23, Ezr. 1:1-4, 7-11, 6:3-15).
he Temple Hlânna Inkhawm-ah pawh
hian an sa bawk:- Tichuan, Temple Lungphûm hi
(1). Sam 92 hi inthawina pan- kum 536 B.C-ah an phûm a. Mahse,
gngai (ordinary sacrifice)-ah an sa ţhin Israel fate hi an thlarau lam nun a
a. Hmun 3-ah (3 parts) an ţhen. chauh êm avângin, Temple sak pawh
NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015 29
hi an chhunzawm nghal thei mai lova, ni (Mat. 24:1-2, Mk. 13:1-2). A.D 26
an chawlhsan vang vang a, Zerubabela khân a zualpui an zova (kum 46 ch-
hovin kum 520-515 B.C chhung khân hung a awh a nih chu! (cf. Joh. 2:20), a
an sa ta chauh a ni. pawnlam (Temple Courts) te phei chu
Heroda thih hnu daih pawhin an sa ch-
Temple Lungphûm an phûm hunzawm zel a, A.D 65-ah khân felfai
aţanga chhiar phei chuan Temple hi takin an zo chauh nghe nghe a ni.
kum 21 chhung (536-515 B.C) zet an
sa tihna a nih chu!!! Hetih hunlai hian, Tichuan, he Judate Temple
Judate chu an thlarau lam nun a hniam (Heroda Temple tih pawhin an sawi
tak zet a, mahni in leh lo lam hna an awlsam tho bawk) hi Roman General
ngai pawimawh zawk vek a. Chuvân- Titus-an 70 A.D khân a rawn tichhe
gin, Temple sak chu an ngaihthah êm ta vek a. Judate Temple chu Rom Si-
êm a ni. Chuvangin, Zawlnei Hagaia paiten an hâl a, a kâng hluah hluah
(520 B.C) leh Zawlnei Zakaria (520- a, Rangkachak-te chu meiin a tih-tui
518 B.C) ten nasa takin Israel fate hi avângin lungrem kârah-te an luang lut
an zilhhau a, Temple sa tura thawk- a.
chhuak turin an fuih nghe nghe a nih
kha. Temple chhuat-phah Lungrem
kâra Rangkachak lâk an tumna lamah
2.3. THE THIRD TEMPLE (TEM- Rome sipaiten Temple chhuat lun-
PLE PATHUMNA)– HERODA grem thlengin an karphawng vek!!!
TEMPLE Lal Isua’n A.D 33 vela, a lo sawi-lawk
Temple Pathumna (the Third daih tawh, “Heng hi in hmu maw? tih-
Temple) chu Herod the Great, Judai chim lohva lung intiang rêng rêng he-
Ram Awptu khân kum 20-18 B.C tah a awm lovang” a lo tih kha, a tak
(kum 1 leh a chanve) chhung a sa a. takin a lo thleng dik ta a ni!!! (Mat.
Temple thar sak ni lovin, thawm ţhat 24:1-2, Luka 13:1-2, 19:41-44, 21:5-
leh chei ţhat hna nasa takin a thawk 6). Temple chhunga bungrua hlu tak
a. Judate laka tlâk-tlum a duh avângin tak tak-te pawh chu General Titus hian
a insêng nasa hle. Judate pawh khân Rome-ah a kalpui ta vek bawk a ni.
an Temple (Heroda Temple sak) hi an
chhuang êm êm a. 2.4. THE LAST TEMPLE (TEM-
PLE HNUHNUNG BER TUR)
Zirtirte pawh khan, chhuang Pathianin Temple sa tura a tih-
takin Lal Isua hnenah “Zirtirtu, en na hmun Moria tlâng kha, Abrahama’n
teh, a lung leh a in te hi a ropui teh Isaka a hlânna kha a ni a (Gen. 12),
a nia!” tiin an fak chiam nghe nghe a Arauna ram, Lal Davida Inthawina
30 NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015
hmun kha a ni (1Samuela 24). An sawi loh le? Kum 1930 aţanga Political
dân chuan, Solomona Temple khân Issue ni tawh pawh nise, Biblically,
Square ft. 900 a awh a, Heroda Tem- Historically, Religiously & Territori-
ple khân, Square ft. 600 a awh a, tuna ally pawhin an ramchhung a ni a, an
Muslim temple “Kubbet Es-Sahkra” ta a ni a, lâk-let leh pawh tum sela a
(the Dome of Rock or the Mosque of dik mai lawm ni?? tiin, mi tam takin
Omar) innghahna ram, Haram Esh- zawhna an siam a. Anmahni Juda-ho
Sherif (the sacred enclosure) an tih ngei pawh khuan lâk-let leh dân tur
hmun khuan, ram Acres 35 vel a awh relin Sakhaw thil (Jewish Ministry
a, Solomona Temple huamchhung za- of Religious Affairs) ang zawng leh
wng kha niin an sawi. Sorkar (Israel Parliament- Knesset)
ang pawhin vawi tam tak an lo chai
Temple chhungah khuan, tawh a.
Moria tlâng sâng lai ber kha Temple
chhuat aţanga ft.6 velin a rawn poh Juda-mi a mimal-a Mus-
chhuak a. lim temple
He Moria beitu hi a
tlâng pawng khât tawkin
sâng lai hian an awm
ft.60-a sei, zeuh zeuh
ft.40-a zau ţhin. UNO
lai a awh a ni. pawhin a
Thil mak tak thli-thlai ru
mai chu, an- rêng bawk.
mahni ram- Ţhenkhat
chhungah sawi dânah
ngei, Pathi- phei chuan,
anin hmun Temple sak
leh ram a pek-ah ngei, an Temple lo dân tur ruahmanna engkim an peih
sak tawhna hmun hlui ngei ni bawkah, vek tawh a. Temple sakna tur hman-
Ringlo miin an Sakhaw Temple an sa rua pawh an chhêk ngah vek tawh.
a, langsâr taka a dingluah mai nitin Sa ţan ta sela, thla 1 chhung lêkin an
zan tin-a hmuh reng mai chu… Juda- sa zo vek thei ang, an ti nghe nghe!
ho tân a harsa ngawt ang le!! “Mittui Mahse, Juda Puithiam (Orthodox Jew-
parawl ţeuhvin an thlir ţhin” an tih hi a ish Rabbi)-te chuan, “Messiah lo kal
dik ngeiin a rinawm. phawt sela, Temple khi thenfai phawt
Engah nge Israel-te khuan, a ngai bawk si a, ala hun lo ve” an ti
Muslim Mosque khu bei a, an lâk mai tlat zel rih a ni, an ti!!!
NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015 31
2. TLÂNGKAWMNA na-ah nihna sâng leh ţha chelh-in, tal-
Israel fate khân Jeriko khaw ropui ent ţha tak tak neiin, sum leh pai-ah
leh nghet, kulh ţha takin a hual vêl harsa lovin, hriselna lam thu-ah pawh
vek kha, Pathian thupek awihna leh harsatna nei lo mah ila, Thlarau kei-
Pathian tâna inserh-thianghlimna leh mahni-a a chen siloh chuan, mite tân
Berampa ki ham leh mihring aw-rawl rimtui kan ni tak tak thei ngai lovang.
hmangin an au chim tawp mai a!!! Biak In ţha leh changkâng ber ber,
Amaherawhchu, Ai khaw tê-tak-tê hmanraw changkâng leh ţha zawng
chu, ngam tak leh hneh ngei in-ringin zawng pawh nei kim vek mah ila,
an han bei rawk a. An rinloh deuh- nun thianghlimna tak tak nei si lova,
vin, an ngam ta rêng rêng lo mai!!! A tinungtu Thlarau Thianghlim chu min
chhan ber chu, Pathianin “hluihlawn Hruaitu a nih si loh chuan, Thlarau
thil (thil thianghlim lo) in la tur a ni nun tuihâl leh chau-te tân Malsawmna
lo” a tih kha zawm duh lovin, Akana’n kan ni ngai lovang. Pathian tân pawh
hluihlawn thil (Pathian duh loh, thil awmze nei lova dâr ri mai mai ang lêk
thianghlim lo) a lo lâk vang a ni (Josh. kan ni palh ang tih a hlauhawm hle a
6 & 7). ni (1Kor. 13).

Israel-ten Pathian Nung an bi- Chuvangin, Temple, Biak In
akna tur atâna pawimawh em em, an Thianghlim, Pathian In, Keimahni
Temple pawh sa thei lova, Temple ngei hi enkawl uluk ila, vawng thiang-
pawh nei lova an awm khuan entir hlim ila, Lalpa ropuina tur chauhvin i
pawimawh tak a nei a ni. Ringtu nun- hmang ang u (Joh. 2:19-21, Tirh. 7:46-
ah hei hi Zirchhuah a pawimawhin a ţul 50, 1Kor. 3:16-17, Eph. 2:21).
khawp mai. Rawngbawltu leh Ringtu (source:- Dr. John Hlychho, Bible
inti-ten rawng hi bawl nasa viau ţhin Chronology, 2010, pp. 25-26)
mahila, theihtawp chhuah ve ţhin ma-
hila, keimahni lamah hluihlawn thil,
Pathian huat-zawng kalsan kim loh,
paih phal loh, thlâh phal loh kan neih ## Hotu dik tak chuan a hote dik
chhung chuan, Pathianin min hmang lohna mawh zawng zawng a phur
tak tak thei ngai lovang. Keimahni-ah, ngam a ni.
kan Chhungkua-ah, Kohhran-ah, kan
Hnathawhna-ah, kan Rawngbawlna- ## Hringnuna hlawhchham tam tak
ah a Ţha zawng aiin a Chhe zawngin te hian an thiltih an bansan dawn
kan bûk a rit zawk zel ang. khan hlawhtlinna chu an ban phak
lekah a awm tawh tih an hriat loh
Kohhran-ah leh Rawngbawl- vang a ni fo
32 NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015

EPHESI KHAW CHANCHIN


- |P-a

K eini thuthlung thar fate zingah hian Ephesi khaw chanchin hre lo
pawh kan awm ka ring lo. Resettlement tluk zetin kan hre lar khawp
mai, mithiamte leh mi ropui tak tak ten ziak leh sermon tein an ti nasa tawh a,
tlema zawng han thai ve ka duhna chhan chu, he Ephesi khaw chanchin ngun
taka ka ngaihtuah ve hian, entawn tur leh entawn loh tur tamtak awmin ka hriat
ve vang a ni.
He khua hi Mediterranean tui- mithiamten an sawi a. Paula’n Ephe-
finriat hmar lam Phrugia ram a awm si a tlawh hma hian Korinh khuaah
a ni a. Rom sorkarin a awp, Asia Mi- rawngbawlin a awm tih kan hmu.
nor-a khaw pawimawh ber a ni thin. A Paula leh Akuila te nupa rawngbawlna
vanglai hun chuan mihring nuaih thum avang hian Ephesi khuaah kohran tha
chuang zet an awm thin a. Theatre lian tak, a chhehvel rama kohrante pawhin
pui mai, mi sing nga len theihna an sa nu leh pa anga an en chu a ding a.
a, khawpui chhunga kawng te chu feet Diani betute tam takin temple lem
70 zeta zaute a ni hlawm. te paihin Kristian ah an inpe ta a. A
zin vawithumnaah Paula hian Ephesi
Tirkoh Paula’n a zin vawihni- khua hi tlawh lehin, kum thum aia rei
hna ah he Ephesi khua hi a tlawh tih a cham a (TT. 19:20, 20:31). Paula te
Bible-ah kan hmu a (Tirhkohte Thiltih thusawi avangin Diana Temple lem si-
18:19-20). Ni reilo te chauh chamin, a ama sumdawngtu Demetria chuan ami
mi hruai te pahnih Priskili leh Akuila chhawrte fuihpawrhin, an sumdawnna
te nupa a hnutchhiaha, a kalsan lehng- a tawp dawn bakah an pathiannu Diani
hal a nih kha. Ephesi hi sakhaw hmun pawh engmah lovah chantir a ni dawn
pawimawh tak mai a ni a, helai biala tiin a zirtir a. “Ephesi khuaa Diani hi
an sakhaw biak ber chu an pathiannu ropui tak a ni”, tiin an au va, a khuain
Diani, milem pathian a ni. He an path- an buai zo ta a.
ian nu Diani hming hian temple ropui
tak mai an sa a, he temple hi khawvela Makedonia ram atanga Paula
thilmak pasarih (Seven wonders of the zuitu Gaia leh Aristarka te chu an man
world) zingah a tel phak hial a ni. He a, ennawm inah an hnuk lut a. Paula
temple lem hi tangkaruain an chhun- erawh chu ram hruaitu liante zing ami
ga Diani betute chuan an lei ruih ruih hmelhriat a neih a vangin a him hram
thin. He tih hun lai hian Ephesi khuaah a. Ephesi khua chu chuahsanin Paula
Judate thahhnem fe an awm tawh niin chuan Makedonia ram leh Akaia ram
NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015 33
te a fang kual leh a. Jerusalem pana he khwpui chanchin leh Diani Temple
a hawn kawngah Ephesi chhimlam chanchinte chiang taka hriat theih a
mel 7 leka hla lawngchawlhna, Mi- lo ni ta a ni. Khawthlang lam atanga
leti khuaah reilote a cham a, heta tang bungrua rawn phurtute chuan Ephesi
hian Ephesi kohhran upate kovin, an lawngchawlhna hmunah an bungruate
hnenah thuchah ropui tak a sawi a, an chhekkhawm a. Hei hi khawchhak
“Pathian kohhranho, ama thisena a lama sumdawngtuten sanghawng-
leite chu chawm turin nangmahni leh sei leh sabengtung tein an lo phur a.
in hote zawng zawng chungah chuan Khawchhak lam sumdawngtute bun-
fimkhur rawh u, Thlarau Thianghlimin graw rawn phurh chu khawthlang lam
an chunga hotuah a siam che u hi.” ti sumdawngtuten lawngin an lo phurch-
a an mawhphurhna a hrilh hnuin, “ka huak ve thung thin a ni. Hetia chhak
kal hnuin chinghne kawlhte in zingah leh thlang bungrua inbanlekna hmun a
an lo lut ang a, pawlho chu an zuah nih avang hian Ephesi khuaah mi chi
lo vang..” (TT. 20:28,29), tiin harsatna tinreng mai an awm khawm a. Hausa
an tawh turte a hrilh lawk bawk a ni. pui pui leh fing pui pui awmkhawmna
a nih avangin Kohhrana rawngbawltu
Ephesi khua hi BC 365-ah nih pawh a hautak hle a niang, Ephesi
a kang vek a, Diani temple pawh a kohhran enkawl tura Paula’n a dah,
kang chhe vek a. Temple hi sak that Pastor naupang tak Timothea chuan
leh a ni a, mahse Goths hovin an tich- ‘Transfer’ a dil niawm tak a ni. Mahse
he leh vek a. BC 133 hmalamah ch- Paula chhanna chu, “Makedonia rama
uan Croesus te, Persian te leh Goths ka kal dawn laia Ephesi khuaa awm
hnamten Ephesi khua hi an awp thin a. reng tura ka ngen ang che khan, tunah
BC 133 ah Rom sorkarin a awp tan a, pawh ka la ngen fo che a ni”, tih hi a
Pergamum ramah a behtir a, Paula’n ni.
Ephesi khuaa rawng a bawl hun AD
50-60 ah hi chuan Ephesi hi Rom sork- Sawi tawh angin sumdawnna
ar hmun pawimawh tak a nih bakah hmunpui a ni a, bungrua an thawn
lawng chawlhna hmun, khawchhak turah chinchhiahna ‘seal’ an chhu
leh khawthlang lam sumdawngtute thin a, he tawngkam hi Ephesi khuaa
intawhkhawmna hmun pawimawh mite chuan Refugee tluk zetin an hre
tak a ni. Rom Emperor te pawhin an- bel ngei ang! Hei vang hian Kohhra-
mahni limte siamin nasa takin khaw- na ringtute chu, “Thlarau Thianghlim
pui hi an chei thin. AD 1870 khan tiam chuan chhinchhiahin in awm
thil hlui laichhuaktu, S.T. Wood-a’n kha.” (Ephesi 1:13) tiin an hriat thiam
nasa taka a beih hnuah Ephesi khaw ngei turin a hrilh a ni. Han duham hlek
hlui hi a laichhuak a. Heta tang hian ila, he kohhrana ringtute hian Thlarau
34 NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015
Thianghlim a awm leh awm loh pawh uan Ephesi kohhran chu kohhran chak
an hre nghal mai bik lova, rawngbawl- leh thil tithei tak, thawkrim em em,
tu hmasa Appollova khan thahnem chhel bawksi, misualte hnawl ngam
ngai takin rawng lo bawl ve mahse, a kohhran an lo ni reng a. Tunlai ang
rawngbawlna a famkim lo kan ti thei chu nise, “kan kohhran chuan Pathian
ang chu. Pathian kawng thu fel leh- zarah kumtin target kan khum ziah a,
zualin Priskili te nupa in an hrilh fiah Missionary pawh kan chawm nual a,
tak kha (TT. 18:26). Fellowship organizations- nuho pawl,
thalai pawl, naupang pawlte pawh kan
Ka sawi duh tak zawk chu tha thawkhat khawp mai” kan ti ang.
Tirhkoh Paula te rawngbawlna avanga Mahse heti chung hian Thlarau Thi-
khati khawpa khaw ropui, a khawpu- anghlim chuan, “demna che ka nei a
ma buaina chhuak khawp a an awm ni, i hmangaihna hmasa ber kha i ban
laiin Thlarau Thianghlim dawng te tak avangin”, (Thupuan 2:4) a ti tlat
chu patling hlir 12 chauh an piangthar mai. “Chuti chuan i tluksan tak chu
a nih kha. Hei hi Ephesi kohhran bul hre reng la, simin a tira i thiltih te kha
lo intan dan chu a ni a. Thlarau Thi- ti leh rawh. Chutilo chuan i hnenah
anghlim awmpuina dawngin kohhran ka lo kal ang a, i sim loh zawngin i
chu tha takin an kal chho zel a, a chhe- khawnvar dahna kha a hmun ata ka
hvel kohhran tam tak tan entawntlak sawn ang”, tiin Thlarau Thianghlimin
khawp leh, nu leh pa ang hiala midan- a vau zui ta a ni. An thatna laiah fak
gte tanpuitu an lo ni ta a ni. Chuvang hlawh hle thin mahse, a pawimawh
chuan kohhranah hian thlarau thiang- ber Thlarau Thianghlim an hlamchhi-
hlim in hmun a chan reng loh chuan ah ta a ni. Kohhran hian Thlarau Thi-
kohhran kan hlim thei lova, kohhran anghlim thu hi kan hre thiam lo ang a,
kan hlim loh na na na chuan thil tam kan tivuivai palh ang tih a hlauhawm
takah thatchhiatna a lo awm a, kohhran khawp mai, i fimkhur ang u.
a nguai thin. Lalpa rawngbawlna ah
hian mimal chauh an pawimawh lova, Ephesi kohhran pawh hian
thawhhona tha te, inlungrualtlanna te Thlarau Thianghlim thu hi an zawm
a awm loh chuan Thlarau Thianghlim loh avangin vawiinah chuan khawiah
dawn a har thin a ni. nge a awm tih pawh hriat lohvin a pil-
bo ta a ni. Keini Zohnahthlak tlangmi
Paula’n Ephesi kohhran upate te pawh hi he Delhi khawpuiah hian
hnena a lo sawi lawk ang ngeiin kum 50 kohhran leh community service hrang
pawh a ral hmain, ‘Chinghne kawlhte’ hrangah te kan awm ve dih diah a, kan
chu kohhranah an lo lut a, kohhran an kohhran or kan lawina hmun theuh
ei chhe ta a ni. Pawnlam landanah ch- hian eng chen nge kan daih ve ang le?
NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015 35
(VARANASI MISSION CHAR- thlamuannain a lo khat ta. Thlamuanna
ITABLE TRUST : February 2015 Field chanchin tha an dawng a ni.”
News) (Phek 23-na chhunzawmna) 7. Dulharchand (Semra): “Kan veng
“Kan bial chhung Sandaha ch- a ringlo 1, Aditya chu vawi lehkhatah a
hungah House Church (In a inkhawmna) tap chhuak thut a. Thaw tha thei lovin a
thar kan neihna In neitu pa Prema chu tak- hnang bawk a. Rang takin Pathian hnenah
sa che thei loin natna khirh tak neiin a mu kan tawngtai ta a. Lalpan a tidam ta.”
reng mai a. Pathian thute kan hrilh hnuin “Nu 1 Madhuri chu ramhuaiin a tibuai
Pathian hnenah tawngtaina kan neih pui ta nasa em em bawk a. Lal Isuan thlarau sual
a, tawngtaina chhang thin Pathian chuan a hneh zia te hrilhin Lalpan a chhanch-
min lo ngaithla reng a, a rawn tidam ta huak ta. Kan Lalpa hi Setana hnathawh
mai a ni. Kan lawm tlang hle mai.” tiboral tura lo kal a ni reng a ni.”
“Kan veng nu Kirani chu ram- 8. Rawngbawlna pangaite: -
huaiin luhkhungin nasa takin a tibuai thin a) February thla tantir hian puanthui
a, Pathian hnenah kan tawngtai a. Lal Isua chunga Pathian thu sawina chu kan lo tan
hmingin kan hnawtchhuak a, Lalpan a leh thei ta a, kan tan hma hian zirtirtute
tidam ta viah mai. An chhungkua a Lalpa chu Chanchin Tha Johana ziak an hrilh
Isua Krista an rin theihnan i tawngtai sak dan tur kan train vek a. Zirlai mi 28 kan
zel ang u.” la a, heng mite hi hmun 4 – Tawngtai In-
4. Vijay (Jamua): “Kan khua-a Ra- pui Mahespur te, Sarainandan vengahte,
mesha chu rilru kimlo a ni a, a nu leh a pa Paharia vengah te leh Katesar Mission
ten an buaipui hle thin a, inkhawmnaahte compound-ah te kan zirtir a ni. Nitin kan
an rawn hruai thin. Kan lo tawngtai sak tawngtainaah i tawngtai sak zel hlawm
thin a, zawi zawi a dam tial tialin tunah ang u.
chuan a lo dam pumhlum ta. Lalpa chu b) Child Evangelism: Naupang hne-
fakin awm rawh se.” na Pathian thu hrilhna pawh thlasik khaw
5. Yogendra (Parora): “Kan khua vawt a zo a, February thla tir atang kan lo
a ringlo mi 1, Anil Kumar, B.Com 2nd tan leh ta a. Isuan naupangte a hmangaih
year zirlai chu an chhungin milem biain tih hre rengin hmun 4 ah rawng kan bawl
an Inahte an tar nasa hle thin a. Chung mek a. Semra-ah te, Paharia-ah te, Kate-
milemte chu Pathian tak an nih loh zia leh sar-ah te leh tawngtai Inpui Varanasi-ah
Isua Krista chanchinthate kan hrilh thin a. te an ni a. Christian drama lamte tleirawl
Tichuan Isua a lo pawm ve a, Baptisma hovin an zir tha hle bawk. An zing atangin
pawh a lo chang ve ta a ni.” baptisma chang an tam tawh hle, i tawng-
6. Brijesh Kumar: “Kan bial Bhi- tai sak zel ang u.
tari khuaah ring lo mi tam tak zinga ch- c) Mual Inkhawm: February thla ch-
hungkaw 1 chu ramhuaiin a tibuai nasa hung hian mual Inkhawmna Hardasipur
thin hle a, tawngtai tura min rawn kovin kuaah vawi 1 tha takin kan nei a, mi pawh
kan tawngtai ta a. An In chhunga thlarau an lo kal hnem hle a. ngaithlatute zing
sual ho Isua hminga hnawtchhuakin tuite atangin a hnuah baptisma chang pawh an
kan theh kual a. Tunah chuan an In chu awm bawk.
36 NUNNA TUIKHUR : MARCH : 2015
d) Gospel Camping: February thla inkhawmna mumal tha nei lote hi tihng-
chhungin Gospel Camping vawi 1 tawng- heh an tul zel bawk a ni. Tichuan kumin
tai Inpuiah kan nei a, Patling leh tlangval chhung hian ringtharte In behchhan a
27 an lo kal a, chung zinga mi 17 chuan inkhawmna In zar sak tur hmun 4 ah kan
Isua ringin lawm em emin baptisma an dil mek a, kan siam sak tawhte atang a han
chang nghal bawk a ni. I tawngtai sak ng- chhutin 1 siam nan a bang leirawhchan
hal zel ang u. karkhat leh a lai ban leh za, thir angle
e) Inkhawmna Shed thar: Dholaipur hmangin 1 sakna hi Rs. 55,000 – 60,000/-
vengah chuan ringthar ten inkhawmna a ni ber. Lalpa hnenah i dil zel ang u.
tur hmun an nei lo a. Kan tirhkoh Dilip Tin, hmun hla zawka kalna tur Scooty 4
Kumara te in zar zawmin sak sak an ni a. hi station 4 atan kan mamawh hle bawk
A pawisa hi Pi Ruati, Laipuitlang in Rs. a. 1 man hi Varanasi-ah a tlawm chi Rs.
40,000/- a rawn pek atang a sak a ni. 53,000/-, a to chi Rs. 59,000/- te an ni ber.
f) Ina inkhawmna- House Church Ni sa leh khawlum ram a rawngbawl tak
pawh February thla chhung hian hmun 4 tak nan hian cycle a kal theih bak 2 wheel-
ah neih thar a ni a, kan lawm hle mai. er hi tirhkohten an rawngbawlna atan an
g) Inpui In sak mek: Tawngtai Inpui mamawh hle.
chung chu room 1 zawm leh a ni a. Lalpan
chhunzawm turin min duhna atangin sak 11. I ram lo thleng rawh se: Kumin
chhun zawm a ni. Hmanna tur a la indai- khawmpui a kan thupui tur, “I ram lo
hlo hle zel. thleng rawh se” tihah hian Pathian ram
thlenna tura hmanraw pawimawh berte
9. Ringthar: February thla chhung chu ringtute hi kan ni a. Hindu khawpui
hian tun hma zawnga kan record, thla 1 Varanasi leh a chhehvel atan Network
chhung a ringthar 40 chu kan khum a, tinte hian mawhphurhna kan nei theuh a
ringthar baptisma chang tha tak tak Lapan ni. Pathian ram a thleng tawh a, a thleng
42 min pe a ni. A va ropui em! I tawngtai- mek bawk a, nasa zawkin a la thleng zel
na Lalpan a chhang a ni tih lo hre zel ang dawn a, chumi atan a hmanruaah chuan
che. Lal Isua rin avang a mittui tla zung Varanasi Mission Prayer Networkte hi
zung chunga baptisma chang leh tawng- Lalpan min thlang miau si a nih hi. Theih
tai laite tluka hmuhnawm hi khawvelah tawp kan chhuah hma hian midangte
hian awmin kan hre lo. Van mi te pawh an Lalpan a hmang mai ang tih a va hlau-
lawm thin si a. Lalpa ropui ber zel se. hawm em! Kan rawngbawl tlan mekna
hi Thlarau Thianghlimin min awmpui a,
10. Kumin chhung a hmanraw lam a hmasawnna malsawmna kan dawng mek
Lalpa dil tur – Kan rawngbawlnaah Lal- zel a ni. Setana hnathawh mek tiboral zel
pan mal min sawm zel a, ringtharte an lo tura lo kal kan Lalpa Isua hi kan hmah-
pung zel bawk a, tun a kan thawh mekna ruaitu a ni si a.
piah lam a mi ten min au zel bawk nen,
a thawh dan lama mamawhte a pung ve
lo thei lo a. Tin, kan Kristian neihsate

Anda mungkin juga menyukai