Rita Petro Linda Méniku (hey * Gelési ¢ LETERSISE. che GILHES SHOIPE (pér maturén shtetérore) ay! Botime shkollore Albas NBotves Los AJRULA Rito PETRO. Redoktore: Notasho PEPNAN! Act rate va KUKALESH! © Albas, Tioné 2012 Ribotim 2013, 2014 Ta githe 18 drjot jane 8 ezerware ISBN 978-9928:02.349-0 Shiypur ot shiyshkronié: jPEa Shlpio Botuese Albos N& Tirana: Rr. “Budi”, pall. "Classic Construction”, Tel/Fox: 0035542379184 e-mail: info@albos.ol Na Tetové: Rr. “linden”, ar.105 Tol: 0038944344047 e-mail: albes_te@yohoo.com Na Prishting: Re. “Rexhep Malo", or.47 Tel: 0037744629325 ‘e-mail; albas_pr@yahoo.com aya ne. 2 lhidiae se a Uema ee pea mESUESIT ky libér didaktik synon standardizimin e lindés sé letérsis® dhe t# giuhéls shaipe né shkollén e mesme, n€ kushtet kur nxénésit kané punuar me tekste té naryshme alternative INé kee liber jané pérmbledhur njohurité bazé (ngo Gjuha dhe Letérsia), Ge duhet té din maturantet dhe gé lidhen si me programin ¢ matures Shtetérore, ashtu dhe me programin e zhuilluar gjaté tri viteve te tyre te shikllimit Skemat e analizave dhe komentet e pjeséve letrare jané mbéshtetur mbi troftimet teorike né tekstet e perdorura pre] nxénésve, si dhe ne mendimet été pranuara té kritkes shqiptare e boterore pér autor’ © vepra te vveganta tyre Ianallzae tekstit letrar synon té zbérthejé objektivat qi lidhen me vegorité epokave té ndryshme letrare, me karakteristkat e veprés, si dhe stiin e Sutorit. Ndérsa komentet e realizoiné praktikisht keté synim. Autorét kan bard kujdes té shmangin subjektivizmin duke u pergendruar né komentirnin dhe interpretimin e vecorive kryesore stiistike qe gjenden né modelet © zgjedhura per koment. PER maruRANTET Me gélin gé t& shmangni frikén, e cla vien nga emocionet e provimeve, [Suhel ta kuptoni se nuk eshte aqe réndesishme se cilat do t@jené fragmentet fe zgledhura pér analiza e koriente apo se cla do te jet® tema e esesé gé do tu bjeré né provimin e maturés shtetérore.E réndésishme eshte a@ t8 kent sigurvar gelésin e njohurive baz me te cat jeni palisurglaté ketyre viteve. Késhtu, ph, nése ju keni prvetésuar vecorité qe e bejné poemén Gajld Harold njé venir romantike apo heroin e sajnjé hero romantk, ateheré me kéto njohur Ju mund t@ zbértheni cdo lo] fragment té késaj vepre, po késhtu ju duhet te rikujtoni njohurité gramatikore (nga morfologiia © fintaksa) nga fusha e leksikut, nga drejtshkrimi, pasi ato do té jené baza e njé analze gluhésore t@ cdo lloj tekst (letrar ose jletrar) si dhe tregues! kryesor gat® procesit tua) te te shkruarit. Duhet té mésoni strukturat e Mojeve té ndryshme t8 teksteve joletrare me gillim af, mbi bazén e tyre, &é ushtroheni par shkrimin e teksteve té dryshme. Psh., né shkrimin @ esese duhet té ushtroheni té zbuloni dhe té Shirwan sa mé teper argumente pro dhe kundér tezave te caktuara, NE Keté Tigj tekst duhetté “shtryahn'" mire trurin g@ té aftésoni logiken; ndérsa né 1 tekst pérshkrues duhet t@ mprihni te vézhguarin pér ta paré objeitin figa kéndvéshtrime t& ndryshme. Pér tekstininformues duhet te mblidhei Come shum@ informacione dhe té dalloniinformacionin e réndésishém ngs ai mé paki réndésishmi Pér katé lim éshté shkruar dhe ky liber, gét'juvijé n€ ndihmé ne kate pra sezon. Sigurisht a& asnjeher® ne liber nuk mund té pérfshilé githcka a ju revolitet. Me ndihmén e mésuesve dhe duke u ushtruar gé tu fiksohen (Géshtjet bazé, me siguri do t keni rezultate mjaft pozitive né provime. Suksese Nga redaksia ALBASPeembajtja 10 13 15 8 18 2 24 a a ar 28 gssaesaaeredad (GJUHA DHE KOMUNIKIMI (TEKSTE JOLETRARE) ‘Skema e komurikimit Elementet ¢ ndértinit 6 tekstit jet ¢ toksteve sipas funksioneve gjuhésore Tekst! informues-shpjogues Toksti parshkrues. soja e krahasim-kontrastt Toksti argumentues soja argumentuese Toksti kulturologiik Pérmbledhja Paratraza LETERSI (TEKSTE LETRARE) Gjuha e letérsisa Kiasitkimi i veprave letrare TEKSTI POETIK Lojete tekstit postik Elementet e tekstit post (metrika, gurat stilstike) KOMENTE liada (Homeriy Martesa e Halil (popul) GjorgjElez Ala (poputiy Gallé Harold (Bajron) KéngOt e Milosoos (J. de Rada) Lulet e verés (NFrashéri) Fate airit (N Frasher’) Bukuria (N Frasher) Mrizi i zanavet (Gj. Fishta) Shaypnija (Gj. Fishta) Nj giame despriet (Gj. Fishta) Gjuha shaype (Gj, Fishta) Metamorphosis (Gj, Fishta) Vala ¢ yjeve (L.Poradeci) kenga plogsrshte (L_Poradeci) \Vdekja © Nositt (Poradeci) Poradeci (L_Poredeci) Vargie lira (Migien’) Poema e mierimt (Migjen)) Nj nat pa gjumé (Migjon} Kanga skandaloze (Migieni) Recital i malsort (Migjeni) Balad ayfetse (Migjeni) Postika © Kadaresé (LKadare) Krishlingjet né New York (|.Kadare) INé stucion dimérore (.Kadare) Mall (LKadare) Kristal (LKadare) ky dimer (LKadare) 131 197 201 207 209 215 218 219 227 283 208 294 Pocmbaitia TEKSTI TREGIMTAR Elemente te tekstit tregimtar Lojete tekstit regimtar Don Kishati(M Servantes) Soli Manges (MServantes) Don Kishoti kundér malin te erés (M Servantes) Historie Skénderbeut (M.Barlti) Fialimi i Skenderbeut pérpara princave shaiptaré (M.Barieti) Martoea e Skenderbeut (MBerlet) \Voekja e Skenderbeut (M Barleti) Katedralia © Parist (V.Hygo) Esmeralda (V-Hygo) Shiyllae tupit (V.Hy0) Bardha e Temalt (Vasa) Xa Gorit (Balzak) Evgieni Grando (Balzak) “Tregtaré famujsh (E Kola) Kumbulla pérte mutt (E.Kotigi) Korcimtara © Oukagint(E.Koiq) Kopshti(E Koti) "nuaii(A.Kamny) ‘Telegrami (A Kary) Ne gol (A Kamny) ‘Njegind vet vetmi (G, Markes) \Vetévrasja e Pietro Krespit (G. Markes) ‘Amaranta dhe vdekja (G. Markes) kKeshijella (1 Kadare) Previa e ult (LKadare) Sulmiifundit(LKadare) yeti funct (P.Marko) Keésula 0 2028 (P Marko) Dita tres (PMarko) Nata e fundit (Marko) Odin Mondvalsen (K Trebeshina) ‘TEKSTI DRAMATIK Elemente té tekstit dramatk jet o tekstit dramatik Prometeu i mbérthyer (Eskil) Qindresa e Prometeut (Esk) ‘Makbetni (U.Shekspir) lomeo dhe Zhuliota(U.Shekspit) Hamlet (U-Shekspir) Moret Lir (U.Shekspir) Mizantropi (Mier) ‘Shlépi kukulle(H.lbsen) ‘Acmiku i populit(H.tbsen) Iscailte 6 fstino (F.Nol) 14 viog dhendér (Gajupi) Got (A. Pashku) Pamje nga ura (A. *) 'SKEMA TE PERMBLEDHJES SE NJOHURIVE GJUHESOREtha dhe komunikimi G Skema e komunikimit Tamunitim wjedh nga fla alin communi, oo 8s ost Te bole kjosh oj je ab seh poet anksbyeride, mend © Grea duke gtr meta gunn parbosbhot. rnd reatzohetné menya ahyshme, pbmesnié proces qe parbehetnga de laments Fiala Bale Rererent! = Dérquesi éshlé transmetuesi i mesazhit ‘Marrési éshte porsonl q® mert mesazhin. “Mesazhi esite pérmbaiijathelbésore e komurikimit ose informacion! q synohet t pargohet Referenti éshi objekti Komunikimit, clin percjell mesazhi {kod deht6 gjuha me ané tés8 cies pércilet mesazhi. ‘jo mund te jot: i Gjuh6 0 four ose e shkruar(p.sh.. ne komunikojm pérmes givhés shaine). Gluhé e shenjave (simbole, formula matematikore, shenjat gore, prdorin personal a nuk déaloiné et) Gjuné # sinjaleve(alfabeti mors, sinjaletrrugore et). {Ge 18 realizohet proces! | komunikimit, Kodi duet t jet i njohur si pér dBrguesin, ash ‘ihe per martésin + Kanali éshié rruga a mje, me andn 16 cilt transmetohet mesazhi Teksti Fonstl (nga latinishijafoxtus thurur) &shte njésia bazé e aktvtetittoné gjuhésor, a8 pé je gain komunikues. Giyosie Komunkimi tekst mund t& ndértohet nga njé flee vetme, nga nié grup Haldsh ose Fé eine shure fal, nd varés| 8 situatés né té cen pérdoret dhe qolimit qB synohet te arrnet. Qe nje bashkdsi jlésh 18 quhet tekst duhet 18 plotésojé disa kushte ered dunet te fete | sakté né planin leksikor dhe até gramatitor: pra, dunet 18 respektojé frogulat e gjuhes né te cen shkruhet. jo reallzohet ‘una e shenjave ge + me ané t8 pérshtatjes morfologiike té ffaléve, duke krjuar kash ojé fidhje 8 forte gramatikore mes tyr: INjé vajzé nintévjegare wuan nga nié sémundje e pashérveshme, qé kufizon aftésine e saj mendore ori né zhvllimin e njé fémije temusjsh. Ajo 2s ‘mund t flas8 e as mund te ecé. ‘mo ané té rimartjes: = me ané té zévondésimit, Per 16 Tamangur pérsérijen © $8 njites ale ne fekst, ala mund t@ zévendésohet me ané te piremrave: _ me ané t& ndajfoljeve, t8 cilat mund je yore tregues 1© kohés dhe ts vendit te pérdorur mé paré né tekst ime ané t8 sinonimeve, pra t€ faléve ‘ae kare kuplime 16 rigita ose t8 atérta tne filet z8vend8sojné sve ane 18 hiperonimis 6 al. c8.k0 uptime 8 ler a ah, perdorim i falés making, n6 vend te tot speck te makings (pst, making tho-vokswager"siné shembulin pbs = me and ‘8 parafrazés, domethén’ ‘hprenja 6 t& nit kuptim pérmes njé gu flesh q@ kane t& nitin kuptim me faién © perdonu: ‘ig tipi. mb pak t&-cjact-aga-solane penton. porqe mune ta 2bvendssoj6 ate Panndryshvar Kupimin.esekstt: + me and té Agonektoréval elements ge lchin pjoséte tekstit, Si Konektorététekstt sherbejne: ~lidhézat: ie péremrat lidhori dajfoljt ot. teare (Gus. Ishin mbeshtjeté gjashté copa byreku. dy koksra portokalll dhe... Alje né ané ishie njé cope letér. Njé cope letér e shkrusr me bojé te kuge jo ishte fusha ku alérgind e ca vjet mé paré ushtrts perandorake turke kishin thyer ballkanast © bashkuar ‘Ata © aint edhe sot kisal dite até disfate, shkruante i ella, Ajo eshte si majaia Ne shkuan né Turai den @ ene. Ishim uni che Gy avokaté qe ka zgjechur famija pér ta mbrojur. ‘Alje u interesuam prane njé zyre, @ cia ishte pir prljen @ te huaive. [N& vtin shkollor 1983-64 si mésimahnés punon ©.C. N& iti shkollor 1965-66 Kthehen nga studimet dhe japin mésim arsimtarét e diplomuar LD dhe TP. NE kété vit len puné si mésues dhe N. K - Ideja € krjimit t@ “Volkswagenit” nuk ishle © para. Né Gjermanine e vteve ‘20 pati edhe shume makina 18 tila “popullore", por askush sia col Kishtu, n€ vitin © largét 1930, Ferdinand Porshi apo kishte kriuar @ Kompani adértimi mekinesh, ila filo njine| si "Porsh" Nj vend né ndryshim, Shqipéria prtojKisheve Trafige 12 t8 githa lojeve, kapje nga mafia, mbretérim i arméve t8 Zarit. vendi i shqipenjave po shképutet me veshtres! nga njé reputacion i errét. Megjithaté Shqipéria po evoluon duke ngjtur radhét Mage vend! |ish-diktaturés paranojake ka ‘mare flesén pr te hyre né NATO. Bullgarétkand ojé 209 t6 dashurdhe té respektuar si njé nga simbolet me popullartet mé 1 gers Bilbili sents porta KEngétari me zérin mé te Abel Me mend anim ta notin Zotn, por me mene uk mund ta percaptom’ qenion dhe péthershméane f¢ ekzistencés 98 Zolt. Por, megitthaté, edhe mej rmendja mbetet e rendésishrre, sopse prapi parmes Sa Po kupicimé se me a nuk mund 8 aie gd ae. Duke Ubaauar ket fa, konstatome so mond ht shkak dhe fatorvetém, eclaeexsyeton paperceplueshmérind ‘egenies 8 Zot dhe petsiné eT Disa hers tha me veto: glepura, martézira, s'éshté e rundur dhe, sado aédy-theré vendosi péctunsimisht {8 higte _mandien and. prapéseprapé. mendoi ‘vegse shkakun pérse po e thrriste kryepeshkopiGjuha dhe komunikimi ‘Tekst duhett ete | plot; pra, dunet 18 pérmbajé njé argument gandror ose né tems themelore, ‘Duke u nisur nga funksionete gluhés e8 figurshme, teksto lotrare klasiikohen né {8 trajtuare t8 zhvlluar ne mény@ 8 pote ‘Tekste joletrare ‘Tekst duhet te jee t rregullt né shijelimin © permbates: pra, dunet ti paraqest faktet, Weld & konceptet né manyré tile, qb gdonjér rej tyre té kontribuojé gt zhvilohet n& ményré organike Spas toma hemeloreotksit a ‘eat njorg ero oe ‘Tol dot joe Koherent gas Kohwcanca. bab kaiopta che unto 016 at%0 | | ion Tate | ade atc ae mane | pra ne pltolrtsre at Kobronca ka 8 B® dhe me vazimeésiné epi gearleraan ne ek ste | ‘Tekst dunet oot homogion me situattn kamunikuese: pr, duhet WB thet ne men 8 [ease weet ea hes | 18, 8 mbajaparanyan marin 1 cit dai. gotimino caktuor te at gee paahon dre ine po da pron, on a eee aa ee Sa aera rice, | Beceem | porta an sean ‘ontatstin m6 0 clin do 18 pérdoret, Iroginiare | iterpretimit dhe magnates $6 auton | tegime, novela, romane ei. Setoreveneleatateon ; 7 ‘oneve ajuhé Te stura wt dao 9 Llojete teksteve sipas funksioneve gjuhésore ‘renown arg po ns pre, retsto | fogs notanet Eactie | Tinie, konad, tama Nate ma 16 dalusshme ndérmetFojeve W@ teksove bahen me Gy ga lunksionet me te Sine | Seremrenceme [niente | rendésishme t6 gjuhés, q& jané: funksioni_praktik, mbizotérues n& tekstet joletrare dhe __ Lesion J {unksioni este il éss mbiotinis nokia laa ‘Shembuj he brenda katyre dy ndarjeve Kemi néniloe t8 fra tekstesh, ku mbizolérojné elemente 18 ryshme te funksioneve ts giuhés, 4, Né tekstet © méposhtme gjejmé Hlojin dhe nénilojin e teksteve si dhe alternativén ku pérgendrohet vémendja, ¢ [emma [umetinaae | eeareo [eee Fyne panto veut sooo ur r - i eestase wean ane I tha Tinés vetvetut: pa piri! ee i Soares ara oa sions } , eu ao ‘se oe reshe| Weegee Gre eth pain " invormuese | Dir 18 Nagut gka oF BS 18 encxiopede, sik) gazeach (G8 buget mo kag rémbimn? fry napazén ani, forms | eo Bermetrerrchen | tres codes ome dhe eli aspushPoradec) i Taian | aera rip vo aro | ote gente rs vuonin |For, | reetentirt | Sener Uo hae te poet Wino poe tte : Tela abantiees | Hote, | Siryiaterensaiantom | seing ain seers Tors ache wae |e ren oe Venera prgndronette: [Jeeves Cpeterne [resaen ort weguar, ‘s ose dejo ns see te cantuar | Ue regutn,maruale ae. Peres wat, | Taw | tas ae | on cmt : : érté pérshkruar... | “ME=VES® | respeKtuar ose jané procedura | Makina o8e receta mjekim, b a . j par tu ndjekur, ‘gatimi ef. Eshtt njé rrugé e cila kalonte pothuajse né trasené e rrugés sé vjetér "Egnatia” . Kjo rrugé, - Seotaln piercer chilis unto nase Rererioge ni etcsre ws Paroain panes tre gc is aor pe owl. Pak ova 38 ne rug ne Bore lr ton Tye eres Karekterstkat ¢ personave, broshura shicencore, manuote, per Milano kaloi népér rrugén “Egnatia” dhe shénoi me saktési slacionet e saj né t8 guide turisthe of ‘ashtuquajturin itinerari Herosomilitan, por edhe marshimi i fisit ban gotéve, mga ing | te"autebiogian, par né Durrés, ¢ vérteton mé sé miri ekzistencén dhe funksionimin e kesaj rruge antike deri eee Patent one saeeeeorers (Rouge Dur - basen -CaleTand/Gjt Heo ‘ ea ae Uo teksti: nformues-paragités Nénloli: lbBr shkencor [igi so vrei Funksioni: [7] shorehis Do bindas 1 intormues Fai ou do 8 zltom duke rokomacr bg: Eke do ache a ut 0 een ogene iw | | Paarl ign ene reese ne ner earotase tose neede See ne -apnienle céshijeje of ‘zgjatur, qé herd té jem i ashpér, e heré mé i bulé, diku mé i mjedhshém e mé vérshonjés Ben ped cme | rter no fae Por pei mantsh paresyeh hohon osha, \ |Gijuha dhe komunikivni preokupimet,shgetisimet dhe ngatéresat e tora W panumura, né 18 cat und ishs pleksur Kur po Sharuaja keto raché, éheré do ls durosh te alta ma gotBs. Kuo sidomos ale thénien @ pérmendur: SNjé ners eshte zt pert githa che ajetoke srochon cdo gi EE quay Ie tepet te sho} ma, Naérkag, 0 lexonjas miredashes, shytazoje ket pund time, sido q® 1 jet, ¢ po te shoh se t do ta pranosh me Kénaqes, nuk dot pusho| sé ndermarsi pune edhe me té ‘mach, tore besim nga dashamirésia ote (Parathenia ¢ Apologisé pér Skenderbeun /Frang Barahi) binds [ [eerguest Funision: [Jshorenes Jintormaes \Vemendia pérgendrahe te oat | Poezia e mésipérme éshte e ngrtur mbi simetring dhe njékohésisht asimetring e ironisé dhe te Kundérvéniove, Kjo poezl né sharp cha latinsht mention 18 perfshinet né gu lo) antologe serioze me kerkese ts lata estaike, Mund te thunet q@ nje poet 1 ill nuk @ ka deri m& sol ase krjues| ‘Shaiptar.Kjo poea! eshte nj kltime humanste,kunder dhunés dhe hipokriiss. Bota ndtyshe. Kio oes €shte nj substance rlindése pér te gjthé ne shqiptar. Kjo poez te kujton par nga forca John Mitonsin angler tg Paras 8 humbur. por dhe cigka nga stil sigmatizues dhe rebel Shekspitit. OS ‘ga sali para kaler shekvjve, Pet Bogdanie ka lene te pashiyeshme déshminé et testamentare. ‘mest (ni kryevepr pete panjohur e Pjetér Bogdant/ Moikom Zoqo) 16 informok [ds interprtoje Coste [Je rats Tekste joletrare ‘Organizimi i informacioneve Ne lekstot informuese-paraqiése, dukuri, objektet el kendveshtrim | pergjthsham, Tekslet nformuese-paraqitéae kan’ karaktristkat e méposhime: ‘X--Kane nd gender lyre rj send, person, dukur et, pr t8 cla jepen informacione. Ze_ Objekt dhe dukusié tatohen 8 aspekle 18 ndryshme, sipas gélimit te Fnformaciont Ye LING nj t0kSt informues-paragis 18 adertuar mir8, eo paragrat prmban njé informacion t8 Straktura traftohen ge nie Ne tabeléa e meéposhime jopen aspektet © ndryshme qB jan® tretuar né nj tekst informues poe sain Din oes2 285 60 zl dager ky esore Dri Brahe, Ganz ~ ‘rin Bare buon ar Poles (Kosove) dhe Orn Zi ce bron nga Snén Naw (Nagedon). eesti ‘Det Acris, afer Lozhts chen urin © Buns roa mowaire 352 sek | rue maksimale | m1 5100 mak - undrveshméria ee ¢ F Kembésori. biklst che dretuesit e mjteve and te detyruar te respoktojné nérijtrin dhe te Were a shirytézoiné rugén. Kio arhet nepermiet soles se Kulturuar dhe mirékuptima. 2 kur love me bigkets apo me auloveture, so par due @ kesh kujdes 8 moshuart dhe Sj 3. Kuldes pir kafsnél qa kalojnd ne ge (Kesha prakke pér perdorvesit @ rugés / Demir Osman) ati tekstit fel t® uanezoie i weoinde [te parones Tekstiinformues-shpjegues (paraqités) __Tekstiinformues-shpjegues. (aacaaités) ke si funksion a8 tl ransmetojé lexuesitinformacione che nohuri ne ichjame sie argument, du, kosee 8. paé nga. Kendvestien | pegihahem ‘eksit paragies eshte thelesishtprokUkxte informojé penmes shoieamlo3e, © théné nah, (6 zorje nohurte e lexuest pe. duku 16 cakluac panes shojgimi “Paraqitia e t dhénave mund 18 jet6 analitike ose sintatike. Ne paracitien analitike, 18 chenat per ne duct te cakduar open n@ ményt® 18 dtajoe, fr pajsur tees me jon t2sekta mbl cokumentacionin e mbledhur Paregte anaitke Kom nb Fastin eparaqijes 88 martedhénieveshkencore ‘Toksle paraqiese analtkejans *leksionet, + materilet shkencor, + interpretimet o teksteve dhe te fimeve, + artkujt e gazetave, + esete ef INé paragiton sintetike te chénaljepen té plrmbledhura, gé lexvesi mare njohuri pr terésiné © blemit. Tekste paraqitese sintetikejant: + skedat per pérorm persona, stedatbogratie, + raportet + procesverbalet, + permblecjet, + kronologit ‘moe (shek. para ees 6) Renditja | Informacioneteparagiuxanétabeléitkojnt nf tekst informues kronoloaiike e | -Perkrenaret ie" Informacioneve Peerenan ‘Petrone = brat prodhohesin négarkun kur 96 Aleve tak Vi per rt are {indore Ne kl koh hasonperkrenare me frm konke Paraatet ne Woo vise ot shart porteenares (quar Spas ‘vena Shmaet ng Nowo Mest) one ka vise zellohel pekrenaga bona ie dy Pathe a | dha me oy bens ne alee. 08 (shoe VV be Paraailet pirsén ne ato vise pckrenarja shu bukure bona, eshruguata ap negoves. 1 ajnin eget ng te Sav parole fa perironare shu fendesishne, ge mund ts konsierovel Karaktestho permet | ep fue perches 38 yt che she, VI para essere Rondiva | shkakepasolé Informacionete paraiturantabelB takojne tekstiinformucs “Ria © populsise 68 Tranés" popula ob Tans | [ane] _ o 5.6% rilja demografike]Giuha dhe komunikimi Kronikatjoné tekst 8 lt narat Termi rons ven nga fala greke hronos (oohé). Kronka tregon ni ményré besnike Take 12 ndodhura ne realtet. ‘Shisuesi i kronkeés ka gene deshritar ose prolagonit | Ksyre fokteve ose eshiron te rindeojengjaen, duke moledhur te chéna dhe informacion cui | (tregon ne menyre 1 saKt0, 16 armbledhur dhe cbjektve) | Kronika ni ‘gazotari (ltregon fakist duke snprehur dhe “opinionin@ ti ge shkruan) Zbulohet barka e Noes né malin Ararat né Turql [N6 guparkdlogtsh nest dhs rg hore noor se sus han iss borkén # Noss na mojin kor cia eto 18 lors 18 malt Ararat Tur | eons ria gjencae lomere APP dba e mh ne date 23, ora 3000, toga a | Shenptal Sire ated saa ans een What? (sare) Carve ater alge ibe net 4 BODeioca, oe pepo” ie tchanstewbyser ss Wahee Be where? hare ‘esi 286105 percind Broo Now, 279.97 emi ‘tages one aa'na So bce Set geben tt tans Veg chev eousrnurgongs ee > tearme 1 sae cpstirans yt Soingo Bittoea ee te ot When? hurd] rer km ne inarsuatagmit nore wURSCOn eonee | iene nc ons eae ie fon one tote rae cen doer me Thorsen udirasfe hea torn beietnr Sens onersee al ino Wow. anteseay Se pene str nd oe on ‘Who? (kush?) <- ‘Why? (nse?) Informacioni« Le Kronika karakterizohet nga: We Ga aw KS UBT GS Oy WS TON NE mes GL + Fret yor me pas ei kan® mundurt bark)” Gh € Dans + Rreth oes 1800 sta kane parénjé gore me tule che u kane bere shanjé get atone e marin me vee ‘Kané 2gjzdhur 1 Daj wifo me mobr Uf, eas Rand menduar gE (93 Katy vant 98 dt 18 shohin edo gocshulin @ Kerabuuni. Por ‘venta ka ond © rezkshme peta, ps! kand mbetur né mos dost ‘see onene tashme ne | nga re pokes o voget nuk kané KontoluarKarbrann, Sure nga -ményréndéfre,por edhe né_ | pace bjs curse dy 6 ee nga Fei Kand zpldur Vien per ghar, ata aroun or aventura ka Gone @ reziahme pir fo, posi Kane mbar ni mes et nga rie patios voosl 1) perdi fave te shure: te theshise te pioera, me bashkérendije 0% perziors 7) pada Toowe yore ne konén e kyer par eshe 18 konone yer ones 3) péedorin mera: “Ra pe me Tar 5) peedorml Taleve ne ‘minyrén kus, per ljme pasguta: ©) perder honiave 818 shprehur fate protagonsteve. Dy inn mes 18 dot Per, nse gornria me turité nok do she pa, joa ye dot hte rezk. Kur shot | pots w pyet par aden, tha: “Shkak she mungesa © earburantt Zajedhja | Ne bars te qBliit tell regues, titull shpjegues, ttllFantazie(igurati). etituit |Né bazé te meteve ghnésore: titull emeror (Restorant | shasta me | min ne ' ot): ttull fljor (Fetus! mbjeton pr dy ate pas abort, eee Teksti pérshkrues “eat plies pérdoet pr plrahizua Kaakovaial ¢verdeve,cbjeKeve, paTana Pros porsitimi sciesive ike ose palo oynhet ae lnues te ke no mendon ae paie 28 me 18 gare t Kye vendeve bjedeve apo personave Tek parce nk parrat arte pergyhesun. por par ore Kaatersina tf want sen aga me tee Tekste joletrare _Pershkrieinforrmues "ep informacione 18 dobishme pr sbjektn, ersonin a vendin ne menyr® te lt Shaper éshié nié vend né Evropén Juglindore, né peréadim 1 godishulit 8 Ballant. Ajo ndodhel ridis koortinotove gjeogralke 39° ¢ 38° dhe 42 2 39 18 Giersisd veri dhe 19%e 16! gjerésise Indore, né eshte i sakté 'detajuar,i pasurme | largés poshuoise e barabarté ngo ekvaton dhe Pol Veit arakteristike 0 veganta, Sipésfogiae pecgithshme eshié 28,748 km’. Keyeqye iso = terminologjia © pérdorur éshié shpesh | éshié Trono. Gijtésio e pérgithshme e vids kulore éshie teknike do © sakte 1094 km, nga 18 clot 657 km - ku olde 316 km = kui Ky lo) pérshkrim Gshlstpik par tekstet | door, 48 km - ku lumor dhe 73 km ~ kul igenor. snkencore. Plrahkrimi bindés:—___J zbuloniShaip&snél Jeo vetem disa ané 18 objektit, pérmes | Vendin né zemér té Mesdheut dhe buat brigieve 18 deteve 16 clave realizohet imazhi i déshiruar, | Adriotik dhe Jon. Ai &shié nié porté hyrése e rénd&sishme ‘eshté mé pak i sakté dhe mé pak i pér né Ballkan dhe Evropén Lindore. Ende éshié njé deta, ses persist iformues, | Yond t pondotur dhe | paprekur go global Turse ‘duke dhéné ato karakteristika q6 gé né pérshtypien © paré do 1é kuptojné njé perierie realzojné synimin e pikénisjes, V6 gytetérimeve dhe kulturave, gé € béjné att} njé vend ~ ferminologila nuk #shté teknike, por | evropion vedet ¥é veganté dhe gé ka shumé per té zbulvor, me element gé vand n& dukje andt I ndodhur midis Greqisé, Magedonisé, Kosovés dhe Malit i poate ose negative i kf tokio Holes deke koluor den Acct, Shaipeio ye perahksmi ash Karktoristic er ia dete dhe lose i reklbeshme, mole me bo, Linen, reldomet, ligene dhe pyje pa fund. Po t'u shtosh katyre edhe mikpnijen shape, laraterstké © kayo jena, vith! do fe ‘den sine shiepinee ye. Eon dhe sauce Snail érshkrim shprohés: Kurvote ery, ilré © | vetém, larg atdheut - vise reo, 7a lobo te komunio rdnshimi zakoneve, embio e udhhint e nj smie emecione dhe glendjeshoitérore, | gio a8 when re ndér popu 18 hud, 8 githo keto fo poraget nj mjedis Ose parsanazn | pergezoine zemvene 18 béjn8 jo te horrsh Shajperine, neményte unksionale nélchje me | po ld mor t# vei tek ojo aa dendur mondo. Me tue, teen otkott, Si ngopen sy 56 por ndyshime, gor! shuhet nok ngo err gj ts zoe Bake S'di 16 mungon,s ase ¢@ dubel. |] iy) pera’ eshte Uk pr Ak mall Shapers, mall otdheut Wb dash shen romanin ose tain personal imal doshor shen, kush éahvs oi shaptor ase ka posot nd dhe te hvol! Duke! 8 jesh ose Shaper, © 1b josh log, pert kupivor se goxce.e¢ bukun fe embél ka per veshet Ko foe: Shapes! Foik Konica} Pérshkrimi objektiv dhe subjekt Pérshirimi mund t8 realizohet né ményré objektive dhe subjektive, + Né ményr® objektive ose jopersonale: + N8 ményré subjektive: pershirmi eshte subjektiv Dérshksim eshte objektv kur njé vend, person kur njé vend, porson a objekt pershkruhet pérmes 4 objektpershkruhel né mBnyré objet, duke shprehjes sénajenjave dhe éemocionave lepersonit | ndruar sa m8 besnik reali, me qelim qé__q® ben pershnmin. NB KEt6 rast gélims eshte g@ '8 18 vielshem che | dobishém per t8githé,_shkrucs ta BB a ma lithenes che interesant pee lexvesin objektn ose personin 8 parshiruar| Gjuha dhe komunikimi _ “eknikat © | Nje anal | Gomosdoshm pr t& pasur je pershkrim # besueshém jane pérshkrimit | shaisattona shajsa @ 8 part: + arta, forme, erat, vg, lenda, prmasat, pozcion, eso Shaiea e te dégjuari: —————> 2hurmat,tingut,zBra, tbr. qatesia, intense, bur shajse @ 18 nuhalurt:_—————* eromat, erate kei shalsae 16 shjvart: --——> shia Shea ete promurk ———>-elsiaelénds, temperatura, lagoshtia. sipéragie, pasha. Parshiimi i nj personi Elementet \ (0 Te dhenat person ‘Pama fizke: ‘9 Kushiet kulture: ee ‘o Kushiot ekonomike: ‘odeta e pecitshme: prs objet Ermente gaa passa - egg ca peut okson do parse oi 6s skeet “hus pio uh persone dhe oe oko bene > vet ago - ‘ne kee se ESht | idhur né hapesie arakterstkat giuhésore écreth eshte fre srt: bregui vet lumi, vende = perdoimi | weguesve haptsnar: ndafle| vende rant, vende vende baat eatet eer tae | coos Torii) shprebe nde (ve t@ | mbuuaeatytu me sunt, Rrth e rt ea anit tpothe,oga poshtelort, nb c8 maj et [htepiee, madje asmurete fame son@ nuk duken, kuse hani i yeteendone rages eshte ndonje mi hapa lar Karak 0 Vaioni par jotén ‘9 Marrédhnia me 1 Here, me familie, miata, kolegt, bashkémoshatare, Femi, pleat: optimist, pasimst, iSet®poltke,fetare, ideal ——— | shonénueshém, imbyllur, serie, hokatar,bufar koprac, ‘i heshtur, lafazan, i sjlishem, arrogant, shpoties Pérshkrimi i njé kafshe eae _ creche cians [== har i este oPamiafzke: ____—_—«| > tu koka, gala, bist, pbrmasate re, géndri ineaae SS oleta © perditshme: ‘0 Marradhénia me grupin: ‘0 Merrédhénia me njriun: > herkim i ushaimt,ljerat. zhvendosjet. [——= i shogerueshér, apres votmuar igi. ‘pagel roger, abut, i mbrojtur Psi vod Elementot Precntn pasa loment dase leent na (geen is ent _ bined ot > eine 6 bora nga ner. iy iste i tet | guditshém, qe duke] sikur Kshte dale né lugin€ paprtur njé nate dim si njé genie parahistoike dhe, duke u kacavjrré me mundime 8 rédha, iste qepur fages 38 mall = ptedorimi | mbiemrave g@ tregoné clésté © parent, vendt oe t8objoktic @ peeshkruhet; pion fajeve ne Kahin e tashme dhe né | a) Guaska Gshtd nj mbulesé e forte me prejordhie tahén e payer: élgerore, ge mbulon dhe © mbron trupin. Formon ignae ashe €sht tne pée peshkrimet | mantelin me gel t8 vesanta ae proshojné karbonst bjktve o€ Kane pr gem kryesor infrmimin | kakum, ll forahet nékortakt me un dhe ai. (pershembul pershkrimet tekniko-shkencore); | b) Ky ishte ne aytet i cuitshém, g& duke skur kishte th tote « pakryer pérdoret layesisht né fate | dale né lugin€ papritur nf naté dim sl oe genie péshiruese ve tekstove Byes parahistork. ‘lel eshte jar. A sho yl me aft. Enjohim me Imire se cdo lteter de ka gene subjekt i njé sume te pérdorimi alive te shkurta, pr ta Br me te % ‘magh studimesh ‘gate pashirimin; ‘ie shud yl Spt whut | werd, me pérmasa te pau dhe shumélloshmésl t& termave te | zakonshme, gjendetaférssht 150 milion ken larg TOES “Gomosdoshem, par t@ dhéne ajé imazh te qaré | por pér ne 6st yl mei réndésishém | leit. Al eshte te persons vent aobjektt at pershksuhet. | njé sferB e madhe a@ pérbehet ngo 24% helium, 75% Fidrogien dhe 196 elemente te ters > te anéna gjsografke, hapasinore te sakta > aspokie 1 ores dhe faunes. Eseja e krahasim-Kontrastit cea ekrahacim Konvastt perdore!zakonisht pérté vené pérballe dy a me shuma tema (person vendo, objekte dhe feromere). Diskutimi béhet mbi bazen @ tipareve 18 péroashkéta (apo te Tojeshindrive), si che te tipareve dalluese (apo ndryshimeve) ge ka.mes tyre. Duke gené se né ete oj eseje objektet e pérshkruara krahasohen (oxicren n8 pah tiparete tye t8 pérbashkéta), por ‘he vinen ne konvast (Jain né dukje dallmet mes tyre), Kj Hj eseje Eshté perkuizuar si eseja © ‘ahasim wontrastt. 'Né ecana e krahasim-kontrastt pérshkruhen tema gé kane lidje mes tre. Kio lo} eseje pérdoret shpesh né letersi pert krahasuar autoré te ndryshém apo vepra 18 ndryshme t 18 nj autor ‘Shpesh, autorét perdorn esene e krahasim-kontrasit me njé sym t& gate: part mbeshtetur géndrimin @ yee personal per ne temé t8 eaktuar. Permes Kélj lj eseje, auton jo vetém iformon = 18Giuha dhe kormunilimi ee lexuesin par dalimel mes dy tonave (personave, vendeve, obelteve,fenomeneve), por |b tre dje ahe parapalemin « pernjren ro} fre. Keshts, nego do te shkon’ nese ietet e ndrysiime t8 transport, ju mund ta persorn egene e krahasionKontrast jo vel6m p [8rshiruar dalimet mes tye, por edhe per 18 dhéné mendimin tu). 5! ph. udhétim mea {shite me i shpete dhe me | KGnéshém se udhétimi me makiné ose e kunderta kur don trae 16 pan se udhetimi me makiné ka lea pémparés, q nuk ka ai me avion, pasi me makine Ken ‘mundésit8shihni shure verde © te takon’ njeréz We ncryshem, soja krahasim-kontrasit mund té organizehst nd ményra te ncryshme: 4. NB flim pershkruhet me detaje njera tomé (person, vend, objekt fenomen). pas tema teter (person, vend, abjekt fenomen) dhe ne fund jepen dalimet apo ngjashmeriy mes tyre, 2. N6 pjesén © paré te esesé krahasohen tiparet © perbashkata mes dy @ mé shumé temave (personave, vendeve, objekteve che fenomenove) dhe me pas mvrten ne pak dalle! mes tre. Nese I rkihehomi esesé sé mesingrme pér mjeet ¢ transport dhe © organizojm® sipas ket variant ateheréstruktura @ esess do te ishte 2) pérshkcimi i ipareve te perbashkata te mjotove to ndryshme t8 transport (making ‘vion, tren ef) ) perehksi | dalimave mes tye, Ju mund 6 aternoni strktuen e oxganizimitté esesé né vari téfaktt se glar® dont t@ nxn 1 pah. Nése don ta vinitheksin te dalimot mes temave, atsher® dune ta fori csené tua | keahasimin e tiparevet8 pérbashkéta mes tyre dhe anasjdlias; nage donit8 mir né pah tipara! € tyre 16 parbashiéta, flojeni esant me pershkrimin e dallmeve mes personave, objekiove vendeve apo fenomeneve, jo éshte che eseja ekrahasim-kontrastt qB pédoret m8 shams, Per 18 chan né ményré mé specike kéto forma té adem 1 eses6 8 krahasim-kontrast st sjllé mé poshté s! shembull eseja"Krahason|jetonné shat dhe até né qytet’ sirukturua nie menyra t& ndeyehie, ‘Model eseje krahasuese Tema: Miq, por té ndryshém ‘Ai dhe uné i Une dhe miu i, cuderat, emi shum 18 ndryshém né shu gio. Ako githmoné vopé; uné kam gine oh. Vores, kur vel ben shum axe, "ben | Gi eter vcs acho so pce vopeIoloe! nse shah oxo donjsheré nb rem un vesh olin. Ai let iedhshim dio gubs; und nuk fos mi ose. Ain nitare menyre, on 18 fosé edhe olnét a8 uk nich | A orientohet shpei!, un8 ospak. N& qytetet © huoip, pos nit dite, ai amin te levied lehis si || flutur. Un humbos edhe né gytetin tim: mé duhet 18 pyes pér t'u rkthyer né shigping time. Aie | ko not pyest dhe me pers shoh hotin opograle, Une nui Lopo| hore oposite ngatérrohem me ofo rahe © Kua, eof nevroseh Ai pélgen tat, pikuran dhe mosken sidomos kee 18 frat. Uné os é mor vesh ngo musta, muk io thom per ple dhe lee m8 mat, Do dhe me pélgen vetim né gi né kalo bole posi. A’ pelgen munes de unt | shkoj me zor me renin e poldndsnme fe dete. Ai pon udhaimol, ate hao et ponjchuro, resioroiet. Uné do t ma gihimoné na ship, os ado lie wera Ai plaen8 permet hes, genta, vera koe. Myo ms pélgen gla, buko e hekur #8 hugurt, mokororet. Am thole se nuk mor vesh nga ng, prance he om slob Megithse ne jemi kag fe ndryshém, ung nuk dota zovendasojo me eslénd kun lin 16 | dhe mbit gjtho, Uist (osht si det éshve nié protagonist shumeformesh dhe kompleks. Tekste joletrare Mamaia dhe bel Jem itur me ident se pér pind nuk dhe 8 jopim mendim. Ata thjesh shihen si personot rb endsishém n@ jetén tone, o& me deshuriné ee t¢ pokufishme dhe me during e tyre Go tra ndrigoin erage e ertéto. Ky mendim i agultur né koké na bén ne Vi kolojmé diet me to, j ‘pa voré mendien shumé, por ko giendie monotonie nuk 2giolpergiimoné. Ajo posohet noe rif giendie© re. Gjaté ndryshimit turbullohet cdo gié. Né até cast u péimendo edhe uné, v ulo re koltuk dhe, per heré 8 por, vendosat8 vézhgoja prindéste ms, secin me vete, s individ 'Nge pamjae joshime do tédolloa pak adyshime. Te dy bukurashé, me ik W regullefipare 1 pos. Flbié!e vol8zvore sy e shksuarfé trhegin vemongion te kate dy boshkéshon Kjo 1 jp nj nest ekuili. Fos’ vézhgova s8joshimi, nuk ish bindur nse do ' kuptoxe me shume vetbm me koa, Bobai hyn po béré shumé fale, posuor nga mamoja a, si né entuaiazém e si né mérzi .0p0 nat, do 18 shpéithe]é me nota 16 larta 26 Flste soj ndigen age giestet8 gjollérvoro, fidérsa baba: para soj duket i polevitshém. Duke gindruar velem n8 nié vend, oj mund te pérmbushé shumé kérkeso niéheresh, Ne ¥6 nitin vend oF clodhel, sheh televizor, fet & bisedon. Momaie githmon’ éshié né evaie e shumé pok pushon. ‘0 mond 1 ke shut teo, por ko ni amas shumé m1 mache, Sabo! due! se | suk evé re dhe ia ngotéeron me noivetn,Kjo regon se me sa pak largpomést i sheh oi git INjé gié g@ ms ben shume pérshiypje éshté se si bobai u dorézohe! situatave po beré asnié pérpekie part ndryshuar ato. Nese do fe vendosia né nj ané 18 peshores ombicien dhe né onén fetér krenoring, ko e fund do t& peshonte shume Momoja ime jeton mbi re, por arrin githmoné té reolizai pjesin mé t@ madhe 18 olyre {@ éndérron. Ndonjhert zhytet né punt e so} dhe le cdokénd jashte, ndaree bobai éshté imei géndeueshém. Tésdy jan 18 doshur me muo, por shum& voné kupiove se nuk iktha njohurashty sig on vere. Jo vatéi buzsgeshie e perkuidesie. Solon Filia lliada dhe Odiseja: protagonisté pérballé njéri-t Nie perktnyese e Homert, Roza Onesi, pershkrvan Uliksin si herai "i mashtimeve dhe i singeitetil | pérmollimit e doshursé per otdheun dhe i shpicit #8 ekzaluor pér oventuré; i pérkujdesies dhe i guximit #8 cortur” Eshie, sig shihel, porte | nié persanalitai kontradiktor. Us ni fold, b&het protogonist aventucosh Ws knduore tosh ngo ced 8 tert, ku déshmon per jé shpi ndyshm, e g& Homerii mbledh dhe i gérsheton si nié nga 18 modhe 8 vetme, duke e pérshtotur heré pos here heroine i. Por pikrisht ncyshim vine re © bn Uliksin tote 18 or kohés soné, mé njerézorné dobasiée Hj, sexo lufiélarBtefucishém 1 lade, Tk iodo lakohen miaft figure heronish gé, edhe pse ne joshin me usin e tyre, jané maf 4 ngioshém mes tyre, ndonjtheré edhe po ni individvalitet 1 lyri. Néa muret e Trojés &shts lua element a8 i bashkon: njésio e mosés e dinjitetitnjerézor 6th vlero luharake, pérbolle 8 ls kalojné né plan 18 dyté dobesité dhe meskinteti (pér sa 18 poderio}. Tek Oaisejo, nt fot,elementete pérboshkéta é nares s€ posurjone dy: dei Mesdhe’ skenor i modh ~ par velé nolyrén e poqénd:veshme dhe 18 paparoshikueshme, né 8 clin 2gidhen nyiot; Shiai ij 6sht8 i pogets, por edhe me i gialé sei heronive t liodés: brenda fi, déshiro pér lie dhe shijo © oventurés garshetohen me kutimet dhe mollin per 1é dashurite large, duke ‘hurur nj rt ideolesh 18 vlefshme ende sot Per kilo dy korakterstico, aventura @ Uli éshtekihyer né shekui né nié simbol universal #8 ists s@ njeriut, par notyén © i kontradiktore mes deshirés pér qetesi che i nevojs per Wé rela che oventurc, mes rehatisé 58 votrés fomlore dhe nevoits drei ne bole misleroze dhe josheeo. Renata Cantant 7Tema: Krahasoni joten né fehat dhe até né aytot ‘Tekste joletrare Giuha dhe komunil HytiaSqaroni lexuesin sa parmes kisajesoje dont t tron! perbashkeat apo datimet mes Jette na qytet dhe né fehat. Kjo @shté pjosa kryesore e esesé dhe dune! te perbehet aga isa paragrate ku '8. te pérahkrunet joa né shat né disa nga elomentet (natyra, infastruktura, mend, ota “ju mund ta organizoni esené argumentuese né ményra l@ ndryshme: '2} duke chéne ne flim argumentet pro teres trator, pert Kaluar mé pas tek trajtin\ argumentove kunder dhe Kundorshtin ye: sociale et) ») 0seja mund 1 filo dna me traimin © argumentove under porto kaluar mé pas tek 18 pérshiruhet ota qytet 8 disa nga elementet (natyr, infrastuktura, mencisi,jeta ‘ratim|argumenteve té veeanta pro tems ge trotohet, sociale et) 6) rajiohen nj pérnj@ argumentel kundér. 6. ta buhet krahasimi mes jatésné qytet dhe asajné fshat(ngjashmerté ose dakimet). Tratim ‘argumentave kundér mund te behet ne gisa ményra dluke pranuar fakin se ky argument edhe mund t@pranohet, por jané me te shumta argumentet ‘G2 @ hedhin al8 posht (p sh. der ku est o drt te thuhet so... ‘duke @ hedhur poshte ne ményré kategorke kets argument (p sh. sig dukst nga argumentet, (gu salen n6 Kets 080, huk mund 1 biom dakord me.) ‘duke @ Konsideruar argumentin ta papershtatshem me tomén 99 tajohet. Pertundimi —_Jepninjé pétundim te pargitshem per t@ perbashketat apo dalimet mes, ets nd ‘aytet dhe ne shat, Ketu mund t8shprehn dhe mendimin tual pér manyrén e jeteses 6 parapélgen. Teksti argumentues 1m Tekst! argumontues eshte a] tekst né te cla ratohen de ose teza por GBshijo We ndryshme. To git tekstet argumentuese kane n synim te perbashket 1 bindin marrésin @ tekstk par otshmeriné tezave ge tratohen ‘Tekstetkryesore argumentuese jane: = faimet e poiiikaneve, = fala © mbrojjes 88 avokatéve ~opinionet, riky gazetash, es018 argumentuese shkoncore,flozofke, histonke dhe kulturor, “tekst @rekiamave ef Pert hartuar ni ese W mité argumentuese dubet [ stenti joons jew poten pr eman 92 nvtolionin ron _ "hos stwen hin pane pat tt sop ean ot como) 1e pirdoren burimeinformacione te sigura, psh. botime serioze, revista shkencore ef (Geo ose argumentuese ka siruktur® 8 njeite, q8 mbeshtetotn8 kéI0 pika kryesore Karakteristikat strukturore ‘Teargumentosh dot thot818 mbrash me argumente”, domethané me prova, fake © cokumente, ‘pinionin personal pér njé problem, a geshije te caktuar Né bazé te njé teksti argumentues, ‘éndron nis problem, | paragitur nga darques! | teksti. Opinion shprehur nga derguee! i tekstit ér njé problom a gastie 16 caktuar quhottez6. Teksti argumentues ndétohet moi bazén e argumenteve a sillen pl té mbroftur apo mbéshetur nj tezé 18 caktuar. Tekst argumentues ka nj stukturé te velén + nj hyre par paraqijene probleme cla ka karakler informati nj teze; + dlsa arguments per ts mbashteturtezén, ‘nj8 antteze par ta kundrshtuar, * cisa argumente per ta mbéshtetur antlezén + perfundi, © Karakteristikat gjuhésore “Tekst argumentues paraget Karaklerstca té veganta dhe nga ana gjuhésore. - Pérdorimi nj feksiku t8 mivoriontuar. Pérzgjesha @ aleve "pozlive™ ose “negative n@ldhie ‘me je tez6 16 caktuar, nainemon né menyren @ vlerésimt te te26s nga ana © marresitt tekst + Pércorim: fojeve kryesishtné koh e tashme. - Pércorimti gir i Konektoréve, 98 tregojna pjesét ku jepet argumentin (por, megithaté, pr 18 treguar kundérshtine) = Pércorimt eksteve 16 lojeve 18 ora (pérshkrues, paragité, naval) 1 funksionin binds, Problem b-Né bazé 18 ¢do tekst argumentues éshtenjé problem, pra cigka per 8 cilén dubet te merren vendime. Para darkes duet Tu them prindérv se pér Vin @ Ri duam sidhurate nf8 mace 080 ne gen, ‘Tezab Auto teksti shpreh mbi problemin né fale fezén ©, pre, iykirin ej, vtatésia 18 cit do te provohel me arguments. Edi mire si mendon por sipas mej, do ishte me mire nése do 6 na ahuroje nis ‘mace @ jo nie gonush. Argumente> Autor | tekst, me gélim 98 té binds bashkebiseduesite t) pr 18 ndark me te 1 favor #8 '6260 e i, sel prova,argumente né favor t loz. [Ne nuk kemi pasur kurre mace, ndérsa kur ishim t@ veg Kemi pasur dy gen. Pasta), nje mace pérshtatet me mre t jefojé né nje apartament, meqe tant Jolojms né aytot ho fo n® fahat. Dho ka chums mé pak KErkosa ee nib qon: par ‘shembull nuk eshte 9 nevojshme fa nxjerésh shetito dy hore ne dit parte kryer evojat. Pasta, nse keté vit shkojme me pushime ne Sarande, njé mace na & (en6 ta mbaime, njé geno. exis Kundérteza p. Pete parandaluar kundérshité © bashkébiseduesve tt, aul parashtron velo kundértezén, (ten @ kundért me 16 tin). Tithua se njé gen 0 bénte roe ships e do 18 ishte mei dashur se njé mace, ‘Argumontet objoktive marron nga reat dhe kant 1s beiné me lage to padiskutueshme Kato Hoje ‘por uné nuk jam dakor ‘argumentesh pérdoren kryesisht né csipinat shkencore: matematik6, ike, biologi et. ae Rrézimi ib Rrézimi i argumenteve né favor t® kundéezés: auton! sjell argumente g@ : 1Né kushlet ¢ Hends njrtu nuk acén, por kércen me haga médhery, sopse undértezée bashkebiseduest e tj munc t8 slr pér te mbéshtotur ten e tye che i rézon objektive gravid nd t Bsht6gjashté heré me i vogel se aii Tokés menjgheré, duke demonstrar pse nuk jan te vleshme. 'S8 pari, nuk kemi aspak nevoje pr njé gan roj8,sepse fant nuk jerome m8 nb Argumentet j4endoj se emigraconi nuk eshte zgichja @ dufur. sopse gon dhe ne plakion fahat, dre apartament yne eshié i pajsur me njé sistem 48 mir alarm. SB Ot ‘subjektive —ovondl. 18Gjuha dhe komvunikiani - Tekste joletrare ‘per sa i park afrsis6 18 siguroj gé macja @ Mondés éshté shumé e atrueshme ————— ( Imadje me e afrueshme se disa gon gi njoh e g8. Kur jan nervazb, skérit | i Ushtrohuni pert shluat nese argumentuese q& &shi dhe lj mé i pérdorur nf testime, duet t8ushtroheni Pet enevar sa mé shumé argumente pro dhe kunder tezave té cakivara. Eseté t@ cat Jans cue nate, nuk Kérkojn@ domosdoshmérisht informacione plus: ju thst duhet 8 shkruani rarrcmet dhe qenctimet tua per nje csi. ft. Shkruani sa arguments pér te bindur prinderit tua par tu registruar né nj kurs sporty (08 6 no lo eter veprimtarie,sipas zgjechjes sua) 2 shkruani disa_argumente né favor té modés $8 taluazheve dhe nj lotr kundérkisaj mode. 3 shivvani dy argumente: ner pergigiet poztvshte et negativisht pyatjes: EShts miré 16 banosh ne aytor? {Jeon argumentet pro dhe kundér perdoimi 8 teefont celular né shkole 5 Stiruani ns ese per videoiojerat che rol e tyre tek t rit 6. Kush és i pasur ka mé shume mig? (A bazohet vérel migtsia te pasuria?) 47 Shuruanin@ 888 per pushimel. NB Shaipéri apo ashe? dhe kundlr zo tyre, nése gueon I proke Pérfundimib> Autor mer péctundimin e argumentimit ne 1 clin ngul Kombé ne tezen @ 8p problemin ge shtron, Megithats, mendohem mire sonte @ me pas fasim me prindérit. Te ishte pa ‘mua, ashtu si ju thashe, do 18 mena menjeheré nf8 mace, pse jo, edhe nga ats 9 1 giojme ne ruge. Datlojné elementet struxtures $6 esese: ‘Tema: Un8 dhe elementij absurdit Pésgitnesisht eset formale Kérkojné paraprakisht informacione t& caktuara g@ 18 mund 1 Une, 6 person si mada t Yorén@ KB Doté de praps nuk ndnem sie | PEGMNAESTY St Cr Oi ei oneal mand Wiens Hyrja___| sta. snpesh e go] voten duke vrapuar sa ands} keto) per gletur kuptimine gh PTT tas ir cual sna ene ar a pana Las sors] problemi és) g8 plieto}. Shumé here gj} chimbje. 2 Kionim. (Shkevan! ne eso rrath debatt shkencor per Klonimin) 3. Dhuna ne stadiumet shptare. (Eso argumentuose) 4. Papunésia erinis® shqiptare. (Ese paraqitése © shkak-pascjés) 5. Problemet e shérbimit shéndetésor né shogeriné shalgtare. (Ese paraqitese-arqumentusse) 6. Mbotet che problematikae tyre. (Ese paragitése o shkak-pasojés) 7. Tralim| | njerézve me ates kufzuar ne shogériné shqiptare dhe n® alo evropiane. (Ese © rahasin-kontrasi) 4 8 Industria © muzik8s né Shaipéri.Lojet e rymmave muzikore. (Ese paraqitése pershkruege) t toza__[ Fae Sante abaordo ghgha7]Cjat gta jtes jemi w rethuar nga njoréz 18 ndkyshm, qB na dun apo na urend, q& m8 ndbmajné apo na poshtérojné kundérteza _ |Neprimet negative aly i duken normale o nalyrchine] Prapd und ba) até ~ ‘endo| €0 Beh mi mir. A shts © mauoshme Ho Abr nor rath e ot gb 18 fun né “ojo tyre? Absurd ron te akin’ a njetitu bane vende argument | 1816 rave, Unb mendo se veté neta és qonia absurd me paradoksale, oF Per shkruar ese 1 tla, ja due fu reeroheni burimeve te shksuara dhe gojore, p's. népérmjet Intensstave, Keto w dhéna jané te viefshme pér esené me temé: Lufta kundér dufanit iat git etés nuk e dso gfareKerkon, Nirézitperpgen t tregoje a8 nay a Se Zhvitimt __| | #2 dalluar aga kafshate Vera dhe, kur ven puna, sta bien pre-e insinkleve té en Sierere os iaareoea aaa ST tua Kush pécpiget te beje digka natyshe, poshterohet sa ashis galé dhe manta fp SEN. ais ae eee mene || argument __| inne nas ni shot, kur shogéra ka emancipvar mendimin. Ouket skur vetem fetes eaurnucemanenmamrerense — —! Sing seers | ‘deja u jep vier njorézve. giths eta in duke u munduarté bash dicka me Witenes “t Bh it source | er, © ola 8 net pesi vd. par car 18 duhet ko? A nuk éshte pak sbsurdo Sema ptomes | srézini jot? Neostta ho ud 5 Maro Kamysé kam ne lish ié mach deshion fA bs none ssc | ‘i kundértez6s_| enperthej. Sido qB 8 jot, pranoj qB, me gjakiontesin time, ta Kalo) jtén dhe | Pahen San or | rol ob mb dan para T8nporosh mendinn Fn Gets ge mé abu, "esata cept a | psi ise dish do 8 done 18m impononte mendimin nuk do mundte, 4S" ies "Te ee | Cacao (4 cbs Ehshuné rug gl nt vache) ec dite rane se absudiouklam | umn at ih a Pérfundimi | & Por gd a etn mej dhe, se prt gh ata eth meje, une mund 8 fom absurd ‘Skoma argumentuese mé e thjeshto per tu perdorur eshte Problem! Teta. Argumentené Antes... Argumeni¢iné |_| _—_Rrétimit Sofiana Fit } over eters ver tantra: srtmetet neGjuha dhe komunikim 2S Tekst kullurologjik “Tekst Kultrologjik shit oj skein eseistik (formal), li mund t8 pershijé ne gamé temash nga kultura né prgiihési e né vecanti ato qé idhen me céshte t8 caktuara tari, hisiorse, ozotge, shkencave natyrore el, Ashu! né njé ese aulori mban gencrimin e tj pr gBshje te Caktuara, si dhe sjll argumente abjekive @ subjektive n@ mbushtele t8 tyre, duke W referuar fakteve nga jota kankrete, si dhe dokumenteve 8 shkruara, ‘Tema © mbéehtotur né shombul Konkroté to roaltet ‘Simos pardvesh eon cli (Umberto Eka) E shi hi Desh ori apostr erteeenin cela: Duns eof mish nb clon nga pea Kategori © rnapostimepéishinesh 58 ar ermal, ga ede tame non vale pacukshér naa ase ‘it an te detyruargtment tonne kota me mesure me ugienen evar got eke gv a vent dspoicon Kets insrumertmiBbals Te tr ache ve ata cd dotrrove nase profesional, ue! garenin te po ugience(kaptandteaarfkese, mkt tashiseose sh sepse 20 {é mungoj a boa te ne dar Quays), Per Kt ator leln stro nev} ge rendon che perptonet ie fo pak gz, ‘Tema e mbéshloturné tekstet e shkruara: Tocolagia oe kta rahin Rego) Pas kaye weentimave mi nai Kihes che 18 less, Korica stron edhe oé gsc Wer tb Fandesisime né menye eksplte, cE nuk io shiva dor athe ne khan © nges: aporin mes Palit de tri, p0 ol vet eahesé ly" gb nd vate mvonsre corks nets Feport ngs ate icelogs. Ed pa ma irjesnem sip stn, att cae pr aprovin nb rb koe kx Kertche angezhm ple gta Ssinaveshpiteroet shgaarévepé shen Koréétore tans shietrorkombtar, Konica siton Hee prblem dhe Kon reazin ej KB thot pera ban pa nd nent se, pire, eghesa de oe and re. Ne shlranés mur kl eche techie che ae, 2 ‘rund 6 mos kat e846 06, o mun 8 kts mare pa ttn ‘Tema e mbéshtelur né argumentet kundér qéndrimeve t# caktuara: rico o wet (Roland Bo) Kotha ever habiet dhe indjohet me ekstavaganca’e hk se, si quan ao. uo ob tka © tei duet at sud, alla, erste, eebuar. Me pombysen kt semi nomati enuara que pabesuesime dhe erie: maspajinet ¢ mendmeve quten stmangi, shang gabine, gabinet mate, métate unde e sémunde! monstuorel. Ni aris vt, hd dish eligiore, darn se Wj Uri ths ve hts rgahuar ma mekato adj obits INé parouthje me tern, tekst kultuclogik &ehls i ngiashém dhe me njé ese Interpretuese — vlorésuese, vegse tejtohat mé gjeré © me thelé dukuriaqé ratchet “Alsaizmo~ Fate herak (Sabo Home) Pa jo Tinga me ftlittn hea jit uk hb md mata © Ga Be Ais, of vba che wan fat, por etna Darasetstme me akin e Get Heri shane gerdron che bon: buluie pastrint 12 ort b ve ee vont ae du uur bio, Pra, Gj e Tinga hop sin hea shat ob pin ‘rash emtén, uke ndar makoskemén e ijt dorks gine 8 alsin e prs agjnar 1 refit shies, nk det ep fot 3 men abe eas me 8 ven ‘Tema e mbéshteturné dukuri sociale, ku autor jel argumentetkundér shove pagytetéruars, ‘Deni me we (Abert Kany) case pd do desi i presi so muklan aspok zine mb isin ator ess, as boi prn eoks I n o tarhmen, g shpegcné enn urdeeives nd dni me wk ‘ose zea muta jen eve 8 cea atgogava, Pr ale ge ka aha ve Konsum stove, inv 1eojerdve toga larg apo nga af Kané past bp me podurin east, 95 g& rund bal ‘J prt dl nga to shige reverse asl shundé hyn. 4 Tekste joletrare “ema e mbéshtoturné tratime flozofikee psikanalitike, ka mar prbazénjé dukun We caktuar Pais (Star Bole) (Geshe Tur 8 mos 1 plimses i sienach nay? Tul in 6s 6 paimgsest che | ja ethashy, syues. Sess 1 panama jest mazresh, eereshkand ne vend repo Hees né try a po a bulsisht sacra. Duet shar cdma evans prparstmen, Port veal sna nu ha wbur= ‘oma.e mbéshielur né njé dukurl marré nga mitologlia che ge nterpretohet nga kéndvéshtrimi Fiza i autor. 1 Sm (Abort Kamy) Xétu nan git gen eshtsr Sat Fave pret ab, Shkimb st ii Nu ka sel pa ie, rand ube phar nta. Nery abso the pode prea jn rest Kué Ne ao oe ekaston nb ‘at veoh, nuk un tf Li, ose 1 pate okziton etom np, pn mendes st faa pus Par far mbete, le di velon ot tet Nb Ke gat vsti, Kr nena then sé nge js vat, Si, se stiuor drt ster, sat et ped vepreresh pa ej et fa, ar pe 3, unifiuornénvestiriminekutesés sj de sé sap | waosur me weit. Pe echo iinet xg ksi nro githhae gs Ero yorozr, verb @ dbf IS sho che gee do ela uke fund, ish gihmoné no who, Shi vazndon trols Ushtrohuni Frogment i méposhtém éshié marré nga teksti eseistik “Mi sublmen” (1833), shkruar nga ozo gel Longin, i synon 8 baraspeshoj rn yma me fine meshed rotonke akin ket iMbi sublimen 4. Eshi8 pranuar se objet! poezis8 &shts veprimi mbi emocionat dhe ky fakt mation a8 poezia {W dallohet nga ajo gd Uorésuorthi e quan ta kundertén logike tesa, domed jo proze, por fakt ose shkenca. Nira i dretohet besimi, tetra najeniave. Nera punon népermyet binges, {jetra néparmjel prekjes sé ndjenjave. Nica vepron duke | paragitur proces (8 te kuptuart no Dropezim, tetra duke iofruar ngjeshmerse objekte interesante medttin 2, Megithate, keto mendime jané t pamjaftueshme pér a pérkuizvar poezing. Ne e emi dalluar ga dicka, por jemi t8 detyruar ta dallojmé nga githcka tet. Sjolja e mendimeve ose imazhove 16 mend, me qa gé fé veprohelsipas emoconeve, nuk parka vatém poczlse E tile hie leche fusha e romancinite, agitate, ko dy fusha jané po a te dalluesiime sa gio fushé {etr; est sig dalohen edhe fushat ¢ ramancirt me oratorin ose e poet me flozoto. 3. Burm | emociont pre posse fl kin © ni sind ose 18 dia giendove te Odeshmatiséjrezore: ndbea proza @ahts rj sor genjesh ge vie orl ustave {2 lashime, Shure monde jan fae preken pak shure nga pari © Koc} func Ne 1 ait, poth| ts otha, pros pares meghnat pape e oye burma ¢ aresnt U ‘onespondeh ay karaktorove 8 vegania de Wojts ekliuche 4. Kushdo g@ ka aftésing gi pécshkruam dhe nuk @ ka t® adrychur, shia poet. Pa dyshim, a1 éshté poet | mach, nése finesa e perceptineve 1 ti) umlzon até ma njé mase te Jashtézekonshme imazhesh t bukura - fugia dhe pasuria Intelkbt & tj shaunet nga me asurimé e madhe mendimesh prekése, Po, ka mundési qa ti kesh te githa ksto e 18 mos jesh Post; sepse Keto jan thjeshi materiale, 8 cat post kate perbashksa me njarée tars. Ni& Poet nuk 8shté as imaginata © mendimeve, as edhe vate ncjenat, por ligt nén t8clat Keto ‘eproiné. Ai éshl6 poel, jo sepse ka ide W ndonje gj te veganta, por eapee rsjedha e Kieve ht pasojée eds 8 emocioneve, Dalloymé funksionin e paragraféve: 1. Paragraf syron paragijan @ krahasim - kontrasit 2. Paragrafisyron shpjegimin e pérkufimit 3. Paragrafl synon daljen né pan t lihjes shkak-pasoje 4, Paragrafi synon argumentiminjiuha dhe komuniki basen ‘mesuesesit) per t@ bér8 analizéne tj, duke u mbéshtstur ne Keto smente kryesore: | TEKSTI KULTUROLOGJIK - Skema 6 analzes »Tematika dhe kontekti (Ku mbéshtetet:né ealtet apo né bra?) Clit lexues i drejtohet(mases 36 ger® apo lexuesit te speciaizuar)? yPoricion’ folest(vela par, e dyté ose @ tet) » Problomet —geshtet a8 nare autor (ngrinen n8 forme pyotosh apo si konstatim)? Argumentet met cit mbéshteten problemet. »»Argumentet objektve dhe ato subjekve (entiikim tye) DInformacionet me te rendésishme dhe ato me pak ie éndésishmet(dentitkim yr). »-Giykimet dhe pévkufzimet (identi tye0), Referencat dhe glimpse pérdoren (dentitki | yo). Liha me fusha 6 Yora 8 des. DStruktura(lojt e paragratéve dhe g'argumente sel sci). Loi tut (intormues, shpjegues, intorpretues,ehprehés -figuatv) Blementet¢ formés: ndalunin8 analizén @ mieteve morologike dhe sintaksore, | Fjalor (cles she leksikorei pérket; pastértia 8 giuhes, pérdorimiifaléve 6 huaja et) | Gérshetimi i glunes shkencore me até shorehise (pérdorimi i fgurave sts, si ‘metaora, krahasimi, metorima, opto), 2» Ushirohuni 8 jepni intepretimin tua) p6r dukurl 1 caktuara (glen faléte dunura g8 ta “shprehin mendimin tua shkurt,né raport me ate ge ju Kerkohet dhe te sakls gramatiish) DmUshtrohuni ni pérmbledhjen e njé paragrafi gé jep detaje 18 hollsishme (Ndiga’ LUdhezimel¢ teknikave ts parmbledhjes} »-Ushtrohuniné parafrazimin en fale tpike (ose té ndonj8 afrizmi, née ka), Permbledhja Pormblechja 6shts njé nga teknikat m8 komplekse te shlrimit, Ajo &sht6 6 variant | shkuruar | i tekst. Pej njé tekst gojor ose 6 shkruar mun 16 prodhohet nj tekst gojor ose i shkruae ku {@ jepen shkurtimshtinformacionet baz, né marédhanie kohore ose shkakore, Pr té prmblechur njé tekst dunt né fim ta kuptosh até. Par KBte gif e pare ge duet Baht {a lexoni me ues teksti, n@ ményré ta sinttlzani. Dunen ti lexime t2 nibpaniéshme: * Leximi i part Iojon 6 najerésh kuptimin e pégithshem 18 tekstit e 8 aléve, si che ‘te zbulosh temén kryesor. * Leximi dt lejon ta ndash tokstin ne pjoss dhe te evidentosh informacionet kryesore. + Loximi i treté ts lejon té bésh njé permbledhye t8 shkurere cla siguisht Guhet te jt korrekte dhe e kufauar Duke u nisur nga ky tekst kulturologik ose nga shembuj € Yers, ushirehuni (me ndihmén e Tekst jo rare Geshe Dita © Veros? Baht dita 818 cin slérgiyshérit toné festonin pr peréndité © luleve. Kur oftohet vera, zemro e nieriut shkarkohet ngo njé barre. Ni kate géaim, stérgiyshért ton i fleshin peréndive. Dhe shiv lindi Dito e Verés. Pér pok dité née Shajpéri, besniket e fundme té pogonizmi, do 18 képutin dega 18 gielbra dhe do 1' vn’ parmbi kryet © shtepive Cshie Dito © Veres? Es dita ni #8 cilén Sergivhiet fond, kur ekishte lindur onde Lishtrimi, lesionin me romokét dhe me fgreket © vielér pir peréndité @ luleve. Kur Shirin débore, kur ofrohet vero © buegeshur, hall che © gjalé siné pikivrot © Botelt, emo € jerut shkarkohet nga njé bore, shiron nj gates, ne lurnturré mba. Ne kets gti, stegrshért tone ndieninné dey: tu foleshin peréndive 6 silnin keto mires. Oho cosh lind feste QB © quoimé Dita e Verés er pok dié n@ Shaipés, besnikae fundemé #8 ppoganizmit, besské po dashur che po cus, do 16 rethojna me verore dog e thanave, #2 dlisive, 18 dofinave, #8 #8 githa shelgieve te rdervare. Do 1 képutin dege 16 gillra che or viné prmbi kre! e shipive (Foik Konic, Vepro) ‘Sigmund t8 viet, tekst B dshts mi shhurté, gat giyema, por qB mban té reat Informacion ryesor8 18 tekstit orignal, duke i shprehur ne formé me te thes. Blininim i elementeve ——se Hepi i pare i shkurtiit tf nj tekst 6shto timinim | t8 githa elementeve jo 18 réndésishmne par Informacionin, Dubett8 veproni me getés, pr i mos fehie até qe éshts | réndesishém dhe ge rude duo elinohet ‘Mug Geter, né maj, kam nj takin pune shume te rondésishém che me shumé pérpiegibst 4.8. limi ‘Mia $a 6 ma kam ni takin pune shum te réndesishem JRE erste pergeqes. + nk sherbjng ——— 'N@ maj kar of fakim pune shu 8 rndésisom, ‘maj kam nj takim pune Sums: rico 1 maj kam taki sti suk shitbone——— 13 kam nj taki pun. 1b. Pérmbioahia 2.8. Emini 20 Péimbledhja ‘Kujo se duhet 1 etiminojmé ato pjesé 98 jané ts tepérta’, pa prishur kuptimin e shprebies, Prgithésisht mund t eliminoims: + Miemrat: + Foljet kur jané pérséritur ose kur fella mund té kel kuptim dhe pa foje: + Shpjegimet, shemouft, then of. *Duhen hequr, néso ka, lgjératae drejté dhe dialogit, Fall © théna nga dikush che batutat ialogut duet i jopen te shkurtuara ne Wgjorate te heey + Hartojeni pérmbledhjen né votén e rete, Néze teksti Hahle né velén e pare, dubet ta ktheni 18 velen tele, duke pocdorur formula sl “Aufon thote se... “Autor! mbeshtetet "Ne ete koh, protagonist. 25\ | Giyha dhe kuvounibimi Parana ; Parafrazimi éshté rishkvimi (ose dhe sipérpunimi gojor) | no teksti me fle mé 18 thjeshta, me aallmin 6 ta bar8 me te Kuptueshim, por pa ie néryshuar as pérmbeitjon, as Kuotimin. Per te Parafrazuar nj tekst nevaftetté elshkruhet tekst ne ményre a&: +8 rendlisni alt brenda fave sipas rendit té drejt8sintaksor:kryejae - Kallézues + kundeinor + 18 thjeshtoni ndértimet sintaksore tepér te ndériikuara, duke qartésuar raportet © erikuarasintaksore: +48 zévendésoni fjalét dhe shprehjet ovéshtra (hur jane fal (8 vjetra tralia, poetike .p0 specitke), me falé e shprehje te gjuhes s8 pércishme: +t shpjegoni, kurka, shprehjet Figurative (motforat, metonimité ej.) Keshty.oj@ shrehje ‘i Moke 1 art" dune babat “floxé t verdhé ol shodrishm sia” ‘ea mjegullsBunés dhe e mbuloi te ter. Kjo miegull mbt! aty ti dit ete nat. Past th el netesh fy ne ere e halle dhe e lartol mjegulln.€lartoi dhe e shpur ler ne koaren & Valdanust Ary majékadrs punonia te wellezé Ndrtonin ne éshtll. Murin gi e Benin dit u prise) natn dhe keshtu fue lartoin dot, Na ehkon aty ne pla mire Puna. mare te vellzer! «Te mbar pag, pla imi Po hu esheh ti t8 mbarén tone. Din puroimé, natin prshet. A cite na thuash aje Hale te nie? ¢'t bj ote malt muret me Keb? ‘Uné div thotéplaku, po.e kam per mika ua them, 8 meat idhe mbikryet tong, e ne duam gta genaroime ri kerb ket keshtjel Paka I mie mendohet epyet Asie t# martuat, 0 tema ? i ken jute vashatwaja? edhe tee ker vashat tno, ka ramjegla Bujen's, Fae fushs Shkodaras-@, Frynieré, rastnie hole, Enalco}@ miegullan-& Ku punojng etre wasn, ‘iid ten @po punoiné, Giidhnatén po ju rénojne, Shkon ry shenyt lal asina, una mare, oustalar “Tarmare pa, o shenit gal, ue sheh ta maréntoné, Na gidh ten po punoime, Gich natén pona rénojnd, Adiga mens laliue? ‘Unt e i, por kam giynate A gjynate lem ne. Atkin a vashat? Cle vashe'u bjeré bund, ‘Nemuroni’muré VKslae8, Ln bese eid f, Ne Konak e kur t&shkont, \ashave mas u kali, ‘Te martuar jer, ithoné ata No thas pre, 6 bejme a ta arirojme wet xeshyele? NE dont ta eéndkoni, chun me besa-besé vashave mos U ‘réfen, nd stp mos kavendoni pr fat g@ do tu them une. [AE nga 18 ti kunatat Gi do 8 vie nes tu sole bul, 3 smerti eta muroni tga né mur ekeshjlles. Acsher® Keni Der te parse mul do Yu 288 vende dou gendeoj per ete Paratrazimi, pervecse njé version né proza i njé tekst poetk, mund tf jeté edhe shndérimt inj {est né oroz8, né nj tekst Yetor n@ proze, me kalimin nga néregistrilat2. nf rye me te uet ‘082 nga njé forme me @ vjeter qlunésore,né nj forme me medeme a négjuhén standard Testi poetile Gjuha e leérsisé Ter etree ka ovigjinén nga fala titers - shkronje, @ © nénkupionleleeiné si cigca te shkruar situ skrse diet e fushave tetera, si: nstoia, flozofia, shkenca, fea ej, edhe llérsia ka lo pérbashkét me to objektin estudimit, st njriv dhe bota. Nie naa tiparet me dallese t@ shkrimeve letare nga ato joltare, g@ eshte trillimi, Tekstet Iewrare, ndryshe nga tekstet e fora me funksion praktk, Kano funksion estatik, cl perfshin rn votvete stn, gluhen, metrin min, stukturen @ pigitiehme 18 vepres flare. Teresa @ fe faith ketyre elementeve na shkakton ne silexues Kenagésine estetike Ws bukurés. Klasifikimi i veprave letrare Epika kana thelb réimin e ngjayjeve heroke. Karakterstika 18 s9) jane ERIKA objektvitet, reimi né veten @ trate, por edhe né veten e pare, Kur shkcitar ua on “| jep Galen personazheve. Voprate Kesa) gine i gjeimé né_poezi dhe né proze. | Litka mbashtetet mé tepér ne harmoniné melodike téfjaleve; shpreh botén © brendshme {8 poeti unin e t), KBshtu q@ mbizotérues eshte wetini ne vate t8 Link | pare Veprat ike i gjoime te shkruara ne vargje. Mund te Kasikohet né Ket | gini che proza poetice silo) | ndérmjotém, ku vegor e sa themelove én shpcehja e unit autor, | Dramariica | Oramatixa mbeshictet nb konfitin mes 28 mundshmes dhe realttt. Ka si e “| mjetkrysor dalogun; autor ncn realtetnartictknapemnjt clalogat te | porsonazneve. Veprat e Késa gine jj ne vargje dhe no procs Llojet e tekstit poetik Lipjetepike né vargie —=-@ EI (ven nga fala groke epos ~ fle, regi) paraget formién me & gate kit né varie. frefen per hecoizminahe bematlegiendae eheronive © KENGA EPIKE hte ni oj me ishkurtr ee ep ——-@ POEMA KALORESIAKE fen akttekaloresve mesletar,t rymézuar nga dashura pe vendin 5 Ane nga ngjenj edashurise per damén e eres, 8 POEMA DIDAKTIKE yon gt nepermjetvargive t pecjelé det Florofee, ——@ POEMA ALEGORIKE ka lime karaktertt moral dhe gaashiton ne imerpresm segorkt8 bots, pro son nj shu kupimesh. Model mi pasos’ sj ate "Kamesa hynore”e Dante Ager Lojetepikortrike dhe lriko-epike 8 Pooma ka marré nga epika ményeén e rfimit 8 aglajeve, por t8wrajtuara me nota rike, —B Romanca train nje tome dashurie, @éshpesh ka pértuncim agi. NE 8 elomentel epike ime ao ike jan shksiré nb ményré harmonike me njersjetrin Balada ka oj@ ton 18 pikéluar dhe nota 1S dhembshme elegioke; let per psimet che fatkegésité © herot 8 sa Lojete lirik tradicionale ——@ Elegiia mish ka gené nj poezieshkurtér me nota vatuese, ku shprehe) emocion, mal, hiebja par dicka 8 pasrtshme, Mé von’ ajo mor karaklern vafimit per njerun e dashur 8 Odeja éshie nj8 poe! ge | kushtohetcikut q8 meron aghurim e lavdérm té mach, per shkak 8 je vepre go ka kryer ose te nj Moraje te rindasishme, ——-® Hiri esr poezikushiuar dlgkae hyjnore.Dalloet pr tonin solemn dhe min e ngadashém. Kyl ashe pérdorur edhe per himnet Kombetare, sh Hint Flaunt ~~ Idi est poems like ge iealzon jelan e barinive; paraqet pamye te jetés bujgesore e begtoralet6 tyro. i | |Lirka modeme ka sill rsi né formén dhe pérmbsijen postke. Njo nga rsd € 5) shle pardorim | vergut télé, krahas vargjeve t matura. Lika moderne nuk synon 18 sinplego}@ dukuri poetike apo te porehkruajégjendjen e poet, ao synon te hyjé né thelés! lw nénvetédijes duke zouluarnjé boté me mazhe dhe parjetme emocionale ketésish veganta, Pérurues i Késal poczie ube brez! i poetéve simbolst. Ne varési 8 tems qBtraton poezia mund ts emértohet, i: poezi dashure, poezpelzazhi, poezi alahetare, poe! flozotke, poezi meditative el, Elemente é tekstit poetik Me stuimin ragullave 8 vershérimit merret ajo dag @ toorst 3 letrsis® ge quhet Metriks Fale, rokjet, theksat organizohen né njési te caktuara per te ndértuar nitmn, q& bashke me vargun, jané elerentet kryesore 18 € gta lojave ts vjershérimit Elemente t8Yjerajané. ima, eufonia (tinge vargut) [Ritmi_|Eshis nde | mjoteve tingulloce tote nf larg te nla t8 kranasveshme. Vargo jane rest themelore, qe benen @ kahasueshme pr ta vené né duke iin, Por keto arsye varajt shkruhen ner nén \jetrn, 96 #8 vérehet paralelizmi ndermjt tyre. [Ne gjunén ship elementet themelorst sititjané theksi he num rrokjeve. Prana sistem yn qunet rokjetheksor (slabotonik). Kur theksiperserittsipas njé num t& barabartérrokjesh, Guhet theks ritmik Pah: Ninana-ne-dieléné agan-s-zgjon-mé-haslln \Vargjet a kan® nja numer 16 caktuar rokjesh @ theksash rim quhen vargie #8 matura Emértonen sipas num t8rrokiove Njérrokéshi: Shoh, non, ‘ron ‘sk. ‘Trorrokeshi: —/ shu, sifumi Barku tre hereon mitt Eshle vargu ma i parhapur | Kéngéve tona popullore dhe mé Levruar edhe ne poeziné e shiruar. Pa deg fyelin ¢thote tregon mergimet o shireta aahet nga e zeza bots Ime faléze 1@ verteta Katérrokishi Totérrokéshi Dhjetérrokishi Eshte vargu me i gate popullor dhe eshte perdorur posagerisht 1b eposin e kreshnkeve, ‘Tmaahe brika ga Soko! Hall. Gjashtémbédhjetérrokssh! Eshte vargu me te cil Naim Frasher ka sharuar poemen "Baget e buigest a argu quhet i thyer, kur-nga_vargu zakonisht Nogahet fala ose togfaléshi, 8 mban njé ngarkese sre te mache tingullore ‘Rimé quhet pérputhja n@ fund © dy ame shure tergjeve tingujvo ge nisin nga zanorjae theksuar Fimatjoné dss ljeve, sipas vend t theksit irk fe kombinit nérmietvarajove: Rime puthur- Skoma AA BB Rimi kryg@zuar - Skema AB AB Rime pérmbyllur- Skema AB BA Rim ¢ brondshme kur imojn filet brenda ie vargu ‘Teksti poetike Tani shiu godet me shkelma xhamave Aije gill 21 si negate | ne shkretetiro, Lora ‘Non barren e vetmise, én barran 8 pakenagesise esha (98 na rendon eshte dashura, Ku ko gone, 0 Wendoling? Pee skujton mua t8 zin8. Shoh dalandyshotg@ kin lag ‘he glathet qu zverdhén pak Tike udhes se pafundme, ku 2verdhin orurt gjetherénes, ‘mbi giokse pelijesh tan tunder, {arti medaljon hres. Poot ante e ndergiegies sé késaj nat, (96 me mund po shkuletprej syve tané. do, fala jte nuk hum su né ane, ‘216 fal g@ 0 mash kurre se mate (0 angerryer, | zhyer, i yer per hu. Strofat jane ojé numeri péreaktuar vargjesh 6 ldhura si terésikuplimore dhe motike. Poezia mund te shkvuhet né njé Koloné té pandérprere. Ndarjt © kolones u percaktuan sktomos me nguitjon e ‘imés, Stofat emértohen sipas numit #8 vargjeve, p.sh- strota katershe eshte me e zakonshimja the ke disa skema t& rimave, Rubaitéjané strota 1b pérmapura né poezine e populve 1 Lindjes, me skemén ABA, Kéchtu i ka pérkthyer F, Noll "Rubairat" © O. Kajamit. Kur poezia konceptohet ‘edhe sipes skemés 98 strofave pérberése, vorsha mer njé emer tS cakluar si tBrBsi. Shum’ © nohur eshtstingélima (sone), q€ perehet nga dy srola katbrene dhe dy sofa treshe me varaie ‘atokashe. Tingélima kané shkruar Mjeda, Asdreni, Serembe. Figurat esintaksés poetike Elipsl Bshté tgura g@ nénkupton elininimin © diss iymiyeéve W ne fale @ te njé vargu pa u prishur upbim, pert chin oj@ mendim me te ngjeshur @ ert shpetuarrtmin © ngs a ndjoniss. Asindeti 6sht6 nj8 gus © tpi sintaksor, a8 fliminon qélimshém lichézat midis dy falove ose alive, pert shpeituar min Polisindeti éshis o kundérta © asindelt Shlohon Tenezat pr 16 ngadalesuar me gli ligiéimin, Ph: “Fshatl pr korshi ime kisha, me verre roti a shtepi (8 vogela fare’ Pash. "Kudo éshte bukuria [Ne gil, n8 dhe, né nen ‘Ne fal, né Shon, no y) Neer ule, dé ato, nor py”Letarsi Enumeracioni dshtsfiguré retorke, o& nénkupton grupimin bashkérendues 1 aleve: he jemi nen gion @ nates, nn strebn ku ndizet oxhake, né mugen @ gets do 18 gat, 16 turmén plot me veshtime. Kuptimi leksikor i fjalés dhe tropet kryesore ‘Kuptim leksixor pévbén anén mé thelbésore tals, ann mé te réndésishme, sepse jo gso bbashiimtingujsh mund tele fal, né qofté se nuk ka kupti “é gtha fat Kane kuptim lkskar, por shkalla © gatbsise se kuptint eshte e ncryshme. Ffalét 98 shenojné koncopte (st emrat, mbiemrat,fofet @ ndafoje), kané kuplim leksikor m& te gars @ mé te pavarur Fjalet shérbyese (paral, ldhecat, pjes8zat) Kan kuptim leksikor mé pak t@ qaré so 16 parat; KuptimileksIKOr | tyre behet i qart ne fil. Psh. “Drtani shkoi me shoket ne diskotoks bart kupimin © shagérimt (n6 lidhje me ern g6 ka pas), kurse né fli “Erdna me autobus ka kuptimia © meet i | Shkallézim!: Objektet © numeruara mund shkallgzahen dhe n kel rast Kemi shkallezimin rgités(kimaks) dhe 2brtés(anthtinaks). "Oval okob, o mare, glu por no (shkalezim ngités) "NG aytetin tone ash nj lage... enaté asht nfs ish Brenda ne kishe ashi Iypés, 618 cla {Jolon no dish me jotua. (shkallézim zon) Anafora tshis ajo fouré relorke gB ka ni baz peéraitijen @ nj apo me shumt fale nf 18 vargeve ose twnieve g0 vine rjra pas tet, Tiiheré dill ka pranue triers hana ka aque keorkurd zjarmi me pushue. Levzja kuptimore éshte nj dukur e périthehme che © pandeérperée qunés. Ajo shfaceteidomos 8 aftsiné @ aleve per te mare Kuptime 16 ejae 1 ndtyshmesipas Kenteksi. Leia Kuptimoce NB glunésine @ tekstit, afore stpjegchet si ie i betot sipas cise igurave gluhésore, qo négiuhési one siistn lear jane qual lope. rooadim sntaksor gi imerr me ané @ 98 pret, 18 olemont td shfagur mé par8. NB faliné ‘Pash Atanin dhe e tira per fiahéné Rese”, — edhe Ian anaforike se pérdoren pr rartéemrin tan, ‘TROPET "Nga greaishtjatropos. né ltirisht opus, g6 do t8 thoté artim. Behe ale per dreimin ose shmangiene néshorehyeje nga kupten so pare cre ri kupti jo [Nel kiasikim tyro Gshid si me poshte 1 figura ts kuptinit, 2. figura te shprehjes. Figurat e kuptimit Motonimia| Epifora @shié pérsérija 8 fund t8 vargieve. Duke gene fund vargu mban ngarkes® té mache femocionesh kuplimore, sepse alle vendosel ‘uptimi kryesor i vargjove Se althgraté Krahings ku jand Se gh grate e Jutbinés ku jane bash si moira qi po mduken. ‘Anasjela (iverson) Bsht® njé dukur gluhsore (8 ndarton nj stukturé sintaksore 18 anasjollé re at6 normale, Me ané tsa) vihet ne pah nie element duke i dhene ngjyrim shiest. “Inatyres gazmend shine. “Age nal. pag pa Jan pre bore nat zbordhue. Pifthet duke @ picdorur rl Ga a grup Salish me kuplim ti fgurehim ni bazé tara 1. Pasoja pér shkakun: nase them “e fiton bukén me dersen e ball” ni 18 vErets upioime “me punen qe shkakton ofersé” | 2. Shkaku n@ vord to pasos: "Vera | psrvoielt vonat (nga shkaku |e xo vores) et | 8. auton ne vend té voprés: *Merre Naimin, ta sola; "Po lexoja Kedarené' el, 4. Mj ne vend te punés q@ ban: "Me pushké e me pene lftuanrindesit 5. Abstralda né vend t konkrates: "Te dénohet rachis”, 6. Konkroija né vend léabstraktes: "Ika hy lepur ne bar yn”) 7. Shorja pr sendin 0 shénuar “Fai kurt "Ure fot mbeliror' ot 8. Koha né vend te njoré2ve ge jefuan nét8:“Shekull XX, shoklir che cro." (Kadare) 9, Pronar né verd té pronésise: "Skenderteu e they Sultan” (Ushtia @ Skénderbeut they ushirns sultan Figural tingullore “Tu thats giuha, more bou Asonanca (canorésa) Eshts pare @nj8 zanoreje (50.6 zanoreve i rejta ne varg ose me fraz: emia pa nané, sinata pa hané. Konsonanea (bashistingtilorésia) Ushio pérserita © bashkatingélloreve 16 njeta né varg ose nd frazé: Holt, a them nz T2 na behen dyzd Sinekdoka) eerie nje igure e kuptimit, qB bazohet n@ transferimin © kuptimt aga nj6 fal6 to mje Attercon! She pita © 18 obs stkori® Epon han nf ti {tne bes opr str Reon sete pretoon (elon cohabit) ae here encore ieoon ptr en se pr len "uns vas) 2 Wraranporpicen Cho wpton aig? re) | 5 Shimes'pot eck crate vam Ded Slide (Ded io at) | Ll 2 Gidarar sonic tants urease akiroars sepa ona) (ia e acne 1 sabe w'nctnae ake fe | cimsce word ters 8 nm gi meta es gl”) cer hgle hips shoots ets etn, 2 Matar snansoh panda onan rena ' Seno api ots foots + pnadtennen ne est foasite coe patel Capa ombuci dehy olle | taytotaren i oh ven porbonort (Shap he kok eo — (shar) font hae 30Figuré semantke, @& bazohet né zévendésimin nj@ emri t& pérgjhshem me njé te | ervepém., ph: hipokit me njo emer ta pervogem Tartu ose @ anasjoll, nj emor 1B [ervepdm, me ns karaklerstke shumé ie njohur te personit qe @ mbar. p sh. sekretar orentin pér Mokiavelin, Te vequrt« 90 person, senda duane me and m8 grup lsh. Pertaz | Perdret ede akin oem be} pis hmengur ne spleie wage co | Stormont set, Nb stale perfevave ans sone aeanan Pish.: “Babai qé éshté n@ qiel” (Zoti) ose “posti hyjnor’ (Dantia), njé "Nie Skénderbe | | dyté* (per njé njeri shumé trim), “Ja Frashéri, ja Dangéilia™ 1 Poritraza Figurat e shprebjes Metatora Trcicionalant metafora Gane verdouar sl A Kahasin | shkruay, pra wogon | 8 objekt g6 ka me t8 pati nj6 raport nojashmeére, p.sh. kur them Hoke {8 arte nnkuptojm’ ke 18 verdhé si ar. Por ajo ésht@ mé toper eaea njé krahasim | sshkurtuar. Metafora pérftohet duke e pérdorurnjé fale spo a togialesh ne nié Hohe 8 re, népermiet 1 ct floymé njé kuptim t Rgurshem ose njé informacion me 18 madh kuptimor. 2. Metafora ema b. Metaora fol: vaji/bybyit, mrt zanave, | eri ndergiegies: ‘Mu ne mes te guréve Jind nf re manushagesh (De Rada) © ftamurgjak, 0 femur shkabe. ell tin, py kBndon, me digyet short! “Kundrat kodkave det, ita ekaltér 9620) vallen e vashave..” (Oe Raga) “kur shkund gurétqaf'e shpatit Teksti poctil a), Tok alegoria nuk kemi ndryshie ts kuptimit t aleve, por n@ Kuptiml te thello & te fehehur, prandaj népérmjet sal mund t@ ndértohet nje poezi apo njé vepsr e tre | Psh.,poezia e Mjedés “Vay bylbyt”ashté ne pez alegocke. a studiues ad e pércaktojné personitkmin (ku cesite njerézove uvendosen sendeve (20 kafshéve) si teknikén kryesore tt alagorist, Si shembu)té veprave alagorike mund te pérmendim: “Komedine hynore*té Dantes, *Shkéndije diet ndaj manushages” e Naim, "Shén Pjoti né mangal”, "Mojsiu 06 | | mart Noite | Nga “Shkéndi e djelit ndaj manushages" @ Naim Frasher: | ‘Manushaqe, bukuroshe | | pas ee Teh nb gure ait me mwafown dhe vréeohe sl ielé« gjouar | ae shore kryete pérjet® | Po rie mpi edh’o gots | se s'xbukuroh'e sshindoshe? a shiko ile Hera Qu get e vllézuan, ‘Shih pa shin cu xbusuruan, I nga prséri vera Sine tip vecantéalegorie verésohen edhe proverbat ‘eine me até 8 metafor8s. Né fakt Maka” eshte nje nga metaforat ms @ pérdorurs n= 'poezig8 simbokzon dashurin. Q& né term Konkret i ngrint né césing @ simbolt Fgjrimin pootk,cutetq& theksi te vihet te cesia mbizolzuese e i | alesis e fer. IN@ fushén letrare che mé gle né tradién Kuturore chumé simbole tashme uke anashkalusr (Noi) ‘mardhur bore, djegur vape } | imoushe xha Selim Bratt | Mota txsputuna ri doget yhoo me kenge labo | | ay gorsna tana enh tana (Ago) uo kit © Goget imine dy ¢ke me nan Lutte cin ‘ijeca) mike sats dua fet do 18 nin £2 asi me va (Gaivnid «. Metafoca mbiemra: false &mbél, ie geshur, miekére argon, lum i rembyer ‘ul irrfeshem el, dyke nisur udhetimin mospermes nér Shaiosti ‘in pak ei perralishém pe mburon pra; Shéncau (Poradess) Timi fet helmwar 19 énder pa derén@ saj | (00 Rada) [Na kate rast qunet edhe epitet metafork. Metafora &shté shume e prdorshme dhe | 16 t folurn toné te peritshem. Kur na mungon né gjuhe fala epérshiatshme per | \é shprehur dicka, perdorm njé metaforé per te emertuarobjetine dhené. Psh | Aetat © mult kupa e get, Kémba e kariges, gate e mall el, | simbot | Keres bolt ai pk a shu alte a logos ae ni sa = erésohen konvencionale ose steriatipa,p.sh Biota pone. | engi Embélsi, pata, Krishi | Shalponja fag, shapter,zoterm, perandon, gion Goman jeshtésl, mediokrtet, budalalek Hi Uideke, shkatérim,plegen. Hokus durveshmet, foreé, papérkulshmér uni age, pafesi Futura Thies, imoraite. Nj drei | vecanté letrar QB v8 né qendér simbotin ésht® simbolzmi, | zhulluar | 1n@ vitot 1870-1800 né France, me perfaqesues Rembond, VErlenin, Malarmend, (8 frymézvar nga Bodies. Nga leérsia shqipe mund te japim njé shembull te Camait, | poszing “Korb | Fluturontekorbi pr gett | ‘npér gio, permbi shkambi | shkonte e vinte rot! fe shikonte kodra e tugina | 35 poe gien kund ndonykrue ‘mo 0 shue etn @ mache. ‘Studivesite sotém e fichin me shumé simbolin me poeziné like che alegoriné me oeziné flozofike, 8 mendimit 18Krahasimi | Krabsin «une oe fee erent, oma par eros. past end ov ne | uke nae jon ke orshassarme snd ose casts Po. em pase xe | parti retest y mazheve, hye me idhmin pjstzoe: lo, esha ob | Pan ‘Dnambét 6 bardhe surest amit | (Martesa e Halilt) | ose nga Histon © Skenderbeut” Naim Frosh | | “Poon si pélumb shkrar +. Kress eens kr pst ngs lt de i zjaturos0 zener | far pinot aga shume fle. pete iter (vain tosh | 2. kranasmi‘eqtur quel ndnyene dn sma | Pah nga "Bagt ogee Nim Fresher pin furdbgon zane tes aysh el ginal kopend legend ether edhe hone merchant. Eee peti udhen ore a eae vee | Eta tomb, i hehe po shkon né meso shits | fats edhe zonra ie me Kes tm rue, | Menme veo & me deshte ay nevis, \ Paratelizmi | Shpeshheré dukurté natyrore bashkévendosen me ngjayje t8 jetés njeréz00, fligurativ | me {8 ciat ato kané ldhje nglashmérie. NE kete rast, Kemi partimin e figures a6 | | aunet parateizém figurativ. NB poemén Kenga 0 sorasme @ Boles (G. Dara). Mara, | | personazhikayesor, | drejtat njézogu me kat fae: | Zog®, zogs kryezezé, | te vetme, une e vetme. ‘Mes shkeetimit i vajton, tne Ket gaj 6 © nate Porsonifikimi | Personifikimi néértohet ne bazé t faléve gb thoné Kafshat ose sendote shpineavara, ‘Andale qygia né marane #8 var 6 ri ka pérbe shtegtarin kab po sho: Amant, more shiegta! | mall 1n6 qofsh tujkéndue kasaft, kangen me © pushus, Ne gofsh ty ga, giamén pér me zane! (Popul) Person ashi nga figural mi 8 pérorura n krlmtarin® populre Epiteti | Epitet zakonshém shorehet me mbiemér che ka njé denduri te madhe pédorimi Ne letersing tradicionale ai asite pérdorur shums dhe ka gens edhe pércakives i ‘litt veprave té tila, si: ade © Homert ose Historie Skénderbeute N. Frasherit Ighfe Uren Bukuroshi ‘Dho Tanushi kordhélaré Maneshi shpatulgier. (Histor e Skenderbout) eto njhen si epitote tracicionale, Sot letérsia moderne pérdor epitetin @ Hi, 8 ‘grinet mb eptetin zakonshém che quhet epitet metatork Posh: Ise nj koheé boys hi Det helmuar Shpresa e humbura ea Sa aemtot ih Tebsti poetik ‘Antiteza eshte figura letrare gB ka t6 bej@ me vinien perbalé 18 dy dukurve 18 kundérta, né ményra qi t8spikaté me shume kundershtia ndérmjet tyre | Kundérshtia realizohet duke pérdorur antonime ose format pohore dhe mohore (i Antteza laré I palaro), Pah, Anos dettipatars, anés cits ipapare, rane sotrés i pangréne, | prané cijes i panxéne, | (oy "Po, po eae rateja kur nuk shkrep mbi mols | porlandet gan pér mods, ‘Kshtu alse nama njet pérmrende naj ksolle. Por ret n’pelazattiahajte part @ fist.” (ishta) 'N& t dyjarastet tml | poczia thekson kundérvnion mes dy dukurive Eufemizmi éshté ajo gue letrare, me ane @ 66 clits zbutet nj shprehye e vrazhdé | 20 tabu, si psh.:né vend te themi vig them’ nao ete sh, ‘sé vjen mic, “simé duket pund e mie” Eutomizmi Hiperbota | tiperbola hte pardorim aleve te ekzagleruara, pare shprehur njé Koncept pero} kufve 1 s8 besueshmes. Ne pérgithési, hiperbola ka nj kuptim prforcues (efatik), kur do te nénvizojénj8 gjendie shpiérore. Shpesh hipecbola ke edhe karaktor komik, | kur vé n€ pah mospérputhjen e faléve me realietin ose edhe karakter ionik, Kut pérshkruhen duke pérdorurhiperbola, aventura ose agian te pamundshme, Pah. "Permbi kryettopual | ka furve, dymbdhet pash néndiné u ng topuzi Dyluftimi - Pérshktimi i dyluftimit ndérmjet dy heronjve kryesore @shte tipik par + poomrat epike (né shumé detaje ka ngjashméri me dyluftimin ndérmjet Gjergj Eloz Alis® dhe Bajlozit). Vet8m se né két8 poems autori, Homeri, géndron i paanshém; Veco té dalogut té poomés epike 5 aij | dhemb nl si pr Petron, gb este nga Kea | akojve, ash dhe por Parandjenja.e Andromekts; 90 parashikon ftinc kon t Hektor n dyutim me |< Hektor ge ndronnékraune wojendve ‘Alin. Kj parandene ebén edhe me prekes Kee alg, : 5 Dyshja Hektor ~ Aki s kuti heroizmitnB poems shia tipare té pérbashketa Né fjalét @ Hektorit shprehen mesazhet e njé kryeheroi, jeta e té cilit merr vieré = guximin, heroizmin, aftésiné si luftétaré té zoté, pérballjes pa iu trembur vdekjes. fur adel nf evo te 2 Ne gatno fund HeKon tet aki 18 zbatoé regula edu dhe te mos ia vojentve * percnos kufomen, sopeo a shi bindu ge Kee je nuk dota bent nso do 6 “ones a0 et ile nar nde Ak svaq Karakterin ott oger dhe w® paméshirshem Batt wet truallt dhe families sé ti Neer Atdheu dhe familia marrin njé peshé jasht@zakonisht t8 mache dhe kjo na kujton dhe heroin toné 18 ciklt 18 kreshnikéve, Gjergj Elez Alin’, g@ del né mbrojje 86 Still larté ndihet né dialog népérmjet faléve a8 shprehin ndjesi té kundérta: Turpl- fi dreaho{lufés; tii larg sii dobétl robérisé ténde trim ifort @ i plottugishem; sundoft. { Najenia.e hakmarrjes sé Aki (ashtu si dhe mena ei) epet mB shallan ms lars, 2 sepse po kaa e macho ésht6 edhe dhimbja pér mun e var. Kjo shprehet me: Salet ky te ndeshkimt:hakmarts m8 ifort; gon, ora, kurmi tnd me ture do ta shouplojnt | NB ekstromin fete qéndeon dashuria dhe adhurimi pr mikun * ndésa akejt Petrokin né gi te vert me ndorm do kai. * Retrospektiva ~sivepore poomés epike~ ritohetngjara e ndodhur m® pare, ©Teksti poetil ila ka lidhje me pasojén e veprimit pért8 clin réfen autor ‘Arma e bukura tunxhi, q@ Priamia ia kish rrémbyor kurmitt8 Patroklit, KANGET E Piesa mé e mache ¢ epikés heroike legjendare pérbéhet nga kéngét © KRESHNIKEVE kit t8 Mujt dhe Halil, por ka dhe disa kéngé p8e kreshniké te veranté Komen kur pérahunisht kétij fa shkullshpirtin, Me ané t& metaforés aq mbresélenase: © ku m8 i holli se askund Ssht6 fil |jot8s, pérshkruhet dhimbja e madhe pér jetén e humbur té heroit Hektor, € cila pasohet = dhe me detaje te hollésishme t8 anatomis8 njerézore: : tejzat ia keputi porvag skerfyelit, dhe ende i mbeti nj Nhe 2811 Fialét kye: fil hole ~ ia képuti mbajné pezull rymén e vets lexuesit PRIAMI I LUTET AKILIT Pra, ndero zotat, o Akil Pelidi, Babé ke dhe ti, méshiré té kesh pér mua, ‘Mogé un’ jam mé i mjeré se ai, pse béra INjé ei aé seri rob i gjalle mbi dhe: ‘Tfroj te buzét dorén gjakatare Qe mé veau djemté” — keshtu tha plaku, © Aili U shkreh né vaj, iu cua mall pér tatin; Duke i zéné dorén émbél, e shtyu plakun, QB kishte réné ndér kémbét e Pelidit, Ei shkuan rréke lotét par Hektor kryetrimin, Ndérkohis Akili heré pér t'ané vajtonte, Here pér Patroklin, dhe gjémonte cadra Nga vajii tyre, ‘Shprehésia e ndjenjave ~ si moment lirik n@ poomén epike Vendi ku zhvilohet tokiml — cadra e Akt ‘Shkaku — zakoni e do g@ hero cli vdes né fushén e luftés, duet t8 nderohet, nda} Priami i lutet Akilit dhe si baba, dhe si mbrot. Dobisité @ Akilit: dihet q@ fizikisht Aki © ka dobésiné tek thembra, ndérsa shpirtérisht éshte mjafti ndjeshém né situata prekése; al malléngjehot nga veprimi [i mbrettt8 trojanéve dhe falst q8 thoté ai: baba ke dhe t; méshiré; tor] te buzét dorén gjakatare.. ‘Sige shohim fjala ka maf efekt né poemén epike; ao zgjidh njé situate t8 ndérlikuar, po aq sa dhe veprimi (dytuftim). ‘Akilin dhe Priamin i bashkon dhimbja, Akiltjdhemb pér Patroktin, ndérsa Priamit i dhemb pér Hektorin, ndonése u takojné kampeve armike. Kjo dhimbje e ka burimin te lufta,e cia mert me vete dhe heron|e trima si Patrokti apo Hektori Ndaj dhimbja ¢ tyre éshté e pashmangshme, sic éshté e pashmangshme lufta dhe fati tragiik iheronjve. ‘Moment! kur Aklli dhe Priami ulen t& hané darké 68 bashku, eshte 3j6 nga skenat ‘mé mbresélonése q@ na sll mesazhin mé t8 madh © mé universal né t8 ajith letérsing botérore, mesazhin e pages. Midis tyre dallohet kénga pér Glerg| Elez Alin. Kengét © Mult dhe 16 Halilt jan’ kéngét q& tregoiné per njé gate kreshriksh pre) tridhjeté vetash (ndonjéheré edhe prej tregind vetash. Keto kéngé epiko-heroike kané né gender 18 njéjtat personazhe, 18 rigtén fry heroike dhe pothual t8 njgjtén strukturé, prandal formojné nié cikél m8 vete. Quhen kénget @ Mujt dhe t& Halll, sepse heronjlé & tyre kryesoré jané dy véllezéint, Mul dhe Hetil Temat kryesore té Kétyre Kéngéve jané: 2) lufta pér mbrojijen e trojeve nga te huait b) ufta pér mbrojjon e ndert © t8 dinjtett personal e familar. Kreshnikét jane malesoré 16 tre shaiptaré g8 jetojné ne bjeshke dhe merren me blegtori @ giuetl. TS hualt, sidomos kral&t © kapedanst & sllavéve 18 jugut (shijet8, sig | quan popull), sulmojné qé t8 pushtojné bjeshkét e kullotate kreshnikeve. Karakteristike © kétyre Kéng8ve Esht® fakti se njerézit dhe ngjarjet paragiten té hiperbolizuara. Né veprat dhe n8 jetén e tyre perzihen geniet fantastike: sic jané orét e Malt, shiojzovallet ef Muji 28 nf cikin e kreshnikéve vendin kryesor. Ai éshté njé prijs dhe kreshnik | shquar, Né 18 gjejmé t8 shkcira tiparet e zakonshme njerézore me alo 18 jashtézakonshmet. Ai ka forc8 @ shtat vigan, mustaget i ka nie pash, opingén aq té madhe sa n8 16 mund té shtrihet e t6 fleré njé njerii zakonshém apo mund té mbajé né krah njé shkémb njemijé okésh; joksin © ka totémbachjet® pellémbé; kur merrfryme dridhen e perkulen emét; lufton me guxim ¢ fiton githnjé kunder armigve, Pavarésisht se Muli ka forcd t8 jashtOzakonshme fizike, ai ka tipare njerszore: Ssht® i matur, nderon nénén, &shtS bashkéshort e prind | mire, burre i besés, zbaton zakonet e malésoréve. Figura e ti del e ploté pérmes trimérive e bEmave 18 ti Halil nuk il gjé mangét #8 vallait nga forcae vityti. Vetém se tii mungon pérvoja e t8 véllait. Halli sht8 fuftétar trim, kalor8s irra dhe dashnor i pérsosur. Te Halil gjejmé tiparet @ kalorésit mesjetar ( ii dallohe] nga shpata, kali dhe e dashura), Pér shkak t8 vajzés gé dashuron, népérmiet ti behet lidhja me mjacisin e armiqve. Zanat che Orét jané figura t8 besimitt8 lashté popullor, por né kenget & kreshnikéve dalin si personazhe artistike, Pavarésisht se dalin si qonie 16 mbinatyrshme, ato kané tipare dhe dobési njerézore. Githashtu, kane 43Vecorité artistike t& eposit MARTESAE HALILIT koncepte morale e 2akonore té malesis®:lidhin best dhe © mbajné falén. Jané tekanjoze e ziligare. Kanget e kreshnikéve, t8 quajtura dhe Epos! pér Mujn jan nj ck | ‘magh kéngdsh, ku né vetvete secila prej tyre éshté njé njési e vecanté artistike. Naonése Karakterstik® kryesore shté karakteri epiko-herotk, né kéto kenge nuk mungojné vargjet lirke, t8clatjepen me nj fines té habitshme, Karakteri legjendar; duke gené se e kané bazén te mitologjia shaiptare, rréfimi i ngjarjeve ndéthuret me elementet e pazakonta dhe fantastike. Keto kéngé ndértohen mbi bazén e disa formulave té gatshme, si: ilimi i kengéve, dyluttimet, pérgatija @ heroit pér shtegtim, ardhja e lajmit, mbyllja e kengés ef. Po né baz’ té kétyre formulave krijohen dhe figurat letrare: si ajo krahasimit, epiteti, hipersola, personifikimi, anafora, enumeracioni et Gijthgka, heronjt6, mjesisi dhe koha jepen n6 harmoni dhe né logjikén & rmjedhés se rrofimit Nie vend te réndésishom né epos 28 natyra. Ajo ésht tipike shqiptare ‘me bukuriné e madhéshtin# e bjeshkéve shgiptare dhe ndérron né varési 18 glendjove shpirtérore 18 vimave apo 18 ngjarjeve \Vargu izakonshem i Ketyrerapsodive éshte dhjetérrokéshi i parimuar. Kemi dhe raste Kur né t8 hasim varg me mé shumé se chjet®rroke, trina Lahuta éshté vegla karakteristike me técilén shogérohen kéto vargie. Kio ‘Ssh arsyeja se pérse popull keto Kéngé i quan kéngé lahute. Rapsodité ‘© Mujit che te Halil mesatarisht kané 2000 vargje, por arrijné dhe deri né 8000 apo 10 000 varaje, INé kat kénge na paragiet déshira e Halit pr tu martuar arg fshat, pas spas parimit té ekzogamisé (W8 martosés jasht fist) aii ka t8githé véllozer ‘motra. Kreshrikéve qi jané mblehur njé nat té fonts dimriné kulln e Mujt, ai ua thoté haplazi se @shté dashuruar me Tanushén, té bin © krjit. Nuk Zajat shumé, Kur jen pranvera, ai nise etm té marré Tanushén e buku ne Kolorret e Reja. Ai e gion 18 bijén e mbrotit n& njé cada té kuge ands lumi “Tunés (Danubit) Vajza e njeh Halilin. Ajo © merr dali, @ wash me rraba grash ‘dhe e paragtsinjé varfanjake q’ ka arahur pér t kérkuar ndihmé nga kraj Por e éma e upton té viretén. Aj laiméron t8 shogin ce kap Hallin dhe ce mbyl né burg, kurse 8 bijin e débon nga shlépia, Halli dénonet me vdekje nga mbrotl. ALS dité qB ai do té vite pikérisht castin @ fundit, mbérin atje Mujl bashk@ me tridhjet® agallarét © Jutbings. Nis KEshtu njé Luft © rrepté gjaté sé ciles glirohet Halli dhe bashkohet me Tenushén. Koment- MARTESA EB HALILIT* I Lum pér ty, 0 i lumi Zot, fort po shndrit nj'ajdjell e pak po xe. Gp’e merr frima* rrapin e Judbinés. Boré e madhe gi ka ra randojné ahat pér me u thye, kein getinat? vet kreshtat; uushtojné lugiet pre) ortiqesh, prej ortigesh kah po biin@ ndér gropa. Jané ra vashat me gia n”lume, kang gete krojet tan’ ngri he. (n ngri trimat me sharruct, porn'breg tlumit - kulla e Mujit, ‘Ttané pér darké Mujii ka ndalé Kayr shka bani gjetobasho Mui uw ka vu aji bareé dru t'vogél n’ tre ind vet pri her m’u xe Avheré trimi u ka avite bucelat, avher® trimi u ka avite fugit; im bucelat plot raki, ‘i'n fugijat plot me vend Sa shpejtfrima burrave u ka ardhe, ssa shpejt giaku trimave po u xehet! Kané marré llafin e po llafiten, Kané marré gazin e po gazmojné, Kane nisé trimat Mujin pre pvetin; ‘Nvotér tande kem’ gillue, mos na ki randé par nji al: pash nji Zot, Muy, qi ka dhane, fysh Halilin s'e martove? ‘Jan@ martue krejt moca”e ti, djelm e gika Zotyné u ka fal. Au dhimbtén paret pér me i dhand? A.tu dhimbtén dasmat par me i ba? ‘Tutna’, djalin dikush pana rre, shpesh e shpesh po bje n'Kotorre t'Reja®, rob tégjallé djalin p'e xané roger and war age “CH Keehn"; pga Taksti poetik Le konakun, Muj, qi po ta fkin, ‘ma 2ifisin, Muji po ta Koritin” ‘As be m’Zotin trimi nuk ka ba, “Pagebardhé, more shok, ju kioshi, se miré hallin po ma diki, burra ‘Mana paret simiu kané dhimbté meidhanun, mana dasmat sina kané dhimbté mei aman, Ju tpavllazén, shoké.s’kini gillue; kkuj po i dhimbsen dasmat pér vila vet? Ky edhe s'asht, or burra cub Mligshtishé, Miré e njihni se a'daji" trimnishé, Gi pir ndashté me m'pru marven te shpija, he ktij Zoti i shkimts” hison e diellit! E n’pasté menden me na korite fisin, sjucima, re qetash me kokérr rrfeje! Zirma, toké, porjashta n’naté té vorrit!” Ate n’Zotin djali paska ba: “Kah kam vila e kah kam moter, doksha pra, n'u martosha! Se giith graté e Krahinés ku jané, se gjith graté e Jutbinés ku jane, bash si motra qi po m'duken, Dheu m’ka mbuluen e fat si qita vedit, Pos'e mora Tanushén e krajlit. B uné Tanushén veté e ko'pa kur kem pasé besé me Krai aja ma U'miré e'shef njeri non ket diel! Vetlla e saj ndrejt si fiskaja™ Shtek i ballit, si shteku i malit kur mere hana me prarue; syni i saj, si kokrra e qorshisé; ‘ka qerpikun si krahi i dallondyshes; fiyra e saj, si kuget molla n'dege ; hhunda ndrejt, si kalemi i Pushés"; goja e vogél’ silulja qé shpérthen; dhambte bardhé, si gurzit elumit fil mbas shiut kur i shndrit diel; hong Zi, Notosho Moto; bot: Abo.Lotuest Ggafa e sa}, si qafa e péllumbit; shtati i saj,si‘i shtat getinet; misht e dorés’, porsi rremi i shemshirit™. 1 Kalojne male ¢ kalojné luge, kalojné breshté" e kalojné ashté, kalojne dit e kalojné net, n'rob té Zotit kurrkund s*hasi Po thoté dielli“a’ndorja eeme””, ka thané hana “a'ndorjae eme’, kané thang ort’ “a'ndorja e joné”. Zot, a fet dhija né mal? Paska folé dhija né mal! Ga ka qitun e ka thand? “Sa Ubajé dité ka ndoren e dielli, errmén naté ka ndoren hana, arm brezit ia rue zana! Fort Halili m'asht frigue “Crasht ky za, Zot, néper cota? Pa thue flasin dhité e malit?” ‘Mos gabo. Se s'jem'dhi malit, se na jem'tri dhi prej shkambit, gi rrijmé bashké me zana!” Sa miré djali u ka pérgjigié “Miré ple di se a'logu i zanave e fjals’ suej un nuk i luc)" Kur ka dalé n’bjeshkén ma tnaltén, ra e ka pa'i lum tgjan e tgjaté: i giatd ishte det e n'det Ka ba gjogut me i dhané uje, tre pasha gjogu a'éredhé pérmbrapa; paka ‘i njeri pér buz’ shkami, Sa miré ora’ pe pévete: “Kah je nisé, djalé-o me shkue?” Najeshéim djali fort qi poi périegi Por krajlii heré jam drojtue...” Fort ka qeshé ajo Ora e malit. Sa miré Ora e paska meue: “Pa mba vesh, or djalé iri. _. pe di miré pso kha’ je dale, se kam pa ndér Lugie t'Verdha, se t’kam dashté si syt e bait, kam ruejté natén, kam ruejté ditén, im’ke pasé hije pér pérmbas trupi. Por avitu'i heré pre} mejet. Apple shef qat lum t@ gjané? ‘Atje i thoné te lumi i Tunés®™ Ndale synin n’at brog lumit, merr teposhtd dor tu hijet. A poi shef do cadra tbardha, n'miedis tyne’ shatorr Ukug? Frenin gjogut mos m’ia ndale, fill tka gue tee bija e krajlit’ Iv Nimjedis tlogut nji djalé iri, hekrat duersh, bugagité kambésh, ai asht Halil aga i 2 Mbaré Kotorri me ta qi po aeshen, Mbet ei foli krajle kapedani: “A plee shef Halil, dekén me sy? Kurr ma ngusht, Halil, a thue je kan?” Kuvend burrash djali paska shtrue “Pa ndigjo, more krajle kapedani? Sia! ngushté njeri deri n’dité té dekés. Deka vjen mbas besés s'thyeme, a’i kue buké mos t’kesh pér mik. Sa ma ngushté, krajlai kam kan’ @’aq ma liré Zoti ma ka ba!” “Fjaln'e mbrame, n’e pag pdr me fol, se ty jeta n’nj'at hu tu ka soso!” “Zoi Vratts, bre krajle kapedani! Zoti e di pér ka e ke ngulé at hu! Poss dekika livi pér me m’dhané. ‘Tietér Umiré ne t’parét s’na kané land, urrngja nesh veg mos me deki né tshtrueme} por me shpata mu pre tuj kendue", Sa burrnish krajlie ka cue: “Gjith ea tduesh, Halil, me kndue’ Edhe duert miré ia shpengojn®, ia kané dhané lahutén n'dore. Pash njat drité gi flakron n’ball, amanet ta paga lané, amanet pér t'mbramen heré, érkoje bjeshkén krep e m'krep, kérkoi mrizet githku jané, deri ashtat anembané, zirjau giumin orve n’mal, zanés s'madhe falé me shndet, thuej Halili qetash mbet! Ka flurue nji 20g pre) malit uundal zogu n'degé t'nji abit. “Aqmanet, mor zogu i malit, ‘ake latra me futurue? Pash nf'at degd ku rri pushtue, ale me shndet ti gjetobasho Mujit! Bate gjumi n'e paska xane, kur kryet shndoshé o mos e gota! er n'kjoft bjeshkve kah geton, kurt te shpija shndoshé mos votté! E pir n'kjofté kund ksajté tuj ndi, kurr ma ngusht vedin se dit” Qaty Muji pr fushé a’dalé ee ka ba nji piskamé té madhe: jané shembé kullat deri n’themele eta trandun deti me hi mbrend, kané gjimue malet si pér mot tig, Kurrnja trimat nuk pe lané me hiké, Lufiée rrebté atu qi po bahet: ‘me dhambé trimat duen shashojnd me shkye, sme dhambé giokat duen shoshojné me manré, notojné kurmat fellé né det, notojné trupat népér giak. Hig s'po lodhet gjetobasho Muji, sa fellétrimi paska hi. “Rucj, bre Muj, se krajlin po ma cart!” fort ka britun Sokol-e Halil "Zajidhmi kush prangat prej dore, se kam ba be n'¥lumin Zot, ge ky hu shpirtin m‘ia marré!” Mujidjalin’e ka shpengue, | Sturré djali sii térbue, alle me doré krajlin ka xané, me shpiné n’hu ditt mbaroi Qattheré burrat kané rroke unat, shpejt qyteti ka marré 2jarr, ka marré zjarr krejt n'fund e n'maie. Sa fort Muji mfasht térbue: aspak dhimbé trimi s'po ka, as pér kulla qi rrénohen, as pir tdekun qi shkrumbohen, ‘Tri heré diell ka pranue, tri heré hana ka ague, kkérkund zjarmi me pushue Kur ka ba trimi me dredhé, kkenka sjellé pre Kotorresh t'Reja: “A po ndieni, troje té rrénueme? Kushdo tipvesé par toké e det, po pse krajli u ka lané shkret, trathtoi biné, thoni, nana e vet, ka nxjerré Muji vlland e vet, muer Hlili’vashé mbeta shieret!™ J.fimé-o ero; Jutbiné-e ; gytet mB Kroacs 2icatiné-o :pishé, borige 3. hej: shut okull, prin) 4. me shoreue: me mbeté keg, me wdeké 5.Gieto Basho ; kryetor cate G.Edhe kétu si giekt, njeréat, ngjriet che sendet jane hiperbolizuor ng robsodér 7-moce: metho B.Tuino — ker’ fle 9-Kotortete Rej qyet né Dalmaci 10. Mono = beto; pr bess V1. da im 12. me chime: me rombye, 13, Fiskoie - cur yi; pe 14.Tusha: ni argierdar i dégivar o& stolse armét 15. Shemshici bimé abukewrvese 16. breshta-o: pl me bvedho; oshte-o -ohichte 17 atedoria eme: eshte ndén mbroitien tine 18, Ora: pertytyrohet si mbrojtéte nierut 98 mitologiiné popullor. Qdo ner ko orén © ve 19. kha ; ket 20. Tuna: Donvb48. 1. Subjkti dhe personazhet Martesa e Hallit 8shle nj& nga rapsodité mé t& bukura ( ciki. Studivesit ndryshém e kané eméruar njézér sinjé kryevepér (6 artit postik populior. Martesa éshte vetém njé episod n& krahasim me githé bémat tim@rore tf kreshnikut Hall. Ajo ésht8 njé martes6 me rrembim dhe sjelljehonén © kohéve t lashta dhe até t8 periudhés sé kalimit né martesén jashté fisit Se gith graté @ Krahings ku jane, se ith graté @ Jutbinds ku jane, bash si motra qi po m'duken, N& kéto kohé t6 lashta rrémbime t8 tila quheshin vepra trimérie. Halil © mer Tanushén, pasi kapércen njé varg reziqesh, por dhe me ndihman e getés se kreshnikive, t&cilét@ shpétojné nga vdekja e sigurt pas njé beteje té pérgjakshme ‘me krajin © Kotorrit. Nb kéngé del qarté se shkaku i konfliktt t8 kreshnikéve me kralin sllav nuk ishte Halll, por konflkte mé t8 hershme g@ flasin par nj& glenci lufte te pérhershme. NB k8t8 rapsodi zhvillohen drelipérdrejt disa an8 16 lidhjeve shpinérore we kreshnikéve dhe detyrimet morale ndaj njérietrit, zhqotésimi pr fatin @ nde ef sect dhe pér nderin efisit. Né k&t Kéngé ata shprehin lidhjet e tyre fisnore dhe| Haliin @ quainé dain © tyre Tutna djalin dikush po na ire: shpesh po ke n’Kotorre t'Reja, 0b t€ gjallé djalin po e zane; ‘Subjekti zhvillohet rjedhshim né njé drejtim té vetém 2a) shtrohet problem’ i martests s& Halt; ») zhvillohet veprimi me peripecité par erémbimin @ vajz8s; ) zalidhet konflkt Gjaté zhvilinitt& veprimit kemi nj@ ndérprerje pas episodit gB tregon burgosen € Hall. Kato jané 18 vetmet vargje gé léne manjané pr njé gast Hallin dhe lichen ‘me Mujin, pir u kthyer srish te Halil n8 vargun 184, Kjo shk8putje nuk e cmt rrjedhin e subjektit, pérkundrazi @ freskon al6, sopse v8 né veprim githé gett e kreshnikéve dhe pérgatit ngjarje me pérmasa mé té médha se bémat triméror Ingividuale té Hall. Rapsodia nls me shkélgimin e rrezeve t8 diellit né bardhésiné e borés Je konakun, Mujé, po ta fkin, ‘ma zi isin, Mujé, po na kort. bjeshkeve dhe pértundon me zhurmén ete ¢ te kulave 18 kat gd shemben june flakéve gb bane shrub ayn NB iim na parecton vashat at pin kojl, pase Kreshrikét a8 ahi nil problem me nds, martesén e Hall. Ky quan mota 8 githa vashat g pak me partyin Kojo. lute é vash ts buku, 8 targa eka paré dhe | bind Kresmnikt. Vp ecén me spel svete Hal mb kale “ay hor dln kurkush so ka pa" Test poet akonshém, pasta) pérmenden Subjekti 26 fil si njé ngjarje midis njerézish tiparet e kreshnikéve, E ka vu nj bar dru tvogél né zjar, Tregind vet6 priheré m'u neh. Kalohet nga pérfyiyrim fizik i kreshnikéve te veprimet dhe lidhjet e tyre me genie fantastike. Halli mallkon Bjeshkél Nalta dhe ato borén e bardhé e mbytin 18 det; Héna s'del “se ka njo ndoré me pércjllé’. Kur Halli @shté ne bjeshke, ai degjon t8 flasin dhité © shkambit. Filimisht guditet, por, kur dialogon me to, ai ujton marréveshjon qé ka béré me zanat: Miré p’o di se a'logu i zanave € fals"suej une nuk jue)” Edhe ato e ndihmojné pér té gjetur Tanushén, duke i kujluar se e kané mbajtur besen rjallo st ai Pa mba vesh, or dale iri 50 kam dash si syt e bali, p’e di miré pse kha je dale, kam ruejt6 natén, tkam rueit ditén, ‘88 tkam pa ndér Lugje t'Verdha, _m’ke pas® hije pér pérmbas trupi Nojaria sa vjen e béhet mé dramatike, sidomos me kapjen e Halil Géndrimi it heroik del népérmjt dialogut mes tj dhe Kral, né gastin kur duan, fa vrasin. Né fate ti dalindisa nga vlorat me 8 lrta morale té burrérisé malésore: a ndigjo, more krajlo kapedani! ——_ a Kuo buk® mos kesh pr mik ‘S'a'ngusht6 njeri der n’aite (8 dekes. Sama ngushte, kraj, i kam kané Deka vjen mbas besés sthyeme, _q'aq ma li Zoti ma ka ba! \Veprimi mé pas kalon tek t8 gjithé kreshnikét gé kané ardhur me né krye Mujin per te shpétuar Halli, Me ané 16 njé hiperbole té paharrueshme, ndodh kthesa e gjithé veprimit: Qaty Muji pér fushé a’dalé eka ba njipiskam® té madhe: jané shembé kullat deri n'themele Vetémme katérvargie, kugérshetohen me njéra-tjetrén metaforatme hiperbolat, rapsodi popullor pérshkruan njé betejé aq té ashpér e té pérgjakshme: ‘me dhambé trimat duen shoshojné me shkye, ime chambé giokat duen shoshojné me marr: notojné kurmat fells né det, notojné trupat népér gjak, € ta trandun deti me hi mbrend, kané gjimue malet si per mot tho. 2, Pérmbleahja e karakteristikave (8 kéngés “Martesa e Hall’ Veorité epike dhe legjendare: ~ Rréfimi i ngjarjove 18 zakonta dhe t8 pazakonta = Personazhet reale dhe fantastike + Dialogu ndérmjet personazheve = Vendet reale dhe fantastike «Koha reale e rrfimit dhe © papércaktuar kur ndodhin ngjarjotSi vegori heroike: = Bemat ¢ kreshnikeve; Pershkrimi | betejave Notat lrike: - Pérshkrimi i personazheve = Pérshkrimi i natyres = Péeshksimi i mjedisit 3. Figuracion sist Né veprime mbizotéron figura e hiperbolés, N& pérshikrime mbizotéron epitell dhe krahasimi Né ndértimin metrik mbizotérojné: anafora, alteracioni, epanastrofeja, pérsérita rn fund dhe né flim t8 vargut;rimat foljore, mbiemérore, emeérore, ndafoliore Vargjet ku pérshkruhet Tanusha mbahen si perlat © postikés popullore. Pérshkrimin @ aj fizik, repsodi e realizon népirmjet epiteteve dhe krahasimeve| (a8 i merr nga dukurité mé 16 bukura 16 nalyr®s. Ky portretizim rreh t€ shkrihet © te bbéhet njé me natyrén. ‘Shteku | balit - si shteku i malt kur merr hana me prarue; syni i saj - S| kkokrra © gershisé: - qerpiku - si rahi dalléndyshs; goja e vogal'-silujia a2} shpérthen; dhambt’e bardhe si gurzit e umit. Pérshkrimi i natyrés jepet né lévizje, prandaj mé tepér se me krahasime| dhe me epitete, pérshkrimi i natyrés realizohet me personifikime, Kontraste dhe metatora. Kontrast: Fort po shndrit aj djell @ pak po xe. Metaforé uushtojné lugjet prej ortiqesh Tardht’e bjeshkve krejt e ka mbyt n’det Personifikim: Po thot diel ‘andorja e eme"” ‘ka thane hana‘a'adorja @ eme” Pérshkrimi imjedisit. Si shembull po sjelim pershkrimin e kullés ku ri Tanusha. Me njé lakonizém pér tu pasur zi, pérshkrim jo vetém aé sjell njé informacion te pasur pér vendin, por pérmasal dhe enén arkitekturore 16 kullés, por gélimi shkon mé larg; ky pérshkrim duhet ta habisé aq shumé lexuesin, sa atij ti duket se Ka ndrtue jeté (nénkupto ka shkuarné parajs8). ‘@ ka zgjedhé Tanusha i kullé ma t™mirén, n'breg té detit pérmbi 7 shkamb; dymadheté katesh kulla e naite, kérrkund shogen nuke kishte; tre qind hapash kulla © gjane, ‘tana ballet gur statue, anash krejt gur statue Jatue shkami pre] mermerit Aty gurrat me u flladits Aty kopshti me u mahmnité, Aly velat me velzue, me volzve pér shpiné t detit ‘Kur po hin njerin’at kul, ime kujtue se ka ndrue jté. Koment - GJERGJ ELEZ ALIA* ‘Trim mbi trima ai Gjergj Blez Alia! (Qe, nandé vet, nandé varra né shtat ka! Veg aji motér, nats e dité te kryet, jan varrat me ujét e gurrés nand@ vjece, ‘ian varrat me ata lotét e syve, iter gjakun me ata flokét e ballit Ka dalé zani e paska marré dhen’ se nji Baloz i zi ka dale prej detit; trim i praptée belaxhi ish kané, ia kish gitun dheut nji meng té randé. ‘Tym pér tym nga njé dash te pjekun, tym pér tym nga nji vashé ma ia djergun, dit@ pér dité nga nji Kreshnik me premun, javé pér javé nga nji krahiné me djegun ! Edhe Gjergjit rendi te i ka ardhé, me lot faget trimit m'iu kané mbushé : cerzii shpis6 qysh Ishohet n’doré tBalozit 7! Ia ka nisé motra e po bértet, Jkrejt me lot Gjergjin po e loton Po qysh mortja,o vila, me na harrue? Nané e taté kalbet pér nén bli, trupi i vilaut varrue nandé vjet né shpi, frupi i motrés n@ dor® 'Balozit t2i! Qysh su shembka kulla me na zané? Qysh su kthyeka shpia né nji murane, me t shpétue erzin, moti e zeza nant !— Dy copash zomra e djalit iu ka nda ... Dy fale kullés djali ia ka fiakrue. He, ju u nsifshi, mori sarajet e mia, me lemyshk u mblofshi né fund e né krye, breve e gjarpér paci motér e vila ! Pikat ndér shtroje kaq shpejt aysh mi lichuet? Jo, mor vila,lum motral- i ka pérgiigié. “Te ka lodhé jermi e s'po di ge kah fol, se porjashta shi nuk asht tu) ra, syté e motras po t& pikojn’, more vila. — Atzheré Gjergii dorén ia ka shtréngue. Miré po e lémon me ato duer té shtatit, miré po e kayr me ata dy ayte e bait Rurré ma thekshém dial si ka fole |r Amanet, mori motér, pse po qan? Frog ssa mor nga il Keshav; prot: let) Zhai, Notsho Nato; bot: ‘bos. Tekst poetile ‘Zemrén dysh, mori motér, pse ma ndan? ‘A thue s'pate me ngrané e me pi? At la nd keg ty vllau pér veshé e mbatha? ‘Amos tu randue ndonjéheré me falé?. Sa miré motra vllaut po m'i pérgiigiet, Dorén e vilaut te bali tuj vendue -Amanet, ku je, mori njomézja e ahit! Poa kag fort, thue, jermi t’ka ngushtue? Hyfsha giallé né dhe, né ta martue motra! Miaft kam pasé, o vila, me ngrané, me pi: mjaft kam pasé me veshe edhe me mbathé, Kurré ma randé se sot ti folé nuk m'ke! ‘Tjetér babe nuk kam as tjetar nang, ‘amanet, more vila, mos me mé pasé randé pér nji dert qé sot due me t8 qa: Qysh s'u njom ky shtat qe nandé pranvera? Sis'u mkamb ky trup me dalé te dera? Sis'u tha kjo motér, thafta vera? Po uné Balozit qysh i shkoj te dera?! ~ Braf né kambé por djali qenka cue: ‘Te marrsh gjokun, motér, té mejdanit, fill né qytet me té t8 mé bish ‘et mé shkosh te nallban-probatini. “Palé me shendet, -thue} -Gjergii té ka gue. ‘Me ma mbathé gjokun me potkoj prej tumakut, me mia shti thumbat prej gelikut, se né mejdan Balozit due me i dalat” ‘Su geg) gjokun vilathi me ta mbathé, hpi atit, bjeri né der’ kumbares! E né qyet gika genka ra dhe ka shkue te nallban-probatini Puna e mbaré té gofté, more kumbar! "7% mbaré pag, ti mori vash’ e largét! Falé me shéndet ty Gjergji té ka gue: “Me ma mbathé gjokun miré e miré, me m’ia vendue potkojt-o prej tumalcut, me mua shti thumbat prej gelikut, se né mejdan Balozit due me i dale! ‘Mbrapsht po fol ai nallban-probatini: “Por né mi falsh, moj vashé, dy syté e bait,Letersi ‘8 kam pshtue vlla Gjergjin pre} meidanit, ebaj gjokun me flurue si ora! ‘Sa me idhnim gika e kishte marzé Cie kah thue, bre burré, goja tu thafté! Se kéta sy njiheré une i kam falé tatés e nanés gé kalben per nén dhe, Gjergiit tim qé kalbet varresh mbi dhe! kka shieue motra te nallban-jarani; Falé me hsendet Gjergji te ka cue “Kam orokun e mejdanit, miré két gjok ti me ma mbathé: me mia shti potkojt prej tumakut, me mia shti thumbat pre) gelikut, se do dal m'u pre me Baloz é detit’ Si pér vedi gjokun e ka mbathe, Badhe né mbramje gika a derdhé né shpi, ka gioté véllang tuje prité nn hij tblinit. a kish ba ai trimi Gjerg) Alia? Falé me shiendet Balozit mii ka cue: “Me dalé herét n’at fushén e mejdanit! @ ike per ty, Baloz, nuk m’ka géllue, desht e vathit pér ty nuk mé jané maje, ves nji motér nuk po mund me e léshue! Sa ka nisé dita me abardhé majat, rn fushé té mejdanit trimat paskan dale. Keg me fhalé shoshojné po e rrekin; A prej varrit, Gjergj, ti genke cue? Pse me mé qité, bre, burré né ket fushé te mejdanit?- Sa bukur trimi i ka pérgiigi® Balozit: ‘Te lumté goja, Baloz, miré po thue! Qe, nandé vjet kam marré rrugén e varvit, pak pa mbrijté Baloz,ti mé ke dredhue. ‘Mé ke lyp motrén para se mejdanin, imé ke lypé berrat para se gobanin, jam dredhé né ket log pér me té kallzue se ne té parét nji kanun na kané land: Armét me dhané pérpara e mande) gjané, Kurré Balozit motrén mos me ia dhané, pér pa u pre n'at'fushen e mejdanie! Por shtréngohu, Baloz, se té ka ardhé dita, se kétu i thoné Gjergj Blez Alia! Ei kané ba dy gjokat tym me tym! E nf topuz Balozi e ka shénue, né dy gjunjt’ gjoku i Gjergiit te ka ra, pérmbi krye topuzi i ka Gurue; 52 éymbiadhjeté pach né lending u ngul topuzi, séymbésdhjeté pash pérpjeté sire, w que plu! Ateheré Gjergiit rendi te i ka ardhé, Sa miré trimi né topuz gé ka dredhé lik pérpjet Balozit, te i ka ra, U trand fusha kur u rraue Balozit ‘Menjehers trimi shpatin ma ka nxjerrun, Ikryet me neje trupit ia ka damun, zhag pér kambésh trupin ¢ ka ngrehun, ime gjithé at né nji pus e ka mbytun ‘Te tané lumin gjaku e ka trazue; pir tre viet krejt vendin e ka qelbun, Qatéheré trimi a nisé me dredhé te shpie edhe shokét té githé m‘i ka bashkue: Pa ndigioni, more shokét ¢ mi: falé u qofshin sarajet e mia fald u gofshin tané paret e mia eu gofté falé krejt mallie giaja e shpisé, amanet motra e Gjergi lez Alisé! Edhe shtatit trimi i paska dhanun, motérzezén grykas pér me e marrun, tié dy zemrat pérnjiheré jané ndalun, villa ¢ motér vdekun paskan ramunt Kurrkujt chpirti ma miré s7 ka dalun! Gjamé té madhe shokét mi kané ba! Po ia gelin nji varr bukur té gjané, Vila e motér grykas pér me i zané. E nji murané té bukur e kané mbarue, villa e motér kurré’ mos mo w harrue. B ni bli vé bukur mia vendojne w keyet, zogu i verds gjithmoné me pushue. Kur ka nisé mali me u dushkue, a ndalé qayaja né murané té varrit tri, ka gieté blinin té tané degash tha ka fjurue pérmbi nji saraj té2i, kka gjeté kulmin tb tand shembé pérdhe; ni nji prezor si mé paska hip ka perbe shtegtarin kah po shkon: ‘Amanet, more shtogtari i malit; 1 gofth tu Kenue késat, kangén me e push! INE qofsh tuaj qa, giamén pér me zané! Kah verova giithlund bjeshké e mé bjeshi kah kérkova giithkund veri one veri, ah mjerova giithkund shpi e né shpi, kkurrkund e'ndesha ma Gjergj Elez Ali “Tabet postik ® kenga © Gjergj Elez Alisé eshté kéngi opike legjendare, prandaj n8 tregimin oe ngjares 26 vend e jashtézakonshmja, Pavarésisht nga kjo, né bazé té saj eshte ® realteli, © vérteta e jetés. Duket qarté se tema e késa) kénge éshté qéndresa e ¢ malesor8ve kundrejt sulmeve 16 feudaleve té husj gé pérpiqeshin t8 depertonin né ¢ fale to vondosnin aly pushletine tye. 5 Kenga e Gjergj Elez Alsé e trajton két@ problem me thellési, duke na guar te ® mesazhi se ria, nderedinjteti mbrohen me armé, me gjak e sakrfica £ Teaitha ngjaret e kéngés. te githa situatat né 1 cilat zbulohen figurat morale te 5 Gjergit @ 16 s8 moti, jané ndértuar dhe jan organizuar g@ t japin kB ido ©” Kenga ka njé thurje atisike 18 pérsosur dhe ngre probleme té réndésishme e $ jetike pér shaiptarin Mision’ i trasheguar nga t@ paret pér mbrojjen © gith¢kaje autokone i jep energii $ mbinjerézore heroit Gjerj lez Ali, ici ka nént® vjet a8 Kéngon né shirat me nénte plage {pe tp nga tra gS ka br, Nénta @shis num simbolk né krjimtariné gojore. 8 n@ vargjet @ para té kéngés shfaqen marrédhéniet motér-vélla. Ato nuk jané © thjesht detyrime famijare. Rapsodi shkon shumé mé thellé se kag; motra eshte 2 bashkévuajtése me véllané né chimbeto tj pro)plagove; ao | sherben véliat me $ githgka, dhe me dashuriné e saj ao kryen ojékohssisht isa role: até té motrés, t8 & nénés,t8 shérbyeses dhe t& mjekes: Veen moter, nat © dite te kryet, ‘tan varret me ata lotet © syve, ‘fan varrat me uiét © guirés nand viege, iter giakun me ata foket e Dall .. \etém tr pika i mjattojné rapsodit pér 18 béré ldhjen ndérmiet hyrjos 88 kéngis, ku prezantohen personazhet, dhe brengés st tyre, qé shijeiohet gjaté zhvilit (8 ‘refit. Shag © personazhitt8treté na gon tek intrigim’ i ngjarjes. Ai prshkruhet ‘me disa epitete domothenése:/2/ ikea, i eger, i dhunshém “Trim iprapté —lutétar i zot, me pérvoj, dinak Balozi do ti preké malésorét né kodet @ shenjta morale: 1 nderin famijes, 1 derin pronés, 1 nderin @ krahines 18 ndorin @ burt shit piksrisht cenimi tyre q® e ngre Glergjn nga "var sige ironizon Balozi né dlialogun para lutimit. Edhe Gjorg| a kthen me njé urim mbushur me iron Te lumté goja,Baloz, mie po hue! m6 ke Iyp6 berrat para se gobanin, 2, nandé vet kam marré rrgén € vari, @ jam dredhé né Kt log pir mo té kalzue pak pa mbrité Baloz, timé ke credhue. so ne 16 parét ai. Kanun na Kan ane: [Me ke iyp matrén para so mejéanin, __Armat me dhand porpara @ mando) giane. Trashégimia © 18 pareve na vjen né formé materiale (mall-cigja e gall, * prona-kulla) dhe si kod moral e shpietéror, (kanun, lig) pashkruar). Mesezhi pér { trashagiminé jepet edhe né vargjet ku Gjera iu Ié amanetet shokéve t8 vel. Dyluftimi no kate keng6 logjondare pérshkrunot duke gershetuar veprimet reale “© me ato {8 hiperbolizuara. Ai éshts i ngjashém me t8 gjitha dyluttimet e kéngbve {epike. Nis me njé dialog mes kundershtaréve; pasta luftétarét marrin pozicion sulmi ‘bi Kua), nj& her sulmet e njért e mé pas 18 tit Ajo cka e bén originale KEY®| { Leters Se Kenge éshté lakonizmi, Vetém né dhjete vargje gjtigka @B ka filuar more fund mg ftoren e Giorgi Me ane te hiperbolés kénga nxjerrkryesisht figuren @ Balozit ai ka pérmasa Siigante, godet me topuz: Dymbédhjeté pash n'tindiné u ngut topuzi Dymbedhjet® pash pérpjeté, sire, a cue plubni! ose: Utrand tush, kur u r2ue Balozit Té tané lumin giaku 0 ka trazve: ér tro vet krejt vendin @ ka gelbun, Kur i marrim t@ shképutura keto figura bie né sy fort zmadhimi i forcés Nike @ i pétmasave 18 Balozit; por, t8 organizuara né kenge, né pajiim me fiymens pérgithshme heroike e te jashtzakonshme, Kkéto hiperbola harmonizohes bukur me te tn dhe i shérbejné theksimitté ides® se malésori shqiptar ke Pérballuar armiq t8 rrezikshém pér t@ mbrojtur vendin dhe ndorin. Po késhta as hipercolave ndihet bindja e rapsodit malésor se po tregon pér digka tg madhe, t8 jashtézakonshme, qé ¢ vien t' kéndohet, Personifikimi me domethénes né kéngé ashi ai i ayqes. Pasi Gjergii dhe otra kané vdekure jané varrosur me nderime, qyaja nga dilarja e shiapisé of Gierait Kéndon ~Amanet, more shtegtar malt NB qofsh tu) kéndue késajt kangén me e pushue 16 qotsh tu) 4a, giamén pér me zend! ‘Kah vorova githkund bjoshké © me bjeshke, ‘ah Kérkova qithtund vrrie nvr, ah mjerova aithkund shpi e né sh, kurkund s'ndesha me Gjorg) Elez Ali Ne Kengén @ ayges vérejmé nota t8 nj lirlzmi {8 theksuar, a6 anon nge ‘ajtii, 8 clat theksohen népérmjet anaforave: érshkaltézohen népérmietfoljeve (verova, Krkova, mjrova, s'adesha); Pérforcohen népé:mijot nuancave kuptimore (né gosh (uj aa, eiamén par mo zand) Personifikimi | natyrés dhe i qyges nuk @shté thjesht njé zbukurim lotras erkundraz; 26r i aj Gsht® zéri i rapsodi, | réfyesit te Késaj kenge, g8 shore {yqia e gion blrin 6 tharé che kulmin e shtspisds ‘86 Gjergit @ rrézuar. Né két6 personifikim ésht8 dhéné hapur brenga se hharrohet kjo figuré dhe kjo ngjarje. INé kat8 ményré, edhe pse ngjarja mbaron me varrimin, mendimi e shqetésia vazhdojn®. Kjo vien nga q8 populi shikon te Gjorgij thes nj lurtéar trim, po dealin e vet moral, kuptimin e vet pér jetén, ling, nderin, Mbylia e kengés me vdekjen e menjéhershme té dy personazheve, mé tep& erafron nga baladat; njé zhvilim itil i kengés, pasi mbaron veprim epik, nul shi i zakonshém pér kéngét epiko-heroike, Vella e motér dekun paska ramun{ ‘Kurrkujt shpirti ma mires ka dalun! XHORKH BAJRON : ““Gajid Haroldi” - SKEMA E ANALIZES Te dhina Poema GAJLD HAROLD! ~ vepér tpike romantice (v shkrua per dhjots viet. nga 1809 deri mé 1818, nga pak pér teré vendet ku shtegtoi hero), ‘Shtegtimi iti - simbol shtegtimitté heroit comantik + Aipérietoi ngjarete luttérave glrimtare né vendet e Evropés ku shtegtol Portugal, Spanjé, Malté, Zvier, Gregi, Shaipér) Pérgafol ideale e njé brez| intelektualesh evropiané Keio’ heroin Kotektiv qé u shkri me heroin bajronian Dénoi gjekserdhjen dhe luttérat pushtuese Himnizoi vlerat demokratke t8 popujve Himnizoi vierate trashéguara kullurore Himnizoi bukurité e vendeve t@ ndryshme mesdhetare Personazhi Djaloshi Harold — i identifkuar me Bajronin, ~ hero tpik romantik — hero’ bajronian -krenar, rebel, plot mille e pasion - | armatosur me superioritet moral dhe intelektual + | zhgenjyer nga jeta poitike, shogérore, kullurore @ kohés ~ | zhgéniyer nga hipokrizia né jetén personale Vecorits stilistike Poomé liiko-epike Ka tajten e rrfimit te ire Stofa spenseriane - 9-vargéshe, me varg pesokémbésh jambik Figuracion’ i pasur me: apostrofa,aliteracione, onomatope, krahasime, epitete, metafora, Struktura Titull i ploté i poemés éshté "Shtegtimi i Cajlé Haroldit’. Poema éshié ‘daré né 4 kéngé dhe permban githsej 4455 vargie t@ organizuara ne strofa spenserisne. Koment - SHQIPERIA DHE SHQIPTARET* — UA SHQUPTARET Pir poemén “Shtegtimet e Gajld Haroldit” Bajroni nisi té hidhte shénime kur kaloi naa visel shaiptare, mé 1809. Ai ge i ftuar nderi né sarajet © Ali Pashés dhe pérfitor per te ngjitur deri lart né Berat. Gjaté kétij qéndrimi mes shqiptarish, Bajroni w ‘migisua sidomos me suliotét, q8e pritén me bujari dhe e shogéruan giithkund. Moresae ¢ jashtézakonshme qé i la takimi dhe njohja me shqiptarét, Bajroni i pérjetésoi né poenin "Shtegtimete Cajld Haroldit’, né disa qindra vargje qé shquhen si margaritaré Imes giithé vargieve tetera “Ferenloné mar aga “Cali Horl Phew er Loos; boo: “Ont Teksti pootikeLetérsi (© Shqipéri, ku lindi Iskanderi kengé e rinis’ fanar i turtéve! Dhe Iskanderi tjetér, g@ i dérrmoi pérheré armiqt’ me Kordhn’ e ti) kreshnike: Shqipari, lejomé té kthe) eyt! e mi mbi ty, 0 néné e rrepté burrash Vegér! Keygi po abret, po ngrihen minareté, E zbota henéz ndrin neper lugina, mbi pyje me selvi n’agor* té cdo qyteti Agimi lind: me t& po gohen brigjet e Shgiperis’ sé rrepté, shkémb i Sulit, he larg té Pindit cuka mjegull veshur, 18 lara prrenjsh té bardhé si debora me ngjyra mashkullore e kugirreme, dhe, ndérsa reté nisin té shpérndahen, spikasin thanat* e malésoréve: Ketu bredh ujku, shaipja saepin mbreh, zogj - bisha - njeréz Vegér 26n'e duken, stubité rrotull tundin motin q@ mbaron, ‘Te rrepts bijt’ e Shaipes! Po vetieé nuk u mungojné; veg tishin mé té arrira; armiku ua pa kurrizin ndonjéherd? Kush e duron si ata mundimn’ e luftés? Shkémbinje’e tyre sane mé te patundur nga ata né cast rreziku dhe nevoje: Clarmiq par vdekie, po sa miq besniké! Kur besa a nderi i thrret té derdhin giakun, si trima turren ku ti gojé i pari i tyre. Haroldi i pa né kullé Ali Pashés tek niseshin né lufté e fitore; pastaj i pa kur veté u ra né doré, viktimé e dallgis sogér n’udhée sipér, Jur rasti i bén t8 ligt mé t# lia; e pritén né shtdpi me gjith’ té mirat, siind mé pak t'egér presin ca mé pak Bashkatdhetarét do ta linin vetém N@ zjarr, sa pale zemra i békan balle provés! Kur ia pérzuri shgoté e madhe lundrén kundrejt brogdetit me shkémbinj té Sulit, ge nate rreth e rrotull shkretétiré; rrezik té zbrisnin, ea mé keq te prisain; detarét kishin friké se mos binin nabu2* katilash; zbritén mé ni fund, 56 thmoné me shpirt né dhémbé se mos va ata g@ urrejné njésoj turkn' e frengun, ‘mund tia fillonin punds s8 mogme te kasagi Sa friké e kot! Suljotét u dhané dorén, néper mocale e skérka i preva, me njerézisht se skllovérit e lustruar, pa lajka. Ndezén gjarr, u thane rrobat; pa nasqirisén* llambén, mbushén pllosként dhe shtruan sofrén, me até qé patin: Kesaj i thone dashuri njerézore! Ti japosh prehje e ngushéllim fatkeqit, {i meson fatbardhot e té ligt’i ben te skugen, [Ne zall té shtruar ndritén zjarret natén, darka mbaroi, vjen rrotull veré e kuge; dhe kush u ndodh atje pa pritur gi, iu muar menté fare nga ajo pamie: se sa pa shkuar oréz e mesnatés, pércjellasit ia nisén kéngés sé tyre: gdo Palikar* e flaku tutje shpatén, Kereyen dorépérdoré njéri pas tjetrit, ‘me kéngé apo vajtim u drodhen fustanella Cajld Haroldi rrinte afér e shikonte, jo i pakénaqur nga ky lo} angétim ‘bavitet ¢ padémshme si urrente; vartet nuk ge sehir i keq q@ bénte, défrim barbar, po jo dhe i pahijshem; flaka se ¢'u ndrin fagen kur kéroejné, e derdhin trpin, syt’ e 2ez shkélqejné, flokét e gjaté u derdhen gjer te supet, adhe tok ia thons me té thirrur késaj kénge: Tamburzhi! Tarburshit thirrja jote ushion: ngjall trimave shpresén: pér lufté na flon, giithé djemt’e malsisé i therret anembané: Himariotét,Nirét, Suliotét zeshkane. ‘gor Wat q@ mr fra ose tpi spas abi EUs para go aytet tanat -rasalle bah 96 stan fab ond, grape me shkuee ia prt ehehur 80 pars sine push ‘abuz Kailash = mipo: doar Kishin fk mos bina no cove kusarve apo pee ‘asasén = gat, bane get pilose ene per ae var ose kimbet patio nate uot Jane 360 vargie nékengén e dys té poemeés g8 utakojné Shaipérise dhe shaiptareve, 2 Keto vargie jané te pajisura me shénime © komente, t8 clat jo vetém e nxjerrin © Bajronin si njohes € mire t@ "bive t8 shqipes", por dhe si vézhgues t8 hollé 18 | © realtetit shaiptar. Ndonése vargjot jané té mbushura me lrizém, entuziazém dhe 5 Ne aspektin gjeografik -himnizoi natyrén shqiptare gjallér, Bajroni shfaget si njohés dhe vézhgues shumé i mprehté i realitetit shaiptar, gj8 q8 duket né katér drejtime: ‘Agimi lind; me 18 po gohen brigjet E Shaipéris' sé rrepté, shkémb i Sul, Dhe farg t@ Pindit cuka mjegull veshur; 4 Ne aspektin histork - himnizoi histone e shaiptareve (© Shaiperi ku lindiIskanderi ‘Kéngé e rinis, fanar iturtévot! Dhe Iskanderi eter, q8 i dérrmoi Parheré armit’me kordhn e ti kreshnike. (| N& aspektin moral - himnizoi vitytet shqiptare (mikprija, besa, triméria) yuri né dukje paragiykimet patriarkale (shtypjen e gruas) Te rrepté bite Shaipes! Po vetité/ ‘nuk u mungojné, vee tishin me (6 arrira NB aspektin kulturor - vierésoi veshjet dhe kéng8t polifonike Pércjellésit ia nisén kéngds sé tyre. Kércyen doré pér dore njén pas tjetrt, ‘Me kéngé apo vajtim u drodhén fustaneliat. Bajroni e vecon pérvojén shqiptare 1é Haroldit pre) 18 gjtha pérvojave té tera t& vendeve ku ka ai ka shatitur. KBt8 e tregon dhe gjendja emocionale e mbérritjes sé 2 poett na brigjat shqiptare, g@ mé voné ai e komenton vet8 pakuplimésiné e frkés: ‘Sa frike © koté! Motivi | ekzotizmit né poemé Fragmenti Shqipéria dhe shgiptarét mbéshtetet shumé né motivin e ekzotizmit pérshkruhen me imtési e kérsheéirl vise t8 largéta, t& pazakonshme pér njé udhétar fevropian, si dhe njerez to lidhur ngushtésisht me to; pérshkruhet natyra dhe kultura vendase, me traditat © me zakonet e saj, a8 jané tepér t8 rralla, 18 veganta e 18 jashtézakonshme, t8 cilal Bajronit i ngjallen hab 2 Fjalét kyg 98 shérbejné pér té pérshkruar: st58 VENDIN (Shqipéria): népérmjet epiteteve dhe krahasimeve: brigjet © Shaipers’ s@ mepte, shkémb i Sulit & lara prrenjsh 18 barahé si déborg ‘me ngjyra mashkullore @ kugérreme; Epitetet dhe krahasimet shogérohet dhe me inversionin, i ci jep fitém e melog sintaksés poetike (6 poernés: {6 Pindit guka miegull veshur, Epiteti e epté pérforcohet me sinonimin (é egér, kala shion forotn dhe inlenstetn temocional jo vetém karakterizimitté shqintaréve, por edhe vargutté poemés. Ndérsa epitetit metaforik: ngjyra mashkullore jep lidhjen e qenésishme biologike, ndeérmjet mjedisit dhe njorézve (ku spikasin moshkuy}) Enumeracioni shérben pér té rencltur natyrshém nr pas tett botén shtazore me até njerézore n8 girn e natyrés sé vigjr, ku nuk ka kullt& prerét8 jatests mes tye ‘Kétu brodh uiku, shaipja sqepin mbren, 20g), bisha, njorbz t’egér z6ne duken, NJEREZIT (shaiptarét) lind mé pak tegér presin ca mé pak. Pér ta kupluar drejt KBIe varg, duhen mbajtur parasysh dy gjéra +e para, Bajroni shkruan pér lexuesin e zakonshém anglez, qé ska dégjvar te fitet pir shaiptarét e prandaj ka prijen ti Konsiderojé si t@ egér (ojeri 8 jeton Prané natyrés 36 virgjér, larg qytetérimit) + dyta, gB @ kundérshton té parén, se Bajroni i paraget shaiptarét si mode! 1pér anglezet qi © mbajné velen pér te qytetéruar, por qe Nuk jané “me pak té lege se shgiptarét, pérderisa kéta e presin mikun ne kasollet e veta, ashtu se ‘uk diné té presin lordét anglezé né sallonet e tyre, Esht® Kio nje karakteristies dalluese e romantikéve, g& e pérdorin motivin ekzotik si mjet per t8 kritikuar veset © bashkékombasve t6 tyre Neparmjet antonimis® si njé nga pérdorimet mé t& shpeshta stiistke t& romantikéve, poeti do t8 himnizojé virytin e bujarisé te shaiptarst Tijapéish prehje e ngushélim fatkeait, mason fatbardhet e 18 ligt’ ben 18 skugen Po késhtu vargu “G’armiq pér vdekie, po sa mig besniket” flet pér nid karakter burreror, qé giendet vecanérisht te njerézite paprekur nga veset e qytetGrimit, NB keté varg, ku mendimi “vret” dretpérdreit,luan rol té vecanté sintaksa e vargut e Agritur mbi antoniminé. Bashkérendiljae falés lufté me fjalan ftore tregon se sa e réndésishme eshte [uta ne jeten e shaiptanit. Né poemén liriko-epike ndérthuren elementet e lirizmit me apo té epizmit: Pa Iajka. Ndezén zjarr, u thané rrobat; ‘pa nasqirisén*llambén, mbushén pllosken", dhe shiruan sofrén, me até qé patén: (réfim | veprimeve) ‘Késaj ithoné dashurinjer€zore! (shorehési e ndjenjés) Tekti pootik IN& vargun “Si trima turren ku ¢7 gojé i pari i tyre", Kemi mbishtresim te kuptimit romantik me kuptimin realist, ‘Ashtu sikurse ne rrfimin epik, poeti béhet déshmitar i gjllé i asaj cka sheh Harold ipa né kullé Ali Pashés {tek niseshin n6 lufté @ ftore; Pastaj ipa kur vet6 u ra né core. Fjalét ky q# tregojné vende e emértime reale historike apo gjeogratike Iskandeni, Al Pasha, suljots, lire, himarjotet, shkémb | Sulit, Pindi el. anoje nga rréfimet epike. Pérveg strofés spenseriane, poeti pérdor heré-heré edhe strofat katérvargéshe 1 interludet lirike, si: "Tamburxhil, Tamburxhil" apo “O lamtumiré! Atdhveu im". Perdorim | pyeljeve retorike dhe i thirroréve krijon je efekt tingéllor e ndjesor 8 ndérthuret mjaft mir® goft me t& shprehurt lik, po ashtu dhe me até epik, arakteristk pér poemat liriko-epike Koment - KENGA E LAMTUMIRES Mos té tremb deti me tallaz, a shqota t@ tmerron? Pa fshiji lotet: anija joné fe shpejte ashté dhe ¢ forté Nuk ka skier mé shpejt © mé gazplota O lameumire! Atdheu im po zhduket daléngadalé: siémon stuhia me térbim, cacri gérhet mbi valé; pas dellt a po flakéron, po nisemi té lire; abe ty, si atij q peréndon, ‘Atdhe, Natin e Miné! uturon Né botié mbeta filli meré, né detin pa kufis pérse t8 qaj uné pér t8 tjeré - per mua s'qat njeri.. Kur nesér rishtas ai diell o Tindé me shkélqim, do parshéndesim det e qiell po jo atdhend tim, Ne vateén time nul ka zjarr, népér avllit’e forta 1 kullés sime rritet bar, im qen po leh te porta. Pra, merrmé, 0 lundér, dhe vrapo 1né detin plot bucit dhe shpjermé né gdo vend aé do, v9 jo né vendin tim! "Ti pazh’ i vogél, pa m’u qas! Pérktheu: Shinder Luarasi se qan e po vajton?Tebsti poet + Kénga o famtumirés @shté jo vetem njé perlé poetike, por dhe modeli ms i pérsosur ‘estetixés romantike n& poezi. Kio Kéngé u kthye dhe né modal té poezisé romantike, rej 8 cilés nuk Eshté véshtié 18 dalin vecor! {8 romantizmit evropian. Pérkthim ‘mjeshtéror ka ruajtur rimén abab, cka bin g& kjo Kénge te jot mjafte lehté pér tu ‘mésuar pérmendsh (dhe pér arsyen e té shorehurit poetikthjesht che drejtptrdret), Té dhéna Pooma ubotua ti her’ (1836, 1847, 1873), duke u plotésuar dhe ripunuar. Tipologiia - Kjo vepér hapi njé rrugé 16 re né letérsiné shqiptare, sepse me kété roman né vargje u kalua nga njé letérsi me permbaiije fetare, né nj letérsi me viera 18 micéfita artistic. = Megenése element tregimtar nderthuret me elementin irik, Kio vepér Eshté e llojt epiko-irik = Q6 né ttull kemi te beime me ikjon e heroit lirik nga vendlindja: Kénga @ lamtumires ~ Zhgénjimi nga shogéria dhe mjedisi ku jeton: 'Né bote mbt fli mjoré 1né detin pa kuti pérse 18 qaj und pér t8 Here, per mua s'gan nie Koha historike - Poema u bén jehoné betejave go zhvilloheshin né Shkodér e né rrethe ‘dhe Koha e 6 tlera kund@r hordhive osmane né vitet 1833 -1835, brendshme e - Nojarjetjané vendosurné sfondin e shek. XV, né epokén e ndfiturt8 “Matit rréfimit 18 madh’ ( Skénderbeut); ndonése iloj® m8 7 gershor 1405 dhe mbarojné v8 T maj 1423 n8 Shkodér (n8 t8 vrteté né Maki, vendiingjen e poet) + Dishira pér lit pakufizuar: pas diet qé po flakéron, po nisemi tlre Struktura - Eshté ndértuar mbinj6 plan 16 vetém subjokt - Parbéhet nga 30 kéng@, #8 citat nuk lidhen né ményré t8 drejipérdrejte me j8ca-tjetin, Poeti fut midis tyre heshijen sinjé mit té fugishém artist ~ ME tepér sesa veprimi, pasayrohet efekti | ndjenjés, pérjetimet & heronive, Vetmia éshts karakteristiké e herolt romantik 'N8 bot® mbeta fil mjoré. $ = Pyotjot retorike mé toper i drejtohen velvetes, Pas déshirés per 18 gens i lire © géndron frika nga e panjohura Mos 16 tremb det me talaz, 4 sqota t8 tmerron? NB Ket poemé trajtohet historia e dashurisé sé Milosaos, sundimtarit 18 Shkodrés, me Rinén e varfér, 18 bin e Kallogresé. N& poem’ shirinen natyrshém ndjenja e dashurisé dhe e detyrés, shgetésimet © vockla (paragiykimet, thashethemet) me ato t8 médhaté, q8 lidhen me t& ‘ardhmen e kombit; vdekja dhe jeta, fara shkatérruese @ natyrés dhe fara ripateitse e sj ‘Simbolet romantike: ‘Deti simbolizon viset ¢ panjohura Tallazi simbolizon rrezikun g@ @ ngjek né kété udhétim Motivi i Si romantik, De Rada ¢ sheh dashuriné mé shumé sesa njé pasion te 5 Anija simbolizon ideal a8 © udhéheq dhe ai lidhet me idealin bajeonian. . dashurisé papérmbajtur: ajo éshte virtyt dhe, né botén e mbushur me vese dhe © = Heroi romantik paracitetkrenar, rebel, plot mile e pasion. Pr té nuk ka kthim prapa. celje pér pushlet, dashuria e vit fitoin vetém moralisht. Ko ide © zbut . Pra, merrmé, 0 lundér dhe vrapo / né detn plot bug {ragiizmin © késaj poeme (vdekja e Rinés né kulmin e lumturise) dhe 18 fs he shpjermé né gdo vend 6 do, /ve¢ jo né vencin tim. fut n8 meditimin ¢ pranimit t8 vdekjes si dicka e dhimbshme, por dhe e : ; natyrshme. '¢ = Dashuria pér vendlindjen shprehet népérmet ndjenjés sé malt dhe ulti © natyrés. De Rada &shté realist né pengesat q@ i ve 3 1e Rada Eshté realist né pengesat q® i ve pérpara késa) dashure: . Kur nesér rshtas ai diel!/do lind, me shkélaim, paraaiykimet patriarkale (thashethemet e katundit); paragiykimet klasore : dio pérshéndesim dete gill /po jo athens tim (mospranimi zonjés mem&); Koha e véshtiré q@ kalonte atdheu (kérkonte : 16 ndori burt ishto né lute). Dashuriatriumfoi mbi to, por logika @ * Dhimbja no kétekéngé Bshte epranishme né gdoal8t8 sa. Ndonése poetlargohet Gea anus ean ete ym Pes ee ° Rercnieieae er eremenapacini mis, Kio dmbje prorohet nga dy vargjet aragiykimet klasore e konservatore, aldheu vazhdonle 18 pérjetonte i 7 Gane Tel Aner RNR @ né shumé raste glenden té harmonizuara mes tyre: = motivi meditativ-flozofik - motivi erotk = motiviatdhetar Keto motive jané shume t& dallueshme né vlimin poetik "Lulet e verés: Krijimtariafilozofike @ Naimit pérgendrohet n8 tri géshtje kryesore: Zot, natyra, njriu 1. Zoll ose peréndia éshis i pranishém né té gjitha poozits, jo vetém ato ‘meditative-flozofike, por edhe né poezité me motiv aldhetar e erotik, NNaimi e sheh Zotin nga disa kendvéshtime: + Zoli - krjuesi i t6r8 universit dhe i botés tokesore. Ai Eshté Nie: i lithéfugishém dhe i pérhershem: *Plotfug, pa shémbellim e pa kuti Zoti- githésia. Sipas Naimit, ai éshté | shkrié kudo né univers; cdo gle {QB shinet che ndinet atje, eshté veté Zot: See téré githésia Q6 nuk i gjendet func Eshte vete Peréndia... (Peréndia) Kétu Naimi shfag piképamje pantoiste. Panteizmi pérbén thelbin mendimitfilozofik naimjan. (Panteizém - doktriné 6 e identifkon Zotin me botén,) Pantelzmi do ti gelé shtigje 8 reja postit, pér ta paré Zotin nga ana etike dhe atchetare, Nga piképamia etike, Naimi mondon se shfagja mé e pérsosur e Zotit né jet8 Sshté njeriu; njri i ditur dhe me moral t larts Pér tu trequar i tere Vet’Ay njeni éshubare. Nga piképamja atdhetare, Naimi e sheh Zotin si shprebje e véllazérimit dhe e bashkimit ndérmjet bashkatdhetaréve. 2. Natya dhe ligjet © sal éshié njé nga temat mé 16 shpeshia né krjimtariné flozofike 18 Naimit. Natyra jopet né 18 dyja shfagjet e sa: si natyr8 kozmike dhe tokésore, N6 t2 dyja rastet poetin e mahnit bukuria, pafundésia dhe pérjetésia e natyros: NNatyra kozmike: Djathtas, majtas ska natyra asnjé ané, Trupat e sajt8 panuméit jane, Natyra tokesore: ‘Sa e bukur dshts faq'e dheut! ‘S16 28 syri ge te meto, | ter8 universi jepet né lévizie 18 pérhershme népérmiat cikt rethor, dukurisé sé perséritjes. Sipas Naimit, asnjé gj8 nuk ekziston ne jet: Diet, cE Tebsti poetik vj. taka, stinet,njeru dhe gdo gj e gjalé nuk i shpéton dot kasaj dukuri: Gijthé ¢jané ngjallon, colen, parsériten, zbukurohen, Duhen, geshin, rojné, prehen edhe kéndojné e gézohen. (Ote © re) ky konkluzion fiazofik e shpie Naiminné idené atchetare, se pér Shaipéring do te pérseritet historia © opokés sé lavaishime t& Kohés s® Skénderbeut. Dukuria © pérsérities ndodh té shogérohet edhe me dukuriné e metempsikozés; githcka a6 ekziston nuk humbet dhe né pérsériljen & aj, ajo shnderrohet nga njé forme né tjetrén: (Qoshé diol, ishja héne. Unbéish uje; © balte @ ort (Perendia) 3. Marrédheniat o njeriut me natyrén shprehen népérmjet meditimeve t& Naimit si flozof, poet che indivi. Ne poeziné meditative 18 Naimit gjelme t8 shprehura né nuancat me 18 holla dy ndjenjat e ti) mé te spikatura: lumturiné dhe dhimbjon. Ato shprehin qéndrimin e Naimit si poet dhe individ ndaj dy problemeve mé themelore t8 jetés 88 njeriut:jeta dhe vdeNja. Jeta pér Naimin ésht8 burim gazit, dashurisé, bukurisé,lulézimit. Simboti i sa] Ashié pranvera, e cila pérshkruhet me té githa ngjyrat e sajt8 gjala. Ne poeziné “Pranvera’, Naimi nuk mbetet né pozitat e pérshkruesit t& peizazhit, Pranvera pir té ashte: = ripartéritase e natyrés: Ngazéllim nga tika marré githésia Ujrat, drurét, mizat, gjthé shpezéria, Era jote ern'e mikes mé sjell mua Dhe vetté © saj 18 shpirtt tim’ thu = nxitése e dashursé: At i dhimosur pir jetimat je pa fale. (Pranvera) N& poeziné “Bibi” shkrinet éngja dhe endrrimi pér natyrén @ paqté te rj8 nate vere, me shpirin q@ digietflaké pérbrenda, Poeti shpértnen nga kénagésia e dhimbjes: U dogi, ma s'mund t8 duro), Bilbl ka z6n8 e kendon! Poezia mbyllet me njé varg himn, ti ngjashém me até t& Milosaos, “Bie po sidua 16 fe Eahe glume s'ms hyn né syt (itil) stron e t8 varférve: Veekja te Naimi shtagot: ‘8 kuptimin @ humbjes $8 njerézve tt ® dashur, 1 kuptimin flozafik‘NB jeter et Naim pati disa humbje te rend: veiq vaiza, guaja, motra, vita \Vargiet a8 u kushton atyre, perchkohen nga nota té hidhura elegiake. Asnje ngushalim nuk ajendet pr poetin kur ka pérpara syve vajzén e vet # vdekur, (Mjeré uné, vaj moj bi, mjeri un! ‘Moj © shtrenjta, moj ¢ émbla agé shumé! Packa se hidhérimi tj Esht@ i shkallés mé t6 lar, poet arrin @ ngrinet mbi Naimin, kur mediton per dukuriné @ vdekjos. Cfaré ndodh pas ‘vdekjes? Poati hedh idené se shpirt pas vdekjes jeton nd parajsé: Vallé ku do te shpien, N& aij para Zotit? Nj strofe ma poshts al shpreson né dukuriné o pérsérijes: Te ling pr t6 vdekur prapé, E te vdee 6 prap 1 ling. (Njé lute fishkur a njé vashéz" e vdekur) Sipas Naimit, chimbja pér njerézit e vdekur e bén ojerun t8 jetojé me _zemwén t& ndarén dy copa, ku njéra shkon nén dhé bashké me té vdekuit INé antitezé me pranvertn, dimri éshté simbol i vdekjes. Me njé krahasim ‘modern poet sintetizon dukuriné e mplakjes 58 gltgkaje né jets: ‘Bev bota posi leshrat o njé plake. (Omi) ulmi i filozofisé aktive te Naimi shfaget 8 poezité ‘Fjalét @ qirrit dhe “Fyeli, ku poat fet hapur pér misionin e tj si poet me dhunti hyjnore, te lative né shérbim 8 njerézimit Figura simbolike e alrrt, g@ vetéshkrhet, dhe e flutures, a8 vetédigiet, jand 16 pranishme rEndom né poeziné e Lindjes, por Naimi | ka shitytézuar dhe tratuar ato né ményré originale si né formén poetike, ashtu edhe né mesazhin g8 pércjellin. Po kesh, teche simbolibilbil te vjersha "Bibi, ndonése ésht simbol i figuraciont poetik persian, nga ményra se si Naimi @ ka shkriré me konceptimin ¢ pérgithshém 16 vjershés, ésht® m8 prané poezisé popullore shqiptare. ‘Te poezia "Fel" motivet kryesore jané: = ndjenja e humanizmit - dhimbja postike - dashurla si shije e jetés = dashuria si kuptim i ekzistencés, 0 rrémet injorbzis6! Zrii fyellt s’6shté ere, ky @sht8 zjarr i dashurisé, 96 ra kallamit mjoré! 1a giollt e ndrit, ira zemérés, @ nxehu, ira veros, 6 bugit, ira shpirtt dhe e dehu. 1, Motivi erotik 1M, Motivi atdhetar Teksti poet | dha eré tréndati, ‘dha drité bukurisé ‘dha kengeté bith, ‘dha shije githesise, (Fyeli) Parséritja anaforke e folleve i jep ritém poezisé dhe perforcon idené ‘8 zjarri shta element kryesor i krijmit 16 jetés natyrore, si dhe thelbi i ekzistencés njerézore. Ky @shté zjari i dashuris. Motivi erotik 2 njé vend 18 réndésishém né poetikén © Naim Frasher Kendvéshtrimi meditativ-flozofk | poett i ka dhéné viere te vecanté poezisé 58 dashursé. ‘Shkrirja e bukurisé s8 jashtme t@ sendeve dhe e dukurive 18 nalyrés ‘me bukuriné shpirtérore njerézore, pérbén tholbin © anés meditative- filozofke t8 poezisé sé dashurisé, kKarakterin sodités, mahnijen pre] bukurisé dhe vuajiion nga dashuria si tipare romantike do t gjejmé t& shprehura me njé dite 18 re poetike n& poemthin “Bukuria”. Sipas Naimit, Bukuria dhe Dashuria jané né lidhje 18 pandashme che 18 pérjetshme me njerarjetrén: bukuria perceptohet népérmjet ndjenjés sé dashuris®, por njokohésisht, dashuria s'mund té tekzistojé pa cilésiné © 8 bukurés. E bukura né poezine e Naimit shfaget né dy plane: né planinfilozofk dhe até njerézor, si bukuri hyjnore dhe tokésore. Na ciklin “Bukuris', me 1&1 bukuriné anistike t® Kriimit, shprehet ‘piképamja panteiste © Neimit: Bukuria éshté kudo né univers, aty ku giendet Peréndia che shfagien e saj mé t pérsosur e gjen te vets njeru N@ krijimtaring atchotare gjeimé 8 shkrira né ményré harmonike ide iluministe, humaniste dhe filozofike. Kjo tematik® kaq e larmishme shprehet né poeziné © Naimit népérmjet: - dashurisé dhe malt pér vendiindjon = pérshkrimitt8 bukurisé s6 sa) ~jehonés g8 u bahet ngjatjeve 18 ndryshme historike = dBshirbs pér ndryshim = humanizmit pér populin 6 thieshts ~ evokimit 1 sé kaluarés heroike et [Né motivin atdhetar bén pjesé edhe ajo krijimtari, me anén e 58 cilés oeti iu bén jehoné ngjarjeve 18 Kohés dhe, njbkohésisht, idealeve liridashéso t& Riingjes. Poemthi “Shqiperia” trajton fatin @ atdheut ne Agjaret historike e politke pas Kongresit t@ Berit, Vargjet @ famshme me t8 cilat nis poerthi Bota gé kur &shté zene, Shaipéria gjall ka géne! Jané njé program i vertet® per kohén, ku poeli Kérkon 18 zgjojé © 18 ndrigojé nd&rgjegion e bashkatdhetaréve, qé {8 mund té njohin origingn