ФАКУЛТЕТ ЗА ИНФОРМАТИЧКИ НАУКИ И

КОМПЈУТЕРСКО ИНЖЕНЕРСТВО

ФАКУЛТЕТ ЗА ИНФОРМАТИЧКИ НАУКИ И КОМПЈУТЕРСКО ИНЖЕНЕРСТВО

Секвенцирачки
интегрални кола

АРХИТЕКТУРА И ОРГАНИЗАЦИЈА НА КОМЈУТЕРИ

Аудиториска вежба 9
ФАКУЛТЕТ ЗА ИНФОРМАТИЧКИ НАУКИ И
КОМПЈУТЕРСКО ИНЖЕНЕРСТВО

Содржина
• Временско прекинувачки функции
• Системски часовници
• Флип-флопови
– RS флип-флопови
– D флип-флопови
– JK флип-флопови
– T флип-флопови
– Окинувачки флип-флопови
• Анализа на секвенцирачки кола
2
 ФАКУЛТЕТ ЗА ИНФОРМАТИЧКИ НАУКИ И
КОМПЈУТЕРСКО ИНЖЕНЕРСТВО

Временско прекинувачки функции

• Излезите зависат од влезовите и од тековната
состојба на излезите
– Има и мемориски елементи (освен
комбинаторните)

3
ФАКУЛТЕТ ЗА ИНФОРМАТИЧКИ НАУКИ И
КОМПЈУТЕРСКО ИНЖЕНЕРСТВО

Временскo прекинувачки функции

• Класификација според временско
активирање на сигнали
– Синхрони: кола чии сигнали се дефинираат да
бидат важечки во точно определени
временски интервали
– Асинхрони: кола чии излезни сигнали зависат
од влезните и може да се променат во било
која временска инстанца

4
ФАКУЛТЕТ ЗА ИНФОРМАТИЧКИ НАУКИ И
КОМПЈУТЕРСКО ИНЖЕНЕРСТВО

Временско прекинувачки функции

• Асинхроните се употребуваат како
временски зависни уреди, не се знае колку
време ќе се пропагира сигналот кога
поминува преку интегрираните кола
– Куцање на тастатура
• Синхроните се употребуваат кога состојбата
на составните елементи е валидна во точно
определени интервали
– Пулсови генерирани со точно определена
големина

5
ФАКУЛТЕТ ЗА ИНФОРМАТИЧКИ НАУКИ И
КОМПЈУТЕРСКО ИНЖЕНЕРСТВО

Системски часовници
• Уред кој дава импулси со точно одредена
големина и временски интервал
– служи за синхронизација на сите други уреди
– Промена во точни и регуларни временски
интервали
• Импулси со две состојби:
– висока и ниска (1 и 0)

1
0

6
ФАКУЛТЕТ ЗА ИНФОРМАТИЧКИ НАУКИ И
КОМПЈУТЕРСКО ИНЖЕНЕРСТВО

Системски часовници
• Промената на импулсите образува рабови
• Фреквенција на промена на импулси од
3MHz значи:
– 3 милиони пати во секунда се генерира импулс
– Системскиот такт за дадената фрекфенција има
должина 0.(3) микро секунди.

7
ФАКУЛТЕТ ЗА ИНФОРМАТИЧКИ НАУКИ И
КОМПЈУТЕРСКО ИНЖЕНЕРСТВО

Системски часовници
• Моментот на промена на состојба се вика
раб
– Преден раб – од ниска во висока
– Заден раб – од висока во ниска
• Раб-активни часовници - секоја активност
се извршува на преден или на заден раб
– Секвенционалните логички кола користат раб-
активни часовници

8
ФАКУЛТЕТ ЗА ИНФОРМАТИЧКИ НАУКИ И
КОМПЈУТЕРСКО ИНЖЕНЕРСТВО

Системски часовници
• Синхрони компјутерски системи
– користат системски часовници
• Главно својство: содржината на елементот
мора да е валидна при активниот раб
– Валидна содржина е онаа која е непроменета и
стабилна при промена на влезот
• Комбинационите кола немаат повратни врски,
па ако не се менува влезот, излезот е стабилен
• За да биде стабилна содржината на елементот
потребно е системскиот такт да е доволно долг

9
ФАКУЛТЕТ ЗА ИНФОРМАТИЧКИ НАУКИ И
КОМПЈУТЕРСКО ИНЖЕНЕРСТВО

Флип-флопови
• Мемориски елементи кои употребуваат
синхрона секвенцирачка логика раководена
од системски часовник
• Можат да запомнат еден бит информација
(мемориски ќелии)
• Карактеристика:
– Два излеза (x и x’)
– Излезите не се менуваат се додека не се
иницира промена со соодветен влезен сигнал

10
ФАКУЛТЕТ ЗА ИНФОРМАТИЧКИ НАУКИ И
КОМПЈУТЕРСКО ИНЖЕНЕРСТВО

Флип-флопови
• Поделба:
– Според бројот на влезови
– Според начинот на кој влезовите
предизвикуваат промена на излезот и
запамтената состојба на флип-флопот

11
ФАКУЛТЕТ ЗА ИНФОРМАТИЧКИ НАУКИ И
КОМПЈУТЕРСКО ИНЖЕНЕРСТВО

RS флип-флоп
• Претстава со НИ порти и НИЛИ:
S’

R’

• Синхронизиран RS флип-флоп:

12
ФАКУЛТЕТ ЗА ИНФОРМАТИЧКИ НАУКИ И
КОМПЈУТЕРСКО ИНЖЕНЕРСТВО

RS флип-флоп
• Табела на премин

• Карактеристична равенка: Q(t+1)=S+R’Q(t)

• Потребно е влезовите да не се истовремено
1: S*R=0
– S = 1 го „сетира“ излезот (Q+=1)
– R = 1 го „ресетира“ излезот (Q+=0)

13
ФАКУЛТЕТ ЗА ИНФОРМАТИЧКИ НАУКИ И
КОМПЈУТЕРСКО ИНЖЕНЕРСТВО

D флип-флоп
• Реализација со НИ порти:

• Преносна функција: Q(t+1)=D

• Вистинитосна табела и шема
– Се што доаѓа на влез, оди на излез

14
ФАКУЛТЕТ ЗА ИНФОРМАТИЧКИ НАУКИ И
КОМПЈУТЕРСКО ИНЖЕНЕРСТВО

JK флип-флоп
• Реализација со логички порти

• Карактеристична равенка: Q+=JQ’+K’Q (за

C=1) (ИЗВЕДЕТЕ ЈА)
• Вистинитосна таблица:
– Слична функција како RS
• Освен за J=K=1, која е дефинирана Q’

15
ФАКУЛТЕТ ЗА ИНФОРМАТИЧКИ НАУКИ И
КОМПЈУТЕРСКО ИНЖЕНЕРСТВО

T флип-флоп
• Шематски приказ:

• Карактеристична равенка:Q+=T Q
• Табела на премин:
– Ако T=0, зачувува
– Ако T=1, комплементира

16
ФАКУЛТЕТ ЗА ИНФОРМАТИЧКИ НАУКИ И
КОМПЈУТЕРСКО ИНЖЕНЕРСТВО

Табели на побуди
• Табели на побуди за горенаведените флип-
флопови

17
ФАКУЛТЕТ ЗА ИНФОРМАТИЧКИ НАУКИ И
КОМПЈУТЕРСКО ИНЖЕНЕРСТВО

Окинувачки флип-флопови
• За разлика од синхронизираните, овие
флип-флопови се активираат на промена на
состојба на пулсот и тоа на предниот раб

18
ФАКУЛТЕТ ЗА ИНФОРМАТИЧКИ НАУКИ И
КОМПЈУТЕРСКО ИНЖЕНЕРСТВО

Пример
• На сликата е даден LG флип-флоп креиран
со помош на RS флип-флоп.
– Да се напише изразот за Q+ во зависност од G и
L
– Да се одреди Q+ кога G e 0 и кога G e 1
– Како G го контролира преносот на информации
од L кон излезот на флип-флопот

19
ФАКУЛТЕТ ЗА ИНФОРМАТИЧКИ НАУКИ И
КОМПЈУТЕРСКО ИНЖЕНЕРСТВО

Решение:
• Табела:

20
ФАКУЛТЕТ ЗА ИНФОРМАТИЧКИ НАУКИ И
КОМПЈУТЕРСКО ИНЖЕНЕРСТВО

Анализа на секвенцирачки кола

• Секвенцирачко коло е составено од
мемориски клетки и комбинациона
логика
– Комбинациона логика – излезот е Булова
функција од влезот
– Мемориски клетки – излезот е функција од
моменталната состојба на Флип-флопот и може
да зависи и од влезот
• Состојба на секвенцирачко коло
– Повеќе клетки – повеќе состојби
21
ФАКУЛТЕТ ЗА ИНФОРМАТИЧКИ НАУКИ И
КОМПЈУТЕРСКО ИНЖЕНЕРСТВО

Конечни автомати
• Функционирањето на мрежата може да се
прикаже со:
– Дијаграм на состојби – јазол за секоја состојба
и насочени стрелки што покажуваат кон
следната состојба во зависност од влезот
x
– Табела на состојби S 0
A D
1
B
z
0
z
0
1 2

B A C 0 1
C B D 1 1
D C A 1 0

z1 и z2 не зависат од x

– Табела на премини
x
y1 y2 0 1 z1 z2
0 0 10 01 0 0
0 1 00 11 0 1
1 1 01 10 1 1
1 0 11 00 1 0
y1 + y2 + 22
ФАКУЛТЕТ ЗА ИНФОРМАТИЧКИ НАУКИ И
КОМПЈУТЕРСКО ИНЖЕНЕРСТВО

Задача 1
• Да се анализира колото на сликата, односно
да се одреди како во секој момент излезот
зависи од моменталниот влез и од
состојбата во која се наоѓа колото.
• Притоа, во задачата се користи set-
доминантен флип-флоп кој во случај кога и
S и R се еден се однесува како кога S=1 и
R=0.

23
ФАКУЛТЕТ ЗА ИНФОРМАТИЧКИ НАУКИ И
КОМПЈУТЕРСКО ИНЖЕНЕРСТВО

Задача 1

x2 SET Q1
S11
S Q
1
Q2
x2
x1 Q1
R1
R CLR 1
Q
Q2
z
x2
Q1
S21
S
SET
Q Q2
1
x1
Q1 Q2
x1 R2
R CLR 1
Q
x2

24
 ФАКУЛТЕТ ЗА ИНФОРМАТИЧКИ НАУКИ И
КОМПЈУТЕРСКО ИНЖЕНЕРСТВО

Задача 1 - решение
Карактеристичната равенка за Set-доминантен latch е:
S R Q Q(t+1)
0 0 0 0
0
0
0
1
1
0
1
0 Q + = S R Q + SR Q + SR Q + SRQ + SRQ
0 1 1 0
1 0 0 1 = S R Q + SR (Q + Q) + SR(Q + Q)
1 0 1 1
1
1
1
1
0
1
1
1 = S R Q + SR + SR
= S R Q + S = ( S + S )( R Q + S )
= S + RQ
Функции на побуда:
S1 = x2Q2 S 2 = x2Q1 + x1Q1 z = x2Q1Q2
R1 = x1Q2 R2 = x1 + x2
Q1+ = S1 + R1Q1 = x2Q2 + x1Q2Q1 = x2Q2 + x1Q1 + Q2Q1
Q2+ = S 2 + R2Q2 = x2Q1 + x1Q1 + ( x1 + x2 )Q2 = x2Q1 + x1Q1 + x1 x2Q2
Q1+ = x2Q2 + x1Q1 + Q2Q1
Q2+ = x2Q1 + x1Q1 + x1 x2Q2
z = x2Q1Q2 25
ФАКУЛТЕТ ЗА ИНФОРМАТИЧКИ НАУКИ И
КОМПЈУТЕРСКО ИНЖЕНЕРСТВО

Задача 1 - решение

11/0
01/0

x1x2 10/0 00/0

00 01 10 11 00/0 00 01
10/0
Q1Q2
0 0 00 / 0 01 / 0 00 / 0 01 / 0 10/0 01/0
11/0
0 1 01 / 0 11 / 0 00 / 0 11 / 0
01/00
1 0 10 / 0 10 / 1 11 / 0 11 / 1
00/0
1 1 11 / 0 10 / 0 01 / 0 11 / 0 01/1 10 11 00/0
11/0
Q1+Q2+/z
10/0
11/1

26
ФАКУЛТЕТ ЗА ИНФОРМАТИЧКИ НАУКИ И
КОМПЈУТЕРСКО ИНЖЕНЕРСТВО

Задача 2
• Да се конструира табелата и дијаграмот на
премин и излез на секвенцијалната мрежа
што работи во тактиран режим зададена со
функциите на побуда и излез:

J1 = xQ2 J2 = x
K1 = xQ2 K 2 = x Q 2
z1 = Q1  Q2 z2 = 1  Q2

27
ФАКУЛТЕТ ЗА ИНФОРМАТИЧКИ НАУКИ И
КОМПЈУТЕРСКО ИНЖЕНЕРСТВО

Задача 2
• Излезите z1 и z2 зависат само од тековната
состојба, а не и од влезовите.
• Карактеристичната равенка за JK flip-flop е
+
Q = JQ + KQ
• Со воведување на изразите за J1,K1,J2 и K2
се добиваат изразите:

28
 ФАКУЛТЕТ ЗА ИНФОРМАТИЧКИ НАУКИ И
КОМПЈУТЕРСКО ИНЖЕНЕРСТВО

Задача 2 - решение
Крајните изрази се:

Q1+ = xQ1Q2 + x Q1 + Q1Q2

z1 = Q1Q2 + Q1Q2
Q2+ = x
z 2 = Q2
Дијаграм на премин и излез:
0 1
0
Табела на премин и излез
00/01 01/10
x
1
0 1 z 1 z2
Q1 Q2
1
0 0 0 0 1 1 0 1 0
0 1 0 0 0 1 1 0
1 0 1 0 1 1 1 1 11/00 10/11
1 1 1 0 0 1 0 0
Q1+Q2+ 1
29
0
ФАКУЛТЕТ ЗА ИНФОРМАТИЧКИ НАУКИ И
КОМПЈУТЕРСКО ИНЖЕНЕРСТВО

Задача 3
Да се напишат равенките за следна состојба на
секој флип-флоп од бројачот на сликата. Потоа,
користејќи ги овие равенки, да се определи и
искоментира секвенцата на состојби Q 4Q3Q2Q1
низ кои минува бројачот под претпоставка
дека почетната состојба е 0000.

30
 ФАКУЛТЕТ ЗА ИНФОРМАТИЧКИ НАУКИ И
КОМПЈУТЕРСКО ИНЖЕНЕРСТВО

Задача 3 – решение
Q+ = T  Q
+
Q = T1  Q1 = 1  Q1 = Q1
1

Q2+ = T2  Q2 = (Q1 Q2 )  Q2 = (Q1 Q2 )Q2 + (Q1 Q2 )Q2 =

= Q1 Q2 + (Q1 + Q2 )Q2 = Q1 Q2 + Q2 = Q1 + Q2
+
Q = T3  Q3 = Q2  Q3
3
+
Q = T4  Q4 = (Q1Q3 )  Q4
4

31
ФАКУЛТЕТ ЗА ИНФОРМАТИЧКИ НАУКИ И
КОМПЈУТЕРСКО ИНЖЕНЕРСТВО

Задача 3 – решение
Според равенките бројачот се добива дека е
(ако почетната е 0000):
Q1 Q2 Q3 Q4 Соодветно секвенцата на
0 0 0 0 состојби Q4Q3Q2Q1:
1 0 0 0 0-1-2-7-10-15-2-
0 1 0 0
1 1 1 0
0 1 0 1
1 1 1 1
0 1 0 0

32
ФАКУЛТЕТ ЗА ИНФОРМАТИЧКИ НАУКИ И
КОМПЈУТЕРСКО ИНЖЕНЕРСТВО

Задача 4
На располагање е еден T-флип-флоп.
Нацртајте дијаграм на секвенцијална
мрежа што вклучува T-флип-флоп и една
или повеќе логички порти за да се
конструира:
a) D-флип-флоп
b) JK-флип-флоп

33
Q+ ФАКУЛТЕТ ЗА ИНФОРМАТИЧКИ НАУКИ И
КОМПЈУТЕРСКО ИНЖЕНЕРСТВО

Задача 4 - решение

а)
D Q Q+ T Q Q+ T Q

T
0 0 0 0 0 0 0
0 1
0 1 0 1 0 1 1 0 1
D
1 0 1 1 1 0 1 1 1

1 1 1 0 1 1 0
Таб. на T = D Q + DQ = D  Q
поб. за T
f.f.

34
ФАКУЛТЕТ ЗА ИНФОРМАТИЧКИ НАУКИ И
КОМПЈУТЕРСКО ИНЖЕНЕРСТВО

Задача 4 - решение

D
T Q
D

CLK Q
ФАКУЛТЕТ ЗА ИНФОРМАТИЧКИ НАУКИ И
КОМПЈУТЕРСКО ИНЖЕНЕРСТВО

Задача 4 - решение

б) J K Q Q+ T KQ
0 0 0 0 0 T 00 01 11 10
0 0 1 1 0 0 1
J
0 1 0 0 0 1 1 1 1
0 1 1 0 1
1 0 0 1 1
T = JQ + KQ
1 0 1 1 0
1 1 0 1 1
1 1 1 0 1
ФАКУЛТЕТ ЗА ИНФОРМАТИЧКИ НАУКИ И
КОМПЈУТЕРСКО ИНЖЕНЕРСТВО

Задача 4 - решение

J
T Q
K

CLK Q