SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ

MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ
MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

MAKİNE ELEMANLARI I

DÖNEM PROJESİ

PROJE KONUSU

Atölye Vinci Projelendirilmesi

DERSİN ÖĞRETİM ÜYESİ

Yrd. Doç. Dr. Recai Fatih TUNAY

TESLİM TARİHİ: 25.12.2013

Öğrencinin Adı-Soyadı: Ahmet KURU

Öğrenci No: 0911014140

2013-2014
İÇİNDEKİLER Sayfa

Proje özeti 1

Kirişin Ölçülendirilmesi 2

Destek Kolu Pimlerinin Ölçülendirilmesi 4

Destek Kolunun Ölçülendirilmesi 6

Destek Kolu Bağlama Elemanlarının ölçülendirilmesi 7

Kiriş Bağlama Elemanlarının Ölçülendirilmesi 9

Kolonun Ölçülendirilmesi 11

Yuvarlanmalı Yatağın Seçimi 12

Kaymalı Yatağın Seçimi 12

Kolona Yapılacak Kaynak Kalınlıklarının Belirlenmesi 13

Kolonu sabitlemek için kullanılacak cıvataların belirlenmesi 14

Yük Kancasının Seçimi 14

Kaynaklar 15

Ekler 15
 PROJE ÖZETİ

Şekilde verilen atölye vinci projelendirilecektir. Taşıyıcı kiriş, yatayda 150º açı
yapabilecek şekilde bir kolona yatak ve destek elemanları ile bağlanmıştır. Malzeme seçimi
öğrenci tarafından yapılacaktır. Seçilen malzemeye ait tüm bilgiler proje sonunda kaynak
gösterilerek verilecektir. Boyutlandırmada elemanların kendi ağırlıkları da dikkate alınacaktır.
Parametreler öğrencinin son üç rakamına göre aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Öğrenci No: 0911014140

Numaranın Son 3 YÜK [N] Kolon Yüksekliği H Kiriş Uzunluğu L

Rakamı [mm] [mm]
140 Nox500 2250 2000
140 70000 2250 2000

1/15 
 
 1. KİRİŞİN ÖLÇÜLENDİRİLMESİ
a. Kirişe Etki Eden Kuvvetlerin Bulunması

Kirişe Etki Eden Kuvvetlerin Serbest Cisim Diyagramı

| | 500 , | | 2000
70
Σ 0 → . 2000 . 1500 → 93,33
Σ 0→ → 23,33

Kirişe etki eden kuvvetlerin serbest cisim diyagramı

Kirişe etki eden kuvvet diyagramı

Kiriş moment diyagramı

2/15 
 
 b. Kiriş Malzemesinin Seçimi

Kiriş malzemesi olarak DIN 1025-1 IPN profil seçilmiştir. DIN 1025-1 IPN profil çelik
kalitesi DIN EN 10025[1] standartlarında olduğuna göre seçilen kiriş malzemesinin mekanik
özellikleri aşağıdaki gibidir;

Malzeme Malzeme No. Ç

St 37 1.0037 360-510 235
EN 10025-2 IPN Profil S235JR kalite çeliğin mekanik özellikleri[2]

c. Kiriş İçin Mukavemet Hesapları

Kiriş ölçülendirilmesinde kiriş ağırlığı hesaba katılmadığı göz önünde bulundurularak

emniyet katsayısı S=2,5 alınmıştır.

Kiriş eğilme gerilmesine maruz kalmaktadır;

.
→

35000

.
372340,42 372,340

DIN 1025-1 IPN Tablosundan eğilme mukavemet momenti 372,340 cm3 büyük
olan profil seçilir.

Seçilen Profil: DIN 1025-1.0037- IPN 260

We IPN 260 = 442 cm3> We = 372,340 cm3 olduğundan seçim emniyetlidir.

DIN 1025-1.0037- IPN 260 KİRİŞ ÖLÇÜLERİ

41,9 411,039 (Standart tablosundan)

. 822,078 ş ğ ğ

Kirişin ağırlığı ve uygulama noktası hesaba katılarak

serbest cisim diyagramı yeniden oluşturulursa;

Σ 0→ . . .
,
Σ 0→
,

3/15 
 
 

2. DESTEK KOLU PİMLERİNİN ÖLÇÜLENDİRİLMESİ

a. Pimlere Etki Eden Kuvvetlerin Bulunması

Destek kolu, kiriş ile 30º açı yapacak şekilde tasarlanacaktır. Buna göre destek koluna
ve destek kolundaki pimlere etki edecek kuvvet;

187,76
sin 30°

b. Pim Malzemesinin Seçimi

Pim olarak ISO 2340 B delikli pim kullanılacaktır. Standart kataloglardan ISO 2340
pim malzemesi 1.0718 (11SMnPb30+C)[3] olduğu görülür.

Malzeme Malzeme No. Ç 0,577.

11SMnPb30 1.0718 360-630 245 142 MPa
11SMnPb30 Mekanik Özellikleri[4]

4/15 
 
 c. Pim İçin Mukavemet Hesapları

Pimin ölçülendirilmesinde emniyet katsayısı olarak S=2 alınmıştır. Pim kesme, eğilme ve
yüzey basınç gerilmesine maruz kalmaktadır.

Kesme gerilmesine göre emniyetli pim çapı;

2. .
2. →
2. . .
187,76
41,031 → ç ç ş .

Yüzey basınç gerilmesine göre emniyetli temas yüzeyi genişliği

F .
P →
. .
36,49 →

PİM ÖLÇÜLERİ

Pim olarak ISO 2340 – B – 42 x 134 x 104 seçilmiştir

   

5/15 
 
 3. DESTEK KOLUNUN ÖLÇÜLENDİRİLMESİ
a. Destek Koluna Etki Eden Kuvvetler

Destek koluna FD kuvveti etki etmektedir.

b. Destek Kolu Malzemesinin seçilmesi

Destek kolu malzemesi olarak St52 malzemeden yapılmış t=40 mm kalınlığında çelik sac
seçilmiştir.

Malzeme Malzeme No. Ç

St 52 1.0045 450-600 285
St52 malzemesinin mekanik özellikleri[1]

[1]www.steelnumber.com

c. Destek Kolu İçin Mukavemet Hesapları

Destek kolunun ölçülendirilmesinde emniyet katsayısı

S=1,8 alınmıştır.

.
→

1185,852

40

71,64

DESTEK KOLU ÖLÇÜLERİ

6/15 
 
 4. DESTEK KOLU BAĞLAMA ELAMANLARININ ÖLÇÜLENDİRİLMESİ
a. Bağlama parçalarının boyutlandırılması

Destek kolu bağlama elemanları malzemesi, destek kolu ile aynı malzemeden yapılmış
t=20 mm çelik sac seçilmiştir (St52). Destek kolu mukavemet hesaplarından malzeme için;

Amin ≥ 1185,852 mm2 , Bağlantıda iki adet sac parça kullanılacağından

A’min ≥ 592,926 mm2 olması gerekir.

Destek kolu kolon ve kirişe şekildeki gibi montajlanacaktır. Elemanlar kolona ve

kirişe kaynakla birleştirilecektir.

A’min ≥ 592,926 mm2 olduğu göz önünde bulundurularak bağlama elemanlarının

ölçüleri aşağıdaki gibi belirlenmiştir. (t=20 mm kalınlığında St52 sac malzeme)

b. Bağlama Parçaları Kaynak Kalınlığının Belirlenmesi

Kaynak malzemesi olarak ISO 14341 – A - G42 5 M G3Si1 gaz altı kaynak teli seçilmiştir.

Malzeme Ç
G3Si1 500-640 420
ISO 14341 – A G42 M Kaynak teli mekanik özellikleri[5]

7/15 
 
Kaynak Dikişi için mukavemet hesapları;

Kaynak dikişinin hesabında güvenlik katsayısı S=2,8 alınmıştır. Elemanlar kirişe ve kolona
şekildeki gibi çift taraflı köşe dikiş kaynağı ile bağlanacaktır.

. sin 30° 93,88

. cos 30° 162,60

150

Kaynak kesitlerinde çekme ve kayma gerilmeleri oluşur.

Σa. l Σa. l

3. 3. 3.
3. →
Σ . Σ . Σ.

3.
→ 2,47 → ş
Σ .

3.
→ 3,65 →
Σ .

8/15 
 
 5. KİRİŞ BAĞLAMA ELEMANLARININ ÖLÇÜLENDİRİLMESİ
a. Kiriş Bağlama Elemanlarına Etki Eden Kuvvetler

Kiriş bağlama elemanlarına etki eden kuvvetler y ekseni yönünde Fτ kesme kuvveti ve
Fσ basma kuvvetleridir.

. cos 30° 162,60

23,058

b. Kiriş Bağlama Elemanları Malzemesinin Seçilmesi

Kirişin kolana bağlanmasında eşkenar köşebent DIN 1028 – L(St37) profil

kullanılacaktır. L profil kirişe alttan ve üstten iki parça olarak kaynatılacak ve parçalar kolona
her birinde iki adet cıvata olmak üzere toplam 4 adet cıvata ile bağlanacaktır. Civataların
kalitesi 4.6 seçilmiştir. Kaynak malzemesi olarak ISO 14341 – A - G42 5 M G3Si1 gaz altı
kaynak teli seçilmiştir.

Eleman Malzeme Ç
DIN 1028 – L Profil St37 360-510 235
DIN 4017 Cıvata 4.6 Kalite Cıvata 400-500 240
G42 Kaynak Teli G3Si1 500-640 420

c. Elemanlar İçin Mukavemet Hesapları

Kiriş bağlama elemanlarının mukavemet hesaplarında güvenlik katsayısı S=2,0

seçilmiştir.

L profil ile kolon yüzeyleri arasında oluşacak sürtünme kuvveti Fτ kesme kuvvetini
karşılamalıdır. Sürtüne kuvveti cıvataların Fön ön gerilme kuvveti ile sağlanacaktır.

4. ö . → ç ç ü ü ü : 0,57
ö 10113,15

Her bir cıvatadaki Fön kuvveti cıvata kesitinden çekme gerilmesi oluşturur.

4. ö 4. ö .
ç → 10,35
. .
ş ç . ç ç 0,8. → 12,94

Emniyet için 12,94 mm den büyük DIN 4017 M16 4.6 cıvata seçilmiştir.

Cıvataların yerleşimi ve kiriş genişliği göz önünde bulundurularak bağlama elemanı

olarak kullanılacak L profil ölçüleri DIN 1028 – L 100 x 8 – St37 seçilmiştir.

Elemanların kirişe kaynatıldığı kesitte, kirişe etkiyen basma gerilmesinden dolayı

kesme gerilmesi meydana gelir. Profil, kirişe yalnızca yan yüzeylerden kaynatılacaktır. l =
100 olduğu bilindiğine göre;

9/15 
 
 . 0,577 .
→ 3,35
Σ . 4. a. l 4. . 0,577. l

Emniyet için eleman kirişe a = 4 mm kaynak kalınlığı ile kaynatılacaktır.

TASLAK ÖLÇÜLERİ

Atölye vincinin taslak ölçüleri şekilde

görüldüğü gibidir. Buna göre;

1500
1732,050
cos 30°

. sin 30° 866,02

3116,02

10/15 
 
 6. KOLONUN ÖLÇÜLENDİRİLMESİ
a. Kolona Etki Eden Kuvvetler

Kolonun C noktasına Fcy ve Fcx kuvvetleri etki etmektedir.

23,058
62,584 162,60 225,184
23,058 93,88 70,822

Kolona etki eden kuvvetlerin serbest cisim ve moment diyagramı

Moment Diyagramından görüldüğü gibi kolon Me = 140814 kNmm eğilme

momentine maruz kalmakta. Ayrıca kolonda Ffy = 70,822 kN kuvveti kolonu basmaya
zorlamaktadır. Kolon tabanında Ffx = 62,584 kN , Ffy = 70,822 kN kuvvetleri oluşmaktadır.

b. Kolon Malzemesinin Seçimi

Kolon malzemesi St37 den imal edilmiş, içi dolu dairesel kesit olarak seçilmiştir.

Malzeme Ç
St37 360-510 235

c. Kolon İçin Mukavemet Hesapları

Kolon için emniyet katsayısı S=2,0 seçilmiştir. Maksimum eğilme momentine göre ;

32. 32. .
→ → 230,25 → ç .
. .

11/15 
 
 7. YUVARLANMALI YATAĞIN SEÇİMİ (RULMAN)

SKF marka eksenel makaralı yatak seçilmiştir.

Ürün Kodu D d H C (kN) C0 m (kg)

81148 M 300 240 45 475 2450 7,25
SKF Rulman Kataloğundan (81148 M)

Ffy = 70,822 kN < C olduğundan seçim emniyetlidir.

8. KAYMALI YATAĞIN SEÇİMİ

SKF Marka bronz (SKF Solid Bronze) silindirik flanşlı kaymalı yatak seçilmiştir.

Ürün Kodu d D B D1 B1 Max Geril.

PBMF 240 260 140 M1G1 240 260 140 275 10 45 MPa
(Statik)
SKF Kaymalı Yatak Kataloğundan (PBMF 240260140 M1G1)

45 → 1638 225 ğ ç .
.

12/15 
 
 9. KOLONA YAPILACAK KAYNAK KALINLIKLARININ BELİRLENMESİ

Vinç gövdesi içi boşaltılmış silindirik bir levha ile kolona çepeçevre kaynatılarak
sabitlenecektir. Aynı zamanda kolonun tabanına da silindirik bir levha vasıtasıyla aynı şekilde
kaynatılacak, silindirik levha zemine cıvatalar yardımıyla birleştirilecektir.

Kaynak malzemesi olarak ISO 14341 – A - G42 5 M G3Si1 gaz altı kaynak teli seçilmiştir.

Malzeme Ç
G3Si1 500-640 420

Gövdenin sabitlenmesinde kullanılan levhanın kaynak kesitine etki eden Ffy =70,822
kN kuvvetine ve S=1,8 güvenlik katsayısına göre mukavemet hesabı yapılırsa;

4. .
4. .
→ 0,40
. 2. 2
ç ş .

Kolonun tabanına yapılacak kaynak kalınlığının belirlenmesi;

Kolon tabanına Ffy =70,822 kN basma kuvveti ve Me=140814 kNmm eğilme momenti
etki etmektedir. Kaynak kesitinde bileşik gerilme oluşur.

S=1,8 güvenlik katsayısına göre mukavemet hesabı yapılırsa;

4. 32.
ğ
. 2. 2.
2.
12,97 → ç ş .

13/15 
 
 10. KOLONU SABİTLEMEK İÇİN KULLANILACAK CİVATALARIN
BELİRLENMESİ

Kolon zemine 4.6 kalite cıvata ile sabitlenecektir. Cıvatalar kolon merkezinden r = 185
mm yarıçapında dairesel olarak dizilecektir. Cıvatalar etki eden kuvvetler;

. ö . 62584 ç ç ü ü ü : 0,57

ö → 6
.
Güvenlik katsayısı S = 1,8 ve 4.6 Kalite ( =240 MPa) cıvata için;

Kullanılması gereken cıvata sayısı;

4. ö 4. ö .
→ 13,21
. .
0,8. → 16,51 → .

11. YÜK KANCASININ SEÇİMİ

Yük kancası olarak aşağıdaki 10 Ton kapasiteli ürün seçilmiştir.

Kapasite L B E F G H Ağırlık
10 Ton 203 50 56 22 36 47 3,9 kg

14/15 
 
 KAYNAKLAR

[1] DIN 1025-1 Sıcak Çekilmiş I ve H kesitli profil standardı

[2] EN 10025-2 Standart Kalite Çeliklerinin kimyasal ve fiziksel özellikleri

[3] ISO 2340 Standart Pim ölçüleri ve kaliteleri

[4] http://www.steelnumber.com/

[5] EN ISO 14341-A Standart Kaynak Tellerinin fiziksel ve kimyasal özellikleri

EKLER

1. Atölye vinci elemanları imalat resimleri

2. Atölye vinci montaj resmi

3. Atölye vinci Katı model resimler

15/15