Anda di halaman 1dari 45

LAMPIRAN II

PERHITUNGAN NERACA PANAS

Data Cp Neraca Panas Setiap Fluida

Range suhu
No Komponen Cp
(OK)
1 NH2CONH2 0,4468 1,3949.103 T 300 – 1500
NH3
a. Cair 22,622 100,75.103 T  192,71.106 T 2
300 – 730
2
b. Gas 5,92  8,963.103 T 1,764.106 T 2 730 – 1500
3 6
3 CO2 6,339  10,14.10 T  3,415.10 T 2
300 – 1500
H2O
a. Cair 8,712 1,25.103 T  0,18.106 T 2
298 – 373
4
b. Gas 7,136  2,64.10 3 T  0,0459.10 6 T 2 373 – 1500
5 Biuret 0,4468 1,3949.103 T 300 – 680
(Coulson and Richardson, 1996)

Perhitungan Cp (Coulson and Richardson) Dari Zat Menggunakan Rumus

1. Cp dari NH2CONH2 adalah


1500
Cp = ∫300 (0,4468 + 1,3949. 10−3 𝑇) 𝑑𝑇

1500
= ∫300 (0,4468 + 1,3949. 10−3 𝑇) 𝑇

𝑘𝑎𝑙 𝑘𝑘𝑎𝑙
= 2.042,652 𝑘𝑔 𝐾 = 2,043 𝑘𝑔 𝐾

2. Cp dari NH3 cair


730
Cp = ∫300 22,622 − 100,75 . 10−3 𝑇 + 192,71 . 10 −6 𝑇 2 𝑑𝑇

730
= ∫300 ( 22,622 − 100,75 . 10−3 𝑇 + 192,71 . 10 −6 𝑇 2 )𝑇

𝑘𝑎𝑙 𝑘𝑘𝑎𝑙
= 10.671, 137 = 10,671
𝑘𝑔 𝐾 𝑘𝑔 𝐾

3. Cp dari NH3 gas


1500
Cp = ∫730 5,92 + 8,963. 10−3 𝑇 − 1,764 . 10 −6 𝑇 2 𝑑𝑇

203
204

1500
= ∫730 ( 5,92 + 8,963. 10−3 𝑇 − 1,764 . 10 −6 𝑇 2 )𝑇

𝑘𝑎𝑙 𝑘𝑘𝑎𝑙
= 10.497,826 𝑘𝑔 𝐾 = 10,498 𝑘𝑔 𝐾

4. Cp dari CO2
1500
Cp = ∫300 6,339 + 10,14. 10−3 − 3,415. 10 −6 𝑇 2 𝑑𝑇

1500
= ∫300 ( 6,339 + 10,14. 10−3 𝑇 − 3,415. 10 −6 𝑇 2 ) 𝑇

𝑘𝑎𝑙 𝑘𝑘𝑎𝑙
= 14.746,860 = 14,747
𝑘𝑔 𝐾 𝑘𝑔 𝐾

5. Cp dari H2O cair


373
Cp = ∫298 8,712 + 1,25 . 10−3 𝑇 − 0,18 . 10−6 𝑇 2 𝑑𝑇

373
= ∫298 ( 8,712 + 1,25 . 10−3 𝑇 − 0,18 . 10−6 𝑇 2 ) 𝑇

𝑘𝑎𝑙 𝑘𝑘𝑎𝑙
=683,327𝑘𝑔 𝐾 = 0,683 𝑘𝑔 𝐾

6. Cp dari H2O gas


1500
Cp = ∫373 7,136 + 2,64. 10−3 𝑇 − 0,0459 . 10−6 𝑇 2 𝑑𝑇

1500
= ∫373 (7,136 + 2,64. 10−3 𝑇 − 0,0459 . 10−6 𝑇 2 )𝑇

𝑘𝑎𝑙 𝑘𝑘𝑎𝑙
= 10.980,638 𝑘𝑔 𝐾
= 10,981 𝑘𝑔 𝐾

7. Cp dari Biuret
680
Cp = ∫300 0,4468 + 1,3949 . 10−3 𝑇 𝑑𝑇

680
= ∫300 ( 0,4468 + 1,3949. 10−3 𝑇 )𝑇

𝑘𝑎𝑙 𝑘𝑘𝑎𝑙
= 429,515 = 0,429
𝑘𝑔 𝐾 𝑘𝑔 𝐾

Perhitungan Perubahan Fase

Karena terjadi perubahan fase maka digunakan λ pada perhitungan panasnya

dengan rumus n x λ sehingga nilainya menjadi :


205

T
n  Cp. dT  n x 
298

Dengan data λ sebagai berikut :

a) λurea = 0,669 kkal/ mol = 669 kkal/kmol

b) λNH3 = 5,581 kkal/mol = 5581 kkal/mol

c) λCO2 = 6,03 kkal/mol = 6030 kkal/kmol

d) λH2O = 9,71 kkal/mol = 9717 kkal/kmol

(Coulson and Richardson, 1996)

1. Reaktor ( DC-101)

Aliran panas gas ke


Scrubber
- NH3...?
- CO2...?
- H2O...?
Aliran panas umpan
segar NH3=
13.552.605,377 kkal
Reaktor
DC-101 AliranPanas
Larutan Carbamat
Condensor
Urea = 22.807,814 kkal
Aliran panas produk
NH3 = 41.482.698,503 kkal
ke stripper CO2 = 47.014.706,594 kkal
H2O = 606.182,128 kkal

Suhu masuk pada aliran umpan NH3 = 64,200°C

Suhu masuk pada aliran recycle = 176,500°C

Suhu keluar pada aliran produk ke stripper = -187,800°C

Suhu keluar pada aliran gas ke scrubber = 180,000°C

-
206

INPUT

a. Aliran Panas Umpan NH3

Q = m x Cp x ΔT

Aliran masuk reaktor pada T= 64,2°C/ 337,2K, mula-mula T= 25°C/298K

10,671 Kkal
NH3 = 32.399 Kg x x (337,00-298)K
kgK

= 13.552.605,377 kkal

b. Aliran Panas Karbamat Recycle

Q = m x Cp x ΔT

Aliran masuk reaktor pada T= 176,5°C/ 449,5K, mula-mula T= 25°C/298K

10,671 kkal
NH3 = 25.659,563 Kg x x (449,500-298)K
kgK

= 41.482.698,503 kkal

2,043 kkal
Urea = 73,689 Kg x x (449,500-298)K
kgK

= 22.807,814 kkal

14,747 Kkal
CO2 = 21.043,473 x x (449,500-298)K
kgK

= 47.014.706,594 kkal

0,683 Kkal
H2O = 5.858,276 x x (449,500-298)K
kgK

= 606.182,128 kkal

Reaksi pembentukan ammonium karbamat

ΔH°f NH3 = -10,960 kkal/mol

ΔH°f CO2 = -94,052 kkal/mol

ΔH°f NH2COONH4 = -148,972 kkal/mol


207

2NH3 + CO2 NH2COONH4

612,442 306,221 306,221

Q = ΔH298

= ΔH°f Produk - ΔH°f Reaktan

= (n NH2COONH4 . ΔH°f) – (2nNH3 . ΔH°f + n CO2 . ΔH°f)

= (306,221 mol x (-148,972) kkal/mol) – ((2 x 612,442 mol) x (-16,070

kkal/mol) + (306,221mol x (-94,052 kkal/mol))

= -3.392.926,387 kkal

Reaksi pembentukan urea

ΔH°f NH2CONH2 = -27,878 kkal/mol

ΔH°f H2O = -57,798 kkal/mol

NH2COONH4 NH2CONH2 + H2O

306,221 306,221 306,221

Q = ΔH298

= (n NH2CONH2 . ΔH°f + n H2O . ΔH°f) – (nNH2COONH4 . ΔH°f)

= (306,221 mol x (- 27,878) kkal/mol + 306,221kkal x (-983,150) kkal/mol) -

(306,221mol x (-148,972 ) kkal/mol)

= 19.382.551,314 kkal

2NH3 + CO2 NH2COONH4 ΔH298= -3.392.926,387 Kkal

NH2COONH4 NH2COONH2 + H2O ΔH298 = 19.382.551,314 Kkal +

2NH3 + CO2 NH2COONH2 + H2O ΔH298 = 15.896.624,928 Kkal

OUTPUT

c. Aliran panas produk ke stripper

Tmasuk = 187,800°C/ 460,800 K , Tmula = 25°C/ 298 K

Q = m x Cp x ΔT
208

2,043 Kkal
Urea =18.417,421 kg x x (460,800 – 298)K
kgK

= 2.998.356,217 kkal

10,671 Kkal
NH3 = 47.647,056 kg x x (460,800 – 298)K
kgK

= 82.774.313,586 kkal

14,747 Kkal
CO2 = 7.569,758 kg x x (460,800 – 298)K
kgK

= 18.173.563,074 kkal

0,683 Kkal
H2O = 11.370,250 kg x x (460,800 – 298)K
kgK

= 1.264.285,361 kkal

0,429 Kkal
Biuret =14,758 kg x x (460,800 – 298)K
kgK

= 1.030,685 kkal

d. Aliran Panas dari Reaktor ke Scrubber

Tmasuk = 180,000 °C/ 453,000 K, Tmula = 25°C/298 K

Q = m x Cp x ΔT

10,498 Kkal
NH3 = 10,205 kg x x (453,000 – 298)K
kgK

=16.605,222 kkal

14,747 Kkal
CO2 = 3,567 kg x x (453,000 – 298)K
kgK

= 8.153,166 kkal

10,981 Kkal
H2O = 0,986 kg x x (453,000 – 298)K
kgK

= 1.677,893 kkal
209

Panas yang hilang = Q input – Q output

= 13.430.640,140 kkal

Neraca panas pada Urea Synthesis Reaktor (DC-101)


Komponen Input (Kkal) Output (Kkal)
Aliran panas NH3
- NH3 13.552.605,377
Aliran panas Lar.Karbamat Recycle
- Urea 22.807,814
- NH3 41.482.698,503
- CO2 47.014.706,594
- H2O 606.182,128
Panas Reaksi 15.989.624,928
Aliran panas ke Striper
- Urea 2.998.356,217
- NH3 82.774.313,586
- CO2 18.173.563,074
- H2O 1.264.285,361
- Biuret 1.030,685
Aliran Gas ke Scrubber
- NH3 16.605,222
- CO2 8.153,166
- H2O 1.677,893
Panas yang hilang 13.430.640,140
Total 118.668.625,344 118.668.625,344

2. Stripper (DA-101)

Aliran panas produk dari reaktor


-Urea = 2.998.356,217 kkal Aliran panas gas ke
-NH3 = 82.774.313,586 kkal karbamat kondensor
-CO2 = 18.173.563,074 kkal - NH3 ?
-H2O = 1.264.285,361 kkal - CO2 ?
-Biuret =1.030,685 kkal - H2O ?

Stripper

DA-101
Aliran panas umpan segar Aliran panasproduk ke
CO2= 60.729.960,604 kkal karbamat kondensor EA-102)
- Urea ?
kkal
- NH3 ?
- CO2 ?
- H2O ?
- Biuret ?
210

Suhu masuk pada aliran produk dari reactor = 187.800°C

Suhu masuk pada aliran umpan CO2 = 118.000°C

Suhu keluar pada aliran produk ke EA 102 = 136.930°C

Suhu keluar pada aliran gas ke EA 101 dan 102 = 193.790°C

INPUT

a. Aliran Panas Produk dari Reaktor

Urea = 2.998.356,217 kkal

NH3 = 82.774.313,586 kkal

CO2 = 18.173.563,074 kkal

H2O = 1.264.285,361 kkal

Biuret = 1.030,685 kkal

b. Aliran Panas Umpan CO2

Tmasuk = 118°C/ 391 K , Tmula = 25°C/ 298 K

Q = m x Cp x ΔT

14,747 kkal
Q = 44.280,893 kg x (391 – 298)K
kgK

Q = 60.729.960,604 kkal

OUTPUT

c. Aliran Panas Produk ke Karbamat Kondensor EA-102

Tmasuk = 136,930°C/ 409,930 K , Tmula = 25°C/ 298K

Q = m x Cp x ΔT

2,043 kkal
Urea =59.439,006 kg x x (409,930 – 298) K
kgK

=13.603.202,146 Kkal

10,671 kkal
NH3 = 15.773,497 kg x x (409,930 – 298) K
kgK
211

= 18.549.875,968 Kkal

14,747 Kkal
CO2 = 16.259,209 kg x x (409,930 – 298)K
kgK

= 26.817.922,994 Kkal

0,683 Kkal
H2O = 29.938,073 Kg x x (409,930 – 298)K
kgK

= 2.287.319,081 Kkal

0,429 Kkal
Biuret = 18,214 Kg x x (409,930 – 298)K
kgK

= 11.661,452 Kkal

d. Aliran Panas Gas ke Karbamat Kondensor EA-101 dan EA-102

Tmasuk = 193,790°C/ 466,790 K , Tmula = 25°C/ 298K

Q = m x Cp x ΔT

Perubahan Fase

 NH  5581 Kkal / kgmol


3

 CO  6030 Kkal / kgmol


2

 H O  9717 Kkal / kgmol


2

Q = m x Cp x ΔT

10,498 Kkal
NH3 = 3.993,594 Kg x x (466,790 – 298)K
kgK

= 7.076.372,760 Kkal

14,747 Kkal
CO2 = 3.465,314 Kg x x (466,790 – 298)K
kgK

= 8.625.672,996 Kkal

10,981 Kkal
H2O = 413,287 Kg x x (466,790 – 298)K
kgK
212

= 766.020,631 Kkal

Perubahan Fase

nx  NH 3
= 234,914 kgmol x 5581 kkal/kgmol = 1.311.053,824 kkal

 CO =78,757 kgmol x 6030 kkal/kgmol = 474.905,536 kkal


nx 2

H O = 22,960 kgmol x 9717 kkal/kgmol = 223.106,159 kkal


nx 2

Jumlah Panas :

NH3=7.076.372,760 kkal + 1.311.053,824 kkal = 8.387.426,584 kkal

CO2= 8.625.672,996 kkal + 474.905,536 kkal = 9.100.578,531 kkal

H2O = 766.020,631 kkal + 223.106,159 kkal = 989.126,789 kkal

Neraca Panas pada Stripper (DA-101)

Komponen Input (Kkal) Output (Kkal)


Aliran panas produk dari
Reaktor
- Urea 2.998.356,217
- NH3 82.774.313,586
- CO2 18.173.563,074
- H2O 1.264.285,361
- Biuret 1.030,685
Aliran panas umpan segar CO2
- CO2 60.729.960,604
Aliran panas produk ke EA-102
- Urea 13.603.202,146
- NH3 18.549.875,968
- CO2 26.817.922,994
- H2O 2.287.319,081
- Biuret 11.661,452
Aliran panas gas ke EA-101 dan
EA-102
- NH3 8.387.426,584
- CO2 9.100.578,531
- H2O 988.126,789
Panas yang dilepas 86.194.395,980

Total 165.941.509,526 165.941.509,526


213

3. Scrubber (DA-102) Aliran panas gas ke atmosfer


NH3..?
CO2..?
Aliran panas dari reaktor H2O..? Aliran panas gas ke HPD
NH3 = 16.605,222 kkal NH3..?
CO2 = 8.153,166 kkal CO2..?
H2O = 1.677,893 kkal H2O..?
Scrubber

(DA-102)
Aliran panas dari seksi
Aliran panas ke EA-101 recovery
Urea..?
Urea= 18.146,245 Kkal
NH3..?
NH3 = 7.641.494,296 Kkal
CO2..?
CO2 = 11.483.032,204 Kkal
H2O..?
H2O = 321.120,740 Kkal

Suhu masuk pada aliran gas dari reactor = 180,000°C

Suhu masuk pada aliran dari recovery = 100,000°C

Suhu keluar pada aliran produk ke EA 101 = 185,000 °C

Suhu keluar pada aliran gas ke HPD = 176,000 °C

Suhu keluar pada aliran gas ke atm = 87,000 °C

INPUT

a. Aliran Panas Gas dari Reaktor

NH3 = 16.605,222 kkal

CO2 = 8.153,166 kkal

H2O = 1.677,893 kkal

b. Aliran Panas dari Recovery

Tmasuk = 100,00°C/ 373,000 K , Tmula = 25°C/ 298K

Q = m x Cp x ΔT
214

2,043 kkal
Urea = 118,429 Kg x x (373,00 – 298)K
kgK

=18.146,245 kkal

10,671 Kkal
NH3 = 9.547,989 Kg x x (373,00 – 298)K
kgK

= 7.641.494,296 kkal

14,747 Kkal
CO2 = 10.382,254 Kg x x (373,00 – 298)K
kgK

= 11.483.032,204 kkal

0,683 Kkal
H2O = 6.268,829 Kg x x (373,00 – 298)K
kgK

= 321.120,740 kkal

OUTPUT

c. Aliran Panas ke EA 101

Tmasuk = 185,000°C/ 458,000 K , Tmula = 25°C/ 298K

Q = m x Cp x ΔT

2,043 Kkal
Urea =91,145 Kg x x (458,000 – 298)K
kgK

=29.793,487 kkal

10,671 Kkal
NH3 = 9.043,866 Kg x x (458,000 – 298)K
kgK

= 15.441.134,407 kkal

14,747 Kkal
CO2 = 8.626,877 Kg x x(458,000 – 298)K
kgK

= 20.355.289,074 kkal

0,683 Kkal
H2O = 5.024,370 Kg x x (458,000 – 298)K
kgK
215

= 549.063,131 kkal

d. Aliran Panas Gas ke HPD

Tmasuk = 176,000°C/ 449,000 K , Tmula = 25°C/ 298K

Q = m x Cp x ΔT

Perubahan Fase

 NH  5581 Kkal / kgmol


3

 CO  6030 Kkal / kgmol


2

 H O  9717 Kkal / kgmol


2

Q = m x Cp x ΔT

10,498 Kkal
NH3 = 2.452,059 kg x x (449,000 – 298)K
kgK

= 3.886.999,023 kkal

14,747 Kkal
CO2 = 857,068 Kg x x (449,000 – 298)K
kgK

= 1.908.516,897 kkal

10,981 Kkal
H2O = 3236,873 Kg x x (449,000 – 298)K
kgK

= 392.766,133 kkal

Perubahan Fase

nx  NH 3
= 144,239 kgmol x 5581 kkal/kgmol = 804.996,546 kkal

 CO =19,479 kgmol x 6030 kkal/kgmol = 117.457,301 kkal


nx 2

H O = 13,160 kgmol x 9717 kkal/kgmol = 127.871,833 kkal


nx 2
216

Total Panas :

NH3= 3.886.999,023 kkal + 804.996,546 kkal = 4.691.995,569 kkal

CO2 = 1.908.516,897 kkal + 117.457,301 kkal = 2.025.974,198 kkal

H2O = 392.766,133 kkal + 127.871,833 kkal = 520.637,966 kkal

Panas hilang = Panas input – Panas output

= 26.026.211,501

Neraca Panas pada Scrubber (DA-102)

Komponen Input (Kkal) Output (Kkal)


Aliran dari reaktor ke Scrubber
- NH3 16.605,222
- CO2 8.153,166
- H2O 1.677,893
Aliran dari seksi recovery)
- Urea 18.146,245
- NH3 7.641.494,296
- CO2 11.483.032,204
321.120,740
- H2O
Aliran Produk ke EA 101
- Urea 29.739,487
- NH3 15.441.134,407
- CO2 20.355.289,074
- H2O 549.063,131
Aliran ke HPD
- NH3 4.691.995,569
- CO2 2.025.974,198
- H2O 520.637,966
Panas yang hilang 22.338.446,639
Total 69.640.099,333 69.640.099,333
217

4. Carbamat Condensor (EA-101)

Aliran panas dari Scrubber


Aliran panas dari Stripper
Urea =29.793,487 Kkal
NH3 = 8.387.426,584 Kkal
NH3 = 15.441.134,407 Kkal
CO2 = 9.100.578,531 Kkal
CO2 = 20.355.289,074 Kkal
H2O = 989.126,789 Kkal
H2O = 549.063,131 Kkal

Carbamat Condensor
(EA-101)

Aliranpanas ke Reaktor
Urea...?
NH3
CO2...?
H2O...?

Suhu masuk pada aliran dari scrubber = 185.000 °C

Suhu masuk pada aliran gas dari stripper = 193.790°C

Suhu keluar pada aliran ke reactor = 176.500°C

INPUT

a. Aliran Panas dari Scrubber

Urea = 29.793,487 kkal

NH3 = 15.441.134,407 kkal

CO2 = 20.355.289,074 kkal

H2O = 549.063,131 kkal

b. Aliran Panas dari Stripper

NH3 = 8.387.426,584 kkal

CO2 = 9.100.578,531 kkal

H2O = 989.126,789 kkal


218

OUTPUT

c. Aliran Panas ke Reaktor

Tmasuk = 176,500°C/ 449,500K , Tmula = 25°C/ 298K

Q = m x Cp x ΔT

2,043 Kkal
Urea =37,411 kg x x (449,500 – 298)K
kgK

=11.579,326 kkal

10,671 Kkal
NH3 = 13.027,134 kg x x (449,500– 298)K
kgK

= 21.060.400,165 kkal

14,747 Kkal
CO2 = 10.683,586 kg x x (449,500 – 298)K
kgK

= 23.868.951,882 kkal

0,683 Kkal
H2O = 2.974,195 kg x x (449,500– 298)K
kgK

= 307.753,320 kkal

Panas hilang = Panas input – Panas Output

= 172.685.680,854
219

Neraca Panas Carbamat Condensor1 (EA-101)

Komponen Input (Kkal) Output (Kkal)


Aliran Panas dari Stripper
- NH3 8.387.426,584
- CO2 9.100.578,531
- H2O 989.126,789
Aliran 9 (Aliran dari Scrubber)
- Urea 29.793,487
- NH3 15.441.134,407
- CO2 20.355.289,074
- H2O 549.063,131
Aliran 11 (Aliran ke Reaktor)
- Urea 11.579,326
- NH3 21.060.400,165
- CO2 23.868.951,882
- H2O 307.753,320
Panas yang dihilang 172.685.680,854
Total 217.934.365,547 217.934.365,547

5. Carbamat Condensor (EA-102)

Aliran dari Seksi Recovery


Aliran gas dari Stripper ke EA-102 Urea =18.146,245 Kkal
NH3 = 8.387.426,584 Kkal NH3 = 7.641.494,296 Kkal
CO2 = 9.100.578,531 Kkal CO2 = 11.483.032,204 Kkal
H2O = 989.126,789 Kkal H2O = 321.120,740 Kkal

Carbamat Condensor
(EA-101)
Aliran ke Reaktor Aliran Produk ke
Urea...? HPD
NH3…? - Urea.?
CO2...? - NH3.?
H2O...? - CO2.?
Aliran produk urea dari stripper - H2O.?
Urea = 13.603.202,146 Kkal - Biuret.?
NH3 = 18.549.875,968 Kkal
CO2 = 26.817.922,994 Kkal
H2O = 2.287.319,081 Kkal
Biuret = 11.661,452 Kkal
Suhu masuk pada aliran gas dari stripper = 193,790 °C

Suhu masuk pada aliran dari recovery = 100,000 °C

Suhu masuk pada aliran produk dari stripper = 136,930 °C


220

Suhu keluar pada aliran ke reactor = 176,500 °C

Suhu keluar pada aliran ke HPD = 141,71 °C

INPUT

a. Aliran Panas Gas dari Stripper

NH3 = 8.387.426,584 kkal

CO2 = 9.100.578,531 kkal

H2O = 989.126,789 kkal

b. Aliran Panas dari Recovery

Urea = 18.146,245 kkal

NH3 = 7.641.494,296 kkal

CO2 = 11.483.032,204 kkal

H2O = 321.120,740 kkal

c. Aliran Panas Produk dari Stripper

Urea = 13.603.202,146 kkal

NH3 = 18.549.875,968 kkal

CO2 = 26.817.922,994 kkal

H2O = 2.287.319,081 kkal

Biuret = 11.661,452 kkal

OUTPUT

d. Aliran Panas ke Reaktor

Urea =11.579,326 kkal

NH3 = 21.060.400,165 kkal

CO2 = 23.868.951,882 kkal

H2O = 307.753,320 kkal


221

e. Aliran Panas ke HPD

Tmasuk = 141,710°C/ 414,710 K , Tmula = 25°C/ 298K

Q = m x Cp x ΔT

2,043 Kkal
Urea =63.324,638 kg x x (414,710 – 298)K
kgK

=15.099.033,508 kkal

10,671 Kkal
NH3 = 15.519,881 kg x x (414,710 – 298)K
kgK

= 19.328.652,893 kkal

14,747 Kkal
CO2 = 20.915,367 kg x x (414,710 – 298)K
kgK

= 35.997.905,859 kkal

0,683 Kkal
H2O = 25.983,853 kg x x (414,710 – 298)K
kgK

= 2.045.183,021 kkal

0,429 Kkal
Biuret = 25,154 kg x x (414,710 – 298)K
kgK

= 17.631,799 kkal

Panas yang hilang = Panas input – Pans output

= 260.471.640,101 kkal
222

Neraca Massa Carbamat Condensor no.2 (EA-102)

Komponen Input (Kkal) Output (Kkal)


Aliran dari Stripper bawah
- Urea 13.603.202,146
- NH3 18.549.875,968
- CO2 26.817.922,994
- H2O 2.287.319,081
- Biuret 11.661,452
Aliran dari Stripper atas
- NH3 8.387.426,584
- CO2 9.100.578,531
- H2O 989.126,789
Aliran dari Seksi Recovery
- Urea 18.146,245
- NH3 7.641.494,296
- CO2 11.259.632,850
- H2O 321.120,740
Aliran ke Reaktor
- Urea 11.579,326
- NH3 21.060.400,165
- CO2 23.868.951,882
- H2O 307.753,320
Aliran ke HPD
- Urea 15.099.033,508
- NH3 19.328.652,893
- CO2 35.997.905,859
- H2O 2.045.183,021
- Biuret 17.631,799
Panas yang hilang 260.471.640,101
Total 378.208.731,873 378.208.731,873
223

6. High Pressure Decomposer (DA 201)


Aliran panas produk dari EA-
102 Aliranpanas gas ke Recovery
Urea = 15.090.033,508 Kkal
NH3 = 19.328.652,893 Kkal NH3...?
CO2 = 36.997.905,859 Kkal CO2...?
H2O = 2.045.183,021 Kkal H2O...?
Biuret = 17.631,799 Kkal
High Pressure
Decomposer (DA-201)
Aliran panas gas dari
Scrubber
Aliran panas
1. NH3 = 4.691.995,569 Kkal
produk ke LPD
2. CO2 = 2.025.974,198 Kkal
3. H2O = 520.637,966 Kkal
Urea...? 4.
NH3...?
CO2...?

Suhu masuk pada aliran dari EA 102 = 141,71 °C

Suhu masuk pada aliran dari scrubber = 176,00 °C

Suhu keluar pada aliran produk ke LPD = 118,00 °C

Suhu keluar pada aliran gas ke recovery = 120,00 °C

INPUT

a. Aliran Panas dari EA102

Urea = 15.090.033,508 kkal

NH3 = 19.328.652,893 kkal

CO2 = 36.997.905,859 kkal

H2O = 2.045.183,021 kkal

Biuret = 17.631,799 kkal

b. Aliran Panas dari Scrubber

NH3 = 4.691.995,569 kkal

CO2 = 2.025.974,198 kkal

H2O =520.637,966 kkal


224

OUTPUT

c. Aliran Panas Produk ke LPD

Tmasuk = 118,000°C/ 391,000 K , Tmula = 25°C/ 298K

Q = m x Cp x ΔT

2,043 Kkal
Urea = 96.741,053 Kg x x (391,000 – 298)K
kgK

= 11.186.455,148 kkal

10,671 Kkal
NH3 = 2.452,661 Kg x x (391,000 – 298)K
kgK

= 6.429.638,513 kkal

14,747 Kkal
CO2 = 857,068 Kg x x (391,000 – 298)K
kgK

= 3.782.194,448 kkal

0,683 Kkal
H2O = 236,873 Kg x x (391,000 – 298)K
kgK

= 1.655.120,909 kkal

0,429 Kkal
Biuret = 28,801 Kg x x (391,000 – 298)K
kgK

= 10.927,294 kkal

d. Aliran Panas Gas ke Recovery

Tmasuk = 120,000°C/ 393,000 K , Tmula = 25°C/ 298K

Q = m x Cp x ΔT

Perubahan Fase

 NH  5581 Kkal / kgmol


3

 CO  6030 Kkal / kgmol


2
225

 H O  9717 Kkal / kgmol


2

Q = m x Cp x ΔT

10,498 Kkal
NH3 = 11.239,794 Kg x x (393,000 – 298)K
kgK

= 16.126.117,590 kkal

14,747 Kkal
CO2 = 14.032,344 Kg x x (393,000 – 298)K
kgK

= 28.281.262,176 kkal

10,981 Kkal
H2O = 3.726,299 Kg x x(393,000 – 298)K
kgK

= 5.592.223,301 kkal

Perubahan Fase

nx  NH 3
= 661,164 kgmol x 5581 Kkal/kgmol = 5.308.389.112 Kkal

 CO = 318,917 kgmol x 6030 Kkal/kgmol = 121.727.531.322 Kkal


nx 2

H O = 207,017 kgmol x 9717 Kkal/kgmol = 52.089.622.566 Kkal


nx 2

Panas total :

NH3 = 16.126.117,590 kkal + 5.308.389.112Kkal= 5.324.515.229,642 Kkal

CO2 = 28.281.262,176 kkal+121.727.531.322Kkal=121.755.812.584,549 Kkal

H2O = 5.592.223,301 kkal+52.089.622.566Kkal= 52.095.214.789,311 Kkal

Panas serap = Panas Output – Panas Input

= 177.071.573,756 kkal
226

Neraca Panas High Pressure Decomposer (DA-201)

Komponen Input (Kkal) Output (Kkal)


Aliran Panas dari EA 102
- Urea 15.099.033,508
- NH3 19.328.652,893
- CO2 35.997.905,859
- H2O 2.045.183,021
- Biuret 17.631,799
Aliran Panas dari Scrubber
- NH3 4.691.995,569
- CO2 2.025.974,198
- H2O 520.637,966
Aliran Panas ke LPD
- Urea 11.186.455,148
- NH3 6.429.638,513
- CO2 3.782.194,448
- H2O 1.655.120,909
- Biuret 10.927,294
Aliran ke Recovery
- NH3 5.324.515.229,642
- CO2 121.755.812.584,549
- H2O 52.095.214.789,311
Panas yang dimasukkan 177.071.573,756
Total 179.198.606.939,814 179.198.606.939,814

7. Low Pressure Decomposer (DA-202)


Aliran panas produk dari HPD
Urea=11186455,148 Kkal Aliran panas gas ke Recovery
NH3 = 6429638,513 Kkal
CO2 = 3782194,448 Kkal
H2O = 1655120,909 Kkal
Biuret = 10.927,294 Kkal Low Pressure
Decomposer (DA-202)
Aliran panas gas dari PCT Aliran panas produk ke FA-205
NH3= 661.263,931 kkal
Urea..?
CO2= 783.178,046 kkal
NH3..?
H2O= 5.382.383,451 kkal
CO2..?
Aliranpanas gas dari CO2 H2O...?
Kompresor= 4.334.998,626 kkal Biuret…?

Suhu masuk pada aliran produk dari HPD = 118,00 °C


227

Suhu masuk pada aliran dari PCT = 135,65 °C

Suhu masuk pada aliran dari CO2 Compressor = 151 °C

Suhu keluar pada aliran ke FA 205 = 123 °C

Suhu keluar pada aliran gas ke recovery = 105,14 °C

INPUT

a. Aliran Panas Produk dari HPD

Urea= 11.186.455,148 kkal

NH3 = 6.429.638,513 kkal

CO2 = 3.782.194,448 kkal

H2O = 1.655.120,909 kkal

Biuret = 10.927,294 kkal

b. Aliran Panas dari PCT

Tmasuk = 135,650°C/ 408,650 K , Tmula = 25°C/ 298K

Q = m x Cp x ΔT

10,498 Kkal
NH3 = 569,268 Kg x x (408,650– 298)K
kgK

= 661.263,931 kkal

14,747 Kkal
CO2 = 479,960 Kg x x (408,650– 298)K
kgK

= 783.178,046 kkal

10,981 Kkal
H2O = 4.429,772 Kg x x (408,650– 298)K
kgK

=5.382.383,451 kkal
228

c. Aliran Panas dari CO2 Kompresor

Tmasuk = 151°C/ 424 K , Tmula = 25°C/ 298K

Q = m x Cp x ΔT

14,747 Kkal
CO2 = 2.333 Kg x x (424– 298)K
kgK

= 4.334.998,626 kkal

OUTPUT

d. Aliran Panas Produk ke FA 205

Tmasuk = 123°C/ 396 K , Tmula = 25°C/ 298K

Q = m x Cp x ΔT

2,043 Kkal
Urea = 77.166,433 Kg x x (396– 298)K
kgK

=11.700.404,652 kkal

10,671 Kkal
NH3 = 569,278 Kg x x (396– 298)K
kgK

= 441.025,744 kkal

14,747 Kkal
CO2 = 2.812,960 Kg x x (396– 298)K
kgK

= 447.784,361 kkal

0,683 Kkal
H2O = 4.429,772 Kg x x (396– 298)K
kgK

= 1.781.242,012 kkal

0,429 Kkal
Biuret = 28,863 Kg x x (396– 298)K
kgK

= 11.940,815 kkal
229

e. Aliran Panas Gas ke Recovery

Tmasuk = 105,140 °C/ 378,140 K , Tmula = 25°C/ 298K

Q = m x Cp x ΔT

Perubahan Fase

 NH  5581 Kkal / kgmol


3

 CO  6030 Kkal / kgmol


2

 H O  9717 Kkal / kgmol


2

Q = m x Cp x ΔT

10,498 Kkal
NH3 = 12.132,184 kg x x (378,140 – 298)K
kgK

= 5.777.588,329 kkal

14,747 Kkal
CO2 = 9.835,592 kg x x (378,140 – 298)K
kgK

= 6.579.686,739 kkal

10,981 Kkal
H2O =6.632,375 kg x x (378,140 – 298)K
kgK

= 3.303.786,706 kkal

Perubahan Fase

nx  NH 3
= 713,658 kgmol x 5581 kkal/kgmol = 2.254.518,422 kkal

 CO =223,536 kgmol x 6030 kkal/kgmol = 762.986,466 kkal


nx 2

H O = 368,465 kgmol x 9717 kkal/kgmol = 2.026.658,009 kkal


nx 2

Panas total :

NH3 = 5.777.588,329 kkal +2.254.518,422 kkal = 8.032.106,751 kkal


230

CO2 = 6.579.686,739 kkal+ 762.986,466 kkal = 7.342.673,206 kkal

H2O = 3.303.786,706 kkal + 2.026.658,009 kkal = 5.330.444,715 kkal

Panas Serap = Panas Output – Panas Input

= 1.412.538.931,528 kkal

Neraca panas Low Pressure Decomposer (DA-202)

Komponen Input (Kkal) Output (Kkal)


Aliran Panas dari HPD
- Urea 11.186.455,148
- NH3 6.429.638,513
- CO2 3.782.194,448
- H2O 1.655.120,909
- Biuret 10.927,294
Aliran Panas dari PCT
- NH3 661.263,931
- CO2 783.178,046
- H2O 5.382.383,451
Aliran Panas dari CO2 Compressor
- CO2 4.334.998,626
Aliran Panas ke FA 205
- Urea 11.700.404,652
- NH3 441.025,744
- CO2 447.784,361
- H2O 1.781.242,012
- Biuret 11.940,815
Aliran Panas Gas ke Recovery
- NH3 8.032.106,751
- CO2 7.342.673,206
- H2O 5.330.444,715
Panas yang ditambahkan 1.412.538.931,528
Total 35.087.622,256 35.087.622,256
231

8. Flash Separator (FA-205)

Aliran panas produk dari LPD


Urea = 11.700.404,652 Kkal Aliran panas gas ke PCT
NH3 = 441.025,744 Kkal Urea...?
CO2 = 447.784,361 Kkal NH3...?
H2O = 1.781.242,012 Kkal CO2...?
Biuret = 11.940,815 Kkal

Flash Separator
(FA-205)

Aliran panas produk ke FA


202-B

Urea...?
NH3...?
CO2...?
H2O...?
Biuret..?

Suhu masuk pada aliran produk dari LPD = 123 °C

Suhu keluar pada aliran produk ke FA 202B = 97 °C

Suhu keluar pada aliran gas ke PCT = 97 °C

INPUT
a. Aliran Panas Produk dari LPD

Urea = 11.700.404,652 kkal

NH3 =441.025,744 kkal

CO2 = 447.784,361 kkal

H2O = 1.781.242,012 kkal

Biuret = 11.940,815 kkal

b. Aliran Panas Produk ke FA 202B

Tmasuk = 97°C/ 370 K , Tmula = 25°C/ 298K


Q = m x Cp x ΔT
2,043 Kkal
Urea = 58.545,444 kg x x (370– 298)K
kgK
=8.611.800,631 kkal
232

10,671 Kkal
NH3 = 460,658kg x x (370– 298)K
kgK

= 225.227,590 kkal

14,747 Kkal
CO2 = 242,892 Kg x x (370– 298)K
kgK

= 231.220,030 kkal

0,683 Kkal
H2O = 24.423,25 Kg x x (370– 298)K
kgK

= 1.201.037,722 Kkal

0,429 Kkal
Biuret = 83,756 Kg x x (370 – 298)K
kgK

= 8.537,283Kkal

c. Aliran Panas Gas ke PCT

Tmasuk = 97°C/ 370 K , Tmula = 25°C/ 298K

Q = m x Cp x ΔT

Perubahan Fase

 NH  5581 Kkal / kgmol


3

 CO  6030 Kkal / kgmol


2

 H O  9717 Kkal / kgmol


2

Q = m x Cp x ΔT
10,498 Kkal
NH3 =56,559 Kg x x (370 – 298 )K
kgK

= 78.954,601 kkal

14,747 Kkal
CO2 = 42,044 Kg x x (370 – 298 )K
kgK

= 82.447,103 kkal
233

10,981 Kkal
H2O = 1152,703 Kg x x (370 – 298 )K
kgK

= 1.683.171,089 kkal

Perubahan Fase

nx  NH 3
= 3,327 kgmol x 5581 kkal/kgmol = 34.292.684,31 kkal

 CO =0,956 kgmol x 6030 kkal/kgmol = 10.641.524,73 kkal


nx 2

H O = 64,039 kgmol x 9717 kkal/kgmol = 1.149.247.512 kkal


nx 2

NH3 = 78.954,601 kkal +34.292.684,31 kkal = 34.371.638,907 kkal

CO2 = 82.447,103 kkal + 10.641.524,73 kkal = 10.723.971,830 kkal

H2O = 1.683.171,089 kkal + 1.149.247.512 kkal = 1.150.930.683,555 kkal

Neraca Panas Flash Separator (FA-205)

Komponen Input (Kkal) Output (Kkal)


Aliran Panas Produk dari LPD
- Urea 11.700.404,652
- NH3 441.025,744
- CO2 447.784,361
- H2O 1.781.242,012
- Biuret 11.940,815
Aliran Panas Produk ke FA-202B
- Urea 8.611.800,631
- NH3 225.227,590
- CO2 231.220,030
- H2O 1.201.037,722
- Biuret 8.537,283
Aliran Panas Gas ke PCT
- NH3 34.371.638,907
- CO2 10.723.971,830
- H2O 1.150.930.683,555
Panas yang hilang 1.191.921.720
Total 2.398.225.837,512 2.398.225.837,512
234

9. Vacuum Concentrator Lower (FA-202B)

Aliran panas produk dari FA-205


Urea = 8.611.800,631 Kkal NH3...?
NH3 = 225.227,590 Kkal CO2...?
CO2 = 231.220,030 Kkal H2O...?
H2O = 1.201.037,722 Kkal
Biuret = 8.537,283 Kkal
Vacuum Concentrator
(FA-202 B)

Aliran panas
produk dari Aliran panas produk ke Heater
Recovery
Urea = 302.414.841,723 kkal Urea...?
H2O = 79.986.255,660 kkal H2O...?
Biuret = 92.613,095 kkal Biuret..?

Suhu masuk pada aliran produk dari FA 205 = 97 °C

Suhu masuk pada aliran dari recovery = 83 °C

Suhu keluar pada aliran produk ke FA 202A = 77 °C

Suhu keluar pada aliran gas ke PCT = 99 °C

INPUT

a. Aliran Panas Produk dari FA 205

Urea = 8.611.800,631 Kkal

NH3 = 225.227,590 Kkal

CO2 = 231.220,030 Kkal

H2O = 1.201.037,722 Kkal

Biuret = 8.537,283 Kkal

b. Aliran Panas dari Recovery

Tmasuk = 83°C/ 356 K , Tmula = 25°C/ 298K


235

Q = m x Cp x ΔT

2,043 Kkal
Urea =585.032,821 Kg x x (356 – 298)K
kgK

=302.414.841,723 kkal

0,683 Kkal
Biuret = 838,957 Kg x x (356 – 298)K
kgK

=79.986.255,660 kkal

0,429 Kkal
H2O = 113.259,222 Kg x x (356 – 298)K
kgK

= 92.613,095 kkal

OUTPUT

c. Aliran Panas Produk ke FA 202A

Tmasuk = 77°C/ 350 K , Tmula = 25°C/ 298K

Q = m x Cp x ΔT

2,043 Kkal
Urea =58.480,708 Kg x x (350 – 298)K
kgK

=6.212.756,495 kkal

0,683 Kkal
H2O = 11.367,363 kg x x (350 – 298)K
kgK

= 397.512,120 kkal

0,429 Kkal
Biuret = 104,930Kg x x (350 – 298)K
kgK

= 6.242,046 kkal

d. Aliran Panas Gas ke PCT

Tmasuk = 99°C/ 372 K , Tmula = 25°C/ 298K

Q = m x Cp x ΔT
236

Perubahan Fase

urea  669 Kkal / kgmol

 NH  5581 Kkal / kgmol


3

 CO  6030 Kkal / kgmol


2

 H O  9717 Kkal / kgmol


2

Q = m x Cp x ΔT

2,043 Kkal
Urea = 4.491,484 kg x x (372 – 298)K
kgK

= 569.824,990 kkal

10,498 Kkal
NH3 = 10.266,250 Kg x x (372 – 298)K
kgK

= 6.692.704,276 kkal

14,747 Kkal
CO2 = 7.842,274 Kg x x (372 – 298)K
kgK

= 7.181.727,800 kkal

10,981 Kkal
H2O = 690.333,992Kg x x (372 – 298)K
kgK

= 47.074.743.572,141 kkal

Perubahan Fase

nx  urea = 74,858 kgmolx 669 kkal/kgmol = 42.025,827 kkal

nx  NH 3
= 603,897 kgmolx 5581 kkal/kgmol = 2.828.306,351 kkal

 CO =178,234 kgmolx 6030 kkal/kgmol = 901.899,562 kkal


nx 2

H O = 38.351,888 kgmolx 9717 kkal/kgmol = 312.730.676,9 kkal


nx 2
237

Urea = 569.824,990 kkal + 42.025,827 kkal = 611.850,817 kkal

NH3 = 6.692.704,276 kkal + 2.828.306,351 kkal = 9.521.010,627 kkal

CO2 = 7.181.727,800 kkal + 901.899,562 kkal = 8.083.627,362 kkal

H2O = 470.743.572,141 kkal + 312.730.676,9 kkal = 783.474.249,078 kkal

Neraca Panas Vacuum Concentrator Lower (FA-202 B)

Komponen Input (kkal) Output (kkal)


Aliran panas produk dari FA-205
- Urea 8.611.800,631
- NH3 225.227,590
- CO2 231.330,030
- H2O 1.201.037,722
- Biuret 8.537,283
Aliran panas produk dari Recovery
- Urea 302.414.841,723
- H2O 79.986.255,660
- Biuret 92.613,095
Aliran panas produk ke FA- 202A
- Urea 6.212.756,495
- H2O 397.512,120
- Biuret 6.242,046
Aliran panas gas ke PCT
- Urea 611.850,817
- NH3 9.521.010,627
- CO2 8.083.627,362
- H2O 783.474.249,078
Panas yang dibutuhkan 415.535.714,812
Total 808.307.248,545 808.307.248,545

10. Vacuum Concentrator Upper (FA-202A)

Aliran panas produk ke PCT

Urea...?
NH3...?
CO2...?
H2O..? Aliran panas produk dari FA 202B
Urea= 6.212.756,495 Kkal
H2O= 397.512,120 Kkal
Vacuum Concentrator Biuret= 6.242,046 Kkal

(FA-202 A)

Aliran panas produk ke FA 203


Urea...?
H2O...?
Biuret..?
238

Suhu masuk pada aliran produk dari FA 202B = 77 °C

Suhu keluar pada aliran produk ke FA 203 = 132 °C

Suhu keluar pada aliran gas ke PCT = 99 °C

INPUT

a. Aliran Panas Produk dari FA 202B

Urea = 6.212.756,495 kkal

H2O = 397.512,120 kkal

Biuret = 6.242,046 kkal

OUTPUT

b. Aliran Panas Produk ke FA 203

Tmasuk = 132°C/ 405K, Tmula = 25°C/ 298K

Q = m x Cp x ΔT

2,043 Kkal
Urea =58.233,797 Kg x x (405 – 298)K
kgK

=12.729.966,192 kkal

H2O = 1.742,987 kg 0,683 Kkal


x (405 – 298)K
kgK

= 109.809,684 kkal

0,429 Kkal
Biuret = 126,216x Kg x x (405 – 298)K
kgK

= 16.829,339 kkal

c. Aliran Panas Gas ke PCT

Tmasuk = 99°C/ 372 K , Tmula = 25°C/ 298K

Q = m x Cp x ΔT

Perubahan Fase

urea  669 Kkal / kgmol


239

 NH  5581 Kkal / kgmol


3

 CO  6030 Kkal / kgmol


2

 H O  9717 Kkal / kgmol


2

Q = m x Cp x ΔT

2,043 Kkal
Urea = 62,055Kg x x (372 – 298)K
kgK

= 9.381,599 kkal

10,498 Kkal
NH3 = 141,840Kg x x (372 – 298)K
kgK

= 110.188,688 kkal

14,747 Kkal
CO2 = 108,350Kg x x (372 – 298)K
kgK

= 118.239,971 kkal

10,981 Kkal
H2O = 9.537,755Kg x x (372 – 298)K
kgK

= 7.750.322,486 kkal

Perubahan Fase

nx  urea = 1,034 kgmol x 669 kkal/kgmol = 691,913 kkal

nx  NH 3
= 8,344 kgmol x 5581 kkal/kgmol = 46.565,238 kkal

 CO =2,463 kgmol x 6030 kkal/kgmol = 14.848,875 kkal


nx 2

H O = 529,875 kgmol x 9717 kkal/kgmol = 5.148.798,074 kkal


nx 2

Urea= 9.381,599 kkal + 691,913 kkal = 10.073,512 kkal

NH3 = 110.188,688 kkal + 46.565,238 kkal = 156.753,925 kkal

CO2 = 118.239,971 kkal + 14.848,875 kkal = 133.088,846 kkal


240

H2O = 7.750.322,486 kkal + 5.148.798,074 kkal = 12.899.120,561 kkal

Neraca Panas Vacuum Concentrator Upper (FA-202 A)


Komponen Input (kkal) Output (kkal)
Aliran panas produk dari FA-205
- Urea 6.212.756,495
- H2O 397.512,120
- Biuret 6.242,046
Aliran panas produk ke FA- 202A
- Urea 12.719.966,192
- H2O 109.809,684
- Biuret 16.829,339
Aliran panas gas ke PCT
- Urea 10.073,512
- NH3 156.753,925
- CO2 133.088,846
- H2O 12.899.120,561
- Panas yang dibutuhkan 19.439.131,399
Total 26.055.642,059 26.055.642,059

11. Final Separator (FA-203)


Aliran panas gas ke PCT

Urea...?
NH3...?
CO2...?
Aliran panasproduk dari FA-202 A H2O..?
Urea=12.729.966,192 Kkal
H2O= 109.809,684 Kkal
Biuret= 16.829,339 Kkal Final Separator
(FA-203)

Aliran panas produk ke Prilling Tower

Urea...?
H2O...?
Biuret..?

Suhu masuk pada aliran produk dari FA 202A = 132 °C

Suhu keluar pada aliran produk ke prilling = 139,3 °C

Suhu keluar pada aliran gas ke PCT = 138 °C


241

INPUT

a. Aliran Panas Produk dari FA 202B

Urea = 12.729.966,192 kkal

H2O =109.809,684 kkal

Biuret = 16.829,339 kkal

OUTPUT

b. Aliran Panas Produk ke Prilling Tower

Tmasuk = 139,3°C/ 412,3K, Tmula = 25°C/ 298K

Q = m x Cp x ΔT

Urea =57.849,756 2,043 Kkal


x x (412,3 – 298)K
kgK

=13.506.050,665 kkal

0,683 Kkal
H2O = 403,236 kg x x (412,3 – 298)K
kgK

= 11.405,574 kkal

0,429 Kkal
Biuret = 187,008 x x (412,3 – 298)K
kgK

= 22.351,585 kkal

c. Aliran Panas Gas ke PCT

Tmasuk = 138°C/ 411K , Tmula = 25°C/ 298K

Q = m x Cp x ΔT

Perubahan Fase

urea  669 Kkal / kgmol

 NH  5581 Kkal / kgmol


3

 CO  6030 Kkal / kgmol


2
242

 H O  9717 Kkal / kgmol


2

Q = m x Cp x ΔT

2,043 Kkal
Urea = 232,986 kg x x (411 – 298)K
kgK

= 53.786,984 kkal

10,498 Kkal
NH3 = 48,061 kg x x (411 – 298)K
kgK

= 57.013,159 kkal

14,747 Kkal
CO2 = 43,072 kg x x (411 – 298)K
kgK

= 71.775,155 kkal

10,981 Kkal
H2O = 1.338,881 kg x x (411 – 298)K
kgK

= 1.661.354,878 kkal

Perubahan Fase

nx  urea = 3,883 kgmol x 669 Kkal/kgmol = 2.597,797 Kkal

nx  NH 3
= 2,827 kgmol x 5581 Kkal/kgmol = 15.778,045 Kkal

 CO =0,979 kgmol x 6030Kkal/kgmol = 5.902,781 Kkal


nx 2

H O = 74,382 kgmol x 9717Kkal/kgmol = 13.009.909,590 Kkal


nx 2

Urea= 53.786,984 Kkal + 2.597,797 Kkal = 56.384,781 Kkal

NH3 = 57.013,159 Kkal + 15.778,045 Kkal = 72.791,204 Kkal

CO2 = 71.775,155 Kkal + 5.902,781 Kkal = 77.677,935 Kkal

H2O = 1.661.354,878 Kkal + 13.009.909,590 Kkal= 14.671.264,470 kkal


243

Neraca Panas Final Separator (FA-203)

Komponen Input (kkal) Output (kkal)


Aliran panas produk dari FA-202A
- Urea 12.729.966,192
- H2O 109.809,684
- Biuret 16.829,339
Aliran panas produk ke prilling
tower
- Urea 13.506.050,665
- H2O 11.405,574
- Biuret 22.351,585
Aliran panas gas ke PCT
- Urea 56.384,781
- NH3 72.791,204
- CO2 77.677,935
- H2O 14.671.264,470
- Panas yang dibutuhkan 3.274.184,163
Total 31.692.110,378 31.692.110,378

12. Prilling Tower (IA-103)

Aliran panas gas ke


atmosfer

- H2O...?

Aliran panas dari PCT Aliran panasProduk Urea


H2O= 447.870,420 - Urea.?
kkal - H2O.?
Prilling Tower
- Biuret.?
IA-103
Aliran panas ke
Aliran panas produk
dissolving tank
dari FA-203
Urea= 13.506.050,665 kkal Urea..?
H2O= 11.405,574 kkal Aliran panas
H2O...?
Biuret= 22.351,585 kkal udara masuk
H2O = 811.188,432 kkal

Suhu masuk pada aliran produk dari FA 203 = 139,3°C

Suhu masuk pada aliran dari udara masuk = 33°C

Suhu masuk pada aliran dari PCT = 85°C


244

Suhu keluar pada aliran produk urea = 42°C

Suhu keluar pada aliran ke dissolving tank = 36°C

Suhu keluar pada aliran ke atm = 36°C

INPUT

a. Aliran Panas Produk dari FA 203

Urea = 13.506.050,665 kkal

H2O =11.405,574 kkal

Biuret = 22.351,585 kkal

b. Aliran panas dari udara masuk

Tmasuk = 33°C/ 306K, Tmula = 25°C/ 298K

Q = m x Cp x ΔT

10,981 Kkal
H2O =9.234 Kg x x (306 – 298)K
kgK

=811.188,432 kkal

c. Aliran panas dari PCT

Tmasuk = 85°C/ 358K, Tmula = 25°C/ 298K

Q = m x Cp x ΔT

0,683 Kkal
H2O =10.929 Kg x x (358 – 298)K
kgK

=447.870,420 kkal
OUTPUT

d. Aliran panas produk urea

Tmasuk = 42°C/ 315K, Tmula = 25°C/ 298K

Q = m x Cp x ΔT

2,043 Kkal
Urea =57.294,229 kg x x (315 – 298)K
kgK

=2.005.130,373 kkal
245

0,683 Kkal
H2O = 236,705 kg x x (315 – 298)K
kgK

= 1.693,290 kkal

0,429 Kkal
Biuret = 202,066 kg x x (315 – 298)K
kgK

= 3.318,353 kkal

e. Aliran panas ke dissolving tank

Tmasuk = 36°C/ 309K, Tmula = 25°C/ 298K

Q = m x Cp x ΔT

2,043 Kkal
Urea =90,982 Kg x x (309 – 298)K
kgK

=2.044,629 kkal

0,683 Kkal
H2O = 363,018Kg x x (309 – 298)K
kgK

= 2.727,357 kkal

f. Aliran panas ke atm

Tmasuk = 36°C/ 309K, Tmula = 25°C/ 298K

Q = m x Cp x ΔT

Perubahan Fase

urea  669 Kkal / kgmol

 H O  9717 Kkal / kgmol


2

Q = m x Cp x ΔT

2,043 Kkal
Urea =12,250 Kg x x (309 – 298)K
kgK

=267,181 kkal
246

10,981 Kkal
H2O = 20.403,750 kg x x (309 – 298)K
kgK

= 2.392.037,581 kkal

Perubahan Fase

nx  urea = 0,204 kgmol x 669 kkal/kgmol = 132,562 kkal

H O = 1.133,542 kgmol x 9717Kkal/kgmol = 1.925,423 kkal


nx 2

Urea = 267,181 kkal + 132,562 Kkal= 399,744 kkal

H2O = 2.392.037,581 kkal + 1.925,423 kkal= 2.393.963,004 kkal

Neraca Panas Prilling Tower (IA-301)


Komponen Input (kkal) Output (kkal)
Aliran panas produk dari FA-203)
- Urea 135.06.050,665
- H2O 11.405,574
- Biuret 22.351,585
Aliran panas udara masuk
811.188,432
- H2O
Aliran panas dari PCT
- H2O 447.870,420
Aliran panas produk urea
- Urea 2.005.130,373
- H2O 1.693,290
- Biuret 3.318,353
Aliran panas ke Dissolving Tank
- Urea 2.044,629
- H2O 2.727,357
Aliran panas ke atm
- Urea 399,744
- H2O 2.393.963,004
Panas yang hilang 10.389.589,926
Total 14.798.866,677 14.798.866,677
247

Neraca Panas Overall

Alat Komponen Input (Kkal) Output (Kkal)


Reaktor - Umpan panas NH3 13.552.605,38
- Panas yang keluar 13.642.886,90
Stripper - Umpan panas CO2 60.729.960,60
- Panas yang dilepas 86.194.395,98
ke EA 101 dan 102
Scrubber - Panas yang dilepas 26.026.211,50
Scrubber
Carbamat - Panas yang dilepas 172.685.680,85
Condenser EA 101
no.1
Carbamat - Panas yang dilepas 260.471.640,10
Condenser EA 102
no.2
HP - Panas yang 177.071.573,76
Decomposer dimasukkan keHPD
LP - Panas yang 1.412.538.931,53
Decomposer dimasukkan LPD
Flash - Panas yang dilepas 1.191.921.719,96
Separator
FA 202 B - Panas yang 415.535.714,81
dimasukkan FA202B
FA 202 A - Panas yang 19.439.131,40
dimasukkan FA
202A
Final - Panas yang 3.274.184,16
Separator dibutuhkan Final
Separator
Prilling - Panas yang dilepas 10.389.589,93
Tower ke Dissolving Tank
Panas yang 218.049.976,46
hilang
Total 2.102.142.101,64 2.102.142.101,64

Total panas yang hilang


Heatloss = x 100%
Total panas yang masuk

218.049.976,46kkal
= x 100 %
2.102.142.101,64kkal

= 10,373 %

Anda mungkin juga menyukai