RECORD NO.

28 MAGSAYSAY, KITAOTAO, BUKIDNON

Interviewer 1: Unsa gani to imong pangalan sir?

Respondent: Lorenzo Bernabe

Interviewer 1: Unsa man among itawag sa imo sir? Lorenzo lang, ana? Sir Lorenzo

Interviewer 2: Unsa, unsa , unsa kay ilado diri sir, imong ngalan ilado diri sir?

Respondent: Ang ilado sa akong ngalan diri, Insoy

Interviewer 2: Insoy, kagawad insoy

Interviewer 1: Kagawad diay ka diri sir ba

Respondent: Oh, Dayon, ang inyong pangutana sa akoa parte sa pagpanambal, , uban man ang herbal
dani

Interviewers: Ay, oh herbalist

Respondent: Ang mga gamit nako diri sa pagpanambal, nagsugod gyud ni, ah atong ika siyam naman ni
karon sa akong pagpanambal

Interviewer 1: Siyam nga?

Respondent: Ika siyam nga tuig. Ang akong gigamit gyud sa mga lana, ang akong pagalanahon, number
one ang oil,

Interviewer 2: Oil?

Respondent: Kadtong oil, dayon, buyo, dahon sa buyo

Interviewers: Ahhh

Respondent: Ohhh, dayon hilbas ug gabon, dayon, kana dayong, tubatuba nga tapol

Interviewers: Ahhh

Respondent: Oh mao na siya

Interviewer 1: Diri ra pud na nimo gakwaon sir

Respondent: Oh, unya ang pagalanahon uban anang oil nga pabukalan ug ayo sila, ituson gyud pag ayo
aron katong mga herbal nga imong gigamit nga mo kwan gyud to siya, mo sunup gyud to siya didto sa
oil, pagka kaging na kayo sa iyang mga dahon, pwede na to nimo haunon, ipabugnaw paghuman dayon
ug pagpabugnaw, isulod ug sudlanan ug ihalad sa altar, blessingan napud to nimo
Interviewers: Aaahhh

Interviewer 1: So adunay kay mga pag-ampo nga ginasulti sir

Respondent: Ohhhh naaa. Kwan man ang akoang pagdawat sa mga pagpanambal, latin nga pulong

Interviewer 2: Latin?

Respondent: Oh latin nga pulong. Ang kanang amahan namo, ay ang kanang sa ngalan sa amahan, diyos
espirito santo amen? Mao na siya ang (Speaking in Latin)

Interviewers: Ahhh, latin

Respondent: Oh sa latin, mao na isya

Interviewer 1: Gi unsa nimo pagsugod niani nga pag tambal Sir?

Interviewer 2: I-tell imong life story sir, nga gi unsa gyud nimo pagsugod

Respondent: Ang pagsugod gyud nako ani, pag abot nako aning dapita, naa may laing gapanambal, unya
ang kasagara nga sakit sa akong mga bata kay buyag sa tubig

Interviewer 2: Unsa sir? Buyag?

Respondent: Oh buyag sa tubig. Mao to nga sige kog ampo sa ginoo kada alas 6 sa hapon nga tagaan kog
tambal. Kay kanang mga sakit sa mga bata, tanang sakit, akong tambalan. Way akong balibaran. Sige
lang kog ampo ug alas 6 sa hapon, gikan mi namaligya ug alakad ato, niabot gyud siya pero nawala pud
kos kalibutan. Ilaha kong gitabang. Gitabang ko nila ato

Interviewer 2: Nawala ka sa kalibutan? unsa ka kadugay nawala lugar sir?

Respondent: Ah wa gyud ko kabalo nga ila kong gitabang, daghan kay mig silingan diri. Mao dayon to
pagkagabii natumba ko, unya gipadamgo na dayon ko. Ang mga pulong nga gamiton sa pagpanamabal
ug pag-ampo gikan sa alas 6 sa buntag alas 9 sa buntag, alas 3 sa hapon ug alas 6 sa hapon ug alas 9 sa
gabii. Ang pag ritwal kay sa alas 9 sa gabii sa tanang mga sakit nga imong ampoan. Mao na diha ang
akong pag panambal. Dili sayon ang pag serbisyo.

Interviewers: Lagi gyud

Respondent: Kay naghinanglan man tag pag panambal, mo agawanta gyud ta kay aron nga kung nay tay
balatian, kay ug muadto pud tag doctor, maayo man pud ang doctor pero dili man di gyud ka kuha sa
tanang sakit sa tao. Katong ilaha oh, sa mga medisina, kinanhanglan nimog maintenance sa medisina,
pero kanang mga kalag, buyag ug daot sa tao, di mana makuha sa doctor. Mao ng mo anhi gyud sa mga
binisaya.

Interviewer 1: Unya nagsugod, nagsugod gyud ni sa inyng pamilya sir or sa imoha gyud ni una? Or
nakuha ni nimo sa imong lolo or papa?
Respondent: Wala. Sa akoa gyud ni nagsugod. Ang akoa dayong gitambalan, akong pamilya gyud una.
Akong lawas ug akong pamilya. Akoa dayong mga igsoon. Hibaw-an naman nila nga epekto akong
pagpanambal, mao ni karon akong mga pasyente pwerte na dayong daghana. Di naka kalakaw sa imong
balay.

Interviewers: Ahhhhh

Respondent: Niya anang time pud sa pagpanamabal gikan sa alas 6 sa buntag ug alas 6 pud sa hpon
mawala. Balik dayon sa alas 9 sa gabii kay mag ritwal naman kos sa mga sakit sa mga tao

Interviewer 2: Kada gabiii gyud ka sa alas 9 mag ritwal sir?

Respondent: Oh. Ang mga sakit sa mga tao nga niabot anang adlawa imo mang ampoan. Imo na silang i-
ampo sa ginoo aron ma ulian sila… ang ilang mga balatian.

Interviewer 1: So sir, aside sa lana sir, aduna pa ba kay lain ginagamit?

Interviewer 2: Or ginahimo nga tambal?

Respondent: Ah wala na. Lana ra gyud ug kanang mga samad samad, nuka nuka, sakit sa tiyan, labad sa
ulo, lana ra. Ikaw mo tambal, gamit ang lana.

Interviewer 2: So ang lana sir, ihaplas ra nila sir or pwede pud nila mainom

Respondent: Mainom kanang mga taong nadaotan iinom

Interviewer 2: Unsa man kadaghanon sir?

Respondent: Depende pud sa ilang mainom

Interviewer 2: Dili pud kanang baso baso lang?

Respondent: Dili. Basta makainom lang

Interviewer 2: Ang kuan sir, kung magpacheck up sila sir, mo balik pud sila pagkaugma?

Respondent: Oh, tulo ka adlaw

Interviewer 1: Tulo ka adlaw gikan sila nagpatambal?

Respondent: Pagsugod karong adlawa, pagkaugma ug pagkasunod adlaw nga mahuman na, uli naman
sila sa ilang sakit. Schedule na pud dayon sa ilang ligo. Dili mo ligo kung sige pag tambal.

Interviewers: Hmmm

Respondent: Mao na siya

Interviewer 2: Unsa diay ang mga rules diay sir kung manambal diay ka sir, like dili maligo?
Respondent: Dili jud ka maligo, sama anang mga buyag, bawal ang pagkaon sa mga mantikaon, itlog ug
manok, bugnaw nga ilimnon basta buyag, o pagdaot sa tawo daghan gyud bawal. Atoang tambalan,
kung daot sa tao bawal gyud diha diha ang pagkaon sa gulay nga mo katay. Dayon

Interviewer 1: Sama sa unsa sir?

Respondent: Ah kanang daoton ka.

Interviewer 1: Kanang mo katay?

Respondent: Kanang example kanang mga galay sa kamote

Interviewer 2: Alugbati?

Respondent: Oh kanang sayote, mo katay mana, alugbati. O bawal na niya. Sa isda pud, bangus, nokus
ug uwang. Bawal na niya. Basta daoton ka. Ug dayon sa karne, bawal gyud ang manok ug baboy nga
pagkaon

Interviewer 2: Within kanang sa tulo ka adlaw sir nga habang gapatambal sila?

Respondent: Lahi gyud ang tambal sa daot kay tulo ka biyernes ug martes

Interviewer 2: Tulo ka biyernes?

Interviewer 1: Nga dili sila pwede mo kaon ato tanan sir?

Respondent: Makahuman sila diha, tulo ka biyernes ug tulo ka martes

Interviewer 2: After dayon sa ritwal dayon sir, pwede na sila mo kaon ato balik

Respondent: Oh ug ipakaligo pud sila nimo

Interviewer 2: Ah so dili diay pud sila ka ligo atong tulo ka biyernes ug tulo ka martes

Respondent: Dili. agwantahon gyud to nimo

Interviewer 1: Wala pud silay maintenance ana sir while gahulat?

Respondent: Lana ra gyud gamiton nila

Interviewer 2: Mga ikapila man sir sa isa ka adlaw pwede manghaplas?

Respondent: Kung adunay pagtandog, sakit sa tao. Maglana ka, sa pusod ba kaha

Interviewer 1: Kada buntag, udto, hapon or kas a ra sa isa ka adlaw?

Respondent: Pwede kung sigehon kag tandog sa daot, pwede buntag udto hapon. Ug ang pagtandog sa
daot mga alas otso sa gabii. Mao gyud nay tig tandog niya
Interviewer 2: Dira dapat nga oras sigeg haplas

Respondent: Oh tama. Manghaplas kag lana

Interviewer 1: So unsay prinsipyo nimo sa pagpanambal? Gabapabayad ba ka?

Respondent: Ah dili, mo halad lang sila. Di man ko gapabayad, ilang kabubuton lang sa halad. Bisan
kanang habak way ingon nga pabayron

Interviewer 2: Ah gahimo pud kag habak sir?

Interviewer 1: Unsa may naa anang habak sir?

Respondent: Pulong sa dios nga imong ipahabak. Malikay ka sa kalag sa kadalanan, daot o byag sa tao
labi na ang buyag sa tubig

Interviewer 1: Pero wala na kay ginagamit ana nga kuan, or isulod sa sudalanan, ana ba?

Respondent: Coupon bond, ang pulong nga imong gipahabak, mao toy imong sulat. Imo dayon ng
dikiton isulod dayon atong hose. Ipadala dayon nila

Interviewer 2: Mao ra diay nay ipadala nimo? Unsa pud nila na kadugay suoton sir?

Respondent: Ah di nana ihikot sa lawas

Interviewer 2: Ah dalon lang

Respondent: Oh dalon lang

Interviewer 2: Forever?

Respondent: Oh forever hangtod maka graduate ka saimong pagpatambal

Interviewer 1: Ah habak lugar permininte

Interviewer 2: Kanang kuan sir, ani ra pud or tungod ra pud ani nga trabaho nailado ka?

Interviewer 1: Pila gani to katuig?

Respondent: Siyam.

Interviewer 1: Tapos at the same time nag kagawad pud ka sir noh?

Interviewer 2: So lana ra gyud imoha tanan sir noh. Katong paghatag sa imo ani nga pagpanambal,
katong gidamgo nimo sir

Respondent: Oh gidamgo ra

Interviewer 2: Unsa pud tong altar nga giingon nimo sir?

Respondent: Ka nang mag ampo ko or mag ritwal ko adto kos altar

Interviewer 2: Aha nga altar sir?

Respondent: Naas taas

Interviewer 1: Pwede mi makatan-aw

Respondent: Sulod lang mo didto kanang nay kurtina

Interviewer 1: Sige unya sir.

Respondent: Nya dayon paghuman ana, human ritwal, tambalan dyon nimo uban sa pag ampo

Interviewer 1: Ampo gyud lahi gyapon

Interviewer 2: Ampo gyyud

Interviewer 2: Katong ampo nga linatin gyapon sir

Respondent: Oh. Naa naman gani koy gitagaan nga kibalagon

Interviewer 2: Wala pud ka gadawat ug mga supplier sir nga gahimo ug tambal unya imo dayong ibaligya

Respondent: Wala

Interviewer 1: Imoha ra gyud diay nga produkto.

Respondent: Lana ra gyud. Wa ko anang mga parya anang gibilin diris tindahan. Binilin ra na, di na amo

Interviewer 2: Dili nimo ginabaligya imong lana sir?

Respondent: Dili gyud. Pag nay mangayo ug lana, tagaan

Interviewer 1: Unsa pud imong pag kuan ana sir, sa botelya?

Respondent: Ah dili, sila nay magdala kung mangayo sila

Interviewer 2: Unsa pud kadaghan imong ginahimo sa is aka adlaw sir

Respondent: Matag biyernes akong gabuhaton kay tag lima ka kilo

Interviewer 1: Kada biyernes ra gyud? Dili diay ka pwede mo himo sa laing adlaw

Respondent: Ah dili. Biyernes nga adlaw mao gyud nay pagpanambal sa mga balatian sa tao, mao ng
diha nimo himoon ang lana.

Interviewer 2: Daghan lugar ug pasyente inig biyernes? Di pwede gyud sa lunes or unsa

Respondent: Ah dili gyud. Wa ta gitugutan ana

Interviewer 2: Ug mahutdan ka karon nga week sir unya di makaabot ug biyernes?

Respondent: Ah dili man pud nako ihurot hurot, magbilin man kog pagpanamabal. Maglain kos mga tao
ug maglain pud kos pagpanamabal aron dili gyud mahutdan

Respondent: Gahilot pud ka sir? Kaanang piang, mga sakit nga mahilot.

Interviewer 2: Habang gahilot ka sir unsa puy gahimoon nimo?

Respondent: Ang mga piang hiloton lang sya

Interviewer 2: Apilan pud na nimog pag ampo ang pag hilot

Respondent: Ah pagkagabii ra sa ritwal

Interviewer 1: Kanang mga niabot, pagkagabii ana, imo silang tambalon, kanang mga sakit nga niabot
ana nga adlawa, imo ng ritwalan, ampoan

Interviewer 2: Sa inyong pamilya sir ikaw ra pud ang ga tamabal?

Respondent: Oo ako ra. Daghan man mi igsuon pero ako ra

Interviewer 2: Dili pud nimo siya nga mapasa ni sir

Respondent: Mahatag sa lain pero dili pasabot nga sa pamilya ra pud. Oh dili. Naa may taga kibalagon
nga nahatagan nako. Nanambal na siya ron

Interviewer 1: Aha na dapit sir?

Respondent: Sakop sa Kadingilan

Interviewers: Ahhh.

Respondent: Grabi to iyang sakit, gidaotan siya, buyag sa kahoy, ug buyag sa tao, daot sa tao dayon
kalag, gidala diri kay di man siya kalakaw. Ah nakalakaw siya unya pagkahuman, gitagaan nako ug tambal

Interviewer 1: Apil imong pagpanambal? Gi unsa nimo paghatag sir?

Respondent: Ah sayon raman na, tulo ka adlaw di ka mo kaon ug kan on. Tubig ra

Interviewer 1: Ah fasting?

Respondent: Tubig ra

Interviewer 2: Iampo dayon sir nga ihatag?

Respondent: Mahibal-an mana nimo nga muabot na sa imong lawas kay init na imong lawas ana. Pwede
na dyon siya manabal
Interviewer 2: Dili pud nga giapdamgo sir?

Respondent: Ah dili

Interviewer 1: Gitudloan sad nimo siya sa mga lana?

Respondent: Oh mga lana ug habak. Tudloan kay unyag masayop

Interviewer 2: Dugay na sir?

Respondent: Dugay na, murag mga lima na pud siya ka tuig didto manambal

Interviewer 2: So kanang mga gamit nimo sir, kanang ginagamit sa herbal, imoha ra pung tinanom?

Respondent: Oh pero if wala ka dana, mangayo sa mga silingan

Interviewer 1: Unsa puy mahitabo sa lana sir kung ibaligya?

Respondent: Ah di mana pwede ibaligya

Interviewer 1: Di pud na madaot sir?

Respondent: Dili uy bahalag madugay

Interviewer 2: Bisag mo labay ug pila ka biyernes?

Respondent: Oh

Interviewer 2: Unsay mga bawal sa lana sir?

Respondent: Ang bawal sa lana ang pagdala sa menteryohan. Mura ra gyapog Bawal ug dala sa habak.
Dili pwede gyud magdala kag lana ug habak

Interviewer 2: Unsay rason?

Respondent: Kay mapigngan, mawala ang power

Interviewer 2: So makahabak ka sir di na pwede muadtog menteryo?

Respondent: Pwede man, ibilin lang. Mao na siya.

Interviewer 2: Mao ra na sir?

Respondent: Oh mao na siya. Wa may lain nga uban nga uban nakong gamit panambal. Lana ra man

Interviewer 1: Unsa may lain nimo nga experiensya sa pagpanambal sa imong pasyente? Imong mga dili
malimtan?

Respondent: Ah number one nga di malimtan nga kanang mga nadaot nga permi nimo ampoan. Mga
daot sa tao. Kay mao nay pinaka bug at nga sakit.
Interviewer 2: Unsa puy ilhanan ani sir? Nga daot siya

Respondent: Mailhan mana sa paghimulso

Interviewer 1: (Short Pause) Unya salamat kayo sir ha. Salamat kayo sa imong oras sir.

Respondent: Oh sige, salamat pud kaninyo.