Kautamaan Puasa Jeung Bulan Romadhon

“Yeuh jalma-jalma anu ariman ! ka maraneh geus diwajibkeun puasa cara anu geus diwajibkeun
ka jalma-jalma anu samemeh maraneh, sangkan maraneh jadi jalma-jalma anu taraqwa, (nyaeta)
sabaraha poe anu geus ditangtukeun; tapi sing saha tiantara maraneh anu gering atawa keur aya
di panyabaan, (maka) wajib (pikeun maranehna) nyumponan puasa sababaraha poe (anu geus
ditinggalkeunana) dina poe sejenna; jeung pikeun jalma-jalma anu kuat puasa tapi kalawan
ripuh, (lamun henteu puasa maka) diwajibkeun (ka manehna pikeun) mayar fidyah, nyaeta mere
dahar hiji jalma miskin (saban poena), tapi sing saha anu rek mere leuwih ti sakitumah (kaasup
sunah), tanwande eta kahadean teh pikeun dirina. Jeung ari puasa teh leuwih hade pikeun
maraneh, upama maraneh nyarahomah. (Nyaeta) sabulan Romadhon anu dina eta bulan teh
(munggaran) diturunkeunana Al-Qur’an, anu jadi pituduh pikeun manusa jeung jadi pituduh
jalan (oge) anu ngabedakeun (antara anu haq jeung anu batal). Ku sabab eta, sing saha ti antara
maraneh anu ningali bulan, (maka) prak geura puasa, tapi sing saha anu gering atawa anu keur
aya di panyabaan, (maka) wajib (pikeun manehna) nyumponan puasa sababaraha poe (anu
ditinggalkeunana) dina poe sejenna, sabab Allah seja ngentengkeun maraneh jeung moal
ngabeungbeuratan. Jeung maraneh kudu nyampurnakeun bilanganana, sarta kudu ngagungkeun
Allah, nurutkrun pituduh Anjeun-Na ka maraneh, jeung sangkan maraneh muji syukur ka
Anjeun-Na” (Al-Baqarah: 183 -185)

Puasa (Shaum) miturut bahasa mibanda harti “Nahan tina sagala perkara” saperti dahar, nginum,
nahan hawa nafsu, nahan omongan nu taya manfa’atna jeung sajabana eta.

Sedengkeun muturut Syar’i-mah puasa teh nyaeta “Nahan diri tina sagala perkara (dahar,
nginum, nahan hawa nafsu, nahan omongan nu taya manfa’atna jeung sajabana eta.) jeung nu
ngabatalkeunana, salila sapoe ti mimiti bijilna fajar nepi ka surufna panon poe, kalayan niat
jeung sababaraha katangtuan syarat nu kudu dicumponan”

Romadhon teh kaasup bulan nu dimulyakeun ku Alloh swt. Sabab dina bulan ieu ditetepkeun hiji
kawajiban nu kudu dilaksanakeun ku Umat Islam nyaeta puasa. Kautamaan bulan Romadhon
geus diuningakeun ku mangpirang-pirang ayat Al-Qur’an, Hadits oge ‘Atsar para Shohabat ra.
Diantawisna nu dicutat dina kitab Zubdatul Wa’idin, aya katerangan Hadits Nabi Muhammad
saw. Nu ngauningakeun ngeunaan kautamaan bulan Romadhon:

”Ti Ibnu Abbas ra. Anjeunna nyarios: Kami Ngadenge Rasulullah saw. Ngadawuh: Lamun
sakirana umat Kami apal (nyaho) kana naon-naon (kautamaan) di jero bulan Romadhon, maka
(pasti) maranehna bakal mikaharep sangkan (bulan-bulan) nu aya dina satahun teh kebah jadi
bulan Romadhon, sabab sagala kahadean ngumpul dina bulan Romadhon, kata’atan bakal
ditarima, sagala do’a diqobul (diijabah), jeung sawerga mikasono ka maranehna (jalma nu
paruasa dina bulan Romadhon).

Malihan dina katerangan nu sanes diuningakeun, yen Kanjeng Nabi saw. Ngadawuh:

”Nalika dina awal peuting bulan Romadhon, Allah swt. Ngadawuh: ”Sing saha jalma ni
mikacinta ka Kami (Allah) maka kami bakal mikacinta ka manehna, sing saha jalma nu neangan
(ngadeukeutkeun diri ka) Kami (Allah) maka kami bakal neangan (ngadeukeutan ka) manehna,
sing saha nu menta hampura Kami, maka Kami bakal ngahampura manehna. Ieu kabeh teh sabab
ku kamulyaan bulan Romadhon”. Tuluy Allah swt marentahkeun ka Malaikat Kirooman
Kaatibiin (nu tugasna nyatetan amal manusa) sangkan di bulan Romadhon maranehna (Malaikat
Kirooman Kaatibiin) wungkul nyatet sagala kahadean, jeung ulah nyatet amal kagorengan, jeung
Alloh ngagugurkeun dosa- dosa (manusa nu puasa dina bulan romadhon) nu geus kalewat”.

Kautamaan sanesna Rasulullah saw. Ngauningakeun ku dawuhanana:

”Umat kami geus dipaparinan lima perkara (ku Allah swt.) nu can pernah dipaparinkeun ka umat
samemehna, nyaeta:1) nalika awal peuting dina bulan Romadhon, maka Allah swt ningali ka
maranehna (umat kami) kalayan pinuh ku rasa heman, jeung sing saha jalma nu ditingali ku
Allah swt. kalayan pinuh ku kaheman, maka hamo disiksa salilana; 2) Allah swt. marentahkeun
ka para malaikat supaya mentakeun hampura ka maranehna (umat kami); 3) bau bahamna jalma
nu puasa mungguh Allah swt. Leuwih seungit batan minyak misik; 4) Allah swt ngadawuh ka
Sawerga: ”papaes diri anjeun (heh sawerga kami) !”, oge Allah swt ngadawuh: ”untung pikeun
hamba-hamba Kami nu ariman, maranehna jadi kakasih Kami”, jeung 5) Allah swt maparin
hampura ka maranehna (umat kami) sakabehna”

Urang tos pada uninga, yen puasa teh salah sahiji ibadah nu teu bisa diukur sacara lahiriyah, tapi
diukurna sacara bathiniyah. Ku kituna, wungkul Allah swt. nu nganilei oge nu ngukur kana ieu
ibadah. Sabab, puasa teh hiji tingkah ibadah nu ngahubungkeun hiji hamba ka Pangeranna
nyatana Alloh swt. Ku sabab kitu pisan, puasa teh hiji ibadah jeung kataatan nu wungkul Allah
swt nyalira ku anjeun nu ngukur, nganilei oge ngawalesna. Sakumaha dawuhana dina Hadits
Qudsy:

”Tiap-tiap kahadean nu dipilampah ku anak adam, maka ganjaranana dilipetgandakeun tina

sapuluh nepi ka tujuh ratus kali lipet, kajaba puasa, sabab puasa teh pikeun Kami (Allah), maka
kami sorangan nu bakal ngawalesna”.

Kalimat: ”maka kami sorangan nu bakal ngawalesna” ngandung maksud, yen tiap-tiap
kataatan/ibadah ganjaranana surga, tapi ngeunaan ganjaran puasa mah nyaeta patepung sareng
Manten-Na Dzat Allah Nu Maha Agung. Sakumaha dawuhan Kanjeng Nabi saw.:

”Dua kabungah/kabagjaan nu bakal kahontal pikeun jalma nu puasa, nu kahiji nyaeta

kabungah/kabagjaan nalika buka puasa jeung nu kadua kabungah/kabagjaan nalika patepung
reujeung Pangeran-na (Allah swt.)”.

Patepung didieu, sapalih katerangan nyebatkeun: ”Kami ningali manehna, manehna ningali ka
Kami, Kami Nyarita ka manehna, manehna nyarita ka Kami, tanpa aya palantara”” tegesna ”Adu
hareupan”.

Para ulama maparin tafsiran kana kalimat (puasa teh pikeun Kami (Allah), maka kami sorangan
nu bakal ngawalesna).Sapalih ulama aya nu nafsirkeun, yen dina puasa hamo kaeunteupan riya’
teu jiga ibadah-ibadah sejenna, sabab puasa ibadah bathiniyah nu ngamuara kana
Niat nu nyangkaruk dina hate, nu hamo bisa ditembongkeun ka nu lian.

Aya deu sapalih ulama nafsirkeun, yen nu dimaksud puasa teh pikeun Kami (Allah), maka kami
sorangan nu bakal ngawalesna” teh nyaeta nu apal kana kadar ukuran ganjaran ibadah puasa
anging Allah swt. Sedengkeun ibadah-ibadah nu sejenna mah ayakalana bis diukur ku jalma nu
ngalaksanakeunana, boh ngaliwatan katerangan jeung katangtuan syar’i, oge bisa diuku ku
pribadina ngaliwatan hikmah saba’dana ngalaksanakeun eta ibadah

Tina sadaya pamadegan para Ulama dina nganafsikeun kalimat: puasa teh pikeun Kami (Allah),
maka kami sorangan nu bakal ngawalesna” . maka bisa dicokot hiji kacindekkan, yen puasa teh
bisa nyalametkeun ka jalma nu ngalaksanakeunana tina tingkah paripolah doraka, boh ucapan,
patekadan oge kalakuan.

Kukituna dina raraga ieu pisan urang salaku jalma nu kagok borontok geus ngaku iman oge
ngaku islam, tur ngaku jadi umatna Kanjeng Nabi Muhammad saw. Maka sawadina urang
nancebkeun tekad, ngalempengkeun niat dimana tepung atawa datang reujeung bulan romadhon
pikeun ngalaksanakeun hiji kawajiban ibadah nyaeta puasa, kalayan diniatan wungkul karana
Allah swt. Sabab Kanjeng Nabi saw. Ngadawuh:

”Sing saha jalmana nu puasa dina bulan Romadhon kalayan pinuh ku kaimanan reujeung
kaihklasan, maka bakal dihampura dosa-dosa (nu geus dilakukeun ku manehna) samemehna”.
Dina hiji hikayat nu kacutat dina kitab Bahjatul Anwar diuningakeun, yen hikmah
diwajibkeunana puasa salila sabulan teh, nyaeta nalika Kanjeng Nabi Adam as. ngarempak
larangan Allah swt. Nyaeta tuang buah kholdi di sawerga., maka buah eta melag dina tikorona
Kanjeng Nabi Adam as. salila 30 poe. Maka nalika Kanjeng Nabi Adam as. geus tobat, Allah swt
ngawajibkeun ka anjeunna, pikeun puasa 30 poe 30 peuting. Hal ieu teh di dadasaran kana
pamadegan, yen satemenna kanikmatan dunya teh aya opat: 1) dahar, 2) nginum, 3) jima’ jeung
4) sare. Ku opat perkara eta nu jadi hahalang pikeun hiji hamba dina ngedeukeutkeun diri ka
Allah swt. Tapi pikeun Umatna Kanjeng Nabi Muhammad saw. Diwajibkeun puasa teh ukur
dina beurangna wungkul. Hal ieu teh mangrupaken hiji ka Maha Murah-an Allah swt. pikeun
Umatna Kanjeng Nabi Muhammad saw.

Anapon tujuan tina ibadah puasa nyaeta pikeun ngahontal darajat taqwa. Lamun darajat taqwa
geus ngacik ka hiji jalma, maka geu pasti hirupna bakal ati-ati, pinuh ku kawaspadaan, tur teu
ngagugu teuing kana hawa nafsu syaithoniyah nu ngabalukarkeun cilakana diri. Ku kituna salah
sahiji maksud tina ibadah puasa nyaeta ngalawan/merangan hawa nafsu syaithoniyah, nu jadi alat
Syetan pikeun ngagoda manusa.

Ku jalan urang ngalaksanakeun puasa, maka hawa nafsu bisa dileler, bisa dileumpeuhkeun, teu
mahabu mangaruhan teuing kana tingkah paripolah urang nu temahna matak cilaka oge patepung
reujeung bebendon Gusti Allah swt.

Nu jadi permasalahan puasa nu kumaha nu bakal ngahontal kana kautamaan-kautamaan bulan

Romadhon teh ?. Tah palebah dieu, para ulama ngabagi tilu tingkatan pikeun jalma nu
ngalaksanakeun puasa, nyaeta:
1. Puasana jalma awwam, nyaeta jalma nu ngajalankeun puasana teh ukur nahan peurihna
beuteung tina barang dahar jeung nginum, jeung nahan hubungan jima’ nu terkadang masih
keneh ngagugu kana hawa nafsu, sabab puasa samodel kieumah ukur mindahkeun barang dahar
jeung nginum ti beurang ka peuting wungkul, sedengkeun makna tina puasa teu karasa tegesna
teu aya pangaruhna.

2. Puasana jalma nu Khowash (istimewa), nyaeta puasana para sholohin, tegesna dina puasana
lain ukur nahan peurihna beuteung tina barang dahar jeung nginum, jeung nahan hubungan jima’
wungkul, tapi nahan diri kalayan ngajaga anggota badanna tina milampah dosa, teu ngagugu
teuing kana hawa nafsu.

3. Puasana jalma nu Khowasil Khowas (kacida istimewana) nyaeta puasana para Nabi jeung para
Shiddiqiin, nu puasana lain ukur nahan peurihna beuteung tina barang dahar jeung nginum, jeung
nahan hubungan jima’ wungkul, tapi nahan diri kalayan ngajaga anggota badanna tina milampah
dosa, teu ngagugu teuing kana hawa nafsu. Tapi nahan hate jeung kahayang nu bisa
ngarendahkeun diri dipayuneun Allah swt. sacara gembleng/totalitas.

Mudah-mudahan urang kagolong jalma nu puasa nu bisa ngahontal kan kautamaan-kautamaan

bulan Romadhon. Oge bisa ngahontal Ridho Allah swt. Amin Ya Allah ya Robbal ‘Alamin.
Wallohu A’lam