FOKUS PT3

BAB
Pengenalan kepada Penyiasatan Saintifik
1
Arahan: Jawab soalan-soalan yang berikut.
1 Sains boleh dibahagikan kepada tiga cabang penting, iaitu , dan .
2 Terdapat pelbagai kerjaya yang berkaitan dengan bidang sains seperti , dan
.
3 Nyatakan bidang sains berdasarkan kajian yang diberikan.
(a) Mengkaji kes kematian :
(b) Mengkaji angkasa lepas :
(c) Mengkaji tumbuhan :
(d) Mengkaji cuaca :
(e) Mengkaji ubat :
(f) Mengkaji haiwan :
(g) Mengkaji lautan :
(h) Mengkaji fungsi badan :
(i) Mengkaji mesin :
(j) Mengkaji mikroorganisma :
(k) Mengkaji batuan dan mineral :
4 Nyatakan radas yang digunakan di dalam makmal.
(a) (b) (c) (d)

(e) (f) (g) (h)

(i) (j) (k) (l)

(m) (n) (o) (p)

1
 5 Nyatakan simbol berbahaya yang ditunjukkan di bawah.
(a) (b) (c)

(d) (e) (f)

6 Nyatakan simbol berbahaya bagi bahan-bahan di bawah.

(a) Kalium :
(b) Uranium :
(c) Merkuri :
(d) Bromin :
(e) Ammonia :
(f) Alkohol :
(g) Asid pekat :
(h) Kloroform :
(i) Natrium :
(j) Hidrogen :
(k) Plutonium :
(l) Klorin :
7 Nyatakan unit SI bagi kuantiti fizikal yang berikut.
(a) Panjang :
(b) Jisim :
(c) Suhu :
(d) Masa :
(e) Arus elektrik :
8 Nyatakan nilai imbuhan bagi yang berikut.
(a) Mega :
(b) Kilo :
(c) Giga :
(d) Desi :
(e) Mili :
(f) Nano :
(g) Senti :
(h) Mikro :

2
 9 Isi tempat kosong dengan perkataan yang sesuai.

(a) ➞ ialah jarak antara dua titik.

10 cm

(b)
10 cm2 ➞ ialah jumlah permukaan yang diliputi oleh suatu objek.

(c)
100
90
80
70

60
➞ yang dipenuhi oleh suatu objek.
50
40
30
20
10 10 cm3

10 Tandakan ( ✓ ) kedudukan mata yang betul.

(a) 2 (b) 
1 3 100 ml

90
80
1
70

5 cm 6 cm 60
50
2
40
30
20 3
10
air
(c)
100 ml

90
80
1
70
60
50 2
40
30
20
3
10
merkuri

(d) Dalam setiap kes di atas, bulatkan ralat paralaks.

11 Nyatakan jenis-jenis ralat.
(a) Disebabkan oleh kedudukan mata pemerhati.

(b) Disebabkan oleh kedudukan tidak betul titik sifar pada alat pengukur.

12 Menggunakan angkup vernier (tanpa ralat sifar) untuk pengukuran panjang suatu objek.

1 2

0 5 10

Bacaan =

3
 13 Menggunakan angkup vernier (dengan ralat sifar) untuk pengukuran panjang suatu objek.

0 1 0 1

0 5 10 0 5 10

Ralat sifar =
Bacaan betul =
14 Menggunakan tolok skru mikrometer (tanpa ralat sifar) untuk pengukuran panjang suatu objek.

45
0
40

35

30

Bacaan =

15 Menggunakan tolok skru mikrometer (dengan ralat sifar) untuk pengukuran panjang suatu objek.

10 45

0 40
0 5
35
0

45 30

Ralat sifar =
Bacaan betul =


16 Anggarkan luas daun yang ditunjukkan di bawah.
1 cm

1 cm

kertas graf

Anggaran luas daun = cm2

4
 17 Hitungkan isi padu objek. Nyatakan kaedah yang digunakan.
(a)
100 100
90 90
80 80
70 70
60 60
50 50 cm3 50
40 40

30 cm3 30 30
20 20
Isi padu sebiji guli =
air 10 10
guli

(b) benang
100 100 100
90 90 90
80 80 80
70 70 70
60 60 60
50 50 50 cm3 50
40
45 cm 3
40 40
35 cm 3
30 30 gabus 30
air
20 20 20
10 10 batu 10

(i) Isi padu batu =

(ii) Isi padu gabus =
(iii) Kaedah yang digunakan =
18 Namakan alat pengukur dan nyatakan kuantiti fizik yang diukur/disukat olehnya di dalam petak.

(a) (b) (c)

(d) (e) (f)

(g) (h) (i)

(j) (k) (l)

5
 19 Tuliskan formula ketumpatan. Kemudian, hitung ketumpatan objek jika isi padunya ialah 20 cm3 dan jisimnya
ialah 40 g.

Ketumpatan Perhitungan:
=

20 Ramalkan ketumpatan cecair.

(a)
13.6 g/cm3
0.9 g/cm3
(b)
1.0 g/cm3

(c)

21 Terangkan mengapa kayu terapung di permukaan air tetapi duit syiling tenggelam dalam air. Kemudian, susun
ketumpatan kayu, air dan duit syiling dalam urutan menaik.

kayu
(a) Kayu daripada air.
air
duit syiling (b) Duit syiling daripada air.

Ketumpatan bertambah

22 Lengkapkan peta alir bagi menunjukkan langkah-langkah penyiasatan saintifik mengikut urutan yang betul.

(a) (b) (c)

Merancang
penyiasatan

(d)
Menjalankan eksperimen
Membuat laporan
• Mengumpul, menganalisis dan mentafsir data

6
 BAB
Sel sebagai Unit Asas Hidupan
2
Arahan: Jawab soalan-soalan yang berikut.
1 Labelkan struktur sel-sel hidup dan nyatakan fungsi.

P: T:

Q:
U:

R:

V:
S:
Sel haiwan Sel tumbuhan

Bahagian Fungsi

2 Sel-sel haiwan tidak mempunyai , dan .

Ameba dan paramesium adalah haiwan peringkat rendah yang mempunyai .
3 dan membina protoplasma sel.
4 dan masing-masing digunakan untuk menyediakan slaid sel
haiwan seperti sel pipi dan sel tumbuhan seperti sel epidermis, untuk mewarnakan sel.
5 berlaku semasa proses tumbesaran manusia sejak kelahiran.
6 adalah pertumbuhan luar kawalan sel-sel abnormal di dalam badan.
7 Organisma hanya terdiri daripada satu sel dan organisma terdiri
daripada banyak sel.

7
 8 Namakan organisma-organisma di bawah dan nyatakan sama ada organisma unisel dan multisel.

(a) (b) (c) (d)

(e) (f) (g) (h)

9 Lengkapkan peta alir di bawah tentang organisasi sel dalam manusia.

Badan

10 Isi tempat kosong dengan perkataan yang sesuai.

(a) ialah unit asas semua benda hidup.
(b) ialah satu kumpulan sel sama jenis yang menjalankan fungsi yang sama.
(c) terdiri daripada dua atau lebih banyak jenis tisu yang bekerjasama.
(d) terdiri dariapda dua atau lebih organ yang bekerjasama.
(e) Organisma seni yang hanya dapat dilihat melalui mikroskop disebut .
11 Namakan sel-sel haiwan di bawah.

(a) (b) (c)

Terlibat dalam pembiakan Menghantar maklumat Membawa oksigen

(d) (e) (f)

Membunuh bakteria Melindungi lapisan Membolehkan pergerakan
permukaan kulit dan organ badan
dalaman

12 Namakan tisu-tisu di bawah.

(a) (b)

8
 13 Nyatakan struktur-struktur berikut sebagai ‘sel’, ‘tisu’, ‘organ’ atau ‘sistem’.
(a) Ovum :
(b) Respirasi :
(c) Hidung :
(d) Kulit :
(e) Saraf tunjang :
(f) Sperma :

14 Berdasarkan organ-organ yang diberi, nyatakan jenis sistem dalam badan manusia.

Organ Sistem
(a) Salur darah, jantung

(b) Otak, saraf tunjang

(c) Kulit, peparu, ginjal

(d) Mulut, perut, hati

(e) Testis, ovari

(f) Hidung, peparu, trakea

(g) Tulang, sendi

(h) Otot

(i) Kulit, rambut, kuku

15 Nyatakan fungsi bagi setiap jenis sel tumbuhan yang berikut.

Bahagian Fungsi
(a) Sel epidermis

(b) Sel rerambut akar

(c) Sel pengawal

(d) Sel palisad

16 (a)  ialah proses yang berlaku dalam semua sel hidupan yang menggunakan glukosa dan oksigen
untuk menghasilkan karbon dioksida, air dan tenaga.
(b) ialah proses yang dijalankan oleh tumbuhan hijau untuk membuat makanan sendiri.
(c) , , dan diperlukan untuk fotosintesis
17 Isi tempat kosong dengan perkataan yang sesuai berkaitan fotosintesis yang berlaku dalam tumbuhan hijau.
cahaya
(a) +  air  glukosa + (b)
klorofil (makanan)

(c)  Fungsi: Menyerap

(d) Perubahan tenaga yang berlaku semasa fotosintesis:

Tenaga     Tenaga (disimpan dalam makanan)

9
 18 Nyatakan tujuan (dan pemerhatian) bagi langkah-langkah yang dijalankan dalam aktiviti untuk menguji kehadiran
kanji dalam daun.
(a) (b)

air
alkohol
daun kukus air

panaskan

panaskan
Tujuan:
daun dan Tujuan:
dinding sel. Untuk menyingkirkan

(c) (d)
larutan iodin

air

daun

Tujuan: Pemerhatian:
Untuk daun. Daun menjadi .

19 Isi tempat kosong dengan perkataan yang betul.

serkup kaca
(a) Tumbuhan hijau tidak dapat menjalankan
tumbuhan hijau
fotosintesis kerana tidak hadir.

(b) Larutan natrium hidroksida berfungsi untuk

larutan natrium menyerap .
hidroksida

20 Eksperimen di bawah menunjukkan cahaya diperlukan untuk fotosintesis.

klip kertas
kertas hitam

L
J
K
daun hijau

(a) Bahagian dan mengandungi kanji pada akhir eksperimen.

(b) (i) Pemboleh ubah yang dimalarkan:

(ii) Pemboleh ubah yang dimanipulasi:

(iii) Pemboleh ubah yang bergerak balas:

(c) Nyatakan dua kepentingan fotosintesis

(i) Membekalkan dan kepada haiwan
(ii) Menyingkirkan daripada udara

10
 BAB
Koordinasi dan Gerak Balas
3
Arahan: Jawab soalan-soalan yang berikut.
1 ialah pengawalaturan badan untuk mengekalkan persekitaran di dalam badan yang seimbang
dan stabil.
2 Homeostasis membolehkan manusia dan benda hidup kepada persekitaran luar yang
sentiasa berubah, menyediakan keadaan dalaman badan yang dan terkawal supaya sel-sel dapat
menjalankan fungsi hidup dengan .
3 Berikan dua contoh kawalan homeostasis yang penting di dalam badan manusia.
Kawalan dan .
4
Terangkan apa yang akan berlaku jika kandungan air di dalam badan bertambah.
merangsang rembesean sejenis untuk
mengarah ginjal supaya menambahkan air kepada air
kencing. Isi padu air kencing dihasilkan.

5
Terangkan apa yang akan berlaku jika kandungan air di dalam badan
berkurang.
merangsang rembesean sejenis untuk
mengarah ginjal supaya menambahkan air kepada air
kencing. Isi padu air kencing dihasilkan. Kita berasa
.

6 Berikan dua sistem badan yang terlibat dalam kawalan kandungan air di dalam badan.

7 Nyatakan bahagian otak yang dipengaruhi jika badan kita menjadi terlalu panas atau terlalu sejuk.

8 Jika kita terlalu panas, hipotalamus (pusat panas) dalam otak akan dipengaruhi. Terangkan apa yang akan berlaku
kepada badan.
(i) berpeluh
(ii) Rambut dan dengan kulit.
(iii) Salur darah dalam kulit .
(iv) Rembesan hormon tertentu dan kadar metabolisme badan .
(v) Badan menjadi .
9 Jika kita terlalu sejuk, hipotalamus (pusat sejuk) dalam otak akan dipengaruhi. Terangkan apa yang akan berlaku
kepada badan.
(i) Otot dan dengan aktif menyebabkan badan .
(ii) Rambut berdiri .
(iii) Salur darah dalam kulit .
(iv) Hormon tertentu dirembeskan dan kadar metabolisme badan .
(v) Badan menjadi .
10 Berikan empat sistem badan yang terlibat dalam pengaturan suhu badan.

11
 11 Haiwan seperti anjing dan kucing tidak mempunyai kelenjar peluh kecuali bahagian badan yang tidak diliputi bulu
seperti di hidung atau di tapak kai. Terangkan bagaimana anjing dan kuning dapat menyejukkan badan mereka
pada cuaca panas.
Anjing lidah dan dengan pendek dan cepat untuk melepaskan haba badan
melalui mulut. Kucing bulu pada badan. yang tersejat daripada bulu
menyejukkan badan kucing
12 Terangkan bagaimana haiwan di bawah menyejukkan badan dalam cuaca panas.

Haiwan Cara

(a) Badak air, buaya dan

kerbau. Berada di dalam atau berkubang dalam .

(b) Mengkarung dan aktiviti badannya.

(c) Gajah Berada di dalam atau telinga besarnya.

(d) Siput babi Menghasilkan untuk kadar penyejatan

pada permukaan kulit.

13 Terangkan bagaimana haiwan di bawah mengekalkan homeostasis dalam persekitaran suhu rendah.

Haiwan Cara

(a) Arnab, beruang kutub bulu atau bulu pelepah untuk memerangkap
dan burung
.

(b) Beruang kutub, anjing Mempunyai lapisan tebal di bawah kulit yang bertindak
laut dan singa laut
sebagai .

(c) Beruang, ular, skunk dan

kelawar

14 Mengapakah buaya membuka mulut ketika masa rehat pada waktu siang?
Untuk membebaskan melalui mulut
15 Mengapakah beruang berhibernasi pada musim sejuk?
Untuk mengekalkan .
16 Cicak ialah haiwan berdarah sejuk. Bagaimanakah cicak mengawal suhu badan ketika suhu persekitaran meningkat?
(i) Degupan jantung menjadi .
(ii) Pergerakan menjadi .
(iii) Kadar metabolisme badan .
(iv) Suhu badan .
17 Bagaimanakah cicak mengawal suhu badan ketika suhu persekitaran menurun?
(i) Aktiviti badan menjadi .
(ii) Otot berfungsi pada kadar yang .
(iii) Kadar metabolisme badan .
(iv) Suhu badan .
18 ialah proses kehilangan air daripada tumbuhan dalam bentuk wap air secara penyejatan melalui
stoma.

12
 19 Apakah kepentingan transpirasi kepada tumbuhan?
air daripada daun tumbuhan pada cuaca panas.
20 Terangkan bagaimana pokok pisang mengurangkan kehilangan air ketika cuaca panas.
daun.
21 Bagaimanakah sel pengawal memainkan peranan untuk menyejukkan tumbuhan ketika cuaca panas?
Membuka untuk membebaskan berlebihan melalui untuk
menyejukkan tumbuhan.
22 Bagaimanakah serangga seperti kumbang mengurangkan kehilangan air.
(i) Mempunyai kutikel yang .
(ii) Mempunyai spirakel yang ditutupi oleh .

13
 BAB
Pembiakan
4
Arahan: Jawab soalan-soalan yang berikut.
1 (a) Pembiakan melibatkan percantuman gamet jantan dan gamet betina.
(b) Pembiakan hanya melibatkan satu individu organisma (tanpa melibatkan sel pembiakan).
2 Nyatakan jenis pembiakan aseks yang terlibat dalam organisma yang berikut.
(Belahan dedua, ‘BD’, Pertunasan, ‘PT’, Pembentukan spora, ‘PS’, Pembiakan vegetatif, ‘PV’ atau Penjanaan
semula, ‘S’)
(a) Yis : (g) Paramesium :
(b) Bakteria : (h) Mukor :
(c) Paku pakis : (i) Ameba :
(d) Klamidomonas :
(j) Rumput :
(e) Hidra :
(k) Starfish :
(f) Euglena :
(l) Planaria :

3 Label organ-organ pembiakan lelaki dan nyatakan fungsi.

R:

P: S:

T:

U:
Q:
V:

P: Menyalurkan daripada
Q: Menghasilkan
R dan S: Menghasilkan yang mengaktifkan
T: Menyalurkan dan
U: Melindungi
V: Menyalurkan daripada lelaki ke perempuan
4 (a) Label organ-organ pembiakan perempuan dan nyatakan fungsi.

X:
V:
Y:

W: Z:

V: Menghasilkan
W: Menghubungkan kepada
X: Tempat berlakunya
Y: dan embrio
Z: Menerima daripada

14
 (b) Nyatakan proses-proses yang berlaku dalam V, X dan Y.
V:   X:   Y:
5 Berdasarkan soalan 3 dan 4(a), lengkapkan laluan pergerakan sperma dari Q ke X.

Q V

Dalam lelaki    Dalam perempuan

6 Nyatakan fasa P, Q, R dan S, dan proses T yang berlaku pada seorang wanita yang mengalami haid.

Hari: 1 5 14 28

Fasa P: Fasa Q: Fasa R: Fasa S:

Proses T:

7 , dan lapisan tisu adalah kandungan haid.

8 Lengkapkan peta alir di bawah untuk menunjukkan perkembangan manusia bermula dari gamet.

(a) Zigot
(Proses)

Bayi (c) (b)

9 Label struktur yang terbentuk di dalam uterus dan nyatakan fungsi.

(b)
(a) Fungsi:
Fungsi: Membekalkan
Menghubungkan
dan
dengan
kepada
embrio atau fetus

embrio atau fetus

10 Nyatakan nutrisi yang diambil oleh ibu mengandung berdasarkan fungsinya.

(a) Membina tisu fetus –
(b) Membina dan menguatkan tulang dan gigi fetus –
(c) Membina sel darah merah untuk mengangkut oksigen dalam fetus. –
(d) Menguatkan sistem pertahanan badan pada fetus dan ibunya –
(e) Untuk perkembangan sistem saraf yang sempurna pada fetus –

15
 11 Nyatakan alat atau bahan yang sesuai untuk digunakan dalam pencegahan kehamilan.
(a) Pil yang diambil oleh isteri yang ingin mengelakkan kehamilan. –
(b) Sarung getah yang dipakai pada zakar lelaki untuk mengelakkan sperma memasuki faraj
perempuan. –
(c) Suatu alat yang dimasukkan ke dalam uterus untuk mengelakkan embrio daripada menempel pada dinding
uterus. –
(d) Penutup getah lembut yang diletakkan pada serviks untuk menghalang spema daripada memasuki
uterus. –
(e) Bahan kimia yang disapu pada faraj perempuan untuk membunuh sperma. –
(f) Duktus sperma dipotong dan diikat hujungnya –
(g) Tiub Falopio dipotong dan diikat hujungnya –
12 (a) Label struktur bunga dan nyatakan fungsi.

P: U:

R:
Q: V: X:

S: W:

T: Y:

P: Menghasilkan
Q: Memegang
S: Menarik perhatian untuk
T: Melindungi bunga di peringkat
U: Menerima
V: Memegang
W: Menghasilkan
(b) Butir debunga mengandungi manakala ovul mengandungi .
13 Isi tempat kosong dengan perkataan yang sesuai.

X (debunga)
(a) Proses X :
(b) Proses Y :
P
(c) Struktur P :
Y

ovul menjadi (d)

ovari menjadi (e)
(selepas persenyawaan)

16
 14 Nyatakan jenis-jenis pendebungaan.
(a) (b)

15 Nyatakan tiga agen pendebungaan yang utama.

16 Nyatakan ciri-ciri bunga.

Didebungakan oleh
Ciri-ciri
serangga angin

(a) Warna

(b) Kuantiti butir debunga

(c) Panjang filamen dan stil

(d) Nektar

(e) Saiz anter

(f) Bau

17 Label struktur biji benih dan nyatakan fungsi.

S:
P:

Q:
T:
R:

P: Tumbuh menjadi
Q: Tumbuh menjadi
R: Menyimpan /membekalkan untuk percambahan biji benih.
S: biji benih
T: Membenarkan dan memasuki biji benih.
18 Embrio biji benih terdiri daripada , dan .
19 , dan diperlukan untuk percambahan biji benih.
20 Susun percambahan biji benih dalam urutan yang betul.

K: Plumul tumbuh ke atas.

L: Testa pecah.
M: Radikel tumbuh ke bawah..
N: Air dan udara memasuki biji benih melalui mikropil

17
 BAB
Jirim
5
Arahan: Jawab soalan-soalan yang berikut.
1 Semua benda hidup dan bukan hidup adalah jirim yang mempunyai dan memenuhi
.
ditekan ke bawah
2 Nyatakan kesimpulan bagi aktiviti-aktiviti di bawah.
bikar
(a)
tali
Kesimpulan:
air
jarum
belon

(b)
ditekan
ditekan ke
ke bawah
bawah
bikar
bikar

Kesimpulan:

air
air

3 Sifat suatu jirim adalah sifat yang dapat diperhatikan menggunakan deria atau diukur tanpa
mengubah komposisinya.
4 Sifat suatu jirim adalah sifat yang suatu jirim berubah menjadi bahan lain.
5 Kebolehan melarut, takat lebur, takat beku, takat didih, kekonduksian haba, ketumpatan, dan kelikatan adalah
sifat-sifat .
6 Pengaratan, kebolehbakaran dan pengoksidaan adalah sifat-sifat .
7 Mengikut teori kinetik jirim, jirim terdiri daripada zarah-zarah yang sangat dan
kerana terdapat ruang antaranya.
8 ialah zarah yang paling kecil dan unit asas bagi semua jirim.
9 Lukis susunan zarah-zarah dalam jirim.

Pepejal Cecair Gas

10 Gariskan perkataan yang betul.
(a) Zarah-zarah dalam keadaan (pepejal, cecair, gas) mempunyai kandungan tenaga kinetik yang paling tinggi dan
bergerak secara rawak.
(b) Zarah-zarah dalam keadaan (pepejal, cecair, gas) ditarik bersama oleh daya tarikan yang sangat kuat.
(c) (Pepejal, cecair, gas) mempunyai isi padu tetap.
(d) (Pepejal, cecair, gas) mempunyai bentuk tetap.
11 (a) Apabila dipanaskan, jarak antara zarah-zarah dalam suatu bahan akan .
(b) Apabila dimampat, daya tarikan antara zarah-zarah dalam suatu bahan akan menjadi .
(c) Gas nitrogen dapat dimampat kerana terdapat besar antara zarah-zarah gas.

18
 12 ialah proses pergerakan zarah-zarah jirim dari kawasan berkepekatan tinggi ke kawasan
berkepekatan rendah. Gerakan zarah-zarah ini disebut gerakan .
13 Resapan lebih mudah berlaku dalam , diikuti oleh dan .
14 Resapan berlaku dengan sangat dalam pepejal seperti agar-agar kerana zarah-zarah pepejal
tersusun di antara satu dengan yang lain.
15 Zarah-zarah dalam keadaan gas bergerak dengan sangat disebabkan oleh kewujudan
besar antara zarah-zarah gas.
16 Nyatakan proses-proses yang terlibat dalam perubahan keadaan jirim. Tulis sama ada haba diserap ‘S’ atau
dibebaskan ‘B’.

Proses Haba
Pepejal (a)
(b)
(f) (a)
(e) (b) (c)
(d) (d)
Gas Cecair
(c) (e)
(f)

17 Nyatakan perubahan keadaan jirim dalam pemerhatian harian.

(a) Pakaian basah dijemur di bawah matahari

(b) Ubat gegat mengecil

(c) Awan bertukar kepada air hujan

(d) Air bertukar menjadi ais

18 Takat suhu kekal semasa peleburan, pembekuan dan pendidihan jirim.

19 Jisim kekal semasa perubahan fizikal seperti perubahan keadaan jirim, melarut pepejal dalam
air dan pengembangan jirim oleh haba.
20 Kelarutan garam dalam air, peleburan ais dan pengembangan logam oleh haba adalah contoh-contoh perubahan
fizikal yang jisimnya .

19
 BAB
Jadual Berkala
6
Arahan: Jawab soalan-soalan yang berikut.
1 Terdapat tiga jenis zarah subatom, iaitu , dan .
2 dan membentuk nukleus di pusat atom.
3 bergerak mengelilingi nukleus dengan kelajuan yang tinggi.
4 Proton bercas , elektron bercas , dan neutron bersifat .
5 Label zarah-zarah subatom dalam suatu atom.

(b)

(a)
(c)

6 merupakan zarah yang terkecil dalam suatu unsur.

7 merupakan gabungan sekumpulan atom.
8 ialah bahan yang terdiri daripada sejenis zarah sahaja. Zarah-zarah dalam suatu unsur terdiri
daripada atom atau molekul daripada jenis yang .
9 Perak, kuprum, besi, oksigen dan nitrogen adalah contoh-contoh .
10 merupakan bahan yang mengandungi dua atau lebih unsur yang berpadu secara kimia.
11 Air, natrium klorida (garam biasa) magnesium oksida, karbon dioksida, dan kuprum(II) klorida ialah contoh-contoh
.
12 Suatu ialah bahan yang terdiri daripada dua atau lebih bahan yang tidak berpadu secara kimia.
13 Tanah, udara dan air laut adalah contoh-contoh .
14 digunakan untuk mengelas unsur-unsur yang telah ditemui di kerak Bumi.
15 (a) Lengkapkan ruang dalam Jadual Berkala yang berikut.

Gas adi Logam Halogen Kumpulan Bukan logam Unsur peralihan Nombor proton

P: 1 18
1 2 13 14 15 16 17
V:
Q:

T: U:

R: Separuh logam S:

(b) Unsur yang paling reaktif dan yang paling kurang reaktif masing-masing terletak dalam Kumpulan
dan .

20
 16 Besi, kuprum dan magnesium ialah contoh-contoh manakala sulfur, klorin dan karbon ialah
contoh-contoh .
17 Berdasarkan ciri-ciri yang diberi, tentukan sama ada logam ‘L’ atau bukan logam ‘BL’.
(a) Permukaan berkilat :
(b) Takat lebur rendah :
(c) Kekuatan regangan tinggi :
(d) Konduksi haba lemah :
(e) Konduktor elektrik baik :
(f) Boleh ditempa :
(g) Rapuh :
18 Lengkapkan jadual di bawah dengan kaedah atau alat yang digunakan untuk pengasingan bahan-bahan dalam suatu
campuran.

Kaedah/Alat Campuran

(a) Serbuk besi dan pasir

(b) Petrol dan air

(c) Tanah dan air

(d) Serangga dan tepung

(e) Air dan alkohol

(f) Serbuk kapur dan air

(g) Pewarna-pewarna dalam makanan

19 Logam bertindak balas dengan bukan logam (oksigen) membentuk suatu sebatian yang disebut
.
20 Logam bertindak balas dengan bukan logam (sulfur) untuk membentuk sebatian yang disebut .
21 Jumlah jisim bahan sebelum tindak balas adalah dengan jumlah jisim bahan selepas tindak balas.
Jisim bahan semasa perubahan kimia.
22 Proses boleh digunakan untuk mengasingkan suatu sebatian kepada unsur-unsurnya dengan
menggunakan arus elektrik.
23 Perubahan ialah perubahan jirim yang menghasilkan satu atau lebih bahan baharu.
24 Pembakaran kertas, fotosintesis dan pengaratan besi adalah contoh-contoh perubahan .
25 Perubahan ialah perubahan yang mengubah bentuk atau rupa sesuatu bahan tetapi tidak menukar
bahan itu kepada bahan baharu.
26 Peleburan ais, kelarutan gula dalam air dan pengekstrakan garam daripada air laut ada;aj contoh-contoh perubahan
.

21
 BAB
Udara
7
Arahan: Jawab soalan-soalan yang berikut.
1 Tuliskan peratusan gas-gas dalam udara biasa.

Simbol Gas Peratusan (%)

P Q
R
S
Q P bahan lain

2 Lukis aras air dalam rajah (b) apabila nyalaan lilin terpadam. Kemudian, berikan kesimpulan.

Kesimpulan:
daripada
udara terdiri daripada oksigen.

(a) (b)

3 Lengkapkan jadual di bawah dengan gas-gas berdasarkan kegunaannya.

Gas Kegunaan

(a) Digunakan untuk membuat baja dan sebagai agen penyejuk.

Diisi di dalam alat pemadam api, menaikkan adunan roti dan kek dan terdapat
(b)
dalam minuman berkarbonat.
Diisi dalam tangki oksigen untuk penyelam laut dan untuk pembakaran bahan
(c)
api roket.

(d) Diisi dalam belon kaji cuaca dan mentol elektrik.

4 Kitar mengekalkan kandungan gas karbon dioksida dalam udara.

5 Kitar mengekalkan kandungan gas dan oksigen dalam udara.
6
tenaga haba (a) Kandungan dalam atmosfera
daripada Matahari
meningkat menyebabkan .

(b) yang terperangkap di Bumi

menyebabkan mengakibatkan ais
atmosfera di kawasan kutub .

(c) Aras air laut dan dataran rendah di

tepi pantai air.
Bumi

22
 7 adalah satu proses penggabungan bahan bersama oksigen secara kimia. Proses ini menghasilkan
dan .
8 Pembakaran hanya akan berlaku dengan kehadiran , dan .
9 Jika oksigen, bahan api atau haba , kebakaran tidak akan berlaku. Prinsip tersebut digunakan
untuk api kebakaran.
10 adalah penambahan bahan cemar ke udara yang mendatangkan kesan negatif kepada alam
sekitar.
11 Nyatakan bahan pencemar udara berdasarkan fenomena yang berlaku.

Fenomena Bahan pencemar udara

(a) Hujan asid
(b) Kesan rumah hijau (Pemanasan global)
(c) Penipisan lapisan ozon

12 boleh menyebabkan keracunan darah dan kerosakan otak.

13 Sumber utama sulfur dioksida dan nitrogen dioksida adalah pembakaran .
14 Cara yang paling balik untuk mengurangkan kandungan karbon dioksida dalam atmosfera adalah dengan menanam
lebih banyak .

23
 BAB
Cahaya dan Optik
8
Arahan: Jawab soalan-soalan yang berikut.
1 Imej ialah imej yang dapat terbentuk pada skrin manakala imej ialah imej
yang tidak dapat terbentuk pada skrin.
2 Imej yang terbentuk pada cermin satah disebabkan oleh cahaya dari permukaan cermin.
3 Lengkapkan jadual di bawah dengan ciri-ciri imej.

Jenis cermin Ciri-ciri imej

(a) Cermin satah , , , saiz

dengan objek dan jarak imej dan jarak objek dari cermin satah adalah
.

(b) Cermin cekung , dan

(c) Cermin cembung , dan

4 Cermin sisi dan cermin pandang belakang pada kereta serta cermin yang diletakkan di selekoh berbahaya jalan
menggunakan cermin .
5 Cermin pergigian, cermin di dalam lampu suluh atau lampu depan kereta dan cermin solek atau cukur menggunakan
cermin .
6 Cermin pada ammeter, cermin-cermin dalam periskop dan cermin dinding menggunakan cermin .
7 Cahaya boleh bergerak melalui .
8 Kilat kelihatan sebelum bunyi guruh. Hal ini demikian kerana cahaya bergerak daripada bunyi.
9 Apabila cahaya dihalang oleh suatu objek legap, akan terbentuk.
10 cahaya adalah lantunan cahaya dari suatu permukaan legap apabila cahaya jatuh padanya.
11 Tentukan sudut tuju dan sudut pantulan.
normal

(a) Sudut tuju:

(b) Sudut pantulan:
50º

12 cahaya adalah pembengkokan cahaya yang berlaku apabila cahaya bergerak pada satu sudut dari
satu medium ke medium lain yang berlainan .
13 (a) Lukiskan sinar cahaya bagi pembiasan cahaya.
(i) normal (ii) normal (iii) normal

udara air udara

kaca udara kaca

(b) Penyedut minuman di dalam suatu gelas yang diisi air kelihatan bengkok kerana sinar cahaya
.

24
 14 Lukis laluan sinar cahaya di bawah dan jawab soalan-soalan.

skrin putih

prisma
sinar X
kotak

Y spektrum

(a) Nyatakan warna cahaya X dan Y.
X: Y:
(b) Nyataka dua proses yang berlaku apabila cahaya bergerak melalui prisma.
dan
(c) Terangkan kejadian di 14(b).
Cahaya berwarna dengan yang berlainan bergerak pada berlainan dan
pada sudut berlainan.
15 Nyatakan pemerhatian pada skrin di bawah.
(a) prisma (b)

cahaya cahaya
putih putih skrin
skrin
prisma prisma kanta
cembung

kelihatan pada skrin pada rajah di (a) dan (b).

16 Nyatakan juzuk warna dalam suatu spektrum.

17 Lengkapkan rajah di bawah untuk menunjukkan pembentukan pelangi.

cahaya
matahari

X Tiga proses yang berlaku:

Y
,
dan
titisan air hujan cahaya

pelangi

18 cahaya ialah suatu proses di mana cahaya dihalang dan dipantulkan oleh zarah-zarah dalam
atmosfera.
19 Isi tempat kosong dengan perkataan yang sesuai.
(a) Kebiruan langi (b) Kemerahan matahari
cahaya merah
cahaya merah cahaya merah
cahaya merah

Bumi Bumi
Bumi Bumi

Cahaya bergerak menerusi
Cahaya dalam semua arah. atmosfera.

25
 20 (a) Warna cahaya ialah warna cahaya yang tidak dapat diperoleh daripada campuran warna-warna
cahaya lain. Contoh warna cahaya primer ialah , dan .
(b) Warna cahaya ialah warna cahaya yang dapat dihasilkan daripada campuran warna-warna
cahaya primer. Contoh warna cahaya sekunder ialah , dan .
21 Nyatakan warna yang terhasil daripada campuran warna-warna cahaya.
(a) (b)
merah merah

P Q K L
S N
biru hijau sian kuning
R M

P: Q: K: L:
R: S: M: N:

22 Seorang budak lelaki memakai kain baju hijau dan seluar biru dan berdiri di bawah sebuah lampu dengan cahaya
kuning. Baju hijau akan kelihatan manakala seluar biru akan kelihatan .
23 Berdasarkan prinsip penolakan cahaya berwarna, nyatakan warna yang terbentuk pada skrin di bawah.

Penapis X Penapis Y Warna cahaya pada skrin

cahaya
putih (a) Merah Kuning

(b) Biru Sian

penapis X penapis Y skrin (c) Sian Magenta

24 (a) Cahaya dipantulkan oleh objek merah.

(b) Cahaya , dan dipantulkan oleh objek kuning.
(c) Objek menyerap semua cahaya berwarna dalam cahaya putih.
(d) Objek memantulkan semua cahaya berwarna dalam cahaya putih.

26
 BAB
Bumi
9
Arahan: Jawab soalan-soalan yang berikut.
1 Lengkapkan jadual di bawah dengan sfera utama Bumi berdasarkan penerangan yang diberi.

Sfera utama Bumi Penerangan

(a) Lapisan gas yang berada di atas permukaan bumi.

(b) Bahagian air di Bumi seperti awan, sungai dan salji.

(c) Bahagian Bumi yang didiami oleh semua benda hidup.

(d) Bahagian pepejal Bumi yang terdiri daripada batuan, mineral dan tanah.

2 (a) Labelkan lapisan-lapisan atmosfera Bumi.

(i)
(ii)

(iii)

(iv)

(v)

kerak Bumi

(b) mengandungi sebahagian besar gas atmosfera seperti oksigen, karbon dioksida dan nitrogen.
(c) Lapisan ozon ialah lapisan gas ozon yang terdapat di .
(d) Ion-ion di memantulkan gelombang radio.
(e) Meteor terbakar dan berbara di lapisan .
(f) Satelit dan kapal angkasa mengorbit Bumi di lapisan .
3 Isi tempat kosong dengan lapisan yang betul tentang stratifikasi lautan.
(a) Proses fotosintesis berlaku di zon yang menerima banyak cahaya Matahari.
(b) Sangat sedikit cahaya Matahari dapat menembusi zon . Tumbuhan dapat
menjalankan fotosintesis.
(c) Tiada cahaya di zon . Suhu sangat dan mengikut
kedalaman.
4 Isi tempat kosong dengan perkataan yang sesuai.

Astenosfera Mantel Mesosfera Kerak Teras Litosfera

(a) Geosfera Bumi terdiri daripada tiga lapisan utama, iaitu , dan
.
(b) ialah kerak dan bahagian pepejal paling atas mantel.
(c) ialah bahagian tengah mantel dan mempunyai batuan separa cecair.
(d) ialah bahagian pepejal mantel di bawah astenosfera and di atas teras luar.

27
 5 (a) Batuan terbentuk daripada penyejukan magma. Contoh: Granit, pumis dan basalt.
(b) Batuan ialah enapan batuan yang mengalami luluhawa dan hakisan secara berlapis-lapis di
laut atau tasik. Contoh: Syal, batu kapur, batu pasir, arang batu dan konglomerat.
(c) Batuan ialah batuan igneus atau sedimen yang mengalami suhu dan tekanan yang sangat
tinggi serta tindak balas kimia. Contoh: Gneis, marmar, kuarzit dan slat.
6 Proses ialah proses yang berlaku pada permukaan bumi yang menyebabkannya terhakis. Proses
ini digerakkan oleh tenaga yang berpunca daripada Matahari.
7 Proses ialah proses yang berpunca dari dalam Bumi dan mampu mengubah bentuk permukaan
bumi. Proses ini digerakkan oleh bumi.
8 Kenal pasti jenis proses utama Bumi sama ada eksogen ‘EK’ atau endogen ‘EN’.
(a) Olakan mantel :
(b) Hakisan :
(c) Susutan jisim :
(d) Angkutan :
(e) Aktiviti magma :
(f) Pengenapan :
(g) Pergerakan kerak bumi (plat tektonik) :
(h) Luluhawa :
(i) Susutan darat :
9 ialah proses semula jadi bumi yang boleh menyebabkan kehilangan nyawa, kerosakan harta
benda dan boleh menjejaskan kuantiti alam sekitar. Contoh: Gempa bumi, tsunami dan volkanisme.
10 digunakan oleh ahli geologi dan paleontologi (mengkaji fosil) untuk menjelaskan masa dan
hubungan antara peristiwa yang terjadi di sepanjang sejarah Bumi.
11 ialah bangkai atau kesan tinggalan hidupan yang terawet sejak zaman purba.
12 Sebaik sahaja air hujan jatuh ke atas permukaan bumi, sebahagian air ini akan mengalir dan berkumpul di sungai,
tasik, kolam dan laut membentuk air .
13 ialah jenis air yang terbentuk apabila sebahagian air hujan meresap ke dalam tanah di bawah
permukaan bumi.
14 ialah lapisan batuan atau bahan seperti kerikil dan pasir yang boleh menakung air bawah tanah.
15 Mineral ialah mineral yang mempunyai nilai ekonomi yang digunakan secara meluas dalam
bidang-bidang seperti industri, pembinaan dan pengeluaran barangan.
16 Terdapat tiga jenis mineral ekonomi, iaitu:
(a) Mineral – Contoh: Emas, perak, platinum, galena, hematit, bauksit
(b) Mineral – Contoh: Karbon, sulfur, batu kapur, marmar, mika, tanah liat
(c) Mineral – Contoh: Skandium, itrium
17 Bahan api fosil seperti , dan ialah sumber semula jadi yang
penting di Bumi yang terbentuk berjuta-juta tahun dahulu.
18 Tenaga dihasilkan oleh air panas terutamanya air yang dipanaskan oleh haba daripada bahagian
dalam Bumi seperti haba hasil daripada penyejukan magma dan tenaga geoterma.

28