Rani barok

Tri grupe slikara: prva generacija; druga generacija; akademci

1 generacija vasilijevič, romanovič, tenecki, vasilijevič i romanovič u kijevsko-pečerskoj školi

boravili tokom 30tih,kad se na čelu nalazio Teoktist Pavlovski, tenecki se školovao naredne
decenije, kad je na čelu bio Alimpij Galik. Male razlike, ali zastupnici sl shvatanja, rade
portrete,ali su prevashodno okrenuti crkvenim narudžbinama, u središtu religioznog slikarstva
počivala naglašena svest o verskom identitetu slike i o njenoj dogmatskoj određenosti. Ikone
dosledne pravosl trad,ali ne konzervetivne. Ikone u duhu i na način na koji je ukrajinsko
skolastičko bogoslovlje tumačilo stare ikonofilske tekstove.odnos prema tradiciji im je
retrospektivan, misaon više nego vizuelan, oni su školovani slikari koji pristupaju, korekciji
likovnog nasleđa prošlosti i tome podučavaju učenike.

Pod njihovim okriljem se pormirala mlađa generacija, prvi koji je među njima započeo
samostalnu delatnost bio je novosadski slikar vasilije ostojić, koji se kao saradnik vasilijeviča
pojavljuje u bođanima i krušedolu.

istorija

počeci

Počeci vezani za man Bođani s hramom Vavedenja i Visariona Pavlovića i Hristofora

Džefarovića (predst reformi gde se barok slik sagledava u okvirima transformacijapostviz
nasleđa) i Dionisija Novakovića i Jova Vasilijeviča (zagovornici raskidanja s tradicijom i
dosledno preuzimanje piktoralne poetike odnegovane u slik šk kijevsko-pečerske lavre)

Prvi korak u formulisanju novih shvatanja: oslikavanje novopodignute bođanske man crkve, gde
se javljapokušaj da se formira novo slikarstvo na sažimanju trad piktoralne poetike balkanskog
zaleđa i aktuelnih shvatanja angažovane barokne umetnosti. pavlović poverio džefaroviću.
Radovi započeli c 1735, a prema ktit zapisu završ 1737. Lik vrednosti prevazilaze tipizirana
shvatanja trad slik,u kompozicionim formulac, džefarović se okrneuo zapadnoevropskim
grafičkim uzorima, preuzetim posredstvom njihovih rusko-ukrajinskih prerada, a odabir tema
određen didakt namenom slike koja je proizilazila iz savremene propovedničke prakse. Tvorac
programa, u lvrstoj vezi s idejama reformi, bački ep Visarion Pavlović, strastveni propagaror
crkvenih reformi, u bibl duhovi regulament, otvorio petrovaradinsko učilište prema preporukama
iz duh reg. Mđtm za stvaranje baroknog slik nisu bile dovoljne umerene reforme, nego je bila
neophodna transformacija celokupnog piktoralnog sistema koja će biti prilagođena novoj nameni
religiozne slike.

Reforme

ukrajinci

Nužnost radikalnih promena očigledna Dionisiju Novakoviću, stigao u NS naposredno po

završetku bođ zid slik. Okrenut kijevu i njegovoj duhovnoj akademiji, više od drugih mogao da
uoči potrebu da se u karlovačku mitropoliju pozovu ukrajinski majstori koji će sprovesti reformu
crkvenog slikarstva, poput školskih koje su ranije sproveli ukrajinski prof. ugovor s jovom
vasilijevičem o slikanju dvostrane školske ikone poč decembr 1745-novaković se upušta u
suptilne ikonogr nijansiranja, um nije bila strana. Studenti duhovne akademije do 80tih 18
održavali čvrste veze s kijevsko peč slik šk, studenti trebali sami da ilustruju svoje domaće,
podsticani da se bave slik, poznavali alegorijsko-amblematske osnove baroknog piktoralnog
jezika, bili su upućeni u angažovanu fju slik i njegovu vezu s baroknim propovedništvom.

Dionisije novaković, kijevsko školovanje, savetovao ep pavlovića da za nastavak radova u

bođanima angažuje um pozvanog iz kijeva, koji bi obrazovanjem mogao da odg novim i
aktuelnim zadacima. Povod za dolazak ukrajinskih slik mogao da bude i ns hram sv georgija
podizanje završeno u to vr

*raniji boravak ukrajinskih slikara u jurisdikc obl karl mitr:aradski ep Isaija Antonović 30ih
angaž kijev majst za drvorezbariju i slikanje ikonostasa u arad sabornom hram sv jov krstitelja.
Vraćali se posle posta, nije uticalo na razvoj srp um.

Jov Vasilijevič: saborni hram bačke eparije-izmenjen. Rana delatnost:bođani. Džefarović nije bio
angažovan, njemu se s oprezom može jedino još pripisati veliki + s raspetim isusom na završetku
ikonostasa, ostali poslovi povereni radionoci jova vasilijeviča.prvi jv radovi 2 ikonostasne ikone
s dopojasnim bcom i hr, završene krajem aprila 1742-one demonstriraju nova slikarska
shvatanja, na zlatnoj pozadini ukrašenoj krupnim floralnim baroknim ornamentom. Floralni dek
el ukrašava i odeću, a oni na glavama nose barokne krune. Hr u desnmoj ruci drži otvorenu knj, a
drugom blagosilja. Bca levom hr drži, u desnoj ružu. Inkarnat-umesto maslinastih pojavljujuse
meko i sfumatično slikani svetli ružičasti tonovi. Ikone u baroknim drvorezbarskim ramovima s
malim slikanim kartušima. Oko hr scene strad, a oko bce VP. Potom potvrđ arhiv građ slika
ikonostas bođanskog hrama,od 1745-1748. Prestone: bca, hr, krstitelj, na dvojnoj hramovoj ikoni
vavedenje i gornje anđeo koji hrani bcu u hramu. Naredni red: ikone proširenog deizisnog čina, s
stojećim likovima apostola. U završnom luku veliki + (džef), s bcom i jovanom bogoslovom koji
su delo vasilijevičeve radionice. Sa str su medaljoni upleteni u vreže s dopojasnim prorocima.
Carske i bočne dveri nastale u toku 2 pol 18 ne pripadaju izvornom telu olt pregrade. Bođanski
ikonostas nije bio tip razvijene olt pregrade, kakve se u to vreme naručuju predstavnici visoke
crkvene jerarh i gradske crkvene opštine.

O mogućnostima ukrajinskih majstora i njihovom shvatanju slik svedoči ikonostas u

novopodignutoj sentandrejskoj posvećenoj preobraženju izveden između 1745-1746. U isto
vreme kad su započeti radovi na slikanju bođanskog ikonostasa.ikonostasi sabornih u ns i aradu
nisu sač ovo je prvi poznati razvijeni barokni ikonostas slikan za srp naručioce. Tematski
repertoar sledi rešenja ukrajinskog razvijenog ikonostasa. Sokl: susret m i j, kušanje hr,hr i
samarjanka, usekovanje glave jovana krstitelja, koje se narativno i simbolično vezuju za prestone
ikone. Na ranijim ikonostasima, parap ploče ispod prestonih se nisu oslik. Prestone: preobraženje
(posveta hrama), bca hr krstit. Carske dveri: naknadno premazane: blagovesti i 4 medaljona s
jev. Na bočnim dverima su sveti georgije bogoslov i zlatousti. Naredni red: ciklus VP, sa
središnjom ikonom nerukotvorenog ubrusa, karakterističan za tradiciju ukrajinskih baroknih
ikonostasa. Iznad njega je apostolski red sa središnjom ikonom hrist car slave. Na završnom delu
je veliki + s raspetim hr, bcom i jovanom bogoslovom, a u luneti ispod trijumfalnog luka su
ovalni medaljoni s likovima 12 proroka.

Vasilijevič; u vreme rada na bođ ikonostasu, po narudžbini arhimandrita Hadži-Isaije

Grabovčanina naslikao i 4 prestone ikone za stari ikonostas hrama krušedola. Potom je u
krušedolu nastavio prekinute poslove koje je započeo Georgije Stojanović, kao što je u
Bođanima nastavio radove koji su pre toga bili povereni džefaroviću. Po završetku prestonih
ikona vasilijevič započeo izvođenje zidnog slikarstva. Sa pomoćnicima oslikao pripratu i olt pr
1750-1751. Dok su radovi u naosu nekoliko god kasnije povereni radionici teneckog.
Priprata:složen alegorijski program glorifikacije karolv mitrop nad kojom bdi bcina zaštita, a u
olt pr naslikan evharistijski program sa vaskrsenjem u sr. To je poslednja velika narudžbina
vasilijeviča u karlov mitr. Nepozn da li se vratio u ukrajinu/umro. Ubrzo po dolasku ga je
patrijarh Arsenije IV Jovanović pozvao u karlovce. Sr 1743. Vasilijevič u karlovcima imao
slikarsku radionicu, patrijarh u cirkularuod 5 jula zabranio kupovinu od ,,kojekakvih bogomaza’’
savetuje obuku kod ,,moskovita jova’’. Ovim cirkularom ukrajinsko slik prihvaćeno kao
zvanično u karlov mitropoliji. Dolazak u radionicu vasilijeviča smatran obavezom koja s emora
poštovati i u njoj se sticalo obrazovanje na onaj način na koji je prenošeno u slikarskoj školi
kijevsko-peč lavre. U radionici formirana većina ranobaroknih slik: vasilije ostojić,janko
halkozović, joakim marković, nikola neštković, amvrosije janković, teodor stefanović gologlavac
i dr. Uloga patrijarha: 1.cirkular 2. Porteret preminulog patrijarha ars III čarnojevića koji je
šakabenda poručio za mitropol rezidenciju u sremskim karlovcima.

Ulogu koju je u mitropolijskim središtu imao vasilijevič, u perifernim, zap, severoist oblastima
karlov mitrop imali su Vasilije Romanovič i Stefan Tenecki, vaspitanici kijev-peč slik škole.
Delatnost romanoviča u kijevu delimično poznata: nisu sač radovi, 1737 slikao scene s suda i
apokalipse u priprati kijevske Pretečensko-Borisoglepske crkve. Tom prilikom naručioci su
slikaru kao uzor istakli radove u hramu Svetog Nikolaja Naberežnog. 2 god kasnije, u vreme kad
Fedor Kaminski radi u naosu Borisoglepske crkve, romanovič slika njenu zapadnu fasadu po
uzoru na Svetotrojičku nadvratnu crkvu. Nakon toga on s vasilijevičem dolazi u karlov mitrop. U
kijevu se posl put pominje 1739 u arhivi man bođani njegovo ime se javlja poče 40tih u vreme
kada u njemu boravi i vasilijevič. Romanovičevi radovi u bođanima nisu otkriveni, slik aktivnost
započinje krajem 50tih kada nastaju ikonostasi u slatinskom man drenovac(uništen u 2 sv ratu) i
u sabornoj kostajničke eparhije(ikone najvećim delom sač, vrv imao pomočnike). Bili us to prvi
razvijeni barokni ikonostasi u zap oblastima karlov mitropolije, koji nastaju zalaganjem
pakračkog ep sofronija jovanoviča i kostajničkog ep josifa stojanovića. Veze s sofronijem j.:
arhivska građa, ep portret za rezidenciju pakračke eparhije.za vreme slikarske delatnosti u
pakračkoj eparhiji i varaždinskom generalatu u njegovoj radionici prve pouke dobili kako se
pretp Jovan Četirević Grabovan, Jovan Isajlović stariji, Grigorije Jezdimirović, a potom i Mojsej
Subotić. Uticaj Vasilija Romanoviča na razvoj srp baroknog slik manji od vasilijevičevog, nije
imao status pridvornog mitropolijskog slikara, večina slikara odlazi kasnije kod drugih masjtora.
60tih se ponovo vraća u srem, slikanje ikonostas parohijske crkve u Moroviću. U to vr u
romanovičevoj radionici slikarske pouke stiče Mojsej Subotić, čijem sinu kumuje na krštenju.
Nakon toga otišao u Hopovo, zamonašio se i ostao do smrti 1773. U tom per ima samo manje
porudžbine za fruškogorske man i obližnje sremske parohijske. Za trpezariju Hopova: Tajna
večera i Večera u domu Simona Fariseja kompozicije. Za ikonostas u bešenovu slika nove carske
dveri, pripisuju mu se i ikone s scenama iz hr i bcinog života, naručene za sabornu crkvu u
sremskim karlovcima.

Tenecki delatnost u oblastima aradske, temišvarske eparhije do poslednje decenije 18v.

Školovanje u rusiji potvrđeno arhivskom građom, a na to upućuje i piktoralna poetika njegovog
slik. Pojavljuje se u aradu krajem 40tih,kad mu na venčanju kumuje ep isaija antonović, vrv
mecena koji ga je poslao na školovanje u kijevsko-pečersku lavru. Tenecki prvo angažovan na
ikonostasu pridvorne kapele stare aradske episkopije, posle slika ikonostase u man bezdin, u
aradskoj crkvi Svetog Jovana, Opatovcu, Pešti, Starom Bečeju, Starom Slankamenu, unijatskoj
crkvi u Blažu, man Svetog Simeona Stolpnika u Arad-gaju, Galši, crkvi Sv Petra i Pavla u
Aradu, Rumi, Menešu, unijatskoj crkvi u Aradu, Bekešu, Sentešu, Lipovi, Širiji, obnovljenoj
crkvi Svetog Jovana Krstitelja u Nadabu. Njegov poslednji rad je ikonostas u Čerteđu gde je i
umro 1798. 1756 mu je povereno i izvođenje zidnog slik u naosu krušedola, čiji je ktitor bio
vršački ep Jovan Georgijević. obimni radovi izvedeni u kratkom periodu, imao pomoćnike
kojima je poveren znatan deo posla. Realno je pretpostaviti da se kao saradnici pojavljuju
Bačević i Georgije Mišković, vrv i Nikola Nešković, pridvorni slikar ep Jovana Georgijevića. I
kasnije se tenecki pojavljuje s pomoćnicima među kojima se kao samostalni majstori izdvajaju
njegovi sinovi Atanasije i Mihajlo kao i Mihajlo Bukurović iz Pečke.

Džefarović; tradicionalna umetnost: izražena u ikonama iz vranjine, crkvene zbirke u sentandreji,

i iz galerija matice – s oprezom pripisane. Potpuniju pripadnost novim baroknim shvatanjima
pokazuje u profanom žanru – portreti braće Stratimirović, beč 1744-1745, poznati samo preko
kopija arse teodorovića.

Vasilije ostojić-ranasamostalna dela-2 prestone ikone iz nikolajevske u starom slankamenu

nastaju 1749. Plodna delatnost, nije formirao uhodanu radionicu sa stalnim saradnicima, menjaju
se saradnici. Ikonostas u grobljanskoj kapeli rakovca slika s halkozovićem, ikonostas i mobilijar
u iriškoj nikolajevskoj u saradnji s jovanom popovićem, a ovaj slikar je izgleda bio ostojićev
saradnik i prilikom slikanja ikonostasa u neradinu, u budimu pomoćnik kračun, u man Pakra i
vukovarskoj Nikolajevskoj Lazar Serdanović, a u Divošu Grigorije Davidović Opšić. Slik na
svodovima Uspenske u NS ponovo Halkozović. Slikanje ikonostasa u sentandrejskoj Sabornoj
pomogao najvrv sin Petar, koji je kasnije nastavio školovanje na bečkoj likovnoj Akademiji.
Naujednačenost u lik postupku uočljiva u opusu ostojića posledica pre saradnje i preslikavanja
nego težnji da se prilagodi novim shvatanjima. Piktoralna poetika ostaje u okvirima znanja koja
je stekao u radionici vasilijeviča. Poslednja velika narudžbina ikonostas hrama Svetog Georgija u
Divošu, izveo 1786. Ostojić 50tih po prestanku rada vasilijeviča preuzeo ulogu vaspitača slikara.
Pored bačevića i kračuna u njegovoj radionici su, nakon prvih pouka kod jova vasilijeviča,
završno obrazovanje stekli Amvrosije Janković i Teodor Stefanović Gologlavac.

Delatnost rakovačkog monaha Amvrosija Jankovića odvijala se u krugu fruškogorskih man.

Njegovi radovi su većinom uništeni za vreme2 sv rata, poznati preko arhivskih izvora i
fotografija. U trpezariji rakovca on je 1768 izveo 9 velikih zidnih kompozicija; tajna več, čudi s
5 hlebova, cveti, umivanje nogu, hr u kući marte i marije, svadba u kani galilejskoj,
preobraženje, vaskrsenje, vaznesenje. U trpezariji man vrdnik, 3 god posle pored kompozicija na
svodu oslikao monumentalnu kosovsku bitku, 1 od prvih istorijskih kompozicija srp baroka. S
oprezom mu se pripisuju od sačuvanih radova kompozicije koje u krušedolu izvodi kao
vasilijevičev pomoćnik.

Teodor stefanović gologlavac, poreklom iz gole glave kod valjeva, pojavljuje se prvo kao
saradnik vasilijeviča, po završetku radova u krušedolskoj priprati,povereno mu je slikanje
ikonostasa parohijske crkve u Šatrincima i ikonostasa hrama manastira Divša-poč 50tih smatran
zrelim majstorom i u krugu visoke crkvene jerarhije. Negde oko 1760 on se vraća u rodni kraj
gde je pored niza pojedinačnih ikona, izveo i ikonostas u pocerskom manastiru Kaona. Delatnost
u valjevskom kraju ostala je na margini glavnih tokova baroknog slik, ali je imala veliki značaj
za širenje baroknih shvatanja u prekosavskim oblastima stare Srbije i Bosne.

Dimitrije Bačević, veliki saputnik Ostojića početkom 60ih postao njegov učenik karlovački
slikar bačević. Na početku karijere bačević se pojavljuje kao ostojićev saradnik. Po narudžbini
mitropolita Pavla Nenadovića oni zajedno sklapaju ugovor o slikanju ikonostasa kapele na
daljskoj Dobroj Vodi, koji je prema ktit zapisu završen 1763. U to vreme sklapaju ugovor i o zaj
radu na ikonostasu i mobilijaru Nikolajevske crkve u Zemunu, ali među slikarima dolazi do
spora,koji je mitropolit nenadović rešio u korist bačevića, ostojiću zabranjen rad u sremskoj
eparhiji, koja je jurisdikciono bila direktno podređena mitropolitu.dok je bačević postao
privilegovani mitrop slikar, dobio pravo prvenstva za sve važnije narudžbine u sremskoj eparhiji.
U narednom periodu je dobio niz značajnih narudžbina koje izvodi s dobro organizovanom
družinom. Nakon radova u mitropolijskoj kapeli na Dobrim Vodama, karlovačkoj Gornjoj crkvi i
Nikolajevskoj u Zemunu, Bačević slika ikonostas parohijske u selu Krušedol, prestone ikone
Nikolajevske crkve u Prhovu, ikonostas u man Beočin, ikone za ikonostas Nikolajevske u Belom
Brdu, ikonostase man Jazak i parohijskog hrama u Golubincima. Likovnim kvalitetima
nadmašuje učitelja, pretp se da je posle ostojićeve radionice radio kao saradnik Teneckog, to
potvrđuje i Bačevićeva piktoralna poetika bliža Teneckom. Kao pomoćnik Teneckog se mogao
pojaviti u vreeme kada je ovaj bio angažovan na izvođenju zidnog slikarstva u naosu hrama man
krušedol. Njihovu zaj saradnju moguće pretpostaviti i na ikonostasu Nikolajevskog hrama u
Starom Slankamenu.

U Starom Slankamenu se kao saradnik Teneckog pojavljuje i pančevački slikar Georgije

Mišković, kojem je poverena izrada kompozicija sokla. Sl tematski repertoar nakon nekoliko god
ponovio na soklu ikonostasa hrama sv petra i pavla u sremskim karlovcima, i na pevničkim
parapetima i stolovima u hramu man Beočin. Ova dela pokazuju da je stekao dobro obrazovanje
u radionici teneckog. Rešenja se ugl oslanjaju na grafičke uzore, pre svega ilustracije Biblije
Ektipe, slika komp s produbljenom pejzažnom pozadinom, koje se mogu uporediti sa
kompozicijama koje tenecki slika u naosu krušedolskog hrama. Krajem 60tih mišković započeo
plodnu delatnost koja se odvijala skoro 2 decenije. Ugledni pančevački slikar, u arhivama se
pominje između 1764-1795., poveravani su mu poslovi u oblastima južnog banata. Na osnovu
stilskih analogija pripisuju mu se radovi na ikonostasu u Vranjevu, kasnije prenesen u Bočar, kao
i delovi rastavljenih i preslikanih ikonostasa u Boki, Bačkom Brestovcu, Ostrovu, Dolovu,
Opovu,Omoljici i rumunskoj pravoslavnoj crkvi Sv Teodora Tirona u Kuštilju. Izveo i nekoliko
ikona Bezdinsko-vinčanske čudotvorice, od kojih je samo jedna potpisana.

Nikola Nešković, pridvorni slikar vršačkog ep Jovana Grigorijevića i njegovog naslednika

Vikentija Popovića. Pretp se da je nakon prvih pouka u radionici vasilijeviča boravio u nekom
ateljeu u Požunu, gde ga je sreo ep Georgijević i pozvao u Vršac. Na srednjeevropsko
obrazovanje upućuje jedino Autoportret, dok su njegovi radovi u crkvenoj um bili vezani za
ranobarokne okvire ukrajinske piktoralne poetike. Po narudžbini ep jovana Georgijevića on je
naslikao minijature za rukopisni Paraklis Stefanu Dečanskom i ikonu s likovima sremskih
despota Brankovića, koja je rađena po uzoru na stariju ikonu Andrije Raičevića pronađenu u
manastiru Šemljug. Pored zidnih slika, ikonostasa i celivajućih ikona u pridvornoj kapeli
vršačkih ep, pripisuju mu se zidno slik i ikonostas hrama sv georgija u temišvaru, kao i preslikan
i dleimično prepravljen ikonostas srp pravosl crkve sabora sv arhanđela u Izbištu.

Dimitrije Popović, učenik Bačevića, osnovao je u Velikom Bečkereku slik radionicu koja je
nastavila delovanje do prvih dec 19v. Smatra se da jekao bačevićev saradnik naslikao ikone za
hristov grob Gornje crkve u Sremskim Karlovcima. Njemu je po prelasku u Veliki Bečkerek
povereno slik ikonostasa srp crkava u Čakovu, Orlovatu, Srpskom Itebeju i Srpskom Pardnju.
Slik delatnost završava ikonostasom Uspenske crkve u Velikom Bečkereku, koji slika zaj s
mlađim Georgijem Popovićem. Njihova saradnja započela na slikanju ikonostasa u Crepaji i
celivajućih ikona u Vranjevu. Ovaj zakasneli predstavnik ranobarokne ukrajinske orjentacije
sledi pouke Bačevića, ali se u njegovom delu oseća i prodor novih srednjeevropskih baroknih
shvatanja iskazana na monum komp Vaznesenja bcinog, koja je 1770 naručena za gl oltar katol
crkve u Titelu. Ova kompozicija ukazuje na mogućnost da se u opus dimitrija popovića ponovo
uključi i predstava Bogorodičinog detinjstva iz nekadašnje zbirke Joce Vujića, čija je atribucija
jedno vreme bila odbačena.

Srp barokno slik nije stvorila homogena grupa slikara formirana iksljučivo u radionici
vasilijeviča, teneckog, romanoviča.u okvirima poštovanja zvaničke piktoralne poetike stvarali su
majstori Jovan Četirević Grabovan, Halkozović, i saradnici i sledbenici, koji ukrajinske pouke
sažimaju sa ranijim južnobalk obražovanjem. Vodeći predst ovih shvat nisu delovali kao
jedinstvena grupa sa zaj definisanim shvatanjima, nego s epojavljuju kao pojedinci koji svoju
piktoralni poetiku više/manje usklađuju sa vladajućim ukusom.

Jovan Četirević Grabovan vezan je za oblasti stare Slavonije i Varaždinskog generalata,

periferne oblasti Karlovačke mitropolije u kojima su baroku utrli put Joakim Marković i Vasilije
Romanovič. On je došao u Osjek kao slikar koji je početna znanja stekao u krugu radionica oko
Prespe i Ohrida, ali njegovi radovi ukazuje da je nakon toga učio kod nekog um ukrajinske
orjentacije, vrv romanovič. Moguće uočiti podudarnosti opusa koji se pripisuju romanoviču i
dela jovana Četirevića Grabovana u kompozicionim sklopovima pojedinih scena i tipu fig, u arh
kulisama i pejzažu.razlike prozilaze iz činjenice da je grabovan prihvatio ukrajinski barokni
manir kao zreo slikar koji nije mogao, niti je zbog naručilaca želeo, da se oslobodi preth znanja.
Izvesnu podudarnost koja ne potiče samo iz istovetnog predloška, pokazuju kompozicije Silazak
sv duha sa romanovičevog ikonostasa u Kostajnici i Grabovanovog ikonostasa u Orahovici.
Činjenica da je posedovao ilustrovanu Bibliju Kristofa Vajgla pokazuje njegovo interesovanje za
nova shvatanja. Grabovan često koristi grafičke listove ove biblije ali se u njegovom slikarstvu
uočava vezanost za južnobalk nasleđ. Ukrajinsku piktoralnu poetiku i zapevr predloške on tretira
u duhu levantske um, koja se otkriva kroz izvesnu egzaktnost preciziranog detalja, koja je u tom
krugu prenesena iz ital renes um. Slikarsvo njegovo od poč do kr, raspeto izm lik nasleđa, koje je
imalo mnogobrojne naručioce među predst seoskih crkvenih opština i u grčko-cincarskim
gradskim zajednicama i vodećeg baroknog slik, koje patroniraju visoka jerarhija karlov
mitropolije i bogate crkvene opštine razvijenih urbanih sredina. Za vr plodne delatnosti ostao u
suštini slikar provincije koji nije dobio ni jendu značajnu porudžbinu u osječkoj sredini ukojoj je
bio stalno nastanjen. Na njegovo opredeljenje za ovakvo slik uticalo i poreklo, jer su mnoge
grko-cincarske zajednice sve do poznog 18 patronirale slik koje nije u potp raskidalo veze s pikt
poet trad um levantskog zaleđa. Njegovo angažovanje na slik ikonostasa i ostalog crkvenog
mobilijara u hramu sv jovana krstit u Stonom Beogradu, čije je zidno slik neposredno pre toga
izvela radionica Teodora Simeonovog, sig je bila određena grko-cincarskim vezama njegovim.
Nakon čišćenja ovog ikonostasa, nastalog 1776. Uočeno rasvetljenje kolorističke skale,
grabovan je ostao majstor statičnih kompozicija, hijeratičnih stavova i kruto slikanih draperija. S
juga potiče

Janko Halkozović potiče s juga u arhivskoj građi se navodi kao makedonac. U poč se potp grčki
–poreklom grko-cincarin, svoje prezime kasnije posrbljava. Ne zna se kako je došao u ns , u
spisima gradskog magistrata se pominje 1748: zabel da poseeduje kuću i zemljište na
sentomaškom drumu. Tokom naredne 4 dec razvija plodnu delatnost, posl put u arhiv građi 1794
kadse od sinova preminulog slikara traži izmirenje dugova. Halkozović došao u ns s sl obrazov
kao grabovac. Veze s karlov radionic vasilijeeviča nisu arhivski potvrđene, nepozn da li je
učestvovao u slik krušedola, nije isključivo računoa na grčko-cinc klijentelu ili sporedne narudžb
konzervativnih seoskih crkvenih opština. Nastanio se u NS, sedištu Bačke eparhije, u neposr bl
karlovaca, mitrop središta, računao na narudžbine u bogatim fruškogorskim man. Prve poslove,
ikonostas grobljanske kapele man rakovac, započinje poč 50tih, u zajednici s vasilijem
ostojićem. Psole samostalno izrada ikona za novi ikonostas man beočin i njegove filijale, male
remete. Prestone ikone hr i bce s beočinskog ikonostasa, slikane pod uticajem prestonih ikona
krušedol ikonostasa-poznavao delatnost vasilijeviča. 2 dec kasnije poverena izrada zidnih slika u
beočinskom hramu, on na zap zidu izvodi hr vaznesenje ponavljajući sa neznatnim izmenama
istoimenu raniju kompoziciju s ikonostasa. Ispitivanja zidne slike-rađena na platnu kaširanom na
zidnu podlogu. Ovakav način rada uobič za venecijanske radionice 17/18 potvrđuje da je
poznavao južnobalkansku levantsku tradiciju i to upravo onu liniju koja je svoja iskustva
obogatila kontaktima sa ital um. 1761. Nakon radova za fruškogorske man rakovac beočin mala
remeta ga je angažovala (1761) bogata pravosl crkvena opština u osjeku da naslika ikonostas,
pevnice, arhijerejski tron i propovedaonicu hrama uspenja bce. Nakon toga izrada serije
celivajućih ik i zidne kompozicije Drugog Hristovog dolaska-na zap zidu hora.-za ovu narudž
posredovali predstavnici osiječke grko-cincarske zajednice, čijim je prilozima novopodignuti
hram bio velikim delom sagrađen. Radovi uništeni u 2 sv r, arhiska građa i fotogr. Veljko
petrović o lik postupku: ,,u tamnim bojama, s osnovnim tonom zatvoreno modrim, sa zlatnim
dekorisanim teškim odelom, s mrkim, energičnim izrazom fig i s njihovin strogim grupisanjem.
Ni sledeća repr celina u hramu man kuveždin 1772 nije sač u izvornom obl. Sr 19 bratstvo
naručilo novu olt pregr, stari ikonostas prodat parohijskoj crkvi u Opatovcu-delim premazano
halkozovićevo slik pa se ne može govoriti o lik osobenostima, a tematski repertoar se uklapau
uobičajene narudžbine ranih 70tih god. Izuzetak su prestone ikone s save i simeona-njima hram
posv. Uklapanje u barokne okvire pikt poetike-radovi u obnovljenom ns hramu uspenskom. Na
hramu 70tih pored halkozovića i njegovog sina Dimitrija Jankovića, angažovani i vodeći ns
masjtori vasilije ostojić, jovan popović, andrej šaltist-jedna od najbaroknijih celina.

4 grupa:Postojala i težnja za direktnijim uključivanjem u razvojne tokove srednjeevr um: bg-

karlovački mitropolit vikentije Jovanović u pismu budimskom ep Vasiliju Dimitrijeviću iz 1733
pominje 2 pitomca: Puriša uKijevu, Vukašin-Beč-neinetif dela. Ista sudbina pratila prve studente
na bečkoj likovnoj akademini: georgije džefarović-sinovac Hristofora upisuje se 5 okt 1744,
kratkotr školovanje ubrzo prekinuto, i uz strica Tomasa Mesmera se posvetio grafici. Još manje
poznata sudbina Jovana Petrovog upisao akadem 1752.

Začetnik direktnijeg okretanja srednjeevropskim uzorima slikar Joakim Marković, formirao se

van uhodanih puteva um karlov mitrop. Bio stariji, pa prvo obrazovanje nije stekao u krugu
ukrajinskih majstora. U autobiografskom zapisu na poleđini prve sačuvane ikone, sabora svetih
ap, navodi da je rođen u Budimu i da je tu školovan, ali direktno poreklo njegovog obrazovanja
nije poznato. Na osn radova pretp da je slik zanat izučio u nekoj provincijskoj srednjeevr
radionici, jer pre 1732 kad se pojalvljuje u NS , U Budimskoj eparhiji nije bilo srp, ni ukrajinskij
baroknih majstora. Likovi na njegovoj ranoj ikoni Sabor svetih ap iz 1745 slikani su
voluminuozno i plastično bez prizvuka linearnog graficizma pop um, a na draperijama nema
dekorativnog floralnog ornamenta, koji sro slikarima prenosi jov vasilijevič. Ukraj utic pre odraz
dobrog poznavanja ilustracija štampane knj nego dokaz mogućih ranijih veza s vasilijevičevom
slik radionicom. Tek kasniji radovi prestone ikone sv nikole i krstitelja sa ikonostasa
nikolajevske u starom slankamenu iz 1749, pokazuju prilagođ zvaničnom slik jova vailijeviča-to
dalo povoda za pretp da je marković, nakon saradnje s ostojićem u starom slankamenu naredne
god učestvovao u izvođenju zid slik priprate krušedolskog hrama, gde mu se pripisuju partije u
gornjim zonama svoda. Kao dobar znalac ukraj knj kojom je i trgovao on je za komp rešenja
scena ciklusa bogorodičinog akatista upotebio ilustracije kijevskog izdanja iz 1733. U delu
tragovi drugaćijeg obrazovanja koje se podjednako odražavalo na njegov lik postupak i na
tematski repertoar. Za jnegovo ime se vezuju prvi portreti i mrtve prirode koje su izveli srp
majstori. Razl se uočavaju i u crkvenom slik:na ikonostasimau Plavšincima i Dišniku pojavljuju
se ist komp i heraldičke pr koje se pre toga ne sreću na olt pregradama hramova karlovačke
mitropolije. Razlike se uočavaju iu tipu fig što pokazuju bca i arhanđeo gavrilo sa carskih dveri u
dišniku. Nije bio revolucionar suprotst zvaničnoj poetici crkvenog slik karlov mitrop.
Mnogobrojni zapisi na njegovim ikonama otkrivaju um koji teži da tekstom precizno definiše
dogmatsko značenje predstave. Odnos teksta i slike u njegovim predstavama,ne proizilazi iz trad
formulacija indirektne narativnosti, nego iz baroknih ilustracija ukrajinsko-ruskoh knjiga.
Marković bio poznavalac knjige, celog živ se pored slik bavio i njihovom prodajom.