Anda di halaman 1dari 280

MODUL BAHAN AJAR

MODUL BAHAN AJAR

BAB I
PENDAHULUAN

A. Deskripsi
Judul modul ini adalah “Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi”,
berisi 4 (empat) bagian utama yakni Pendahuluan, Pembelajaran, Evaluasi
dan Penutup.
Modul ini dipergunakan sebagai prasyarat untuk mempelajari modul seri
M7.5A (Bekerja dengan Mesin Umum), dan M7.10A (Menggerinda Pahat
dan Alat Potong).
Hasil belajar yang akan dicapai oleh peserta diklat setelah mempelajari dan
menyelesaikan modul ini adalah :
1. Mampu menggunakan peralatan pengukur presisi
2. Mampu mengeset peralatan pengukur pembanding
3. Mampu memelihara alat ukur presisi
serta melakukan perbaikan terhadap kekurangan-kekurangan yang
diperoleh setelah melakukan pembelajaran.
Pemahaman mengenai prinsip-prinsip pengukuran, menggunakan alat ukur,
serta melakukan evaluasi terhadap pekerjaan, akan sangat berguna bagi
peserta diklat sebagai pembentukan watak dalam bekerja di bidang
keahlian Teknik Mesin, dan akan menjadi kebiasaan positif setelah bekerja
di industri sehingga menjadi salah satu penunjang budaya mutu dan
budaya kerja profesional. Hal ini akan menunjang pula terhadap
peningkatan kemampuan (pengetahuan, skill dan sikap) peserta didik
dalam menguasai kompetensi lainnya dalam bidang keahlian yang sama.
B.

Teknik Pemesinan 1
Mengukur
Teknik dengan Alat Ukur Mekanik Presisi
Pemesinan
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi
1
MODUL BAHAN AJAR

MODUL BAHAN AJAR

C. Prasyarat
Persyaratan untuk mempelajari dan menggunakan modul ini adalah :
Peserta yang akan mengikuti pelatihan modul G (M12.3A) harus
memenuhi persyaratan sebagai berikut:
1. Administrasi
a. Siswa SMK Bidang Keahlian Teknik Mesin dan Program
Kehalian Teknik Permesinan.
b. Sehat jasmani dan rohani
2. Akademik
Minimum telah lulus modul :
a. Memahami satuan millimeter dan micrometer.
b. Mengerti tentang matematika dasar, pitagoras, sinus dan
cosinus.

D. Petunjuk Penggunaan Modul


1. Penjelasan Bagi Siswa
Dalam melaksanakan pembelajaran dengan menggunakan modul ini,
peserta diklat perlu memperhatikan beberapa hal, yaitu :
a. Langkah-langkah belajar yang ditempuh
1) Menyiapkan semua bukti penguasaan kemampuan awal
yang diperlukan sebagai persyaratan untuk mempelajari modul
ini.
2) Melaksanakan test kemampuan awal yang dipersyaratkan
untuk mempelajari modul ini
3) Mempelajari modul ini secara seksama.
b. Perlengkapan yang perlu disiapkan
1) Buku modul 12.3A
2) Pakaian untuk melaksanakan praktik..
3) Mesin dan perlengkapannya
4) Alat-alat ukur dan alat pemeriksaan benda kerja
5) Lembar pengerjaan / Job Sheet
6) Bahan dan material lain yang diperlukan

Teknik Pemesinan 2
Mengukur
Teknik dengan Alat Ukur Mekanik Presisi
Pemesinan
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi
2
MODUL BAHAN AJAR

MODUL BAHAN AJAR

7) Buku-buku referensi
8) Perlengkapan lainnya yang diperlukan.
c. Hasil pelatihan yang diperoleh
1) Daftar nilai hasil pelatihan
2) Fortofolio
3) Benda hasil pekerjaan
4) Surat Keterangan atau Sertifikat Penguasaan Kompetensi
5) Bukti lainnya yang merupakan hasil yang diperoleh.
d. Prosedur sertifikasi kompetensi
Secara umum prosedur sertifikasi mengikuti mekanisme seperti
diagram berikut :

Gambar 1.1. Diagram prosedur sertifikasi kompetensi.

1) Melengkapi semua bukti pelaksanaan pelatihan


Teknik Pemesinan 3
Mengukur
Teknik dengan Alat Ukur Mekanik Presisi
Pemesinan
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi
3
MODUL BAHAN AJAR

MODUL BAHAN AJAR

2) Melengkapi semua bukti penilaian hasil pelatihan


3) Mengajukan Uji Kompetensi kepada pihak berwenang
4) Mengikuti Uji Kompetensi yang dipersyaratkan
5) Mengikuti perbaikan jika diperlukan
6) Mendapatkan Rekomendasi Penerbitan Sertifikat
Kompetensi

2. Peran Guru
Dalam mengikuti peserta diklat untuk melakukan pembelajaran dengan
menggunakan modul ini, guru berperan dalam :
a. Membantu siswa dalam merencanakan proses belajar
b. Membimbing siswa melalui tugas-tugas pelatihan yang dijelaskan
dalam tahapan belajar
c. Membantu siswa dalam memahami konsep dan praktik baru,
serta menjawab pertanyaan siswa mengenai materi pembelajaran
d. Membantu siswa untuk menentukan dan mendapatkan sumber
pelajaran lainnya yang diperlukan untuk mendukung pembelajaran
dalam modul ini
e. Mengorganisasikan kegiatan belajar kelompok, jika diperlukan
f. Merencanakan tenaga ahli atau pendamping guru dari tempat
kerja, apabila diperlukan
g. Menyiapkan proses dan perangkat penilaian
h. Melaksanakan penilaian
i. Menjelaskan kepada siswa tentang sikap, pengetahuan, dan
keterampilan dari suatu kompetensi, serta kelanjutan pembelajaran
setelah kompetensi dimaksud dikuasai
j. Mencatat pencapaian kemajuan siswa.

E. Tujuan Akhir
Tujuan akhir yang dapat dicapai setelah mempelajari modul 7.32A ini
adalah :
Teknik Pemesinan 4
Mengukur
Teknik dengan Alat Ukur Mekanik Presisi
Pemesinan
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi
4
MODUL BAHAN AJAR

MODUL BAHAN AJAR

1. Kinerja yang diharapkan


a. Mampu menggunakan peralatan pengukur presisi
b. Mampu mengeset peralatan pengukur pembanding
c. Mampu memelihara alat ukur presisi.
2. Kriteria keberhasilan
a. Alat ukur mekanik presisi diketahui dan dipilih
b. Peralatan pengukur pembanding diset
c. Alat ukur presisi dipelihara dan dirawat.
3. Kondisi atau variable yang diberikan
a. Persyaratan kerja dapat dipahami atau belum
dipahami
b. Urutan pekerjaan mengukur dengan alat ukur
mekanik presisi dapat dipahami atau belum dipahami
c. Pemilihan akat ukur presisi dapat dipahami atau
belum dipahami
d. Perawatan alat ukur dapat dipahami atau belum
dipahami.

Teknik Pemesinan 5
Mengukur
Teknik dengan Alat Ukur Mekanik Presisi
Pemesinan
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi
5
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

E. Kompetensi
Kompetensi : Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi
Kode : M12.3A
Durasi Pembelajaran : 40 Jam @ 45 menit

LEVEL KOMPETENSI A B C D E F G
KUNCI 1 1 2 1 1 1 1

1. Kegunaan Kompetensi
 Industri yang melakukan kegiatan Pemesinan
2. Sumber Informasi
 Kode standar
 Buku-buku pedoman
 Referensi bahan dari produsen
3. Pelaksanaan K3 :
 Penanganan pemeliharaan alat ukur
KONDISI KINERJA
 Bekerja dengan prosedur yang aman
4. Kelengkapan :
 Alat Ukur Mekanik Presisi
 Benda kerja
5. Kegiatan :
 Menggunakan peralatan pengukur presisi Element
 Mengeset peralatan pengukur pembanding
 Memelihara peralatan presisi

Teknik Pemesinan 1
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

MATERI POKOK PEMBELAJARAN


SUB KOMPETENSI KRITERIA KINERJA LINGKUP BELAJAR
SIKAP PENGETAHUAN KETERAMPILAN
1. Menggunakan  Peralatan presisi  Pengukuran dengan  Pengukuran  Mengukur
peralatan yang tepat untuk berbagai peralatan benda kerja dengan berbagai
pengukur presisi memperoleh hasil pengukur mekanis dengan posisi peralatan pengu-
yang dibutuhkan presisi dan metode kur mekanis
dapat dipilih.  Pemilihan jenis alat yang benar. presisi
 Teknik pengukuran ukur presisi yang  Interpretasi hasil
yang benar dan sesuai dengan pengukuran
tepat dapat benda kerja yang mekanis.
dilakukan. diukur.

 Pengukuran secara  Pengukuran benda  Memilih jenis alat


akurat sampai kerja dengan posisi ukur presisi yang
graduasi terkecil dari dan metode yang sesuai dengan
suatu instrumentasi benar. benda kerja yang
dapat dilaksanakan.  Pengukuran benda diukur.
 Hasil pengukuran kerja dengan  Mengukur benda
diinterpretasi secara akurasi pengukuran kerja dengan
benar dan akurat. terkecil. posisi dan
 Interpretasi hasil metode yang
pengukuran benar.
mekanis.  Mengukur
benda kerja
dengan akurasi
pengu-kuran
terkecil.

Teknik Pemesinan 2
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

2. Mengeset  Peralatan diset  Identifikasi prosedur  Identifikasi  Mengeset


peralatan menurut spesifikasi pengesetan prosedur peralatan
pengukur dengan manufaktur peralatan pengesetan pengukur
pembanding atau prosedur pembanding peralatan pembanding
operasi standar dan  Identifikasi pembanding  Mengeset
teknik-tekniknya. sppesifikasi  Identifikasi penggunaan alat
peralatan yang akan spesifikasi ukur
diset peralatan yang
 Identifikasi perkakas akan diset
dan peralatan yang  Identifikasi
digunakan untuk perkakas dan
mengeset peralatan peralatan yang
pengukur digunakan untuk
pembanding mengeset per-
 Prosedur alatan pengukur
pengesetan pembanding
menggunakan alat
ukur

Teknik Pemesinan 3
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

3. Memelihara  Peralatan pengukur  Identifikasi  Identifikasi  Penyetelan dan


peralatan presisi disetel dan penyetelan ber- penyetelan perawat-an
dipelihara menurut bagai peralatan berbagai berbagai
akurasi yang pengukur mekanis peralatan peralatan
disyaratkan, sesuai presisi pengukur pengukur
dengan prosedur  Penyetelan dan mekanis presisi mekanis presisi
pembuatnya atau perawatan berbagai  Prosedur  Merawat dan
prosedur operasi peralatan pengukur penyimpanan menyimpan
standar. mekanis presisi peralatan peralatan
 Perawatan dan  Prosedur pengukur pengukur
penyimpanan penyimpanan mekanis presisi mekanis presisi
peralatan dilakukan peralatan pengukur  Identifikasi sesuai dengan
sesuai dengan mekanis presisi spesifikasi spesifikasinya.
spesifikasi  Identifikasi peralatan
manufaktur atau spesifikasi peralatan pengukur
prosedur operasi pengukur mekanis mekanis presisi
standar. presisi

Teknik Pemesinan 4
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
F. Cek Kemampuan

Tabel 1.1. Cek penguasaan kemampuan

Cek Kemampuan
Indikator Kinerja dan Kriteria Keberhasilan
Ya Tidak
Menggunakan peralatan pengukur presisi
1. Pemilihan alat ukur presisi
2. Melakukan teknik pengukuran

Teknik Pemesinan 1
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 1
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 1
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 1
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 1
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 1
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 1
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 1
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 1
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 1
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 1
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

1
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
3. Mengukur akuran sampai graduasi terkecil
4. Interpretasi hasil pengukuran

Mengeset peralatan pengukur pembanding


1. Mengeset peralatan pengukur pembanding

Memelihara alat ukur presisi


1. Menyetel alat ukur presisi
2. Perawatan dan penyimpanan alat ukur presisi

Teknik Pemesinan 2
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 2
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 2
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 2
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 2
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 2
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 2
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 2
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 2
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 2
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 2
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

2
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 3
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 3
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 3
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 3
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 3
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 3
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 3
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 3
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 3
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 3
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 3
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

3
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

BAB II
PEMBELAJARAN

A. Rencana Belajar Siswa

Rencana pelaksanaan belajar adalah sebagai berikut :


Teknik Pemesinan 4
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 4
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 4
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 4
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 4
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 4
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 4
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 4
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 4
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 4
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 4
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

4
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Kompetensi : Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi
Kode kompetensi : M12.3A

Tabel 2.1 Rencana belajar siswa


Para
Wakt Tempa Perubaha
Kegiatan belajar Tgl f
u t n
Guru
Kegiatan belajar 1
Menggunakan peralatan
Teknik Pemesinan 5
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 5
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 5
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 5
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 5
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 5
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 5
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 5
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 5
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 5
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 5
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

5
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
pengukur presisi
5. Pemilihan alat ukur
presisi
6. Melakukan teknik
pengukuran
7. Mengukur akuran
sampai graduasi terkecil
8. Interpretasi hasil
pengukuran

Teknik Pemesinan 6
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 6
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 6
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 6
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 6
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 6
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 6
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 6
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 6
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 6
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 6
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

6
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Kegiatan belajar 2
Mengeset peralatan
pengukur pembanding
1. Mengeset peralatan
pengukur pembanding

Kegiatan belajar 3
Memelihara alat ukur presisi
1. Menyetel alat ukur
presisi
Teknik Pemesinan 7
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 7
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 7
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 7
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 7
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 7
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 7
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 7
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 7
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 7
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 7
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

7
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
2. Perawatan dan
penyimpanan alat ukur
presisi

B. B. Kegiatan Belajar

Teknik Pemesinan 8
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 8
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 8
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 8
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 8
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 8
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 8
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 8
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 8
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 8
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 8
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

8
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
1. Kegiatan belajar 1 :
Menggunakan peralatan pengukur presisi

a. Tujuan Kegiatan Pembelajaran


Setelah melaksanakan kegiatan belajar 1, peserta didik dapat :
i. Pemilihan alat ukur presisi
ii. Melakukan teknik pengukuran
Teknik Pemesinan 9
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 9
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 9
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 9
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 9
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 9
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 9
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 9
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 9
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 9
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 9
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

9
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
iii. Mengukur akuran sampai graduasi terkecil
iv. Interpretasi hasil pengukuran

b. Uraian Materi
i. Pemilihan alat ukur presisi

Teknik Pemesinan 10
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 10
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 10
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 10
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 10
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 10
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 10
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 10
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 10
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 10
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 10
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

10
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 11
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 11
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 11
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 11
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 11
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 11
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 11
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 11
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 11
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 11
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 11
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

11
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Gambar 2.1. Dial gauge
a = gigi pinion
b = gigi besar
c = gigi penggerak kedua
d = gigi besar ke dua
e = pegas
h = pegas coil

Teknik Pemesinan 12
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 12
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 12
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 12
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 12
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 12
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 12
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 12
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 12
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 12
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 12
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

12
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
s = poros penekan
Dial indicator digunakan dalam mengukur kerataan atau kesejararan
suatu permukaan.

Teknik Pemesinan 13
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 13
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 13
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 13
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 13
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 13
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 13
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 13
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 13
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 13
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 13
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

13
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 14
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 14
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 14
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 14
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 14
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 14
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 14
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 14
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 14
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 14
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 14
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

14
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Gambar 2.2. Lever dial test indicator
Lever dial test indicator dipergunakan untuk mengukur atau memeriksa
kerataan atau kesejajaran suatu permukaan benda kerja.

Teknik Pemesinan 15
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 15
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 15
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 15
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 15
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 15
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 15
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 15
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 15
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 15
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 15
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

15
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 16
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 16
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 16
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 16
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 16
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 16
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 16
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 16
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 16
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 16
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 16
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

16
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Gambar 2.3. Micro indicator
Micro indicator digunakan untuk memeriksa kerataan atau kesejajaran
permukaan benda kerja dengan ketelitian yang lebih tinggi.

Teknik Pemesinan 17
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 17
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 17
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 17
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 17
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 17
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 17
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 17
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 17
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 17
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 17
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

17
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 18
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 18
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 18
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 18
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 18
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 18
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 18
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 18
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 18
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 18
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 18
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

18
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Gambar 2.4. Micron indicator
Micron indicator mempunyai ketelitian pembacaan ukuran sampai 0,001
mm, digunakan untuk mengukur tebal, tinggi atau panjang benda

Teknik Pemesinan 19
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 19
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 19
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 19
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 19
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 19
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 19
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 19
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 19
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 19
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 19
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

19
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 20
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 20
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 20
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 20
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 20
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 20
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 20
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 20
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 20
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 20
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 20
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

20
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Gambar 2.5. Dial thickness gauge
Jarak ukur dial thickness gauge antara 1 sampai 35 mm dengan ketelitian
antara 0,01 sampai 0,001, digunakan untuk mengukur ketebalan benda.

Teknik Pemesinan 21
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 21
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 21
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 21
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 21
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 21
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 21
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 21
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 21
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 21
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 21
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

21
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 22
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 22
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 22
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 22
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 22
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 22
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 22
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 22
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 22
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 22
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 22
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

22
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Gambar 2.6. Dial calliper
Dial calliper atau jangka kaki dengan pembacaan indikator, digunakan
untuk mengukur lebar lubang atau celah, ketelitian alat ukur ini mencapai
0,025 mm. Kemampuan jarak ukurnya bervariasi sesuai dengan nomor
yang dikeluarkan pabrik, antara lain :
No. 1 untuk jarak ukur antara 6~18 mm
No. 2 untuk jarak ukur antara 10~22 mm

Teknik Pemesinan 23
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 23
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 23
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 23
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 23
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 23
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 23
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 23
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 23
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 23
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 23
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

23
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
No. 3 untuk jarak ukur antara 20~32 mm
No. 4 untuk jarak ukur antara 30~42 mm
No. 5 untuk jarak ukur antara 40~52 mm
No. 6 untuk jarak ukur antara 50~62 mm
No. 7 untuk jarak ukur antara 60~72 mm
No. 8 untuk jarak ukur antara 70~82 mm
No. 9 untuk jarak ukur antara 80~92 mm

Teknik Pemesinan 24
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 24
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 24
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 24
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 24
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 24
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 24
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 24
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 24
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 24
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 24
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

24
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
No. 10 untuk jarak ukur antara 90~102 mm

Untuk jarak ukur yang lebih panjang maka digunakan dial calliper yang
mempunyai batang geser seperti pada gambar berikut.

Teknik Pemesinan 25
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 25
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 25
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 25
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 25
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 25
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 25
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 25
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 25
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 25
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 25
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

25
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 26
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 26
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 26
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 26
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 26
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 26
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 26
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 26
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 26
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 26
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 26
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

26
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Gambar 2.7. Dial callipers dengan batang geser
Dial calliper yang mempunyai batang geser ini mempunyai jarak ukur
antara 55 sampai dengan 600 mm dengan ketelitian 0,01 mm.

Teknik Pemesinan 27
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 27
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 27
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 27
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 27
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 27
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 27
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 27
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 27
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 27
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 27
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

27
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 28
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 28
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 28
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 28
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 28
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 28
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 28
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 28
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 28
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 28
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 28
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

28
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Gambar 2.8. Block magnet dial


Block magnet seperti gambar 2.8. di atas digunakan sebagai pengikat
dial indicator pada saat digunakan untuk mengukur atau memeriksa.

Teknik Pemesinan 29
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 29
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 29
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 29
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 29
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 29
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 29
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 29
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 29
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 29
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 29
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

29
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 30
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 30
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 30
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 30
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 30
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 30
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 30
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 30
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 30
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 30
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 30
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

30
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Gambar 2.9. Pengukur lubang
Pengukur lubang ini digunakan untuk mengukur diameter lubang atau
diameter alur pada lubang tersebut, atau digunakan pula untuk mengukur
lebar ukuran dalam benda.

Teknik Pemesinan 31
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 31
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 31
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 31
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 31
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 31
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 31
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 31
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 31
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 31
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 31
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

31
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Gambar 2.10. Mikrometer luar


Teknik Pemesinan 32
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 32
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 32
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 32
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 32
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 32
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 32
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 32
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 32
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 32
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 32
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

32
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Ketelitian pembacaan dari mikrometer luar ini sampai 0,01 mm dengan

Teknik Pemesinan 33
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 33
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 33
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 33
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 33
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 33
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 33
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 33
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 33
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 33
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 33
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

33
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 34
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 34
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 34
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 34
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 34
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 34
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 34
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 34
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 34
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 34
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 34
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

34
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Gambar 2.11. Bagian-bagian mikrometer luar

Teknik Pemesinan 35
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 35
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 35
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 35
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 35
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 35
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 35
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 35
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 35
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 35
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 35
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

35
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 36
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 36
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 36
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 36
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 36
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 36
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 36
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 36
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 36
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 36
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 36
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

36
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Gambar 2.12. Skala pengukur pada mikrometer luar

Gear tooth micrometer

Teknik Pemesinan 37
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 37
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 37
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 37
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 37
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 37
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 37
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 37
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 37
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 37
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 37
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

37
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 38
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 38
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 38
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 38
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 38
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 38
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 38
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 38
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 38
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 38
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 38
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

38
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Gambar 2.13. Gear tooth micrometer

Screw thread micrometer

Teknik Pemesinan 39
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 39
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 39
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 39
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 39
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 39
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 39
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 39
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 39
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 39
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 39
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

39
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 40
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 40
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 40
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 40
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 40
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 40
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 40
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 40
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 40
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 40
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 40
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

40
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Gambar 2.14. Screw thread micrometer

Small inside micrometer

Teknik Pemesinan 41
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 41
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 41
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 41
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 41
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 41
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 41
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 41
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 41
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 41
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 41
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

41
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 42
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 42
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 42
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 42
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 42
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 42
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 42
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 42
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 42
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 42
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 42
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

42
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Gambar 2.15. Small inside micrometer

Depth micrometer

Teknik Pemesinan 43
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 43
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 43
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 43
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 43
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 43
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 43
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 43
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 43
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 43
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 43
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

43
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 44
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 44
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 44
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 44
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 44
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 44
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 44
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 44
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 44
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 44
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 44
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

44
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Gambar 2.16. Depth micrometer

Inside micrometer

Teknik Pemesinan 45
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 45
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 45
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 45
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 45
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 45
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 45
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 45
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 45
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 45
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 45
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

45
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 46
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 46
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 46
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 46
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 46
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 46
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 46
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 46
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 46
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 46
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 46
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

46
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Gambar 2.17. Inside micrometer

Limit plug gauge

Gambar 2.18. Limit plug gauge


Teknik Pemesinan 47
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 47
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 47
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 47
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 47
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 47
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 47
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 47
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 47
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 47
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 47
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

47
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Morse taper gauge

Teknik Pemesinan 48
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 48
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 48
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 48
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 48
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 48
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 48
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 48
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 48
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 48
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 48
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

48
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 49
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 49
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 49
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 49
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 49
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 49
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 49
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 49
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 49
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 49
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 49
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

49
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Gambar 2.19. Morse taper gauge

Standard thread gauge

Teknik Pemesinan 50
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 50
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 50
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 50
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 50
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 50
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 50
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 50
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 50
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 50
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 50
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

50
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Gambar 2.20. Standard thread gauge


Teknik Pemesinan 51
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 51
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 51
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 51
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 51
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 51
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 51
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 51
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 51
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 51
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 51
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

51
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Vernier calliper

Teknik Pemesinan 52
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 52
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 52
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 52
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 52
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 52
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 52
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 52
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 52
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 52
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 52
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

52
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Gambar 2.21. Vernier caliper

Dial couple calliper

Teknik Pemesinan 53
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 53
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 53
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 53
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 53
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 53
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 53
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 53
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 53
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 53
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 53
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

53
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Gambar 2.22. Dial couple calliper

Teknik Pemesinan 54
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 54
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 54
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 54
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 54
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 54
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 54
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 54
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 54
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 54
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 54
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

54
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Vernier height gauge

Teknik Pemesinan 55
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 55
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 55
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 55
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 55
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 55
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 55
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 55
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 55
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 55
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 55
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

55
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 56
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 56
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 56
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 56
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 56
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 56
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 56
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 56
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 56
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 56
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 56
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

56
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Gambar 2.23. Vernier height gauge

Thickness gauge (clearance gauge)

Teknik Pemesinan 57
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 57
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 57
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 57
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 57
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 57
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 57
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 57
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 57
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 57
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 57
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

57
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Gambar 2.24. Clearence gauge

Radius gauge

Teknik Pemesinan 58
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 58
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 58
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 58
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 58
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 58
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 58
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 58
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 58
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 58
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 58
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

58
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Gambar 2.25. Radius gauge

Involute gear tooth gauge

Teknik Pemesinan 59
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 59
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 59
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 59
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 59
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 59
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 59
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 59
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 59
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 59
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 59
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

59
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Gambar 2.26. Involute gear tooth gauge

Teknik Pemesinan 60
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 60
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 60
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 60
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 60
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 60
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 60
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 60
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 60
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 60
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 60
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

60
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Angle gauge

Teknik Pemesinan 61
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 61
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 61
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 61
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 61
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 61
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 61
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 61
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 61
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 61
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 61
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

61
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Gambar 2.27. Angle gauge

ii. Melakukan teknik pengukuran


a) Memeriksa kesejajaran bidang dengan jam ukur

Teknik Pemesinan 62
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 62
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 62
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 62
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 62
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 62
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 62
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 62
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 62
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 62
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 62
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

62
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 63
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 63
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 63
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 63
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 63
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 63
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 63
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 63
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 63
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 63
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 63
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

63
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Gambar 2.28. Pemeriksaan kesejajaran bidang dengan lever dial test
indicator

b) Memeriksa kebulatan poros dengan jam ukur

Teknik Pemesinan 64
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 64
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 64
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 64
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 64
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 64
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 64
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 64
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 64
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 64
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 64
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

64
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 65
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 65
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 65
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 65
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 65
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 65
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 65
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 65
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 65
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 65
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 65
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

65
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Gambar 2.29. Pemeriksaan kebulatan poros dengan lever dial test
indicator

c) Memeriksa eksentrisitas dengan dial indicator

Teknik Pemesinan 66
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 66
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 66
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 66
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 66
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 66
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 66
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 66
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 66
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 66
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 66
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

66
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 67
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 67
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 67
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 67
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 67
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 67
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 67
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 67
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 67
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 67
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 67
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

67
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Gambar 2.30. Pemeriksaan eksentrisitas dengan dial indicator

Teknik Pemesinan 68
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 68
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 68
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 68
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 68
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 68
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 68
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 68
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 68
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 68
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 68
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

68
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 69
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 69
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 69
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 69
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 69
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 69
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 69
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 69
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 69
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 69
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 69
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

69
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
]
Gambar 2.31. Pemeriksaan kesejajaran bidang silindris dengan dial
indicator

d) Mengukur diameter luar dengan micrometer dan jangka sorong

Teknik Pemesinan 70
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 70
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 70
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 70
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 70
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 70
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 70
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 70
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 70
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 70
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 70
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

70
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 71
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 71
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 71
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 71
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 71
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 71
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 71
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 71
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 71
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 71
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 71
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

71
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 72
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 72
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 72
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 72
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 72
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 72
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 72
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 72
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 72
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 72
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 72
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

72
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Gambar 2.32. Pengukuran diameter luar dengan micrometer luar

Teknik Pemesinan 73
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 73
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 73
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 73
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 73
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 73
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 73
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 73
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 73
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 73
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 73
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

73
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 74
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 74
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 74
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 74
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 74
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 74
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 74
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 74
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 74
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 74
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 74
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

74
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Gambar 2.33. Pengukuran diameter luar dengan jangka sorong

e) Mengukur diamter dalam dengan mikrometer dalam

Teknik Pemesinan 75
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 75
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 75
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 75
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 75
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 75
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 75
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 75
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 75
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 75
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 75
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

75
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 76
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 76
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 76
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 76
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 76
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 76
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 76
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 76
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 76
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 76
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 76
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

76
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 77
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 77
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 77
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 77
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 77
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 77
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 77
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 77
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 77
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 77
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 77
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

77
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Gambar 2.34. Pengukuran bagian dalam benda dengan mikrometer
dalam

Teknik Pemesinan 78
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 78
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 78
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 78
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 78
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 78
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 78
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 78
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 78
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 78
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 78
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

78
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 79
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 79
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 79
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 79
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 79
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 79
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 79
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 79
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 79
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 79
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 79
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

79
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Gambar 2.35. Pengukuran diameter dalam dengan mikrometer dalam
yang dilengkapi dial indicator

Teknik Pemesinan 80
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 80
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 80
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 80
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 80
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 80
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 80
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 80
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 80
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 80
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 80
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

80
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Gambar 2.36. Pengukuran diameter dalam dengan mikrometer dalam


Teknik Pemesinan 81
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 81
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 81
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 81
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 81
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 81
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 81
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 81
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 81
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 81
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 81
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

81
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
tiga kaki

iii. Mengukur akuran sampai graduasi terkecil

Teknik Pemesinan 82
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 82
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 82
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 82
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 82
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 82
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 82
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 82
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 82
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 82
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 82
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

82
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
a) Pengukuran/pemeriksaan ulir

Teknik Pemesinan 83
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 83
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 83
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 83
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 83
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 83
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 83
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 83
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 83
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 83
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 83
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

83
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Gambar 2.37. Mengukur jumlah kisar ulir metris

 Ambil batang ulir yang akan diperiksa


 Hitung sebanyak 10 (sepuluh) jarak kisar
 Ukur kesepuluh jarak kisar tersebut dengan jangka
sorong satuan mm.

Teknik Pemesinan 84
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 84
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 84
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 84
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 84
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 84
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 84
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 84
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 84
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 84
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 84
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

84
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
 Panjang hasil ukur dibagi dengan 10 jarak kisar
menunjukkan jarak kisar ulir tersebut.
Untuk ulir dengan ukuran yang lebih besar, pemeriksaan kisar dapat
dilakukan langsung dengan mengukur setiap jarak kisar ulir dengan
jangka sorong.

Teknik Pemesinan 85
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 85
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 85
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 85
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 85
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 85
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 85
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 85
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 85
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 85
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 85
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

85
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 86
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 86
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 86
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 86
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 86
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 86
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 86
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 86
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 86
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 86
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 86
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

86
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Gambar 2.38. Mengukur ulir witworth

 Ambil batang ulir yang akan diperiksa


 Buka jarak ukur jangka sorong sepanjang 1 inch
 Ukur bagian berulir dan hitunglah banyaknya kisar
sepanjang satu inch tersebut

Teknik Pemesinan 87
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 87
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 87
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 87
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 87
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 87
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 87
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 87
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 87
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 87
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 87
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

87
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
 Lihat dalam table, berapa ukuran standard ulir tersebut
dengan jumlah ulir per inch yang telah diukur.

Teknik Pemesinan 88
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 88
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 88
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 88
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 88
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 88
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 88
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 88
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 88
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 88
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 88
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

88
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 89
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 89
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 89
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 89
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 89
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 89
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 89
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 89
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 89
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 89
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 89
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

89
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Gambar 2.39. Mengukur ulir dengan Screw thread micrometer

Pengukuran dengan screw thread micrometer dilakukan untuk


mengetahui diameter dalam (di), diameter tusuk (dt) dan diameter
luar ulir (dl).

Teknik Pemesinan 90
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 90
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 90
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 90
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 90
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 90
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 90
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 90
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 90
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 90
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 90
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

90
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 91
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 91
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 91
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 91
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 91
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 91
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 91
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 91
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 91
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 91
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 91
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

91
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Gambar 2.40. Mengukur ulir dengan standard thread gauge

 Untuk memeriksa/mengukur ulir dalam, gunakan


pemeriksa standar ulir dalam.
 Untuk memeriksa/mengukur ulir dalam, gunakan
pemeriksa standar ulir luar.

Teknik Pemesinan 92
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 92
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 92
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 92
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 92
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 92
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 92
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 92
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 92
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 92
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 92
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

92
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
 Ketepatan ukuran ulir ditunjukkan apabila bagian No Go
pada standard thread gauge tidak dapat masuk kedalam ulir dan
bagian Go dapat masuk terhadap ulir yang dibuat.

Teknik Pemesinan 93
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 93
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 93
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 93
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 93
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 93
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 93
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 93
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 93
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 93
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 93
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

93
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
b) Pengukuran/pemeriksaan roda gigi

Teknik Pemesinan 94
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 94
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 94
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 94
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 94
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 94
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 94
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 94
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 94
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 94
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 94
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

94
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 95
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 95
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 95
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 95
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 95
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 95
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 95
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 95
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 95
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 95
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 95
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

95
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Gambar 2.41. Pengukuran tebal gigi dengan jangka sorong gigi

Untuk mengukur tinggi gigi (H), stel jangka sorong gigi untuk
ketinggian gigi dengan ketentuan :

Z.m 2 90º
H = ───── (1 + ── - Cos ─── )
2 z z
Teknik Pemesinan 96
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 96
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 96
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 96
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 96
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 96
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 96
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 96
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 96
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 96
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 96
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

96
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Untuk mengukur lebar gigi (W), stel jangka sorong gigi untuk
lebar gigi dengan ketentuan :

90º
W = z . m . Sin (─── )
z

Teknik Pemesinan 97
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 97
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 97
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 97
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 97
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 97
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 97
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 97
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 97
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 97
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 97
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

97
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 98
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 98
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 98
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 98
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 98
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 98
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 98
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 98
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 98
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 98
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 98
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

98
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 99
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 99
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 99
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 99
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 99
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 99
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 99
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 99
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 99
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 99
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 99
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

99
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Gambar 2.42. Memeriksa diameter roda gigi

Teknik Pemesinan 100


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 100


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 100


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 100


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 100


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 100


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 100


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 100


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 100


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 100


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 100


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

100
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
 Untuk memeriksa silindrisitas diameter roda gigi,
gunakan dial test indicator
 Pasang dial test indicator pada magnetic base atau
dudukannya.
 Pasang mandrel pada lubang roda gigi
 Simpan poros atau mandrel roda gigi pada tumpuan blok
V

Teknik Pemesinan 101


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 101


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 101


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 101


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 101


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 101


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 101


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 101


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 101


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 101


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 101


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

101
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
 Tepatkan posisi dial test indicator pada salah satu profil
gigi kemudian tepatkan skala ukuran dial pada 0 (nol)
 Putar roda gigi sampai 180º sehingga dial berada pada
profil gigi kembali.
 Periksa jam ukur pada dial
 Silindrisitas dan penyimpangannya akan terbaca pada
jam ukur dari dial tersebut.

Teknik Pemesinan 102


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 102


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 102


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 102


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 102


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 102


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 102


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 102


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 102


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 102


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 102


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

102
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
 Untuk pemeriksaan ulang silindrisitas pada bagian
lainnya dilakukan sesuai langkah tersebut di atas.
 Pemeriksaan tersebut dilakukan terhadap diameter luar
dan atau diameter dalam roda gigi.

iv. Interpretasi hasil pengukuran

Teknik Pemesinan 103


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 103


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 103


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 103


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 103


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 103


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 103


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 103


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 103


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 103


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 103


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

103
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Setiap hasil pengukuran dicatat, baik pengukuran atau pemeriksaan ulir
maupun roda gigi, kemudian dibuat kesimpulan terhadap hasil
pengukuran/pemeriksaan tersebut dengan memuat keterangan :
a) Kesesuaian atau penyimpangan antara hasil pengukuran dengan
ukuran yang diminta

Teknik Pemesinan 104


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 104


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 104


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 104


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 104


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 104


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 104


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 104


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 104


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 104


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 104


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

104
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
b) Pengerjaan lanjutan yang perlu dilakukan apabila hasil
pengukuran menunjukkan bahwa benda tersebut belum sesuai
spesifikasi yang dipersyaratkan
c) Perbaikan yang perlu dilakukan apabila hasil pengukuran
menunjukkan bahwa benda tersebut perlu diperbaiki agar sesuai
persyaratan yang diminta.

Teknik Pemesinan 105


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 105


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 105


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 105


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 105


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 105


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 105


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 105


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 105


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 105


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 105


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

105
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
d) Keterangan lain yang perlu dibuat terhadap seluruh hasil
pengukuran, termasuk apakah benda kerja tersebut dapat digunakan
atau tidak.

c.

Teknik Pemesinan 106


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 106


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 106


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 106


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 106


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 106


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 106


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 106


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 106


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 106


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 106


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

106
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
d. Rangkuman
i. Pemilihan alat ukur presisi
Beberapa alat ukur mekanik presisi yang dapat dipilih dan digunakan
dalam mengukur benda kerja adalah dial gauge, lever dial test indicator,
micro indicator, micron indicator, dial thickness gauge, dial calliper, dial
callipers dengan batang geser, block magnet dial, pengukur lubang,
mikrometer luar, gear tooth micrometer, screw thread micrometer, small

Teknik Pemesinan 107


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 107


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 107


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 107


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 107


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 107


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 107


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 107


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 107


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 107


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 107


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

107
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
inside micrometer, depth micrometer, inside micrometer, limit plug
gauge, morse taper gauge, standard thread gauge, vernier caliper, dial
couple calliper, vernier height gauge, clearence gauge, radius gauge,
involute gear tooth gauge dan angle gauge.

ii. Melakukan teknik pengukuran

Teknik Pemesinan 108


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 108


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 108


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 108


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 108


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 108


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 108


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 108


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 108


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 108


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 108


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

108
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Pengukuran dan pemeriksaan dilakukan terhadap dimensi benda kerja
sesuai dengan spesifikasi yang perlu diketahui, seperti lebar, panjang,
tebal, diameter, jumlah profil, kekasaran permukaan, silindrisitas, dan
sepesifikasi ukuran lainnya yang diperlukan.
Alat ukur yang digunakan disesuaikan dengan kebutuhan pengukuran
dan bentuk benda kerja yang diukur, seperti :

Teknik Pemesinan 109


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 109


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 109


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 109


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 109


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 109


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 109


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 109


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 109


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 109


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 109


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

109
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
I. Jam ukur digunakan untuk memeriksa kesejajaran bidang,
memeriksa kebulatan poros,
II. Dial indicator digunakan untuk memeriksa eksentrisitas, dan
kesejajaran bidang silindris
III. Mikrometer luar digunakan untuk mengukur diameter luar
IV. Jangka sorong digunakan untuk mengukur bagian luar dan dalam
benda kerja.

Teknik Pemesinan 110


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 110


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 110


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 110


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 110


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 110


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 110


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 110


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 110


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 110


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 110


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

110
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

3) Mengukur akuran sampai graduasi terkecil


Untuk benda-benda tertentu diperlukan hasil pengukuran sampai
graduasi terkecil, sehingga alat ukur yang digunakan merupakan alat
ukur presisi dengan skala nonius yang lebih kecil., atau merupakan alat
ukur yang digunakan khusus untuk benda tersebut (tidak menggunakan
alat ukur lain). Demikian pula dengan teknik pengukurannya yang

Teknik Pemesinan 111


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 111


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 111


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 111


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 111


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 111


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 111


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 111


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 111


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 111


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 111


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

111
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
dilakukan khusus untuk pengukuran-pengukuran tertentu, seperti halnya
untuk mengukur ulir dan mengukur roda gigi.

4) Interpretasi hasil pengukuran


Keterangan dari hasil pengukuran/pemeriksaan memuat keterangan :
1) Kesesuaian atau penyimpangan antara hasil pengukuran dengan
ukuran yang diminta

Teknik Pemesinan 112


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 112


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 112


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 112


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 112


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 112


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 112


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 112


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 112


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 112


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 112


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

112
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
2) Pengerjaan lanjutan yang perlu dilakukan apabila hasil
pengukuran menunjukkan bahwa benda tersebut belum sesuai
spesifikasi yang dipersyaratkan
3) Perbaikan yang perlu dilakukan apabila hasil pengukuran
menunjukkan bahwa benda tersebut perlu diperbaiki agar sesuai
persyaratan yang diminta.

Teknik Pemesinan 113


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 113


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 113


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 113


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 113


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 113


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 113


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 113


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 113


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 113


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 113


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

113
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
4) Keterangan lain yang perlu dibuat terhadap seluruh hasil
pengukuran, termasuk apakah benda kerja tersebut dapat digunakan
atau tidak.

d.

Teknik Pemesinan 114


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 114


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 114


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 114


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 114


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 114


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 114


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 114


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 114


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 114


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 114


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

114
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
e. Tugas
i.Gunakan alat-alat ukur yang telah dikalibrasi
ii.Tentukan ketelitian dan jenis alat ukur yang akan digunakan
iii.Periksa kondisi dan kepresisian alat ukur
iv.Tentukan alat bantu yang akan digunakan dalam pengukuran
v.Stel skala ukur pada alat ukur pada posisi nol pada setting awal
pengukuran

Teknik Pemesinan 115


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 115


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 115


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 115


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 115


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 115


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 115


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 115


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 115


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 115


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 115


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

115
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
vi.Pastikan permukaan alat ukur dalam keadaan bersih sebelum digunakan
vii.Pastikan tidak terjadi depormasi pada benda yang diukur karena tekanan
alat ukur
viii.Lakukan pengukuran yang tepat dan benar
ix.Baca hasil pengukuran sampai skala terkecil pada alat ukur yang
digunakan
x.Catat dan interprtasikan hasil pengukuran.

Teknik Pemesinan 116


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 116


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 116


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 116


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 116


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 116


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 116


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 116


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 116


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 116


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 116


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

116
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
f.

Teknik Pemesinan 117


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 117


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 117


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 117


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 117


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 117


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 117


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 117


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 117


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 117


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 117


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

117
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
g. Tes Formatif
Tes tertulis
1) Tulis minimal 5 (lima) macam alat ukur mekanik presisi !
2) Tulis fungsi ke lima macam alat ukur tersebut pada soal nomor
1) !
3) Tulis alat-alat ukur yang mempunyai ketelitian membaca sampai
0,001 mm !

Teknik Pemesinan 118


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 118


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 118


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 118


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 118


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 118


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 118


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 118


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 118


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 118


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 118


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

118
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
4) Alat ukur apa saja yang dapat digunakan untuk mengukur ulir?
5) Alat ukur apa saja yang dapat digunakan untuk mengukur roda
gigi?

Tes unjuk kerja


1) Alat ukur dipilih dengan tepat untuk setiap jenis pengukuran
yang akan dilakukan

Teknik Pemesinan 119


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 119


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 119


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 119


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 119


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 119


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 119


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 119


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 119


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 119


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 119


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

119
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
2) Teknik pengukuran dilakukan dengan tepat dan benar
a) Mengukur/memeriksa kisar ulir
b) Memeriksa ketepatan ukuran ulir dengan standard trhead gauge
c) Memeriksa diameter roda gigi.
3) Skala nonius/graduasi terkecil pada suatu alat ukur yang
dilakukan dibaca
4) Hasil pengukuran diinterpretasikan dengan tepat.

Teknik Pemesinan 120


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 120


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 120


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 120


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 120


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 120


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 120


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 120


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 120


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 120


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 120


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

120
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
h.

Teknik Pemesinan 121


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 121


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 121


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 121


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 121


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 121


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 121


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 121


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 121


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 121


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 121


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

121
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
i. Jawaban Tes Formatif
1) 5 (lima) macam alat ukur mekanik presisi
a) Jam ukur
b) Dial indicator
c) Mikrometer luar
d) Jangka sorong
e) Standard thread gauge

Teknik Pemesinan 122


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 122


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 122


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 122


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 122


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 122


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 122


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 122


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 122


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 122


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 122


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

122
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
2) Fungsi lima maca alat ukur tersebut pada nomor 1)
a) Jam ukur, untuk memeriksa kerataan, kesejajaran, dan
silindrisitas diameter benda
b) Dial indicator, untuk memeriksa kerataan, kesejajaran, dan
ketegak lurusan permukaan benda.
c) Mikrometer luar, untuk mengukur dimensi bagian luar benda
kejra seperti tebal, lebar dan panjang.

Teknik Pemesinan 123


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 123


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 123


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 123


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 123


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 123


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 123


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 123


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 123


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 123


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 123


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

123
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
d) Jangka sorong, untuk mengukur dimensi luar benda kerja seperti
tebal, lebar dan panjang, serta lebar dan kedalaman lubang.
e) Standard thread gauge, untuk memeriksa dan mengukur ulir luar
dan ulir dalam.
3) Alat-alat ukur yang mempunyai ketelitian membaca sampai
0,001 mm
a) Micro indicator,

Teknik Pemesinan 124


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 124


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 124


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 124


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 124


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 124


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 124


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 124


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 124


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 124


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 124


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

124
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
b) Micron indicator,
c) Dial calliper,
d) Inside micrometer,
4) Alat ukur yang dapat digunakan untuk mengukur ulir
a) Screw thread micrometer,
b) Standard thread gauge,

Teknik Pemesinan 125


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 125


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 125


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 125


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 125


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 125


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 125


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 125


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 125


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 125


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 125


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

125
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
5) Alat ukur yang dapat digunakan untuk mengukur roda gigi
adalah involute gear tooth gauge.

Teknik Pemesinan 126


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 126


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 126


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 126


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 126


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 126


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 126


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 126


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 126


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 126


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 126


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

126
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

C.
D.
E. Peserta telah mengikuti Kegiatan Belajar 1 mengenai
F. Menggunakan peralatan pengukur
presisi
G. dan kepadanya telah dilakukan penilaian dengan kesimpulan
Kompeten
Teknik Pemesinan 127
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 127


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 127


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 127


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 127


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 127


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 127


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 127


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 127


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 127


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 127


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

127
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
dalam kompetensi Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

sehingga berhak untuk melanjutkan pembelajaran kepada Kegiatan Belajar 2

Dibuat di : ……………….……………….
Pada Tanggal : ……………….……………….

Teknik Pemesinan 128


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 128


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 128


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 128


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 128


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 128


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 128


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 128


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 128


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 128


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 128


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

128
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Penilai, Peserta diklat,

_____________________ _____________________

Komentar/Saran Penilai :

……………………………………………………………………………………………
Teknik Pemesinan 129
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 129


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 129


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 129


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 129


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 129


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 129


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 129


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 129


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 129


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 129


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

129
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………

Teknik Pemesinan 130


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 130


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 130


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 130


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 130


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 130


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 130


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 130


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 130


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 130


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 130


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

130
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

2.

Teknik Pemesinan 131


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 131


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 131


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 131


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 131


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 131


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 131


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 131


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 131


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 131


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 131


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

131
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
3. Kegiatan Belajar 2 :

Mengeset peralatan pengukur pembanding

2) Tujuan Kegiatan Pembelajaran


Setelah melaksanakan kegiatan belajar 2, peserta didik dapat :
Mengeset peralatan pengukur pembanding

3) Uraian Materi
Peralatan pengukur pembanding yang biasa digunakan adalah
Teknik Pemesinan 132
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 132


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 132


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 132


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 132


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 132


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 132


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 132


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 132


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 132


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 132


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

132
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
1) Limit plug gauge (gambar 2.18 )
2) Morse taper gauge (gambar 2.19 )
3) Standard thread gauge (gambar 2.20 )
4) Screw pitch gauge

Teknik Pemesinan 133


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 133


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 133


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 133


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 133


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 133


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 133


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 133


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 133


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 133


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 133


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

133
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Gambar 2.43. Screw pitch gauge

5) Clearence gauge (gambar 2.24 )


Teknik Pemesinan 134
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 134


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 134


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 134


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 134


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 134


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 134


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 134


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 134


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 134


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 134


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

134
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
6) Radius gauge (gambar 2.25 )
7) Involute gear tooth gauge (gambar 2.26 )
8) Angle gauge (gambar 2.27 )
9) Limit snap gauge

Teknik Pemesinan 135


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 135


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 135


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 135


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 135


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 135


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 135


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 135


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 135


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 135


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 135


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

135
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 136


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 136


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 136


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 136


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 136


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 136


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 136


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 136


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 136


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 136


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 136


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

136
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Max
Min
Teknik Pemesinan 137
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 137


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 137


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 137


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 137


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 137


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 137


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 137


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 137


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 137


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 137


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

137
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Gambar 2.44. Limit snap gauge

10) Penyiku

Teknik Pemesinan 138


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 138


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 138


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 138


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 138


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 138


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 138


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 138


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 138


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 138


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 138


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

138
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 139


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 139


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 139


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 139


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 139


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 139


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 139


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 139


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 139


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 139


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 139


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

139
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Gambar 2.45. Penyiku

Teknik Pemesinan 140


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 140


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 140


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 140


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 140


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 140


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 140


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 140


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 140


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 140


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 140


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

140
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 141


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 141


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 141


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 141


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 141


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 141


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 141


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 141


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 141


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 141


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 141


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

141
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Gambar 2.46. Pemeriksaan kesikuan dengan penyiku

11) Roughnes gauge

Teknik Pemesinan 142


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 142


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 142


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 142


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 142


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 142


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 142


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 142


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 142


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 142


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 142


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

142
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 143


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 143


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 143


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 143


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 143


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 143


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 143


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 143


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 143


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 143


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 143


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

143
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Gambar 2.47. Roughnes gauge

Teknik Pemesinan 144


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 144


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 144


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 144


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 144


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 144


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 144


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 144


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 144


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 144


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 144


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

144
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 145


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 145


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 145


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 145


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 145


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 145


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 145


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 145


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 145


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 145


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 145


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

145
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Gambar 2.48. Memeriksa kekasaran permukaan dengan
roughness gauge

12) Split level


Teknik Pemesinan 146
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 146


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 146


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 146


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 146


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 146


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 146


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 146


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 146


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 146


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 146


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

146
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 147


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 147


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 147


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 147


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 147


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 147


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 147


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 147


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 147


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 147


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 147


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

147
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 148


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 148


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 148


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 148


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 148


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 148


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 148


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 148


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 148


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 148


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 148


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

148
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Gambar 2.49. Split level

13) Level dial test indicator (gambar 2.2)

Teknik Pemesinan 149


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 149


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 149


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 149


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 149


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 149


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 149


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 149


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 149


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 149


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 149


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

149
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Peralatan pengukur pembanding seperti digambarkan di atas, diset
menurut spesifikasinya dengan urutan mengeset :
i. Mengeset tempat penyimpanan khusus untuk alat-alat ukur
pembanding
ii. Diset menurut jenis alat ukur pembanding
iii. Diset pada masing-masing jenis menurut spesifikasi
ukurannya secara berurutan

Teknik Pemesinan 150


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 150


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 150


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 150


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 150


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 150


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 150


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 150


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 150


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 150


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 150


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

150
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
iv. Setiap satuan alat ukur pembanding diperiksa dan jika perlu
dikalibrasi.
4)

Teknik Pemesinan 151


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 151


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 151


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 151


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 151


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 151


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 151


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 151


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 151


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 151


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 151


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

151
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
5) Rangkuman
Peralatan pengukur pembanding yang biasa digunakan adalah
Limit plug gauge, Morse taper gauge, Standard thread gauge,
Screw pitch gauge, Clearence gauge, Radius gauge, Involute
gear tooth gauge, Angle gauge, Limit snap gauge, Penyiku,
Roughnes gauge, dan Split level.

Peralatan pengukur pembanding seperti digambarkan di atas,


diset menurut spesifikasinya dengan urutan mengeset :

Teknik Pemesinan 152


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 152


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 152


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 152


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 152


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 152


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 152


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 152


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 152


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 152


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 152


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

152
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
i. Mengeset tempat penyimpanan khusus untuk alat-alat ukur
pembanding
ii. Diset menurut jenis alat ukur pembanding
iii. Diset pada masing-masing jenis menurut spesifikasi
ukurannya secara berurutan.
iv. Setiap satuan alat ukur pembanding diperiksa dan jika perlu
dikalibrasi.

Teknik Pemesinan 153


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 153


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 153


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 153


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 153


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 153


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 153


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 153


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 153


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 153


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 153


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

153
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
6)

Teknik Pemesinan 154


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 154


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 154


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 154


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 154


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 154


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 154


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 154


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 154


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 154


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 154


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

154
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
7) Tugas

Tabel 2.2. Daftar tugas belajar

Kompete Tangga
Tugas-tugas yang ditampilkan Belum
n l
i. Menjelaskan prinsip-prinsip kerja
pengukuran dengan menggunakan

Teknik Pemesinan 155


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 155


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 155


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 155


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 155


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 155


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 155


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 155


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 155


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 155


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 155


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

155
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
alat ukur pembanding
ii. Mengidentifikasi jenis-jenis alat
ukur pembanding
iii. Menjelaskan penggunaan alat
ukur pembanding
iv. Menunjukkan nama bagian dan
jenis skala alat ukur pembanding
v. Mengeset alat-alat ukur

Teknik Pemesinan 156


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 156


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 156


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 156


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 156


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 156


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 156


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 156


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 156


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 156


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 156


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

156
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
pembanding
vi. Pengukuran/pemeriksaan
permukaan benda kerja
vii. Pengukuran/pemeriksaan
silindrisitas dan kebulatan benda
viii. Pemeriksaan roda gigi

8)

Teknik Pemesinan 157


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 157


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 157


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 157


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 157


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 157


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 157


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 157


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 157


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 157


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 157


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

157
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
9) Tes Formatif
Tes Tulis/Lisan

1) Sebutkan 5 (lima) macam alat ukur pembanding


2) Sebutkan fungsi kelima alat ukur pembanding tersebut pada
soal 1
3) Jelaskan mengenai pemeriksaan kekasaran permukaan
benda
Teknik Pemesinan 158
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 158


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 158


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 158


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 158


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 158


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 158


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 158


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 158


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 158


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 158


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

158
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
4) Jelaskan mengenai pemeriksaan silindrisitas benda kerja
5) Jelaskan mengenai pemeriksaan roda gigi.

Tes Unjuk kerja

Tabel 2.3. Daftar tes unjuk kerja

Tugas-tugas yang ditampilkan Kompete Belum Tanggal

Teknik Pemesinan 159


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 159


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 159


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 159


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 159


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 159


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 159


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 159


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 159


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 159


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 159


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

159
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

n
a) Peralatan pengukur pembanding
diset menurut spesifikasinya
10)
11) Kunci Jawaban Formatif
1) 5 (lima) macam alat ukur pembanding
1. Limit plug gauge,

Teknik Pemesinan 160


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 160


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 160


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 160


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 160


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 160


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 160


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 160


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 160


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 160


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 160


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

160
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
2. Morse taper gauge,
3. Clearence gauge,
4. Radius gauge,
5. Limit snap gauge,
2) Fungsi alat ukur pembanding tersebut pada nomor 1
a) Limit plug gauge,

Teknik Pemesinan 161


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 161


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 161


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 161


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 161


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 161


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 161


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 161


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 161


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 161


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 161


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

161
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Digunakan untuk mengukur diameter lubang atau diameter
poros dengan ukuran standard toleransi tertentu, misalkan
ukuran lubang 20 H7, atau diameter poros 20p6.

b) Morse taper gauge,


Digunakan untuk mengukur ketirusan lubang atau poros
dengan standard tirus Morse, misalkan tirus MK2 atau MK3
dan seterusnya.

c) Clearence gauge,
Teknik Pemesinan 162
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 162


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 162


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 162


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 162


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 162


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 162


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 162


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 162


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 162


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 162


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

162
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Digunakan untuk mengukur jarak antara satu permukaan
dengan permukaan lainnya, seperti mengukur jarak
kelonggaran busi, jarak kelonggaran katup buang atau katup
masuk pada sepeda motor, atau jarak yang diperlukan pada
bagian mekanik suatu mesin.

d) Radius gauge,
Untuk mengukur besarnya radius dalam atau radius luar
pada bagian benda kerja.
e) Limit snap gauge,
Teknik Pemesinan 163
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 163


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 163


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 163


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 163


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 163


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 163


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 163


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 163


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 163


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 163


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

163
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Digunakan untuk mengukur panjang benda dengan ukuran
pengepasan dan toleransi khusus.

3) Pemeriksaan kekasaran permukaan benda


Untuk memeriksa tingkat kekasaran permukaan benda kerja
digunakan Rougness Gauge. Alat ini digunakan sebagai patokan
pembanding antara tingkat kekasaran standard dengan
permukaan benda yang dikerjakan.
Standard tingkat kekasaran mulai dari N 0 sampai dengan N 12.

Teknik Pemesinan 164


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 164


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 164


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 164


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 164


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 164


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 164


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 164


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 164


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 164


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 164


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

164
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Membandingkan kedua permukaan dapat dilakukan dengan cara
diraba dengan tangan dan dilihat langsung, atau dilihat dengan
bantuan microscope.

4) Pemeriksaan silindrisitas benda kerja


Untuk memeriksa slindrisitas diameter benda kejra digunakan
Lever dial test indicator,
Dial test indicaror dipasang pada dudukannya, dan benda kerja
dipasang pada blok V yang memungkinkan benda kerja tersebut
dapat diputar selama diperiksa.
Teknik Pemesinan 165
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 165


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 165


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 165


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 165


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 165


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 165


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 165


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 165


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 165


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 165


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

165
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Ujung sensor dari dial test indicator ditepatkan diatas
permukaan benda dan skalanya di nol kan, kemudian benda
kerja diputar secara perlahan.
Jam ukur pada dial test indicator akan memperlihatkan apakah
poros yang diukur betul-betul silindris atau terjadi
penyimpangan.

Teknik Pemesinan 166


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 166


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 166


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 166


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 166


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 166


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 166


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 166


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 166


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 166


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 166


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

166
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 167


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 167


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 167


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 167


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 167


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 167


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 167


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 167


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 167


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 167


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 167


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

167
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

5) Pemeriksaan roda gigi.


Pemeriksaan roda gigi dilakukan untuk mengetahui
keseragaman bentuk roda gigi, diameter luar, diameter tusuk dan
diameter dalam roda gigi, serta jumlah giginya.
Untuk memeriksa keseragaman bentuk atau tebal gigi, dilakukan
dengan menggunakan jangka sorong gigi.
Untuk memeriksa diameter gigi digunakan dial test indicator.

Teknik Pemesinan 168


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 168


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 168


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 168


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 168


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 168


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 168


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 168


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 168


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 168


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 168


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

168
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

H.
I.
J. Peserta telah mengikuti Kegiatan Belajar 2 mengenai
K. Mengeset peralatan pengukur pembanding
L. dan kepadanya telah dilakukan penilaian dengan kesimpulan

Kompeten
dalam kompetensi mengukur dengan alat ukur mekanik presisi

Teknik Pemesinan 169


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 169


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 169


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 169


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 169


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 169


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 169


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 169


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 169


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 169


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 169


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

169
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
sehingga berhak untuk melanjutkan pembelajaran kepada Kegiatan
Belajar 3

Dibuat di : ……………….……………….
Pada Tanggal : ……………….……………….

Penilai, Peserta diklat,

_____________________ _____________________
Teknik Pemesinan 170
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 170


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 170


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 170


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 170


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 170


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 170


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 170


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 170


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 170


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 170


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

170
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Komentar/Saran Penilai :

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………
Teknik Pemesinan 171
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 171


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 171


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 171


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 171


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 171


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 171


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 171


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 171


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 171


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 171


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

171
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………

M.

Teknik Pemesinan 172


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 172


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 172


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 172


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 172


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 172


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 172


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 172


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 172


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 172


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 172


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

172
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

3. Kegiatan Belajar 3 :
Memelihara alat ukur presisi

12) Tujuan Kegiatan Pembelajaran


Setelah melaksanakan kegiatan belajar 3, siswa dapat :
1) Menyetel alat ukur presisi

Teknik Pemesinan 173


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 173


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 173


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 173


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 173


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 173


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 173


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 173


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 173


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 173


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 173


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

173
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
2) Merawat dan penyimpanan alat ukur presisi

13) Uraian Materi


1) Menyetel alat ukur presisi
1. Menyetel dial test indicator
a. Pasang dial test indicator pada dudukannya
b. Tepatkan ujung batang sensor pada salah satu
permukaan benda yang diukur
Teknik Pemesinan 174
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 174


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 174


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 174


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 174


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 174


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 174


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 174


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 174


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 174


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 174


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

174
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
c. Putar piringan skala nonius sampai jarum ukur tepat
pada angka 0 (nol), posisi angka ini sebagai patokan
untuk melihat perubahan kondisi permukaan yang diukur.
2. Menyetel micrometer luar
a. Putar piringan skala nonius sampai jarum ukur tepat
pada angka Rapatkan kedua permukaan ujung pengukur,

Teknik Pemesinan 175


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 175


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 175


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 175


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 175


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 175


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 175


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 175


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 175


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 175


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 175


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

175
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
dengan cara memutar batang rechet sampai terdengar
bunyi giginya.
b. Longgarkan rumah skala nonius
c. Tepatkan garis nol pada rumah skala nonius dengan
garis nol pada batang utama
d. Kencangkan kembali rumah skala nonius
3. Menyetel jangka sorong

Teknik Pemesinan 176


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 176


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 176


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 176


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 176


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 176


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 176


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 176


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 176


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 176


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 176


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

176
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
a. Rapatkan kedua permukaan rahang ukur
b. Longgarkan baud pada pelat skala nonius
c. Tepatkan garis nol skala nonius dengan garis nol pada
batang utama jangka sorong
d. Kencangkan kembali baud pada pelat skala nonius.

Teknik Pemesinan 177


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 177


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 177


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 177


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 177


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 177


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 177


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 177


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 177


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 177


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 177


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

177
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
2) Merawat dan penyimpanan alat ukur presisi
N. a) Pemeliharaan alat ukur secara umum
 Suhu ruangan penyimpanan alat adalah 20 C supaya
tidak terjadi perubahan pisik akibat meningkatnya suhu.
 Kondisi ruangan penyimpanan alat tidak terlalu
lembab supaya tidak berkorosi (kelembaban udara 50 : 60
%)

Teknik Pemesinan 178


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 178


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 178


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 178


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 178


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 178


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 178


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 178


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 178


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 178


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 178


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

178
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
 Diberi vaselin setlelah alat ukur dipakai
 Dijauhkan dari getaran, goncangan atau benturan
 Setelah dipakai dimasukkan kembali ke kotak
penyimpananya, dan untuk alat yang besar misalnya
profil proyektor harus selalu ditutup dengan kain/plastik
sewaktu tidak dipakai.
 Dipakai sesuai dengan fungsinya.

Teknik Pemesinan 179


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 179


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 179


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 179


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 179


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 179


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 179


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 179


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 179


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 179


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 179


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

179
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
 Hindarkan dari pemakaian secara gegabah dan
serampangan
 Dipakai menurut petunjuk operasional dan
keselamatan kerja yang telah ditentukan masing-masing

b) Pemeliharaan beberapa alat ukur


Pemeliharaan jangka sorong (Vernier Caliper)

Teknik Pemesinan 180


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 180


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 180


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 180


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 180


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 180


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 180


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 180


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 180


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 180


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 180


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

180
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
 Mengkalibrasi
Cara menglkalibrasi: misal untuk ketelitian 0,05 mm
(1) Disiapkan sejumlah blok ukur dengan kenaikan
1 mm dari ukuran 1 mm s.d. 25 mm
(2) Kemudian dilakukan pengukuran dari setiap
kenaikan 1 mm di atas meja kerja

Teknik Pemesinan 181


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 181


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 181


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 181


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 181


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 181


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 181


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 181


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 181


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 181


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 181


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

181
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
(3) Masing-masing pengukuran dicatat hasil
penyimpangan manimal 4 x dan dibuat rata-rata (baik
penyimpangan positip maupun negatip)
(4) Selanjutnya ulangi pengukuran dari 25 mm
turun sampai 1 mm dengan penurunan 1 mm.

Teknik Pemesinan 182


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 182


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 182


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 182


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 182


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 182


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 182


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 182


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 182


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 182


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 182


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

182
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
(5) Masing-masing pengukuran dicatat
penyimpangannya menimal 4 x dan dibuat rata-rata
hasil pengukuran.
(6) Jumlahkan penyimpangan pengukuran
(7) Tentukan penyimpangan komulatifnya
(8) Penyimpangan komulatip =
Jumlah penyimpangan rata-rata
Jumlah pengukuran (dalam hal ini
Teknik Pemesinan 183
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 183


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 183


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 183


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 183


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 183


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 183


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 183


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 183


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 183


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 183


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

183
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
(9) Apabila hasil penyimpangan kumulatif dari ketelitian
alat ukur, maka alat itu tidak dapat dipertanggung
jawabkan.

 Cara Perawatan
(1) Sebelum dan sesudah pemakaian, alat ukur
harus selalu dibersihkan. Bila selesai pemakaian beri
sedikit vaselin dan disimpan lagi ke tempat semula
Teknik Pemesinan 184
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 184


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 184


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 184


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 184


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 184


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 184


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 184


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 184


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 184


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 184


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

184
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
(2) Mur/baut pengunci hendaknya dijaga jangan
sampai lepas atau hilang.
(3) Pakailah kain panas/strimin sebagai tempat alat
ukur.

Pemeliharaan Mikrometer Luar

Teknik Pemesinan 185


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 185


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 185


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 185


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 185


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 185


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 185


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 185


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 185


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 185


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 185


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

185
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 186


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 186


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 186


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 186


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 186


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 186


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 186


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 186


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 186


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 186


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 186


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

186
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Gambar 2.50. Satu set mikrometer luar

 Kalibarasi
(1) Alat dan perlengkapan
 Blok ukur
 Dudukan mikrometer
 Kertas grafik
(2) Langkah kerja
Teknik Pemesinan 187
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 187


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 187


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 187


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 187


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 187


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 187


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 187


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 187


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 187


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 187


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

187
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
 Stel lebih dahulu mikrometer yang akan
diperiksa pada kedudukan minimum/nol.
 Pasangkan mikrometer tersebut pada
dudukannya pada posisi yang mudah begi
pembacaan ukurannya.

Teknik Pemesinan 188


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 188


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 188


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 188


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 188


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 188


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 188


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 188


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 188


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 188


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 188


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

188
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
 Jepitlah blok ukur 1 mm diantara dua landalsan
mikrometer, dan catat beberapa mikron
penyimpangannya (+ atau - )
 Catat pula penyimpangan- penyimpangan
pembacaan untuk blok ukur 2 mm, 3 mm dan
seterusnya s.d. 25 mm. Untuk memudahkan

Teknik Pemesinan 189


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 189


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 189


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 189


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 189


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 189


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 189


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 189


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 189


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 189


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 189


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

189
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
kesimpulan, salinlah data penyimpangan tersebut
diatas, kedalam bentuk grafik.
 Membersihkan dan melekatkan blok ukur harus
benar-benar baik.
 Perhatikan pada waktu mengeset besarnya
tekanan mulut ukur terdengar dari bunyi gigi gelincir.

Teknik Pemesinan 190


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 190


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 190


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 190


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 190


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 190


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 190


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 190


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 190


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 190


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 190


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

190
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
 Untuk pekerjaan-pekerjaan yang lebih teliti,
kertaan dan kesejajaran muka ukur landasan juga
perlu diperiksa (dengan plat optik).

 Perawatan
(1) Sesudah pemakaian, bersihkanlah permukaan
pengukuran dan bagian-bagian lainnya, dan
gunakanlah bahan anti korosi. Bagian-bagian yang
Teknik Pemesinan 191
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 191


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 191


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 191


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 191


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 191


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 191


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 191


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 191


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 191


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 191


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

191
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
berulir harus dilumasi secukupnya dengan oli yang
berkualitas tinggi, misalnya oli yang dipergunakan
untuk jam/arloji.
(2) Jika tidak dipergunakan (sesudah pemakaina)
mikrometer luar harus ditempatkan dalam sebuah peti
kayu. Mikrometer yang lebih besar harus

Teknik Pemesinan 192


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 192


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 192


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 192


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 192


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 192


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 192


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 192


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 192


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 192


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 192


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

192
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
digantungkan dengan penunjang nya yang khusus
(sadle shaped support).
(3) Temapt penyimpanan harus bebas dari getaran,
sinar matahari langsung dan fluktuasi temperatur.
(4) Batang ukur standar yang panjang harus
ditempatkan dengan hati-hati supaya tidak terjadi
lenturan.

Teknik Pemesinan 193


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 193


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 193


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 193


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 193


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 193


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 193


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 193


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 193


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 193


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 193


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

193
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

 Keselamatan Kerja
(1) Jangan menarik mikrometer keluar dari benda
kerja untuk dilihat hasil pengukurannya. Hal ini bisa
merusak landasan.
(2) Jangan mengukur benda kerja yang sedang
berputar atau bergerak

Teknik Pemesinan 194


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 194


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 194


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 194


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 194


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 194


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 194


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 194


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 194


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 194


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 194


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

194
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
(3) Hati-hatilah pada waktu mengukur dan gunakan
recet jika spindel sudah mendekati benda yang diukur.
O. Pemeliharaan Kaliber T (Telescoping Gauge)

Teknik Pemesinan 195


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 195


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 195


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 195


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 195


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 195


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 195


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 195


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 195


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 195


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 195


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

195
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 196


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 196


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 196


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 196


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 196


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 196


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 196


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 196


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 196


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 196


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 196


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

196
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Gambar 2.51. Kaliber T

 Cara perawatan :
 Selesai melakukan pengukuran dengan kaliber T, maka
baut pengikat harus dikendorkan agar spindle dan
tabung tidak mengalami pembebanan.
 Sebelum disimpan pada tempatnya, oleskan vaseline
agar terhindar dari karatan.
Teknik Pemesinan 197
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 197


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 197


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 197


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 197


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 197


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 197


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 197


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 197


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 197


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 197


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

197
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
 Telescoping dimasukkan pada tempat yang khusus
dan masukkan pada almari.

 Perbaikan :
Untuk memperbaiki telescoping gauge yang telah rusak, dapat
dilaksanakan sebagai berikut :
 Kendorkan baut pengikat

Teknik Pemesinan 198


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 198


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 198


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 198


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 198


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 198


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 198


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 198


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 198


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 198


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 198


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

198
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
 Masukkan pegasnya pada spidle, kemudian masukkan
tabung pada rangka.
 Masukkan pegas dan spidle pada tabung, kemudian baut
pengikat dikeraskan.
P. Keselamatan Kerja

 Pemakaian telescoping gauge harus sesuai dengan


ukuran diameter lubang yang diukur.
Teknik Pemesinan 199
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 199


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 199


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 199


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 199


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 199


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 199


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 199


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 199


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 199


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 199


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

199
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
 Pada saat membuka pengikat/pengunci, maka tabung dan
spindle ditahan oleh ibu jari penunjuk (tangan kiri)
 Pada waktu mulai melaksanakan pangukuran, pengunci
dibuka perlahan-lahan sehingga menyentuh benda ukur.
 Pada saat mengeluarkan telescoping gauge benda ukur
dimiringkan sedikit (5 derajat) agar alat ukur tersebut mudah

Teknik Pemesinan 200


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 200


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 200


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 200


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 200


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 200


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 200


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 200


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 200


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 200


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 200


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

200
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
lepas, apabila alat ukur tersebut tidak dimiringkan mengalami
kerusakan pada bagian permukaan ukur spindle dan tabung.
 Apabila saat kita membuka pengunci/pengikat tidak
ditahan akan menimbulkan bahaya yaitu spindle dan tabung
akan terlempar dan dapat mengenai mata.
 Pada waktu melakukan pengukuran, letakkan alat ukur di
atas panel (kain halus).

Teknik Pemesinan 201


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 201


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 201


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 201


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 201


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 201


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 201


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 201


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 201


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 201


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 201


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

201
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
 Alat ukur telescoping gauge jangan diletakkan
bertumpukan dengan alat ukur lainnya.
 Setelah selesai melakukan pengukuran, kendorkan baut
pengikat.
 Simpanlah alat ukur telescoping gauge pada tempat yang
telah disediakan.

Teknik Pemesinan 202


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 202


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 202


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 202


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 202


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 202


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 202


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 202


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 202


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 202


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 202


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

202
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
 Hindarkan sampai telescoping gauge jatuh/terbentur pada
alat ukur sejenis.
14)

Teknik Pemesinan 203


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 203


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 203


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 203


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 203


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 203


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 203


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 203


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 203


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 203


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 203


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

203
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
15) Rangkuman
i. Menyetel alat ukur presisi
Penyetelan setiap jenis alat ukur disesuaikan serta mengikuti buku manual
yang tersedia. Penyetelan alat ukur tersebut dimaksudkan agar pengukuran
yang akan dilaksanakan dapat mencapai hasil optimal.

ii. Merawat dan penyimpanan alat ukur presisi


Perawatan alat ukur secara umum menyangkut :
1. Tempat penyimpanan
Teknik Pemesinan 204
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 204


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 204


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 204


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 204


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 204


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 204


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 204


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 204


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 204


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 204


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

204
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
2. Suhu ruangan
3. Penempatan alat ukur
4. Kebersihan alat ukur
5. Penggunaan alat ukur sesuai fungsi
6. Penjagaan alat ukur dari pengaruh kondisi kerja seperti
getaran.

Teknik Pemesinan 205


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 205


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 205


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 205


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 205


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 205


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 205


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 205


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 205


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 205


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 205


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

205
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
16)

Teknik Pemesinan 206


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 206


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 206


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 206


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 206


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 206


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 206


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 206


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 206


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 206


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 206


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

206
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
17) Tugas

Tabel 2.4. Daftar tugas belajar


Kompete
Tugas-tugas yang ditampilkan Belum
n
i. Mengidentifikasi alat-alat ukur mekanik
presisi jenis vernier calliper, mikrometer
luar, mikrometer dalam, dan dial indicator.
Teknik Pemesinan 207
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 207


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 207


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 207


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 207


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 207


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 207


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 207


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 207


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 207


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 207


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

207
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
ii. Memeriksa ketelitian alat ukur mekanik
presisi.
iii. Menjelaskan prinsip kerja alat-alat ukur
mekanik presisi.
iv. Memeriksa kebenaran skala nonius alat-
alat ukur mekanik presisi.
v. Menyetel dan mengkalibrasi alat-alat ukur
mekanik presisi.

Teknik Pemesinan 208


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 208


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 208


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 208


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 208


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 208


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 208


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 208


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 208


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 208


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 208


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

208
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

18)

Teknik Pemesinan 209


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 209


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 209


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 209


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 209


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 209


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 209


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 209


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 209


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 209


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 209


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

209
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
19) Tes Formatif.
Tes tertulis/lisan.
(1) Apa perbedaan antara alat ukur mekanik presisi dan alat ukur
pembanding.
(2) Hal apa saja yang terkait dengan pemeliharaan dan perawatan
alat ukur mekanik presisi.
(3) Hal penting apa saja yang dilakukan dalam merawat alat ukur
mekanik presisi.
Teknik Pemesinan 210
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 210


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 210


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 210


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 210


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 210


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 210


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 210


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 210


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 210


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 210


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

210
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Tes Unjuk Kerja


Tabel 2.5. Daftar tes unjuk kerja
Kompete
Tugas-tugas yang ditampilkan Belum Tanggal
n
i. Peralatan pengukur disetel dan
dipelihara menurut akurasi yang
disyaratkan.
ii. Perawatan dan penyimpanan

Teknik Pemesinan 211


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 211


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 211


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 211


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 211


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 211


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 211


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 211


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 211


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 211


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 211


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

211
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
peralatan pengukur dilakukan
sesuai dengan spesifikasi
manufakturnya.

20)

Teknik Pemesinan 212


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 212


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 212


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 212


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 212


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 212


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 212


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 212


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 212


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 212


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 212


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

212
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
21) Kunci Jawaban Formatif
V. Perbedaan antara alat ukur mekanik presisi dengan alat ukur
pembanding.
Alat ukur mekanik presisi digunakan untuk mengetahui dimensi
benda hasil pengerjaan sampai skala terkecil.
Alat ukur pembanding digunakan untuk mengetahui kesesuaian benda kerja
dengan dimensi dan kondisi benda lain yang menjadi patokan (komparator).

Teknik Pemesinan 213


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 213


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 213


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 213


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 213


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 213


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 213


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 213


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 213


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 213


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 213


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

213
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

II. Hal terkait dengan pemeliharaan dan perawatan alat ukur


mekanik presisi.
1. Tempat penyimpanan
2. Suhu ruangan
3. Penempatan alat ukur
4. Kebersihan alat ukur
5. Penggunaan alat ukur sesuai fungsi
Teknik Pemesinan 214
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 214


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 214


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 214


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 214


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 214


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 214


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 214


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 214


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 214


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 214


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

214
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
6. Penjagaan alat ukur dari pengaruh kondisi kerja seperti
getaran.

III. Hal penting yang dilakukan dalam merawat alat ukur


mekanik presisi.
1. Keharusan
o Permukaan benda yang diukur dan permukaan alat ukur
sebelum dilakukan pengukuran harus dalam keadaan bersih.
Teknik Pemesinan 215
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 215


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 215


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 215


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 215


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 215


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 215


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 215


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 215


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 215


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 215


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

215
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
o Untuk mengukur benda kerja yang mengandung magnit,
sebelum dilaksanakan pengukuran harus dihilangkan daya
magnetnya.
o Alat ukur harus terlindung dari karat dan kotoran.
o Alat ukur harus terlindung dari suhu panas dan dingin yang
berlebihan (suhu normal antara 0 - 40º C).

Teknik Pemesinan 216


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 216


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 216


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 216


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 216


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 216


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 216


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 216


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 216


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 216


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 216


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

216
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
o Penyimpanan alat-alat ukur harus terpisah dari alat-alat
lain.
o Alat-alat ukur yang akan disimpan setelah digunakan
harus dalam keadaan bersih.

2. Larangan
Teknik Pemesinan 217
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 217


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 217


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 217


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 217


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 217


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 217


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 217


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 217


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 217


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 217


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

217
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
 Melakukan pengukuran terhadap benda-benda yang
sedang bergerak.
 Melakukan pengukuran pada benda yang bermagnit.
 Menyimpan alat ukur dengan benda tajam atau benda
kasar lainnya.
 Menyimpan alat-alat ukur setelah digunakan dalam
keadaan kotor.

Teknik Pemesinan 218


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 218


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 218


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 218


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 218


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 218


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 218


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 218


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 218


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 218


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 218


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

218
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
 Memperbaiki alat ukur tanpa mengikuti prosedur.

3. Anjuran
 Posisi alat ukur dan jam ukurnya harus tegak lurus
terhadap bidang yang diukur
 Jarak ukur tidak melebihi skala maksimal yang ada pada
alat ukur tersebut

Teknik Pemesinan 219


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 219


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 219


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 219


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 219


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 219


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 219


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 219


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 219


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 219


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 219


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

219
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
 Untuk melakukan pengukuran/pemeriksaan ketaraan
permukaan benda, skala ukur harus pada posisi awal.

Teknik Pemesinan 220


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 220


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 220


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 220


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 220


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 220


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 220


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 220


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 220


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 220


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 220


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

220
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Q.
R. Peserta telah mengikuti Kegiatan Belajar 3 mengenai
S. Memelihara alat ukur mekanik presisi
T. dan kepadanya telah dilakukan penilaian dengan kesimpulan
Kompeten
dalam kompetensi Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

sehingga berhak untuk melanjutkan pembelajaran kepada modul berikutnya

Teknik Pemesinan 221


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 221


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 221


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 221


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 221


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 221


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 221


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 221


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 221


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 221


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 221


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

221
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Dibuat di : ……………….……………….
Pada Tanggal : ……………….……………….

Penilai, Peserta diklat,

_____________________ _____________________
Teknik Pemesinan 222
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 222


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 222


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 222


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 222


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 222


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 222


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 222


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 222


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 222


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 222


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

222
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Komentar/Saran Penilai :

……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
Teknik Pemesinan 223
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 223


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 223


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 223


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 223


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 223


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 223


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 223


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 223


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 223


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 223


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

223
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………

Teknik Pemesinan 224


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 224


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 224


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 224


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 224


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 224


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 224


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 224


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 224


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 224


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 224


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

224
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

BAB III
EVALUASI

B. Kognitif Skill
(Tes Tertulis / Lisan)

Teknik Pemesinan 225


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 225


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 225


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 225


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 225


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 225


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 225


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 225


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 225


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 225


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 225


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

225
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

1. Tulis minimal 5 (lima) macam alat ukur mekanik presisi !


2. Tulis fungsi ke lima macam alat ukur tersebut pada soal nomor
1) !
3. Tulis alat-alat ukur yang mempunyai ketelitian membaca sampai
0,001 mm!
4. Alat ukur apa saja yang dapat digunakan untuk mengukur ulir !
Teknik Pemesinan 226
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 226


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 226


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 226


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 226


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 226


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 226


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 226


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 226


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 226


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 226


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

226
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
5. Alat ukur apa saja yang dapat digunakan untuk mengukur roda
gigi !
6. Sebutkan 5 (lima) macam alat ukur pembanding !
7. Sebutkan fungsi kelima alat ukur pembanding tersebut pada soal
1!
8. Jelaskan mengenai pemeriksaan kekasaran permukaan benda !
9. Jelaskan mengenai pemeriksaan silindrisitas benda kerja !

Teknik Pemesinan 227


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 227


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 227


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 227


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 227


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 227


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 227


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 227


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 227


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 227


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 227


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

227
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
10. Jelaskan mengenai pemeriksaan roda gigi !
11. Apa perbedaan antara alat ukur mekanik presisi dan alat ukur
pembanding?
12. Hal apa saja yang terkait dengan pemeliharaan dan perawatan
alat ukur mekanik presisi ?
13. Hal penting apa saja yang dilakukan dalam merawat alat ukur
mekanik presisi ?

Teknik Pemesinan 228


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 228


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 228


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 228


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 228


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 228


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 228


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 228


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 228


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 228


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 228


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

228
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

C.

Teknik Pemesinan 229


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 229


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 229


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 229


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 229


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 229


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 229


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 229


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 229


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 229


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 229


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

229
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
D. Psikomotor Skill

Tabel 3.1. Daftar tes psikomotor

Psikomotor Skill Kompete Belum


n
1. Mengukur/memeriksa kisar ulir
2. Memeriksa diameter roda gigi.
Teknik Pemesinan 230
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 230


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 230


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 230


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 230


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 230


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 230


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 230


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 230


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 230


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 230


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

230
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
3. Memeriksa ketepatan ukuran ulir dengan
standard trhead gauge
4. Pengukuran/pemeriksaan permukaan benda
kerja
5. Pengukuran/pemeriksaan silindrisitas dan
kebulatan benda

Teknik Pemesinan 231


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 231


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 231


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 231


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 231


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 231


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 231


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 231


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 231


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 231


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 231


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

231
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
C. Attitude Skill

Tabel 3.2. Daftar tes sikap

Attitude Skill Kompete Belum


n
1. Alat-alat ukur mekanik presisi diidentifikasi
2. Alat-alat ukur pembanding diidentifikasi
Teknik Pemesinan 232
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 232


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 232


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 232


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 232


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 232


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 232


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 232


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 232


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 232


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 232


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

232
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
3. Pembacaan alat-alat ukur mekanik presisi dan alat
ukur pembanding dilakukan dengan benar
4. Alat-alat ukur mekanik presisi dan alat ukur
pembanding digunakan dengan benar sesuai
prosedur
5. Alat-alat ukur mekanik presisi dan pembanding
disetel sesuai prosedur
6. Alat-alat ukur mekanik presisi dan pembanding

Teknik Pemesinan 233


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 233


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 233


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 233


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 233


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 233


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 233


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 233


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 233


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 233


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 233


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

233
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
dirawat dengan benar
7. Alat-alat ukur mekanik presisi dan pembanding
disimpan dengan benar.

Teknik Pemesinan 234


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 234


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 234


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 234


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 234


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 234


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 234


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 234


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 234


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 234


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 234


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

234
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

D. Batasan Waktu Yang Ditetapkan

Tabel 3.3. Daftar batasan waktu belajar

No. Tahapan Belajar Waktu (45 menit /

Teknik Pemesinan 235


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 235


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 235


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 235


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 235


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 235


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 235


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 235


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 235


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 235


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 235


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

235
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
jam pelajaran)
Kegiatan Belajar 1 30 jam
Kegiatan Belajar 2 20 jam
Kegiatan Belajar 3 20 jam
Jumlah 80 jam

Teknik Pemesinan 236


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 236


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 236


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 236


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 236


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 236


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 236


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 236


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 236


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 236


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 236


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

236
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
E. Kunci Jawaban

6) 5 (lima) macam alat ukur mekanik presisi


a) Jam ukur
b) Dial indicator
c) Mikrometer luar
d) Jangka sorong
Teknik Pemesinan 237
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 237


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 237


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 237


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 237


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 237


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 237


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 237


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 237


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 237


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 237


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

237
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
e) Standard thread gauge

7) Fungsi lima maca alat ukur tersebut pada nomor 1)


a) Jam ukur, untuk memeriksa kerataan, kesejajaran, dan
silindrisitas diameter benda
b) Dial indicator, untuk memeriksa kerataan, kesejajaran, dan
ketegak lurusan permukaan benda.

Teknik Pemesinan 238


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 238


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 238


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 238


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 238


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 238


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 238


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 238


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 238


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 238


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 238


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

238
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
c) Mikrometer luar, untuk mengukur dimensi bagian luar benda kejra
seperti tebal, lebar dan panjang.
d) Jangka sorong, untuk mengukur dimensi luar benda kerja seperti
tebal, lebar dan panjang, serta lebar dan kedalaman lubang.
e) Standard thread gauge, untuk memeriksa dan mengukur ulir luar
dan ulir dalam.

Teknik Pemesinan 239


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 239


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 239


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 239


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 239


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 239


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 239


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 239


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 239


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 239


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 239


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

239
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
8) Alat-alat ukur yang mempunyai ketelitian membaca sampai 0,001
mm
a) Micro indicator,
b) Micron indicator,
c) Dial calliper,
d) Inside micrometer.

Teknik Pemesinan 240


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 240


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 240


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 240


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 240


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 240


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 240


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 240


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 240


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 240


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 240


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

240
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
9) Alat ukur yang dapat digunakan untuk mengukur ulir
a) Screw thread micrometer,
b) Standard thread gauge,

10) Alat ukur yang dapat digunakan untuk mengukur roda gigi adalah
involute gear tooth gauge.

Teknik Pemesinan 241


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 241


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 241


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 241


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 241


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 241


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 241


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 241


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 241


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 241


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 241


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

241
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
11) 5 (lima) macam alat ukur pembanding
1. Limit plug gauge,
2. Morse taper gauge,
3. Clearence gauge,
4. Radius gauge,
5. Limit snap gauge,

Teknik Pemesinan 242


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 242


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 242


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 242


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 242


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 242


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 242


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 242


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 242


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 242


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 242


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

242
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
12) Fungsi alat ukur pembanding tersebut pada nomor 6
a. Limit plug gauge, digunakan untuk mengukur diameter lubang atau
diameter poros dengan ukuran standard toleransi tertentu, misalkan
ukuran lubang 20 H7, atau diameter poros 20p6.
Morse taper gauge, digunakan untuk mengukur ketirusan lubang atau
poros dengan standard tirus Morse, misalkan tirus MK2 atau MK3
dan seterusnya.

Teknik Pemesinan 243


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 243


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 243


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 243


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 243


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 243


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 243


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 243


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 243


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 243


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 243


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

243
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Clearence gauge, digunakan untuk mengukur jarak antara satu
permukaan dengan permukaan lainnya, seperti mengukur jarak
kelonggaran busi, jarak kelonggaran katup buang atau katup masuk
pada sepeda motor, atau jarak yang diperlukan pada bagian mekanik
suatu mesin.
Radius gauge, untuk mengukur besarnya radius dalam atau radius luar
pada bagian benda kerja.

Teknik Pemesinan 244


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 244


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 244


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 244


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 244


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 244


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 244


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 244


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 244


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 244


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 244


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

244
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Limit snap gauge, digunakan untuk mengukur panjang benda dengan
ukuran pengepasan dan toleransi khusus.

13) Pemeriksaan kekasaran permukaan benda


Untuk memeriksa tingkat kekasaran permukaan benda kerja digunakan
Rougness Gauge. Alat ini digunakan sebagai patokan pembanding

Teknik Pemesinan 245


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 245


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 245


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 245


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 245


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 245


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 245


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 245


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 245


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 245


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 245


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

245
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
antara tingkat kekasaran standar dengan permukaan benda yang
dikerjakan.
Standar tingkat kekasaran mulai dari N 0 sampai dengan N 12.
Membandingkan kedua permukaan dapat dilakukan dengan cara diraba
dengan tangan dan dilihat langsung, atau dilihat dengan bantuan
microscope.

Teknik Pemesinan 246


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 246


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 246


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 246


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 246


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 246


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 246


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 246


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 246


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 246


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 246


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

246
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
14) Pemeriksaan silindrisitas benda kerja
Untuk memeriksa slindrisitas diameter benda kejra digunakan Lever dial
test indicator,
Dial test indicaror dipasang pada dudukannya, dan benda kerja
dipasang pada blok V yang memungkinkan benda kerja tersebut dapat
diputar selama diperiksa.

Teknik Pemesinan 247


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 247


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 247


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 247


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 247


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 247


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 247


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 247


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 247


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 247


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 247


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

247
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Ujung sensor dari dial test indicator ditepatkan diatas permukaan benda
dan skalanya di nol kan, kemudian benda kerja diputar secara perlahan.
Jam ukur pada dial test indicator akan memperlihatkan apakah poros
yang diukur betul-betul silindris atau terjadi penyimpangan.

Teknik Pemesinan 248


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 248


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 248


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 248


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 248


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 248


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 248


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 248


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 248


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 248


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 248


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

248
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 249


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 249


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 249


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 249


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 249


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 249


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 249


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 249


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 249


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 249


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 249


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

249
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

15) Pemeriksaan roda gigi.


Pemeriksaan roda gigi dilakukan untuk mengetahui keseragaman
bentuk roda gigi, diameter luar, diameter tusuk dan diameter dalam roda
gigi, serta jumlah giginya.
Untuk memeriksa keseragaman bentuk atau tebal gigi, dilakukan
dengan menggunakan jangka sorong gigi.

Teknik Pemesinan 250


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 250


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 250


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 250


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 250


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 250


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 250


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 250


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 250


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 250


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 250


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

250
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Untuk memeriksa diameter gigi digunakan dial test indicator.

Teknik Pemesinan 251


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 251


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 251


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 251


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 251


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 251


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 251


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 251


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 251


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 251


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 251


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

251
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Perbedaan antara alat ukur mekanik presisi dengan alat ukur
pembanding.
Alat ukur mekanik presisi digunakan untuk mengetahui dimensi benda
hasil pengerjaan sampai skala terkecil.
Alat ukur pembanding digunakan untuk mengetahui kesesuaian benda
kerja dengan dimensi dan kondisi benda lain yang menjadi patokan
(komparator).

Teknik Pemesinan 252


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 252


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 252


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 252


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 252


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 252


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 252


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 252


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 252


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 252


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 252


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

252
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

16) Hal terkait dengan pemeliharaan dan perawatan alat ukur


mekanik presisi.
a. Tempat penyimpanan
b. Suhu ruangan
c. Penempatan alat ukur
d. Kebersihan alat ukur

Teknik Pemesinan 253


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 253


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 253


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 253


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 253


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 253


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 253


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 253


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 253


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 253


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 253


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

253
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
e. Penggunaan alat ukur sesuai fungsi
f. Penjagaan alat ukur dari pengaruh kondisi kerja seperti getaran.

17) Hal penting yang dilakukan dalam merawat alat ukur mekanik
presisi.
a) Keharusan

Teknik Pemesinan 254


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 254


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 254


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 254


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 254


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 254


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 254


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 254


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 254


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 254


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 254


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

254
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
o Permukaan benda yang diukur dan permukaan alat ukur
sebelum dilakukan pengukuran harus dalam keadaan bersih.
o Untuk mengukur benda kerja yang mengandung magnit,
sebelum dilaksanakan pengukuran harus dihilangkan daya
magnetnya.
o Alat ukur harus terlindung dari karat dan kotoran.

Teknik Pemesinan 255


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 255


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 255


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 255


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 255


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 255


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 255


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 255


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 255


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 255


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 255


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

255
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
o Alat ukur harus terlindung dari suhu panas dan dingin yang
berlebihan (suhu normal antara 0 - 40º C).
o Penyimpanan alat-alat ukur harus terpisah dari alat-alat
lain.
o Alat-alat ukur yang akan disimpan setelah digunakan
harus dalam keadaan bersih.

Teknik Pemesinan 256


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 256


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 256


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 256


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 256


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 256


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 256


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 256


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 256


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 256


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 256


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

256
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

b) Larangan
 Melakukan pengukuran terhadap benda-benda yang
sedang bergerak.
 Melakukan pengukuran pada benda yang bermagnit.

Teknik Pemesinan 257


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 257


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 257


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 257


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 257


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 257


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 257


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 257


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 257


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 257


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 257


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

257
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
 Menyimpan alat ukur dengan benda tajam atau benda
kasar lainnya.
 Menyimpan alat-alat ukur setelah digunakan dalam
keadaan kotor.
 Memperbaiki alat ukur tanpa mengikuti prosedur.

c) Anjuran

Teknik Pemesinan 258


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 258


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 258


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 258


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 258


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 258


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 258


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 258


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 258


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 258


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 258


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

258
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
 Posisi alat ukur dan jam ukurnya harus tegak lurus
terhadap bidang yang diukur
 Jarak ukur tidak melebihi skala maksimal yang ada pada
alat ukur tersebut
 Untuk melakukan pengukuran/pemeriksaan ketaraan
permukaan benda, skala ukur harus pada posisi awal.

Teknik Pemesinan 259


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 259


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 259


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 259


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 259


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 259


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 259


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 259


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 259


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 259


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 259


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

259
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Teknik Pemesinan 260


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 260


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 260


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 260


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 260


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 260


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 260


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 260


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 260


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 260


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 260


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

260
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

BAB IV
PENUTUP

U.
V.
Peserta telah mengikuti dan menyelesaikan kompetensi
Teknik Pemesinan 261
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 261


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 261


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 261


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 261


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 261


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 261


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 261


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 261


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 261


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 261


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

261
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik


Presisi
dan dinyatakan :

Kompeten

Teknik Pemesinan 262


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 262


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 262


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 262


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 262


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 262


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 262


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 262


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 262


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 262


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 262


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

262
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
sehingga berhak untuk melanjutkan pembelajaran kepada Kompetensi
berikutnya yang dipersyaratkan

Dibuat di : ……………….……………….
Pada Tanggal : ……………….……………….

Penilai, Peserta diklat,

Teknik Pemesinan 263


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 263


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 263


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 263


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 263


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 263


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 263


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 263


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 263


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 263


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 263


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

263
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

_____________________ _____________________

Komentar/Saran Penilai :
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
Teknik Pemesinan 264
Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 264


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 264


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 264


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 264


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 264


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 264


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 264


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 264


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 264


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 264


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

264
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………

Teknik Pemesinan 265


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 265


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 265


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 265


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 265


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 265


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 265


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 265


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 265


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 265


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 265


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

265
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR

DAFTAR PUSTAKA

British Standards Institution, 1984, Engineering Metrology, Hutchinson & Co.


Ltd, London.

Teknik Pemesinan 266


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 266


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 266


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 266


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 266


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 266


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 266


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 266


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 266


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 266


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 266


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

266
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Departemen Pendidian Nasional, Kurikulum SMK Edisi 2004 Program Keahlian
Teknik Pemesinan, Direktorat Pendidikan Menengah Kejuruan.
Depdiknas, Jakarta, 2004.

Djainar Sidabutar, Sutarto SM, 1979, Petunjuk Praktik dan Pemeriksaan


Bahan, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, Direktorat
Pendidikan Menengah Kejuruan, Jakarta

Teknik Pemesinan 267


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 267


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 267


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 267


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 267


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 267


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 267


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 267


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 267


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 267


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 267


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

267
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
IAPSD (Indonesia Australia Partnership for Skill Development), 2002,
Pelatihan Berlandaskan Kompetensi Untuk Industri Logam dan
Mesin, Gamma, Jakarta.

John Murray, 1973, Metalcraft Theory and Practice, John Murray Ltd. Fifty
Albemarle Street London.

Nippon Kogyo Shimposha, Ltd., 1976, Catalogue Book of Japanese-Made


Machines and Tools, Japan Industrial News Publishing Co., Ltd.,
Osaka-Japan.

Teknik Pemesinan 268


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 268


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 268


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 268


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 268


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 268


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 268


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 268


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 268


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 268


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 268


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

268
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Pusat Pengembangan Penataran Guru Teknologi Bandung, 1984, Lembar
Kerja Pengukuran, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan,
Direktorat Pendidikan Menengah Kejuruan, Jakarta

Sulipan Drs, 1997, Pengukuran dan Pengujian Bahan, Pusat Pengembangan


Penataran Guru Teknologi, Bandung.

Taufik Rochim DR.Ir, Sutarto S.M, 1981, Teknik Pengukuran (Metrologi


Industri), Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, Direktorat
Pendidikan Menengah Kejuruan, Jakarta

Teknik Pemesinan 269


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 269


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 269


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 269


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 269


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 269


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 269


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 269


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 269


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 269


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 269


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

269
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
MODUL BAHAN AJAR
Wagirin, Penggunaan dan Pemeliharaan Alat Ukur Pengerjaan Logam, Divisi
Pengembangan Bahan Belajar PPPGT, Bandung, 1992.

Teknik Pemesinan 270


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 270


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 270


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 270


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 270


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 270


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 270


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 270


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 270


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 270


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

Teknik Pemesinan 270


Mengukur dengan Alat Ukur Mekanik Presisi

270

Anda mungkin juga menyukai